Moät soá yeáu toá lieân quan ñeán naïo phaù thai ôû phuï nöõ coù thai laàn ñaàu
taïi TP. Hoà Chí Minh
Ths. Huyønh Nguyeãn Khaùnh Trang* vaø cs
Ghi nhaän coù hôn 680.000 nöõ naïo phaù thai trong 6 thaùng ñaàu naêm 1998, trong ñoù coù ñeán 70-88% töø 15 ñeán 24 chöa töøng söû duïng caùc bieän phaùp traùnh thai. Ñeå tìm caùc yeáu toá lieân quan ñeán vieäc ñi phaù thai trong soá nhöõng phuï nöõ tuoåi töø 16- 38, mang thai laàn ñaàu tieân moät nghieân cöùu beänh chöùng ñöôïc tieán haønh taïi Beänh vieän Töø Duõ vaø phoøng khaùm cuûa Tröôøng Nöõ hoä sinh ôû thaønh phoá Hoà Chí Minh töø thaùng 6 ñeán thaùng 9 naêm 2001. Caùc hoïc sinh nöõ hoä sinh ñaõ qua huaán luyeän, phoûng vaán tröïc dieän 87 phuï nöõ ñeán xin phaù thai vaø 81 thai phuï ñeán thaêm thai baèng nhöõng baûng caâu hoûi ñöôïc bieân soaïn saün.
Baûng caâu hoûi bao goàm 30 caâu. Keát quaû thu ñöôïc töø phaân tích hoài quy ña bieán cho bieát tuoåi caøng lôùn (tæ suaát cheânh =0,85) vaø coù hoân nhaân hôïp phaùp (tæ suaát cheânh = 0,04) laøm giaûm nguy cô mang thai khoâng mong ñôïi, daãn ñeán phaù thai. Khoâng xem chöông trình giaùo duïc keá hoaïch hoùa gia ñình treân truyeàn hình (tæ suaát cheânh = 2,23) vaø khoâng bieát gì veà caùc tai bieán, taùc haïi cuûa phaù thai (tæ suaát cheânh = 10,26) laø nhöõng yeáu toá nguy cô daãn ñeán naïo phaù thai. Cuõng duøng phaân tích hoài qui boäi ña bieán vôùi caùc tröôøng hôïp phuï nöõ ñeán phaù baøo thai khoâng mong ñôïi cuûa hoï vaø caùc thai phuï ñeán thaêm thai vôùi baøo thai mong ñôïi, thaáy raèng yù nghóa thoáng keâ giaûm ñi vôùi yeáu toá khoâng bieát caùc tai bieán, taùc haïi cuûa phaù thai. Phaân tích thoáng keâ moâ taû caùc yeáu toá veà tieàn söû sinh saûn cho thaáy 41% phuï nöõ ñeán phaù thai chöa töøng duøng caùc bieän phaùp traùnh thai vaø lyù do hoï khoâng duøng laø khoâng bieát gì veà baát cöù phöông phaùp traùnh thai naøo trong 42% caùc tröôøng hôïp. Thaäm chí trong soá hoï, nhöõng ngöôøi coù töøng duøng caùc bieän phaùp traùnh thai thì tæ leä duøng thuoác traùnh thai chæ 22%, duøng bao cao su traùnh thai chæ 20% vaø duøng thuoác traùnh thai caáp cöùu chæ 14%,trong khi ñoù tæ leä duøng phöông phaùp traùnh ngaøy ruïng tröùng laïi tôùi 24% vaø giao hôïp giaùn ñoaïn 14%. Theâm vaøo ñoù chæ 24,1 % nhöõng phuï nöõ ñeán phaù thai ñaõ töøng baøn baïc veà keá hoaïch hoaù gia ñình vôùi choàng hoaëc baïn tình cuûa hoï. Nhöõng keát quaû naøy gôïi yù raèng neân khuyeán khích caùc baïn treû caû nam laãn nöõ duøng caùc bieän phaùp traùnh coù hieäu quaû cao vaø caàn cung caáp nhöõng thoâng tin veà taùc haïi vaø tai bieán cuûa phaù thai cho hoï. Nhöõng chöông trình truyeàn hình coù leõ laø phöông tieän chuyeån taûi nhöõng thoâng tin naøy hieäu quaû nhaát.
It was reported that over 680,000 women had abortions in Vietnam in the first 6 months of 1998, and 70-88 % of women aged 15-24 years had never used a contraceptive method. A case-control study was conducted between June and September 2001 at Tu Du Hospital and a clinic at the Midwife School in Ho Chi Minh City, Vietnam, to investigate factors associated with having abortions among primigravida women aged 16-38 years. Trained midwife students carried out face-to-face structured interviews with 87 abortionists (cases) and 81 pregnant women coming for antenatal care (controls).
The questionnaire consisted of 30 questions.
Multiple logistic regression analysis was used revealing that older age (OR=0.85) and being mar- ried (OR=0.04) decreased the risk of getting unintended pregnancy leading to abortion. Risk factors of obtaining an abortion were not being exposed to family planning promotion on television (OR=2.23) and not knowing the adverse effects of abortion (OR=10.26). The same analysis was applied to aborters with unintended pregnancy and antenatal care patients with intended pregnan-
HuǤnh NguyӉn Khánh Trang và CS
Môû ñaàu
Tình hình naïo phaù thai treân theá giôùi vaø nhaát laø caùc nöôùc xaõ hoäi chuû nghóa ôû Trung vaø Ñoâng AÂu ngaøy caøng giaûm thì tæ leä naïo phaù thai taïi Vieät Nam haõy coøn cao1. Vieät Nam ñöôïc xem laø moät trong nhöõng nöôùc coù tæ leä naïo phaù thai cao nhaát treân theá giôùi. Naïo phaù thai chieám 40% toång soá caùc thai kyø haèng naêm taïi Vieät Nam2. Theo thoáng keâ cuûa Boä Y teá, hôn 680.000 phuï nöõ naïo phaù thai trong 6 thaùng ñaàu naêm 19983.
Nghieân cöùu cuûa Daniele Belanger vaø Khuaát Thu Hoàng veà nhöõng phuï nöõ naïo phaù thai taïi Haø Noäi vaøo nhöõng naêm 1990 ñaõ cho thaáy coù moät cuoäc caùch maïng veà giôùi tính ñaõ xaûy ra ôû Vieät Nam, nhöng coù ñeán 70-88% caùc phuï nöõ trong löùa tuoåi töø 15-24 chöa bao giôø söû duïng bieän phaùp ngöøa thai naøo4, 5. Trong khi ñoù, Daniel Goodkind ñaõ mieâu taû raèng söï gia taêng cuûa hoaït ñoäng tình duïc tröôùc hoân nhaân, kieán thöùc veà caùc bieän phaùp traùnh thai, vaø söï thieáu thoán caùc dòch vuï veà keá hoaïch hoùa gia ñình laø nhöõng yeáu toá quan troïng ñoùng goùp raát nhieàu trong söï gia taêng tæ leä naïo phaù thai cuûa moät quoác gia6.
Moät nghieân cöùu ñònh tính vaø ñònh löôïng ñaõ ñöôïc thöïc hieän taïi Kenya vaø ñaõ phaùt hieän raèng nhöõng phuï nöõ naïo phaù thai coù khuynh höôùng laø nhöõng phuï nöõ chöa laäp gia ñình, tuoåi döôùi 24, coù thai laàn ñaàu, ngheøo vaø trình ñoä hoïc vaán ôû möùc ñoä trung hoïc cô sôû 7.
Maët khaùc, moät nghieân cöùu ôû Luaân Ñoân (Anh) ñaõ keát luaän raèng khoâng coù söï khaùc bieät giöõa nhöõng ngöôøi naïo phaù thai vaø nhöõng ngöôøi khoâng naïo phaù thai8. Taïi Vieät Nam, cuõng ñaõ coù vaøi coâng trình nghieân cöùu ñònh tính treân nhöõng ngöôøi naïo phaù thai,
ñaëc bieät laø nhöõng phuï nöõ coù thai laàn ñaàu vì bieán chöùng cuûa naïo phaù thai coù theå daãn ñeán hieám muoän.
Thaønh phoá Hoà Chí Minh laø moät trong nhöõng thaønh phoá lôùn nhaát cuûa Vieät Nam. Tình traïng ñoâ thò hoùa ñaõ laøm cho thaønh phoá ngaøy caøng trôû neân ñoâng ñuùc hôn, ñaõ coù nhieàu ngöôøi töø caùc tænh leân thaønh phoá sinh soáng, ngay caû nhöõng ngöôøi töø caùc tænh phía Baéc. Cuøng vôùi söï phaùt trieån cuûa thaønh phoá, kieåu soáng cuûa giôùi treû cuûa thaønh phoá cuõng daàn daàn ñöôïc hieän ñaïi hoùa. Hoï trôû neân soáng ñoäc laäp hôn vôùi gia ñình vaø trôû neân töï do hôn trong caùc moái quan heä vôùi ngöôøi yeâu9. Maëc duø hoï raát lo laéng ñeán caùc haäu quaû cuûa nhöõng haønh vi tình duïc vaø coá gaéng tìm hieåu veà caùc thoâng tin ngaên ngöøa coù thai ngoaøi yù muoán, nhöng cuoái cuøng hoï vaãn thöôøng tìm ñeán caùc dòch vuï phaù thai khoâng hôïp phaùp. Caùc phöông tieän thoâng tin ñaïi chuùng cuûa thaønh phoá nhö saùch baùo, truyeàn thanh, truyeàn hình vaø caùc phöông tieän truyeàn thoâng ñieän töû khaùc cuõng ñaõ chuyeån taûi moät soá thoâng tin veà keá hoaïch hoùa gia ñình. Tuy nhieân, soá tröôøng hôïp naïo phaù thai ôû caùc beänh vieän trong thaønh phoá ñaõ chöùng toû raèng caùc chöông trình truyeàn thoâng naøy vaãn chöa ñaày ñuû vaø coù hieäu quaû. Chæ rieâng taïi Beänh vieän Phuï saûn Töø Duõ, moät trong nhöõng dòch vuï veà keá hoaïch hoùa gia ñình lôùn cuûa thaønh phoá Hoà Chí Minh, ñaõ coù hôn 30.000 tröôøng hôïp naïo phaù thai trong naêm 2000.
Vôùi muïc ñích nhaèm ngaên ngöøa caùc thai kyø ngoaøi yù muoán daãn ñeán naïo phaù thai vaø cuõng nhö ñeå baûo veä söùc khoeû sinh saûn cuûa ngöôøi phuï nöõ, nghieân cöùu cuûa chuùng toâi taäp trung ñaùnh giaù nhöõng ñaëc tính veà dòch teã xaõ hoäi cuûa nhöõng ngöôøi coù thai laàn ñaàu- vaø naïo phaù thai vaø kieán thöùc veà ngöøa thai cuûa hoï.
cy; statistical significance diminished for the knowledge about adverse effects of abortion.
Descriptive analysis of reproductive history among abortionists showed that 41.4% of them had never used contraceptives and the reason for non-usage was lack of knowledge of any type of contracep- tives in 42.8% of the cases. Even among abortionists who had ever used contraceptives, proportions of those who used the pill, condom and the emergency pill were only 22%, 20% and 14%, respec- tively, whereas proportions for rhythm method and coitus interrupt were as high as 24% and 14%, respectively. Additionally, only 24.1% of abortionists had discussed about family planning with their partners. These results suggest that effective contraceptive methods should be promoted among young poppulation, both female and male, and that they need to be informed of the consequences of abortion. Television program could be an effective mode of providing such information.
Phöông phaùp nghieân cöùu 1. Thieát keá nghieân cöùu
Ñaây laø nghieân cöùu beänh chöùng khoâng keát caëp thöïc hieän taïi TP.HCM töø 06/2001 - 09/2001. Caùc cuoäc phoûng vaán ñöôïc thöïc hieän taïi Beänh vieän Töø Duõ vaø phoøng khaùm cuûa Tröôøng Nöõ hoä sinh.
2. Ñoái töôïng nghieân cöùu
Nhoùm beänh bao goàm caùc phuï nöõ coù thai laàn ñaàu ñeán khoa Keá hoaïch hoaù gia ñình cuûa Beänh vieän Phuï saûn Töø Duõ vaø phoøng khaùm Tröôøng Nöõ hoä sinh ñeå naïo phaù thai.
Nhoùm chöùng bao goàm caùc phuï nöõ coù thai laàn ñaàu ñeán khaùm thai taïi Beänh vieän Töø Duõ vaø phoøng khaùm thai Tröôøng Nöõ hoä sinh.
Taát caû nhöõng ñoái töôïng tham gia nghieân cöùu ñeàu coù söï ñoàng yù tham gia nghieân cöùu.
3. Thu thaäp soá lieäu
Caùc hoïc sinh Tröôøng Nöõ hoä sinh ñöôïc huaán luyeän ñeå thöïc hieän 171 phoûng vaán maët ñoái maët.
Chuùng toâi söû duïng baûn caâu hoûi caáu truùc vôùi 30 caâu hoûi veà ñaëc tính dòch teã xaõ hoäi, tieàn söû saûn khoa vaø kieán thöùc veà ngöøa thai. Trung bình moãi cuoäc phoûng vaán keùo daøi trong 30-45 phuùt. Chuùng toâi ñaõ coá gaéng caân baèng tæ leä giöõa soá löôïng ñoái töôïng tham gia nghieân cöùu ôû Beänh vieän Töø Duõ vaø phoøng khaùm Tröôøng Nöõ hoä sinh laø 1:1 ôû caû hai nhoùm beänh vaø chöùng.
Tröôùc khi chính thöùc thu thaäp soá lieäu, chuùng toâi cuõng ñaõ tieán haønh vaøi phoûng vaán thöû nghieäm ñeå
ñaùnh giaù laïi baûng caâu hoûi vaø tính khaû thi cuûa phoûng vaán. Maëc duø trong baûng caâu hoûi coù vaøi caâu hoûi teá nhò, nhöng trong nghieân cöùu cuûa chuùng toâi chæ coù 2 tröôøng hôïp töø choái traû lôøi treân toång soá phoûng vaán thöû nghieäm vaø phoûng vaán chính thöùc.
4. Phaân tích thoáng keâ
Chöông trình phaàn meàm thoáng keâ STATA 6.0 ñöôïc söû duïng ñeå phaân tích soá lieäu. Phaân tích moâ taû ñöôïc aùp duïng ñeå phaân tích vieäc söû duïng caùc bieän phaùp traùnh thai trong caùc tröôøng hôïp. Phaân tích hoài quy ña bieán cuõng ñöôïc söû duïng ñeå ñaùnh giaù caùc yeáu toá lieân quan vôùi naïo phaù thai.
Caùc bieán ñöôïc duøng trong phaân tích ñöôïc lieät keâ trong baûng 1, 2 vaø 3. Nhöõng bieán naøy ñöôïc choïn döïa treân caùc yeáu toá coù lieân quan ñeán naïo phaù thai ôû nhöõng nghieân cöùu tröôùc ñaây. Caùc bieán lieân tuïc (nhö tuoåi cuûa caùc ñoái töôïng nghieân cöùu, tuoåi cuûa baïn tình vaø tuoåi ñaàu tieân coù hoaït ñoäng tình duïc) vaø caùc bieán löôõng phaân ñöôïc söû duïng tröïc tieáp trong phaân tích. Trong khi ñoù, caùc bieán coù treân 2 phaân nhoùm ñöôïc phaân nhoùm laïi thaønh bieán löôõng phaân ñeå phaân tích.
Tröôùc tieân phaân tích ñôn bieán cho töøng yeáu toá.
Caùc yeáu toá lieân quan hay gaàn lieân quan coù yù nghóa thoáng keâ vôùi naïo phaù thai trong phaân tích ñôn bieán (p<0.05 vaø p<0,1) seõ ñöôïc ñöa vaøo phaân tích ña bieán. Trong soá caùc yeáu toá coù töông quan maïnh vôùi naïo phaù thai (nghóa laø heä soá töông quan treân 0.5 vôùi p< 0.05) hoaëc nhöõng yeáu toá coù veû töông quan vôùi naïo phaù thai veà phöông dieän noäi dung, thì yeáu toá naøo
Soá löôïng (%) hay trung vò (min, max)
Tæ suaát cheânh (Odds ratio)
Khoaûng tin caäy 95%
Bieán soá
Khoâng muoán coù thai (N=87)
Muoán coù thai (N=81)
Tuoåi 22 (16, 36) 25 (19, 38) 0.80 0.72-0.88 **
Thöôøng truù taïi TP HCM (coù) 73 (83.9) 70 (86.4) 0.97 0.94-1.00
Naêm soáng taïi TP HCM 5 (0, 31) 8 (0, 35) 0.97 0.94-1.00
Hoïc vaán (tieåu hoïc, trung
hoïc) 58 (71.6) 67 (77.0) 0.75 0.37- 1.50 #
Thu nhaäp caù nhaân (coù) 65 ( 74.7) 57 (70.4) 0.80 0.40 – 1.58 Baûng 1: Phaân boá phaân tích caùc yeáu toá xaõ hoäi.
# : p<0.1 ; * : p,<0.05 ; ** : p<0.01
Soá löôïng (%)
Bieán Khoâng muoán
coù thai (N=87)
Muoán coù thai (N=81)
Tæ suaát cheânh (Odds ratio)
Khoaûng tin caäy 95%
Thoâng tin veà KHHGÑ gaàn ñaây
Truyeàn thanh 17 (19.5) 21 (26.2) 1.46 1.07 – 1.99
Truyeàn hình 41 ( 47.1) 58 (72.5) 2.95 1.54 –5.56 **
Baùo/ taïp chí 46 (52.8) 42 (52.5) 0.98 0.53 – 1.80
Kieán thöùc veà bao cao su (BCS)
Bieát BCS coù theå ngöøa thai ( coù) 67 (77.0) 62 (76.5) 0.97 0.47 –1.99 Bieát BCS phaûi mang khi döông vaät
cöông cöùng (khoâng) 67 (70.1) 43 (53.0) 2.07 1.10 – 3.90 *
Kieán thöùc veà phaù thai
Bieát phaù thai khoâng laø phöông phaùp ngöøa thai
18 (20.6) 8 (9.8) 0.74 0.33 – 1.61 #
Bieát phaù thai coù theå aûnh höôûng ñeán
söùc khoeû 7 (8.0) 1 (1.2) 7.0 0.84 – 58.20 #
caøng vöøa hôïp vôùi phöông trình hoài quy hoaëc nhöõng yeáu toá mang ñaëc tính chuyeân bieät hôn seõ ñöôc choïn vaøo phaân tích ña bieán.
Möùùc ñoä thoûa ñaùng cuûa phöông trình sau cuøng ñöôïc thöû nghieäm laïi baèng pheùp kieåm tính chaát thích hôïp cuûa caùc bieán trong phöông trình.
Chuùng toâi ñaõ choïn yeáu toá muoán mang thai vaø khoâng muoán mang thai ñeå khaûo saùt trong nghieân cöùu nhaèm haïn cheá toái ña caùc sai soá do phaân nhoùm nhaèm laãn. Nhoùm beänh ñöôïc xem laø nhoùm khoâng mong muoán coù thai vaø nhoùm chöùng laø nhoùm mong muoán coù thai. Vaø ñaëc tính naøy cuõng ñöôïc söû duïng trong suoát quaù trình phaân tích.
Keát quaû
Nghieân cöùu bao goàm 168 ñoái töôïng, trong ñoù 81 tröôøng hôïp beänh vaø 87 tröôøng hôïp chöùng. Coù 3 ñoái töôïng bò loaïi khoûi phaân tích vì baûng caâu hoûi in sai. Tæ leä caâu traû lôøi sai döôùi 1% trong toång soá caùc caâu hoûi.
Phaân tích ñôn bieán cho thaáy coù söï khaùc bieät giöõa nhoùm beänh vaø nhoùm chöùng veà caùc ñaëc tính dòch teã xaõ hoäi(Baûng 1). Caùc phuï nöõ naïo phaù thai coù khuynh höôùng treû hôn nhoùm phuï nöõ ôû nhoùm chöùng.
Trung vò tuoåi cuûa nhöõng ngöôøi naïo phaù thai laø 22 trong khi ñoù trung vò tuoåi cuûa nhoùm chöùng laø 25.
Nhöõng yeáu toá khaùc bieät khaùc giöõa nhoùm beänh vaø nhoùm chöùng bao goàm: tuoåi cuûa baïn tình, tuoåi cuûa laàn giao hôïp ñaàu tieân, tình traïnh hoân nhaân, tình traïng
chung soáng vôùi baïn tình, bieát veà trình ñoä hoïc vaán cuûa baïn tình. Taàn suaát ñoïc saùch baùo vaø xem truyeàn hình cuõng khaùc bieät giöõa hai nhoùm beänh vaø chöùng.
Caùc yeáu toá coù söï khaùc bieät töông ñoái giöõa 2 nhoùm laø trình ñoä hoïc vaán vaø söï hieåu bieát veà thoùi quen uoáng röôïu cuûa baïn tình. Keát quaû nghieân cöùu coøn cho thaáy khoâng coù söï khaùc bieät coù yù nghóa thoáng keâ veà toân giaùo giöõa nhoùm beänh vaø nhoùm chöùng.
Moät phaàn töông ñoái lôùn trong baûng caâu hoûi nghieân cöùu laø ñaùnh giaù veà kieán thöùc traùnh thai.
Ñieàu ñaùng ngaïc nhieân laø chæ coù vaøi yeáu toá theå hieän söï khaùc bieät giöõa 2 nhoùm trong phaân tích ñôn bieán (Baûng 2). So vôùi nhoùm chöùng, ít ngöôøi naïo phaù thai bieát söû duïng bao cao su, ít ngöôøi naïo phaù thai khoâng xem naïo phaù thai nhö laø moät bieän phaùp traùnh thai vaø ít ngöôøi naïo phaù thai bieát veà nhöõng haäu quaû cuûa naïo phaù thai. Trong soá caùc nguoàn cung caáp thoâng tin veà keá hoaïch hoùa gia ñình, chæ coù truyeàn hình laø coù söï khaùc bieät giöõa hai nhoùm beänh vaø chöùng.
Baûng 3 cho thaáy keát quaû cuûa phaân tích ña bieán.
Tuoåi caøng lôùn vaø tình traïng keát hoân laøm giaûm nguy cô coù thai ngoaøi yù muoán vaø daãn ñeán naïo phaù thai, vôùi tæ soá cheânh tuaàn töï laø: 0,85 vaø 0,04. Nhöõng yeáu toá gia taêng khaû naêng naïo phaù thai nhö: khoâng xem chöông trình vaän ñoäng keá hoaïch hoùa gia ñình treân truyeàn hình (tæ suaát cheânh: 2,23) vaø thieáu hieåu bieát veà haäu quaû cuûa naïo phaù thai (tæ suaát cheânh: 10,26).
Khi phaân tích nhöõng ngöôøi naïo phaù thai nhö Baûng 2: Phaân tích ñôn bieán veà lieân quan giöõa kieán thöùc ngöøa thai vaø naïo phaù thai.
# : p<0.1 ; * : p,<0.05 ; ** : p<0.01
nhoùm thai kyø khoâng mong muoán vaø nhöõng phuï nöõ khaùm thai nhö nhoùm thai kyø mong muoán, keát quaû thu ñöôïc cuõng töông töï nhö treân ngoaïi tröø kieán thöùc veà haäu quaû cuûa naïo phaù thai khaùc bieät coù yù nghóa thoáng keâ.
Trong phaân tích moâ taû veà tieàn söû saûn khoa, keát quaû ghi nhaän raèng 41,4% nhöõng ngöôøi naïo phaù thai chöa bao giôø söû duïng caùc bieän phaùp ngöøa thai (baûng 4). Lyù do khoâng söû duïng laø vì thieáu kieán thöùc veà caùc bieän phaùp traùnh thai chieám 42,8% caùc tröôøng hôïp.
Ngay caû ôû nhöõng ngöôøi naïo phaù thai ñaõ töøng söû duïng caùc bieän phaùp ngöøa thai thì tæ leä söû duïng thuoác ngöøa thai, bao cao su vaø thuoác ngöøa thai caáp cöùu chæ laø 22%, 20% vaø 14%, vaø tæ leä nhöõng ngöôøi söû duïng caùc bieän phaùp ngöøa thai khoâng chaéc chaén truyeàn thoáng nhö ngöøa thai theo chu kyø kinh 24% vaø xuaát tinh ngoaøi aâm ñaïo 14%. Ngoaøi ra, 54% nhöõng ngöôøi naïo phaù thai chöa bao giôø thaûo luaän vôùi ngöôøi khaùc veà keá hoïach hoùa gia ñình, chæ coù 24,1% nhöõng ngöôøi naïo phaù thai coù thaûo luaän vôùi choàng hay baïn tình.
Thaûo luaän
Nghieân cöùu cuûa chuùng toâi taäp trung treân caùc phuï nöõ coù thai laàn ñaàu ñeán beänh vieän. Soá lieäu thu thaäp taïi Beänh vieän Töø Duõ vaø phoøng khaùm Tröôøng Nöõ hoä sinh. Töø Duõ ñöôïc xem laø Beänh vieän saûn phuï khoa lôùn nhaát trong thaønh phoá ñoâng daân cö nhaát Vieät Nam. Do ñoù chuùng toâi giaû söû raèng caùc ñoái töôïng coù thai laàn ñaàu ñeán beänh vieän ñeå chaám döùt thai kyø hay ñeå khaùm thai coù theå ñaïi dieän cho daân soá phuï nöõ coù thai laàn ñaàu cuûa thaønh phoá.
Naïo thai laàn ñaàu tieân ñöôïc xem laø söï kieän quan trong trong ñôøi cuûa moïi phuï nöõ bôûi vì caùc haäu quaû cuûa naïo phaù thai treân söùc khoûe cuûa ngöôøi phuï nöõ caû veà theå chaát laãn tinh thaàn. Chuùng toâi taäp trung nghieân cöùu nhoùm phuï nöõ coù thai laàn ñaàu tieân bôûi vì
nhöõng yeáu toá trong thai kyø vaø trong naïo phaù thai aûnh höôûng raát nhieàu leân khaû naêng sinh saûn veà sau.
Trong nghieân cöùu tröôùc ñaây cuûa BS. Nguyeãn Thò Thuøy vaø BS. Nguyeãn Troïng Hieáu cho thaáy naïo phaù thai khoâng nhöõng gaây bieán chöùng voâ sinh maø tieàn caên naïo phaù thai lieân quan maïnh meõ vôùi caùc thai kyø khoâng mong muoán sau naøy11. Neáu nhö chuùng ta xaùc ñònh ñöôïc caùc yeáu toá lieân quan ñeán naïo phaù thai ôû nhöõng phuï nöõ coù thai laàn ñaàu vaø aùp duïng nhöõng keát quaû nghieân cöùu ñoù vaøo caùc chieán löôïc ngaên ngöøa naïo phaù thai thì chuùng ta coù theå laøm giaûm ñöôïc tæ leä naïo phaù thai ôû caùc phuï nöõ trong moïi löùa tuoåi sinh saûn, cuõng nhö haïn cheá ñöôïc caùc bieán chöùng cuûa naïo phaù thai.
Choïn ñoái töôïng nghieân cöùu bao goàm nhöõng phuï nöõ coù thai laàn ñaàu coù moät lôïi ñieåm laø giaûm ñöôïc söï sai soá do phaân nhoùm nhaàm laãn. Caùc nghieân cöùu beänh chöùng tröôùc ñaây chæ taäp trung vaøo nhöõng phuï nöõ naïo phaù thai noùi chung neân ñaõ maéc phaûi nhöõng laàm laãn trong phaân nhoùm giöõa beänh vaø chöùng, bôûi vì nhoùm chöùng coù theå coù tieàn caên naïo phaù thai tröôùc ñoù. Ñeå giaûi quyeát vaán ñeà naøy, moät nghieân cöùu taïi YÙ ñaõ ñònh yeáu toá loaïi tröø cho nhoùm chöùng laø "khoâng coù naïo phaù thai trong voøng 3 thaùng gaàn ñaây". Tuy nhieân, caùc yeáu toá theâm vaøo naøy coù theå gaây ra söï maát caân ñoái giöõa soá löôïng nhoùm beänh vaø nhoùm chöùng. Trong nghieân cöùu cuûa chuùng toâi, ñeå traùnh sai soá do laàm laãn trong phaân nhoùm, chuùng toâi chæ taäp trung vaøo caùc ñoái töôïng mang thai laàn ñaàu.
Nhö keát quaû nghieân cöùu khaùc ôû nöôùc ngoaøi, chuùng toâi cuõng tìm thaáy caùc phuï nöõ ñoäc thaân vaø treû tuoåi coù nhieàu nguy cô naïo phaù thai hôn. Tuy nhieân, theo nhö chuùng toâi bieát, khoâng coù moät nghieân cöùu naøo taïi Vieät Nam chöùng minh roõ raøng, vaø theo Goodkind thì tæ leä naïo phaù thai cao xaûy ra ôû nhöõng phuï nöõ coù gia ñình ôû löùa tuoåi ñænh ñieåm cuûa hoaït ñoäng tình duïc.
# : p<0.1 ; * : p,<0.05 ; ** : p<0.01 Baûng 3: Phaân tích ña bieán caùc yeáu toá lieân quan ñeán phaù thai
Bieán Tæ suaát cheânh Khoaûng tin caäy
Tuoåi 0.84 0.75 – 0.94 **
Tình traïng hoân nhaân (coù gia ñình) 0.05 0.01 – 0.23 **
Thoâng tin veà KHHGÑ töø TV (khoâng) 2.28 1.05 – 4.93 *
Bieát phaù thai coù haäu quaû khoâng toát (khoâng) 10.26 0.92 – 113. 41 #
Hai yeáu toá nguy cô taêng tæ leä naïo phaù thai trong nghieân cöùu cuûa chuùng toâi laø thieáu hieåu bieát veà caùc haäu quaû cuûa naïo phaù thai vaø khoâng tìm hieåu veà caùc thoâng tin ngöøa thai treân truyeàn hình. ÔÛ Vieät Nam, caùc thoâng tin veà caùc haäu quaû cuûa naïo phaù thai ñöôïc phoå bieán khoâng ñaày ñuû. Nhöõng keát quaû veà phöông thöùc cung caáp thoâng tin veà keá hoaïch hoùa gia ñình trong nghieân cöùu cuûa chuùng toâi cuõng seõ goùp phaàn gôïi yù cho caùc giôùi chöùc naêng moät phöông caùch nhaèm caûi tieán hôn caùc cuoäc vaän ñoäng trong phoøng choáng naïo phaù thai.
Vì laø nghieân cöùu beänh chöùng, neân nghieân cöùu cuûa chuùng toâi cuõng coù 3 sai soá khoâng traùnh khoûi.
Ñaàu tieân laø sai soá do söï phaân nhoùm nhaàm laãn nhö ñaõ ñöôïc phaân tích ôû treân. Keá ñeán laø söï sai soá do nhôù laïi bôûi vì chuùng toâi khoâng giôùi haïn tuoåi thai ôû hai nhoùm beänh vaø chöùng. Vôùi nhöõng ngöôøi coù tuoåi thai lôùn trong nhoùm chöùng, hoï coù theå ít nhôù veà vieäc tieáp thu caùc thoâng tin ngöøa thai qua phöông tieän truyeàn thoâng ñaïi chuùng ôû thôøi ñieåm hoï mang thai hôn laø nhöõng phuï nöõ mang thai vôùi tuoåi thai nhoû. Tuy nhieân, duø vôùi haïn cheá naøy chuùng toâi cuõng ñaõ tìm thaáy caùc phuï nöõ naïo phaù thai ít tìm hieåu thoâng tin hôn caùc phuï nöõ ôû nhoùm chöùng. Cuoái cuøng laø söï sai soá do thu thaäp döõ lieäu, nhöng chuùng toâi cuõng ñaõ coá gaéng giôùi haïn ôû möùc toái thieåu baèng caùch chia nhoùm thöïc hieän phoûng vaán thaønh 2 nhoùm khaùc nhau, moät nhoùm thu thaäp soá lieäu cho nhoùm beänh vaø moät nhoùm thu thaäp soá lieäu cho nhoùm chöùng, vaø quaù trình phaân tích soá lieäu chæ thöïc hieän sau khi ñaõ hoaøn taát quaù trình thu thaäp soá lieäu.
Keát quaû nghieân cöùu cuûa chuùng toâi goùp phaàn cung caáp nhieàu thoâng tin hôn cho giôùi chöùc traùch thaønh phoá cuõng nhö caùc nhaø chuyeân moân veà caùc yeáu toá coù lieân quan ñeán naïo phaù thai taïi thaønh phoá Hoà Chí Minh. Ngoaøi ra, keát quaû nghieân cöùu coøn gôïi yù raèng caùc bieän phaùp traùnh thai hieäu quaû neân ñöôïc phoå bieán roäng raõi trong thanh nieân, caû nam laãn nöõ, cuõng nhö caàn phaûi cung caáp kieán thöùc veà haäu quaû cuûa vieäc naïo phaù thai cho thanh nieân. Taát caû caùc thoâng tin naøy coù theå ñöôïc cung caáp qua caùc chöông trình truyeàn hình haáp daãn vaø daøn döïng coâng phu.
Keát luaän
Naïo phaù thai laø moät bieän phaùp duøng ñeå chaám döùt thai kyø khoâng mong muoán. Maëc duø naïo phaù thai goùp phaàn giaûm tæ leä gia taêng daân soá trong xaõ hoäi nhöng naïo phaù thai cuõng gaây ra nhöõng bieán chöùng töùc thôøi vaø laâu daøi aûnh höôûng raát lôùn ñeán söùc khoeû veà theå chaát laãn tinh thaàn cuûa ngöôøi phuï nöõ. Nghieân cöùu caùc yeáu toá lieân quan ñeán tình hình naïo phaù thai khoâng chæ cung caáp cho caùc nhaø chuyeân moân cuõng nhö caùc ban ngaønh coù lieân quan caùi nhìn bao quaùt hôn veà tình hình naïo phaù thai trong thaønh phoá.
Ñoàng thôøi, goùp phaàn cung caáp thoâng tin cuï theå cho coâng taùc xaây döïng caùc chieán löôïc veà keá hoaïch hoùa gia ñình cho thaønh phoá noùi rieâng vaø cho quoác gia noùi chung, nhaèm giaûm tæ leä taêng daân soá, tæ leä naïo phaù thai vaø caûi thieän hôn söùc khoeû sinh saûn cuûa phuï nöõ Vieät Nam, ñaëc bieät laø nöõ thanh nieân Vieät Nam.
Baûng 4: Phaân boá choïn löïa caùc phöông phaùp ngöøa thai
Bieán N (%)
Beänh ( N= 87)
Coù bao giôø duøng moät phöông phaùp ngöøa thai 36 (41.4)
Thuoác ngöøa thai 11 (22.0)
Bao cao su 10 (20.0)
Thuoác ngöaø thai khaån caáp 7 (14.0)
Ngöøa thai traùnh ngaøy ruïng tröùng 12 (24.0)
Giao hôïp giaùn ñoaïn 7 (14.0)
Phöông phaùp khaùc 3 (6.0)
Khoâng bieát baát cöù phöông phaùp ngöøa thai naøo 15 (42.8)
Coù thaûo luaän veà ngöøa thai vôùi ngöôøi phoái ngaãu 21 (24.1)
Coù thaûo luaän veà mang thai vôùi baïn tình 69 (79.3)
Taùc giaû: Ths.BS. Huyønh Nguyeãn Khaùnh Trang hieän ñang laø giaûng vieân Boä moân Phuï saûn - Ñaïi hoïc Y döôïc Thaønh phoá Hoà Chí Minh. Ñòa chæ: 217 Hoàng Baøng - Thaønh Phoá Hoà Chí Minh; E-mail: [email protected].
Taøi lieäu tham khaûo
1. Henshaw SK; Singh S; Hass T. Recent trends in abortion rates worldwide. International family planning perspec- tives. 1999; 25(1): 44-8
2. Anonymous. Vietnam's abortion rate remain high.
Population headliners 1998; 265:3.
3. Anonymous. Vietnam's abortion rate rises "baby boomers" come of age. Cable News network Feb6,1999.
4. Belanger D vaø Khuaát Thu Hoàng. Naïo phaù thai ôû caùc phuï nöõ treû, ñoäc thaân taïi Haø noäi, Vieät nam. Taïp chí daân soá chaâu AÙ -Thaùi Bình Döông 1996; 13(2): 179-85
5. Belanger D vaø Khuaát Thu Hoàng. Kinh nghieäm quan heä tình duïc ôû nhöõng phuï nöõ ñoäc thaân vaø tình traïng naïo phaù thai taïi Haø Noäi, Vieät Nam. Caùc vaán ñeà veà söùc khoeû sinh saûn 1999; 7(14): 71-82.
6. Goodkind D. Abortion in Vietnam: measurement, puzzle, and concerns. Studies in family planning. 1994; 25(6Pt1):
342-52
7. Fort A, Ankomah, Aloo-Abunga C, and Otieno M. Socio- cultural determinants of abortion in developing countries:
Kenyan chapter. 1994 Feb.21
8. Houghton A. Women who have abortions, are they dif- ferent? Journal of Public Medicine. B1994; 16(3): 296-304 9. Efroymson D. Vietnam faces modern sexuality problems with inadequated knowledge and solutions. Siecus reprot 1996; 24(3): 4-6
10. La Vecchia C, Pampallona S, Negri E, Fasoli M, Franceshi S, Decarli A. Characteristics of women undergo- ing induced abortion: results of a case-control study from Northernn Italy. Contraception 1985; 32(6): 637-649 11. Nguyeãn Thò Thuøy, Nguyeãn Troïng Hieáu. The impact of KAP of birth control on unwanted pregnancy. HuØng Vöông hospital, HoChiMinh city 1996 [unpublished data]
12. Goodkind D. Abortion in Vietnam: measurements, puz- zles, and concerns. Studies in family planning 1994; 6:
342-352.
