32(1), 26-35 Tap chi CAC KHOA HOC VE TRAI DAT 3-2010
DAC DIEM Nl/OC DU6l DAT TRONG VUNG CAT VEN BIEN MIEN TRUNG VIET NAM VA
DINH HUdNG KHAI THAC SU" DUNG
I. Md DAU
Trong nhirng nam gdn day, vimg duyen hai miin Trung Viet Nam cd td'c dd phat trie'n kinh te' - xa hdi va dd thi hda rdt nhanh, ddn tdi nhu cdu vi edp nudc cho sinh hoat vd san xudt ngay cang tang. Tuy nhien, do vimg nghien ciru ndm sat bie'n, diiu kien dia cha't - dja ly phiic tap, ndn ngudn nudc nhat tai chd, dac biet la nudc nhat dudi ddt, cd the' sir dung lam ngudn nudc edp la rdt han che'. Vi vay viec tim kie'm va quy hoach khai thac sir dung hgp ly ngudn nudc tai chd de' dap irng cac nhu cdu edp sinh hoat va phat trie'n kinh te' ciia khu vuc la vdn de rdt edp bach, cd y nghTa khoa hgc va thuc tien.
Bai bao nay de cap de'n tiim nang ngudn nudc nhat dudi ddt trong trdm tich De Tii (sau day ggi Id nudc ngdm viing cat ven bie'n), hien trang khai thac sir dung va nhihig vdn di lien quan de'n sii dung hgp ly ngudn tai nguyen quy gia nay ciia khu vuc nghien ciai.
II. DAC DIEM DIA CHAT THUY VAN VA TAI NGUYEN NUCiC CUA VUNG NGHIEN CLTU
Vimg cat ven bie'n miin Trung Viet Nam gdm cac dai cdn cat va ddng bdng lien tie'p chay dgc ven bie'n, ngan each nhau bdi cdc dai ddi niii va cac sdng an thdng ra bie'n, tao thanh cac "vimg cat nhd" nd'i tie'p nhau. Can cir vao dilu kien tu nhien vd dac die'm phat trie'n kinh te' - xa hOi cd the' phan ra mdt each tuong dd'i 12 khu vuc (vimg cat nhd) dugc dat ten theo dja danh hanh chinh nhu neu d hinh 1.
Dd cao dia hinh ciia dai cdn cat ven bien thay ddi tir 5 - 7 m d ven ria de'n 10 - 20 m, d dinh cdn cat, ddi nai dat 50 de'n hon 100 m nhu d viing cat dd Ninh Thuan - Binh Thuan. Cac ddng bdng tuong dd'i bang phdng vdi dd cao trung binh 2 - 5 m. Ldp
NGUYEN XUAN TANG, TA VAN HANH
phii thuc vat tren cdc cdn cat chii ye'u Id rimg phi lao xen cac trang cay bui, cdn d cac ddng bdng Id viing trdng lua vd mdu.
Trdm tich bd rdi De Tii phan bd rdng khdp trong viing cat ven bie'n va phii bdt chinh hgp len cac tdng da gd'c cd tudi tir Neogen de'n Paleogen.
Mat cdt dia chd't thuy van (DCTV) die'n hinh ciia vimg nghien ciru {hinh 2) gdm 2 don vi chira nudc la tdng chira nudc (TCN) trdm tich Holocen (TCN qh) va TCN trdm tich Pleistocen (TCN qp), dugc ngan each bdi ldp set each nudc khdng lien tue va lot day la da gdc each nudc.
Dac die'm DC-DCTV cua cdc tdng chiia nudc trong trdm tich De Tir nhu sau :
L Ting chiia nuac qh
TCN qh Id true tie'p vd phdn bd rdng rai trong VLing nghien cim, cd tudi dia ehdt Holocen (Q4) da ngudn gd'c, chii ye'u Id sdng, sdng - bie'n, bie'n, gid - bie'n. Thanh phdn thach hgc, phdn tren la cat hat mjn de'n rdt min, phdn dudi la cat, cat pha, set, set pha, ddi noi ldn it cudi sdi nhd. Chilu ddy TCN qh khoang 5-30 m, cd noi ldn han, thudng gap tir 10-20 m.
Nudc trong TCN qh thudc loai khdng dp, d nhimg v| tri trong mat cdt cd cac thdu kinh set, set pha chira nudc kem, gap nudc cd dp lire ye'u, cue bO.
Ngudn cung edp chu ye'u cho TCN qh Id nudc mua, mOt vai noi cd the' tir nudc tudi va hudc mat; mien thoat chu ye'u la ra bie'n, he thd'ng sdng, sudi, ao hd va cac viing thdp hon dgc cdn cat. Ddng thai thay ddi theo miia : d viing cua sdng, giao ddng muc nudc cd lien he mdt thie't va ddng pha vdi dao ddng ciia nudc bie'n va che'dd thiiy trilu. Muc nudc tinh thay ddi trong khoang 0,0-5,0 m tuy thudc dia hinh. •.
Trong TCN qh phdn Idn gap nudc nhat vdi dd tdng khoang hda rdt thdp, dao ddng trong khoang
Hinh 7. So dd phan bd trir lugng tu nhien vd hien trang khai thac nudc ngdm viing cat
0,05 - 0,5 g/l, tuy nhien mdt vai noi (dac biet la vimg ciia sdng) chuyl'n sang nudc Ig de'n man (M
= 1-3 g/l), tham chi rdt man vdi M de'n 7 g/l. Loai hinh hda hoc phd bie'n la HCO3 - Cl - Na - Ca hoac Cl - HCO., - Na.
Cac thdng sd chinh ciia TCN qh neu d bdng 1.
2. Ting chua nu&c qp
Tham gia cdu triie ciia TCN qp la cac trdm tich Pleistocen (Q1.3), phan bd rdng khdp tren toan vimg
Hinh 2. Mat cdt dia chd't thiiy van die'n hinh ciia vung nghien ciiu Bdng 1. C^c thong so DCTV ciia ting chiira nudc qh*
Khu vuc Cdc thdng sd chinh
F(ha) h(m) q (//s/m) k (m/ng)
Nghe An 54.000 10 -^ 20 0,15^1.6
0,96
12^28 26
0.02^0.2 0,05
M(g/1)
Ha Tinh 37.000 5 ^ 20 0,15^1,6
0,96
1-^10 0,02^0,2 0,13
0.10^0.5 0,35 0.10^0,5
0,35 Binh-Tri-Thien 74.000
Quang Nam - Da Ndng 31.855
Quang Ngai 54.500 10-H30
10^40 18,0 13,8^34,8
25,10
0.5^1,2 1,25 0,04^7,8
1,92 0.2^2,7
1,10
2-rl3 8 0,5^30,4
10,19 1,6^30
12,70
0,12^0,15 0,17 0,14^0.18
0,15 0,17
0.05^0.80 0,45 0.02^28,2
1,71 0,09^0.3
0,10
Binh Dinh 39.400 10 0.033-^3.48
1,09 0,15 0.14^4,17
1,36
Phil Yen 31.500 4±10
7,0
0,21^,33 1,83
0.12^0,14 0,13
0,14^1.4 0,60
Khanh Hda 37.000 5,5 0,051^1,1
0,41 0,15 0.17^0.74
0,39 Ninh Thuan - Binh
Thuan 57.000 10^30 0,0U0,3
0,07 0,12^0,14 0.10-^17.9
3,46
* Ngudn : theo [ 1, 2] ; sd lieu trong bang : tu sd tich phan bd, h - chieu ddy, q - ty luu lugng cdc tdng dd khoang hda
: tir... de'n..., mdu .sd- gia tri trung binh ; cac ky hieu : F- dien Id khoan, k - he sd tha'm, p - he sd nha nudc trgng lire, M - nghien ciru, nhung phdn Idn b| phii bdi trdm tich
Holocen (Q4), phdn xudt Id Id cac doi cat nhd nam ven ria phia tay cdc ddng bang. Thanh phdn thach hgc chii ye'u la cat, cat pha, set pha, cudi sdi, tang lan da ngudn gd'c. Bl ddy thay ddi tir 10 de'n 40 m, thudng gap 10-20 m. Mirc dd chira nudc ciia ddt da thay ddi rdt phirc tap theo dien tich cung nhu chieu sdu, nhin chung thudc loai gidu nudc trung binh.
Nudc thudc loai cd dp lire ye'u de'n khdng dp, muc nudc nam each mat da't 0,5 - 5 m vdi ddng thai bie'n ddi theo miia, cd lien he thiiy lire chat che vdi TCN
qh d phia tren vd vdi nudc bil'n. Bien dd dao ddng muc nudc trung binh tir 1 de'n 4 m.
Phdn ldn TCN qp gap nudc man de'n IgLvdi dd khoang hda thay ddi tir 1 de'n 3 g/l, cd noi Idn hon.
Nude nhat chi gap d phdn dien tich TCN Id tren mat ciia tdng chira nudc vd d cdc vi tri vdng bdng Idp set each nudc ngan each giiia hai TCN qh va qp.
Cac thdng sd DCTV cila TCN qp neu d bdng 2.
Tiim nang nudc dudi ddt dugc hie'u don gian la trir lugng nudc nhat dudi ddt tdn tai d dang tu
Bdng 2. Cac thong so DCTV cua tang chijra nifdc qp
Viing cat Nghe An Ha Tinh Binh-Tri-Thien Quang Nam -
Da Nang Quang Ngai Binh Dinh Phil Yen Khanh-Hda Ninh Thuan -
Binh Thuan
F(ha) 48.100 60.000 3.500 13.700 53.400 78.200 46.000 32.000 83.000
h ( m ) 10^60
50 5^50
20 28^53
40 4.6^34,1
21,24 9,3^50,8
18 12^16
15,5 13 9,6^49,3
30
k (m/ng) 16^30 5 ^ 3 0 5 ^ 4 0 0,39^6.8
3,8 0,85^26.9
9,49 - - - -
Cdc thdng sd ( km (m /ng)
500^1500 140 1004
4840
•1400
-
:hinh H/|i*
0,016 0,06^0,12
0,16^0,2 0,09-40.2
0,12 0,17 0,13
0,14 0,124-0,13
q (1/s.m)
> 1
< 1 1,5 4 6,4
0,146,2 2,32 0,16410,7
1,80 0,18^6,9
1,04 - 0.11^1,1
0,41 0.01^0,7
0,17
M(g/1)
< 1
< 1 0,14-0,5 0,05^5,0
1,26 0,0540,8
0,17 0,11410.4
2,12 - 0.2642,4
1,67 0,03 ^ 0,3 Ngudn : theo [1,2] ; sd lieu trong bang : tir sd : tir... de'n..., mdu sd - gia tri trung binh, cac ky hieu : km - he .sd ddn muc nudc, p* - he sd nha nudc dan hdi, cac ky hieu khac nhu trong bang 1
nhien, dugc ddnh gid thOng qua ba dai lugng sau : Tir bang 3 cho tha'y : tdng trii' lugng tu nhien trir lugng tmh tu nhien (V, m ), trir lugng dOng tu trong toan vung cat ven bie'n miin Trung xdp xi nhien (Qj, m/ng) vd trir lugng tiim nang du bdo 5.120.000 mVng, modul trir lugng tu nhien thay ddi (Q,n, m'/ng). trong khoang rdng tir 0,63 - 0,89 //s/km^ d vimg Quang Tri vd Binh Thuan de'n tren 11 //s/km^ d Tdng hgp ke't qua tinh triJ lugng nudc ngdm viing Phii Yen - Khanh Hda, trung binh trong toan viing cat ven bil'n neu d bdng 3. vung khoang 6,71 //s/kml
Bdng 3. TrCr lucfng tu nhien nudc nhat dudi dat vung nghien cilu
TT 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
Khu vuc Nghe An
Ha Tinh Quang Binh Quang Tri
Thira Thien - Hue' Quang Nam - Dd Ndng Quang Ngai
Binh Dinh Phil Yen Khanh Hda Ninh Thuan Binh Thuan Tdng cdng
V, lO'm' 395 257 570 2.468 2.301 1.730 2.742 1.811 1.452 887 1.130 1.764 17.507
Trir lugng tu nhien Qi m Vng
541.700 366.000 79.200 34.380 498.900 403.964 438.159 552.723 468.000 480.821 304.643 85.479 4.253.969
Qk, mVng 553.544 373.701 96.300 39.240 567.930 899.164 520.419 607.050 511.554 507.443 338.543 102.951 5.117.839
Dien tich phan bd (km )
970 1.151 745 720 1.243 994 600 875 526 525 360 1.333 10.042
Modul trir luong (1/s/km')
6,60 3,76 1,50 0,63 5,29 10,47 10,04 8,03 11,26 11,19 10,88 0,89 TB:6,71 Ngudn : theo |31; cdc ky hieu : V, - trii lugng tTnh, Q, - trir lugng ddng, Q^ - trQ lugng tiem nang du bao
Trong vimg nghien cuu da tie'n hanh nhilu cdng trinh tim kie'm tham dd va danh gia trii lugng khai
thac. Theo sd lieu thd'ng ke chua ddy dii, tru' lugng da dugc tham dd va phan ca'p neu trong bdng 4.
Bdng 4. Tong hdp trOr ludng da di/dc tham dd trong vung nghien ciiru Khu vuc nghien ciru Thudc tinh F
(km')
Trir lugng phan edp (m/ng)
Ca'pB Ca'pCl ca'p C2
Vinh - Ciia Ld
Qiinh Luu - Diin Chau HdXa
Gio Linh
Ddng Ha - Quang Trj
Nghe An Quang Tri
90 235
3.096
11.410
3.550 889.958 4.569 3.763.584
54.666 135.300 218.217 6.856 402.759 Huong Dien
Hue Phil Bdi
Phong Diin - Quang Diin Phu Vang-Phil Ldc Da Nang - Hdi An Thang Binh Tam Ky
Thanh phd Quang Ngai Viing Tuy Phong Viing Luong Son Viing Phan Thie't
Thira Thien • Hue
7.668.018 6.068.056 14.429 867 1.802
134.344 136.385 122.394 2.551 5.012 Quang Nam
Da Ndng
32.400 3.412 650
309.198 144.462 135.400
Quang Ngai 462 5.037 29.423 473.000
Binh Thuan
305 465
TOng 19.543
472 900 800 28!482;890
3.479 1.900 18.500 2.304.423
Ngudn : tdng hgp tir 11, 2]
III. HIEN TRANG KHAI T H A C , SlT DUNG NUdc NGAM TRONG VLJNG CAT VEN BIEN
Nudc ngdm trong viing cat ven bien dang dugc khai thac bdng cdc cdng trinh thu nudc phd bie'n nhu sau :
- Cac gie'ng ddo cd dd sau tir 2 de'n 7 m ( cd noi de'n 10 m) vdi dudng kinh phd bie'n 0,8-1,2 m thu nudc trong TCN qh vdi luu lugng khoang 2-5 mVng, cung edp cho sinh hoat cila cac hd gia dinh. Cac cdng trinh thu nudc loai nay phd bie'n trong giai doan trudc nam 2000, de'n nay hdu he't dugc thay the bang Id khoan dimg dang UNICEF.
- Ld khoan UNICEF la cdng trinh ihu nudc phd bie'n hien nay, cd dudng kinh nhd (50 - 60 mm), chilu sau cd the' dat de'n 10-20 m hoac ldn hon. Cac Id khoan thudng cd luu lugng khoang 5-10 m/ng, nen cd the' cung edp cho 1-2 hd gia dinh.
- Bai gie'ng tap trung thudng gdm mOtsd Id khoan (2-5 LK), ke't hgp gie'ng va hdo thu nudc hoac hao thu nudc maeh Id, dugc bd tri theo dien tich hoac theo dudng thdng. Cac bai gie'ng nay thudng dugc
ddu tu ddng bd gdm cac cdng trinh thu nudc, be' chira nudc, he thd'ng ldng lgc va he thd'ng edp nudc de'n hd tieu thu. Dd'i tugng edp nudc thudng la cac don vi quan ddi, co quan xi nghiep, trudng hgc, tram xa va cdc cum dan cu vdi nhu cdu dimg nudc de'n 150-500 mVng.
Vdi dac thu dilu kien tu nhien cua viing nghien ciru, nudc ngdm trong viing cat dugc xem Id ngudn nudc nhat duy nhdt cd the khai thac, sii dung cho muc dich sinh hoat don le hoac cum dan cu quy md nhd de'n vira. Ngoai ra, chiing cdn dugc khai thac vd cung edp cho cac nhu cdu phat trien kinh te nhu khai tuye'n sa khoang titan (SKTi), nudi trdng thiiy hai san hoac tudi rudng.
Viec kie'm ke luu lugng khai thac nudc ngdm trong viing cat he't sire khd khan do vimg nghien cim chua cd quy hoach khai thac sii dung nudc, phdn ldn cac cOng trinh thu nudc do ngudi dan xay dung tu phat va tir trudc de'n nay chua cd thd'ng ke luu lugng cung nhu sd lugng cdng trinh khai thac nudc.
De' khac phuc tinh trang tren, chiing tdi tie'n hdnh danh gia tinh hinh khai thac, sii dung nudc ngdm theo mdt sd phuang phap nhu sau :
- Tdng luu lugng nudc cung edp cho sinh hoat vimg ndng thdn dugc xac dinh bang phuang phdp ngoai suy tir sd dan (theo nien giam thd'ng ke ciia cdc tinh nam 2007) va dinh mirc sii dung nudc vimg ndng thdn 50 - 100 //ngudi/ngay (trung binh 60 //ng X ngudi).
- Luu lugng ctia cac cdng trinh edp nudc tap trung la'y theo sd lieu dilu tra thuc te.
- Luu lugng nudc edp cho cac bai tdm, khu nghi mdt dugc ngoai suy tir sd lugng cdc nhd hang khach san va luu lugng nudc cung edp trung binh 30 m /ng/khach san.
- Lugng nudc nhat sir dung cho nudi trdng thiiy hai san (chii yiu la nudi tdm tren cat) dugc xac dinh
thdng qua tdng dien tich ao nuOi (thO'ng ke nam 2007) va dinh mirc sir dung nudc nhat dl nudi tdm tren cat khoang 170 m /ng/ha.
- Lugng nudc edp cho khai thac SKTi dugc xdc dinh thdng qua san lugng quang thd vd dinh mirc .sii dung nudc khoang 2,5 m /tdn quang thO, cdn dinh mirc sir dung nudc cho tuyl'n khoang khoang 3,5 m /ta'n tinh quang.
- Cac sd lieu khac tham khao tai lieu thirc te va cae bao cao hang nam ciia co sd.
Tdng hgp tinh hinh khai thac va sir dung nudc ngdm trong viing cat neu d bdng 5.
Tdng hgp trir lugng tu nhien va luu lugng khai thac cila tirng khu vuc neu d bdng 6.
Bdng 5. Tong hdp luu lUdng khai thac nudc ngam trong vCing cat ven bien
Khu vuc Nghe An Ha TTnh Quang Binh Quang Tri Thira Thien - Hue' Quang Ngai Binh Dinh Phu Yen Khanh Hda Ninh Thuan Binh Thuan Tdng eOng
edp nude sinh hoat 33.000
17.250 41.000 9.200 19.000 15.500 24.000 24.600 38.000 19.500 8.700 38.000 287.750
Luu lugng khai thac (m/ng) Khai thae
SKTi 0 3.000
0 2.000 2.000 1.750 0 2.450 0 0 0 2.100 13.300
Nuoi trdng j ^ ^ ^ thuy san
0 5.000 8.500 3.000 20.000 3.000 3.400 3.000 0 2.000 0 2.000 0 3.000 0 3.000 8.500 2.000 5.100 3.000 34.000 1.500 0 1.000 79.500 31.500
Tdng 38.000 31.750 64.000 17.600 23.000 19.250 27.000 30.050 48.500 27.600 44.200 41.100 412.050
. Modul KT (//s/km^)
0,45 0,32 0,99 0,28 0,21 0,22 0,52 0,40 1,07 0,61 1,42 0,36 TB: 0,57 Tir ke't qua thd'ng ke neu tren, cho thdy : tdng luu
lugng nudc da khai thac khoang 412.000 mVng, chie'm 8 % trir lugng tu nhien (> 5.117.000 mVng).
Modul luu lugng khai thac trung binh trong todn vimg khoang 0,57 //s/km , so vdi modul trir lugng tu nhien tuong ting la 6,71 //s/kml Nhu vay, lugng nudc khai thae dang nam d miic an toan cao.
IV. DINH HUCiNG QUY HOACH KHAI THAC, SLT DUNG NUdc NGAM
Can cir vao tiem nang tdi nguyen nudc da dugc danh gia, mirc dd dilu tra tham dd ngudn nudc va quy hoach phdt trien kinh te' - xa hOi cila tirng khu vue hdnh chinh cd the dua ra mdt sd luu y dinh
hudng cho viec quy hoaeh khai thac sii dung nudc ngdm trong viing cat ven bien nhu sau :
I. Khu vuc Nghe An
Nhin chung, nudc ngdm trong viing cat d khu vuc nay cd trir lugng tuong dd'i ldn, nhung phan bd khdng ddng diu, nen cd the dinh hudng khai thac, sir nhu sau :
a) O khu vi/c phia bac, TCN qh cd dien tich phan bd hep, chilu ddy mdng, nhilu noi nudc bi man nen chi cd the bd tri cac cdng trinh thu nudc nhd, le te dl edp nudc sinh hoat quy md hd gia dinh.
b) Khu vUc phia nam gdm cac huyen Nghi Ldc, thi xa Ciia Ld vd thdnh phd Vinh, TCN qh cd chilu
Bdng 6. TrOr lUdng t u nhien va luu ludng khai thac nudc ngam trong vung nghien ciiru
Khu vuc Nghe An Ha Tinh Quang Binh Quang Tri Thira Thien - Hue Quang Nam - Da Ndng Quang Ngai
Binh Dinh Phil Yen Khanh Hda Ninh Thuan Binh Thuan Tdng cOng
Dien tich phan bd
(km') 970 1.151 745 720 1.243 994 600 875 526 525 360 1.333 10.042
Tru lugng Trii lugng Qin (mVng)
553.544 373.701 96.300 39.240 567.930 899.164 520.419 607.050 511.554
• 507.443 338.543
102.951 5.117.839
tu nhien Modul TL M,n (//s/km')
6,60 3,76 1,50 0,63 5,29 10,47 10,04 8,03 11,26 11,19 10,88 0,89
-
Luu lugng Tru' luang QKT (mVng)
38.000 31.750 64.000 17.600 23.000 19.250 27.000 30.050 48.500 27.600 44.200 41.100 412.050
khai thac Modul KT MKT (//s/km')
0,45 0,32 0,99 0,28 0,21 0,22 0,52 0,40 1,07 0,61 1,42 0,36
- ddy tuong ddi ldn, mirc dd chira nudc kha phong phii
cd the bd tri cac bai gie'ng tap trung vdi tdng luu lugng khai thac khoang 500-1.000 mVng. Cdc bai gie'ng cd the gdm 5 - 7 cdng trinh thu nude bd tri theo dien tich hoac theo dudng thdng keo dai, dgc cac cdn cat cd dia hinh cao, d ria cac cdn cat cd the' be tri cac cdng trinh thu nudc nam ngang kit hgp hdo thu nudc vd gie'ng tda tia.
c) Khu vi/c Hung Nguyen - Nam Dan, TCN qp phan bd tuong ddi rdng rai, be ddy chira nudc trung binh, nudc nhat, nen cd the quy hoach cac bai gie'ng vdi luu lugng khai thac khoang 500-1.500 mVng.
d) Nudc ngdm chii ye'u dugc sii dung dl edp nudc sinh hoat, tuy nhien vimg phia ddng nam thanh phd Vinh, Nghi LOc, Diin Chau, do trir lugng nudc ddi ddo, nen cd the sii dung mdt phdn cho nudi trdng thiiy hai san va tudi cho cay mdu nhu lac, dd. Cdn luu y, TCN qp d dd sau hon 15 - 20 m bi man hoan toan, nen chilu sau cac cdng trinh thu nudc chi nen de'n 15 m.
2 Khu vuc Ha Tinh
Nhin chung, trir lugng nudc nhat trong TCN qh chi cd gia tri cung edp nudc sinh hoat phan tan quy md nhd. Tuy nhien, dgc cac cdn cat cd dia hinh cao tir Thach Ha din Ky Anh, cd thi quy hoach cac bai gie'ng tap trung vdi cac cdng trinh thu nudc ndm ngang ke't hgp cac Id khoan sau de'n 18 - 20 m vdi cdng sud't khoang 200-500 mVng.
0 khu vuc Cam Xuyen, do tdng set each nudc d nhilu noi bi bdo mdn, nen cac TCN trong trdm tich De Tir tao thanh he thd'ng chira nudc ddng nhd't. Vi vay cd the bd tri cac Id khoan khai thac nudc de'n day he thd'ng chira nudc (khoang 30 - 50 m) vdi luu lugng mdi Id khoan khoang 20 - 30 mVng. Tuy nhien, su nhilm man nudc dudi ddt trong khu vuc nay cd dang da bao, nen cdn tie'n hdnh dieu tra, tham dd ty my d l xac dinh vi tri bd tri cdc cdng trinh thu nudc hgp ly, tranh bi nhilm man.
Nudc ngdm trong vimg cat chu ye'u sir dung cho edp nudc sinh hoat tai chd, tuy nhien ddi vdi vimg Ky Anh, Cdm Xuyen va mdt phdn cua huyen Thach Ha, cd the sii dung han che phuc vu tuyen quang titan va nudi trdng thiiy san.
3. Khu vuc Quang Binh
6 Quang Binh, TCN qh cd chilu ddy ldn, phia nam tao thdnh ddi chira nudc lien tuc keo dai tren 10 km, cdn phdn phia bdc bi ngan each bdi cdc .sdng ldn, cd chilu dai nhd hon, nen hoan toan cd thi quy hoach cac bai gie'ng gdm 5 - 1 0 gie'ng vdi tdng luu lugng khoang 500 - 800 mVng. Cac bai gie'ng cd thi bd tri theo tuyen hoac theo dien tich vdi khoang each giUa cac gie'ng 250 - 300 m. TCN qp gdn nhu bi man hoan toan, nen it cd trjen vgng cung edp nudc tap trung.
Viec cung edp nudc cho Tp Ddng Hdi, nen tdn dung nudc tir hd Bau Trd va cac hd nudc nhat khac 6 phia bdc Ddng Hdi vdi viec bd tri cac cdng trinh
thu nudc, che dd khai thac hgp ly, han che xdm nhap man vao miia khd.
Do nguon nudc nhat trong viing cat tuong dd'i ddi dao, nen ngoai viec sir dung cho muc dich edp nudc sinh hoat, cdn cd the' sir dung cho cac muc dich khac nhu tudi rudng va nudi trdng thiiy san. Tuy nhien, khi sii dung nudc ngdm de nudi tdm tren cat, cdn phai hit sire than trgng, do TCN qh rdt nhay cam vdi nhilm bdn va nhilm man bdi nudc thai ttr eac hd nudi tdm. Do nudc su dung di nudi tdm tren cat khdng yeu cdu khdt khe vl dd man (thuc te' la dung nudc Ig), nen cd the' sii dung ngudn nudc Ig d sdt mep bil'n bdng he thdng hdo thu nudc thay thi cho eac cdng trinh thu nudc trong cdn cat.
4. Khu vuc Quang Tri
Viec bd tri cdc bai gie'ng khai thac nudc tap trung chi cd thi thuc hien trong TCN qh vd mdt phdn nhd trong TCN qp d khu vuc Gio Linh, tir Ciia Tiing din Tan An vdi tdng luu lugng khoang 500-1.500 mVng.
Phdn dien tich cdn lai, chi nen bd tri cac Id khoan don le vdi luu lugng khoang 5 -15 m/ng. Dd'i vdi edp nudc sinh hoat cho cae dd thj ven bil'n cd thi dinh hudng nhu sau :
a) Cap nUdc cha thanh pho Dong Ha cdn kit hgp ea ngudn nudc mat vd nudc ngdm d khu vuc Gio Linh va chuyl'n vl bang dudng d'ng.
b) Do'i vdi thi xa Quang Tri, truac mdt, cd thi vdn sir dung nudc mat tir tram edp nudc Tich Xuong, vl lau dai, cd thi dilu tra de khai thae nudc ngdm tdng qp d khu vuc Tieh Xuong - Trudng Xuan.
c) Viec cung cap nudc cho cang CCta Viet cd thi khai thde nudc ngdm trong TCN qh bang cdc hao thu nude nam ngang hoac gie'ng tda tia.
5. Khu vuc Thira Thien - Hui'
Triin vgng khai thac nudc ngdm trong viing cat ven bil'n Thiia Thien - Hui dl cung edp cho sinh hoat la tuong dd'i kha quan. Dd'i vdi viing ndng thdn, hoan toan cd thi khai thac bang cac Id khoan dan le din dd sau 10 - 15 m vdi luu lugng mdi Id khoan khoang 3 - 5 m /ng.
Ddi vdi edp nudc tap trung cho cac dd thi ven bil'n cd thi dinh hudng nhu sau: tai khu vucTp Hui, cd thi la'y nudc tir TCN qp d Phii Bai vdi viec bd tri mdt sd hanh lang thu nudc dl cd cdng sudt tdng cdng 20.000 - 25.000 mVng vd khu vuc tay bdc Tp Hue bd tri bai gie'ng theo tuyln keo dai (gdm 8-10 Id khoan), cdng sudt khai thde mdi Id khoan khoang
30-50 mVng ; tai vimg Huong Diin, cd thi khai thac nudc tir TCN qh bang he thd'ng Id khoan vdi cdng sudt khoang 30 m /ng.
6. Khu vuc Quang Nam - Da Ning
Vung cat ven bil'n Quang Nam - Da Ndng thudc loai gidu nudc, dac biet la khu vuc Da Ndng - Hdi An, nhung phdn bd khdng ddng diu vd sir nhilm man tuong dd'i phiie tap. Tuy nhien, day la viing cd nhu cdu diing nudc rd't Idn di cung edp cho ba thdnh phd la Da Nang, Hdi An va Tam Ky, vi vay nen cd sir kit hgp giiia nudc mat va nudc dudi ddt.
Dd'i vdi cdc dd thj khae, do miic dd nghien ciru edn so bd, nen chua thi dua ra su danh gid du tin cay vl mirc dd dap irng yeu cdu bang ngudn nudc dudi da't, tuy nhien, nhin chung vdi quy mO khai thac khdng qua ldn, nudc dudi ddt cung cd thi dap irng, trudc hit la cho sinh hoat.
O vimg ndng thdn, nudc ngdm trong viing cat hoan todn cd thi dap irng nhu cdu edp nudc cho sinh hoat bdng cac Id khoan don le vdi cdng sudt khai thac dudi 5 m/ng.
7. Khu vuc Quang Ngai
O Quang Ngai, TCN qh kha phong phii, song chilu ddy khdng diu, muc nudc dao ddng manh theo miia, nen chi cd thi khai thac dl edp nudc vimg ndng thdn. Tuy nhien, d dai bdi tich hiiu ngan sdng Trd Khiic chilu ddy TCN tuang ddi dn dinh, nen cd thi bd tri cac bai gie'ng tap trung edp cho thdnh phd Quang Ngai vdi cdng sudt khoang
10.000 m/ng va cd thi tim kilm de nang cdng sudt len 30.000 mVng.
Cdn TCN qp cd dien phan bd rdng, chilu ddy ldn, mire dd chira nudc phong phii, ehdt lugng nudc td't, nen cd kha nang dap irng yeu cdu cung edp nudc tap trung quy md vira : viing Tu NghTa - Dire Phd cd thi la'y nudc tir TCN qp vd mdt phdn tir TCN qh bang cum cac Id khoan dirng kit hgp gie'ng tda tia vdi cdng sudt khoang 3 - 5 m/ng. Rieng dd'i vdi khu cdng nghiep Dung Qudt - Van Tudng vd cdc khu cdng nghiep mia dudng d Dure Phd cd nhu cdu edp nudc ldn, nen ngoai viec sir dung nudc dudi ddt tai chd cdn ke't hgp vdi ngudn nudc mat.
8. Khu vuc Binh Dinh
CAc tdng chiia nudc trong khu vuc nay thudng ed chilu ddy nhd, mirc dd chua nudc khdng ddng deu, nhilu noi bi nhilm man, nen nhin chung chi cd thi dap irng nhu cdu edp nudc quy md nhd, phan
tan d vimg ndng thdn. Tuy nhien, mdt sd dai bdi tich rdng ven sdng, tdng chiia nudc cd chilu ddy Idn, dn djnh, ehdt lugng nudc td't la nhimg dd'i tugng cd tril'n vgng edp nudc tap trung nhu sau :
a) Dd'i vdi Tp Quy Nhan, cdn til'n hanh tham dd ma rdng tren cac cac dai bdi tich sdng Hd Thanh, Tdn An va TCN qp a khu vuc trung tam va tay Tuy Phudc - An Nhon.
b) Doi vdi thi tran Binh Dinh - Phu Cat cd thi bd tri cac bai gie'ng vdi cdng sudt dudi 2.000 m/ng trong TCN qh, cdn ddi vdi vimg Bdng Son - Tam Quan cd thi nhdm vao dai bdi tich sdng Lai Giang tir Bdng Son de'n Hoai An.
9. Khu vuc Phu Yen
Tren phdn ldn dien tich viing cat cd thi bd tri cac Id khoan trong TCN qh dl edp nudc phan tan cho vimg ndng thOn. Di dap img nhu cdu edp nude tap trung cho cac dd thi ven bil'n, cdn md rdng dien tham dd hudng vao cac dai bdi tich sdng Da Rdng dl bd tri cac bai giing dgc cae thim .sdng thu nudc tha'm Igc vdi cdng sudt mdi bai giing khoang 500- 700 mVng.
10. Khu vuc Khanh Hoa
Phdn Idn TCN qh cd chilu ddy nhd, miic dd chira nudc kem phong phii, nhilu nai bi nhilm man, nen chi cd thi bd tri cac giing don le dl edp nudc phan tan cho vung ndng thdn.
Di giai quylt ngudn nude cung edp cho thanh phd Nha Trang vd cac thi trdn ven biln, cdn sir dung kit hgp nudc mat va nudc dudi ddt, trong dd nudc dudi ddt trong bdi tich thim sdng Cai cd thi ddng gdp mdt phdn dang kl.
Viing Ninh Hda dir kiln se cd nhu cdu edp nudc ldn, nhung trir lugng nudc dudi ddt d khu vuc nay rdt han chi, ehi dap img dugc yeu cdu khai thac nhd, phan tan.
O viing Cam Ranh, cd thi md rdng he thd'ng khai thac nudc dudi ddt trong bdi tich sdng Tra Due dl tang cdng sudt len khoang 10.000 m /ng.
/ / . Khu vuc Ninh Thuin
Nudc ngdm trong vimg cat Ninh Thuan cd dien phan bd rdng, nhung chilu ddy nhd va hdu hit bi nhilm man, nen it cd y nghTa ddi vdi cung edp nudc tap trung. Dd'i vdi viing khd han, day la mdt trong nhiing dd'i tugng cdn dugc quan tam trong quy hoach
edp nudc cho vung ndng thdn. Mdt vdi nai nhu o Phudc Dan, cd cdc thdu kinh nudc nhat trong TCN qp, cd thi bd tri cum Id khoan vdi cdng sudt khoang 1.000 - 1.500 mVng. Tuy nhien, viec bd tri cac bai gie'ng tap trung cdn phai he't sire than trgng dl phdng nguy CO can kiet va nhilm man vi dien tich phan bd cac tha'u kinh nudc nhat rd't hep lai xen ke vdi vimg cd nudc man. Hudng phat tril'n trong tuang lai nin nhdm vao nhiing dai bdi tich dgc sdng Kinh Dinh a phia tay Phan Rang va phdn tren ciia nhirng cdn cat.
Dongudn nudc nhat trong viing cat ven bil'n Ninh Thuan rdt han che', nen cdn uu tien sir dung cho edp nudc sinh hoat, cdn cac muc tidu khac nhu nudi tdm tren cat cdn hudng tdi ngudn nudc Ig dgc bd bien.
J2. Khu vuc Binh Thuan
Nhin chung, cac tdng chira nudc trong viing cat ven bil'n cd chilu ddy nhd, mirc dd chiia nudc tir kem din trung binh, phdn ldn bi nhilm man (viing eac ctira sdng, ven biln) hoac mud'i hda thO nhudng (viing ndi ddng), ndn nudc dudi ddt it co y nghTa ddi vdi cung edp nudc tap trung. Viec khai thac nude ngdm trong vimg cat dl cung edp nudc tap trung, cd the chii y din mdt sd ddi tugng nhu sau :
a) Vung Ham Thuan Nam - Ham Tan, cd thi khai thac nude ngdm trong viing cat va mdt phdn tir cac ddi nirt ne ciia da gd'c bang cac gieng khoan sau tir 20 m din 40 - 50 m va gie'ng tda tia d chan ddi cat dd vdi cdng sudt 30-150 m/ng.
b) Vung Phan Thiet - Ham Thuan Bac - Luang San - Bac Binh cd thi khai thac tir tdng cat dd va mdt phdn tir Neogen vdi luu lugng mdi bai giing khoang 250-1000 mVng.
c) Vung Tuy Phong cd the bd tri cac gie'ng khai thac dgc thim sdng Ldng Sdng bdng cac Id khoan ndng vdi luu lugng mdi gie'ng din 10-20 mVng.
KET LUAN VA KIEN NGHI
Nghien cim nudc dudi ddt trong viing cat ven biln miin Trung Viet Nam, cd thi riit ra mdt sd kit luan va kie'n nghi nhu sau :
1. Nudc ngdm trong vung cat ven bie'n cd trii lugng tu nhien du bao khdng Idn, modul trii lugng tu nhien biln ddi trong khoang rdng ttr 0,63 din 11,26 //s/km' trung binh 6,71 //s/km'. Cac TCN trong trdm tich De Tii, dac biet TCN qp nhilu noi
bi nhilm man c6 vd nhilm man hien dai, cdn TCN qh phdn bd ngay dudi mat ddt nen rd't dl bi nhilm bdn tir tren xud'ng.
2. Hien nay, nudc ngdm trong vimg nghien cim ehii yiu dugc khai thac dicdp nudc sinh hoat va mdt phdn edp cho cac du an phat tril'n kinh t l nhu khai thac, che bie'n khoang san, nudi trdng thiiy san, tudi rudng,... Modul luu lugng khai thac thay ddi trong khoang 0,21 -1,42 l/s/km'. So vdi trii lugng tu nhien, mirc dd khai thac hien nay d mirc an todn cao, tuy mirc dd phan bd khdng ddng diu theo dien tieh. Vi vay, viec quy hoach khai thac, sii dung nudc ngdm trong vimg nghien ciiu, dac biet la quy hoach cac bai gie'ng tap trung, cdn phai dua tren kit qua tham dd, dilu tra chi tiet d ty le Idn dl tranh can kiet va lam nhilm man tdng chira nudc nhu da xdy ra d mdt .sd noi nhu Nghe An, Ninh Thuan,...
3.Viec cung edp nudc sinh hoat cho viing nOng thdn, hoan toan ed thi dap irng bang nudc ngdm trong viing cat, tuy nhien de giam thil'u d nhilm va can kiet ngudn nudc, cac dia phuang cdn tiin hdnh kilm ke hien trang sii dung dl tren co sd dd xay dung quy hoaeh khai thac, sii dung hgp ly.
TAI LIEU DAN
111 NGUYfiN VAN DAN (chu bien), 1993 : Chuyen khao "Nudc dudi ddt cac ddng bang ven biln Bdc Trung Bd". Luu tru tai Lien doan DCTV-DCCT miin Bac - Ha Ndi.
[21 DANG Hiru ON (chii bien), 1993 : Chuyen khao "Nudc dudi ddt cdc ddng bang ven biln Nam Trung Bd". Luu trii tai Lien doan DCTV-DCCT miin Trung - Nha Trang.
[3] NGUYfiN XUAN TANG (chii bien), 2009 :
"Dilu tra danh gia hien trang tdi nguyen mdi trudng ddt, nudc, khoang san viing duyen hai miin Trung Viet Nam va nghien ciru dl xudt eac bien phap sii dung tdi nguyen vd bao ve mOi trudng". Bao cao tdng kit du an DTCB edp Nha nudc. Luu trii Vien Khoa hgc Vat lieu - Ha Ndi.
SUMMARY
Characteristic of groundwater in coastal sand area of Central Vietnam and orientation for exploitation
and utilization
Groundwater in the Quaternary sediment of coastal sand area of central Vietnam is fresh water only on spot that can be exploited for living and socioeconomic development in the area. However, reserve of fresh groundwater is very limited and easily to be polluted by pollutants and sea water.
This paper refers to the potential for fresh ground- water in the coastal sand area of central Vietnam and the state of exploitation, utilization, as well as problems related to the orientation for rational exploi- tation and utilization of fresh groundwater for living and socioeconomic development in the area.
Ngdy nhdn bdi: 5-11-2009
Vien Khoa hgc Vat lieu
(Vien Khoa hgc vd Cong nghe Viet Nam)
