Tgp chi Khoa hgc Tmdng Dgi hge Cdn Tho Phdn D: Khog hge Chi'nh lr(, Kinh li vd Phdp ludf 35 (2014): 40-49
Tap chf Khoa hoc Tru'dng Dai hoc Can ThO website: sj.ctu.edu.vn
B M J ^
N A N G C A O C H A T LlTONG N O N G S A N : G I A I P H A P C H O SAN P H A M L U A Gi^O T A I N G U Y E N T I N H S O C T R A N G
Vo Thi Thanh LOc', Tit Duy^n Thu^, Nguyen Phu Son", Huynh Hiiu Tho", Nguyin Thi Kim Thoa' va Le Hiiu Danh^
' Viin Nghiin cini Phdt triin Ddng bdng Sdng Ciru Long, Trudng Dgi hgc Cdn Tho
^ Hgc viin Cao hgc Viin Nghiin ciru Phdt trien Ddng bdng Sdng Cuu Long. Trudng Dgi hgc Cdn Tha
^ NCS Khoa Kinh ti <& Qudn tri Kinh doanh, Truong Dgi hgc Can Tha ''Khoa Kinh ti & Qudn tri Kinh doanh, TrudngDgi hgc Cdn Tha
Thdng tin chung:
Ngdy nhgn: 19/09/2014 Ngdy chdp nhgn: 31/12/2014
Title:
Improvement of agri- product quality: Solutions for Tai Nguyen rice in Soc Trang Province
Tir khda:
Chudi gid tri, chdt lugng, gid tri gia tdng vd lua ggo Tdi Nguyin
Keywords:
Added value, quality, Tai '-^N^^^Qice^nd value
chain
ABSTRACT
Soc Trang has the kirgest area of Tai Nguyen rice in the Mekong Delta "Milk Tai Nguyen "
grown in Soc Trang for a long time is a 6-monlh local rice variety characterized by pholoperiod smedl size and millq/color, sweet taste and soft cooked rice. Today, Tai Nguyen rice, however, is low qualily with while color, bigger ste. hard rice and wilhoul sweet taste.
As a result, most of users consume other nee instead of Tai Nguyen, either other soft-riee mixation or Soc Mien rice with the same Tai Nguyen shape and color thai have lead lo reduction of Tai Nguyen value in the recent years. Solutions for improvement cfTai Nguyen qualily and value-added are based on the ^'alue chain approach ofKaplinsfy & Morris (2001). the ValueLinks method of GTZ (2007). Marking value chains work better for the poor(M4P, 2008), rice lest and amylase analysis. Research results shosv that coruSlions for Tai Nguyen production create fugh compelilive and comparative advantages bel^^tven provinces; reduction of Tai Nguyen quality has happened in the entire chain; Tai Nguyen rice is mainly distributed to domestic market (93.1% cf total qutmlily) and limited volumfor export (6.9%), Less agents in a chain market channel higher benejils lo producers.
Furthermore, researchers also propose seven strategic solutions including 11 activities for improvement of Tai Ngi^n qiudity and value-added in the coming lime.
T 6 M T A T
Sdc Trdng Id linh co dien tieh sdn xudt lua Tdi Nguyen ldn nhdt viing Dong bdng song Cim Long Gidng "Tdi Nguyen SCra" da cd tit Idu ddi tgi S6c Trang vi day Id giong lua miia 6 Ihdng, bi dnh hudng quang ky. co chdi lugng ggo ngon, hgt ggo nhuyen, dg diic cao (nhu sua), mim cam. xSp vd co vi nggi dugc nguai liiu diing ua thick Tuy nhiin. chdt lugng ggo Tdi Nguyin hiin nay khong con nhu bdn chdt von cd ciia no vi hgt to, trong, cung cam, Idid.
khdng con tham vd it vi ngot. Do chdt lugng gidm nen da so n^idi liiu dimg da chuyin sang an logi gao khdc, trgn vdi logi ggo mem cam, hogc trgn vdi logi ggo Sdc Miin cd dgng hgt gidng gao Tdi Nguyen eo gid re hon da ldm cho gid iri ggo Tdi Nguyin liin luc pdm Irong nhiiu nam qua. Gim ph^ ndng eao chdt lugng vd gid tri gia tdng sdn phdm ggo Tdi Nguyen dugc dua vdo cdch tiep can chuoi g/d tri ciia Kaplinsfy & Morris (2001), phucmg phdp lien kit chudi gid tri eiia GTZ (2007), ndng cao thi trudng cho ngudi n^heo (M4P, 2008); thu cam vd phdn tich hdm luang Amylase. Ket qud nghien edu cho thdy diiu hen sdn xudt gao Tdi Nguyen tgo ra lgi the cgnh tranh vd lgi the so sdnh cao giOa cdc tinh; viic suy gdm chdt lugng liia ggo Tdi Nguyin xudt hi4n d idled cdc khdu eua chudi gid trj. Ggo Tdi Nffiyen chu yiu dugc tieu ihu ngi dia ^3,1% sdn lugng) vd xudt khdu rdt it (6,9%);
Kinh thf trudng cd cdng it ldc nhdn tmng gian ihi lgi ich cho ngudi sdn xudt cdng eao Ngodi ra, nhom nghiin cuu cOng di xudt bay gidi phep chiin luac bao gom 11 hoat dong nhdm nang cao chdt lugng vd^ tri gia long chuoi gjd Iri gao Tdi Nguyin tinh Sdc Trdng trong thai gian tdi
Tgp chi Khoa hgc Tmdng Dgi tigc Cdn Tho I GlOfI T H I E U
Phdn D: Khoa hgc Chinh Iri. Kinh te vd Ph^ lu^: 35 (2014): 40-49 '
Liia Tai Nguyen (TN) dugc ttdng d 5 tinh tiiugc vung Ddng bang sdng Cuu Long (DBSCL) bao gdm Long An (LA), Bac Lieu (BL), Ci Mau (CM), Tri Vinh (TV) vi Sdc Tring (ST). Nara 2013, tdng diln tich ttdng liia TN d DBSCL la 34.616 faa vdi tdng sdn lugng la 215.729 tin, ttong dd Sdc Trang la tinfa cd di|n tieh Imi nhit (chiim 26,9% tdng diln tich cCia vftng) tgp tmng d huyen Thgnfa Tri (Bdng 1). Mpt sd tinfa dien ticfa ttdng lua TN giim din ttong nfaftig nam qua nfau LA va TV (tdc do gidm ttung binh hdng nim khoing 17,7%) ly do la chit lugng ggo TN ^am, cirng com lam cho gid tiidp, tfaiiu lao ddng ndng ngfaiep cbo khiu ciy lam chira thdi gian ttong kfaau sin xuat Ngodi ra, vii doanfa nghiip liln kit ndng din ttdng lua TN tgi LA cfao ring gao TN fai?n nay chat lugng thap, cftng com nin khd tiiu tfay, vi vay cdc doanh nghiep niy hi|n tai da khdng cdn liln kit vdi ndng Bang 1: Di^n ticb va san lugng lua TN vdng DBSCL
din. Rieng TV tfai sin xuit chi ban cho ngucri tiiu dung dja phucmg vi diln ti'ch ttdng TN cdn it Ngugc Igi, hai tinfa BL va ST cd dien ticfa ttdng TN ting trong vii nam trd Iai day, do vdn tiiu tiiu dugc cho tfauong lai dia phuong hoac thuong lai tu LA nfaung gii lua giam liln tuc qua cac ndm (tft 9.500d/kg nim 2011 xuing cdn 7.000d/kg nam 2013). Gao TN ehu yiu tieu tiiu ngi dja (93,1%) va xuit kfaiu khdng d ^ g k i (6,9%). Tfai tnrdng tiiu tfau cfainfa Ifta gao TN la tfaanh phd Hd Cfai Minfa, cdc tinh miin Tmng va cdc tinfa phia Bdc tfadng qua eac doaitii nghiip d LA. Rieng lua TN d Cd Mau thi hon 50% sdn lugng duge tieu thy tai dia phuong, sd con lai thuong ldi mua dira vl kfau cdng nghiep Cii Be (Tien Giang) va LA de xay cha. Liia TN eiia TV va CM khdng sft dyng thudc dieu hoa sinh tmdng (Bonsai) v i tfadi gian ttdng 6 thing nin ndng suit cfai dgt 4,5-4,6 tdn/faa va ggo cdn tuoi^
ddi mem cam hon.
nam 2013 Tinh
1. Sdc Trdng 2. Long An 3. Bgc Lilu 4. Cd Mau 5. Tri Vinh
Tdng
Dien tich (ha) 9.309 8.991 8.956 7.000 360 34.616
Di^n tich
%
26,9 25,9 25,8 20,2 1,2 100,0
Nang suat (tan/ha) 6,6 6,5 7,0 4,5 4,6
San lirgng (tan) 61.439 58.442 62.692 31.500 1.656 215.729
San l u ^ g
%
284 27,1 29,1 14,6 0,7 Ngudn: Sd NN&PTNT. Trung tdm gidng cdy trong vd Tmng ldm Khuyen Nong cdc tinh, 2013
Rieng Sdc Tring cd gidn^ lua mua Tii Nguyin (TN) li ra0t ttong nfaimg gidi^ lua d^c sin dugc tting 1 vy/ndm, theo quang ky, thu hogch vao thdng 12-1 im ljch hing nim. Cicfa day faon 5 nam (tu nam 2009 ttd ve tmdc), ggo TN la mgt ttong nfaihig loai ggo dugc ngudi tiiu dung ngi dia ua thich vi hgt nhuyin, dye nhu siia, nd, xip, tham, nggt vd mim cam. Nong dan sdn xudt lua TN vin cd lgi nfauan tii 23 - 25 tti|u ddng/faa sau kfai ttu chi phi sin xuat tft 17 - 19 trieu ddng/ha. Mic dii, vile sdn xuit Ida TN cd nhiiu Ipi thi canh tranfa (vi tap quan ttdng, dien tich va ndng suit) vi cd nfaan hieu
"Ggo TN Chiu Hung" (huyen Thgnfa Trj, tinh ST) nfaung sin xuit va tiiu tfay van chua on djnh ttong thai gian qua, die bilt ttong khiu sin xuit, hiln nay da so ndng din vi mudn tdng nang suit lua da sft dyng tiiuie hgn chi sinfa tiidng (tfaudc lun) dl cfaong dS ngi vi dftng phan hda fagc nhiiu hem, cly Ifta raugn faan vi tdng tfadi gian ttdng Iiia cdn 4,5 tiling (tfaay vi 6 tiling) vi cfait lupng ggo gidm, cung com va khd; khiu tiiu tfay cfaua cd doanh nghiep liln kit tieu tiiy sdn phim, cfait lugng gao giim do bj ttpn lln, rit cftng cam vi khd, khong
cdn tai xdp nfau tmdc day. Ngoai ra, liia TN tgi ST sau khi cac doanfa n ^ i l p d LA thu raua fag chii ddng ttdn vdi ggo Sdc Miln dye (ed dang fagt kha gidng gao TN nbung gia thip hon) dl tiiu thu npi dja hoac xuit khiu tieu ngach sang Trung Quoc.
Trong khdu bin le thi ngucri tiiu dung thidi ttgn vdi gao mim cam faan nfau gao Dai Loan, Mdt Bui, Huang Lii faoic OM4900. Nhung vdn dl tten da infa faudng rit ldn din sue tieu tfau gao TN ttin tiij trudng faien nay; mdt bg pfain khdc ngudi tieu dimg dd cfauyin sang tieu tfay cdc loai gao kfaac. Nfaftng van di ttin lira eho san phira gao TN cd diu hi§u suy gidm manh vi sue tieu tiiu vd tiiuang hiiu von cd liu ddi. Vi vay, vile n ^ e n cftu chuoi gia tri gao Tl-J nhim de xuit cic giai phap nang cao chit lugng va gia tri gja tang nganfa faang nay la rat cin thiet.
2 MUC TIEU NGHIEN CUtJ Phan tich tfai tmdng va chat lugng ggo TN.
- Pfaan ticfa gii tri gia ting chudi gid tii ggo TN tuih Sdc Trang.
Tgp chi Khoa hgc TrudngDgi hge Cdn Tha Phdn D: Khoa hge Chinh tri, Kinh li vd Phdp lugt: 35 (2014): 40-49
~ Dl xuit giai pfaip ning cao cfait lugng v i gia tri gia tai^ sdn pfalm ggo TN.
3 PHUONG PHAP NGHIEN ClTU 3.1 Phuong phip thu thgp dCr lilu (1) Luge kfaao tdi lilu tfaft cap cd Hen quan din sin xuit va tiiu tiiu gao TN d Sdc Trang v i cac tinh cd sin xuit TN d DBSCL.
(2) Phuang phdp thu tfaap dft lieu so cip:
Phdng vin ttyc tiip eac tdc nhan tfaam gia cfauoi gia trj ggo TN (ndng din, thuang lai, nhi may xay xdt, cdng ty, dgi IJ si/le va ngudi tieu dftng) bing bing hdi edu tnic.
Pfadng vin ngudi ara hiiu (KIP), bao gdm nhi quin ly nginh ndng ngfai?p cic cip d cic tinfa cd liln quan din sdn xuit va tieu tfay lua gao TN bdng bing fadi bin cau tnic.
Thdo luan nhdm ndng dan ttdng TN tgi huyen Thanh Trj bing bing hdi ban cdu true.
(3) Hdi thao bio cdo kit qua ngfailn cftu tgi Sdc Trdng ngdy 12/8/2014, tfaanfa phin bao gdm dgi di^n tit cd cdc tie nhan chudi ggo TN, rtiid h6 ttg chu5i va khdefa mdi cd liln quan din sin xuit va tiiu thy ggo TN di cung cip kit qud vi thdng tin Bdng 2: Ca cau quan sdt mdu
n ^ e n cuu din tdc nhin tfaam gia chudi gid ttj ggo TN cQng nhu thdo lugn tfadng nfaat gidi pfaip vdi dja pfauong vd nfain gdp y hoan cfainfa bdo cao.
3.2 Phuong phap chpn vung nghien cd\x va quan sat mlu
3.2.1 Chgn viing nghiin cuu
Huyen Tfagnfa Tri dugc cfagn lira dia bin nghiin cuu vi co diln ticfa vd sdn lugng Iiia TN ldn nlidt tuifa Sdc Trang (cfallra 74,3% diln ti'efa vd 78,8% sin lugng toin tinh); xi chgn dgi dien cua huyin niy cung dya vio tiiu chi diln tich va sin lugng. Bin xa/thi tran dugc chgn dl dilu tta ngudi ttdng Ilia TN li xa Cfaau Hung, xa Tfaanfa Tri, thj ttin Hung Lgi vi thj ttin Phft Lgc vi 4 dia bdn niy cd diln tich ttdng lua TN chiira 92,7% dien tich trdng TN cua toan fauyen.
3:2:2- Camdu vd phuang phdp chon quan sdt mdu Tdng sd quan sit mau trong nghiin ciiu li 299, bao gom cdc tdc nhan tham gia chudi (ndng din, tfauong lii, nhi may xay xdt (NMXX), cdng ty, dai Iy si/le vd ngudi tiiu dung), nfad fad trg cfaudi (nhi qudn ly eic cip liln quan din lua ggo TN) vd dai bilu tham dy hdi thdo. Chi tiit co ciu quan sdt mdu duge trinh bay ttong bing sau.
STT B i i tirgng s i quan sit mau* Phuong phap chgn quan sdt mlu 1
2 3 4 5 6 7 8 9
Nong dan Thuang ldi NMXX Congty Ban Si/le Ngudi tiSu diing Nha ii5 trgr PRA ndng dSn Hpi thao
55 Phuang phdp pfai ngdu nfailn, cd dilu kiln*
18 Pfauong phdp theo lien kit cfauoi 08 Pfaucmg pfadp tfaeo liln kit cfaudi 10 Pfaucmg phap theo liln kit chudi 16 Phucmg phip phi nglu nhien 86 Phuang phdp tfaeo lien kit chuoi 09 Phuang phap KIP ' T^lJ^^huong' pffd^^Spjlugn "nhdm
85 Dai biiu tiiam dy hdi thdo ngiy 12/8/2014
Tdng cpng 299
(*) Diiu kien Id ndng ddn cd sdn xudt vd tiiu thu lua TNlren 7 ndm se dugc chgn phong vdn 4 KET QUA VA THAO LUAN
4.1 PhSn tich thj truong va chat lugng ggo TN Ggo TN cfauin (xa xua) tgi huyen Thgnfa Trj cd miu tring due vi nfauyin, khi niu cfao com tham, rao, raira, xdp va nggt cam. Tuy nhiin, ggo TN ttdng tai LA eiing cd cung dac tinh nhung dugc xera la logi gao TN ngon nhat va gid cao nhdt do Igi thi cgnh ttanh cao vi thd nhudng.
Qua phdng vdn ede tdc nfain tham gia ttong cfaudi gid ttj ggo TN vi chinfa quyen dja pfaucmg cic d p cd ttdng TN, nguin tieu diing cd dn gao TN
cd chung nhgn djnh rang hiln nay com TN khd vi cftng, klidng con mui tham, nggt it hoic khdng cdn vi nggt. Chinh vl ly do nay, ngudi tieu diii^ ndi dja di chgn loai ggo khdc ngon han, gid tuang duong hoac re hem dl tiiu diing. Cu tfae nhu sau;
100% ndng dan dugc kfaio sdt cfao ring ggo TN hiln nay cung cam, khd va khdng cdn vi nggt nfau cdcfa day 5 nam; va 67,4% ttong sd hg da khdng cdn sft dung gao TN do hg sdn xuat ra nfau tmdc day ma dS chuyin sang an loai gao khde vdi chit lugng ngon hon. Ngoii ra, 100% ndng dan cd sft dyng Bonsai (dl hgn chl chieu cao ciy Ifta, chdng
T(p chi Khoa hgc Tnidng Dgi hgc Cdn Tho Phdn D: Khoa hgc Chinh tri. Kinh li vd Ph^ lugt: 35 (2014): 40-49 do ngi, ning suit liia cao hon) va sft dyng pfaan
hda hgc nhilu han (10-20%) da Idra chit lugng ggo TN gidm, cung com hem so voi hem 5 nam tmdc diy.
100% tfauong lai cung cd nfaan xet tuoi^ ty nfau ndng din vi bdn tfaan hg cung khmig duy tri an ggo TN nCra. Ngoai ra, thuang lii cdn dio rang neu kfadng cai tfailn chit lugng gao TN tfai kfai ning ban lua TN gta cao Id rit kfad.
100% NMXX cfao ring fai^ tgi chit lugng gao TN ndi chung dang bi khdch hang tu chdi (cung com, khdng nd va xdp, vj nhat) fap bin vdi gid thip han vi ldi it hon so vdi tmdc day. Hg cdn nhdn mgnfa gao TN tft LA dugc kfaicfa fair^ ua chudng ban vi cd gid cao hon tii 500-I.OOOd/kg. Mdt sd NMXX d Cdi Be cho ring hg chi mua ggo TN d Ci Mau va LA vi ggo xdp vi mim hon; ggo TN d ST vd BL cumg cam, kfaicfa faang khdng dit hing nua;
moi ndm ty ttgng ggo TN cua cac NMXX d diy giara tiTing binfa 10% vi tiiay vdo dd Id ggo Sdc Mien tu Campuefaia, ty trgng ggo nay ttong sdn lugng cua fag Id trin 50%.
100% cdng ly phong van ciing canh bao cfaat lugng ggo TN failn nay kfadng tiii cdn uy tin nfau tn^c ddy. Mpt pfain Id do bin tfain cfait lugng gao tft khdu sin xuat (giing, phdn bdn, diiu ki|n san xudt tfaay ddi). Mit kfaac, ggo dugc ttpn vdi ggo Sdc Mien dye cd gjd re hon va ciing com hon. Hon 90% doanh ngfaiep pfadng van cd bin ggo TN diu ttgn lln dl tieu tfau ngi dja vi xuit tiiu ngach sang Trung Qudc vdi gid tiiinh thdp hon nhung bin vdi gid ggo TN. Hg cung ndi tiilm, ggo TN khi xay cha vdi ty l | cam tfaap cung lam cftng com hem.
^ ^ I M J ^ ^ ^ M ^ t t g (chinfa quyln dja phuong cdc K S r o M u ^ ^ ^ ^ i b h cd ttdng TN diu cdng nfain tdng n&ig suit TN cao facm nfaung chit lugng kem hon, ngucri tieu diing ''khdng thiefa 5n ggo TN"
ngdy cang nhiiu hon. Cd nhiiu ly do din din vdn dl nay, cu tfai la dgi diln Sd NN&PTNT tinfa LA cho ring tft khi dip d|p ngan man gao TN LA cumg com hom, kbong, cdn ngon nhu trudc kfai d ^ dap vd ^ n g tfaodi fada; dai dien cic ti'nh BL vi ST cho ring cd khi ndng sft dung Bonsai vi thudc hda hgc nfaiiu faan. Riing dgi dien hai tinh CM va TV thi cfao ring do tfaoii fada gidng vd chdt dit
tfaay doi.
Y kiin ngudi tiiu dftng vl chit lugng ggo TN
cd khdc nfaau tuy tfaeo ddi tucmg:
- 32,6% ndng ddn ttdng lua TN cd giu lgi m$t pfain lua TN di in, cd 2 trudng hgp: Mdt la da si nfaftng fad ndng dan cd di&i ti'ch nfad hon 5.000 m^
tfaudng dn gao TN do minfa san xuat ra \i Ididng co dCi dilu kiln mua ggo ngon kfaac dl dn (nhih^ hg san xuit dudi 5.000 m^ thuong kfadng cd tiin tiit Idem dugc tu san xudt Ifta); Hai la nfaftng fag vin gift sin xuat mua vu TN 6 thing, it bdn pfadn hoa hge faan tfai hp vdn gift Igi de an trong nim.
- Hon 90% nfai hd ttg dugc phdng vin d cac tinh cfao ring tmdc diy hg sir dyng gao TN thi hiln nay di ddi gao kfaic de an. Tfaeo mgt vai cdng ty d LA phdn phdi gao TN cfao ring tfaj pfain ggo TN cfao kfaftc thj tmdng "cin bg ldm v i ^ " dang giim ragnh. Riing Tp. HCM khue thi tmong tiiu fliu Ion dd Id nhd faing, cdng nhdn vd cdc bip 3n tap tfai.
Gan 100% nhd ban si/le dugc phdng vin diu cho rang ngudi tiiu dftng tfaudng raua cdc loai ggo pfau fagp ttdn vdi gao TN, vi ggo TN failn n ^ cftng ccnn fag pfaai ttgn vdi gao mim kfadc nfau Dii Loan, Mgt Byi, Huang Lai hogc OM4900 (tuy theo thi tmdng) mdi de ban va ban gid cao faan (13.000- I5.000d/kg).
4.2 Thir nghiim tren cam va phan tt'ch ham lugng Amylose
Kit qua thft ngfailm vdi 3 mau gao thu thap d ST tfai tiiay nhftng nfain dinfa ttin day Id hoan toan cfainh xic ve mau sic va dp cung com ciia gao TN. Thu ngfaiira eu thi ttong 3 tiudng hgp (TH) sau ddy:
THI: Gidng TN chua phuc trai^ + Cd sft dyng Bonsai.
TH2; Gidng TN da phue trdng + Sft dung . Bonsai.
- TH3: Gidng TN da phyc trang + Kfaong su dyng Bonsai.
Cdch ndu cam:
Lin 1: 3 ndi com, mdi ndi 200gr gao TN va 180gr nude. Kit qui com cfain nfaung cam rit oii^
vd khd cho ci 3 tiirdng hgp, ki ed luc cam ndng vi com ngudi.
Lin 2: radi ndi 200gr gao TN vd 220gr nuoc.
Khi nau cd bay mfti fliom nhe nfaung com diin kfaong cdn mfti tiiom. Kit qua nhu ttong bang sau:
Tgp ehi Khoa hgc Tmdng Dgi hgc Cdn Tho Phdn D: Khoa hgc Chinh tri. Kinh ti vd Phdp ludt: 35 (2014): 40-49 Bang 3: Kit qua ^ kiln cam quan com TN cua ngirdi sir dung
Tieu cfai THI
Cihig/mgm Co vi ngot B6o/deo/kha Khong mill thcon TH2
Ciing/mgm Co vi nggt Bfo/deo/kh6 Khdng miii thom TH3
Cimg/mem Co vi ngot B6o/deo/ld)6 Khdng mui thom
Com nong 70% C*
80%
80% K*
100%
60% M*
90%
70% K 80%
70% M 50%
70% K 90%
Ctfm nguOi sau 2g 90% C 60%
70% K 100%
80% C 50%
50% K 100%
50% M 40%
50% K 100%
Cam nguoi sau 1 d€m
Hoan toan Idio va ciing cho ca 3 tmong hop
Ngudn: SS liiu khdo sdt, 2014 (*C: Cung: *M: Mim; *K Khd) Nfain chung, fadu hit ngudi dung thu tfaiy ccrm TN kfai dn kfadng cdn mui tfaam, com khd vd cftng khi de ngupi. Ddi vdi ttudng hgp giong chua phuc tring v i cd sft dyng Bonsai (THI) thi cd dp cung com cao nhit; gidng d i pfauc tting va kfadng su dung Bonsai (TH3) till cd dp mem cam tdt han cd khi com ndng vd cam ngupl sau 2 gid. Tuy nhien, day chi la edm nhan ciia ngudi tiiu dftng. De thay ddc tinfa eua vin dl niy mpt cich klioa hgc, nhdm Bang 4: So sanh ham lugng amylose trirdc, trong
nghiin cftu tiin fainh phin tich hdm lugng amylose ttong ggo (dp cung cam) eho 3 tmdng hgp ttin, ham lugng ndy thap thi com ralm hon va ngugc lgi. Theo cdc cfauyin gia, hdm lugng amylose cho gao mim cam se ndm ttong kfaoang tft 21,3% - 22,1%. Niu xet theo 1^ 11 nay thi tit cd du lieu trudc, ttong va sau phyc ttdng (FT) gidng TN diu cd ham lugng amylose cao han nhieu so vdi tf 11 dgt dp raira cara (Bing 4).
va sau phuc tring gidng TN (%) '
Lan 1 Lin 2 Lan 3 TB 3 lin Trudc FT SauPT
THI TH2 TH3
26,09 24,61 24,00
26,09 24,99 24,00
26,61 24,39 24,78
26,26 24,66 24,26 Ngudn: Phdng Ndng nghiip huyen Thanh Trj. 2013 vd kit qud thu nghiem, 2014
Kit qud Bdng 4 cho thiy giong TN kfai cfaua phyc ttdng cd hira lugng amylose la 25,4%, sau khi pfauc tting faam lugng niy cd cdi thipn (23%).
Tuy nhien, khi ndng dan ttdng gidng da phyc tring diu cd him lucmg amylose cao hon (24,66%
ttudng hgp cd sft dyng Bonsai v i 24,26% ttudng hcqi khdng su dung Bonsai). Diiu nay cho thay vi?e thodi fada giong cd anfa hudng dp cftng com.
Tuong ty, tmdng hgp giong cfaua phue trdng vd cd- su dyng Bonsai (THI) thi hira lugng araylose kha eao (cao hem ci ttudc khi phyc tring gidng:
26,26% so vdi 25,4%), dilu nay cfaung td viec diing Bonsai vd su dung pfaan hda hgc nhilu ban cung ldm tang dp cftng cara. Ciing cin luu ;^ rang, gao tfaft nghiera cua cic kil qui trin dugc thu thip tft ndng din tai huyin Thanfa Tri.
n p chi Khoa hgc Tmdng Dm hge Cdn Tho Phdn D: Khoa hgc Chinh iri, Kinh le vd Ph^ ludt: 35 (2014): 40-ff
Gao TN ngay xua (mdu sua) Gao TN ngiy nay khdng Bonsai Gao TN cd Bonsai Hinh 1: Gao TN xua va nay
Ngudn: Sdn phdm trung bdy tgi hgi tltdo
4 J Sff d6 cbuoi gii tri gao TNtiuh Sit Tiang ly ban sijae phan phM 93,1%).
Qua dinfa gid tfauc trgng sdn xuit vi tiiu tfay Itia gao TN, pfaan tich thj tnrang vi chit lugng ggo TN ciing nhu y kira ciia cac tdc nhin tfaam gia cfaudi, sa dp chuoi ^ d tti gao TN tinh Sdc Trang dugc trinfa bay ttong Hinfa 2.
4.3.1 Md td sadd chudi
Ggo TN cfaii ylu bin qua tiiuong lii (86,8%), NMXX (63,6%), cdng ty t*an pfadi (72,1%) va dgi
Gao TN chu yen tiiu tfay npi dja (93,1%) va xuit kfaiu khdng dang kl (6,9%), chu yka xudt tiiu ngach sang~ Trung Quoc, mdt ty 11 rit nhd dugc xuit cfaio fadng sai^ Hdng Kong. Cd 6 tic nban tham gia cfauoi gii tri gao TN bao gdm nfaa cm^
cip diu vdo (gidng vd VTNN), ndng din, tfauong ldi, NMXX, cdng ty va dgi ly bdn si/le.
Gao TN tieu tfau qua 5 kenh tieu tfay chinh b ^ gdm 3 kenfa npi dja va 2 kenfa xuat kfaiu.
ifl J ^ - San x u i t ^ ^ Thn gom ^ > > X a y x£t/Chi biln J ] ; ; ; ^ ^ Thinmg mat J ^ - Tieu t h n ^
Nhi CC:
- \ " n . N Npriri irong lua TN
Sti.S*-;
8.7%
Ui ll.T'-,
Nhi xay xit
i5.7?i
1 !«.«.
*
C M S 27 9°.
65,2'- HP^'-
BaD si/le
93,1"!/ Tien V 1 nfi i
\ **'* /
\^J u
6,9?i J
l\
V i f a n ' n m s , T t khB^a Ddng, Bfi ly A Cty
Ngin hang Chish quyen dia pbitong cac cip
mnh 2: Sof do cbodi gia tri gao TN tinh Soc Trang nam 2013 Ngudn: Kit qua khdo sdt. 2014
4.3.2 Phdn dch gid tri gia Idng theo kenh thi tfauin tiieo kenh tfii ttudng ndi dia vd xuit kfaiu cua
"""^g chudi gid trj gao TN tinfa Sdc Trang. Dii lieu tinh Bang dudi diy phin ticfa cfai tiit gid tri gia tang * ° ^ ^°"S bang dudi day da dugc quy ra gia ggo
cho toan chudi.
Tgp chi Khoa hgc Trudng Dgi hgc Cdn Tha Phdn D: Khoa hge Chinh tri, Kinh ti vd Phdp lugt: 35 (2014): 40-49 Bang S: PhSn tich gia trj gia tang theo kenh thj trirdng
Khoan mi^c Kenh 1; Ndng dan - Gia bdn Chi phi trung gian Chi phi tang thgm Gia tri gia tang thuin
% GTGT thuin Kenh 2: Nong din - Gia ban Chi phi trung gian Chi phi tang them Gia trj gia tang thuan
% GTGT thuan K&nh 3: Ndng ddn - Gia ban Chi phi tnmg gian Chi phi tang them Gia tri gia tang thuan
% GTGT thuin Kenh 4: Nong dan — Gia ban Chi phi trung gian Chi phi tang them Gia tri gia tang thuSn
% GTGT thuan Kenh 5: Ndng ddn - Gia ban Chi phi trung gian Chi phi tang thim Gia tri gia tang thuan
% GTGT thuan
Ndng dSn Thuang
NMXX-
Cdng ty •
Thuang
Thuong
Thutmg iai ldi-NMXX-
9.380 2.370 1.480 5.530 69,4 Cdng ty.
9.830 2.370 1.710 5.750 71,0
Cdng ty - 9.860 9.380 240 240 3,2
NMXX -Bin si/le-Tiiu
- Bdn si/le - Tiiu
- Bdn si/le - Tiiu diing 9.830
2.370 1.570 5.890 68,3 Idi-NMXX-
9.380 2.370 1.480 5.530 81,9 ldi - Cdng ty
9.380 2.370 1.480 5.530 76,4
• Cong ty - 9.860 9.380 240 240 3,7
ngi 10.930
9.860 580 490 6,5 diing ngi dfa
10.930 9.830 450 650 8,5 dia
-Xuhkhdu
-Xuat khdu 9.950 9.380 240 330 4,8
10.930 9.860 580 490 7,6
Congty Ban si/le dung n^i dia
12.580 10.930 820 830 11,0 12.580 10.930 820 830 10,8 12.580 9.830 900 1.850 22,5 12.780 10.930 1.420 430 6,7 12.780 9.950 1.540 1.290-
18,8 13.580 12.580 250 750 9,9 13.580 12.580 250 750 9,8 13.580 12.580 250 750 9,2
Tong
7.560 100,0
7.690 100,0
8.210 100,0
6.410 100,0
6.870 100,0 Ngudn: Tong hop lir kit qud khdo sal, 2014
Trong ca 5 kinh tfai trudng, gia ttj gia tang tiiuln (lgi nhugn/kg) cua ndng dan li cao nhit (chiim ttin 68% t6ng lgi nhu|ln/kg ciia todn cfaudi).
Lgi nfaudn/kg ciia chudi gii ttj ggo TN xuat kfaau tiiip faan tiiu tiiu ngi dja Id do xuit khau chii ylu sang Trung Quoc theo dudng tieu ngach vdi chit lugng gao pha ttdn gao Sdc Miln gid thip vd chi
phi van cfauyen cao. Ngoii ra, xuit chinh nggch sang Hdng Kdng chi mdi gidi thi|u sdn phim vdi sin lugng khdng nhilu (200 tin).
4.3.3 Ty sudt lgi nhudn
Bing 6 dudi diy ttinh biy t^ suit lgi nhugn ciia cdc tic nfadn tham gia chu5i gii ttj ggo TN.
7cp chi Khoa hgc TruongDgi hgc Cdn Tha Phdn D: Khoa hge Chinh tri. Kinh U va Phdp tudi: 35 (2014): 4(^49 Bang 6: Ty salt Igi nhnan toan chudi gia tri gao TN (tinh tren 1 kg gao TN)
Chi phi tang thim (d/kg) Ndi^dan
Tfauong ldi Nfad may Cdng ty XK Dgi ly Si/11
5.796 Tdng gii thanfa vd lgi nfauan toan chudi
Ngudn: Tdng hgp lir kit qud khdo sdt. 2014: (*) Gid thdnh vd lgi nhugn Cfaudi gii tri ggo TN tinfa Sdc Triing cd faieu
qua kinfa tl kfaa cao cfao tit ca cac tdc nfaan tfaam
^ a cfauoi, cao nhit li dai ly bin si/ll (300%). Nlu quan tim din chit lugng gao tfaugc tdt ci cdc kfaau ttong cfaudi de dap iing ylu ciu tfai trudng trong nude vi xuit kfaau tfai gii tri gja tang ggo TN cdn cao han nfaiiu.
4.3.4 Phdn tich tdng hap kinh li chudi gid tri ggo TN
Bang 7: Phan tich ting bgp kinh te chuoi gia tri gao TN tinb Soc Trang
Pfaan ticfa tdng fagp kinfa t i cfauoi gia tri gao TN tinh Sdc Tring dya vao tdng sdn lugng liia TN ciia tinh ndm 2013 Ii 61.439 tin, ndng din di an va lim gidng chiim 4%. Vdy san lugng ttia hing hda Id 58.980 tin. Nlu ^ Ie trung binh thu fadi sau x ^ cfad li 62% thi san lugng gao bang hda sit dyng de phin U'ch kinfa t i chudi la 36.568 tan (trong dd tiai thu ndi dja 34.045 tin va xuit khiu 2.523 t ^ (Bdng 7).
Chi ti£D 1. San lupng (tan) 2. Gia ban (d/kg) 3. Lpi nhuan(d/kg)
% Lai nhuan 4. Tong Ipi nhuan (ty d)
% Tong loi nhuan 5. Tong thu nhap (ty d)
% Tong ihu nhap 6. San lirpng TB/chu the/nam (fan) 7. L<ri nhuan TB/chij diMiam (n-.d)
% Lai nhudn/cftu Ifii/nam Nong
dan 36.568 9.380 5.530 70,9 202,2 75.6 343,0 20.1 11,8 65,3 2.7
Thinmg lai 31.741 9.860 240 3.1 7,6 2.8 313,0 18.4 845,0 202,8 8.3
NMX X 23.257 10.930 490 6,3 11,4 4.3 254,2 14,9 1.305,0 639,5 26.0
Congty 26.366 12.600 792 10.2 20,9 7.8 332,2
19,5 1.900,0 1.504,8 61.3
Daily Si/le 34.045 13.580 750 9.6 25,5 9,5 462,3 27,1 58,2 43,7 l.S
Ttag
7.802 100.0 267,7 100,0 1.704,7 100,0
Z456,0 100,0 Ngudn: Tong hgp tir kit qud khdo sdt, 2014
Kit qui pfain ticfa Bing 7 cho thdy:
- Tdng doanfa thu ggo TN oia tinfa ST nam 2013 Ii 1.704,7 ty ddng, trwig dd gid tii tieu tiiy ngi dja chilm 94,4% vi gid tri xuit kfaiu cfaiim 5,6%. Cao nfait la doanfa tfau ciia dgi ly si/le (27,1%), ki din li ndng dan trdng liia TN (20,1%).
- Tdng Igi nfauan gao TN ciia toan tinfa nim 2013 dgt 267,7 ty ddng, cao nfait la ngudi ttdng liia TN (75,6%), ki din Id dgi ly si/le (9,5%) vd cdng ty (7.8%).
Trong CO ciu ty ttong lgi nfaudn/kg tfai ndng dan cd ^ trgng cao nfait (70,5% ttong kinfa tiiu tiiu ngi dja vi 82,7% trong kinh xuit kfaiu). Tuy nhiin.
do sdn lugng gao TN tiiu Ifau/nam ciia moi ndng bO tuong ddi tiiip (tmng binh 11,8 tln/hd/nim) nen $ ttgng Igi nhuin/hd/nam Id rit tfa^ trong toan doioi sau dgi ly si/le (cfai chiim 2,7%).
Ty ttgng lgi nfaudn/cdng ty/ndm Id cao nhat vdi faon 1,5 ty ddng (duim gin 61,3%) tuoi^ ling lugng mua ban trung binfa trong nam la 1.900 tin/cdng ty/ndm.
5 CAC GIAI PHAP NANG CAO CHAT J LUOfNG VA GIA TRI GIA TANG CHUOI G l i |
TRI G^O TN % Qua phan ti'ch chudi gja trj ggo TN tinfa ST,
phan tich ifai trudng ciing nfau pfain ti'ch cfait lugr^
Tgp ehi Khoa hgc Tmdng Dgi hgc Cdn Tho Phdn D Khoa hgc Chinh tri. Kinh li vd Phdp ludt: 35 (2014): 40-49 ggo TN hiln tai. Nhdm ngfailn ciiu de xuit 7 giii
phdp bao gdm 11 faoat dgng dl ndng cao cfait lugng va gid tri gia tang chudi gid ttj gao TN nhu sau:
(1) Xiy dyng md hinfa thi nghiim ning cao chat lugng ggo TN
Hogt dgng 1: Tinh/fauyln fao ttg kuifa phi nghien cuu thd nfaudng ttdng TN tgi fauyen Thgnfa Trj (Huyen Thgnfa Tri ddng y ttiin khai faoat ddng nay) dl de xuat quy ttinfa sdn xudt pfau fagp, ning cao cfait lugng lua ggo TN (sir dyi^ gidng, pfain vd thuoc pfaii fagp). Luu ^ lugng nude Ig cd dnfa faudng tfaeo hudng tdt cua chit lugng gao TN.
Hogt dgng 2: Tinh/huyin li5 ttg xiy dyng cac md hinh thi dllm trdng liia TN chat lugng cao cd liln kit vdi cdng ty dh xdy dyng vimg nguyin lieu TN chit lugng cao (Cdng ty Khanh Nggc da ddng y hgp tic xay dyng md hinh thi diim^ttln 4 xa).
Hogt dgng 3: Tinh/fauyln v i cdc td cfaijrc hd trg kfaac (cfauong ttinfa, dy dn) md rdng hd ttg tap huin cho ndng dan ttdng TN theo quy ttinh k j thudt dd duge xde nfadn qua thi nghiem thugc hogt ddng 1.
(2) Tiep tuc cai thien gidng TN thuin cfaiing Hogt ddng 4: Tinh/huyln tiep tuc h§ trg cd duge ngudn gene TN Siia (nguon gene TN siia each day 20 ndm tfaudc Vi$n Nghiin ciin Phat triln DBSCL, Trudng Dai hge Cin Tha) dl hodn tfailn han niia chdt lugng giong TN Siia diing vdi nghia ciia tin ggi nay, ttien khai thyc hiln phuc ttdng va nhin gidng (Sd NN&PTNT tinh ST da ddng y tiep tyc cii tfailn gi6ng theo hudng niy). Dilu niy dia pfauong cin quan tim vi tfayc failn liln tuc ciing vdi nghiin ctiu tiid nfauong.
(3) Hd ttg lien kiti^jn^^^xdy^ypg^yung nguyin lieu cung "nhu diu tu nang c"^ chlF lirgng, tgo thuang hi$u t6t cho nhin hieu 'Ggo TN Siia' Sdc Trang ve liu dii.
Hogt ddng 5: Tirtii/liuy|n hd ttg va plian cing cdn bd vd cdng ty thugc tinh Soc Trang diu tu xdy dyng vung nguyin lilu nhdm ddm bio tinfa ben vttng lau dai cung cap liia gao TN ra tfai trudng cd tuifa canh ttanfa cao vi sd lugng vd chdt lugng (Cdng ty Ly Khoa di d6ng •^ fagp tdc).
Hogt dgng 6: Xdy dyng md hinfa liln kit dgc (ndng dan - cdng ty) ed sy fa5 ttg ctia cdng tj' ttong sdn xuit v i tiiu thy, hgp ddng diu vio vd ddu ra, bao tiiu sdn pham ddi vdi cdng ty ttong vd ngoai tinfa (Cdng ty Cdng Binh vi Cdng ty ADC da ddng y hgp tic xiy dyng viing nguyin li|u).
(4) Tuyen truyin vin dl dao diic trong kinfa doanh, khdng ttdn gao khdc ttong tiiu thy gao TN
Hogt dgng 7: Tung buac quing cio va xiic tiin thuang mai eac md hinh liia-ggo TN dgt chuin chat lugng vdi qui md Idn.
(5) Hd tra ciing cd cic td hgp tdc (THT) hogt dOng hieu qua tfaeo faudng ning cao cfadt lugng TN.
Hogt dgng 8: Td cfaiic lai hoat ddng cic THT tap trung sdn xuit TN chit lugng cao dk gin kit vdi cdng ty. Sau khi di dn djnh san xudt dgt cfauan TN thi cd thi phdt triin cac THT lln HTX theo hudng sdn xuat va kinh doanli nfau mgt doanh nghiep nho vl liu dii.
(6) Phat trien cdc md hinh sdn xudt qui md ldn (cdnh ddng ldn) ciing quy ttinfa ky thugt vi chat lugng dk ndi kit hgp ddng dau ra tiieo ylu ciu thj trudng va eiing chia se ttach nfaiem vi nil ro.
Hogt dgng 9: Hd ttg xiy dyng liln kit ngang ty nguyin qui md ldn gitra cdc ndng dan (bao gdm giua cdc THT) cd ndi kit cdng ty, chia se kinh nghi?m, nii ro vd thong tin thj ttudng.
Hogt dgng 10: Tinh/fauyln vi liln minh HTX ho trg tip huan cho lanh dao THT kiln thiic ve quan 1^ chuoi cung dng hiiu qui theo cdch tiep can chudi gid tri va lap ki hoach kinh doanh theo ylu cdu thi truong.
(7) Ho trg nang cao y tfaiic
Hogt dgng 11: Tuyen truyin vin dgng nfaam phd biln thdng tin thi trudng, lgi icfa ciia liln kit ngang va Hen kit dgc, tiiyln truyin sin xuat tfaeo yeu ciu thj trudng ve sd lugng vd chdt lugng dc giiJ vihig tfauong hieu vl liu dai bdng cdc fainfa thuc fadi thdo tgp hudn, tdi lieu budm phit timg nha, loa phit thanh dja phucmg, phat thanh truyin hinh...
6 KETLU^N
Sdc Trang la mdt ttong 5 tinh sin xuat liia TN Idn nhit viing DBSCL. Ggo TN Id mdt trong nhiing logi gao dugc nhilu ngudi tiiu diing ua thich do cd die tinh xdp, nd va mim, ngon com, ed vi nggt va tham nhe. Tuy nliien, tfai trudng tiiu tfau dang chuyin sang in logi gao kfaac do ggo TN failn nay cting ccmi, kfad vd gin nhu khdng con vj nggt vd thom. Cd nfaiiu ly do kfaic nhau din din chit lugng ggo TN gidm nhu sy thodi hda gidng; Sii dung thuoc Bonsai (thudc lun) de hgn chi chilu cao thin liia va dung nliilu phdn dam hon (chi phi ndy cao han nhiing hd khong dCing Bonsai khoing 14%); Dinh dudng dit qua tiidi gian cd dnh faudng din chit lugng ggo do thieu phdn hOu ca vd sy trao
Tgp chi Khoa ftgc Tmdng Dgi Itgc Cdn Tho Phdn D: Khoa hge Chinh Iri, Kinh ti vd Phdp lugt: 35 (2014): 40-^
ddi ngydn nude mdn/tg bj faan chl. Ngoii ra, cfait lugng ggo TN gjdm din d ^ kfaiu tiiu tfau kfadng dn djnfa vl gii, gia cd xu htrdng gjdm mgnfa ttong 3 nim qua. Mic dii, sin xu^ van cdn cd lai nfaimg hinh vi tiiu dung da tfaay ddi Idn. Nfaieu kfaiic tfaj trudng cfauyen sang dimg logi gao kfaic. Nfadm khdefa fadng ttung tfainfa voi gao TN thi ptia trgn vdi mgt vdi loai gao kfadc di mem com faon. Die biet, gao TN dugc cic cdng ty trgn vdi ggo Sdc Miln dye cua Campuefaia cd gia re hon ggo TN 2.000d/kg. Vt|c lim niy infa faudng rat ldn din chit lugmg ggo TN nguyen ttong long ngudi tieu dimg vi gao Sdc Miln cho com cung hon.
Qua phan ti'efa cfaudi gjd tri ggo TN cdn cho tfaay ring kinh tiiu thy cd it tic nhdn tham gia tfai ndng dan si cd lgi nhugn/kg cao han, die biet li tiiu tfau ngi dja. Ngodi ra, kfai cdng t>' Hen kit tfau mua tryc tiip lua TN tir nong din, gii tri gia tang tfauan cua cdng ty si cao han rit nhilu so vdi tiiu mua Ilia (gao) TN tir cdc tdc nfaan kfadc mdc dii cfai phi tdng thim cd gia ting.
Dl sdn xudt va tieu tfau liia gao TN dn dinfa vd bin vihig, cd sue canh tranh cao tren thj trudng vd dugc ngudi tiiu diing ua chudng ttd Igi, nhdm nghiin ciru cdn de xuit 7 gjdi p h ^ bao gdm 11 hogt dgng nfalm ndng cao chit lugng liia ggo TN (kich cd hgt ggo ciing nhu dg dye. xdp vd cam tham, nd mim cd vj nggt) phyc vu thj trudng ngi dja vi ting cudng xuit khau gdp phin ning cao gii trj gia tdng todn chuoi ngdnh faing nay ttong tfadi gian tdi.
TAI LI$U THAM KHAO I. Phdng ndng nghiep huyen Tfaanfa Tri
(2013). Bio cio kit qua pfauc trdng gidng Tai Nguyin si^ huyen Thanh Trj ndm 2010.
«^^H
Phdng ndng ngfaiep fauyen Thanh Tri (2013). Bao cao ket qua phuc trai% g"' Tii Nguyin siia faityen Ihanfa Tri nSi%J Phdng ndng nghiep fauyen Thanfa Tn (2014). Tinfa fainfa san xuit v i tiiu fliy Iiia Tdi Nguyen qua 5 ndm 2009-2013 ciia fauyin Thgnfa Tri.
Sd NN&PTNT tinh Long An (2013). Bao <^
cao tinh fainh sdn xuat liia qua 3 nam 20I1-- '^;'' 2013 ciia tmh Long An. Sd lieu t f a ^ K ' . sin xuit vd tiiu tfay liia ggo Tii Nguyin qus 3 nam 2011-20I3 ciia Trung Tdm khi^ia ndng tinfa Long An.
Sd Ndng nghiep Ndng thdn tinh Sdc TrSi^
(2012). "Bi mfdidt trien lua dgc sm dm 2015 " ciia tinfa Sdc Trdng dugc Vy ban nhin dan tinfa phi duyet ngay 4/10/2012.
Sd NN&PTNT tinh Sdc Tring (2013). Bio cao tinh fainfa sdn xuit vi tiiu thy Iiia Tii Nguyen qua 5 nam 2009-2013 cua tinfa Sdc Trang.
Sd NN&PTNT tinfa Tra Vinfa (2013). Bao cao tinh Iiinfa sin xudt vd tieu tfay lua Tdi N g i ^ qua3 nam 2011-2013 ciia tinh Trd Vinfa.
Trung tdm Khityln Ndng tinfa Bac Lilu (2013). Bio cio tinh hinh san xuit vd tieu tiiy Ilia Tdi Nguyin qua 3 nam 2011-2013 ciia tinh Bac Lilu.
Tning tam Kfauyin Ndng tinh Cd Mau (2013). Bao cio tinfa fainh sdn xuit vi tiiu tfau Ilia Tai Nguyen qua 3 nam 2011-2013 cua ttnh Cd Mau.
10. Trung tdm Gidng cdy ttdng tinfa Sdc Tiing (2013). Bio cdo kit qua diiu tra co ciu gi6i^
Ilia vu ddng xuan vd miia 2013 -2014 vk di^ . ticfa Ilia Tai n g ^ l n ciia tinfa Sdc Trang. ^