The gidi: Van de - Su kien
Tap chi Cdn^ sdnSAU MUOI NAM
. 1 • ' • • • { . •
NUdc CONG HOA NHAN DAN TRUNG HOA
NGUYEN HUY QUY
Ndm nay, nudc Cdng hda Nhdn ddn (CHND) Trung Hoa vua trdn 60 tudi (1-10-1949 - 1-10-2009). Thdng lgi cda cdch mang ddn chu vd su ra ddi nudc CHND Trung Hoa Id budc ngoqt lich su vi dqi, md ddu ky nguyen mdi trong lich su cdc ddn tgc Trung Hoa, ddng thdi Id mgt ddng gdp quan trgng vdo cudc ddu tranh ehung cua nhdn ddn the gidi chdng chd nghia de qudc, thuc ddn, gidnh dgc lap ddn tgc, ddn chu vd tien bg xd hgi.
Trong 60 ndm, trdi qua nhieu budc thdng trdm lich su, tien hdnh cdi cdch md cua. Men dqi hda, tu mgt xd hgi nua phong kien, nua thugc dia, kinh te, vdn hda ngheo ndn lac hdu, Trung Qudc ngdy nay da trff thdnh mgt cudng quoc kinh ti, chinh tri, qudn su, ngoqi giao, cd vi the cao vd dnh hudng rdng trong khu vuc vd tren the gidi.
Nhung thanh tuu noi bat
Thanh tuu ndi bat nhat eua Trung Qudc qua 30 nam eai each, md cua, hien dai hda la dat dupc toe dp tang tnrdng kinh te cao va lien tue: GDP tu 364,5 ti NDT nam 1978 len tdi hon 30.000 ti NDT nam 2008, binh quan hang nam tang 9,8%. Trong thdi gian dd, tdng kim ngach xuat nhap khau eua Trung Qudc tu 20,6 ti USD len 2.560 ti USD^". Ngay nay, Trung Quoc cd tdng lupng kinh te Idn thu 3 the gidi va sap vupt Nhat Ban, giii vj tri thu 2 the gidi sau My. Du trii ngoai te eua Trung Qudc tu may nam nay da ddng dau the gidi, va tinh den dau thang 6-2009 da vupt muc 2.000 ti USD (dat 2.131,6 ti USD)<2).
Kinh te Trung Qudc nam 2009 cd the ndi la mdt "hien tirpng" dac biet trong bdi canh
khung hoang kinh te toan cau hien nay. Tir thang 9-2008, nen kinh te dang da tang trudng
"ndng" cua Trung Qudc bat dau "ha nhiet" do xuat khau giam sut, keo tdc dp tang tnrdng GDP nam 2008 xudng cdn 9%, mue thap nhat kl tu diu thi ky XXI. Trong quy I nam 2009, tang trudng GDP chi cdn 6,1%, nhimg den quy II da tang 7,9%, va hien dang tren da di len, chac chan se dat hoae vupt muc tang trudng du djnh trong nam 2009 la 8%. Cac nha binh luan mieu ta kinh te Trung Qudc
* PGS, Liy vien Thtrong vu Trung uong Hpi Him nghj Viet - Trung
(1) "Bao cao cong tac cila chinh phti" do Thti tucmg On Gia Bao trinh bay tai ky hop Qu6c hoi Trung Quoc ngay 5-3-2009
(2) Mang Tai chinh Trung Quoc. ngay 15-7-2009
9 6 So 804 (Ihiint; 10 nam 2009)
The gidd: V i n dd - Su kien T p p c h i C d n g s d n
thdi gian qua dien bien theo hinh chii U, nghia la da qua thdi ky suy giam va dang phue hdi nhanh, vung chac. Kinh te Trung Qudc duy tri tdc do tang trudng eao va lanh manh la mot d6ng gdp quan trpng ddi vai kinh te the gidi ndi ehung va kinh te chau A ndi rieng trong qua trinh ddi pho vdi cudc khdng hoang kinh te - tai chinh va no lire tien tdi phue bdi.
Nguyen nhan dan tdi "hien tupng" dac biet cda kinh te Trung Qudc trong boi eanh suy giam kinh te toan cau, mpt mat, do nhung nhan td khach quan nhu e6 mdt thj tnrdng ndi dja rpng Idn, nen kinh te dang tren da phat trien v.v..; mat khac, do nhiing nhan td chu quan la e6 su dieu hanh tieh cue, ddng hudng, kip thdi cda Dang va Chinh phd. G6i kich eau 4.000 ti NDT (586 ti USD) da nhanh chong phat huy hieu qua. Chinh phu Trung Qudc tuyen bo van tiep tue ehinh saeh tai ehinh tieh cue, cd the tiep tue eae khoan kieh eau neu thay can thiet. Hoat ddng tai ehinh dang phat trien manh me, eung vdi su tang diem cda eae thj trudng chdng khoan, sutang tnrdng cda thj trudng xe hoi, su phuc hdi cda thj trudng nha dat V.V.. dang tao nen buc tranh sdi ddng eua ddi sdng kinh te Trung Quoc. Cung can thay rang, Trung Qudc dat dupe nhung thanh tuu kinh te ndi tren trong bdi eanh phai doi pho vdi nhiing hau qua nghiem trpng do tae dong cda khdng hoang kinh te toan cau khien xuat khau giam manh, hang chuc van doanh nghiep pha san, hang chuc trieu lao ddng mat viee, va nhung hau qua thien tai nghiem trong: dpng dat, lu hit, han ban. Chi tinh rieng 6 thang dau nam 2009, kim ngach xuat khau giam 21,8% so vdi eung ky nam 2008 (nhap khau giam 25,4%, tdng kim ngach xuat nhap khiu giam 23,5%)*-^'. Giai phap Idn la chuyen hudng nen kinh te, no lire md rpng thj trudng noi dja. Trong boi eanh loan eau hoa kinh te
the gidi, su phuc hoi kinh te Trung Quoc gan lien vai su phuc hoi kinh te the gidi. Trong Hdi nghj Thupng dinh G8 (ngay 10-7-2009), Uy vien Quoc vu vien Ddi Binh Quoc (thay mat Chd tjch Ho Cam Dao) cam ket Trung Qudc se cung cdng dong quoc te tieh cue thdc day kinh te the gidi phuc hdi, tieh cue thue day eai each he thong tien te quoc te, tieh cue thue day su phat trien ehung cda eae nudc, tich cue hpp tae irng phd vdl nhiing thach thue mang tinh toan cau *"**.
Co the ndi, nhiing thanh tuu kinh te ndi bat eua Trung Qudc trong 60 nam qua, chd yeu la trong 30 nam eai each va phat trien, da nang eao vj the cda quoc gia nay tren the gidi, va nhiing bien doi trong kinh te the gidi do cudc khdng hoang hien nay dan tdi, se tao su thay doi trong can can so sanh sue manh tdng hpp giua cae quoc gia theo hudng eo lpi cho Trung Quoc. Da xuat hien y tudng hinh thanh eo ehe G2 (My va Trung Quoc) trong trat tu thi gidi thi ky XXI.
Cung vdi phat trien kinh te, nude CHND Trung Hoa ngay nay eung da dat dupe nhung thanh tuu to Idn tren cac linh vue chinh trj, van hoa, xa hdi va ngoai giao.
Tu sau ngay chuyen sang eai each, Trung Quoc da khae phue nhung hau qua ehinh trj eua "each mang van hda", tung bude thuc hien dan ehu h6a ddi song chinh trj, thu dupe nhieu thanh tuu trong eai each the che chinh tri, xay dung nha nude phap quyen xa hdi ehd nghia, gid vung dn djnh chinh trj trong nude.
Nudc CHND Trung Hoa cdng da thu hoi ehd quyen doi vdi Hong Kong (nam 1997) va Ma Cao (nam 1999) theo phuong cham "hoa binh thong nhat, mpt nudc hai che dp", va trong
(3) http://www..gov.cn/wszb/zhibo333/
(4) http://www..fmprc.gov.cn/ce/ceba/ehn/zgxw/t572288.htm
S«j 804 (thiinn 10 nam 20(> 9 7
The gioi: Van de - Su kien T p p c h i C d n g s d n
thdi gian gan day da eai thien "quan he hai bd" eo bien Dai Loan.
Ljch sir 60 nam nude CHND Trung Hoa Cling da ghi nhan nhung budc phat trien dang khich le eua nen van boa tien tien xa hpi chd nghia thi hien trong mpi linh vue eua ddi song tinh than, dac biet la nhung tien bp vupt bae trong linh vuc khoa hpe - ky thuat. Viee Trung Qudc to chuc hoan hao The van hdi Olympic Bac Kinh (thang 8-2008) va phong thanh eong tau vu tru Than Chau VII (ngay 25-9-2008) la mpt bieu tupng ve thanh tiiu noi bat eua Trung Qudc trong linh vuc van boa va khoa hpe - ky thuat.
Trong 20 nam cudi the ky XX, tang tnrdng kinh te chua ket hpp hai hda vdi phat trien xa hpi, dong thdi su phan hda giai tang xa hdi da dan tdi su hinh thanh eae quan he lpi ich mdi.
Trung Qudc da xac djnh "Xay dung loan dien xa hpi kha gia" la nhiem vu chien lupc trong 20 nam dau eua the ky XXI, ehd truong quan triet quan diem "phat trien mpt each khoa hpe" va de ra mue tieu xay dung "xa hdi hai hda xa hdi ehd nghia".
Su Idn manh ve kinh te, ehinh trj, quan su va dudng 161 chinh saeh ngoai giao khon kheo da lam eho vj the va anh hudng cda Trung Qudc dupe nang eao chua tdng c6. Trung Qudc da nhieu lan dieu ehinh chien lupe ddi ngoai vai tu duy "tien cdng thdi dai". Chuyin sang giai doan eai each md cua, Trung Qudc khdng cdn eho rang dac trung cda thdi dai la
"chien tranh va each mang" nua, ma nhan dinh: "boa binh va phat trien la hai vin dl Idn eua the gidi duong dai"*^\ "5 nguyen tie ehung song hoa binh la phuong thue tot nhit dl giai quyet cac van de quoc te" ^^\ Dai hpi XII Dang Cpng san Trung Quoc nam 1982 da quylt djnh chuyen sang dudng loi doi ngoai
"dpe lap, tu ehd", tren co sd "5 nguyen tie
ehung sdng hda binh". Saeh trang ve "Con dudng phat trien hda binh cua Trung Qudc"
(Chinh phu Trung Quoc cdng bd thang 12-2005) ed thi eoi la ban thdng diep gdi den toan the gidi cam ket cda Trung Qudc ve quan he ddi ngoai vdi phuong cham "eung ed lpi, eung thang, eung phat trien", nham muc tieu xay dung "mpt the gidi hai hda, hda binh lau dai, eung ehung thinh vupng...; mdt the gidi dan ehd, mdt the gidi than thien, mdt the gidi eong bang, mdt the gidi bao dung rpng lupng"(^\ Hau bet cac qudc gia tren the gidi deu da thiet lap quan he ngoai giao va quan he kinh te - thuong mai vdi Trung Qudc. Budc sang the ky XXI, kinh te Trung Qudc cang hdi nhap sau vao kinh te the gidi, boat ddng doi ngoai eua Trung Qudc cang tham nhap sau vao eae quan he da phuong, cae van de toan eau. Trung Qudc tu mdt cudng qudc khu vuc dang vuon len vj tri cudng qudc the gidi.
Nude CHND Trung Hoa dat dupe nhung thanh tuu nhu ngay nay khdng phai la de dang, thuan budm xudi gid. Ljch su 60 nam cda CHND Trung Hoa da phai trai qua nhieu khde quanh eo, nhieu bude thang tram ljch su.
Ba muoi nam dau la mpt chang dudng kho khan. May nam dau sau khi nude CHND Trung Hoa ra ddi, Trung Qudc da ed dudng ldi ddng hudng va thu dupe nhung thanh tuu dang khich le trong viec khdi phue va phat trien kinh te, eai each dan ehd va eai tao xa bdi ehd nghia, xay dung ehinh quyen dan chd nhan dan, eung nhan dan eae nude tren the gidi, trudc bet la cdng ddng cac nude xa hpi ehd nghia, eae dan tdc bj ap hue, dau tranh vl nhung mue tieu hda binh, dde lap dan tdc, dan
(5), (6) Dgng Tieu B'nili vdn tuyen: quyen III, ban Trung van, Nxb Nhan dan BSc Kinh, 1994, tr 96 - 104
(7) Sach Trang "Con diri'mg phdi iriin hoa limh cua Trung Quo'c" (Chinh phii Trung Quoc cong b6 ngay 22-12-2005 Mang Tan Hoa xa. Bdc Kinh. 22-12-2005)
9 8 So 804 (thans 10 nam 2009)
The gioi: Vin de - Sti kien T a p c h i C d n g s d n
chii va tien bd xa hdi. Nhung sau dd, sai lam duy y chi trong dudng ldi kinh te the hien trong phong trao "nhay vpt" va tu tudng chi dao "lay dau tranh giai cap lam cuong linh"
trong phong trao "each mang van hda", eung quan diem sai lam trong danh gia tinh hinh quoc te va dudng 161 ddi ngoai, da dan den nhung ton that va gay trd ngai tren eon dudng phat trien, bd Id co hdi hien dai h6a dat nude.
Tu sau ngay chuyen sang cai each md eua, Trung Quoc da tdng bude khae phue nhung khuyet diem trudc dd, thu dupe nhung thanh tuu to Idn tren tat ea eae linh vue kinh te, chinh trj, van hda, ngoai giao va dang viing bude tiep tue phat trien de tien ttii mue tieu hoan thanh cdng cudc hien dai boa va thong nhat dat nude.
Nhung bai hoc kinh nghiem
Cai each md cira, hien dai hoa xa hoi ehd nghia la mpt qua trlnh ddi hdi vua sang tao, vua thu nghiem tu ly luan den dudng loi ehinh saeh trong boat ddng thue tien ma Trung Qudc da dung hinh tupng "do da qua song" de mieu ta.
Tdng ket 30 nam ciii each md eua, hien dai hda xa hpi ehd nghia d Trung Qudc (1978 - 2008). Td'ng Bi thu, Chd tjch nudc Ho elm Dao da rdt ra 10 kinh nghiem ehd yeu:
" 1 - Kit hpp viec tuan thu nhung nguyen ly CO ban cda ehd nghia Mae vdi viec thdc diy Trung Qudc hda ehd nghia Mae, giai phong tu tudng, thuc su eau thj, tien cdng thdi dai, liy sang tao ly luan tren co sd thuc tien de chl dao ve ly luan eho eong cudc eai each mdcira...
2 - Kit hpp kien tri bdn nguyen tae co ban '^^ vdi kien tri eai each, md eua, nam chac nhiem vu trung tam la xay dung kinh te, luon
giu vung phuang hudng dung dan cda eai each mdcua...
3 - Ket hpp viee ton trpng tinh than sang tao cua nhan dan vdi viee tang eudng va cai thien su lanh dao eua Dang, cam quyen vi dan, dua ban vao dan, lam giau cho dan, the bien vai trd hat nhan lanh dao cda Dang trong khi phat huy day dd vai tro sang tao lieh su cda nhan dan...
4 - Ket hpp kien tri nhiing ehe dp eo ban cda ehd nghia xa hpi vdl phat trien kinh te thj trudng, phat huy tinh uu viet cda che dp xa hdi ehd nghia vdi tinh hun hieu cua thi trudng trong phan bd ngudn lire, lam eho toan xa hdi tran day sue song eai each, phat trien...
5 - Ket hpp viee thdc day doi mdi eo sd ha tang kinh te vdi viee thdc day doi mdi kien trde thupng tang, khdng ngung day manh cai each the ehe chinh trj, tao su bao dam ve chinh saeh va phap luat eho cai each md eua va hien dai hda xa hpi chu nghia...
6 - Ket hpp phat trien sire san xuat vdi nang eao td chat van minh cda toan dan tpc, thdc day van minh vat chat va van minh tinh than phat trien hai hoa, tir giae ehd dpng ban trong viee thdc day van hda phat trien manh me, phon vinh...
7 - Ket hpp nang eao bleu qua vdi thdc day eong bang xa hpi, tren co sd phat trien kinh te, ddng dao quan chdng nhan dan cdng hudng thanh qua cda cai each phat trien, thdc day cdng cudc xay dung xa hpi hai hoa xa hpi ehd nghia.
8 - Ket hpp dpe lap, tu chd vdi toan cau boa kinh te, thdng nhat dudng loi doi npi vdi dudng ldl ddi ngoai, ddng g6p vao sir nghiep eao ca thdc day hda binh va phat trien cda nhan loai...
(8) Bon nguyen tac ca ban la: Con Jucmg chii nghia xa hpi; chuyen chinh dan chil nhan dan. sir lanh dao cua Dang Cpng san; Chii nghia Mac va tir tirong Mao Traeh Dong
S(1 804 (thans I'* nam 200'' 9 9
The gioi: Van dd - Sti kien T p p c h l C d n g s d n
9 - Kit hpp day manh eai each phat trien vdi giu vung dn djnh xa hpi, can thong nhat giiia mue dp eai each, tdc dp phat trien, va kha nang tiep nhan eua xa hpi, giii vung su doan kit an toan, hai boa, dn djnh trong xa hdi...
10 - Ket hpp thue day eong cudc xay dung chu nghia xa hpi dac sac Trung Qudc vdi eong tae xay dung Dang trong giai doan moi, tang eudng nang lue cam quyen va tinh tien phong cda Dang, nang cao trinh dp lanh dao va trinh dp cam quyen, nang lue chdng tham nhung, phong bien chat, ung ph6 nil ro eua Dang..."(9).
Bai hpe kinh nghiem ve " 10 ket hpp" rut ra tu thuc tien cai each md eua, hien dai hda eua Trung Qudc 30 nam qua ed gia trj tham khao ddi vdi Viet Nam trong qua trinh ddi mdi, hien dai boa dat nude hien nay.
Nude CHND Trung Hoa ngay nay dang dung tnrdc mdt tirong lai rpng md vdi nhung thuan lpi rat co ban tren con dudng hien dai hda dat nude.
Mpt the gidi hda binh va hpp tae phat trien da tao CO hpi ngan nam eho Trung Qudc tap trung vao cong eupe xay dung hien dai hda dat nudc. Xu the toan eau hda kinh te the gidi da tao dieu kien eho Trung Qudc thu hut vdn dau tu, khoa hpe - eong nghe cao, va kinh nghiem quan ly tien tien tren the gidi.
Chua bao gid cac nhan td trong nudc tao ddng luc cho phat trien dupc huy ddng eao dp nhu hien nay. Nhiing thanh tuu to Idn thu dupc qua 60 nam, chu yeu la 30 nam cai each md cua, hien dai hda, da tao dieu kien thuan lpi eho bude phat trien tiep theo.
Tren eon dudng phat trien tuong lai, Trung Quoc cung dang ddng trudc nhung kh6 khan, thu thach phai vupt qua. Ve ddi npi, phai khae phue nhung khd khan va van de vdn e6 tu
trudc hoae mdi nay sinh trong qua trinh eai each, hien dai hda tren cac linh vuc kinh te, ehinh trj, van hda, xa hdi. Trong 30 nam qua, cdng cude hien dai hda d Trung Qudc da thu dupe nhiing thanh tuu ma tnrdc day eae nude tu ban phat trien phai trai qua vai tram nam, nhung ddng thdi Trung Qudc eung da phai ddi phd vdi nhung hau qua phai giai quyet do
"rut ngan phat triln" nhu tai nguyen tieu hao do d nhiem mdi trudng nghiem trpng, di chuyen lao ddng d at, mau thuan va xung dot lpi ich trong quan he xa hpi v.v..
Ve phuong dien qudc te, trong tuong lai, hpp tac se tang cudng hon, nhung canh tranh eung gay gat hon tren tat ca cac phuong dien, nhat la phai xu ly dung dan cac van de do ljch su de lai trong quan he vdi cae nirdc lang gieng de thuc su tao dupe long tin va quan he hda binh, hiiu nghj lau dai.
Nam nay la nam ky niem qudc khanh lan thu 60 eua nude CHND Trung Hoa, eung la thdi diem nhan dan hai nudc Viet Nam va Trung Qudc hudng tdi ky niem 60 nam ngay thiet lap quan he ngoai giao giua hai nudc (18-1-1950 - 18-1-2010), ehuan bj td ehiic
"Ndm Hdu nghi Viet - Trung" - nam 2010.
Quan he hiiu nghj truyen thdng va hpp tae phat trien giua nhan dan hai nirdc Viet Nam va Trung Qudc dang dung trudc nhung co hpi va thu thach mdi. Bao ve va phat huy quan he hiiu nghj truyen thdng, giai quyet thda dang nhung van de do lieh sir de lai, day manh hpp tae, cung nhau phat trien, phu hpp vdi lpi ich cda hai nude, eung la nguyen vpng cda hai dan tdc. •
(9) Ho Cam Dao: Bai phdt iiiiu lgi li ky ni?m 30 nam Hoi nghi Trung irmig J l<lwa XI Ddng Cong .sdn Trung Qudc (ngay 18-12-2008) (Mang Tan Hoa xa - Bie Kinh 18-12-2008)
1 0 0 -(. 804 (thang 10 nam 2009)
