• Tidak ada hasil yang ditemukan

Nghệ An tập trung đào tạo phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2023

Membagikan "Nghệ An tập trung đào tạo phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao"

Copied!
5
0
0

Teks penuh

(1)

Mua Xuan - Dat nuac

T p p c h i C d n g s d n

•il) t'i' ?-. / -'•

I I I

' j j .i(ii

NGHE AN TAP TRUNG DAO TAO, PHAT TRIEN NGUON NHAN LUC

CHAT LU^ONG CAO

,1.

NGUYEN THE TRUNG

Nghe An cd ddc diem ndi bat Id ddt rgng, nguoi dong, tdi nguyen thien nhien phong phu, con nguoi cdn cu chiu khd, hieu hgc, nhung vdn dang d trong top tinh ngheo cua cd nudc. Cdu hdi ldn ddt ra doi vdi Nghe An hien nay Id ldm the ndo de tao dugrc hudc dot phd cho phdt trien kinh te - xd hgi, ddp ung su nghiep cong nghiep hda, hien dai hda, md cua, hgi nhap kinh te quoc te? Gidi phdp cho cdu hdi dd chinh Id dao tao vd phdt trien nguon nhdn luc chdt luong cao, phdn ddu dua Nghe An trd thdnh mgt trong nhirng tinh khd cua cd nudc nhu Bdc Ho hdng mong muon.

Day manh dao tao, phat trien nguon nhan luc

Hon 20 nam ddi mdi, cung vdi sy phat trien chung cua dat nudc, Nghe An da dat dugc nhieu ket qua kha quan trong xay dyng va phat triin kinh tl - xa hdi, cung cd va giu virng qudc phdng an ninh, ddi sdng vat chat, tinh thin cila nhan dan ngay cang dugc nang cao.

Cd dugc nhung thanh tyu dd, mdt phan rat quan U-gng la do cap uy, chinh quyen cac cap trong tinh da nd lye xay dyng va phat dien ngudn nhan lye, quan tam cham lo xay dyng ddi ngu can bd tir co sd den tinh, cung cd va nang cao chit lugng giao due dao tao tir giao due phd didng din dao tao nghe, chu trong bdi dudng ddi ngu doanh nhan, phat huy dugc ui tue, sue manh cua can bg va nhan dan uong loan tinh.

Xac djnh ngudn nhan lye chat lugng cao la dgng luc, ddng vai trd quan Ugng Uong qua

trinh tang trudng va phat trien kinh te - xa hgi, Tinh uy Nghe An da ban hanh Nghj quyet sd 04-NQ/TU ve chuang trinh phat trien ngudn nhan lye; trong dd tap trung cdng tac dao tao, bdi dudng ddi ngii can bd dan tdc thieu sd, can bd CO sd, can bd nir, can bd tre cd trien vong, dao tao cdng nhan ky thuat lanh nghe, bdi dudng doanh nhan; ddng thdi tap trung nang cao chat lugng giao due loan dien trong giao due phd thdng, tao tien de, lam nen tang de phat trien ben viing. Den nay, ddi ngu can bd cua Nghe An da cd nhieu chuyen bien ca ve sd lugng va chat lugng.

Tdng sd can bd lanh dao dang tir huyen den tinh cd 943 ddng chi, trong dd: nii 7,52% (tang 1,0% so vdi nhiem ky trudc); dan tdc thieu sd 7,53% (tang 1,8%); trinh dp trung hpc

* Uy vien Trung uang Dang. Bi thu tinh iiy. Chu tich Hpi dong nhan dan tinh Ngh^ An

So 796 (thang 2 nam 2(M»9) 4 3

(2)

Mua Xuan - Dat nudc

T p p c h i C d n g s d n

phd thdng 98,51%; trinh dp chuyen mdn cao ding, dai hpc 85,04% (tang 33,95%), tren dai hpc 11,87% (tang 3%); trinh dp ly luan chinh tri trung d p 49,73% (tang 2,24%), cao d p ly luan chinh tri, cu nhan chinh trj 37,43% (tang 13,03%). Can bd lanh dao chu chdt cua dang d CO sd cd 956 ddng chi, trong dd nu 5,2%;

dan tdc thieu sd 20,7%; trinh dp trung hpc phd thdng 100%, trinh dp chuyen mdn trung cap 31,5%, cao ding, dai hpc 49,1%; trinh dp trung cap ly luan chinh tri 84,9%, cao cap ly luan, cu nhan chinh trj 7,4%. Nhin chung, can bd lanh dao trong cac co quan dang deu cd ban linh chinh trj viing vang, cd pham chat dao diic each mang, tinh than trach nhiem cao, cd y thuc td chuc ky luat, giu viing nguyen tac td chuc, sinh boat dang, chiu khd tu duy, quan tam tdng ket thyc tien; trinh dp, nang luc thyc tien khdng ngirng dugc nang cao.

Can bd quan ly hanh chinh nha nudc tir huyen den dnh cd 1.698 ddng chi, trong dd: nii

11,95% (tang 2,80% so viii nhiem ky trudc);

dan tdc thilu sd 9,42% (tang 1,62%); trinh dp trung hpc phd thdng 98,17%; trinh dp chuyen mdn cao dang, dai hpc 84,0% (tang 29,5%), tren dai hpc 11,83% (tang 3,8%); trinh dp ly luan chinh trj trung cap 50,41% (tang

12,41%), ly luan chinh trj cao cap, cu nhan chinh tri 32,92% (tang 12,82%). Dpi ngu nay d CO sd cd 2.135 ddng chi, trong dd: nu 3,7%;

dan tdc thieu sd 20,0%; trinh do trung hpc phd thdng 96,2%; trinh do chuyen mdn trung cap 30,0%, cao dang, dai hpc 36,7%; trinh dp trung cap ly luan chinh trj 71,4%, cao cap, cu nhan 4,4%.

Can bd chu chdt trong cac co quan Mat tran Td qudc va doan the tir huyen den tinh cd 396 ddng chi, trong dd: nu 30,55% (tang 9,4%

so vdi nhiem ky trudc); dan tdc thieu sd 17%

(tang 3,04%); trinh dp trung hpc phd thdng 98,8%; trinh dp chuyen mdn cao dang, dai hpc 82,82% (tang 32,41%), tren dai hpc 1,01%

(tang 0,3%); trinh dp ly luan chinh tri trung cap 50,0% (tang 6,7%), cao cap, cu nhan 34,09% (tang 8,2%)... Dpi ngd nay cd pham

chit tdt, cd y thiic td chiic ky luat, nhiet tinh cdng tac, tac phong sinh boat lanh manh. It cd hien tu(?ng tham nhung trong dpi ngii can bd nay. Thdng qua viec dao tao, bdi dudng va tuyin chpn, trinh dp van hda, chinh tri va nghiep vu cua can bd ngay cang dugc nang cao, dap ung yeu cau cua thdi ky phat trien mdi cua dat nudc.

Tan dung the manh ve dia ly nam d trung tam cua khu vyc, Thu tudng Chinh phu c6 Quylt djnh sd 197/2007/QD-TTg phe duyet quy hoach phat trien cua Nghe An den nam 2020. Quylt djnh ghi rd: "Xay dyng Nghe An thanh trung tam giao due dao tao vung Bac Trung Bd". Nhd dd, he thdng cac trudng chuyen nghiep va dao tao nghe cua Nghe An khdng ngiing dugc nang cap, cung cd va hoan thien. Hien tai, Nghe An cd tren 60 co sd giao due chuyen nghiep va dao tao nghe, trong dd cd 3 trudng dai hgc, 8 trudng cao dang, 7 trudng trung cap. Trudng dai hgc Vinh dugc Thu tudng Chinh phu phe chuan dau tu, xay dyng de trd thanh trudng dai hgc dat tieu chuan qudc te. Ngoai ra, Trudng dai hgc su pham ky thuat Vinh va Trudng dai hgc Van Xuan se la nhiing co sd gdp phan rat ldn vao viec dao tao ngudn nhan lye chat lugng cao cho tinh, vung Bac Trung Bd va khu vyc Ddng - Nam A.

He thdng dao tao nghe tir nam 2001 den nay da dao tao 44.360 lao ddng tir thg bac 3 - 4 den cao dang nghe va hang tram ngan ngudi dugc dao tao so cap nghe, tao nen ngudn lao ddng dugc dao tao cung ling cho cac doanh nghiep trong va ngoai tinh, phuc vu nhu cau xuat khau lao ddng.

Tren nen dao tao ngudn nhan lye, cdng tac dao tao can bd da dugc cac cap, cac nganh quan tam lanh dao, chi dao tich eye. Thdng qua cac hinh thiic dao tao (chinh quy, khdng chinh quy), tu dau nhiem ky den nay, tinh da dao tao trung cap chuyen mdn cho 4.713 ngudi; cao dang, dai hgc 4.881 ngudi; tren dai hpc 868 ngudi... So vdi nhiem ky XV, dao tao trung cap chuyen mdn tang 20%, cao ding, dai

4 4 Sf) 796 (Ihi'mg 2 nam 2009)

(3)

M u a Xuan - Dat n u a c T p p c h i C d n g s d n

hpc tang 11,1%, tren dai hpc tang 34%, trung cap ly luan chinh trj tang 30,9%. Budc diu cdng tac dao tao da gan vdi quy hoach.

Can bd cap xa cd sy thay ddi can ban vl trinh do dao tao: tdng sd can bd chuyen trach giii cac chirc vu do blu cu la 4.714 ngudi, trong dd trinh dp chuyen mdn dai hpc cd 1.033 ngudi (21,9%), cao ding: \4\ ngudi (3%), trung d p : 1.563 ngudi (33,2%); ly luan chinh trj so cap: 1.303 ngudi (27,6%), trung d p : 2.552 ngudi (54,1%), cao d p , cii nhan: 117 ngudi (2,5%). Cdng chuc cap xa cd 3.712 ngudi, trong dd cd 2.850 ngudi cd trinh do trung cap (69,5%), 574 ngudi cd trinh do dai hoc (15,5%)... Tinh cung da triin khai thyc hien chinh sach thu but lao ddng cd trinh do cao, tiep nhan hang tram can bd, sinh vien gidi tii cac trudng dai hpc ve tinh cdng tac, ddng thdi, tich eye thyc hien De an sd 02-DA/TU cua Tinh uy ve dao tao can bd dan tdc thieu sd, can bd nu, can bd co sd, can bd tre. Ty le dao tao ddi ven cac ddi tugng nay da chuyen bien tich eye ca trong dao tao chuyen mdn, ly luan chinh trj va bdi dudng nghiep vu.

Cdng tac dao tao, bdi dudng can bd da gdp phan nang cao trinh do cua ddi ngu can bd ve chuyen mdn, ly luan chinh trj va nang lijc lanh dao, quan ly kinh te - xa hdi a cac cap. Tuy nhien, hieu qua cdng tac dao tao chua cao, van cdn hien tugng chay theo bang cap de chuan hda can bd, chua gan ndi dung dao tao vin chiic vu can bd dang giii va chuc danh quy hoach, ndi dung va phuong thiic chua phu hgp vdi ddi tugng; viec quan ly (day va hpc) hinh thiic dao tao, bdi dudng khdng chinh quy chua chat che, nhan thuc cila mdt sd can bd ddi vai viec hpc tap theo hinh thire nay chua tdt nen chat lugng can bd sau dao tao cdn ban che.

Thanh tuu co duwc nhd cham lo phat trien nguon nhan lire

Nhd chu trong xay dyng va phat trien ngudn nhan lye chat lugng cao ma Nghe An da dat dugc nhung thanh ti/u quan trpng trong phat triin kinh tl - xa hdi- Thyc te cho thay.

nhung nam qua, kinh te cua tinh tang trudng lien tuc, tir 6,4% giai doan 1991 - 1995 len 10,6% giai doan 2006 - 2008. Nganh cdng nghiep va djch vu cd dieu kien de but pha, tao tien de de chuyen djch co cau kinh te, giam dan ty trpng ndng nghiep tir 60,9% nam 1990 xudng cdn 29,1% nam 2008 (giam ty trpng nhimg quy md van khdng ngirng tang len, nam 2008 gia trj san xuat ndng, lam, ngu nghiep gap 2,44 lan so vdi nam 1990).

Tdc do tang trudng GDP nam 2008 dat 10,6%, cao hon cung ky nam 2006, 2007; gia tri san xuat ndng nghiep tang 6,6%, cdng nghiep tang 16,5%, djch vu tang 11,9%; san lugng luon^ thyc dat 1,157 trieu tan (cao nhat tir trudc den nay), tang 10,38 van tan so vdi nam 2007; thu ngan sach dat 2.800 ti ddng (trong dd thu ndi dia tang 24%).

Nam 1990 ty le mii chii trong tinh cdn 9,2%, sau 8 nam phd cap tieu hpc (1998), sau

10 nam phd cap trung hpc co sd (2008), Nghe An timg budc tien tdi phd cap trung hoc phd thdng d cac dd thi va huyen ddng bang. Cdng tac cham sdc siic khde toan dan cd nhieu chuyen bien tdt, 72% sd tram y te xa cd bac si, khdng de lay lan djch benh, cac chuong trinh y te qudc gia trien khai dung tien do, dat hieu qua tdt, tinh trang suy dinh dudng d tre em giam nhanh, tir 45% nam 1985 xudng 23%

nam 2008 (giam 21,5%). Ty le hd ddi ngheo giam tir 36% nam 1990 xudng 17% nam 2008.

Binh quan hang nam tao viec lam cho gan 3 van lao ddng. Ty le lao ddng qua dao tao tang tir 12,2% nam 1990 len 37% nam 2008. Hing nam cd tir 1,1 den 1,2 van hoc sinh dd dai hoc, cao dang; khoang hon 3 van ngudi dugc dao tao nghe a cac bac thg.

Tuy nhien, trong dao tao va phat trien ngudn nhan lye, Nghe An cdn khdng it khd khan, vudng mac can tiep tuc thao gd:

Thu nhdt, mdt thdi gian dai cac huyen lien ket vdi nhieu trudng dai hoc, cao dang, trung cap md Idp tai huyen, gdp phan xa hdi hda giao due, nang cao chat lugng can bd, nhirng do thilu tinh kl hoach, khdng bam sat nhu cau

So 796 (thiing 2 iiilin 2009) 4 5

(4)

Miia Xuan - Dat nudc

Tpp chi Cdng s d n

thyc tien, chay theo bang cap nen thieu tinh can ddi, khdng dap ung nhu cau phat trien va chuyen djch co cau kinh te tai dia phuang.

Thir hai, cdng tac dao tao can bd tre cd trien vpng mdi chi khdi ddng tren linh vyc dao tao ly luan chinh tri, viec dao tao nang cao ve chuyen mdn chua rd hirdng, chua xac djnh dugc nhiing ehuyen nganh can can bd chuyen sau trong hien tai va tuong lai.

Thu ba, ndi dung, phuong phap giang day tai cac co sd dao tao budc dau cd chuyen bien, nhung nhin chung van nghieng ve phuong phap truyen thdng, nang ly luan, thieu tinh thyc tien, tinh hieu qua.

Thu tu, dieu kien di hpc cua can bd vung sau, vung xa gap nhieu khd khan, chinh sach hd trg can bd di hgc cho cac ddi tugng nay cdn ban hep so vdi chi phi phuc vu di lai va cac nhu cau thiet yeu tren dia ban.

Thu ndm, nang lye sir dung ngoai ngii cua can bd cdn yeu, chua dap ung dugc nhu cau cdng tac va dao tao nang cao trinh do chuyen mdn d nudc ngoai.

Muc tieu va nhihig giai phap co* ban

Muc tieu trong thdi gian iin cua Nghe An la xay dung ngudn nhan lye du ve sd lugng, bao dam chat lugng cao, co cau hgp ly, cd sy chuyen tiep lien tuc, viing vang giiia cac the he, du sire lanh dao va thyc hien sy nghiep cdng nghiep hda, hien dai hda, ding budc lam cho kinh te - xa hdi cua Nghe An phat trien ben viing, tien kip cac tinh kha trong ca nudc, trd thanh trung tam cua khu vuc Bac Trung Bd.

Trudc mat, tap trung dao tao can bd theo tinh dian Nghi quyet Trung uong 7 khda X ve ndng nghiep, ndng dan, ndng thdn. Chu trpng dao tao can bd cho cac nganh cdng nghiep - che bien ndng, lam, thuy san, cdng nghiep san xuat xi-mang, ddng tau, hda dau, cang bien, djch vu... de phat huy cao nhat the manh cua khu vyc bien Nghe An. Tinh can mot cd dpi ngu can bd co sd gidi nghe riing, chan nudi dai gia sue, cdng nghiep khai'khoang va cdng

nghiep che bien phu hgp vdi cac san pham cua rimg; dao tao ngudn lye can bd khoa hgc cho phat trien thuy dien; ben canh dd can phat triin ngudn can bd phuc vu ndng nghiep, thu>|

san, cdng nghiep che bien ndng san va mdt sd nganh dich vu khac. . n m.

Dao tao ddi ngu can bg theo hudng viia dai tra, vua mui nhgn, uu tien phat trien ngudn can bd cd trinh dp cao cho cac nganh kinh te, nhat la cdng nghe sinh hpc. Chu y co cau trinh dp dpi ngu can bd mdt each hgp ly trong cac nganh kinh te ndng, lam, ngu nghiep; dac biet chu trgng ddi ngu can bd cd kha nang dua tien bd khoa hgc - ky thuat vao thyc tien, giup dan lam giau, xda ddi, giam ngheo.

Trudc nhiing yeu cau mdi cua thdi ky hdi nhap kinh te qudc te, cdng nghiep hda, hien dai hda, Nghe An chu trgng phat trien ddi ngu can bd khoa hpc - cdng nghe, tre hda dpi ngii can bd khoa hpc; md rdng chi tieu bien che de thu nhan nhung hoc sinh gidi tu cac tinh Bac Trung Bd va trong ca nudc; gap rut dao tao can bd dau nganh cho tinh vcii chinh sach va bien phap dac biet (ke ca giii di dao tao d nudc ngoai), tao hat nhan cho cac nganh kinh te - xa hdi. Tan dung Igi the ve dja ly de phat trien khu cdng nghiep, khu che xuat, Nghe An md rdng cac hinh thiie hgp tac lien doanh, lien ket vdi cac thanh phan kinh te trong va ngoai tinh de tao lap mdt thj trudng sue lao dgng phong phu. Ddi ngu can bd lanh dao va quan ly cap CO sd phai cd kha nang giai quyet tdt viec lam cho ngudi lao ddng, giam tinh trang that nghiep, thieu viec lam, tang hieu suat sir dung thdi gian cho lye lugng lao ddng d cac dia phuang, nganh nghe trong toan tinh.

De dat dugc muc tieu dd, Nghe An tap trung nd lye thyc hien mdt sd giai phap co ban sau:

Mot Id, dep tuc dau tu, khuyen khich phat trien ngudn nhan lye chat lugng cao tren co sd dy bao nhu cau ngudn nhan luc trong 5 nam, 10 nam, 20 nam tdi de xay dyng kl hoach ngan ban, dai han dao tao ngudn nhan lye.

Lam tdt cdng tac thdng dn, tuyen truyin nhim

46 So 796 (thang 2 nam 20091

(5)

M u a Xuan - Da't n u d c T a p c h i C d n g s d n

nang cao nhan thuc cho can bd, dang vien va cac tang Idp nhan dan, nhIt la ngudi dung diu cac CO quan, don vj ve quan diim phat tnen ngudn nhan lye, phai biin nhan thuc thanh quyet tam hanh ddng cua mdi d p , nganh va mdi ca nhan.

Hai Id, xay dyng tdt quy hoach can bd, gin cdng tac dao tao vdi quy hoach, kl hoach phat trien ngudn nhan lye, dip tuc thyc hien tdt Nghj quylt sd 04-NQ/TU ciia Ban Chip hanh Dang bd tinh, quan tam dao tao, bdi dudng dpi ngu can bd co sd, can bd nii, can bd dan tdc thieu sd, doanh nhan, can bd tre cd trien vong.

Xay dung co che, tao ddng lye khuyin khich can bd ty hoc, hinh thanh mdt xa hdi hoc tap, hpc tap thudng xuyen. Tang cudng luan chuyen can bd, tao dieu kien de can bd sau sat thyc tien, tich IQy kien thiic, kinh nghiem qua timg chirc danh, nhiem vu dugc giao.

Ba la, khac phuc dnh trang bat hgp ly ve ngudn nhan lye, nhu thieu hut dpi ngu can bd khoa hoc - ky thuat tren cac linh vyc cdng nghiep, djch vu, ndng nghiep, ddi ngii cdng nhan ky thuat bac cao, can bd cd trinh dp ngoai ngii, tin hpc... Cd ke hoach, co che, chinh sach cu the de cac ca quan, don vj, doanh nghiep uu tien dao tao, bdi dudng ddi ngu can bd. Hoan thien de an dao tao bdi dudng can bd a nudc ngoai bang ngan sach ciia tinh. Phdi hgp trien khai ddng bd De an 165 cua Bd Chinh trj. Phan dau de cd mdt ddi ngu can bd dugc dao tao cap nhat kien thuc hien dai, dap ung yeu cau cdng nghiep hda, hien dai hda va hdi nhap qudc te.

Bdn Id, day manh hgp tac trong va ngoai nudc vl phat triin ngudn nhan luc chat lugng cao, xay dyng quy hoach, ke hoach phat trien he thong cac trudng dai hoc, cao dang, uung d p tren dja ban theo hudng da nganh, dap irng tot nhu d u phat trien kinh te - xa hdi. Tao dieu kien, keu ggi cac trudng cd uy tin a Ha Ndi, Thanh phd Hd Chi Minh va nudc ngoai dau tu tren cac linh vyc ky thuat. cdng nghe va day

nghe vao dja ban tinh. Khuyen khich cac co sd dao tao nghe chu ddng lien ket vdi cac doanh nghiep, dao tao nghe theo don dat hang cua doanh nghiep. Danh mdt phan kinh phi thich dang trong ngan sach hang nam, ddng thdi nghien cihi xay dyng co che khuyen khich, huy ddng cac ngudn lye, xa hdi hda cdng tac dao tao, scim bao dam co sd vat chat cho cac trudng dao tao, day nghe trong tinh.

Ndm la, tiep tuc hoan thien va thyc hien cd hieu qua mdt sd co che. chinh sach uu dai trong cdng tac dao tao va thu hiit nhan tai, nhu:

che do ve tien luong, nha d, dat d, dieu kien, phuong tien lam viec..., tao dieu kien thuan Igi de thu nhan thdng tin, tiep can cac thanh tyu mdi ciia khoa hoc, cdng nghe va van hda the gidi, nang cao trinh dp chinh trj, kien thiic chuyen mdn...; khuyen khich ty do sang tao, phat minh, cdng hien; phat hien, tuyen chpn, dao tao bdi dudng, sir dung diing cac tai nang;

phat huy nang luc eua tri thiic trong viec thyc hien cac chuang trinh, de tai nghien ciru, ddng thdi cd CO che rang budc chat che giira quyen Igi, quyen ban, nghia vu va trach nhiem. ; Sdu Id, ddi mdi ndi dung, chuong trinh va phuong thuc dao tao theo huxing nang cao ky nang quan ly dieu hanh, cap nhat kien thirc mdi, phu hgp vdi timg loai ddi tugng, chuc danh. Tang cirdng sy gan ket giiia cac co sd dao tao vdi co sd thyc hanh. Ket hgp bdi dudng cac kien thirc, ky nang hanh chinh vdi nghiep vu quan ly kinh te, van hda, giao due, xa hdi va kha nang su dung, ap dung cdng nghe thdng tin trong cdng tac quan ly. Phdi hgp lien thdng giiia dao tao chuyen mdn vdi ly luan chinh trj, giiia trung cap vdi dai hgc.

Bdy la, cap iiy, chinh quyen cac cap phai thudng xuyen lanh dao, chi dao, kiem tra ket qua thyc hien ke hoach dao tao, bdi dudng can bd, giao cho co quan td chirc quan ly, theo ddi, danh gia can bd sau dao tao va tham muu cho cap iiy bd tri. sii dung cd hieu qua, trong dd bet sue quan tam can bd nii, can bd dan tdc thieu sd trong he thdng chinh tri cac cap. •

.So 796 (thiing 2 niim 2009) 4 7

Referensi

Dokumen terkait

Dd'i vdi chinh quyen dja phuong, Nghj quyet chi ra "tinh thd'ng nhat va thdng sudt cua he thdng hanh ehinh nha nude dupe dam bao tren co sd xac djnh rd vj tri trach nhiem ciia chinh

Phat trien du ljch ndng thdn se gdp phan bao tdn di san va bao ve moi trudng; giam ngheo thdng qua phat trien kinh ke ndng thdn, phat trien nganh, nghe; giiip phat trien du lich sinh