• K H O A H Q C C O N G N G H E ^
VAI TRO CUA GlAl PHAP CONG TRJNH T H O Y LOI TRONG NUOI TOM CONG NGHIEP
TS. LE XUAN QUANG Vi^n Nu&c, Tu&i tieu vd Mdi tru&ng (IWE)
Tdm tat: Di tdng sdn luang tom nhdt Id xudt khdu thi chung ta phdi chuyen hu&ng nuoi tom tie manh miin, nhd le vd qudng canh sang nuoi tap trung, cong nghiip. Muon the phdi xdy dung duac hg tdng ca s& ddp irng yeu cau cua cong nghe nuoi, trong do he thdng cong trinh thiiy loi dong vai tro rdt quan trpng. Bdi bdo xin neu gidi phdp cong trinh thuy lai v&i phuang thiec nuoi tom it thay nu&c khong tudn hodn dd dp dung vdo thuc te mot so dia phuang & Thanh Hoa vd dong bdng Bdc Bp dem lgi hieu qud kinh ti ky thudt
Tir khda: gidi thuy lai phuc vu nuoi trong thuy sdn
Abstract: In order to enhance shrymp production yield for exporting, it must transform from small and scattered model to intensive and industrial model. The infrashtrucutre is to be built up to meet the requirements of production technologies, in which, the hydraulic works play a key role.
The paper briefs about hydraulic engineering solution for shrymp raising of water less replacing and none water recycling circle, applicable for localities in Thanh Hoa province and Nothem delta, bringing economic and technical benefits.
Keyword: water engineering solution for aquaculture production
1. GIOI THIEU khdng bao dam ky thuat nudi. Bai viet neu vai Trong nhung nam vfta qua thuy san ddng vai trd, hieu qua cua giai phap cdng trinh thuy lgi trd quan trgng trong xuat khau, dem ve eho dat trong nudi tdra cdng nghiep. Da ap dyng vao nude radi nam tren 10 ty USD, trong do gia tri thuc te gdp phin tang nang su4t va san lugng xuat khau tdm ehiem khdang 30-^40%. San tdm eua nganh thuy san.
lugng thuy san lien tuc tang, nam 2001 la 2435 2. GIAI PHAP CONG TRINH THUY LQl nghin tin (nudi trdng chiira 30,8%), nam 2011 Cac cdng trinh nudi tdra thudng liy nude la 5200 nghin tin (nudi trdng chiem 57,7%), biin cd do man khac nhau, sau dd qua xft ly din nam 2018 la 7734 nghin t i n (nudi trdng chiem vao eae ao nudi. Thudng cd hai so dd bd tri he 53,4%). Chinh vi t h i ngay tft nhiing nam 1999 thdng cae ao nudi md ta d so dd 1 va 2) nhu sau.
Chinh phu da phe duyet chuang trinh nudi trdng So dd 1: Ao xft y nude c i p ao xft ly nude thai thuy san thdi ky 1999 2010 bo tri chung trong mdt d vdi ao nudi.
(QD224/1999/QD- TTg ngay 8 thang 12 nam So dd 2: Ao xft ly nude cip va ao xft ly nude 1999). De phat trien nudi trdng thuy san theo thai bd tri rieng vdi ao nudi.
hudng tap trung, cdng nghiep e i n ed quy hoach. So vdi s o dd I thi s a dd 2 cd cac uu thiet ke eac cdng trinh nudi trdng thiiy san ndi d i i m sau:
chung va nudi tdm ndi rieng. Vi trude day chu + Tiit kiem d i t dh lam ao nudi tdm: N i u bd yeu la do nhan dan ty phat nudi manh mun, nhd tri ao xft ly nude thai ngay trong ao tdm thi se le nen nang suat thap va hay bi thit bai do chiim hit khoang 1/4 dien tich ao chung. Mat
44 TAP CHfTAl NGUYEN Nl/6C S(5 1-2020
• KHOA HOC CONG NGHE •
khac, ao ehfta nude thai lai phai dao sau xudng hon ao nudi tdm di cd thi rut duge can nude khi can phoi day va lam ve sinh ao. Nhu vay, cd the bd tri ao chfta xft ly nude thai d nhung khu dit khae khdng dftng dk lam ao nudi tdm va it tdn kem ehi phi khi dao ao xft ly nude thai ngay trong ao nudi tdm.
+ Quan ly dugc mdi trudng va dich benh:
Nudi tdm la radt nghe san xuat ddi hdi phai cd am hieu ve ky thu^t, vat nudi rat nhay cam vdi mdi trudng va dich benh. Moi ngudi nudi tdm ed trinh do quan \^ va xu ly dich benh khac nhau. Khi dieh benh tdm phat smh, ngudi quan
ly kem se di mira benh lay lan qua dudng nude, gay hai cho ao lan can. Vi vay nude ao nudi tdm dugc dua vi ao chfta - xft ly nude thai chung, do ngudi cd chuyen mdn cao quan ly se giup cho viee khae phyc dich benh lay lan.
".1"
Tram xirly Ao— >
Aoxftlir nii6c Ihai
/
Ao
Hinh 1. Phuang thiec it thay nu&c tudn hodn
Ngu^n
n u o c
s
A o x i i ly t a n d ^ u Cap sungA o
i
n u o c thai Kenh thai
ra song
i
Hinh 2. Phieang thuc it thay nu&c khong tudn hodn + Phat trien y thuc cgng ddng trach nhiem
cua ngudi nudi tdm: Su thanh bai trong mdt vung san xuat nudi tdra cd lien quan den mgi ngudi san xuat. Viec dua nude thai tu cae ao nudi tdm rieng ve khu xft ly tap trung se dugc quan ly va xft ly thdng nhat va bien phap xu ly dugc kiim soat. Do dd, mgi ngudi nudi tdm deu quan tam den ieh lgi chung va cd trach nhiem chung trong viee bao vf mdi trudng nudi tdm va quan ly dich benh tdm. Do do thudng chpn so dd 2 de bd tri he thdng cdng trinh thuy lgi nudi tdm cdng nghiep.
Mdt trong nhftng van de quan trgng cfta ky thuat nudi tdm dat nang suat cao va ben vftng la chit lugng nude cap cho ao nudi tdra. Rat nhieu yeu td lam anh hudng den chat lugng ngudn nude cho eac ao nudi nhu:
• Mat do cac ao nudi trong vung.
• Dgc td hay ngudn hftu ca thai tft san xuit ndng - cdng nghiep phat trien cua tao
ddc, tich tu can ba. Phuang phap khai thae va sft dung ngudn nude nudi dugc lya chgn sao cho bao dam duoc sy dn dinh chat lugng eua mdi trudng tao sy tang trudng thuan lgi cho tdm, ngan ngfta dich benh, ddng thdi bao dam hieu qua kinh te.
Khai thac va su dung ngudn nude nudi cd 2 phuang phap sau:
- Phuang phdp thay nuac thu&ng xuyin: La mgt trong nhftng bien phap ky thuat dugc dung phd bien trong nghe nuoi tdm d nude ta tu trude den nay. Tuy nhien, gan day do nghe nudi tdm phat trien vdi trinh do ky thuat ngay cang cao, mat do nudi day, hinh thfte nudi da dang. Ddng thdi mdi trudng dan dan bi d nhiem, dich benh tdm dang cd chieu hudng gia tang va gay thiet hai dang ke. Do do, viec nuoi tdm theo hinh thftc thay nude thudng xuyen khdng cdn phu hgp vdi nhieu vung nudi tdm hien nay vi chat lugng lugng nude d mdi
TAPCHITAI NGUYEN N\J(JC S6 1 -2020 45
• KHOA HOC CONG NGHE • trudng ty nhien kem di, eae loai raam benh tdn
tai va phat trien nhanh.
- Phuang phdp nuoi tom cdp nu&c bo sung, it thay nu&c: Phuong phap nay ehu yeu la cap nude bo sung de bao dam nude trong ao nudi tdm ludn dat dd sau theo quy dinh va ehi thay nude trong nhung trudng hgp ed sy cd mdi trudng ao nudi hoac dieh benh tdm phat sinh ddi hdi phai thay nude. Mdt sd vung nudi tdm sft dyng phuang phap cap nude bd sung cho ao nudi tdm, cho thay tdm it bi benh, cd the do mdi trudng nudi tdm dn dinh hon, it ed nhftng biin ddng lon gay "xdc" cho tdra nudi.
Ve sft dung nude nudi tdm ed ba phuong thue: Mgt la sft dung tryc tiep nude bien va cap nude hang ngay cho ao nudi tdm; hai la su dyng it thay nude tuan hoan (hinh 1) va ba la sft dung nude it thay nude khdng tuin hoan (hmh 2).
Phuang thftc sft dung it thay nude tuan hoan yeu cau xft ly cao, tdn kem, chi phi xay dyng Idn, dien tich ao nudi chi cdn 40^50%. Phuang thftc it thay nude khdng tuan hoan la phuang thftc nudi cd nhiSu uu diem va thudng dat hieu qua cao vi nd it gay nen nhirag bien ddng ve mdi trudng, anh hudng d8n ddi sdng cua tdm nudi trong ao.
Cac budc cua chu trinh luu chuyin nude theo phucmg thue it thay nude khdng tuin hoan nhu sau:
Bwde 1: Nude man tft sdng duge bom vao ao xft ly. Tai day nude dugc lang dgng va xft ly dat yeu cau nude nudi tdm. Thdi gian trft nude trong ao lang + xu ly dai ngin tdi khi dat duge chat lugng nude cap cho nudi tdm, nhung it nhat la 72 gid.
Bud'c 2: Sau khi ao nudi tdm da dugc xft ly ky thuat va lam ve sinh xong ein cip nude sach tft ao chua vao de ngam rfta ao, do sau ngap nude khoang 0,30 m. Lugng nude ngam rfta xong dugc din vi ao xft ly nude thai rdi mdi thaira sdng.
Birdc 3: Cip nude di nuoi tdm: Nude tft ao
chfta da dugc ling dgng va xft ly, qua he thdng muong dan, dugc cap tryc tiip vao eac ao nudi tdm. Lan dau, yeu edu mftc cdp nude phai dgt do sau la 0,70 m.
Budc 4: Sau khi tha tdm gidng, tdm da quen vdi mdi trudng nudi mdi va sdng dn dinh, tiip tuc c§p nude vao ao va nang cao din mue nude, cho den khi dat do siiu yeu ciu. Qua mdt thdi gian do bi bdc hoi, tham, w... nude ao nudi tdm bi can, khi dd eSn bd sung nude cho ao va ludn duy tri d do sau yeu cau.
Budc 5: Khi can thiet phai thay nude tiing phan hogc khi thao kiet de thu hoach, de cai tao ao ehuan bi vu nudi mdi, nude dugc rut ra qua edng thoat va theo kenh dan ve ao de xft ly nude thai trude khi thai ra sdng.
Tft chu trinh luan chuyen nude neu tr6n cd the xac dinh lugng nude cap cho nudi tdm va bd tri he thdng cdng trinh thuy lgi hgp ly.
+ Tram bom: Chftc nang cua tram bam la liy nude bien tft sdng vao ao xu ly. Sd may bom dugc chgn tren co sd thdng sd cua may bam, dung tich huu ieh cfta ao xft ly cap va thdi gian bora:
V
n - ^ (1) Q.T ^ ^
Trong dd: n - sd may bom (chiic);
V - dung tieh hiiu ich cua ao xft ly (m^); Q - cdng suSt may bom (m^/gid);
T - thdi gian bam (gid).
+ Ao xu ly nude cap chung: Lam nhiem vu xft ly va trft nude chung trude khi cip cho c ^ ao nudi.
Dung tich hihi ieh cua ao xft ly nude cip ehung duge xae dinh nhu sau:
V - F.H (2) Trong dd: F - dien tich ao xft ly (m^);
H - do sau nude trong ao (m).
+Lugng nude cap cho lan dau theo phuong thuc cap nude bd sung khdng tudn hoan vdi do sau 0,7 m.
Vl = 0,7m X F (m^) (3) 46 TAP CHf TAI N G U Y I N Nl/(3C S6 1 -2020
• KHOA HOC CONG NGHE <
Trong do: F - di^n tieh ao xft ly chung (m ).
+ Lugng nude cip eho ao xft ly cSp la V thi luu lugng yeu eiu la:
q - ^ (raVs) (4) t, .3600
Trong dd:
tl - thdi gian cap nude cho ao nudi.
Tu cac cdng thftc (l)-(4) xac dinh duge cac kich thudc co ban cua he thdng cdng trinh thuy lgi eho mdi vung nudi tdm vdi dien tieh khae nhau.
1
1 - A
11
2
2
3
3
7
Hinh 3: Sa hoa bo tri cdc ao chung (1) Ao xft ly eip (4) KSnh cip (2) Ao nudi (5) Kenh thai (3) Ao xft ly nude thai
3. KET LUAN
DS tang san lugng tdra nhat la xuat khau, chung ta phai ehuy§n hudng nudi tdm tu manh mun, nhd le va quang eanh sang nudi tap trung, cdng nghiep. Mudn the phai xay dung dugc ha tang eo sd dap ung yeu eau cua edng nghe nudi, trong dd he thdng cdng trinh thuy lgi ddng vai trd quan trgng.
Tac gia xin neu giai phap edng trinh thuy lgi vdi phuong thfte nudi it thay nude khdng tuan hoan da ap dung vao thyc te cho mdt sd dia phuang d ddng bang Bae Bd va Thanh Hda. Ddng thdi eiing neu len vai trd eua giai phap cdng trinh thuy lgi trong nudi tdm cdng nghiep, gdp phin tang nang suat va san lugng tdra eua nganh thuy san.
TAI LIEU THAM KHAO [1] QD 224/1999/QD-TTg ngay 8/12/1999 ve chuong trinh nudi trdng thuy san thdi ky 1999-2010 eua Thu tudng Chinh phu.
[2] Hiep hdi thuy san Viet Nam, dy an nudi tdm tinh Thanh Hda.
-* A zz
Hinh 4: Sa hpa bo tri cdc ao riing (1) Ao xft ly cap chung (4) Kenh cap (2) Ao nudi (5) Kenh thai (3) Ao xft ly nude thai ehung
[3] Vien Khoa hgc Thuy lgi ViSt Nam, kit qua eae dy an ha tang thuy lgi phue vu vung nudi tdm cdng nghiep tinh Thanh Hda, Thai Binh, Nam Dinh (2004, 2010, 2018).
[4] Phdng Thi nghiem trgng diera qude gia ve dgng lye hgc sdng bien, (2017) Bao cao tdng ket de tai thude chuong trinh khoa hgc phuc vy xay dyng ndng thdn mdi giai doan 2011-2015,
"Nghien cuu cae giai phap khoa hgc va cdng nghe nham nang cao hieu qua cac cdng trinh thuy lgi vung ven bien Bae bd".
[5] Vien Nude tudi tieu va Mdi trudng, (2018) Bao cao tdng hgp de tai cip Bd, 'TSIghien cuu de xuat cac giai phap cong nghe xu Iy va cap thoat nude chu ddng cho eac khu nudi tdm the chan trang tap tnmg ven bien Bic Trung bg"
[6] www.vasep.com.vn
Ngu&i phdn biin: PGS.TS. Tran Quoc Thudng Phdn bien xong: 01/2020
TAP C H f T A l NGUYEN NL/OC SO 1-2020 47
![VA Y ]VGnlA THlTC Tlhi DOI vAl VIET IVAM]()