LUAT
QUY DINH VE
HINH PHAT TU CHUNG THAN BO LUAT HINH SU NAM 2015
• MAC MINH QUANG
TOM TAT:
Bai viet n6u torn tat quy dinh hinh phat tii chung than trong phap luat hinh su! hien hanh de tH dd lam noi b^t l€n dac di6'm, vai trd cua viec quy dinh hinh phat tii chung than trong Bo luSt Hinh SLf Vi^t Nam. Nghidn ciJu cung diTa ra cac giai phap hoan thifin cac quy dmh Hen quan d6'n hinh phat nay, nham nang cao hieu qua cua nd trong da'u tranh phdng, chd'ng tdi pham,
Tfif khoa: Hinh phat tii chung than, luat hinh sif, phlp luSt hinh sii, Viet Nam.
1. Dgt vS'n d^
De thiic hien nhiem vu da'u tranh phdng va chd'ng tdi pham, Nha nu'dc ta da su* dung ddng thdi nhieu bi$n phap ve kinh te, chinh tri, xa hdi, giao due, phap ly... Trong cac bien phap do, hinh phat gifj" mdt vai trd rat quan trong, Nha lam luat da xay difng mdt he thd'ng hinh phat da dang vdi ndi dung cifdng che, thuye't phuc, giao due nang, nhe khac nhau, bao gom hinh phat chinh va hinh phat bo sung. Viec quy dinh hinh phat tu chung than trong he thd'ng hinh phat cua Nha nifdc ta tao ra kha nang phan hda irach nhiem hinh si/ va ca the hda hinh phat dd'i vdi cac loai tdi pham dac biet nghiem trong. Hinh phat nay giu" vi tri trung chuyen giiJa hinh phat tu cd thdi han td'i da la 20 nam va tu* hinh, lam cho he thd'ng hinh phat giff difdc tinh thd'ng nha't ndi tai ciia nd, Tuy vay, thi/e ti6n ap dung hinh phat tii chung than da va dang dat ra nhieu van de can difdc nghien ctfu de du'a ra cac giai phap hoan thien cac quy dinh lien quan
de'n hinh phat nay, nham nang cao hieu qua cua nd trong da'u tranh phdng, chd'ng tdi pham.
2. Khai ni^m, dac diem cua hinh phat tu chung thSn
Hinh phat tu chung than cd vai trd rat quan trong, vi vay da cd nhieu nha khoa hoe nghien ciJu va difa ra khai niem ve loai hinh phat nay nhif GS.TSKH. Le Van Cam, trong sach chuyen khao Sau dai hoc: Nhifng va'n de ed ban trong khoa hoc luat hinh sif (Phan chung), Nxb. Dai hoc Qud'c gia Ha Noi, 2005'; ChUdngtam "Khai niem hinh phat va he thd'ng hinh phat" cua GS.TS. Vo Khanh Vinh, trong sach: "Tdi pham hoe, luat hinh sif va luat to' tung hinh siJ Viet Nam" do GS.TSKH Dao Tri Uc chu bien, Nxb. Chinh tri Qud'c gia. Ha Ndi, 1994-; Luan an tie'n si luat hoc
"Cac hinh phat chinh trong luat hinh sir Viet Nam" ciia tac gia Nguyen Sdn, Vien Nha nifdc va Phap luat. Hoc vien Khoa hoc xa hoi Viet Nam, Ha Ndi, 2002-\..
TAP CHi CONG IHKOING
Nhan thiJc difdc vai trd quan trong cua hinh phat til chung than va diTa tren cac khai niem ma cac nha khoa hoc da nghien ciJu, tac gia difa ra mot khai niem ve hinh phat tu chung than dang difdc nghien ciJu nhu sau: Tii chung than la hinh phat tu ttfdc quyen lii do cua ngifdi bi ke't an den bet ddi, difdc ap dung ddi vdi ngudi pham tdi cd tinh nguy hid'm dac biet Idn cho xa hdi, nhifng ehifa de'n mtfe bi xiJ phat tu' hinh.
Dac diem chung. Vdi trf each la mdt loai hinh phat trong he thd'ng hinh phat, Hinh phat tii chung than cd day du nhiJng dac diem chung cua hinh phat,
Dac diem rieng. La cdng eu bao dam cho Luat Hinh SLf thifc hien difdc nhiem vu bao ve va dS'u tranh phdng, chd'ng tdi pham, b6n canh nhiJng dac diem chung, hinh phat tii chung than cd nhiing dac di^m rieng vd'n cd cua nd.
3. Quy dinh ve hinh phat tu chung than trong BO lu^t Hinh srf 2015
3.1. Quy djnh trong Phdn chung cua Bo luat Hinh sU
BLHS Viet Nam da 3 Ian difdc phap dien hda, qua mdi Ian phap dien hda la mot Ian hoan thien cac quy djnh cua PLHS, trong dd cd che dinh hinh phat, Hinh phat til chung than trong BLHS nam 2015, su'a ddi, bd' sung nam 2017 (goi chung la BLHS nam 2015) quy dinh tai Phan chung cua BLHS khdng cd nhieu thay dd'i so vdi nhiJng l^n phap dien hda trifdc dd.
* Pham vi dp dung hinh phat Tii chung than.
BLHS nam 2015 quy dinh rd pham vi ap dung dd'i vdi hinh phat tu chung than la "dd'i vdi ngifdi pham tdi dac bidt nghiem trong, nhifng chUa de'n miJc bi xu" phat tu" hinh" (Dieu 39). Hinh phat tii chung than cung la mdt trong nhiJng tieu chi phan loai tdi pham, nham xac dinh tinh cha't va miJc dp nguy hiem cho xa hdi cua hanh vi pham tdi quy dinh trong BLHS. Khoan 1 Dieu 9 cua Bd luat Hinh sif 2015.
Mat khac, khoan 2 Dieu 8 BLHS nam 1985 quy dinh: "...2- Toi pham nghiem trong la tdi pham g3y nguy hai Idn cho xa hdi ma miJc cao nha't cua khung hinh phat ddi vdi tdi ay la tren 5 nam tii, tu chung than hoac {& hinh". Khoan 3 Dieu 8 BLHS
nam 1999 quy dinh: " 3 ; tdi pham dac biet nghiem trong la tdi pham gay nguy hai dac biet Idn cho xa hoi ma mi?c cao nha't cua khung hinh phat dd'i vdi tdi ay la tren 15 nam tii, tii chung than hoac tu'hlnh".
Ngoai viec siJ dung mifc hinh phat de phan loai tdi pham quy dinh tai ChUdng III Phan chung BLHS nam 2015, trong Phan chung con nhac de'n tu chung than tai Chifdng VI ve Hinh phat. Theo Khoan 1 Dieu 32 BLHS nam 2015, tii chung than la hinh phat chinh dd'i vdi ngifdi pham tdi. Bdn canhcachinhphat nhif canh cao, phat tien, cai tao khdng giam giiJ, true xua't, tu cd thdi ban va til hinh, til chung than la mdt trong nhiTng hinh phat nghiem khSc nhCt trong BLHS, Bang each sap xep cac hinh phat chinh theo miJc do til' tha'p de'n cao, hinh phat tii chung than difdc coi la che' tai nghiem khac chi sau hinh phat til hinh.
* Ddi tuang dp dying hinh phat tii chung than.
Ca 3 Ian phap dien hda BLHS d^u xac dinh til chung than la "hinh phat til khdng thdi ban du'dc ap dung dd'i vdi ngifdi pham tdi dac biet nghiem trong, nhung chua de'n mitc bi xil phat til hinh", Nhif vSy, dd'i tUdng ap dung hinh phat til chung th3n chinh la chu the cua tdi pham - va chi cd the la ca nhan, theo quy dinh cua BLHS, ein cd nhi?ng dieu kidn v^ nang lUc TNHS, do tudi chiu TNHS.
Thii nhdt, ve nang liXc TNHS: difdc hieu la kha nang nh^n thu'c cua ca nhan ve tinh chat nguy hiem cho xa hdi cua hanh vi va kha nang dieu khien hanh vi dd, tiJc ho cd sU lifa chon thifc hien hay khdng thUc hanh vi nguy hiem cho xa hoi dd.
Thii hai, ve dp tudi chiu TNHS difdc quy dinh tai Dieu 121 BLHS nam 2015, cd the hieu, dp tudi de hi tniy cUu TNHS la tif du 14 tudi trd len. Trong dd, tif du 14 tudi de'n difdi 16 tudi chi bi chiu TNHS ve cac tdi pham ra't nghiem trong va tdi pham dac biet nghiem trong quy dinh tai cac dieu tren,
* NhQng quy dinh khac. Tru'dng hdp du'dc giam hinh phat Hen quan de'n tii chung than. Trong phan chung cua BLHS nam 2015 cung cd nhiTng quy dinh khac lien quan de'n hinh phat tu chung than, dd la ngifdi pham tdi bi tuyen hinh phat tu chung than cd the giam an sau mdt thdi gian nha't dinh
12 So21 -Thang 11/2019
LUAT
3.2. Quy dinh trong Phdn cdc t^i pham cua BQ luat hinh stf
Xet tifdng quan quy dinh ve hinh phat tii chung than dd'i vdi cac tdi danh trong Phan cac tdi pham cua BLHS nam 2015 so vdi cac BLHS tru'dc dd,cd the tha'y cac tdi danh phai chiu an chung than cd giam xud'ng,
BLHS nam 2015 bd hinh phat tu chung than va quy dinh miJc an cao nha't la 20 nam til dd'i vdi cac tdi danh gdm: Tdi budn lau (Dieu 188); Tdi du'a hd'i Id (Dieu 364); Tdi cdng nhien chie'm doat tai san (Dieu 172); Tdi trdm cSp tai san (Dieu 173);
Tdi trd'n di nifdc ngoai hoac trd'n d Iai nirdc ngoai nhim chd'ng chinh quyen nhan dan (Dieu 121); Tdi lam dung tin nhiem chie'm doat tai san (Dieu 175);
Tdi buy hoai hoac cd'y lam hif hong tai san (Dieu 178); Tdi sil dung mang may ttnh, mang vien thdng, phu'dng tien dien tif thi/c hien hanh vi chie'm doat tai san (Dieu 290); Tdi khai bao hoac tif nguyen lam viec cho dich khi hi bat lam tu blnh (Dieu 400); Tdi bd vi tri chie'n dau hoac khdng lam nhiem vu trong chid'n d^Tu (Dieu 401), NhiTvay, so vdi BLHS nam 1999, ed 21,3% toi pham cd quy dinh hinh phat de'n chung than, thi trong BLHS nam 2015 chi con 16,08% tdi pham quy dinh hinh phat chung than, giam 4,5%.
Trong tdng so' 898 ca'u thanh tdi pham trong BLHS nam 2015, ed 240 can thanh tdi pham it nghiem trong, 288 cau thanh tdi pham nghiem trong, 237 cau thanh tdi pham rat nghiem trong va 100 cau thanh tdi pham dac biet nghiem trong, trong dd cd 53 cau thanh tdi pham cd khung hinh phat la til chung than, chie'm 5,9% tong so' ca'u thanh tdi pham.
Trong so'317 tdi danh quy dinh tai BLHS nam 2015, ChUdng XIII Cac tdi xam pham an ninh qud'c gia quy dinh cd 9 tdi danh hinh phat de'n chung than. ChUdng XIV Cac toi xam pham tinh mang, sii'e khoe, nhan pham, danh dif ciia con ngudi cd 7 tdi danh hinh phat de'n chung than. ChUdng XVI Cac tdi xam pham sd hiJu ed 3 tdi danh hinh phat de'n chung than. ChUdng XVIII Cac tdi xam pham trat tif quan ly kinh te cd 3 tdi danh hinh phat de'n chung than. Chifdng XX Cac toi pham ve ma tiiy cd 6 tdi danh ap dung hinh phat chung than.
Chifdng XXI Cac tdi xam pham an toan cdng cdng, trat tif cdng cdng cd 9 tdi danh ap dung hinh phat chung than. ChUdng XXIII cac tdi pham ve chiJc vu cd 4 tdi danh ap dung hinh phat chung than.
Chifdng XXIV Cac tdi ve xam pham boat dong tif phap cd 2 tdi danh ap dung tii chung than, ChUdng XXV Cac tdi xam pham nghTa vu, trach nhiSm cua quan nhan va trach nhiem cua ngifdi phd'i thudc vdi quan ddi trong chie'n dau, phuc vu chie'n da'u cd 3 tdi danh ap dung hinh phat tu chung than.
ChUdng XXVI Cac tdi pha hoai hda blnh, chd'ng loai ngUdi va tdi pham chie'n tranh ed 8 tdi danh nhUng trong dd cd de'n 7 tdi danh ap dung hinh phat chung than.
3.3. Ve hinh phat tu chung than khong dq,c xd*
Mac dii hinh phat til chung than cd y nghla khac nhau d mdi qud'c gia, nhifng hau he't cac nu'dc deu quy dinh tnfdng hdp bi ke't an tu chung than se cd nhilng dieu kiSn de an giam va phdng thich sau mdt thdi gian thu an nhCt dinh va chiu sif giam sat lien tuc trong cdng ddng sau thdi gian du'dc tha Xu hUdng hien nay trdn th6' gidi khdng chi la giam va de'n tdi xda bd an tuf hinh, ma con cd xda bd hinh thu'c til chung than khdng Sn xa. Lien hdp qud'c cho rang Cac til nhan bi ke't an tu chung than cd the bi cac van de ve tam ly va xa hdi hoc do sif giam cam, cd hai cho sUc khde cua ca nhan til nhan, xet difdi khia canh quyen con ngifdi, day la nhiing ton thu'dng can du'dc xda bd.
De tuong thich vdi cac quy dinh cua PLHS qud'c te, ciing nhudam bao quyen con ngifdi va quyen cdng dan, chiing tdi cho rang nen bd quy dinh ve khdng dac xa mot sd tdi danh cd hinh phat de'n tu chung than nhif trong quy dinh ciia Luat Dac xa hien hanh.
4. Nhffng giai phap tiep tuc hoan thien viec quy dinh hinh phat tu chung than
Th^ nhdt. Quy dinh ve hung hinh phat ddi vdi ngUdi chifa thanh nien pham tdi theo phap luat hinh sU Viet Nam hien hanh la van de gay nhieu tranh cai. Nhieu tdi pham pham tdi cd tinh chat man rd, giet nhieu ngufdi ciing liic nhifng vi chUa du 18 tudi nen khdng phai chiu mi?c an cao nha't la til hinh hoac chung than. Day cung la ke hd khien tpi pham Idi dung. Vi vay, ben canh viec "phdng
TAP CHi CONG THirifNG
ngijfa" la tao dung nhifng mdi trUdng song td't eho gidi tre cung can nhiJng hinh phat du de ran de dd'i tUdng pham tpi.
Phucfng an 1: Sila nguyen tac xil 1)' dd'i vdi ngUdi chUa thanh nien pham tdi nhU sau: "O dp tudi tif 14 den chUa dii 16 tudi pham tdi khong ap dung hinh phat til hinh va til chung than. O dp tudi tif 16 de'n dUdi 18 tuoi pham tdi khdng ap dung hinh phat til hinh va dUde giam nhe mdt phan blnh phat so vdi ngUdi da thanh men".
Phuang an 2: Sila Dieu 68 Bd luat Hinh sU hien hanh theo hUdng giam dp tudi chiu trach nhiem hinh sU cua ngUdi ehUa thanh nien pham tdi: "NgUdi chUa thanh men tU dii 12 tudi de'n dUdi 16 tudi pham tdi phai chiu trach nhiem hinh sU theo nhUng quy dinh ciia chUdng nay, ddng thdi theo nhiing quy dinh khac eua Phan chung Bp luat khdng trai vdi nhifng quy dinh ciia chUdng nay".
Thii hai, giai phap hoan thien quy dinh ve thdi hieu thi hanh ban an dd'i vdi ngUdi bi ke't an til chung than tai Khoan 4 Dieu 55 Bd luat Hinh sU hidn hanh.
Ve va'n de nay, Bd luat Hinh sU khdng quy dinh rd cd sd de xem xet va quye't dinh ciia Chanh an Tda an nhan dan td'i cao la cd ap dung thdi hieu hay khdng va cung khdng quy dinh thdi han xem xei nay la bao 12u. Hdn ntJa, viec ddng nha't ve chinh siich xu" ly ve va'n d^ thdi hieu dd'i vdi hai loai hinh phat tu chung than va t^ hinh la chUa hdp ly vi hai loai hinh phat nay cd npi dung va hau qua phap ly khac nhau. VI vay, chiing tdi de nghi khac phuc diem han che nay theo mdt trong hai phUdng an sau:
Phuang an 1: Dd'i vdi ban an til chung than da qua thdi han 15 nam, dd'i vdi ban an til hinh da
qua thdi han 20 nam se do Chanh an Tda an nhan dan td'i cao quye't dinh theo de nghi ciia Vien trUdng Vien kiem sat nhan dan td'i cao. Theo dd, quy dinh rd cac can cU tao c^ sd cho Vien trUdng Vien kiem sat nhan dSn td'i cao de nghi va Chanh an Tda an nhan dan td'i cao quye't dinh ap dung thdi hieu hay khdng.
PhUdng an 2: Quy dinh rd rang thdi hieu thi hanh ban an tu chung than gid'ng nhUcac ban an khac chil khdng giao cho Chanh an Tda an nhSn dan td'i cao xem xet va quyet dinh. Vi du: Thdi hieu thi hanh cae ban an tii chung than se la 20 nam hoac 25 nam, dd'i vdi ban an til hinh se la 25 nam hoac 30 nam.
Thii ba. giai phap lien quan de'n vide quy dinh nhieu che' tai trong phan cac tdi pham ciia Bd luat Hinh sif d cae tdi pham cd quy dinh ap dung blnh phat til chung than.
De ban che' de'n irulc tha'p nha't kha nang ap dung blnh phat tii chung than chUa tUdng xilng vdi hanh vi nguy hiem ciia ngUdi pham tdi, tranh sU tiiy tien, gdp phan nang cao hieu qua ciia hinh phat tu chung than, chiing ta cd the dUa ra kien nghi de khac phuc nhUpc diem nay nhU de nghi cd quan cd tham quyen dUa ra hUdng dEn cu the dd'i vdi cac tdi pham cd hinh phat tii chung than rang trong trUdng hop nao cd the xil phat til chung than va trUdng hdp nao cd the xil til hinh.
Thii tu, tang cUdng, nang cao nang life can bd cac cd quan tU phap, trUdc he't la ddi ngii tham phan trong viec dp dung phap luat de dap ilng yeu cau cua cai each tU phap vii hdi nhap quo'c te la mot ddi hdi cap bach trong llnh hinh hien nay. Mdt so trUdng hdp xet xil sai lam nghiem trpng cd nguyen nhan la trinh dp, nang life ciia tham phan chUa dap Ung yeu cau •
TAI LIEU TRICH DAN VA THAM KPUO:
'Xem: GS. TSKH Le Van Cdm, Chuong th^ bay - "Hinh phat vd biin phdp tUphap", Trong Sach chuyin khao Sau dai hoc: Nhung van di ca ban trong khoa hoc luat hinh sU (Phdn chung), Nxb. Dai hoc Quoc gta Hd Ndi 2005 tr.671-648.
14 So21 -Thang 11/2019
lUAT
^Xem. GS.TS. Vd Khdnh Vinh, Chuang tam "Khdi niim hinh phat vd M thdng hinh phat", Trong sach: "Tdi pham hoc, luat hinh su vd ludt to tung hinh sU Viet Nam" do GS. TSKH Dao Tri Uc chu Men, Nxb. Chinh tri Quo'c gia, Hd Ndi, 1994, tr.215-250.
^Nguyen San (2002). Hinh phat chinh trong Luat Hinh sU. Ludndn lien si ludt hoc. Vien Nha nUdc vd Phdp luat. Hd Noi. tr. 30
''Vivian Sterm (2007), Alternatives to the death penalty: The problems with life imprisonment. Penal Reform International. Noi 2007(1), tr.12-25.
Ngay nhan bai: 12/10/2019
Ngay phan bi^n danh gia va sila chQa: 22/10/2019 Ngay cha'p nh§n dang bai: 29/10/2019
Thong tin tac gia:
NCS. MAC MINH QUANG Khoa Ludt - Dai bpc Qud'c gia Ha Ndi
PROVISIONS ON LIFE SENTENCE OF VIETNAM CRIMINAL CODE 2015
• Ph.D's Student. MAC MINH QUANG School of Law, Vietnam National University, Hanoi
ABSTRACT:
The article summarizes the provisions on life sentence in the current criminal law, thereby highlighting the characteristics and role of the provisions for life imprisonment in the Vietnam Criminal Code. The study also provides solutions to complete the regulations related to this punishment to improve its effectiveness in the fight against crime.
Keywords: Life sentence, criminal law, penal law, Vietnam.
