26 Taïp chí Y teá Coâng coäng, 9.2006, Soá 6 (6)
| TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |
1. Ñaët vaán ñeà
Phoøng choáng suy dinh döôõng treû em ñang laø moái quan taâm chung cuûa nhieàu quoác gia, nhieàu toå chöùc quoác teá trong nhöõng thaäp kyû gaàn ñaây. Suy dinh döôõng chính laø nguyeân nhaân haøng ñaàu daãn ñeán töû vong cuûa treû em döôùi 5 tuoåi ôû nhieàu quoác gia treân theá giôùi 2. Moät trong nhöõng nguyeân nhaân daãn ñeán tình traïng SDD gia taêng ôû caùc nöôùc ñang phaùt trieån laø do söï chaêm soùc vaø nuoâi döôõng treû coøn chöa hôïp lyù, thieáu hieåu bieát veà kieán thöùc y teá, dinh döôõng. ÔÛ Vieät Nam theo truyeàn thoáng, treû nhoû thöôøng ñöôïc nuoâi döôõng vaø chaêm soùc bôûi ngöôøi meï3. Nhöng cuøng vôùi söï thay ñoåi cuûa neàn kinh teá nhöõng naêm gaàn ñaây,
traøo löu ñi XKLÑ cuûa chò em phuï nöõ gia taêng nhanh choùng, trong soá ñoù coù nhieàu chò em ñang nuoâi con nhoû. Khi ngöôøi meï vaéng nhaø coâng vieäc nuoâi döôõng treû ñöôïc thay theá bôûi ngöôøi cha vaø nhöõng thaønh vieân khaùc trong gia ñình. Ñieàu naøy ñaët vieäc chaêm soùc, nuoâi döôõng treû tröôùc nhöõng thaùch thöùc môùi raát caàn ñöôïc quan taâm nghieân cöùu.
Hai xaõ Taân Daân vaø Ñoàng Laïc cuûa huyeän Chí Linh tænh Haûi Döông laø ñòa baøn coù soá chò em ñi XKLÑ khaù ñoâng, trong ñoù coù nhieàu ngöôøi ñang nuoâi con nhoû döôùi 5 tuoåi. Tyû leä SDD treû em treân toaøn huyeän laø 18,3%, thaáp hôn so vôùi soá lieäu chung cuûa toaøn tænh. Nhöng phong traøo ñi xuaát khaåu lao ñoäng
Tình traïng dinh döôõng treû döôùi 5 tuoåi vaø kieán thöùc, thöïc haønh nuoâi döôõng treû cuûa ngöôøi cha treân ñòa baøn 2 xaõ thuoäc huyeän
Chí Linh - Haûi Döông
CN. Tuaán Mai Phöông, Ths.Traàn Höõu Bích
Ñaùnh giaù tình traïng dinh döôõng (TTDD) cuûa treû em döôùi 5 tuoåi coù meï ñi xuaát khaåu lao ñoängXKLÑ nöôùc ngoaøi vaø tìm hieåu vai troø ngöôøi cha trong vieäc chaêm soùc, nuoâi döôõng treû laø nhöõng muïc tieâu chính cuûa ñeà taøi. AÙp duïng caùch tính tuoåi treû em theo WHO vaø phöông phaùp choïn maãu toaøn boä1, soá treû ñöôïc choïn vaøo nghieân cöùu laø 117 treû cuøng vôùi 99 ngöôøi cha tröïc tieáp chaêm soùc nuoâi döôõng treû.
117 treû ñöôïc tieán haønh ño chieàu cao vaø caân naëng, phaân loaïi suy dinh döôõng (SDD) theo WHO. Keát quaû cho thaáy tyû leä SDD treû em theå nheï caân laø 27,3% (caân naëng/tuoåi), tyû leä SDD theå gaày coøm laø 4,3%
(caân naëng/chieàu cao), tyû leä SDD theå thaáp coøi laø 30,3% (chieàu cao/tuoåi). Keát quaû phoûng vaán nhöõng ngöôøi cha theo boä caâu hoûi veà kieán thöùc, thöïc haønh chaêm soùc nuoâi döôõng treû, cho thaáy: tyû leä ngöôøi cha bieát ñöôïc taùc haïi cuûa SDD laø 57,6%, xöû trí ñuùng khi treû bò ho soát vaø tieâu chaûy laø 82,9%vaø 39,4%.
Coù 7,1% ngöôøi cha keát hôïp boán nhoùm thöïc phaåm trong cheá bieán moùn aên cho treû vaø 77,9% thöïc haønh cho treû aên ñuû 3 böõa chính trong ngaøy. Thôøi gian daønh cho caùc hoaït ñoäng chaêm soùc treû cuûa ngöôøi cha chuû yeáu laø cho treû aên, chôi ñuøa, keå chuyeän vôùi treû vaø naáu aên cho treû (92,1 phuùt/tuaàn).
Töø khoùa: Tình traïng dinh döôõng, suy dinh döôõng.
The aim of this study is to evaluate nutritional status of children under 5 years of age and the role of fathers in nutritional care. We have selected 117 children and 99 fathers responsilble for children care where the mothers were abroad as workers. The proportions of children suffering from malnu- trition are 273% (weight/age), 4.3% (weight/height) and 30.3% (height/age). Fathers' interviews show that 57.6% respectively know how to treat fever-cough and diarrhoea; 7.1% combine four tyes of food when preparing meals and 77.9% provide their children with 3 meals daily. Fathers spend their time mainly for feeding, cooking and playing with their children.
Key words: nutrition status, malnutrition.
CN. Tuҩn Mai Phѭѫng, TS. Trҫn Hӳu Bích
| TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |
Taïp chí Y teá Coâng coäng, 9.2006, Soá 6 (6) 27 ñang dieãn ra roäng khaép treân toaøn huyeän vôùi ñoái
töôïng chuû yeáu laø caùc baø meï coù theå gaây ra nhöõng taùc ñoäng leân tình traïng dinh döôõng cuûa treû bôûi ngöôøi meï thöôøng ñoùng vai troø chính trong vieäc chaêm soùc vaø nuoâi döôõng treû nhoû. Khi ngöôøi meï vaéng nhaø vai troø naøy seõ do ngöôøi cha vaø caùc thaønh vieân khaùc trong gia ñình ñaûm nhaän. Chính vì vaäy nghieân cöùu môùi veà vai troø ngöôøi cha ñaõ ñöôïc tieán haønh vôùi muïc tieâu xaùc ñònh tình traïng dinh döôõng cuûa treû nhoû döôùi 5 tuoåi coù meï ñi xuaát khaåu lao ñoäng vaø tìm hieåu vai troø cuûa ngöôøi cha trong caùc hoaït ñoäng chaêm soùc treû haøng ngaøy cuõng nhö kieán thöùc vaø thöïc haønh dinh döôõng cuûa ngöôøi cha.
2. Phöông phaùp nghieân cöùu
2.1 . Phöông phaùp choïn maãu:Laáy toaøn boä soá treû döôùi 5 tuoåi coù meï ñi lao ñoäng nöôùc ngoaøi, treû ôû nhaø vôùi cha treân ñòa baøn 2 xaõ nghieân cöùu. Toång soá ñöôïc 117 treû. Choïn nhöõng ngöôøi cha tröïc tieáp tham gia nuoâi döôõng vaø chaêm soùc treû vaøo nghieân cöùu, toång coäng laø 99 ngöôøi cha.
2.2 . Phöông phaùp vaø coâng cuï ñieàu tra
Xaùc ñònh tyû leä SDD: tieán haønh ño chieàu daøi (thöôùc goã ñöùng ñoái vôùi treû treân 24 thaùng tuoåi, thöôùc naèm ñoái vôùi treû döôùi 24 thaùng tuoåi) vôùi ñoä chính xaùc laø 0,1 cm. Caân treû baèng caân ñieän töû SECA vôùi ñoä chính xaùc laø 0,1 kg. Soá lieäu ñöôïc phaân tích döïa treân quaàn theå tham khaûo NCHS vaø söû duïng phaàn meàm EPI Info 6.0.
Caùc hoaït ñoäng chaêm soùc treû cuûa ngöôøi cha, kieán thöùc vaø thöïc haønh chaêm soùc, nuoâi döôõng treû: Tieán haønh phoûng vaán nhöõng ngöôøi cha tröïc tieáp chaêm soùc treû theo baûng caâu hoûi ñaõ ñöôïc thieát keá saün. Soá lieäu ñöôïc xöû lyù theo chöông trình SPSS.
3. Keát quaû nghieân cöùu 3.1 . Tyû leä SDD treû em
Bieåu ñoà 1. Tyû leä suy dinh döôõng cuûa treû em döôùi 5 tuoåi
Caùc soá lieäu treân bieåu ñoà cho thaáy ôû caû ba theå khoâng coù treû bò suy dinh döôõng ñoä II vaø ñoä III. Ñieàu naøy cho thaáy suy dinh döôõng trong nhoùm ñoái töôïng nghieân cöùu chæ ôû möùc ñoä nheï, khoâng coù treû bò suy dinh döôõng naëng.
Bieåu ñoà 2. Tyû leä % treû suy dinh döôõng cuûa treû em phaân theo giôùi
Tyû leä suy dinh döôõng cuûa treû trai ôû theå caân naëng theo tuoåi laø 22,6%, tyû leä suy dinh döôõng cuûa treû gaùi ôû theå naøy laø 30,9%. Suy dinh döôõng theå chieàu cao theo tuoåi ôû treû trai coù tyû leä laø 30,6%, ôû treû gaùi laø 23,6%. Coù 7,3% treû trai bò suy dinh döôõng theå caân naëng treân chieàu cao thaáp, tyû leä naøy ôû treû gaùi laø 1,6%.
Tuy nhieân söï khaùc bieät veà tyû leä suy dinh döôõng ôû caû ba theå giöõa treû trai vaø treû gaùi khoâng coù yù nghóa thoáng keâ (p>0,05).
3.2 Vai troø ngöôøi cha trong vieäc chaêm soùc treû Baûng 1. Hoaït ñoäng chaêm soùc treû trong tuaàn qua cuûa
ngöôøi cha
Keát quaû cho thaáy hoaït ñoäng chôi ñuøa cuøng treû coù tyû leä ngöôøi cha tham gia cao nhaát (91,9%) vaø chieám nhieàu thôøi gian nhaát (494 phuùt/tuaàn). Tieáp ñoù laø caùc hoaït ñoäng chaêm soùc treû khaùc nhö : cho treû ñi chôi (coù 75,8% ngöôøi cha tham gia, thôøi gian laø 354 phuùt/tuaàn); cho treû aên (coù 59,6% ngöôøi cha tham gia, thôøi gian laø 233 phuùt/tuaàn).
3.3 . Moät soá kieán thöùc vaø thöïc haønh chaêm soùc nuoâi döôõng treû.
Caùc hoaït ñoäng n % TB soá
ngaøy/tuaàn
Thôøi gian/
tuaàn (phuùt)
Naáu aên cho treû 30 30,3 3,5 92
Cho treû aên 59 59,6 5,3 233
Cho treû ñi chôi 75 75,8 4,6 354
Chôi ñuøa, keå chuyeän 91 91,9 6,5 494
Cho treû nguû 39 39,4 6 153
Taém cho treû 77 77,8 5 70
28 Taïp chí Y teá Coâng coäng, 9.2006, Soá 6 (6)
| TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |
3.3.1. Kieán thöùc veà chaêm soùc vaø nuoâi döôõng.
Baûng 2. Kieán thöùc cuûa ngöôøi cha veà chaêm soùc y teá vaø nuoâi döôõng treû.
Keát quaû nghieân cöùu cho thaáy phaàn lôùn nhöõng ngöôøi cha trong nghieân cöùu ñaõ coù nhöõng kieán thöùc vaø hieåu bieát toát veà caùch nuoâi döôõng treû khi bò ho soát (82,9%), veà taùc duïng cuûa VitaminA (65,7%) vaø taùc haïi cuûa suy dinh döôõng (57,6%). Tuy nhieân tyû leä ngöôøi cha bieát ñöôïc taùc duïng cuûa Oresol vaø caùch söû duïng Oresol vaãn coøn thaáp (24,2% vaø 19,2%). Tieâu chaûy laø moät beänh raát phoå bieán vaø laø nguyeân nhaân daãn ñeán suy dinh döôõng cuûa treû en Vieät Nam.
Baûng 3. Kieán thöùc cuûa ngöôøi cha veà cheá bieán dinh döôõng cho treû.
Phaàn lôùn ngöôøi cha trong nghieân cöùu cho raèng khi cheá bieán thöùc aên cho treû chæ caàn coù rau xanh vaø tinh boät hoaëc tinh boät vaø chaát ñaïm laø ñuû (74,7%). Raát ít ngöôøi cha bieát raèng neân keát hôïp ñaày ñuû boán nhoùm thöïc phaåm trong khi cheá bieán thöùc aên cho treû nhoû.
3.3.2. Thöïc haønh chaêm soùc vaø nuoâi döôõng treû.
Baûng 4. Thöïc haønh cuûa ngöôøi cha veà chaêm soùc y teá
Vieäc caân treû haøng thaùng nhaèm theo doõi quaù trình taêng tröôûng vaø phaùt trieån theå löïc cuûa treû, coù yù nghóa
quan troïng trong vieäc phaùt hieän vaø phoøng choáng suy dinh döôõng. Tuy nhieân chæ coù 37,4% ngöôøi cha trong nghieân cöùu thöïc hieän ñeàu ñaën vieäc kieåm tra caân naëng haøng thaùng cho treû.
Baûng 5.Thöïc haønh cuûa ngöôøi cha veà soá böõa aên cho
treû ngaøy hoâm qua.
Keát quaû baûng treân cho thaáy nhöõng ngöôøi cha cho treû aên töø ba böõa trôû leân trong ngaøy chieám tyû leä khaù cao (89,5%). Ngoaøi caùc böõa aên chính, treû coøn ñöôïc aên theâm caùc böõa aên phuï trong ngaøy. Soá böõa aên phuï cuûa treû chuû yeáu laø döôùi ba böõa/ngaøy. Nhö vaäy coù theå thaáy soá löôïng böõa aên cuûa treû ñaõ ñöôïc ñaùp öùng ñaày ñuû vaø phuø hôïp vôùi löùa tuoåi cuûa treû.
Gaïo vaø thöùc aên ñoäng vaät (thòt, caù, tröùng…) laø thaønh phaàn chính trong böõa aên cuûa treû (tyû leä töông öùng laø 100% vaø 78,8%). Rau xanh cuõng ñöôïc söû duïng nhieàu vôùi tyû leä laø 73,7%. Tuy nhieân tyû leä ngöôøi cha keát hôïp ñaày ñuû boán nhoùm thöïc phaåm khi cheá bieán thöùc aên cho treû vaãn coøn thaáp, chieám tyû leä 7,1%.
Ñieàu naøy cho thaáy tuy böõa aên cuûa treû ñaõ ñöôïc ñaûm baûo veà soá löôïng (baûng 5) nhöng chaát löôïng böõa aên vaãn laø vaán ñeå caàn quan taâm.
Chuùng toâi ñeà nghò caàn coù nhöõng chöông trình truyeàn thoâng dinh döôõng ñeå naâng cao kieán thöùc dinh döôõng cho ngöôøi cha veà caùch nuoâi döôõng treû ñaëc bieät laø chaêm soùc treû khi oám cuõng nhö caùch cheá bieán thöùc aên keát hôïp ñaày ñuû boán nhoùm thöïc phaåm cho treû.
Baøn luaän
Moät nghieân cöùu cuûa Vuõ Huy Tuaán4 tieán haønh naêm 2001 cho thaáy raèng trong moâ hình gia ñình coù caû cha vaø meï thì tyû leä ngöôøi cha tham gia chôi vôùi con chæ chieám 8,4%. Ñieàu naøy cho thaáy raèng khi ngöôøi meï khoâng coù nhaø, caùc hoaït ñoäng chaêm soùc treû cuûa ngöôøi cha ñaõ taêng leân moät caùch roõ reät.
Beân caïnh ñoù ngöôøi cha vaãn ñoùng vai troø chính so vôùi caùc thaønh vieän khaùc trong gia ñình (oâng, baø…) trong caùc hoaït ñoäng chaêm soùc treû ban ñeâm vaø khi treû oám. Trong soá 47 treû daäy aên hoaëc veä sinh ñeâm thì coù 35 ngöôøi cha (chieám tyû leä 74,4%) thöïc hieän caùc hoaït ñoäng chaêm soùc nhö cho treû aên, thay taõ, cho treû ñi veä sinh.Khi treû bò oám thì tyû leä ngöôøi cha tham gia
Kieán thöùc ñuùng Noäi dung
n %
Caùch cho treû aên khi bò ho soát 82 82,9 Caùch cho treû aên khi bò tieâu chaûy 39 39,4
Taùc duïng cuûa VitaminA 65 65,7
Taùc duïng cuûa Oresol 24 24,2
Caùch söû duïng Oresol 19 19,2
Taùc haïi cuûa suy dinh döôõng 57 57,6
Soá böõa aên chính Soá böõa aên phuï Soá böõa aên
n % n %
≥3 böõa 85 89,5 8 7,4
< 3 böõa 10 10,5 87 92,6
Toång 95 100 95 100
Trung bình soá böõa/ngaøy 3 1,27
Noäi dung n %
Hieåu bieát veà boán nhoùm thöïc phaåm
< 3 nhoùm 74 74,7
4 nhoùm 24 24,2
Cheá bieán thöùc aên cho treû
Toâ maøu baùt boät 17 16,8 OÂ vuoâng dinh döôõng 4 3,4
Thöïc haønh hôïp lyù Noäi dung thöïc haønh
n %
Caân treû haøng thaùng 37 37,4
Cho treû uoáng VitaminA 58 58,6
| TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |
Taïp chí Y teá Coâng coäng, 9.2006, Soá 6 (6) 29 chaêm soùc treû cuõng khaù cao, chieám 89,2%.
Töø keát quaû nghieân cöùu cho thaáy caàn thieát phaûi coù nhöõng chöông trình truyeàn thoâng ñeå naâng cao kieán thöùc cho nhöõng ngöôøi cha trong vieäc söû duïng Oresol nhö moät loaïi thuoác choáng maát nöôùc raát quan troïng khi treû bò tieâu chaûy hoaëc soát.
Nhöõng khaùi nieäm cô baûn veà cheá bieán thöùc aên cho treû nhö "toâ maøu baùt boät" hay "oâ vuoâng dinh döôõng" cuõng coù raát ít ngöôøi cha trong nghieân cöùu
bieát roõ (tyû leä töông öùng laø 16,8% vaø 3,4%). Ñieàu naøy cho thaáy truyeàn thoâng dinh döôõng cho nhöõng ngöôøi cha noùi rieâng vaø nhöõng ngöôøi chaêm soùc treû noùi chung vaãn laø vaán ñeà caàn quan taâm.
Tyû leä ngöôøi cha cho treû ñi uoáng VitaminA theo chieán dòch laø 58,6%. Ñaây laø moät tyû leä töông ñoái thaáp khi so saùnh vôùi ñoái töôïng laø caùc baø meï cho con ñi uoáng VitaminA trong nghieân cöùu cuûa Leâ Baïch Mai vaø coäng söï naêm 20015.
Taùc giaû: Cöû nhaân Tuaán Mai Phöông - caùn boä nghieân cöùu taïi Khoa Dinh döôõng coäng ñoàng , Vieän Dinh döôõng. Ñòa chæ: 48 b Taêng Baït Hoå. Ñieän thoaïi: 0983087538.
E-mail [email protected]
TS. Traàn Höõu Bích - Phoù hieäu tröôûng - Tröôûng Boä moân Dòch teã Tröôøng ñaïi hoïc Y teá Coâng coäng. Ñòa chæ lieân heä:
138 Giaûng Voõ, Haø Noäi. Ñieän thoaïi:0913515710.
E-mail: [email protected] Taøi lieäu tham khaûo
1. Haø Huy Khoâi. 1997. Phöông phaùp dòch teã hoïc dinh döôõng.
Nhaø xuaát baûn Y hoïc Haø noäi.
2. Haø Huy Khoâi, Nguyeãn Coâng Khaån. 2004. Caäp nhaät moät soá vaán ñeà veà chieán löôïc phoøng choáng suy dinh döôõng hieän nay. Taïp chí Y hoïc thöïc haønh, 496: 13 - 8.
3. Cao Thò Haäu, Buøi thò Nhung. 2001. Thöïc haønh nuoâi dôõng treû taïi moät soá xaõ trong 6 tænh. Baùo caùo hoäi nghò Khoa hoïc Vieän Dinh döôõng, Haø Noäi: 131 - 41.
4. Vuõ Huy Tuaán. 2002. Vai troø ngöôøi cha trong gia ñình. Baùo caùo hoäi thaûo veà vai troø cuûa ngöôøi cha trong gia ñình; thaùng 6 naêm; Haø noäi, Vieät nam.
5. Leâ Baïch Mai, Hoaøng Vieät Thaéng. 2001. Tìm hieåu kieán thöùc, thaùi ñoä vaø thöïc haønh cuûa baø meï trong phoøng choáng thieáu Vitamin A vaø khaåu phaàn aên cuûa treû 6- 36 thaùng tuoåi ôû hai xaõ vuøng ñoàng baèng Baéc boä, 17 - 32.
6. Leâ Thò Thuûy. 2002. Vai troø ngöôøi cha trong chaêm soùc giaùo duïc treû. Baùo caùo Hoäi thaûo vai troø ngöôøi cha trong gia ñình;
thaùng 6 naêm; Haø noäi, Vieät nam.
7. Gross man, F.K, Pollack, W. S., & Golding, 1988. E.
Father and children: Predicting the quality and quantily of fathering. Developmental Psychology, No 24, 82 - 91.
8. Barnett, R.C., & Baruch, G.K. 1987. Determinants of fathers' participation in family work. Journal of marriage and the family, No 49, 29 - 40.
