VÒ m« h×nh d¹y vµ häc tiÕng Anh chuyªn ngµnh ë viÖt nam hiÖn nay

(1)

VÒ m« h×nh d¹y vµ häc tiÕng Anh chuyªn ngµnh ë viÖt nam hiÖn nay

NguyÔn ®×nh thao^(*)

gµy 30/9/2008, Thñ t−íng ChÝnh phñ ®· phª duyÖt §Ò ¸n d¹y vµ häc ngo¹i ng÷ trong hÖ thèng gi¸o dôc quèc d©n giai ®o¹n 2008 – 2020 (§Ò ¸n Ngo¹i ng÷ Quèc gia 2020) víi môc tiªu lµ ®æi míi toµn diÖn viÖc d¹y vµ häc ngo¹i ng÷

trong hÖ thèng gi¸o dôc quèc d©n, triÓn khai ch−¬ng tr×nh d¹y vµ häc ngo¹i ng÷

míi ë c¸c cÊp häc, tr×nh ®é ®µo t¹o, nh»m ®Õn n¨m 2015 ®¹t ®−îc mét b−íc tiÕn râ rÖt vÒ tr×nh ®é, n¨ng lùc sö dông ngo¹i ng÷ cña nguån nh©n lùc, nhÊt lµ

®èi víi mét sè lÜnh vùc −u tiªn; ®Õn n¨m 2020 ®a sè thanh niªn ViÖt Nam tèt nghiÖp trung cÊp, cao ®¼ng vµ ®¹i häc cã

®ñ n¨ng lùc ngo¹i ng÷ sö dông ®éc lËp, tù tin trong giao tiÕp, häc tËp, lµm viÖc trong m«i tr−êng héi nhËp, ®a ng«n ng÷, ®a v¨n ho¸; biÕn ngo¹i ng÷ trë thµnh thÕ m¹nh cña ng−êi d©n ViÖt Nam, phôc vô sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n−íc.

§Ò ¸n ra ®êi cã ý nghÜa rÊt lín bëi thùc tÕ lµ hiÖn nay, møc ®é sö dông

®−îc ngo¹i ng÷ cña häc sinh, sinh viªn sau khi tèt nghiÖp lµ rÊt thÊp. Tuy nhiªn, rÊt khã kh¨n ®Ó võa ®¶m b¶o chÊt l−îng võa ®¸p øng ®−îc tiÕn ®é cña

®Ò ¸n. Bëi lÏ, cã thÓ dÔ dµng nhËn thÊy, ngµnh gi¸o dôc hiÖn nay ®ang gÆp

nhiÒu khã kh¨n:

- T− duy vÒ d¹y vµ häc ngo¹i ng÷

ch−a ®æi míi.

- ThiÕu ®éi ngò gi¸o viªn ®ñ n¨ng lùc vÒ ngo¹i ng÷ vµ n¨ng lùc s− ph¹m.

- C«ng t¸c kiÓm tra, ®¸nh gi¸ míi chØ dõng l¹i chñ yÕu ë kü n¨ng viÕt – nghe, ch−a ®¸nh gi¸ ®−îc c¶ 4 kü n¨ng nghe - nãi - ®äc - viÕt.^∗

T×m kiÕm çc gi¶i ph¸p n©ng cao chÊt l−îng gi¶ng d¹y vµ häc ngo¹i ng÷ ë n−íc ta, kh¾c phôc çc khã kh¨n nªu trªn còng lµ chñ ®Ò thu hót sù quan t©m cña nhiÒu nhµ nghiªn cøu t¹i çc héi th¶o, héi nghÞ. Trong bµi viÕt nµy, chóng t«i t×m hiÓu mét sè m« h×nh gi¶ng d¹y vµ häc ngo¹i ng÷ ®· ®−îc triÓn khai thµnh c«ng hiÖn nay ë n−íc ta.

1. M« h×nh d¹y vµ häc ngo¹i ng÷ ESP

XuÊt ph¸t tõ thùc tiÔn vµ chiÕn l−îc d¹y vµ häc ngo¹i ng÷ ë ViÖt Nam hiÖn nay vµ sau nµy, m« h×nh ESP ®· ®−îc nghiªn cøu vµ ¸p dông t¹i nhiÒu c¬ së

®µo t¹o. ESP (English for Special Purposes) - cã thÓ hiÓu lµ mét d¹ng tiÕng Anh ®−îc thiÕt kÕ ®Ó gi¶ng d¹y theo nhu cÇu vµ ®¸p øng yªu cÇu cña

(∗)ThS., Häc viÖn Ngo¹i giao.

N

(2)

tõng chuyªn ngµnh cô thÓ. Tuy nhiªn, cÇn ph¶i ph©n biÖt râ gi÷a tiÕng Anh chuyªn ngµnh nh− ESP ®−îc thiÕt kÕ trong çc s¸ch gi¸o tr×nh phôc vô cho viÖc gi¶ng d¹y ng«n ng÷ lµ chÝnh, kÕt hîp tÝnh chuyªn m«n víi tiÕng Anh chuyªn ngµnh ®−îc viÕt trong çc s¸ch kh«ng nh»m môc ®Ých gi¶ng d¹y ng«n ng÷ mµ phôc vô viÖc nghiªn cøu chuyªn s©u. Hay nãi çch kh¸c, cÇn ph©n biÖt vÒ mÆt h×nh thøc vµ néi dung gi÷a hai lo¹i nµy (1, tr.38-45). Víi viÖc ®Þnh ra çc nhãm tiÕng Anh chuyªn ngµnh phï hîp víi nhu cÇu còng nh− chuyªn m«n cña ng−êi häc (leaners’ specialism), çch tiÕp cËn cña ESP lµ lÊy ng−êi häc hay viÖc häc lµm trung t©m. Çch tiÕp cËn nµy lµ mét qu¸ tr×nh liªn kÕt, tõ nhu cÇu cña ng−êi häc, thiÕt kÕ ch−¬ng tr×nh, viÖc ¸p dông ®Õn vai trß cña gi¸o viªn. Gi¶i ph¸p dïng m« h×nh ESP mang tÝnh ®Þnh h−íng vµ tÝnh chiÕn l−îc chung, phï hîp víi yªu cÇu x· héi ViÖt Nam hiÖn nay. M« h×nh ESP gåm TEFL (d¹y tiÕng Anh nh− mét ngo¹i ng÷), TEGL (d¹y tiÕng Anh nh− mét ng«n ng÷ toµn cÇu hay d¹y tiÕng Anh nh− mét ng«n ng÷ quèc tÕ) vµ LTE (häc tËp th«ng qua tiÕng Anh). Trong ®ã, TEFL chØ viÖc d¹y tiÕng Anh cho nh÷ng ng−êi kh«ng dïng tiÕng Anh nh− tiÕng mÑ ®Î vµ coi tiÕng Anh nh− mét ngo¹i ng÷; TEGL nhÊn m¹nh vai trß cña tiÕng Anh; LTE chØ viÖc d¹y tiÕng Anh nh−

mét ng«n ng÷ kÐp ®Ó ng−êi häc sö dông tiÕng Anh trong giao tiÕp vµ häc tËp tõ rÊt sím.

NhiÒu nghiªn cøu chØ ra r»ng, ESP cã hai ®Æc tr−ng næi bËt lµ tÝnh tuyÖt ®èi (absolute) vµ tÝnh biÕn thiªn (variable).

§Æc tr−ng tuyÖt ®èi cña ESP tr−íc hÕt lµ nh»m ®¸p øng c¸c nhu cÇu cô thÓ cña ng−êi häc; khai th¸c ph−¬ng ph¸p luËn

vµ c¸c ho¹t ®éng c¨n b¶n cña ngµnh häc mµ nã ®−îc sö dông; vµ, ®−îc ®Æt ë vÞ trÝ trung t©m cña ng«n ng÷ thÝch hîp cho nh÷ng ho¹t ®éng chuyªn ngµnh. §Æc tr−ng biÕn thiªn cña ESP ®−îc hiÓu lµ cã liªn quan hoÆc ®−îc thiÕt kÕ cho nh÷ng chuyªn ngµnh cô thÓ; trong gi¶ng d¹y, sö dông ph−¬ng ph¸p luËn kh¸c víi ph−¬ng ph¸p luËn trong gi¶ng d¹y tiÕng Anh phæ th«ng; ®−îc thiÕt kÕ cho häc viªn lµ nh÷ng ng−êi ®· lín, hoÆc trong m«i tr−êng ®¹i häc hay khãa häc chuyªn m«n, hoÆc thËm chÝ cã thÓ cho häc viªn ë cÊp trung häc, bËc trung hoÆc bËc häc n©ng cao (1, tr.38-45).

ESP kh«ng giíi h¹n tr×nh ®é nh−ng trªn thùc tÕ l¹i yªu cÇu ng−êi häc ph¶i cã tr×nh ®é tiÕng Anh nhÊt ®Þnh hay cÇn cã tr×nh ®é tiÕng Anh c¬ b¶n cho nªn

®−êng h−íng d¹y vµ häc cña ESP rÊt phong phó, nh−ng phæ biÕn nhÊt lµ m«

h×nh ng−êi häc tiÕng Anh trùc tiÕp.

Khi øng dông ESP trong thùc tiÔn, cã ®ñ c¸c néi dung, ®èi t−îng vµ tr×nh

®é cho ng−êi häc víi hµng tr¨m lo¹i gi¸o tr×nh, gåm gi¸o tr×nh tiÕng Anh c¬ b¶n, gi¸o tr×nh tiÕng Anh trung cÊp, gi¸o tr×nh kü n¨ng, v.v... Tuy vËy, khã kh¨n lín cña ESP lµ thiÕu nguån gi¶ng viªn vµ gi¶ng viªn ch−a ®¹t chuÈn ngo¹i ng÷.

Sù ra ®êi cña ®−êng h−íng gi¶ng d¹y tiÕng Anh chuyªn biÖt cã nguyªn nh©n tõ bèi c¶nh lÞch sö, cuéc c¸ch m¹ng trong nghiªn cøu ng«n ng÷ vµ thµnh tùu cña ngµnh t©m lý d¹y tiÕng.

M« h×nh ESP ¸p dông trªn thÕ giíi nãi chung, ë ViÖt Nam nãi riªng hiÖn nay gåm c¸c lo¹i h×nh: tiÕng Anh víi t− c¸ch ng«n ng÷ h¹n hÑp, tiÕng Anh cho môc tiªu häc thuËt, tiÕng Anh cho môc tiªu nghÒ nghiÖp. Trong ®ã, tiÕng Anh víi t−

(3)

c¸ch ng«n ng÷ h¹n hÑp chó träng khÈu ng÷, lèi nãi th«ng dông; tiÕng Anh cho môc tiªu häc thuËt ®¸p øng nhu cÇu cña ng−êi häc ë nh÷ng tr×nh ®é kh¸c nhau, chñ yÕu lµ bËc ®¹i häc vµ sau ®¹i häc;

tiÕng Anh cho môc tiªu nghÒ nghiÖp lµ trung t©m cña ®−êng h−íng chuyªn biÖt, kh¸ ®a d¹ng, phong phó, gåm tiÕng Anh doanh nghiÖp, tiÕng Anh ngµnh Kinh tÕ, tiÕng Anh ngµnh LuËt, tiÕng Anh ngµnh Y, v.v... Tõ c¸c lo¹i h×nh nãi trªn, ®−êng h−íng ESP thÓ hiÖn râ sù cam kÕt vµo chÝnh môc tiªu cña ng−êi häc vµ c¸c yªu cÇu chñ yÕu mang tÝnh tiÒn ®Ò liªn quan ®Õn 3 b×nh diÖn: ng−êi häc, néi dung vµ ng−êi d¹y.

M« h×nh ESP b¾t ®Çu tõ vÊn ®Ò chuÈn vµ ng÷ n¨ng ®Ých, chó träng ®Õn nhu cÇu cña ng−êi häc tiÕng Anh ®Ó v−¬n tíi môc tiªu rót ng¾n kho¶ng c¸ch gi÷a tr×nh ®é hiÖn t¹i vµ ng÷ n¨ng ®Ých cña häc viªn. Anh ng÷ chuyªn ngµnh s−

ph¹m lµ mét h×nh thøc cña ESP, cã t¸c dông n©ng cao kh¶ n¨ng ®¸p øng thùc tÕ cña qu¸ tr×nh ®µo t¹o. §Ó thùc hiÖn viÖc d¹y vµ häc theo m« h×nh ESP, ng−êi d¹y cÇn x¸c ®Þnh nhu cÇu ®Ých cña ng−êi häc, tøc lµ “tr−íc khi thùc sù gi¶ng d¹y, gi¶ng viªn cÇn thu thËp th«ng tin, ph©n tÝch vµ t×m hiÓu râ c¸c cø liÖu ®· thu thËp ®−îc ë céng ®ång

®Ých vÒ yªu cÇu cô thÓ cña ng−êi trong cuéc...” (3, tr.15). Sau ®ã, ng−êi d¹y cÇn bæ sung, ®iÒu chØnh ng÷ liÖu vµ ph−¬ng ph¸p gi¶ng d¹y dùa trªn mét sè tiªu chÝ khoa häc vµ cã gi¶i ph¸p bæ trî kiÕn thøc chuyªn m«n cÇn thiÕt.

Trong ®iÒu kiÖn thùc tÕ ë ViÖt Nam hiÖn nay khi ®ang ngµy mét “®æi míi toµn diÖn d¹y vµ häc ngo¹i ng÷ trong hÖ thèng gi¸o dôc quèc d©n, triÓn khai ch−¬ng tr×nh d¹y vµ häc ngo¹i ng÷ míi ë c¸c cÊp häc, tr×nh ®é ®µo t¹o...” (4,

tr.3) th× viÖc øng dông m« h×nh ESP trong d¹y vµ häc tiÕng Anh lµ mét h−íng ®i t−¬ng ®èi bÒn v÷ng vµ lµ gi¶i ph¸p ®¸p øng ®−îc yªu cÇu cña viÖc d¹y vµ häc tiÕng Anh ë n−íc ta.

2. Ph©n tÇng ngµnh vµ l−ìng ph©n trong ®µo t¹o chuyªn ng÷ tiÕng Anh

Ngoµi gi¶ng d¹y vµ häc tiÕng Anh theo m« h×nh ESP, cßn cã nh÷ng ®Þnh h−íng ®µo t¹o chuyªn ng÷ tiÕng Anh qua c¸ch tiÕp cËn triÖt ®Ó ph©n tÇng vµ l−ìng ph©n (trong ®ã møc ®é triÖt ®Ó cao h¬n c¸c ph©n tÇng ngµnh vµ l−ìng ph©n víi ng−êi ®i ®Çu lµ GS. Lª Quang Thiªm).

TiÕp cËn triÖt ®Ó ph©n tÇng ngµnh vµ l−ìng ph©n, ph©n biÖt tr−êng chuyªn ng÷ vµ kh«ng chuyªn ng÷, ph©n biÖt

®µo t¹o tiÕng Anh chuyªn ngµnh vµ tiÕng Anh c¬ b¶n. Trong tiÕng Anh chuyªn ngµnh cßn ph©n chia theo nh÷ng môc ®Ých nghÒ nghiÖp vµ ngµnh chuyªn m«n. Theo T. Hutchinson vµ A.

Water, cã thÓ chia tiÕng Anh chuyªn ngµnh thµnh 6 ph¹m vi ph©n ngµnh:

tiÕng Anh Khoa häc (ES), tiÕng Anh C«ng nghÖ (ET), tiÕng Anh Th−¬ng m¹i (EB), tiÕng Anh Kinh tÕ (EE), tiÕng Anh Khoa häc x· héi (ESS), tiÕng Anh Khoa häc nh©n v¨n (ESH).

GS. Lª Quang Thiªm cßn cã çch l−ìng ph©n tri thøc víi ng«n ng÷, tøc ph©n biÖt ng«n ng÷ vµ tri thøc chuyªn m«n vÒ khoa häc c«ng nghÖ trong tiÕng Anh chuyªn ngµnh. Çch ph©n chia nµy gióp ng−êi d¹y vµ ng−êi häc cã ®Þnh h−íng tÝch lòy vµ phèi hîp víi çc chuyªn gia thuéc khoa häc ngoµi ng«n ng÷ trong nghiªn cøu ®µo t¹o ng«n ng÷

chuyªn ngµnh. Kh«ng chØ dõng l¹i ë ®ã, ph©n tÇng ngµnh vµ l−ìng ph©n trong

®µo t¹o chuyªn ng÷ tiÕng Anh cßn

(4)

nh»m ®¸p øng “môc ®Ých ®µo t¹o chuyªn s©u cho tiÕng Anh chuyªn ngµnh...” (5, tr.23).

C¸ch tiÕp cËn ph©n tÇng ngµnh vµ l−ìng ph©n triÖt ®Ó sÏ t¹o thµnh “bøc tranh nhËn thøc vµ vËn dông cho tõng ph¹m vi vµ vÞ trÝ tiÕng Anh chuyªn ngµnh cô thÓ, ®a d¹ng, cã tÝnh x¸c ®Þnh h¬n...” (5, tr.23), ®¸p øng nhu cÇu cÇn thiÕt, cÊp b¸ch trong gi¸o dôc ®µo t¹o tiÕng Anh ë ViÖt Nam hiÖn nay. §−êng h−íng nµy kh«ng nh÷ng phï hîp víi ph−¬ng ph¸p luËn ng«n ng÷ häc víi chøc n¨ng luËn, tri nhËn luËn, dông häc, liªn ng÷ giao v¨n hãa, mµ cßn phï hîp víi yªu cÇu c¶i c¸ch, chÊn h−ng nÒn gi¸o dôc còng nh− ®¸p øng nh÷ng yªu cÇu ph¸t triÓn cña ®Êt n−íc.

3. D¹y vµ häc tiÕng Anh chuyªn ngµnh theo nhu cÇu x· héi

§©y còng lµ m« h×nh ®−îc nhiÒu nhµ nghiªn cøu quan t©m. T¸c gi¶ §ç ThÞ Xu©n Dung coi tiÕng Anh chuyªn ngµnh lµ mét lo¹i tiÕng Anh ®Æc biÖt víi kiÕn thøc vµ kü n¨ng thùc hµnh ®Òu nh»m môc ®Ých phôc vô mét chuyªn ngµnh ®Æc biÖt nµo ®ã (kinh tÕ, y häc, luËt häc, kiÕn tróc, v¨n hãa...). Mét ng−êi häc tiÕng Anh chuyªn ngµnh thµnh c«ng tøc lµ cã thÓ ¸p dông vèn tiÕng Anh cña m×nh vµo lÜnh vùc chuyªn m«n mµ b¶n th©n ng−êi ®ã quan t©m.

Cho nªn, “gi¶ng d¹y tiÕng Anh vµ tiÕng Anh chuyªn ngµnh ®Ó phôc vô c«ng viÖc t−¬ng lai cña ng−êi häc” (6, tr.37).

Ph©n tÝch nhu cÇu ng−êi häc lµ yÕu tè ®¶m b¶o viÖc ®µo t¹o theo nhu cÇu x·

héi vµ ®ã lµ tiªu chÝ quan träng cña mét khãa häc tiÕng Anh chuyªn ngµnh.

Ph©n tÝch nhu cÇu cµng tÝch cùc, chÝnh x¸c bao nhiªu th× viÖc ®¸p øng nhu cÇu cña ng−êi häc trong c¸c khãa häc tiÕng

Anh chuyªn ngµnh cµng ®¹t hiÖu qu¶

bÊy nhiªu.

Tõ kÕt qu¶ kh¶o s¸t vµ th¨m dß kh¸ch quan 150 çn bé c«ng chøc c«ng t¸c t¹i çc ngµnh nghÒ kh¸c nhau, nghiªn cøu cña t¸c gi¶ §ç ThÞ Xu©n Dung ®· chØ ra r»ng nhu cÇu sö dông tiÕng Anh trong çc chuyªn ngµnh lµ kh¸c nhau vµ r»ng, mét sè c¬ quan c«ng së cã nhu cÇu sö dông tiÕng Anh rÊt cao vµ rÊt th−êng xuyªn nh−ng ë mét sè c¬

quan kh¸c th× Ýt cã nhu cÇu dïng tiÕng Anh. Tõ ®ã, dùa theo nhu cÇu häc tiÕng Anh cña tõng ngµnh nghÒ mµ c¸c khãa häc tiÕng Anh chuyªn ngµnh sÏ ®¹t hiÖu qu¶ cao h¬n.

Tµi liÖu häc tËp còng lµ mét nh©n tè gãp phÇn n©ng cao tr×nh ®é tiÕng Anh chuyªn ngµnh cho ng−êi häc, do ®ã gi¸o tr×nh cÇn ®−îc biªn so¹n theo phong c¸ch giao tiÕp víi nhiÒu ho¹t ®éng, cã khèi kiÕn thøc phong phó nh»m môc

®Ých rÌn luyÖn kü n¨ng toµn diÖn vµ g¾n víi t×nh h×nh thùc tÕ. Cho nªn, t¸c gi¶

®Ò xuÊt mét sè gi¶i ph¸p nh− tiÕp cËn tµi liÖu d¹y häc hiÖn ®¹i, chó träng ®µo t¹o vµ båi d−ìng gi¸o viªn cã bµi b¶n vµ th−êng xuyªn. Bªn c¹nh ®ã, ng−êi d¹y cÇn gióp ng−êi häc nhËn thøc râ vÒ t¸c dông vµ ®éng c¬ cña viÖc häc tiÕng Anh chuyªn ngµnh theo nhu cÇu.

Dï ®· cã nhiÒu gi¶i ph¸p vÒ ®−êng h−íng d¹y vµ häc tiÕng Anh chuyªn ngµnh nãi trªn, kh«ng Ýt nhµ nghiªn cøu vÉn tá ra b¨n kho¨n tr−íc kú väng vµ thùc tÕ cña viÖc d¹y – häc ngo¹i ng÷

c¨n b¶n vµ chuyªn ngµnh. §ã lµ b¨n kho¨n vÒ n¨ng lùc ngo¹i ng÷ cña ng−êi häc, vÒ kh¶ n¨ng giao tiÕp b»ng ngo¹i ng÷ cña ng−êi d¹y, vÒ ch−¬ng tr×nh häc, s¸ch gi¸o khoa vµ kiÓm tra, ®¸nh gi¸.

Ngoµi ra, do ph−¬ng ph¸p d¹y vµ häc ngo¹i ng÷ chuyªn ngµnh cã kh¸c víi

(5)

viÖc d¹y vµ häc ngo¹i ng÷ phæ th«ng, tµi liÖu th−êng mang tÝnh ®Æc thï nªn ®ßi hái ng−êi häc cã tr×nh ®é ngo¹i ng÷ c¬

b¶n ë møc ®é t−¬ng ®−¬ng B1. V× vËy,

“Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o nªn mÒm dÎo trong quy ®Þnh chuÈn ngo¹i ng÷; c¸c tr−êng, tïy theo n¨ng lùc cña m×nh, cÇn tæ chøc ®a d¹ng c¸c h×nh thøc ®µo t¹o ngo¹i ng÷ víi nhiÒu cÊp ®é kh¸c nhau...” (7, tr. 28).

4. T¨ng c−êng ®éng c¬ häc tËp ngo¹i ng÷ chuyªn ngµnh cho sinh viªn

Tr−íc yªu cÇu cña x· héi, nhiÒu vÊn

®Ò ®−îc ®Æt ra nh»m n©ng cao hiÖu qu¶

viÖc d¹y häc ngo¹i ng÷ ë c¸c tr−êng ®¹i häc, cao ®¼ng. ViÖc häc ngo¹i ng÷

chuyªn ngµnh lu«n cÇn mét ®éng c¬ bÒn v÷ng, cÇn ®−îc t¨ng c−êng. Nguyªn nh©n dÉn ®Õn yªu cÇu bøc thiÕt ph¶i

®−a ra nh÷ng gi¶i ph¸p vÒ viÖc d¹y vµ häc ngo¹i ng÷ lµ do mét sè m©u thuÉn nh− m©u thuÉn gi÷a yªu cÇu chuÈn ®Çu ra vµ khèi l−îng d¹y chÝnh khãa; m©u thuÉn gi÷a yªu cÇu n©ng cao hiÖu qu¶

vµ viÖc tæ chøc d¹y häc theo ®Æc thï cña m«n häc; m©u thuÉn gi÷a yªu cÇu n©ng cao vÒ ngo¹i ng÷ c¬ b¶n vµ ngo¹i ng÷

chuyªn ngµnh. Mét trong nhiÒu gi¶i ph¸p ®−îc ®−a ra lµ tõ c¸ch tiÕp cËn ng«n ng÷ häc øng dông ®Ó nghiªn cøu

®−êng h−íng t¨ng c−êng ®éng c¬ häc tËp ngo¹i ng÷ chuyªn ngµnh cho sinh viªn.

Trong d¹y vµ häc ng«n ng÷ cã ba lo¹i ®éng c¬ phæ biÕn: ®éng c¬ bªn trong,

®éng c¬ bªn ngoµi vµ ®éng c¬ mang tÝnh s− ph¹m. Trong ®ã, ®éng c¬ bªn trong liªn quan tíi niÒm vui häc tËp cña ng−êi häc; ®éng c¬ bªn ngoµi liªn quan tíi lîi Ých thùc tÕ, cô thÓ mµ ng−êi häc mong muèn cã ®−îc qua viÖc häc ngo¹i ng÷;

®éng c¬ mang tÝnh s− ph¹m cã tõ líp häc vµ qu¸ tr×nh häc tËp.

Thùc tÕ qu¸ tr×nh häc ngo¹i ng÷

chuyªn ngµnh cho thÊy, ý thøc häc tËp vµ tr×nh ®é tiÕp thu cña sinh viªn cßn rÊt h¹n chÕ. Sinh viªn kh«ng ®am mª häc, th¸i ®é øng phã lµ chñ yÕu. NhiÒu sinh viªn kh«ng cã ®éng c¬ häc tËp râ rµng, chØ mong ®¹t ®iÓm 5 ®Ó khái häc l¹i. Bªn c¹nh ®ã, sinh viªn c¸c khèi tù nhiªn vµ kü thuËt th−êng cã th¸i ®é häc tËp tÝch cùc vµ kh¶ n¨ng tiÕp thu cao h¬n sinh viªn khèi x· héi (xem thªm: 8).

Do vËy, phong c¸ch, ng«n ng÷ cña ng−êi d¹y vµ kh«ng khÝ líp häc cã t¸c ®éng

®Õn ®éng c¬ häc tËp cña ng−êi häc.

Ng−êi d¹y gãp phÇn h×nh thµnh ®éng c¬

cña ng−êi häc qua c¸c ho¹t ®éng s−

ph¹m nh− gi¶ng d¹y, ®¸nh gi¸, t¨ng c−êng tÝnh tù chñ cho ng−êi häc... Ngoµi ra, ng−êi d¹y cÇn gióp ng−êi häc nhËn thøc ®Çy ®ñ vÒ môc ®Ých sau cïng cña viÖc häc ngo¹i ng÷ ®Ó hä cã niÒm tin vµ tiÕn tíi môc tiªu, môc ®Ých häc tËp. Mét

®iÓm cÇn nhÊn m¹nh lµ tÝnh tù chñ cña ng−êi häc. Nh−ng tÝnh tù chñ l¹i cã mèi quan hÖ qua l¹i víi ®éng c¬ häc tËp, cho nªn ng−êi häc cµng tù chñ th× cµng cã

®éng c¬ häc tËp vµ ng−îc l¹i, cµng cã

Deci vµ R. Ryan kh¼ng ®Þnh vµo thËp niªn 80 cña thÕ kû tr−ícqua lý thuyÕt vÒ sù tù quyÕt (Self-determination theory).

§Ò ¸n Ngo¹i ng÷ 2020 ®Õn nay ®· ®i

®−îc nöa qu·ng ®−êng nh−ng nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®−îc vÉn cßn kh¸ khiªm tèn. §· cã nhiÒu nhãm gi¶i ph¸p mang tÝnh ®ét ph¸ ®−îc ®−a ra nh−: x¸c ®Þnh

®èi t−îng, ®Þa b¶n −u tiªn; gi¶i ph¸p vÒ ch−¬ng tr×nh, gi¸o tr×nh,... Tuy nhiªn, theo chóng t«i, ®èi t−îng cÇn −u tiªn

®Æc biÖt ph¶i lµ ®éi ngò gi¸o viªn vµ häc viªn, bëi hä chÝnh lµ chñ thÓ cña qu¸

tr×nh d¹y vµ häc ngo¹i ng÷.

(6)

§éi ngò gi¸o viªn ®ãng vai trß then chèt trong tiÕn tr×nh ®æi míi vµ n©ng cao hiÖu qu¶ d¹y ngo¹i ng÷. Hä còng lµ nh÷ng ng−êi gióp t¹o ®éng c¬ ®óng ®¾n cho ng−êi häc. §éng c¬ häc tËp râ rµng vµ kÕ ho¹ch häc tËp chi tiÕt, phï hîp sÏ gióp häc viªn tiÕt kiÖm thêi gian, t¨ng tÝnh hiÖu qu¶ vµ trë nªn yªu thÝch viÖc häc hoÆc nhËn thÊy viÖc häc cã ý nghÜa vµ cÇn phÊn ®Êu vµ qua ®ã, gãp phÇn t¹o ra cho x· héi nguån nh©n lùc cã tr×nh ®é chuyªn m«n cao, ngo¹i ng÷

thµnh th¹o ®Ó b¾t kÞp víi hiÖn ®¹i hãa, toµn cÇu hãa.

TµI LIÖU THAM KH¶O

1. NguyÔn Hång H¶i. VÒ viÖc d¹y vµ häc b»ng tiÕng Anh t¹i mét sè chuyªn khoa bËc ®¹i häc ë ViÖt Nam hiÖn nay. T¹p chÝ Th«ng tin Khoa häc x·

héi, 2011, sè 1.

2. Ph¹m ThÞ §øc. VÒ ph¹m trï ®éng c¬

häc tËp cña häc sinh trong giai ®o¹n hiÖn nay. T¹p chÝ Nghiªn cøu gi¸o dôc, 1994, sè 10-11.

3. Th¸i Duy B¶o. §−êng h−íng ®µo t¹o tiÕng Anh chuyªn biÖt cho chuyªn ngµnh tiÕng Anh - T¹i sao kh«ng?

T¹p chÝ Ng«n ng÷ & §êi sèng, 2011, sè 12.

4. Phan V¨n Hßa. D¹y vµ häc tiÕng Anh theo c¸c môc ®Ých cô thÓ ë ViÖt Nam giai ®o¹n 2010 – 2020 tõ gãc nh×n thùc tiÔn vµ h−íng chiÕn l−îc cña §Ò ¸n ngo¹i ng÷ quèc gia.

T¹p chÝ Ng«n ng÷ & §êi sèng, 2011, sè 12.

5. Lª Quang Thiªm. TiÕp cËn triÖt ®Ó ph©n tÇng ngµnh vµ l−ìng ph©n trong ®Þnh h−íng ®µo t¹o chuyªn ng÷ tiÕng Anh. T¹p chÝ Ng«n ng÷ &

§êi sèng, 2011, sè 12.

héi. T¹p chÝ Ng«n ng÷ & §êi sèng, 2011, sè 12.

7. TrÇn Quang H¶i. D¹y – häc ngo¹i ng÷ c¨n b¶n vµ chuyªn ngµnh:

8. §ç ThÞ Xu©n Dung, C¸t Ngäc Duy Anh. D¹y vµ häc tiÕng Anh chuyªn ngµnh trong t×nh h×nh míi: Th¸ch thøc vµ gi¶i ph¸p. T¹p chÝ Khoa häc (§¹i häc HuÕ), 2010, sè 60.

9. Lª ViÕt Dòng. T¨ng c−êng ®éng c¬

häc tËp ngo¹i ng÷ chuyªn ngµnh cho sinh viªn c¸c tr−êng ®¹i häc vµ cao

®¼ng. T¹p chÝ Ng«n ng÷ & §êi sèng, 2011, sè 12.

10.Niemec C. P., Ryan R.M. Autonomy, competence, and relatedness in the classroom: Applying self- determination theory to educational practice. Theory and Research in Education, 2009, vol 7(2), p. 133- 144.

11.Ryan R. M., Connell J. P. Perceived locus of causality and internalization: Examining reasons for acting in two domains. Journal of Personality and Social Psychology, 1989, vol.57, p.749-761.