Journal of research in viet nam traditional medicine and pharmacy No 31 2011
PHirONG P H A P TINH N G A Y SAO, THU ( T U A N LE) vA NGAY CAN CHI (TU-ONG ITNG VOd DUONG LICH) QUA N G A Y JULIUS
Method to culate the dates of constellations, days (week) and dates of gan and zhi (correspondent to solar calendar) based on the Julius dates
Ngdy JULIUS - do Nhd Khoa hgc Phdp Joseph Scaliger (1540-1609) dk xudng Id cdch ghi chu thdi gian ddc bift: chi cd ghi ngdy lien tyc (md khdng ghi ndm thdng) kl tir ngdy 01 thdng gieng ndm 4713 trudc Cong nguyen, nd cho ta bilt ngay so ngdy da trdi qua kl tir ngdy khdi dau ndy (Idm moc) cho din thdi dilm md ta cdn tinh Ngay Julius thudng dimg trong tinh Ijch, trong cdc Ijch thien vdn...
Ngdy JULIUS (J) cua I ngdy Duong Ijch ndo do thi bdng tong ciia ngdy JULIUS
Nguyen Van Thang * Bgnh vign Yhgc cd truyen Trung uang ciia ngdy 0 cua ndm (JQ^ vdi so ngdy kl tir dd din ngdy 0 cua thdng (w) vd nhdt sd ngdy duong Ijch (D) md ta muon tinh:
Ngdy J = Jpy + 03 +D| (1) (Ngdy Jo'' thudng cd trong Ijch thien vdn/0
Qua trung gian ngdy Julius, cd thl tinh xdc djnh Ngdy Sao (He nhj thap bat tii) thir trong tuan le vd tinh ngdy Can chi cho bat ky mdt ngdy thdng Duong Ijch ndo (tir dd cd the ddi chieu sang ngdy Am Ijch) bdng phuong phdp vd cdc cdng thirc tinh sau:
Tinh ngdy sao:
Thir (tudn le)
Ngay can chi
S=dir "1+ 12 _ 2 8 _
W=du 1 + 2
_ 7 _
Z = du [7+50]
_ 6 0 _
(2) vd Thir (Tudn le) tuong ung (Xem bdng ma sd sao)
(3)
(4) hoac
Z = du J- 10
60
(5)Phan bifn khoa hge: PGS.TS. Nguyin Nhugc Kim * PGS.BS
82
Nghien ciru YDIICT Viet Nam .So 31 2011
Bang I: Bdng Hdng so co (so ngdy ke tu ngdy 0 thdng I den ngdy 0 moi thang)
^ H i a n g N d m \ ^
Thudng Nhu^n
1 0
II 31
III 59
IV 90
V 120
VI 151
VII 181
VIII 212
IX 243
X 273
XI 304
XII 334 + 1
1. Gidc 2. Cang 3.De 4. Phdng 5. Tdm 6. VT 7. Co
Bdng II: Md so sao vd Th 8. Dau
9. Nguu 10. Nii- 11. Hu 12. Nguy 13.Th^t 14. Bich
(THU) (FRI) (SAT) (SUN) (MON) (TUE) (WED)
ir trong 1 ThirV
I VII CN
II III IV
tuan tuong ii'ng 15. Khue 16. Lau 17. Vj 18. Mdo 19. Tat 20. Chuy 21. Sam
22. Tinh 23. Quy 24. Lieu 25. Tinh 26. Chuong 27. Dye 28. Chan Bang III: Bang mS so ean chi
^~~~---~..^.^^ C a n C h i ^ " - - ^
1. Gidp 2. At 3. Binh 4. Dinh 5. Mdu 6. Ky 7. Canh 8. Tdn 9. Nham
10. Quy
Ti 1 13 25 37 49
Sihi 2 14 26 38 50
Dan Mdo 51
52 3
4 15
16 27
28 39
40
Thin 41 53 5
17 29
Ty 42 54 6 18 30
Ngg 31 43 55 7
19
Miii 32 44 56 8 20
Than Dau 21
22 33
34 45
46 57
58 9
10
Tuat Hgi 11
12 23
24 35
.36 47
48 59
60
* Tir ma so can chi ddng ngang sang i
trdi sg biet ten can, ddng dgc Ien se bilt ten chi
Dk giiip tinh todn thuan tif n chiing tdi
da xay dyng Bdng Hdng s6 C trong tinh ngay sao 0 thdng (SQ') vd Bang Hdng sd A trong tinh Ngay Can chi 0 thdng (ZQ')
Bang IV: Bang H^ng so A
^ < n i a n g N a m ^ \ ^
Thudng Nhuan
I Yo
II 31
III -1
rv
30
V 0
VI 31
VII 1
VIII 32
IX 3
X 33
XI 4
xn
34 + 1
83
Journal of research in viet nam traditional medicine and pharmacy No 31 2011
Bang V: Bang Hang so C
\Thang Nam \^^
Thudng Nhudn
I
So II
3
III
3
IV
6
V
8
VI
11
VII
13
VIII
16
IX
19 X
21
XI
24
XII
26 + 1
Cac cdng thirc tren (2) (3) (4) (5) sg dugc biln doi thdnh (2b) (3b) (4b) (5b)
(2b) Ngay sao S= dir " ^ ^ + 0 + 0 + 12^
28
ThtJ (tu4n le) W = du V + C + D + 2
(3b)
Ngay Can chi Z = du ^ V + A + D-10"1
60 Vi du: Tinh ngdy Sao, Thir (tudn le), Ngdy Can chi cua ngdy 23/11/2011
Gidi: Ta tinh Ngdy sao - Thir theo (2b) va Ngdy Can chi theo (5b)
Bdng Ngdy Julius cua ngdy 0 thdng 1 cua thl ky XXI cho bilt d giao dilm
S = du 2455562 + 24 + 23 + 12 28
= 21
(5b)
2011
Jo^ cua ndm 2011 Id Jo'"" Id 245.5562 cua cgt 1 (don vj) vd hdng 10 (chyc don vj).
Theo bdng hdng so C cua thdng 11 Id 24.
Theo bdng hdng sd A ciia thdng 11 la 4.
1. Tinh Ngay Sao va Thu (tuan le) theo cong thuc (2b):
(Dd la Ma so cua Sao Sdm tuong ung vdi Thu tu (Xem bdng Md so sao)
Vay ngdy 24/11/2011 tuong ung vdi Thu tu (trong tuan le) vd Id ngdy sao Sam (theo Nhj thdp bat tu).
84
Nghien ciiru YDIICT Viet Nam S631 2011
2. Tinh Ngdy Can ehi theo cong thue (5b) Z = du 2455562 + 4 + 23 10
60
= 19 Dd Id Md so cua Nhdm Ngg (Xem bdng Md so Can chi) Vay Ngay 24/11/2011 tuong irng vdi Ngdy Nham Ngg
Bdng VI: Bdng Ngdy Julius ciia Ngdy cdc ndm ciia the ky XX vd XXI
^""iK ndm T h ^ p ni&ft
1900 10 20 30 40 50 60 70 80 90
0 241 5020
8672 242 2324
5977 9629 243 3282
6934 244 0587
4239 7892
1 5385 9037 2690 6342 9995 3647 7300 0952 4605 8257
2 5750 9402 3055 6707 0360*
4012 7665 1317 4970 8622
3 6115 9768 2420 7073 0725*
4378 8030 1683 5335 8988
4 6480 0133*
3785 7438 1090*
4743 8395 2048 5700 9353
5 6846 0498*
4151 7803 1456*
5108 8761 2413 6066 9718
6 7211 0863*
4516 8168 1821*
5473 9126 2778 6431 0083*
7 7576
1129*
4881 8534 2186*
5839 9491 3114 6796 0449*
8 7941
1594*
5296 8899 2551*
6204 9856 3509 7161 0814*
9 8307 1959*
5612 9264 2917*
6569 0222*
3874 7527 1179 Cdc sd cd ddu
^^-^v ndm Thap niSiK^
2000 10 20 30 40 50 60 70 80 90
* thi lay 3 sd ddu d hdng dudi 0
245 1544 5197 8849 246 2502 6154 9087 247 3459 7112 248 0764 4417
1 1910 5562 9215 2867 6520 0172*
3825 7477 1130 4782
2 2275 5927 9580 3232 6885 0537*
4190 7842 1495 5147
3 2640 6293 9945 3598 7250 0903*
4555 8208 1860 5513
4 3005 6658 0310*
3963 7615 1268*
4920 8573 2225 5878
5 3371 7023 6676*
4328 7981 1633*
5286 8938 2591 6243
•
6 3736 7388 1041*
4693 8346 1998*
5651 9303 2956 6608
7 4101 7754 1406*
5059 8711 2364*
6016 9669 3321 6974
8 4466 8119 P7I*
5424 9076 2729*
6381 0034*
3686 7339
9 4832 8484 2137*
5789 9442 3094*
6747 0399*
4052 7704
1. Explamatory Supplement to the Astronomical ephemeris and Nautical Almanac Nautical Almanac office of the United Kingdom London 1961.
TAI LIFU THAM KHAO
2. Nguyen Van Thang Ljch vd Ijch
Thdi Sinh Y hgc Van ndm trich ylu (1995).
NXB Vdn hda Thdng tin.
85