VÒ dù tho luËt chèng gi¸o ph¸i cña

(1)

54 Nghiªn cøu T«n gi¸o. Sè 4 - 2000

VÒ dù th¶o luËt chèng c¸c ho¹t ®éng gi¸o ph¸i cùc ®oan cña Céng hßa Ph¸p

TrÇn C«ng^(*)

uèc héi Ph¸p ®ang chuÈn bÞ th¶o luËn th«ng qua mét dù luËt nh»m ng¨n chÆn ho¹t ®éng vµ ph¸t triÓn cña çc gi¸o ph¸i. Tuy nhiªn, b¶n th©n néi dung dù luËt nµy l¹i ®ang g©y ra cuéc tranh c·i gay g¾t gi÷a çc c¬ quan quyÒn lùc víi çc tæ chøc t«n gi¸o vµ çc nhãm ho¹t ®éng v× quyÒn con ng−êi. VÊn ®Ò kh«ng cßn bã gän trong ph¹m vi n−íc Ph¸p. Mét sè tæ chøc quèc tÕ

®· tham gia cuéc tranh luËn. Trong khi ng−êi ta lo l¾ng vÒ t×nh h×nh ph¸t triÓn cña çc gi¸o ph¸i cùc ®oan th× çc c¬ quan chøc n¨ng l¹i khã cã thÓ vËn dông luËt ph¸p ®Ó ng¨n chÆn mèi ®e däa nµy. Nh−ng tr−íc çc quy ®Þnh cña dù luËt míi nµy, ngay c¶ Gi¸o héi C«ng gi¸o Ph¸p, mét tæ chøc ®ang bÞ trµo l−u gi¸o ph¸i x©m h¹i, còng tá ra lo l¾ng bëi mét sè héi ®oµn cña Gi¸o héi sÏ bÞ luËt míi ®iÒu chØnh, bÞ gi¶i t¸n vµ mét sè ho¹t ®éng truyÒn gi¸o cã thÓ bÞ ph¹t tiÒn.

Cã thÓ nãi r»ng, Céng hoµ Ph¸p lµ mét quèc gia sím hoµn chØnh bé luËt vÒ chÕ ®é çc t«n gi¸o vµ çc hiÖp héi t«n gi¸o kÓ tõ sau Çch m¹ng Ph¸p 1789. Nh÷ng ®¹o luËt ra ®êi sím lµ: LuËt ngµy 2 th¸ng Giªng 1817 vÒ çc cña hiÕn tÆng hay di tÆng cho çc c¬ së gi¸o héi; LuËt ngµy 24 th¸ng N¨m 1823 vÒ çc dßng n÷ tu; LuËt ngµy 1 th¸ng B¶y 1901 vÒ çc khÕ −íc hiÖp héi vµ LuËt ngµy 9 th¸ng M−êi Hai 1905 liªn quan ®Õn viÖc t¸ch çc gi¸o héi khái nhµ n−íc. Cïng víi sù ph¸t triÓn x· héi qua thêi gian, luËt söa ®æi ®−îc ban hµnh vµo çc n¨m 1907, 1908, 1913, 1942, 1973 vµ çc s¾c lÖnh nh÷ng n¨m gÇn ®©y quy ®Þnh ho¹t ®éng t«n gi¸o chung cña Ph¸p. Tuy

vËy, ho¹t ®éng t«n gi¸o hay mang tÝnh t«n gi¸o ngµy cµng ph¸t triÓn theo çc chiÒu h−íng kh¸c nhau vµ cã lóc v−ît khái çc quy ®Þnh cña luËt ph¸p. §ã lµ ho¹t ®éng mª tÝn, çc ho¹t ®éng t«n gi¸o cùc ®oan mµ hiÖn nay mäi ng−êi hiÓu vµ gäi theo kh¸i niÖm míi lµ gi¸o ph¸i. Çc ho¹t ®éng nµy diÔn ra d−íi nhiÒu h×nh thøc dÉn ®Õn çc vi ph¹m ph¸p luËt vµ lµm rèi lo¹n trËt tù x·

héi vµ ®¹o ®øc. ë Ph¸p hiÖn cã nhiÒu gi¸o ph¸i lo¹i nµy ®ang ho¹t ®éng. Nh−ng ®iÓn h×nh ph¶i kÓ ®Õn gi¸o ph¸i §Òn MÆt Trêi (Solar Temple) ®· g©y ra c¸c vô tù s¸t tËp thÓ lµm 97 ng−êi chÕt tõ n¨m 1994 ®Õn n¨m 1997 trªn ®Þa bµn tõ Ph¸p, Thuþ SÜ

®Õn Cana®a. Nóp d−íi c¸c danh nghÜa ho¹t

®éng hiÖp héi, h−íng dÉn tinh thÇn, çc tæ chøc gi¸o ph¸i ®· kh«ng bÞ luËt ph¸p ng¨n cÊm vµ kÕt qu¶ lµ nhiÒu ng−êi d©n trong ®ã cã c¶ phô n÷ vµ trÎ em ®· bÞ mua chuéc, mª hoÆc, bÞ l«i kÐo vµo çc ho¹t ®éng cuång tÝn g©y ra nh÷ng çi chÕt v« cïng th−¬ng t©m. Çc Gi¸o héi C«ng gi¸o, Tin Lµnh, Håi gi¸o, Do Th¸i gi¸o ë Ph¸p ®·

nhiÒu lÇn c¶nh b¸o, lªn ¸n nh÷ng ho¹t ®éng gi¸o ph¸i cùc ®oan v× kh«ng ph¶i ai kh¸c mµ chÝnh lµ c¸c tÝn ®å cña trë thµnh n¹n nh©n cña ho¹t ®éng gi¸o ph¸i. Nh÷ng ng−êi nµy bÞ l«i kÐo trë thµnh thµnh viªn cña gi¸o ph¸i g©y nªn sù lo ng¹i cho x· héi vµ gia ®×nh.

ChÝnh tõ sù lo ng¹i trµo l−u gi¸o ph¸i ph¸t triÓn khã kiÓm so¸t ®−îc vµ ®Ó t¨ng c−êng luËt ph¸p qu¶n lÝ c¸c ho¹t ®éng l«i kÐo tinh thÇn dÉn tíi hËu qu¶ to lín vÒ thÓ

*. Nhµ nghiªn cøu, UB§K C«ng gi¸o ViÖt Nam.

Q

(2)

TrÇn C«ng. VÒ Dù th¶o luËt ... 55

chÊt con ng−êi vµ trËt tù x· héi mµ mét dù

luËt míi ®−îc ®−a ra tr×nh Quèc héi Ph¸p.

Dù luËt nµy quy ®Þnh d¹ng téi danh míi - téi “l«i kÐo tinh thÇn” (Mental Manipulation). §©y lµ lo¹i téi quy cho c¸c hµnh vi l«i kÐo, thuyÕt phôc vÒ mÆt t©m lÝ, khai th¸c sù lÖ thuéc t©m lÝ hay thÓ chÊt lµm tæn th−¬ng tíi ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn cña con ng−êi. Lo¹i téi nµy ®−îc quy

®Þnh khung h×nh ph¹t tèi ®a 3 n¨m tï ®èi víi hµnh vi ®−îc coi lµ nghiªm träng, t¸i ®i t¸i l¹i nhiÒu lÇn hoÆc sö dông kÜ thuËt, ph−¬ng tiÖn nh»m lµm thay ®æi suy nghÜ cña ng−êi kh¸c, ®−a ng−êi ®ã tíi chç hµnh

®éng nguy hiÓm.

§¹o luËt míi nµy còng nh»m ®¹t tíi môc ®Ých lµ trao quyÒn cho c¬ quan hµnh ph¸p ®−îc phÐp gi¶i t¸n c¸c tæ chøc, hiÖp héi bÞ coi lµ ph¹m luËt vµ cã kh¶ n¨ng g©y nguy hiÓm cho cuéc sèng con ng−êi, kÓ c¶

téi sö dông çc lo¹i thuèc ch÷a bÖnh bÞ cÊm còng nh− viÖc qu¶ng ço hµng ho¸ hay dÞch vô mét çch lõa dèi.

Néi dung dù luËt tãm t¾t ë trªn cho thÊy nh÷ng vÊn ®Ò mµ chÝnh quyÒn Ph¸p quan t©m hiÖn nay lµ c¸c ho¹t ®éng lîi dông ho¹t ®éng t«n gi¸o ®Ó l«i kÐo tinh thÇn ®·

gia t¨ng ®Õn møc ®¸ng lo ng¹i. C¸c quy

®Þnh cña dù luËt nh»m h¹n chÕ nh÷ng ho¹t

®éng cña gi¸o ph¸i cùc ®oan, b¶o vÖ ®êi sèng con ng−êi. §©y lµ ®iÒu ®−îc çc ®¶ng ph¸i, çc tæ chøc x· héi quan t©m, ®ång t×nh. Tuy vËy, nhiÒu ng−êi vÉn tá ý lo ng¹i vÒ téi danh ®−îc quy ®Þnh mét çch chung chung - téi “l«i kÐo tinh thÇn”. §iÒu nµy

®ông tíi Gi¸o héi Kit« v× ho¹t ®éng chÝnh cña Gi¸o héi nµy lµ truyÒn gi¸o, gi¶ng gi¶i, thuyÕt phôc ng−êi kh¸c theo ®¹o Kit« vµ tuyªn truyÒn gi¸o thuyÕt cña hä. NÕu bÞ quy téi l«i kÐo tinh thÇn, trong mét sè tr−êng hîp, cã thÓ ho¹t ®éng nµy bÞ cÊm hoÆc bÞ ph¹t hµnh chÝnh. MÆt kh¸c, mét sè héi ®oµn C«ng gi¸o ®−îc lËp nªn ®Ó phôc vô c¸c nghi lÔ, tu ®øc hay linh h−íng còng cã thÓ sÏ bÞ gi¶i t¸n theo quy ®Þnh cña ph¸p

luËt. Mét tæ chøc Héi Th¸nh Khoa häc Thiªn Chóa gi¸o cña ®¹o Tin Lµnh cã thÓ lµ ®èi t−îng bÞ gi¶i t¸n ®Çu tiªn v× tæ chøc t«n gi¸o nµy th−êng sö dông c¸c ph−¬ng tiÖn kÜ thuËt ®Ó dù b¸o nh÷ng ®iÒu vÒ t«n gi¸o g©y hoang mang d− luËn. Tuy mét sè quy ®Þnh cô thÓ cña dù luËt ®−îc c¸c thµnh viªn §¶ng X· héi Ph¸p ñng hé, nh−ng l¹i bÞ mét sè tæ chøc kh¸c coi lµ cã ®ông ch¹m tíi Tuyªn ng«n vÒ quyÒn con ng−êi ®·

®−îc HiÕn ph¸p cña Céng hoµ Ph¸p tuyªn bè thõa nhËn, trong ®ã cã quyÒn tù do ng«n luËn. Bëi v× dù luËt míi nghiªm cÊm viÖc tuyªn truyÒn l«i kÐo tinh thÇn. §èi víi ng−êi d©n Ph¸p, ph¶n øng tr−íc n¹n gi¸o ph¸i ®· ®−îc thÓ hiÖn râ rµng. Mét cuéc th¨m dß d− luËn gÇn ®©y cho thÊy dù luËt míi cña Ph¸p nh»m h¹n chÕ ho¹t ®éng cña c¸c gi¸o ph¸i cã thÓ ®øng v÷ng ®−îc v× cã tíi 73% sè ng−êi Ph¸p ®−îc hái cho r»ng c¸c gi¸o ph¸i cùc ®oan lµ mèi nguy hiÓm

®èi víi nÒn Céng hoµ vµ 86% sè ng−êi Ph¸p ®−îc hái t¸n thµnh viÖc ChÝnh phñ hµnh ®éng kiªn quyÕt cÊm c¸c gi¸o ph¸i nµy ho¹t ®éng. Nh÷ng gi¸o ph¸i ®−îc d−

luËn Ph¸p quan t©m vµ xÕp vµo lo¹i ®Æc biÖt nguy hiÓm lµ Héi th¸nh Khoa häc Thiªn Chóa gi¸o vµ gi¸o ph¸i §Òn MÆt trêi.

D− luËn Ph¸p th× nh− vËy, nh−ng dù luËt míi nµy l¹i ®ang vÊp ph¶i sù chØ trÝch cña mét sè nhãm t«n gi¸o ë Mü. Trªn tê International Herard Tribune håi gi÷a th¸ng 6 - 2000 ®· dµnh trän mét trang qu¶ng c¸o ®Ó nªu tªn dù luËt míi cña Ph¸p víi lêi kªu gäi chÝnh phñ cña Thñ t−íng Lionel Jospin nªn rót l¹i dù luËt, nÕu ®Ó sÏ bÞ coi lµ vi ph¹m quyÒn con ng−êi. Mét vµi nhãm t«n gi¸o coi dù luËt míi lµ qu¸ hµ kh¾c. Héi th¸nh Khoa häc Thiªn Chóa gi¸o

®i ®Çu trong viÖc ph¶n ®èi dù luËt nµy.

Ngay c¶ Tæ chøc quèc tÕ vÒ quyÒn con ng−êi cã trô së t¹i Helsinki, PhÇn Lan còng lo ng¹i dù luËt cña Ph¸p cã thÓ ¶nh h−ëng tíi viÖc ®¶m b¶o quyÒn tù do lËp vµ ho¹t

®éng cña c¸c hiÖp héi ë n−íc nµy.

55

(3)

56 Nghiªn cøu T«n gi¸o. Sè 4 - 2000

Gi¸o héi C«ng gi¸o Ph¸p lo l¾ng r»ng,

nÕu dù luËt ®−îc th«ng qua sÏ ¶nh h−ëng tíi viÖc s¾p xÕp tæ chøc gi¸o héi vµ c¸c céng ®oµn C«ng gi¸o c¬ së cña Gi¸o héi ®·

®−îc khëi x−íng thùc hiÖn tõ n¨m 1992 vµ

®ang tõng b−íc tiÕn hµnh. Chñ tr−¬ng nµy xuÊt ph¸t tõ viÖc Gi¸o héi Ph¸p ngµy cµng thiÕu linh môc, ph¶i t¨ng c−êng vai trß cña Héi ®ång môc vô gi¸o xø, t¨ng c−êng nÊc trung gian ®Ó phôc vô nhiÖm vô t¸i truyÒn gi¸o. Theo c¬ cÊu tæ chøc míi, c¸c gi¸o xø tr−íc ®©y t¹i Ph¸p ®−îc coi lµ gi¸o ®iÓm.

C¸c gi¸o xø míi sÏ bao gåm nhiÒu gi¸o xø cò trong khi kh«ng lo¹i trõ tæ chøc gi¸o h¹t

®Ó hç trî çc ho¹t ®éng cña gi¸o héi c¬ së còng nh− gi¸o héi ®Þa ph−¬ng. HiÖn nay Gi¸o héi Ph¸p cã 34.595 gi¸o xø øng víi h¬n 36.000 lµng x·, nh−ng chØ cã 20.000 linh môc. §èi víi mét gi¸o héi nh− Gi¸o héi Ph¸p th× ®©y lµ viÖc ch−a tõng cã vµ vÊn ®Ò linh môc sÏ cßn khã kh¨n h¬n bëi hµng n¨m sè linh môc míi chÞu chøc kh«ng ®¹t tíi con sè 100, trong khi çc linh môc cò tuæi ®· cao vµ mçi n¨m l¹i cã thªm çc gi¸o xø kh«ng cã linh môc coi sãc.

Trong tr−êng hîp nµy, vai trß c¸c héi ®oµn C«ng gi¸o trong viÖc linh h−íng lµ rÊt quan träng. Song, dù luËt míi l¹i h¹n chÕ viÖc lËp míi vµ ho¹t ®éng cña c¸c héi ®oµn.

§iÒu nµy sÏ lµm cho khã kh¨n thiÕu linh môc cµng trÇm träng h¬n.

HiÖn nay, viÖc cã ®−îc mét ®¹o luËt míi

®Ó ng¨n chÆn l¹m dông t«n gi¸o, tæ chøc vµ ho¹t ®éng gi¸o ph¸i bÊt hîp ph¸p ë Céng hoµ Ph¸p lµ ®iÒu rÊt quan träng. VÊn ®Ò nµy sÏ ®−îc Quèc héi Ph¸p trao ®æi vµ quyÕt ®Þnh. Tõ nh÷ng ph¶n øng thuËn vµ kh«ng thuËn khi dù luËt míi cña Ph¸p ®−îc nªu ra cho thÊy tÇm quan träng ®Æc biÖt cña sù nhËn thøc vÊn ®Ò vÒ tù do t«n gi¸o trong khu«n khæ hiÕn ph¸p vµ ph¸p luËt ë bÊt cø quèc gia nµo. Sù nhËn thøc ®ã còng sÏ ¶nh h−ëng trùc tiÕp tíi nh÷ng vÊn ®Ò lín

vÊn ®Ò c¸c gi¸o ph¸i cùc ®oan. NÕu dù luËt

nµy cña Ph¸p ®−îc th«ng qua th× ®©y cã thÓ sÏ lµ ®¹o luËt ®Çu tiªn nh»m vµo viÖc qu¶n lÝ c¸c tæ chøc vµ ho¹t ®éng gi¸o ph¸i./.

NhËn xÐt kh«ng ®óng vÒ t×nh h×nh t«n gi¸o ë ViÖt Nam hoμn toμn kh«ng cã

lîi cho viÖc thóc ®Èy quan hÖ ViÖt Nam - Hoa Kú^(*)

T¹i cuéc häp b¸o th−êng k× cña Bé Ngo¹i giao ngµy 7 - 9 - 2000, Ng−êi ph¸t ng«n Bé Ngo¹i giao

®· th«ng b¸o mét sè ho¹t ®éng ®èi ngo¹i cña ViÖt Nam trong thêi gian tíi. Tr¶ lêi c©u hái cña mét sè phãng viªn n−íc ngoµi vÒ ph¶n øng cña ViÖt Nam

®èi víi viÖc Bé Ngo¹i giao Hoa Kú, trong mét b¸o c¸o ngµy 5 - 9 võa qua vÒ tù do t«n gi¸o, ®· c¶nh b¸o vÒ vÊn ®Ò ®µn ¸p t«n gi¸o t¹i mét sè n−íc ë Trung §«ng vµ Ch©u ¸ trong ®ã cã ViÖt Nam, Ng−êi ph¸t ng«n Bé Ngo¹i giao kh¼ng ®Þnh:

"Tr−íc hÕt cÇn ph¶i râ rµng, viÖc Hoa Kú tù cho m×nh cã quyÒn ph¸n xÐt vÒ t×nh h×nh t«n gi¸o cña c¸c n−íc kh¸c lµ tr¸i víi nh÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n cña luËt ph¸p quèc tÕ, can thiÖp vµo c«ng viÖc néi bé cña n−íc kh¸c.

Nh÷ng nhËn xÐt kh«ng ®óng, thiÕu kh¸ch quan vÒ t×nh h×nh t«n gi¸o ë ViÖt Nam cña b¸o c¸o nµy hoµn toµn kh«ng cã lîi cho viÖc thóc ®Èy quan hÖ gi÷a ViÖt Nam vµ Hoa Kú.

Nh− chóng t«i ®· nhiÒu lÇn nãi râ, luËt ph¸p ViÖt Nam quy ®Þnh vµ Nhµ n−íc ViÖt Nam b¶o ®¶m quyÒn tù do tÝn ng−ìng, t«n gi¸o vµ tù do kh«ng tÝn ng−ìng, t«n gi¸o cña mäi c«ng d©n. §iÒu nµy ®−îc ghi râ trong HiÕn ph¸p ViÖt Nam vµ ®−îc t«n träng trªn thùc tÕ. Hoµn toµn kh«ng cã chuyÖn Nhµ n−íc ViÖt Nam ®µn ¸p hoÆc ng¨n c¶n nh÷ng ho¹t ®éng t«n gi¸o.

Lµ mét n−íc cã nhiÒu t«n gi¸o vµ tÝn ng−ìng kh¸c nhau, ViÖt Nam coi tÝn ng−ìng t«n gi¸o lµ nhu cÇu tinh thÇn cña mét bé phËn nh©n d©n. C«ng d©n ViÖt Nam dï theo t«n gi¸o hoÆc kh«ng theo t«n gi¸o ®Òu ®−îc b×nh ®¼ng tr−íc ph¸p luËt. Nh÷ng ho¹t ®éng t«n gi¸o v× lîi Ých chÝnh ®¸ng vµ hîp ph¸p cña tÝn ®å ®−îc b¶o ®¶m. Nh÷ng ho¹t ®éng t«n gi¸o v× lîi Ých cña Tæ quèc vµ nh©n d©n ®−îc khuyÕn khÝch".