VAI TRÒCỦAMỸ
TRONG TRANH CHẤP LÃNH THỔ ẤN ĐỘ - PAKIXTAN
★ NCS NGUYỀN THỊ OANH Viện Nghiên cứuÂn Độvà TâyNamÁ, Viện Hàn lãm khoa học xãhội Việt Nam
★ NCSQUÁCH THỊ HUỆ Viện Quan hệ quốctế,
Học việnChínhtrị quốc giaHồ Chi Minh
• Tóm tắt: Vấn đề tranh chấp lãnh thổ giữa Ân Độ và Pakixtan - hai quốc gia sở hữu vũ khí
hạt nhân ở Nam Á, đã và đang là vấn đề nóng không chỉ đối với khu vực mà còn ảnh hưởng trên phạm vi toàn cầu. Sự can dự của Mỹ vào vấn đẽ này trong suốt nhiều thập kỷ qua đã có những điều chỉnh do tác động của bối cảnh khu vực, quốc tế, sự thay đổi lợi ích chiến lược và quan điểm chính trị của Mỹ đối với Nam Á. Bài viết làm rõ vai trò của Mỹ trong tranh chấp lãnh thổ Ân Độ - Pakixtan với tư cách là đồng minh của Pakixtan và là đôi tác chiến lược của Ân Độ. Qua đó chỉ ra sự thay đổi của Mỹ từ vai trò là chủ thểgiải quyết xung đột thành chủ thể quản lý khủng hoảng và đưa ra một sổ nhận định vẽ động cơ chính sách của Mỹ trong tranh chấp lãnh thổ Ân Độ - Pakixtan. Bài viết là kết quả nghiên cứu được tài trợ bởi Quỹ Phát triển khoa học và công nghệ quốc gia (NAFOSTED) trong để tài mã số506.01-2020.301.
(I)
•
Từ khóa: tranh chấp lãnh thổ, Ân Độ, Pakixtan, vai trò Mỹ.
1. Lịch sử vấn đề tranh chấplãnh thổ Ấn Độ- Pakixtan và vai trò củaMỹ
Hiệnnay,vấnđề tranh chấp lãnh thổgiữa các quốc gia Nam Á nói chungvà giữaẤn Độ và Pakixtan nóiriêng rấtkhógiải quyết. Là haiquốc gia sở hữu vũkhí hạt nhân ởNam Á, ưanh chấp lãnh thổ kéo dài hon 7 thập niên qua giữa Ấn Độ và Pakixtan đã vàđang tạonênnhữngđứt gãyan ninh nghiêm ừọng đốivóiổn định khu vực Nam Á. Đó là ữanh chấp về vấn đề Jammuvà Kashmir;
vấn đề sông băng Siachen.
Vấn đềỊammu vàKashmir
Khu vực Jammu và Kashmir là trung tâm tranh chấp lãnh thổ lớn nhất giữaẤn Độ và Pakixtan. Đến nay, đã xảyraba cuộc chiến ttanh liên quan đến khu vực này (năm 1947 -1948, năm 1965,năm1971) và rất nhiều cuộcđụng độ dọc biên giới hai nước vẫnđang tiếp diễn. Hiện tại, 1/3 lãnh thổ Kashmirthuộc quản lý của Pakixtan, phần còn lại do Ấn Độ kiểm soát. Với tổngdiệntích lãnh thổ hon 300 nghìn km2,đây là khu vực tranhchấplãnhthổtrênđất liền lớn
LÝ LUẬNCHÍNH TRỊ - số 526 (12/2021)
141
nhấtthế giới về quy mô lãnh thổ và dân cư sinhsống(2).
Vấn đề tranh chấp lãnh thổ giữaẤn Độ và Pakistan bátnguồn từ di sản của chế độ thực dân Anh ở Ấn Độ, là hậu quả của chínhsách
"chiađểtrị” trong Kế hoạchMountbatten của thực dân Anh(3). Đó vừa làdấu mốc kếtthúc sự thốngtrịkéo dàisuốt 190 nămcủa Anh tại Ấn Độ nhưng cũng là mốc mở đầu sự chia cát Ấn Độ thànhhai nhà nướclà Ấn Độ và Pakistan trêncơ sởtôngiáo.Đâychính là nguyên nhân chínhcho tranh chấp lãnh thổ giữaẤn Độ và Pakixtanở khu vực Kashmir đến ngày nay.
Vấnđềsôngbăng Siachen
Sông băng Siachenlà khu vực màẤn Độvà Pakistan đều tuyênbố chủ quyền. Tranh chấp giữa ẤnĐộ và Pakistan ở khu vựcnày liên quan đếnsự kiệnphân địnhbiên gióilãnh thổ theo Hiệp định Simla năm 1972(4). Hiệp định nàyđã không xácđịnh rõ nước nào có thẩm quyền đối vói dải băng Siachen. Theo Ấn Độ giảithích,lãnh thổ Pakistan kéo dài đến sườn núi Saltoro đã khôngkhóp với nội dung trong Hiệp định Simla, khi hai quốc gia đã thống nhất là đường biên giới lãnh thổ nằm ở vị trí“phía Bác thích họp”, tínhtừ điểmphângiói cám mốc trên bản đồl5). về phía mình, Pakistan khẳng định lãnhthổ của họ kéo dài đến đèo Karakoram và choràng Ấn Độ đãvi phạm Hiệpđịnh Simla năm 1972(6). Kết quả là hai nướcđều tuyên bố chủ quyền đốivói dải băng này. Từ năm 2004, hai nướcđã tiến hànhcác cuộc đàm phán nhầm chấmdứtxung đột và phi quân sự hóagiữa hai bênvề sôngbăng Siachen, tuy nhiên vẫn chưa đạt được thỏa thuận nào.
2. Nỗ lực của Mỹtrong giải quyết vấn đề tranh chấp lãnh thổ giữa Án Độ vàPakistan Mặc dù Mỹ không phải là bênliên quan và khôngcó các yêu sách lãnh thổ giữa Ấn Độ và Pakixtan, nhưng vói tư cách là cường quốc số
mộtthế giới, chính sách lâu dài của Mỹ làphản đốiviệc sửdụngvũ lực và ủng hộ luật pháp quốc tế, bao gồm cả cơ chế trọng tài để giải quyết tranh chấp bàng biện pháp hòa bình(7), đồng thời nhấn mạnh các bên tự giải quyết tranh chấp. Trong tranh chấplãnh thổ giữa Ấn Độ và Pakixtan,chínhsáchcủa Mỹ có sự điềuchỉnh phụ thuộc vào lợi ích quốc gia của Mỹ và quan hệ của Mỹ vói hai bên. Do đó, có thể là quan điểm trung lậpthụ động, trung lập tích cực và candự thông qua cáccông cụ chínhlàchínhtrị - ngoại giao và quân sự.Tuy nhiên, hai thập niên gầnđây, sự candự của Mỹ đối vói tranh chấp lãnh thổ giữa Ấn Độ và Pakixtanchủ yếu là sự candự trung lập thụ động thông quacác biện pháp ngoạigiao vớitưcáchlàtrung gian, hòa giải vàtrunggianhòagiải(8).
ThờikỳChiến tranh Lạnh
Sự can dự của Mỹđối vớivấn đềKashmir bát đầutừ năm 1947-1948. Theo đó, vai trò của Mỹ thể hiện ở quản lý khủng hoảng hơn là giảiquyết xungđột Kashmir giữaẤn Độ vàPakistan®.Điểu này được thể hiệnqua vai tròtrunggiantrong cuộc chiến tranhnăm1947 - 1948; chính quyền của Tổng thống MỹTruman đã có những hành động thiện chí để giảiquyếtxung đột Kashmir.
Vấnđềlammu và Kashmirđược cácquanchức cấpcao của Mỹ xemlà điểm nóng nhất vềnguy cơ mộtcuộcchiến tranh hạtnhân’101.
Chính sách của Mỹ đốivóivấn đềJammuvà Kashmir chủ yếutheo cácnguyên tác củachủ nghĩa hiệnthực. Ban đầu,Mỹ do dựtrong việc can thiệpvàovấn đề Kashmirnhàm tránh lựa chọn giữa việc ủng hộ cho lợiíchcủa Ấn Độ hay Pakistan. Tuy nhiên, Mỹ đãhọp tác vớiAnh khi vấn đề Kashmirđược đưa ra Hội đồng bảo an Liên họp quốc (UNSC). Đến ngày 21-4-1948, UNSC đã thông quanghị quyết thành lậpmột ủy ban Liên họp quốc về Ấn Độ và Pakixtan.
LÝ LUẬNCHÍNHTRỊ-Sô 526 (12/2021)
Ngày 25-8-1947,TổngthốngMỹ Truman tuyên bố ẤnĐộ nênchấp nhận trọng tài phânxử như một cáchđể phá vỡ sự bế táccủacuộctrưng cầu dân ý. ẤnĐộ phảnđối gợiý của Tổng thống Truman. Ngoài ra,theo quan điểmcủa Mỹ, đây là một vấn đề nghiêm trọnggiữa hai quốc gia mà Mỹđều có quan hệ thân thiện, nhưng lại không phải làvấnđề liênquan đếnlợi ích thiết yếu của nước này(11). Do đó, sau cuộc chiến tranh ẤnĐộ -Pakixtan năm 1947 - 1948, Mỹ và Anh thông qua Liên họp quốcđãtiếnhành một số chiến dịch gìn giữ hòa bình, thiết lập lực lượng quan sát dọc Kashmir. Ngoài ra, năm 1962-1963, Mỹcũng đã nỗ lực candự vào vấn đề Kashmir, thòi điểmxảyra chiến tranh biêngiói Trung Quốc - Ấn Độ, để Pakixtan không tận dụng bối cảnh này triểnkhai mộtcuộc chiến tranh vói Ấn Độ.
Bất chấp các nỗlực ngoại giaotừ Mỹ, xung đột giữa Ấn Độ và Pakixtan vẫn leo thang thành chiến tranh, vói hai cuộc chiếntranh vào năm 1965vànăm 1971. Dovậy, tronggiai đoạn này, vaitròcủaMỹ được thểhiệnqua sựcan dự vói tư cáchlàtrunggian thôngqua Liên họp quốc honlà can dự trực tiếp đốivói vấn đề Kashmir.
Cuộcchiếngiữa Ấn Độvà Pakixtan nãm 1947- 1948đã tạo cơ hội cho Mỹ thể hiện vai trò rõ hơn trong các tranhchấp giữa các nước trên thế giói. Trongcuộc chiếnnày, Mỹ đã có độngthái rất rõ ràng và gópphần giảm bớt mức độ nguy hiểm của cuộc chiến tranh thông qua việc chấm dứt viện trợ quân sự cho cả phía Ấn Độ vàPakixtan, bất chấp việc Mỹđã ký hiệp định họp tác về hỗtrợ vũ trangkhi cóyêu cầu với Paksitan năm 1959 và mốiquan hệ gần gũi vói An Độ. Tuy nhiên, những nỗ lực của Mỹnhầm canthiệpvàoKashmirkhônggiải quyết triệt để đượcvấn đề Kashmirkhi trong vai trò trung gian hòagiải,MỹvàAnhđã tổchức 6 vòng đàmphán
vào năm 1961và năm 1962, nhưng phíaẤn Độ luôn khảngđịnh sẽkhông từbỏ quyềnkiểm soát thung lũng Kashmir'12’.
Đến cuộc chiếnẤn Độ - Pakixtan vào năm 1971, gán liền với sự ra đòi của Nhà nước Bănglađét thìẤn Độ đã hoàn toànngăn cản vai tròtrung gian hòa giải từ bên ngoài,đặcbiệtlà Mỹ<13). Năm1972, Thỏa thuậnSimla đãrađòivà tuyênbố rànghai nước sẽ“giảiquyết những khác biệt bàngcác biệnpháp hòabình thông quacác cuộc đàmphánsong phương”. Từ thòi điểm này, Mỹ quyết định can thiệp tối thiểuvào vấn đề Kashmir do nhậnthức ràng sự can thiệp này mang đến cho Mỹ nhiều rấcrối hơn làlọi ích'14’.
Thờikỳhậu Chiến tranh Lạnh
Vai trò củaMỹ trong giai đoạn này đượcthể hiện ở việcgóp phần ngăn chặn leo thang căng thẳng ttong tranh chấp biêngiói thông qua công cụ ngoại giao trongcuộc khủnghoảngKargil (năm 1999) và vai trò trung gian hòa giảitrong các xung đột khác giữa Ấn Độvà Pakixtan.
Trong xung đột năm 1999 giữa Ấn Độ và Pakixtan ở Kargil, Tổng thống Mỹ BillClintoncho ràng, Pakixtan đã khoi màocuộc xung đột này'15’.
Lần này, sự can thiệp của Mỹ đã giúp hạ nhiệt cuộc xung độtvà ngăn khôngchochiến tranh xảy ra giữa hai nướcláng giềng Nam Á Đây là lần đầu tiên, Mỹ có biện pháp can thiệpngoại giaovàcó động thái đứng về phíaẤn Độ. Cụthể, trong xung đột biên gióiẤnĐộ - Pakixtan năm1999, Mỹ đã xác định ràng Pakixtan đã cố tìnhvi phạm ranh giói kiểm soátgần Kargil. Đồng thời,Mỹ côngkhai chỉ trích hành động củaPakixtan và yêu cầuquân đội Pakixtan phải rút về vịtrí cũ phía sau ranhgiói kiểm soát'16’. Dođó, ttọngtâm chính sách của Mỹ đãchuyển sang ngănngừaxung đột.
Như vậy,thời kỳ hậu Chiến tranh Lạnh, Mỹ tiếp tục duy trì vai tròtrunggian hòa giải trongvấnđề tranhchấplãnh thổ giữa Ấn Độ vàPakixtan, đã
LÝ LUẬNCHÍNH TRỊ -Sô 526 (12/2021)
143
gópphần kiềmchế cuộckhủng hoảng vànguy cơ sử dụng vũ khí hạt nhân giữahaicườngquốc hạt nhân ở Nam Á.
Chính sách vàvai trò của Mỹ đối với cuộc chiến giữa Ấn Độ và Pakixtan ở vùng Kargil khôngchỉđượcthể hiệnkhi yêu cầu hai bên từ bỏ leo thang quân sự mà còn đề nghị Ấn Độ và Pakixtan nối lại các đối thoạichính trị sau cuộc xung đột. Mỹ yêu cầu Pakixtan rút lực lượng khỏi các vị trí mà nướcnày đã chiếm giữ từ phía Ấn Độ dọc ranh gióikiểmsoát. Ngược lại, Mỹ cũng thúc giụcẤn Độ kiềm chế, không vượt qua ranh giói kiểmsoát hoặctấncôngPakixtanở khu vực khác, nhưng tình trạng tranh chấp ở Kashmir không thayđổi. Ấn Độ và Pakixtan đều tuyên bố chủ quyền với Kashmir. Đến thờiTổng thống George w.Bush, Mỹkhông tập trung vào việc đóng vai trò trung gianbỏi Mỹ nhận raràng, những nỗlựclàmtrunggian hòa giảitrong vấn đề Kashmir của Mỹ khôngđem lại hiệu quả.
Ngược lại,sự canthiệpcủa Mỹ làmxấu đi mối quan hệ giữa ẤnĐộ và Mỹ<17).
Đến thời Tổng thống Obama, Mỹđã đề xuất về các đàm phán trong tranh chấp Kashmir giữa ẤnĐộ và Pakixtan. Tuynhiên, Ấn Độ tiếp tục nhấn mạnh quan điểmgiải quyết vấn đề này ở cấp độ song phương và không chấp nhận sự hiện diệncủaMỹ vóitư cáchlà trung gianhòa giải.Tương tự,chínhquyền Tổng thống Donal Trump cũng đãtuyên bố sẽduytrì vaitròcủa Mỹ trong vấn đề Kashmir vói tưcách là người hòa giải.Đếnnay, đốivới các xung đột liênquan đến vấn đề Kashmir giữa ẤnĐộ vàPakixtan, Mỹ vẫn luôn có động thái can dự, nhưng sựcan dựnày mang tính chất trunglập thụ động hơn là trung lập tíchcực(18).
Vớivai tròlàtrung gian hòagiải, Mỹtìmcách tránh các hành động quánghiêng và có lọi cho Ấn Độ hoặc Pakixtan trongxung đột biêngiới.
Hiện nay,Mỹ đãđếngần hơn trongquanhệvói Ấn Độ;trong khi Pakixtan đang ở “điểm nghẽn”
khi chính quyền Donal Trump đã “tạmdừng"
các hỗ trợ an ninh cho Pakixtan từ năm 2018 và cát giảm đáng kể viện trợ phi quân sự. Tuy nhiên, trong vấnđềtranh chấp ở Kashmir, việc Mỹ nỗ lực ngăn chặn xungđộtleo thang thành chiến tranh giữa hai cường quốc hạt nhân không phảivì mối quanhệ song phương vóihai nước này mà mục đích chínhlàkhông để vấn đềKashmirtrởthành nguồncơnchosự bấtổn ỞNamÁ(19).
Như vậy, kểtừ cuộc xung đột Kargilnăm 1999, chính sách của Mỹ là ngăn chặnsự leo thang trong tranh chấp, xungđột giữa haiquốcgia.
Hiện nay, dướithời Tổng thống Joe Biden, Mỹ tiếp tục nhấn mạnh sẽ không có thayđổi nào trong chínhsáchcủaMỹ vềvấn đề Kashmir và vẫn coi Jammu và Kashmirlà lãnh thổ tranh chấpgiữaẤn ĐộvàPakixtan™. Điều này cho thấy, Mỹ tiếp tục theo đuổiquanđiểm truyền thống ràng Ấn Độ và Pakixtan cần giải quyết vấn đềthông qua đàm phán song phươngnhư được đề xuất bởi Hiệp địnhSimla năm1972 và tiến trình Lahore năm 1999.
3. Nhận định về động cơchính sáchcủaMỹ trongtranh chấp lãnhthố ÁnĐộ -Pakixtan
Vềmặt chiếnlược, Mỹmuốn khẳng định vai trò cường quốc sốmột thế giói thông qua sự hiện diện và can thiệp vào các cuộc xung đột,khủng hoảngtrênthế giói. Mỹ muốn chứngminh phạm vican ứìiệp ở khu vực Nam Á khôngchỉ trong vấn đề dânchủ, cải cách thị trường hay vấn đề hạt nhâncủa Ấn Độvà Pakixtanmà Mỹ cũng cóvai trò trongviệc ngăn chặn xung đột trong khu vực dưới bất kỳ hình thứcnào, trong đó cóxungđột rất “nhạy cảm” làtranh chấp lãnh thổ.
Mục tiêuchiến lược của Mỹ khi can thiệp vào tranhchấp lãnh thổ giữa Ấn Độ và Pakixtan là
LÝ LUẬN CHÍNHTRỊ - Sô526 (12/2021)
để duy trì sự cân bàngquyềnlựcởkhuvực này.
Đặc biệt, thông quavai trò là chủthể “trung gian” có ảnh hưởng và ưu thế vượttrội về sức mạnh tổng họp quốc gia so với các quốc gia đang có tranh chấp trongkhu vực, sựgiatăng can dựnày của Mỹ là bướcđi để xâydựng và củng cố các mối quan hệ đồng minh và liên minh có cùng “chí hướng” của Mỹ. Điều này cũng bát nguồn từ việc Mỹ xemẤn Độ là một đối trọng tiềm năng đốivói ảnh hưởng khu vực của TrungQuốc.
ở cấp độ quốc gia,động cơcủaMỹ bao gồm:
(i) tranhchấp lãnh thổ giữa Ấn Độ - Pakixtan là các tranh chấp lãnh thổ lớn nhất, phức tạp nhất, kéo dài nhất, khógiải quyếtnhất ởNam Á, có tácđộnglớnđối với lợiích của MỹởNam Á; (ii), tranhchấp này là sự hộitụ của hai chủ thểquan trọngcủaMỹ ở khu vực Nam Á nói riêng và thế giới nói chung: Ấn Độ là đối tác chiến lược với Mỹtrongcác vấn đề toàn cầu;
còn Pakixtan mặc dù là đồng minh lâu năm của Mỹ nhưng quan hệ hai nước hiện nay xuất hiện nhiềubất đồng.
Vê mặt an ninh, trước hết, nhằm bảo đảm ổnđịnhanninhkhu vực Nam Á. Giatăng can dự vào cáctranh chấplãnh thổ giữa Ấn Độ và Pakixtan là một biệnpháp giúp Mỹ “quản lý xungđột” một cách gián tiếp, tránh các xung đột,tranh chấplãnh thổ leo thang thành chiến tranh,ảnh hưởng đếnổn định, phát triển của khu vực và thế giới. Điều nàyrấtrõ ràng bởi đây làmột trong những mục tiêu trong các tuyên bố chính sáchNam Á của Mỹ®11. Thứ hai,bảo đảm an ninh về vũkhíhạt nhân trong khu vực. Ngăn chặn xung đột giữa Ấn Độ vàPakixtan - hai quốc gia khôngchỉ sở hữu vũ khí hạtnhân mà còn là đồng minh (Pakixtan) và đối tác chiến lược (Ấn Độ)của Mỹ. Một cuộcchiếnưanhquy môlớn, đặcbiệtlà giữa các quốc giasở hữuvũ khí hạt
nhântrong khu vựcsẽ làthách thức trựctiếp đối vói các lọi ích của Mỹ.
Sự can dựcủa Mỹ đối với tranh chấp lãnh thổ Ấn Độ vàPakixtanđượccân nhác trên cơ sởbối cảnhquốctế, lợi ích nướcMỹvàcác quan hệ của Mỹ vớiẤn Độvà Pakixtan. Sựcan dự này cho thấy Mỹ đã có vai trò tíchcựctrong việc ngănngừa xungđột, quản lýxung đột, không để xung đột leo thang thành chiến tranh, ổn định cuộc khủng hoảng vàtrung gian hòa giải.
Tuy nhiên, trong gần 7 thập niên qua, vai trò của Mỹ khôngđượcđánhgiácao trongvấn đề xung đột lãnh thổ Kashmir giữaẤn Độ và Pak- ixtan. Nguyên nhân một phần là do Mỹ chưa thực sự quyết tâm can dự, không muốnvấn đề Kashmứảnhhưởng đến mối quan hệĐối tác chiến lượcvớiẤn Độ và vói đồng minh Pakix- tan. Mặt khác làẤn Độ rấtquyết đoán trong vấn đề Kashmir do những longạivềđộng cơ candự của các tổ chức quốc tế và cường quốc bên ngoài đốivới vấn đề lãnh thổ. Nói chung, trong bối cảnh cạnhtranh giữa các nước lớn ngày càng gay gátởkhu vực Nam Á, chính quyền Áp- ganixtan sụp đổ, sự hiện diện củaMỹ trong vấn đề tranh chấplãnh thổ giữa Ấn Độ và Pakixtan là một cách để Mỹduy trì sựthamgia của Mỹ trong vấn đề an ninh khu vựcNam Á □
Ngày nhận bài: 15-11 -2021; Ngày phản biện:25-11 - 2021;Ngày duyệtđăng:20-12-2021.
(1) Tháng 5-1954, Pakixtan kýHiệp định Hỗ trợ phòngthủlãnnhau với Mỹ.Cuối1954, Pakixtan trở thành thành viên của SEATO cùng với Mỹ, Anh, Pháp,Thái Lan,Philíppin, Ôxtrâylia vàNiuDilân.
(2) Bukh,A. (2020), Territorial Disputesin Asia:
Colonialism, Cold War and Domestic Politics, https://www.researchgate.net/publication/338633
LÝ LUẬNCHÍNH TRỊ - số 526 (12/2021)
145
837_Territorial_Disputes_in_Asia_Colonialism_
Cold_War_and_Domestic_Politic, ngày truycập7- 6-2021.
(3) Ngày 3-6-1947, Kế hoạch Mountbatten được Nghị viện Anh chính thứccôngbố. Kế hoạch này còn đượcbiếtđến vói tên gọi là “Đạo luật về nền Độclập Ấn Độ”.
(4) Hiệpđịnh Simlađược ký kếtnăm 1972gồm 6 điểm vói nội dungchính: haibênphảirútquânvề sau LoC, về phía lãnh thổcủa mình; Hainướcphải tôn trọngLoC; Hainước tự kiềm chế và không đe dọa dùng vũlựcvượt qua LoC; Việc rútquân phải hoàn tấttrong vòng 30ngày kể từ khi Hiệp định cóhiệu lực;Hai nước cốgáng bình thường hóa quanhệvà thiết lập hòa bình dọc biên giới, bao gồm cảviệc giải quyết vấn đề Kashmir (Nguồn:
Ministry of External Affairs, Government of India (July, 1972), Simla Agreement July 2, 1972,
? 19005/Simla+Agreement+July+2+1972, ngày truy cập8-9-2021).
https://mea.gov.in/in-focus-article.htm
(5), (6) Omer FarooqZain(2006), “Siachen Glacier Conflict:Discordant inPakixtan-India Reconcilia tion”,Pakixtan Horizon Vol.59,No.2 (April), p.73- 82,73-82.
(7) Congressional Research Service (May 14, 2014), MaritimeTerritorialDisputes in East Asia:
Issues for Congress,
reports/R42930.htmlingày truycập 6-6-2021, p.1-43.
(8)Oliver Ramsbotham(2005), ContemporaryCon flict Resolution: ThePrevention, Management and Transformation of Deadly Conflicts, UK: Polity Press, p.19.
https://www.everycrsreport.com/
(9), (10),(11) Rathnam Indurthy (2005),“TheTurns andthe Shifts in theUS Rolein the Kashmir Conflict since1947: Today’s Propitious Time to Resolve it”, Asian Affairs, Vol. 32, No.1, p.32-33,32-33,32-33.
(12) Sumit Ganguly (July 30, 2019), “The United StatesCan’t Solve the Kashmir Dispute,”Foreign
Affairs (online).
(13) Sự tham gia của Mỹ vào cuộc chiến này thế hiện ở động thái ủng hộ đối với quan điểm của Pakixtan. Trong sự kiện này,trong khi Ấn Độủng hộ những người đấutranhvìtự do củangườidân Đông Pakixtan thì Mỹ lại đứng về phía chính quyền Pakixtancó trụ sở ở Tây Pakixtan. Thậm chí từ ngày1-12-1971, TổngthốngNixon tuyên bố toàn bộ giấyphép choviệcvận chuyển vũ khí đếnẤn Độ trong tương lai sẽbị treo lạivà những giấy phép đã được chậpthuận sẽ bịhủy bỏ.Ngoài ra, Mỹ tiếptục cungcấp vũ khí cho Pakixtan và đặttoàn bộ trách nhiệmvề sự căng thảng ởtiểu lục địa lên Ấn Độ” Xem thêm Lê Thị HàngNga (2018), Quan hệẤnĐộ- Hoa Kỳ (1947-1991),Nxb Chínhtrị quốc gia sự thật, tr. 95-96.
(14),(17) Xem LêThị Hàng Nga: Quan hệ Ấn Độ - Hoa Kỳ (1947-1991), Nxb Chínhtrị quốc gia sựthật, HàNội, 2018,tr. 95-96,95-96.
(15), (16) Bruce Riedel (July 24, 2019), Howthe 1999 Kargil conflict redefined US-India ties, https://www.brookings.edu/blog/order-from- chaos/2019/07/24/how-the-1999-kargil-conflict- redefined-us-india-ties/, ngàytruy cập 7-5-2021.
(18) Reuters Staff (August5,2019),US Closely Fol
lowing Events in Kashmir,
article/us-india-kashmir-usa-idUSKCNlUV24Z, ngày truycập 11 -8-2021.
https://www.reuters.com/
(19) Richard Haass (2019), Tilting at MoreThan Windmills in SouthAsia,
article/tilting-more-windmills-south-asia, ngày truy cập 6-6-2021.
https://www.cfr.org/
(20) AnwarIqbalPublished (2021), No changeinUS policyonKashmir, says StateDept, .
,ngày truy cập 7-6-2021.
(21) Robert 0. Blake Jr. (2009), The ObamaAdmin istration 's Policyon South Asia, https: //web.archive.oig/
/rls/remarks/ 128753.htm,ngày truy cập6-4-2021.
https://WWW dawn.com/news/1606744
web/20090910054720/http://www.state.gov/p/sca
LÝLUẬNCHÍNHTRỊ- số 526 (12/2021)
