Trong boái caûnh vaên hoaù phaåm khieâu daâm löu haønh phöùc taïp cuøng söï gia taêng haønh vi tình duïc khoâng an toaøn ôû thanh thieáu nieân Vieät Nam, moät caâu hoûi ñaët ra laø lieäu nhöõng aán phaåm ñoù lieân quan nhö theá naøo tôùi quan nieäm vaø haønh vi tình duïc cuûa giôùi treû? Nghieân cöùu ñònh löôïng keát hôïp ñònh tính naøy ñöôïc tieán haønh treân 326 thanh thieáu nieân (TTN) chöa keát hoân tuoåi töø 15 - 24 taïi Gia Laâm, Haø Noäi, cho bieát: Coù khoaûng 55% nam vaø 5,5% nöõ TTN töøng xem baêng ñóa vaø trang web khieâu daâm, 21,3%
thöôøng xuyeân xem phim tröïc tuyeán treân internet vaø in sao vaøo oå ghi caù nhaân. Hôn 49% nam TTN töøng xem thöøa nhaän bò kích thích vaø 23% muoán baét chöôùc haønh vi treân phim. Quan nieäm veà tình duïc tröôùc hoân nhaân khaùc bieät theo giôùi, nam côûi môû trong khi nöõ coi troïng trinh tieát.Baïn thaân coù vai troø trong vieäc truyeàn baù aán phaåm khieâu daâm vaø nhoùm coù baïn quan heä tình duïc tröôùc hoân nhaân thì tyû leä coù haønh vi naøy cao gaáp 5,5 laàn nhoùm coøn laïi. Coù 31,4% nam vaø 3,9% nöõ ñaõ QHTD vaø trung bình moät nam töøng QHTD vôùi 1,76 baïn tình vaø 9% nam töøng QHTD ñaõ töøng quan heä vôùi gaùi maïi daâm. Nghieân cöùu cuõng ñaõ cho bieát nam TTN chöa keát hoân xem phim aûnh khieâu daâm coù quan nieäm veà tình duïc tröôùc hoân nhaân côûi môû hôn (ORhieäu chænh = 2,15) vaø ñoàng thôøi döï baùo haønh vi quan heä tình duïc tröôùc hoân nhaân (ORhieäu chænh = 10,5). Beân caïnh ñoù, soá baïn tình trung bình ôû nhoùm naøy cuõng nhieàu hôn nhoùm khoâng xem. Keát quaû nghieân cöùu cho thaáy caàn phaûi aùp duïng nhöõng bieän phaùp hieäu quaû ñeå kieåm soaùt söï löu haønh cuûa phim aûnh khieâu daâm treân internet vaø baêng ñóa traùi pheùp nhaèm haïn cheá toái ña nhöõng taùc ñoäng xaáu ñeán theá heä treû.
Töø khoaù Tieáng Vieät: vò thaønh nieân, haønh vi tình duïc, trang web vaø vaên hoaù phaåm khieâu daâm.
The association between exposure to porn movies and erotic websites and sexual perception and behaviour of adolescents
in Gia Lam district, Ha Noi
Tran Thi My Hanh (*), Le Cu Linh (*)
Moái lieân quan cuûa vieäc xem phim aûnh vaø trang web khieâu daâm tôùi quan nieäm vaø haønh vi
tình duïc cuûa thanh thieáu nieân chöa keát hoân ôû quaän Gia Laâm, Haø Noäi
Traàn Thò Myõ Haïnh (*), Leâ Cöï Linh (*) Trҫn Thӏ Mӻ Hҥnh (*), Lê Cӵ Linh (*)
1. Ñaët vaán ñeà
Trong boái caûnh thanh thieáu nieân (TTN) ngaøy caøng coù ñieàu kieän deã daøng hôn ñeå tieáp caän vôùi caùc nguoàn thoâng tin ña daïng phong phuù, beân caïnh nhöõng thoâng tin taùc ñoäng tích cöïc ñeán quaù trình hình thaønh nhaân caùch noùi chung vaø quan nieäm, haønh vi tình duïc noùi rieâng phaûi keå ñeán nhöõng theå loaïi thöôøng bò xaõ hoäi pheâ phaùn ñoù chính laø phim aûnh, trang web khieâu daâm maø treân thöïc teá raát deã loâi cuoán tuoåi môùi lôùn.
Vaäy nhöõng vaên hoùa phaåm naøy coù taùc ñoäng nhö theá naøo ñeán quan nieäm vaø haønh vi tình duïc cuûa TTN?
Ñaây laø moät caâu hoûi thöïc tieãn caàn sôùm ñöôïc traû lôøi.
Ñieàu tra quoác gia VTN vaø TN naêm 2005 (SAVY) ñaõ cho bieát, quan nieäm cuûa TTN veà quan heä tình duïc
(QHTD) tröôùc hoân nhaân khaù côûi môû: 31,7% TTN ñoàng tình vôùi ñieàu naøy khi caû 2 cuøng töï nguyeän. Tuy vaäy, coù söï khaùc bieät raát roõ giöõa nam vaø nöõ. Tuoåi baét ñaàu QHTD trung bình laø 19 tuoåi, ñaùng chuù yù laø 1%
nam nhoùm 14-17 tuoåi ñaõ QHTD, nhoùm 18-21 tuoåi laø 10% vaø ôû nhoùm 22-25 tuoåi laø 33% [1], [2], töông töï moät vaøi nghieân cöùu taïi khu vöïc Ñoâng Nam AÙ.
Nghieân cöùu cuûa Lieân hieäp Söùc khoeû phuï nöõ Quoác teá naêm 2007 cho bieát 30% nam vaø hôn 20% nöõ TTN Philippines ñaõ QHTD, beân caïnh ñoù taïi Thaùi Lan 2%
nöõ vaø 15% nam sinh vieân cho bieát ñaõ QHTD khi chöa ñaày 15 tuoåi vaø TTN taïi khu vöïc naøy ñang thöïc söï phôi nhieãm vôùi nguy cô maéc beänh laây truyeàn qua ñöôøng tình duïc trong ñoù coù HIV [8].
Nowadays, the setting of depraved culture becomes a big social problem and people suspect that there is an association between exposure to sexual-content webs, videos and behavior of sexual practice of youth in Viet Nam. This study involved 326 unmarried youth aged from 15 to 24 in Gia Lam district which aims to answer whether the youth with more access to sex-related and porn videos, websites are more likely to have liberal perception and practice related to sexual behaviors. A combination of qualitative study and quantitative survey was conducted. The results show that: 55% of males and 5.5% of females have seen sex web and pornographic videos, 21.3% usually see sex videos online and download them to their private computers. More than 49% of males admitted that they feel sexually aroused, and 23% of the youth males want to imitate actions on those videos that they watched. Male's attitude towards premarital sex is very open - minded while female's attitude is still rather conservative and they still highly respect the idea of virginity. Close friend is an important contributing factor as they spread out quickly those sexual content media and information.
Percentage having sex before marriage of youth males - who have close friends having sex before marriage is 5.5 times higher than that in another group. About 31.4% of males and 3.9% of females have sex before marriage and males have in average 1.76 sexual partners. It is also found that 9%
of males - who have ever had sex get involved with sex workers. An association was found between watching porn movies and erotic websites and sexual perception (OR = 2.15) and behavior (OR = 10.5). Males who are exposed to porn videos also reported a higher number of sexual partners compared to those who did not.The result of this study shows that there is a need to apply effective methods for controlling on the circulation of online pornographic movies and illegal videos in order to reduce the harmfulness of such stuff to adolescents.
Keywords: adolescents, sexual perceptions, sexual practice, sexual-content website, porn video and media.
Taùc giaû
(*) Ths. Traàn Thò Myõ Haïnh, giaûng vieân Khoa Y hoïc cô sôû - Tröôøng Ñaïi hoïc Y teá Coâng coäng, 138 Giaûng Voõ, Ba Ñình, Haø Noäi. E.mail: [email protected]
(**) TS. Leâ Cöï Linh – Tröôûng Boä moân Daân soá, Tröôøng Ñaïi hoïc Y teá Coâng coäng – 138 Giaûng Voõ – Haø Noäi.
E.mail: [email protected]
Nghieân cöùu söùc khoeû sinh saûn TTN 15-24 tuoåi taïi thò traán Gia Laâm naêm 2004 cuûa Leâ Cöï Linh cho thaáy khoaûng 18,3% nam vaø 7,4% nöõ TTN ñaõ QHTD tröôùc hoân nhaân, ñoàng thôøi nam TTN coøn phôi nhieãm vôùi yeáu toá nguy cô nhö QHTD vôùi gaùi maïi daâm (7,8% nam TTN) vaø coù nhieàu baïn tình [4]. Moät soá nghieân cöùu ñaõ tìm ra caùc yeáu toá baûo veä TTN khoûi vieäc QHTD tröôùc hoân nhaân nhö soáng cuøng gia ñình, trình ñoä hoïc vaán cao... Tuy nhieân, coù nghieân cöùu coøn chæ ra söï khoâng töông xöùng giöõa kieán thöùc vaø haønh vi tình duïc ôû TTN vaø cho raèng haønh vi tình duïc cuûa TTN chòu söï taùc ñoäng cuûa caùc yeáu toá xaõ hoäi caàn ñöôïc nghieân cöùu saâu hôn.
Tham khaûo moät vaøi nghieân cöùu töø aûnh höôûng cuûa internet ñeán thanh thieáu nieân, Williams E Nwagwu cho bieát nöõ TTN Nigeria vaø TTN nhieàu nöôùc khaùc thöôøng tìm caùc thoâng tin veà söùc khoeû sinh saûn vaø tình duïc treân internet, ñoù laø nguoàn tin ñöôïc löïc choïn soá 1 sau ñoù môùi ñeán caùc thoâng tin töø cha meï vaø baïn beø. Cuï theå laø 74% nhoùm nöõ sinh vaø 68%
nöõ thanh nieân söû duïng internet ñeå tìm kieám thoâng tin caàn thieát veà söùc khoeû sinh saûn vaø tình duïc. Cha meï ñöôïc khoaûng 66% caùc thieáu nöõ löïa choïn vaø giaùo vieân chæ ñöùng thöù 3 vôùi 56% caùc thieáu nöõ löïa choïn [6]. Anh D. Ngo vaø coäng söï naêm 2008 khi thöïc hieän moät nghieân cöùu vieäc söû duïng internet vaø taùc ñoäng cuûa noù ñeán TTN cho bieát tình traïng TTN 15-19 tuoåi ôû Haø Noäi söû duïng internet ñeå tìm kieám vaø xem phim aûnh veà tình duïc raát phoå bieán [6] song chöa chæ ra yeáu toá naøo laø nguy cô daãn ñeán haønh vi tình duïc khoâng an toaøn hoaëc caùc nguy cô khaùc ñoái vôùi söùc khoûe.
Nghieân cöùu naøy ñöôïc thöïc hieän nhaèm xaùc ñònh moái lieân quan cuûa vieäc xem phim aûnh, trang web khieâu daâm tôùi quan nieäm vaø haønh vi tình duïc cuûa TTN nhaèm cung caáp theâm baèng chöùng cho laõnh ñaïo ñòa phöông vaø caùc nhaø hoaïch ñònh chính saùch cô sôû aùp duïng bieän phaùp nhaèm giaûm thieåu nhöõng yeáu toá baát lôïi ñeán söï phaùt trieån cuûa theá heä treû.
2. Phöông phaùp nghieân cöùu
Nghieân cöùu söû duïng keát hôïp ñònh tính vaø ñònh löôïng, thöïc hieän treân 326 TTN töø 15-24 tuoåi chöa keát hoân ñang soáng taïi Gia Laâm Haø Noäi vaøo thôøi ñieåm nghieân cöùu, thaùng 6-2008.
Nghieân cöùu ñònh löôïng laø nghieân cöùu moâ taû caét ngang coù phaân tích, vôùi coâng cuï thu thaäp thoâng tin phaùt vaán. Phieáu traû lôøi ñöôïc thieát keá rieâng cho nam, nöõ ñöôïc phaùt tröïc tieáp ñeå TTN ñieàn taïi choã. Phaàn
ñònh tính söû duïng kyõ thuaät phoûng vaán saâu, thaûo luaän nhoùm ôû TTN ñöôïc thöïc hieän treân caùc nhoùm tuoåi ñaïi dieän vaø thöïc hieän rieâng vôùi nam vaø nöõ, toång soá 12 cuoäc phoûng vaán saâu vaø 8 cuoäc thaûo luaän nhoùm. Ñeå boå sung thoâng tin töø caùc nhoùm ñoái töôïng lieân quan, nghieân cöùu cuõng ñaõ thöïc hieän 12 cuoäc phoûng vaán saâu vôùi ñaïi dieän phuï huynh, laõnh ñaïo ngaønh vaên hoaù ñòa phöông, chính quyeàn, ñoaøn thanh nieân vaø ngöôøi baùn baêng ñóa, ngöôøi kinh doanh dòch vuï internet...
Döïa treân coâng thöùc tính côõ maãu öôùc löôïng moät tyû leä vaø tyû leä töø choái tham gia hoaëc boû cuoäc ñöôïc döï ñoaùn laø 20%, chuùng toâi tính ñöôïc côõ maãu caàn thieát laø 230 nam vaø 130 nöõ. Nghieân cöùu döïa treân cô sôû phaân loaïi kinh teá cuûa ñòa phöông ñeå choïn ngaãu nhieân 3 xaõ trong 3 nhoùm xaõ coù kinh teá khaù, trung bình vaø ngheøo. Sau ñoù tieán haønh choïn maãu baèng phöông phaùp ngaãu nhieân phaân taàng vaø ngaãu nhieân ñôn theo tyû leä TTN cuûa caùc xaõ ñöôïc choïn.
Quy trình thu thaäp soá lieäu
TTN theo danh saùch maãu coù cô hoäi tham gia nhö nhau. Cuoäc phaùt vaán ñöôïc toå chöùc sau moät cuoäc giao löu vaên ngheä vaø troø chôi ngaén, thôøi gian daønh cho ñieàn phieáu trong voøng 1 giôø vaø TTN ñöôïc boá trí ngoài caùch xa nhau ñeå traùnh trao ñoåi, khu vöïc daønh cho nam vaø nöõ ñöôïc boá trí rieâng vaø coù ñieàu tra vieân cuøng giôùi, cuøng ñoä tuoåi (laø sinh vieân naêm thöù 3 cöû nhaân YTCC) coù theå giaûi thích nhöõng thaéc maéc khi TTN yeâu caàu. Quaù trình ñieàn phieáu hoaøn toaøn khoâng coù maët cuûa caùn boä ñoaøn, ngöôøi thaân, phuï huynh, caùn boä y teá hay laõnh ñaïo ñòa phöông.
Phoûng vaán saâu vaø thaûo luaän nhoùm ñöôïc thöïc hieän taïi truï sôû UBND vaøo ngaøy nghæ, ñöôïc söï ñoàng yù cuûa TTN vaø ghi aâm laïi baèng maùy ghi aâm chuyeân duïng. Nhöõng cuoäc phoûng vaán saâu vaø thaûo luaän nhoùm ñöôïc toå chöùc cuøng thôøi ñieåm taïi caùc phoøng khaùc nhau.
3. Keát quaû nghieân cöùu
3.1 Thoâng tin chung veà ñoái töôïng nghieân cöùu:
Nghieân cöùu thöïc hieän treân 326 TTN, goàm 199 nam vaø 127 nöõ. Tyû leä boû cuoäc ôû nam laø 16% vaø nöõ laø 3%. Khoaûng 31% TTN coù vieäc laøm nhöng ñaëc bieät chæ coù 3,4% TTN laøm ruoäng, thaáp hôn raát nhieàu so vôùi tyû leä caùc vuøng noâng thoân Vieät Nam. Trình ñoä hoïc vaán khaù toát vôùi tyû leä 89% hoïc töø caáp 3 trôû leân. Beân caïnh ñoù, 61,6% TTN sôû höõu maùy tính rieâng hoaëc ñieän thoaïi coù khaû naêng taûi hình aûnh vaø xem phim.
3.2 Söï löu haønh vaø thöïc traïng tieáp xuùc cuûa TTN Gia Laâm vôùi phim aûnh, web khieâu daâm
Coù tôùi 51,8% nam vaø 5,5% nöõ ñaõ töøng xem caùc trang web khieâu daâm. Nam TTN xem nhieàu hôn nöõ TTN moät caùch coù yù nghóa thoáng keâ vôùi p<0,001.
Coù 21,2% TTN xem phim aûnh khieâu daâm laàn ñaàu tröôùc 18 tuoåi, thaäm chí 16,1% baét ñaàu xem khi chöa ñaày 15 tuoåi vaø 7% TTN töøng xem khi chöa ñeán tuoåi 13. Ñaây cuõng laø giai ñoaïn daäy thì neân nhieàu yù kieán cho raèng, ôû giai ñoaïn naøy TTN thöôøng raát toø moø vaø mong muoán khaùm phaù cô theå, do ñoù neáu khoâng ñöôïc cung caáp kieán thöùc caàn thieát, TTN deã tìm kieám caùc aán phaåm ngoaøi luoàng ñeå giaûi ñaùp nhöõng thaéc maéc cuûa mình.
Trong khi ñoù, 21,6% trong soá 326 TTN tham gia nghieân cöùu thöøa nhaän thöôøng xuyeân vaøo caùc trang web xem phim khieâu daâm tröïc tuyeán, 8,3% TTN ñaõ töøng taûi nhöõng phim naøy töø maïng internet xuoáng maùy tính, ñieän thoaïi di ñoäng hay USB ñeå xem vaø cho baïn beø.
Töông töï caùc trang web ñen, nam xem baêng ñóa khieâu daâm nhieàu hôn nöõ moät caùch coù yù nghóa thoáng keâ (χ2= 87 vaø p <0,001); nhoùm TTN töø 20-24 tuoåi cuõng coù xu höôùng xem nhieàu hôn nhoùm töø 15-19 tuoåi (χ2= 20,67 vaø p <0,001). Coù 27,8% nam TTN
tham gia nghieân cöùu thöøa nhaän töøng xem caû baêng ñóa vaø trang web khieâu daâm.
Theo phoûng vaán saâu vaø thaûo luaän nhoùm TTN cuõng cho bieát coù theå xem phim khieâu daâm taïi quaùn internet, ngay caû ôû nhöõng xaõ xa trung taâm nhaát, vieäc tieáp caän vôùi caùc trang web loaïi naøy trôû neân quaù deã daøng ngay caû khi TTN khoâng muoán:
Moät nam TTN noùi: "Khi naøo anh em vaøo quaùn neùt thì xem...ngöôøi troâng quaùn thaáy mình xem thì chæ cöôøi, coù ngöôøi lôø ñi coi nhö hoï khoâng nhìn thaáy..."
vaø "khi ñi chaùt thì thöôøng coù nhöõng trang web ñen töï nhieân hieän leân, luùc ñaáy giaät mình xoaù hoaëc taét noù ñi"
- nöõ thanh nieân taâm söï.
Veà baêng ñóa khieâu daâm, TTN thöøa nhaän coù theå mua baêng ñóa laäu töø nhöõng ngöôøi baùn daïo taïi caùc thò traán, beán xe bus hoaëc nhieàu chôï vôùi giaù raát reû maø khoâng gaëp baát kyø trôû ngaïi naøo. Beân caïnh ñoù teä naïn maïi daâm vaãn hieän höõu laøm toån haïi ñeán moâi tröôøng phaùt trieån cuûa TTN, traù hình döôùi nhieàu hình thöùc cafe ñeøn môø hay karaoke vaø nhaø nghæ.
Keát quaû phaân tích saâu cho bieát TTN chuû yeáu coù baêng ñóa khieâu daâm töø baïn beø hoaëc töï mua. Gaàn 30% nam TTN thöôøng xuyeân chuû ñoäng tìm kieám caùc trang web ñen. Hoï giaûi thích laàn ñaàu coù theå do voâ tình, sau ñoù vì thaáy thích thuù neân chuû ñoäng tìm ñeå xem vaø 57,7% TTN noùi seõ khoâng phaûn ñoái khi baïn beø ruû xem phim aûnh töôi maùt. Khoâng chæ thöøa nhaän haønh vi xem aán phaåm khieâu daâm cuûa baûn thaân, 67,6% TTN cho raèng caùc baïn nam vaø 26%
TTN ñoàng yù raèng caùc baïn nöõ cuøng löùa tuoåi hoï cuõng xem caùc phim khieâu daâm, phaûi chaêng ñieàu naøy gôïi yù treân thöïc teá tyû leä xem aán phaåm khieâu daâm coù theå cao hôn.
Ñaëc bieät, phaân tích theo giôùi, chuùng toâi thaáy nam TTN daønh khaù nhieàu thôøi gian cho phim aûnh khieâu daâm, 76,7% TTN töøng xem haøng thaùng, 7%
xem haøng tuaàn vaø ñaëc bieät 9% xem haøng ngaøy. Ñieàu naøy phaàn naøo noùi leân raèng xem phim aûnh khieâu daâm coù theå gaây hieän töôïng "quen" hay "nghieän", ñoù laø chöa keå ñeán nhöõng taùc ñoäng coù haïi töø haønh vi naøy.
Beân caïnh ñoù, tìm hieåu caûm giaùc chuû quan sau khi xem caùc aán phaåm khieâu daâm cho bieát 49,5% nam TTN thöøa nhaän bò kích thích. Thaäm chí 21,7% TTN noùi mong muoán baét chöôùc nhöõng haønh vi treân.
3.3 Quan nieäm tình duïc cuûa TTN:
Phaân tích ñònh löôïng thaáy raèng 25,2% nöõ ñoàng tình vôùi vieäc nam TTN coù theå QHTD tröôùc hoân nhaân trong khi coù tôùi 67,4% nam TTN uûng hoä quan ñieåm
Haønh vi Nam Nöõ Chung
Trang web khieâu daâm 199 126 325
Xem trang web khieâu daâm 51,8% (103) 5,5% (7) 33,8% (110) χχ2 = 74,7 p <0,0001
Baêng ñóa khieâu daâm 199 126 325
Xem baêng ñóa khieâu daâm 55,3% (110) 4,7% (6)
[[34,3%
(116) χχ2 = 87 p <0,001
Tìm kieám trang web khieâu daâm 197 127 324
Töøng chuû ñoäng tìm 29,9% (59) 3,9% (5) 19,8% (64) χχ2 = 32 p <0,001
Baïn thaân vaø phim aûnh, web
khieâu daâm 197 127 324
Coù baïn thaân töøng xem 62,4% (123) 11% (14) 42,3% (137) χχ2 = 84 p <0,001
Ngöôøi cuøng xem 103 6 109
Baïn beø 88,3% - -
Baïn tình/ngöôøi yeâu 8,7% - -
Ngöôøi thaân trong gia ñình 2,9% - -
Taàn suaát xem phim aûnh
khieâu daâm 103 6 109
Haøng ngaøy 9% - -
Haøng tuaàn 6,8% - -
Haøng thaùng hoaëc laâu hôn 84,2% - -
Ghi chuù: (-) khoâng aùp duïng tính tyû leä vì giaù trò quaù nhoû
Baûng 1. Söï tieáp xuùc vôùi aán phaåm khieâu daâm ôû TTN
naøy (n= 317). Trong khi ñoù caû 2 giôùi ñeàu khaét khe hôn vôùi vieäc nöõ QHTD THN vì chæ coù 7,1% nöõ vaø 32,8% nam TTN ñoàng tình vôùi quan ñieåm ñoù.
Keát quaû ñònh tính giuùp moâ taû theâm nhöõng khía caïnh cuï theå trong quan nieäm tình duïc: Thanh thieáu nieân ngaøy nay thöôøng coù ngöôøi yeâu raát sôùm vaø thoaùng hôn trong tình yeâu, tình duïc. Tình traïng
"soáng thöû" ñöôïc TTN cho laø phoå bieán ôû caùc ñoái töôïng sinh vieân thueâ nhaø taïi ñaây nhöng ít xaûy ra ôû TTN ñòa phöông.
Quan nieäm côûi môû veà tình duïc tröôùc hoân nhaân ñöôïc theå hieän roõ reät ôû nam thanh nieân. Coøn ñoái vôùi nöõ, quan nieäm naøy theå hieän vaãn giöõ ñöôïc nhöõng neùt truyeàn thoáng.
Thanh thieáu nieân töï giaûi thích söï côûi môû hôn trong quan nieäm laø do nhöõng thay ñoåi lôùn cuûa xaõ hoäi, söï du nhaäp vaên hoaù nöôùc ngoaøi oà aït treân nhieàu keânh truyeàn thoâng vaø söï a dua theo baïn beø trong khi thieáu ñi phaàn naøo söï quan taâm cuûa gia ñình trong nhòp soáng baän roän.
Ñeå giaûm thieåu nhöõng taùc haïi coù theå ñeán töø nhöõng loaïi vaên hoaù phaåm khoâng laønh maïnh, TTN mong muoán ñöôïc cung caáp theâm kieán thöùc veà an toaøn tình duïc. Hoï öa thích hình thöùc tuyeân truyeàn thoâng qua sinh hoaït taäp theå giöõa chính thanh nieân vôùi thanh nieân vaø khoâng ñaùnh giaù cao nhöõng hình thöùc hieän taïi bôûi keùm hieäu quaû vaø khoâng cuoán huùt.
Quan nieäm veà BCS chöa toát so vôùi keát quaû nghieân cöùu ôû TTN thò traán naêm 2004 cuûa taùc giaû Leâ Cöï Linh cuõng taïi Gia Laâm theå hieän bôûi chæ 7,5 TTN töï tin ñi mua BCS trong khi ôû nghieân cöùu cuûa Leâ Cöï Linh tyû leä naøy laø 43,3% ôû nam vaø 37% ôû nöõ cuõng vôùi phöông phaùp phaùt vaán vaø caâu hoûi töông töï.
Nguyeân nhaân cuûa thaùi ñoä khoâng tích cöïc ñoái vôùi BCS ñöôïc giaûi thích theâm bôûi 6 treân 8 nhoùm TTN nam nöõ ñöôïc hoûi cho raèng ngoaøi caûm giaùc khoù chòu maø noù gaây ra, hoï coøn hoaøi nghi veà möùc ñoä an toaøn cuûa BCS, nhaát laø nöõ TTN. Moät soá nam TTN cho bieát hoï bò caûn trôû vieäc duøng BCS trong nhöõng laàn ñaàu tieân chính bôûi ngöôøi baïn gaùi mình.
Quan nieäm theá naøo laø QHTD sôùm vaø vaán ñeà naïo huùt thai cuûa TTN:
TTN thöøa nhaän tình traïng QHTD sôùm töø 16,17 tuoåi raát phoå bieán. Theo hoï neân QHTD ngoaøi 20 tuoåi.
Hoï yù thöùc ñöôïc naïo phaù thai khoâng toát cho söùc khoeû, ñaëc bieät laø ñe doaï töông lai ngöôøi phuï nöõ. Veà khía caïnh ñaïo ñöùc TTN toû ra khoâng ñoàng tình nhöng cho raèng ñoù laø caùch duy nhaát maø TTN buoäc phaûi chaáp
nhaän neáu chöa theå keát hoân.
Moät nam thanh nieân noùi"Moät ngöôøi phuï nöõ coù thai ngoaøi yù muoán thì ñöông nhieân laø raát thieät thoøi roài, neáu laáy ñöôïc ngöôøi yeâu ñaáy thì sau naøy cuõng bò gia ñình choàng coi reû, coøn neáu laáy ngöôøi khaùc thì
…khoù noùi laém"
Tieâu bieåu cho nhöõng yù kieán töông töï, nöõ TTN cho bieát "Neáu coù thai hoï cho mình laø ngöôøi ngoaøi haønh tinh thoâi, cöôùi ñöôïc thì toát, khoâng thì phaûi boû…"
3.4. Haønh vi tình duïc cuûa TTN
Töông töï quan nieäm tình duïc, haønh vi tình duïc ñöôïc nhieàu nghieân cöùu khaúng ñònh coù söï khaùc bieät raát lôùn veà giôùi, do vaäy chuùng toâi tieán haønh phaân tích vaø so saùnh theo nam vaø nöõ:
Thöïc traïng quan heä tình duïc ôû TTN chöa keát hoân Coù 31,4% nam vaø chæ coù 3,9% nöõ TTN chöa keát hoân töøng QHTD. Tuoåi QHTD laàn ñaàu trung bình laø 18,98 tuoåi. Chæ soá naøy phuø hôïp vôùi nghieân cöùu SAVY naêm 2005 cho bieát tuoåi trung bình QHTD laàn ñaàu ôû TTN Vieät Nam laø 19 tuoåi. Tuy vaäy, moät ñieàu ñaùng löu taâm laø coù tôùi 41,5% nam TTN vaø 7,1% nöõ TTN noùi raèng baïn thaân cuûa hoï ñaõ töøng QHTD. Ñieàu naøy gôïi yù phaûi chaêng tyû leä ñaõ töøng QHTD treân thöïc teá coøn cao hôn con soá tìm ñöôïc.
Coù 9,5% nam töøng QHTD ñaõ töøng quan heä vôùi gaùi maïi daâm trong soá 198 nam TTN traû lôøi caâu hoûi.
Trung bình moät nam ñaõ QHTD coù 1,76 baïn tình.
Ñaëc bieät 16,1% nam TTN ñaõ QHTD vôùi 3 baïn tình trôû leân. Tuy nhieân hôn 23% nam TTN töøng QHTD cho bieát hoï chöa töøng söû duïng BCS. Maët khaùc, chæ khoaûng 6% nam TTN noùi hoï töï tin söû duïng BCS thaønh thaïo coøn laïi 43,7% nam, 83,5% nöõ cho bieát hoï khoâng bieát caùch söû duïng bieän phaùp naøy.
- Tình traïng coù thai ngoaøi yù muoán vaø maéc BLTQÑTD:
Coù 21% nam trong soá ñaõ QHTD töøng laøm cho baïn tình coù thai ngoaøi yù muoán. Taát caû thai ngheùn ngoaøi yù muoán ñeàu ñình chæ baèng phöông phaùp naïo huùt thai.
Do côõ maãu nhoû vaø chæ baèng phöông phaùp phaùt vaán, nghieân cöùu chöa tìm ñöôïc tyû leä maéc caùc beänh laây truyeàn qua ñöôøng tình duïc moät caùch ñaùng tin caäy.
3.5 Lieân quan giöõa xem trang web, baêng ñóa khieâu daâm ñeán quan nieäm vaø haønh vi tình duïc
Lieân quan tôùi quan nieäm veà tình duïc
Quan nieäm côûi môû veà tình duïc tröôùc hoân nhaân
ñöôïc ñaùnh giaù bôûi tieâu chí: TTN ñoàng tình vôùi vieäc con trai hoaëc con gaùi coù theå QHTD tröôùc hoân nhaân.
Phaân tích ñôn bieán caùc moái lieân quan cho bieát:
Nhoùm tuoåi lôùn hôn quan nieäm côûi môû hôn hôn nhoùm nhoû tuoåi moät caùch coù yù nghóa vôùi 2= 9 vaø p = 0,002.
Giôùi cuõng laø moät ñieåm khaùc bieät khi 43,4% nam côûi môû vôùi QHTD THN trong khi chæ coù 11% nöõ coù cuøng quan ñieåm treân. Ñaëc bieät, TTN coù baïn thaân ñaõ töøng QHTD côûi môû hôn haún nhoùm TTN coù baïn chöa töøng QHTD. Tuy nhieân treân thöïc teá, tuoåi coù theå laø yeáu toá nhieãu vì lieân quan ñeán cô hoäi xem aán phaåm nhieàu hôn vaø caøng gaàn tuoåi keát hoân TTN coù theå deã chaáp nhaän vieäc QHTD hôn. Maët khaùc, lieäu vieäc coù baïn thaân ñaõ töøng QHTD coù laøm cho TTN coù quan nieäm côûi môû hôn? Tieán haønh phaân tích moâ hình hoài quy logistic nhaèm xaùc ñònh moái quan heä thöïc chaát sau khi khoáng cheá caùc yeáu toá nhieãu vaø keát luaän theo OR hieäu chænh, keát quaû nhö sau:
Nam vaø nöõ coù quan nieäm thöïc söï khaùc bieät, nöõ vaãn ít côûi môû hôn nam trong vaán ñeà QHTD tröôùc hoân nhaân. Tuoåi vaø trình ñoä toû ra khoâng coù vai troø quan troïng taùc ñoäng ñeán quan nieäm cuûa TTN. Trong khi ñoù, chuùng ta vaãn thaáy raèng nhoùm TTN ñaõ töøng xem aán phaåm khieâu daâm coù quan nieäm côûi môû hôn so vôùi nhoùm chöa töøng xem. Vaø noåi baät hôn caû laø tyû leä ôû nhoùm TTN coù baïn thaân töøng QHTD coù quan nieäm côûi môû cao hôn gaáp hôn 5 laàn so vôùi nhoùm coù
baïn thaân chöa QHTD tröôùc hoân nhaân.
- Lieân quan ñeán haønh vi QHTD tröôùc hoân nhaân Theo phaân tích, tyû leä QHTD laø 31,4% ôû nam vaø 3,9% ôû nöõ. Nhö vaäy tyû leä tìm ñöôïc ôû nöõ khaù thaáp (soá tuyeät ñoái laø 5) ít giaù trò trong phaân tích moái lieân quan. Phaân tích ñôn bieán cho bieát: Tyû leä QHTD ôû nhoùm TTN xem aán phaåm khieâu daâm cao hôn so vôùi nhoùm khoâng xem moät caùch coù yù nghóa thoáng keâ (p
<0,0001). Tuoåi cuõng theå hieän moái lieân quan vì treân thöïc teá caøng nhieàu tuoåi TTN caøng coù cô hoäi QHTD nhieàu hôn. Tuy nhieân, haønh vi QHTD tröôùc hoân nhaân coøn phuï thuoäc vaøo nhieàu yeáu toá khaùc nhö soáng cuøng cha meï, ñaõ coù ngöôøi yeâu hay vieäc coù baïn thaân QHTD tröôùc hoân nhaân. Ñeå loaïi tröø nhieãu vaø yeáu toá laøm thay ñoåi taùc ñoäng chuùng toâi phaân tích theo moâ hình hoài quy logistic nhö sau:
Tuoåi coù theå laøm taêng khaû naêng QHTD tröôùc hoân nhaân ôû nam TTN nhöng chöa thöïc söï coù yù nghóa thoáng keâ. Nam uûng hoä vieäc nam coù theå QHTD tröôùc hoân nhaân coù tyû leä töøng QHTD cao hôn nhoùm khoâng uûng hoä 5 laàn, vôùi p = 0,014. Ñaëc bieät vieäc xem aán phaåm khieâu daâm vaãn khaúng ñònh moái lieân quan chaët cheõ tôùi haønh vi QHTD THN ôû nam TTN vôùi OR = 10,6 vaø p < 0,001. Nhoùm nam TTN coù baïn thaân QHTD THN cuõng coù tyû leä QHTD cao hôn nhoùm coøn laïi 5,5 laàn. Ñieàu naøy khaúng ñònh theâm moät laàn nöõa aûnh höôûng cuûa baïn cuøng löùa ñeán TTN trong vaán ñeà tình duïc.
Yeáu toá trong moâ hình (Bieán soá ñoäc laäp)
Heä soá hoài qui
(B)
Ñoä leäch chuaån
(SE)
Möùc yù nghóa (giaù
trò p) OR
Giôùi
Nam 0,901 0,379 0,017 2,463
Nöõ * — — — 1
Trình ñoä hoïc vaán
Döôùi caáp 3 - 0,436 0,519 0,4 0,646
Caáp 3 trôû leân * — — — 1
Tuoåi
15-19 * — — — 1
20-24 0,13 0,314 0,678 0,878
Xem aán phaåm khieâu daâm
Coù 0,764 0,337 0,023 2,146
Khoâng* — — — 1
Baïn thaân ñaõ töøng QHTD
Coù 1,728 0,329 0,000 5,628
Khoâng* — — — 1
Côõ maãu phaân tích (N) = 326 (*) = Nhoùm so saùnh. — = Khoâng aùp duïng.
Kieåm ñònh tính phuø hôïp cuûa moâ hình thoáng keâ (Hosmer & Lemeshow test) χ2 = 90,3; df=5 ; p=0,000.
Baûng 2. Moâ hình hoài quy logistic döï ñoaùn quan nieäm côûi môû veà vaán ñeà tình duïc tröôùc hoân nhaân ôû TTN
Yeáu toá trong moâ hình (Bieán soá ñoäc laäp)
Heä soá hoài qui
(B)
Ñoä leäch chuaån
(SE)
Möùc yù nghóa (giaù
trò p) OR
Tuoåi
15-19* — — — 1
20-24 0,813 0,43 0,06 2,25
Thaùi ñoä cho laø nam coù theå QHTD THN
UÛng hoä 1,7 0,692 0,014 5,5
Khoâng uûng hoä — — — 1
Xem aán phaåm khieâu daâm
Coù 2,3 0,65 0,000 10,6
Khoâng * — — — 1
Baïn thaân ñaõ töøng QHTD
Coù 1,7 0,43 0,000 5,5
Khoâng* — — — 1
Côõ maãu phaân tích (N) = 191 (*) = Nhoùm so saùnh. — = Khoâng aùp duïng.
Kieåm ñònh tính phuø hôïp cuûa moâ hình thoáng keâ (Hosmer & Lemeshow test) χ2 = 88; df=4 ; p=0,000
Baûng 3. Moâ hình hoài quy logistic döï ñoaùn QHTD THN ôû nam TTN
- Lieân quan ñeán haønh vi coù nhieàu baïn tình Söû duïng t -test so saùnh soá baïn tình trung bình cuûa nam töøng xem vaø chöa töøng xem aán phaåm khieâu daâm cho thaáy soá baïn tình 2 nhoùm coù söï khaùc bieät roõ reät (t = 5,067; p < 0,001).
4. Baøn luaän
Baèng caùch söû duïng phaùt vaán ñieàn phieáu taïi choã ñöôïc loàng gheùp trong moät cuoäc giao löu vaên ngheä, troø chôi ñeå taïo khoâng khí thoaûi maùi cho TTN ñòa phöông tham gia nghieân cöùu ñaõ böôùc ñaàu laøm giaûm söï e ngaïi cuûa TTN trong nghieân cöùu söùc khoeû tình duïc do ñoù tyû leä boû cuoäc vaø caâu traû lôøi bò boû troáng raát ít.
Nhöõng tyû leä veà soá TTN coù vieäc laøm, cô caáu ngheà nghieäp vaø möùc thu nhaäp bình quaân cuõng nhö nhöõng ñieàu kieän tieáp caän vôùi moät soá phöông tieän thoâng tin hieän ñaïi cho thaáy möùc soáng cuûa TTN Gia Laâm khaù cao, töông töï nhö khu vöïc thaønh thò treân toaøn quoác.
Veà quan nieäm tình duïc, nam TTN Gia Laâm coù quan ñieåm côûi môû hôn vôùi QHTD THN trong khi nöõ vaãn khaét khe hôn. Phuø hôïp vôùi tyû leä nam QHTD THN khaù cao (31,4%) coøn tyû leä ôû nöõ laïi thaáp (3,9%).
So saùnh tyû leä naøy vôùi SAVY thì thaáy raèng nam TTN Gia Laâm coù tyû leä QHTD THN cao hôn so vôùi TTN toaøn quoác trong khi nöõ laïi thaáp hôn. Ñieàu naøy gôïi yù raèng phaûi chaêng treân thöïc teá, tyû leä nam TTN quan heä vôùi gaùi maïi daâm coøn cao hôn tyû leä 9,55% tìm ñöôïc hay caùch tieáp caän cuûa nghieân cöùu vaãn chöa ñuû söùc thuyeát phuïc ñeå thu ñöôïc thoâng tin nhaïy caûm naøy töø caùc nöõ TTN.
Thanh thieáu nieân Gia Laâm coù quan nieäm chöa toát veà BCS theå hieän ôû tyû leä töï tin ñi mua bao cao su raát thaáp cuõng nhö nhöõng nghi ngôø veà taùc duïng vaø tính an toaøn cuûa BCS. Chính vì theá, coù theå hieåu ñöôïc taïi sao laïi coù tôùi 23,3% nam TTN ñaõ QHTD maø chöa töøng söû duïng BCS. Do côõ maãu nhoû neân tyû leä naïo phaù thai chæ ñeå ñöa ra nhöõng nhaän ñònh ban ñaàu. Tuy nhieân, vôùi treân 21% nam TTN töøng QHTD ñaõ töøng laøm cho baïn tình coù thai vaø taát caû caùc tröôøng hôïp coù thai ngoaøi yù muoán ñeàu phaûi ñình chæ thai ngheùn cho thaáy raèng, thöïc traïng aùp duïng caùc bieän phaùp traùnh thai cuûa nam TTN Gia Laâm laø raát ñaùng lo ngaïi, hoï khoâng nhöõng gaây neân nhöõng nguy cô veà söùc khoeû cho baïn tình töø vieäc naïo phaù thai maø coøn khoâng aùp duïng bieän phaùp caàn thieát ñeå traùnh caùc beänh laây truyeàn qua ñöôøng tình duïc cho mình vaø baïn tình.
Maët khaùc caùc tröôøng hôïp coù thai ngoaøi yù muoán ñeàu bò ñình chæ baèng phöông phaùp naïo huùt thai cho thaáy ôû nöõ thanh thieáu nieân Vieät Nam, ñaây laø giaûi phaùp chuû yeáu khi hoï chöa theå keát hoân, raát khaùc bieät so vôùi thoáng keâ cuûa Vieän Guttmarcher, 57% nöõ thanh thieáu nieân Myõ khi coù thai ngoaøi yù muoán seõ sinh con vaø chæ coù khoaûng 29% phaûi naïo huùt thai [7].
Vieäc löu haønh phim aûnh, trang web khieâu daâm khaù phoå bieán, thaäm chí coøn ñöôïc baùn daïo ngay taïi nôi coâng coäng. Maët khaùc TTN, ñaëc bieät laø nam TTN ñaõ töøng chuû ñoäng tìm kieám trang web khieâu daâm taûi phim aûnh khieâu daâm xuoáng maùy tính, ñieän thoaïi di ñoäng hay USB ñeå xem vaø cho baïn beø. Nhö vaäy coù theå thaáy raèng ñieàu kieän ñeå TTN tieáp caän vaø xem phim aûnh khieâu daâm laø quaù deã daøng. Beân caïnh ñoù, vieäc gaàn moät nöûa nam TTN töøng xem thöøa nhaän bò kích thích sau khi xem thaäm chí 21% töøng mong muoán baét chöôùc nhöõng haønh vi treân phim aûnh loaïi naøy cho thaáy phim aûnh vaø trang web khieâu daâm gaây aûnh höôûng tôùi thôøi gian, taâm trí vaø ñaëc bieät laø haønh vi tình duïc cuûa TTN laø coù cô sôû. Theâm moät laàn nöõa, nghieân cöùu khaúng ñònh xem aán phaåm khieâu daâm coù moái lieân quan tôùi quan nieäm côûi môû hôn veà QHTD tröôùc hoân nhaân vôùi p<0,001 vaø laø yeáu toá döï baùo haønh vi QHTD tröôùc hoân nhaân, ñaëc bieät laø ñoái vôùi nam TTN (OR= 10,6; p<0,001). Nhoùm TTN xem aán phaåm coù soá baïn tình cao hôn nhoùm TTN chöa xem moät caùch coù yù nghóa sau khi ñaõ ñöôïc xöû lyù thoáng keâ ñeå loaïi boû caùc yeáu toá nhieãu caøng cho thaáy khoâng theå boû qua phim aûnh khieâu daâm tröôùc nhöõng taùc haïi cuûa noù ñeán söï hình thaønh nhaân caùch cuûa theá heä treû.
Baèng vieäc chæ ra moái lieân quan chaët cheõ giöõa aûnh höôûng cuûa baïn thaân tôùi quan nieäm côûi môû veà tình duïc cuõng nhö giuùp döï baùo QHTD tröôùc hoân nhaân ôû TTN; ñaëc bieät laø nam TTN. (OR = 5,5, p<0,001), nghieân cöùu ñaõ cho thaáy vai troø cuûa baïn cuøng löùa trong quaù trình taùc ñoäng tôùi nhöõng khía caïnh nhaïy caûm trong ñôøi soáng cuûa TTN, ñieàu naøy gôïi yù raèng thoâng qua caùch tieáp caän ñoàng ñaúng coù theå tieán haønh ñöôïc giaùo duïc söùc khoeû tình duïc cho TTN moät caùch hieäu quaû hôn.
Töø keát quaû nghieân cöùu treân, chuùng toâi ñöa ra moät soá khuyeán nghò sau:
- Chính quyeàn ñòa phöông caàn taïo theâm ñieàu kieän vui chôi giaûi trí laønh maïnh cho TTN. Khuyeán khích hoaït ñoäng taäp theå trong ñoù loàng gheùp tuyeân truyeàn SKSS&TD vaø ñònh höôùng cho TTN veà vaên hoùa phaåm.
- Khuyeán khích cha meï giaùo duïc giôùi tính cho treû töø giai ñoaïn tröôùc daäy thì. Caàn coù bieän phaùp naâng cao kyõ naêng giaùo duïc giôùi tính cuûa caùc baäc cha meï cho con caùi hoï.
- Caàn thöïc thi trieät ñeå Ñieàu 253 Boä luaät hình söï veà xöû lyù ngöôøi coù haønh vi saûn xuaát, in sao, phaùt taùn vaên hoaù phaåm ñoài truî. Tuyeân truyeàn keát quaû xöû phaït treân phöông tieän thoâng tin ñaïi chuùng nhaèm raên ñe.
- Caàn phoái hôïp lieân ngaønh, kieåm tra giaùm saùt chaët cheõ ñòa ñieåm coâng coäng: coång tröôøng, traïm xe bus, chôï... xoaù boû naïn mua baùn baêng ñóa daïo coù noäi dung ñoài truî. Vaän ñoäng nhaân daân giaùm saùt caùc cô sôû kinh doanh internet, baêng ñóa phaùt hieän vi phaïm vaø xöû lyù theo ñuùng luaät.
- Tuyeân truyeàn veà taùc duïng cuûa BCS cho TTN ñoàng thôøi khuyeán khích caùc dòch vuï cung caáp thaân thieän hôn.
Taøi lieäu tham khaûo Tieáng Viâeät
1. Boä Y teá, Döï aùn VIE/01/P10 (2006), Baùo caùo ñaùnh giaù cuoái kyø Thöïc traïng cung caáp vaø söû duïng dòch vuï chaêm soùc söùc khoeû sinh saûn taïi 11 tænh tham gia Chu kyø Quoác Gia 6 UNFPA Vieät Nam.
2. Boä Y teá, Toång cuïc Thoáng keâ, Unicef, WHO (2005), Baùo caùo chuyeân ñeà 1 - Moät soá vaán ñeà söùc khoeû tình duïc vaø sinh saûn cuûa vò thaønh nieân vaø thanh nieân Vieät Nam, Ñieàu tra Quoác Gia.
3. Boä Y teá, Toång cuïc Thoáng keâ, Unicef, WHO (2005), Ñieàu tra Quoác Gia veà vò thaønh nieân vaø Thanh nieân Vieät Nam, Ñieàu tra Quoác Gia.
4. Leâ Cöï Linh, Ñoã Mai Hoa vaø cs (2004), Thöû nghieäm phöông phaùp phoûng vaán vôùi söï trôï giuùp cuûa maùy tính trong nghieân cöùu söùc khoeû sinh saûn vò thaønh nieân, ñeà taøi nghieân cöùu khoa hoïc.
5. Vieän Chaêm soùc söùc khoeû vaø BVBMTSS Haø Noäi, 2007, Baùo caùo coâng taùc khaùm chöõa beänh ngoaïi truù 2007.
Tieáng Anh
6. Anh D. Ngo, Michael W. Ross, and Eric A.Ratliff (2008):
Internet inffluences on sexual practices among young people in Hanoi, Vietnam, Culture, Health and Sexuality, Researching Sexuality and Health in Vietnam.
7. Guttmacher Instutites (2006), Facts on American Teen's Sexual and Reproductive Health, the brief of report.
8. International women's health coalition (2007), Young adolescents's Sexual and Reproductive Health and Rights:
South and Southeast Asia, Report.
9. Williams E Nwagwu (2007), The internet as a source of Reproductive health infomation among in adolescent girls in a uban city in Nigeria, BMC Public Health.
