Dòch HIV/AIDS coù khaû naêng buøng noå ôû caùc tænh bieân giôùi phía Nam Trung Quoác vaø caùc tænh phía baéc Laøo, Myanmar vaø Vieät Nam. Vieäc phaân loaïi nhoùm gen cuûa HIV ñaõ khaúng ñònh söï lan truyeàn ñaùng keå vi ruùt qua bieân giôùi giöõa caùc nöôùc naøy. Söû duïng ma tuyù, di bieán ñoäng daân cö vaø mua baùn tình duïc laø caùc yeáu toá thuùc ñaåy dòch lan nhanh. Duø moãi nöôùc ñaõ coù noã löïc phoøng choáng HIV nhöng söï coäng taùc giöõa hai beân ñeå ngaên chaën laây lan qua bieân giôùi coøn haïn cheá. Vôùi söï hoã trôï töø Boä Ngoaïi giao Myõ, PATH vaø Hoäi Nghieân cöùu vaø Söùc khoeû Sinh saûn Vaân Nam ñaõ trieäu taäp moät cuoäc hoäi tuï ñaïi dieän caùc toå chöùc chính phuû, phi chính phuû ôû caùc khu vöïc hai beân bieân giôùi vaø daãn daét quaù trình laäp keá hoaïch haønh ñoäng. Baûn keá hoaïch nhaèm vaøo caûi thieän nhanh choùng nhöõng noã löïc phoøng choáng HIV/AIDS ôû caùc khu vöïc bieân giôùi phía nam Trung Quoác vaø caùc nöôùc vuøng soâng Meâ Koâng.
China's southern border provinces and the mountain regions of northern Burma, Laos and Vietnam are facing with a possible HIV/AIDS epidemic outbreak. Genetic sub-typing of HIV confirms signif- icant cross-border spread among those countries. Widespread intravenous drug use, high popula- tion mobility, and a thriving sex trade help drive rapidly the epidemic. Although each country has its own efforts on HIV prevention, there is still limited collaboration among countries in the region aim- ing at preventing cross-border transmission. With support from the US Department of State, PATH and YRHRA (Yunnan Reproductive Health and Research Association) held a meeting attended by rep- resentatives of governmental and non-governmental organisations along the borderlines, and led a planning process to develop action plans for HIV/AIDS prevention. The Action Plan targeted the rapid improvement of HIV/AIDS prevention efforts in the China/Mekong Region border areas.
1. Giôùi thieäu
Tieåu vuøng Soâng Meâ Koâng môû roäng (GMS) bao goàm 6 quoác gia: Trung Quoác, Myanmar, Thaùi Lan, Laøo, Campuchia vaø Vieät Nam. Giao löu kinh teá ngaøy caøng phaùt trieån giöõa caùc quoác gia naøy ñaõ taïo ra caùc yeáu toá thuùc ñaåy di bieán ñoäng daân cö vaø lan truyeàn HIV trong khu vöïc. Keát quaû phaân loaïi nhoùm gen cuûa HIV khaúng ñònh söï lan truyeàn cuûa dòch giöõa caùc quoác gia. Ñieàu löu yù laø söï hôïp taùc giöõa caùc nöôùc trong phoøng choáng HIV/AIDS vaãn coøn ôû möùc ñoä haïn cheá.
Vôùi söï hoã trôï cuûa Boä Ngoaïi giao Hoa Kyø, toå chöùc PATH vaø Hoäi Nghieân cöùu vaø Söùc khoûe Sinh saûn Vaân Nam (YRHRA) ñaõ thaûo luaän ñeå xaây döïng keá hoaïch haønh ñoäng phoøng choáng HIV/AIDS taïi caùc vuøng bieân giôùi cuûa mieàn Nam Trung Quoác.
Muïc tieâu cuûa döï aùn laø taïo ñieàu kieän hieåu bieát hai beân bieân giôùi veà ñaïi dòch taïi GMS vaø lieân keát caùc
toå chöùc nhaân daân, toå chöùc phi chính phuû quoác teá vaø trong nöôùc ñeå phaùt trieån keá hoaïch haønh ñoäng nhaèm naâng cao chaát löôïng phoøng choáng HIV/AIDS trong khu vöïc.
Baùo caùo toùm taét naøy nhaèm khaùi quaùt nguy cô laây nhieãm HIV trong nhoùm daân qua laïi bieân giôùi, nhöõng khôûi ñaàu cuûa söï coäng taùc caùc chöông trình phoøng choáng AIDS qua bieân giôùi, trong ñoù PATH ñaõ ñoùng moät vai troø hoã trôï kyõ thuaät trong suoát quaù trình thöïc hieän döï aùn.
2. Quaù trình thöïc hieän vaø keát quaû
Döï aùn ñöôïc thöïc hieän trong 15 thaùng (töø thaùng 1/2003 ñeán thaùng 3 naêm 2004) vôùi söï tham gia cuûa ñaïi ñieän caùc toå chöùc phi chính phuû trong nöôùc, quoác teá, caùc toå chöùc quaàn chuùng vaø caùc toå chöùc chính phuû caáp tænh hai beân bieân giôùi caùc nöôùc Trung quoác, Vieät Nam vaø Myanmar. Caùc böôùc thöïc hieän goàm
Thuùc ñaåy phoøng laây truyeàn HIV/AIDS qua bieân giôùi giöõa Trung Quoác vaø caùc nöôùc
vuøng soâng Meâ Koâng
ThS. Ngoâ Thò Thanh ThuyûThs. Ngô Thӏ Thanh Thӫy
chia seû thoâng tin, thu thaäp thoâng tin vaø ñaùnh giaù tình hình, laäp keá hoaïch haønh ñoäng.
2.1. Chia seû thoâng tin
Thaùng 3 naêm 2003, moät hoäi thaûo chia seû thoâng tin trong 3 ngaøy ñöôïc toå chöùc taïi Chiang Mai, Thaùi Lan vôùi söï tham gia cuûa ñaïi dieän caùc toå chöùc chính phuû, phi chính phuû vaø caùc nhaø taøi trôï ñang hoaït ñoäng taïi Laøo, Myanmar, Vieät Nam vaø Trung Quoác.
Hoäi thaûo ñaõ thieát laäp ñöôïc maïng löôùi caùc caù nhaân vaø toå chöùc cuøng coù moái quan taâm phaùt trieån ñoái phoù vôùi HIV/AIDS doïc theo bieân giôùi mieàn Nam Trung Quoác. Hoäi thaûo cuõng ñaõ neâu baät nhöõng thaùch thöùc maø moãi toå chöùc phaûi ñoái maët trong vieäc trieån khai ñoái phoù vôùi HIV/AIDS ôû vuøng bieân giôùi phía Nam Trung Quoác, chaúng haïn nhö soá lieäu lieân quan ñeán HIV/AIDS ôû bieân giôùi coøn raát haïn cheá, vieäc tieáp caän vôùi caùc khu vöïc bieân giôùi thöôøng gaëp nhieàu khoù khaên, tính nhaïy caûm veà chính trò, lòch söû, vaên hoùa, ngoân ngöõ vaø saéc toäc, vaø söï hieåu bieát haïn cheá veà nhöõng ñoäng löïc luoân bieán ñoåi cuûa vaán ñeà di daân.
2.2. Thu thaäp thoâng tin vaø ñaùnh giaù nhu caàu Ba khu vöïc bieân giôùi ñaõ ñöôïc choïn ñeå ñaùnh giaù goàm Laøo Cai (Vieät Nam) - Haø Khaåu (Trung Quoác);
Laïng Sôn (Vieät Nam) - Baèng Töôøng (Trung Quoác);
Kachin (Myanmar) - Yingjiang (Trung Quoác).
Caùc phöông phaùp ñaùnh giaù goàm thu thaäp soá lieäu ban ñaàu vaø soá lieäu thöù caáp, thu thaäp thoâng tin coù saün, vaø phoûng vaán ñònh tính vôùi caùc nhoùm ngöôøi lieân quan chuû choát bao goàm ngöôøi nghieän chích ma tuùy, gaùi baùn daâm vaø caùn boä laøm vieäc taïi khu vöïc cöûa khaåu, boä ñoäi bieân phoøng vaø caùn boä phoøng choáng AIDS.
2.2.1. Khu vöïc Laøo Cai - Haø Khaåu vaø khu vöïc Laïng Sôn - Baèng Töôøng
Ñeán cuoái naêm 2003, tænh Laøo Cai ñaõ phaùt hieän ñöôïc188 ngöôøi nhieãm HIV. Treân 80% caùc tröôøng hôïp nhieãm HIV laø ngöôøi nghieän chích ma tuùy. Taïi Haø Khaåu, tyû leä nhieãm HIV trong nhoùm nghieän chích ma tuùy leân tôùi 52% vaøo naêm 2002. Tyû leä nhieãm HIV trong soá nhöõng ngöôøi baùn daâm vaøo khoaûng 7% vaø phuï nöõ coù thai khoaûng 0,8% trong naêm 2003. Naêm 2003, Laïng Sôn ñaõ phaùt hieän 282 tröôøng hôïp nhieãm HIV môùi, 50% ngöôøi tieâm chích ma tuùy ñaõ xeùt nghieäm bò nhieãm HIV. Taïi Quaûng Taây, phaàn lôùn nhöõng ngöôøi nhieãm HIV laø ngöôøi nghieän chích ma tuùy.
Taïi bieân giôùi Laøo Cai - Haø Khaåu, khu vöïc buoân baùn saàm uaát chæ coù ôû beân Trung Quoác - coøn taïi khu vöïc Laïng Sôn - Baèng Töôøng coù hai khu chôï saàm uaát hai beân bieân giôùi, nhöng ñieàu naøy khoâng taïo ra söï khaùc nhau ñaùng keå trong vieäc di chuyeån cuûa caùc nhoùm ngöôøi, hoaït ñoäng maïi daâm vaø söû duïng ma tuyù giöõa caùc khu vöïc.
Daân di bieán ñoäng
Nhieàu ngöôøi Vieät Nam ñeán vuøng bieân giôùi Laøo Cai - Haø Khaåu ñeå tìm vieäc laøm. Hoï taïm truù ôû caùc khu vöïc naøy ñeå laøm thueâ, vaän chuyeån haøng hoùa, xaây döïng hoaëc buoân baùn. Nhieàu thöông gia vaø laùi xe taûi ôû laïi khu vöïc bieân giôùi töø 2 ñeán 3 ngaøy ñeå chôø laáy haøng, moät soá khaùc ñeán theo muøa vuï trong khoaûng moät vaøi thaùng. Moät soá lôùn ngöôøi haøng ngaøy sang Trung Quoác tìm dòch vuï giaûi trí vaø trôû veà Laøo Cai vaøo buoåi toái. Töông töï, taïi khu vöïc Laïng Sôn - Quaûng Taây, haøng ngaøy löôïng ngöôøi qua laïi bieân giôùi raát lôùn. Khaùch du lòch, thöông gia, laùi xe ñöôøng daøi, vaø ngöôøi lao ñoäng phoå thoâng Vieät Nam chieám ña soá. Khaùch du lòch thöôøng ñeán khu vöïc bieân giôùi trong ngaøy vaø nhöõng ngöôøi taïm truù ôû ñaây thöôøng tìm ñeán caùc dòch vuï giaûi trí phía Trung Quoác.
Trong khi ñoù, ngöôøi Trung Quoác sang Vieät Nam phaàn ñoâng laø khaùch du lòch vaø thöông gia. Hoï thöôøng ñi du lòch sang Vieät Nam theo ñoaøn. Moät löôïng khaù lôùn ngöôøi qua laïi bieân giôùi thaêm thaân nhaân hoaëc baïn beø, ñaëc bieät laø ôû nhöõng khu vöïc bieân giôùi coù ngöôøi daân toäc thieåu soá.
Hoaït ñoäng maïi daâm
Gaùi maïi daâm hoaït ñoäng döôùi daïng caùc dòch vuï nhaø haøng, karaoke, hieäu laøm ñaàu, quaùn caø-feâ vöôøn, vaø massage. Soá gaùi maïi daâm naøy treû vaø thöôøng xuyeân thay ñoåi nôi laøm vieäc. Ngoaøi ra, coøn coù moät soá ít gaùi maïi daâm ñöùng ñöôøng, hoï hoaït ñoäng ôû moät soá khu vöïc nhaát ñònh, ít thay ñoåi vò trí. Hoï thöôøng coù xu höôùng chaáp nhaän quan heä tình duïc khoâng duøng bao cao su hôn nhöõng ngöôøi baùn daâm taïi caùc khu vöïc vui chôi giaûi trí.
Trong khi ñoù, hoaït ñoäng maïi daâm ôû Haø Khaåu töông ñoái coâng khai. ÔÛ ñaây cuõng coù gaùi maïi daâm Trung Quoác nhöng gaùi maïi daâm Vieät Nam chieám phaàn lôùn, öôùc tính coù khoaûng 500 ngöôøi. Phaàn lôùn gaùi maïi daâm naøy coøn raát treû vaø khoâng bieát tieáng Trung Quoác. Kieán thöùc veà HIV/AIDS vaø vieâm nhieãm laây qua ñöôøng tình duïc (STI) cuûa hoï coøn thieáu. Nhieàu ngöôøi khoâng quan taâm ñeán ñieàu trò beänh laây qua ñöôøng tình duïc do hoï quan nieäm vôùi
ngheà maïi daâm khoûi beänh roài laïi maéc.
Thoâng tin thu ñöôïc qua phoûng vaán caùc coâ gaùi maïi daâm cho thaáy khaùch haøng mua daâm hai beân bieân giôùi coù nhöõng neùt khaùc nhau. Phaàn lôùn khaùch mua daâm ôû phía thò xaõ Laøo Cai laø ngöôøi Vieät Nam, chæ coù moät löôïng nhoû khaùch haøng laø ngöôøi Trung Quoác. Phía Haø Khaåu, khaùch haøng goàm caû ñaøn oâng Vieät Nam vaø Trung Quoác. Khaùch haøng Trung Quoác taäp trung veà khu vöïc Haø Khaåu ñoâng nhaát vaøo cuoái tuaàn vaø caùc dòp nghæ leã.
Taïi khu vöïc cöûa khaåu Laïng Sôn vaø Baèng Töôøng, hoaït ñoäng maïi daâm ôû phía Trung Quoác cuõng coâng khai hôn phía Vieät Nam. Öôùc tính coù khoaûng 200 gaùi maïi daâm Vieät Nam ñang hoaït ñoäng ôû khu vöïc buoân baùn phía Trung Quoác. Cuõng nhö ôû khu vöïc bieân giôùi Laøo Cai - Haø Khaåu, gaùi maïi daâm ôû khu vöïc buoân baùn phía Trung Quoác hoaït ñoäng döôùi caùc hình thöùc nhaân vieân goäi ñaàu, massage, v.v.
Haàu heát soá gaùi maïi daâm ôû ñaây treû vaø kieán thöùc veà HIV/AIDS/STI cuûa hoï raát haïn cheá. Nhieàu ngöôøi khoâng bieát veà nguy cô laây beänh qua ñöôøng tình duïc baèng mieäng, hoï coù theå khoâng söû duïng bao cao su neáu khaùch yeâu caàu.
Khaùch mua daâm Vieät Nam ôû khu vöïc naøy cuõng coù xu höôùng tìm kieám dòch vuï tình duïc ôû phía Trung Quoác vì ôû ñoù deã tìm kieám hôn, giaù reû hôn vaø khoâng bò kieåm tra. Taïi Vaân Nam coù gaàn 70% vaø taïi Quaûng Taây hôn 90% khaùch mua daâm khoâng söû duïng bao cao su vôùi gaùi maïi daâm.
Nghieän chích ma tuyù
Vieäc söû duïng ma tuùy ñang bò kieåm soaùt khaù chaët ôû Laøo Cai nhöng soá ngöôøi söû duïng vaãn ñang taêng vaø caùc haønh vi duøng chung bôm kim tieâm vaãn toàn taïi. Theâm vaøo ñoù, nhieàu ngöôøi nghieän chích ma tuùy Vieät Nam vöôït bieân sang Trung Quoác ñeå mua ma tuùy vaø mua daâm.
Tình hình nghieän chích ma tuùy ôû khu vöïc Laïng Sôn - Quaûng Taây töông töï nhö ôû vuøng bieân giôùi Laøo Cai - Haø Khaåu nhöng soá ngöôøi söû duïng ma tuùy ñöôïc baùo caùo ôû ñaây cao hôn. Maëc duø nhaän thöùc veà nguy cô nhieãm HIV/AIDS cuûa hoï ñaõ taêng leân nhôø chöông trình giaùo duïc ñoàng ñaúng, nhöng nhieàu ngöôøi nghieän chích ma tuyù vaãn duøng chung bôm kim tieâm vaø quan heä tình duïc vôùi gaùi maïi daâm khoâng söû duïng bao cao su.
Dòch vuï y teá
Coù moät vaøi döï aùn ñaõ hoã trôï phía Vieät Nam trieån
khai dòch vuï tö vaán xeùt nghieäm töï nguyeän cho ngöôøi nhieãm HIV. Tuy nhieân, caùc dòch vuï naøy ñöôïc ñaët ôû trong thaønh phoá, chöa thuaän lôïi cho söï tieáp caän cuûa nhoùm ngöôøi lao ñoäng cö truù quanh khu vöïc cöûa khaåu. Nhaân vieân y teá tö nhaân ñieàu trò STI theo thoùi quen, chöa coù kyõ naêng tö vaán, thieáu phöông tieän chaån ñoaùn trong khi phaàn lôùn khaùch haøng thöôøng ñeán vôùi hoï. Hieäu thuoác laø loaïi dòch vuï khaù saün coù taïi caùc khu vöïc buoân baùn saàm uaát caû hai phía bieân giôùi, nhöng nhaân vieân taïi caùc quaày döôïc naøy chöa ñöôïc loâi cuoán vaøo dòch vuï chaêm soùc khaùch haøng.
2.2.2. Khu vöïc Kachin vaø Yingjiang
Ngöôøi nhieãm HIV ôû Yingjiang phaàn lôùn laø nam noâng daân, tuy nhieân tyû leä xeùt nghieäm HIV döông tính ôû phuï nöõ coù thai khoâng ngöøng taêng leân tôùi 1%
trong naêm 2003. Taïi Laiza, moät thò traán thuoäc tænh Kachin giaùp vôùi Trung Quoác, trong soá 373 ngöôøi töï nguyeän xeùt nghieäm maùu ñaõ phaùt hieän 23 ngöôøi HIV döông tính trong naêm 2003.
Daân di bieán ñoäng
Khu vöïc bieân giôùi naøy chæ phaân caùch baèng moät con soâng nhoû maø ngöôøi daân coù theå loäi qua ñöôïc.
Daân di bieán ñoäng ôû khu vöïc bieân giôùi Kachin, Yingjiang thöôøng taêng leân trong muøa khoâ. Nhieàu ngöôøi ñeán ñaây ñeå tìm vieäc laøm ñoán chaët, vaän chuyeån vaø baùn caây, ñaøo ñaõi ngoïc bích vaø laøm ñöôøng giao thoâng. Thôøi gian cao ñieåm trong naêm, coù tôùi 10.000 ngöôøi qua laïi bieân giôùi moãi ngaøy.
Hoaït ñoäng maïi daâm
Taïi Yingjiang, coù khoaûng 200 gaùi maïi daâm laøm vieäc trong caùc cô sôû massage, bar, v.v... Nhìn chung nhöõng ngöôøi naøy coøn raát treû, hoï thöôøng nghieän ma tuyù hoaëc soáng cuøng nhöõng ngöôøi nghieän ma tuyù.
Kieán thöùc cuûa gaùi maïi daâm ôû ñaây veà HIV/AIDS/STI coøn haïn cheá vaø tyû leä söû duïng bao cao su raát thaáp. Taïi Laiza (Myanmar) coù ñeán 96%
gaùi maïi daâm nghieän ma tuyù, trong khi tæ leä khoâng söû duïng bao cao su cuûa gaùi maïi daâm vôùi khaùch laø 91% vaø vôùi baïn tình laø 100%.
Nghieän chích ma tuùy
Ma tuùy ôû Yingjiang raát deã kieám vaø reû hôn phía bieân giôùi cuûa Myanmar. Tuy nhieân, ôû caû hai phía cuûa bieân giôùi soá ngöôøi tieâm chích ma tuùy raát cao vaø vieäc duøng chung, khoâng tieät truøng bôm kim tieâm, söû duïng maùu cuûa chính hoï ñeå hoaø tan thuoác raát thöôøng gaëp. Quan heä tình duïc vôùi nhieàu baïn tình vaø vôùi baïn tình ngaãu höùng cuõng raát phoå bieán ñoái vôùi ngöôøi
nghieän ma tuyù ôû khu vöïc naøy.
Dòch vuï y teá
Taïi khu vöïc Laiza (Kachin) - Na bang (Yinjiang), moãi phía bieân giôùi ñeàu coù moät Traïm y teá nhaø nöôùc. ÔÛ caáp tænh, hai beân ñaõ coù moái quan heä hoã trôï trong vieäc ñaøo taïo nhaân vieân y teá veà saûn khoa. Heä thoáng nhaân vieân y teá veà HIV/AIDS/STI coøn thieáu nhieàu vaø chöa ñöôïc quan taâm ñaøo taïo.
Moät phoøng tö vaán vaø tö vaán qua ñieän thoaïi ñaõ ñöôïc xaùc laäp taïi traïm y teá phía Nabang. Tuy nhieân, coù raát ít ngöôøi söû duïng caùc dòch vuï naøy.
2.3. Laäp keá hoaïch haønh ñoäng
Tieáp theo cuoäc ñaùnh giaù nhu caàu, thaùng 3 naêm 2003, Hoäi thaûo phoå bieán keát quaû ñaõ ñöôïc YRHRA phoái hôïp vôùi PATH toå chöùc trong hai ngaøy taïi Coân Minh, Trung Quoác. Muïc tieâu cuûa hoäi thaûo laø phoå bieán keát quaû nghieân cöùu, chia seû keá hoaïch haønh ñoäng cuûa caùc beân vaø thaûo luaän veà keá hoaïch haønh ñoäng phoái hôïp bieân giôùi. Tham döï hoäi thaûo goàm 65 ngöôøi ñaõ tham döï Hoäi thaûo chia seû thoâng tin taïi Chiang Mai tröôùc ñoù.
Hoäi thaûo ñaõ ñöa ra moät böùc tranh toång quaùt veà tình hình HIV/AIDS ôû caùc vuøng bieân giôùi, ñaùp öùng cuûa ñòa phöông vaø nhöõng lónh vöïc caàn taäp trung ñoái vôùi nhoùm daân di bieán ñoäng. Keát quaû noåi baät cuûa hoäi thaûo söï laø ñoàng taâm nhaát trí cuûa caùc beân tham gia ñoái vôùi vieäc coäng taùc ñeå phoøng choáng laây truyeàn HIV/AIDS qua bieân giôùi. Moät soá thaùch thöùc cuûa vieäc phaùt trieån chöông trình nhö moâi tröôøng chính saùch, raøo caûn veà ngoân ngöõ vaø vaên hoùa, nhöõng khoù khaên veà ñieàu phoái ñaõ ñöôïc ghi nhaän. Vai troø quan troïng vaø tieàm naêng cuûa caùc toå chöùc phi chính phuû ñeå haønh ñoäng vôùi tö caùch laø beân thöù ba nhaèm giaûi quyeát caùc moái quan heä ñaõ ñöôïc ñeà caäp. Trong caùc baûn keá hoaïch haønh ñoäng, caùc hoaït ñoäng can thieäp do caùc khu vöïc xaây döïng coù söï khaùc nhau nhöng muïc tieâu haønh ñoäng, caùc nhoùm ñoái töôïng ñích vaø vai troø cuûa caùc beân tham gia laø khaù thoáng nhaát.
Veà caùc nhoùm ñoái töôïng caàn can thieäp, tieâm chích ma tuùy vaãn ñöôïc coi laø nguyeân nhaân chính taïi caùc khu vöïc coù tyû leä coù HIV/AIDS cao, nhöng keát quaû ñaùnh giaù ñaõ laøm noåi roõ tính nguy cô tieàm aån laây nhieãm HIV/AIDS cuûa gaùi maïi daâm, cuûa nhöõng ngöôøi ñaøn oâng nhaäp cö vaø ñaøn oâng ñòa phöông lao ñoäng hai beân bieân giôùi trong ñoù coù caû laùi xe ñöôøng daøi. Nhöõng nhoùm ngöôøi naøy khi veà nhaø deã coù nguy cô laây nhieãm HIV vaø STI cho vôï, choàng hay baïn
tình cuûa hoï.
Caùc muïc tieâu haønh ñoäng cuï theå bao goàm naâng cao kieán thöùc veà HIV/AIDS/STI cho caùc nhoùm coù haønh vi nguy cô laây nhieãm; caûi thieän tính saün coù cuûa caùc dòch vuï tö vaán vaø xeùt nghieäm töï nguyeän vaø ñieàu trò ôû khu vöïc bieân giôùi; phaùt trieån naêng löïc ngöôøi cung caáp dòch vuï y teá tö nhaân vaø nhaø nöôùc, caùn boä chöông trình cuûa toå chöùc chính phuû, phi chính phuû vaø caùc toå chöùc quaàn chuùng taïi ñòa phöông; vaø ñaåy maïnh chia seû thoâng tin vaø hôïp taùc giöõa caùc vuøng chung bieân giôùi trong chöông trình PC HIV/AIDS/STI.
Taïi moãi khu vöïc, caùc toå chöùc PC AIDS ñòa phöông ñoùng vai troø chuû choát; caùc toå chöùc phi chính phuû ñòa phöông, toå chöùc nhaân daân ñoùng vai troø hoã trôï vieäc thöïc hieän hoaït ñoäng; vaø caùc toå chöùc quoác teá ñoùng vai troø hoã trôï kyõ thuaät cuõng nhö tìm kieám nguoàn taøi trôï.
3. Keát luaän
Trong khi vieäc quaûn lyù chöông trình phoøng choáng HIV/AIDS trong nöôùc caàn cuûng coá naêng löïc toå chöùc, naêng löïc thöïc hieän, nguoàn nhaân löïc vaø ñoái thoaïi chính saùch thì vieäc quaûn lyù chöông trình phoøng choáng HIV/AIDS qua bieân giôùi caàn coù theâm söï hieåu bieát qua laïi giöõa hai beân veà HIV/AIDS toát hôn ñeå ñöa ñeán moät söï coäng taùc hieäu quaû giöõa caùc nöôùc bieân giôùi.
Kinh nghieäm cho thaáy, ñaùp öùng thaønh coâng vôùi ñaïi dòch HIV/AIDS thöôøng lieân quan ñeán moái quan heä coäng taùc giöõa caùc cô quan chính phuû, toå chöùc phi chính phuû vaø caùc toå chöùc coäng ñoàng. Caùc baûn keá hoaïch haønh ñoäng cuûa Vieät Nam, Trung Quoác vaø Myanmar ñaõ phaûn aùnh vai troø ñaày yù nghóa cuûa caùc beân tham gia nhö nhöõng ñoái taùc trong söï phaùt trieån ñaùp öùng toaøn dieän vaø hoäi nhaäp ñoái vôùi HIV/AIDS trong khu vöïc soâng Meâ Koâng.
Moái quan heä giöõa caùc caù nhaân vaø cô quan/toå chöùc hoaït ñoäng trong lónh vöïc phoøng choáng HIV/AIDS ôû moãi beân cuûa bieân giôùi ñöôïc hình thaønh cuøng vôùi caùc keá hoaïch haønh ñoäng ñaõ ñaùnh daáu böôùc ñaàu cuûa moät moái quan heä coäng taùc thaønh coâng.
PATH seõ tieáp tuïc laøm vieäc vôùi coäng ñoàng quoác teá vaø ñoái taùc ôû Vieät Nam vaø Trung Quoác vôùi vai troø thuùc ñaåy hôïp taùc qua bieân giôùi vaø hoã trôï kyõ thuaät ñònh höôùng hôn cho vieäc thöïc hieän caùc hoaït ñoäng can thieäp, môû roäng phaïm vi caùc hoaït ñoäng, ñaùnh giaù ñieàu chænh chöông trình cho phuø hôïp, vaø taêng cöôøng caùc hoaït ñoäng phoøng choáng HIV/AIDS.
Taùc giaû:
ThS. Ngoâ Thò Thanh Thuûy, Caùn boä döï aùn, Toå chöùc PATH.
Ñòa chæ: Taàng 2, Thaùp Haø Noäi, 49 Hai Baø Tröng, Haø Noäi.
E-mail: [email protected] Taøi lieäu tham khaûo:
1. Ngoâ Thò Thanh Thuyû. Baùo caùo Ñaùnh giaù Di bieán ñoäng daân cö vaø laây truyeàn HIV qua bieân giôùi taïi Laïng Sôn vaø Laøo Cai.
Hoäi thaûo veà Keá hoaïch haønh ñoäng phoøng choáng AIDS qua bieân giôùi khu vöïc Meâ Koâng; Kunming, Trung Quoác; 4-5 /3/2004.
2. Li Zhenlian. Assessment Report of Hekou County. The Dissemination Workshop on Cross-Border HIV/AIDS Action Plans in the Mekong Region; 2004 March 4-5;
Kunming, China.
3. Wei Liu. The report on HIV/AIDS epidemic in Guangxi.
The Dissemination Workshop on Cross-Border HIV/AIDS Action Plans in the Mekong Region; 2004 March 4-5;
Kunming, China.
4. Zau Hkum. Assessment Report of Kachin. The Dissemination Workshop on Cross-Border HIV/AIDS
Action Plans in the Mekong Region; 2004 March 4-5;
Kunming, China.
5. Xiaoying Sun. RAR Report in Laiza Area, Kachin State, Burma. The Dissemination Workshop on Cross-Border HIV/AIDS Action Plans in the Mekong Region; 2004 March 4-5; Kunming, China.
6. Yunnan Reproductive Health and Research Association and Yingjiang Health Bureau. Assessment Report of Yingjiang County. The Dissemination Workshop on Cross- Border HIV/AIDS Action Plans in the Mekong Region; 2004 March 4-5; Kunming, China.
7. Yongji Ming. Action Plan of Yingjiang County. The Dissemination Workshop on Cross-Border HIV/AIDS Action Plans in the Mekong Region; 2004 March 4-5;
Kunming, China.
8. Ms. Li Zhenlian. Action Plan of Hekou County. The Dissemination Workshop on Cross-Border HIV/AIDS Action Plans in the Mekong Region; 2004 March 4-5;
Kunming, China.
