Gercgis treer aan die H .P.K. as 'n Nnnsblad.
- - - -- - · - --
Wi lE SY N AAST'E VERAG, DO :EN SON DE ; MAA R IIY
WA1' fllEDEL YE H ET JHET Dff.E El-L El VD ffGES,
liY I S GELU IUOG .
0
Wl E HOiU ONTFERM OOR D!E ARME, LEEN AAN
DIE HERE; EN flY SA L fl OM SY IVELDAA. D
VE RG ELDE.
0
---~---~----~--·---~----· ·---~----
. No. 49.
VIERDE JAARGANG. WOENSDAG, 31 OKT. 1 945.
----~---~-~-·---
Dev1r Te Ko Baas oor 1\!'teerderheid mmunis te in Berlyn
lBesorgdheid Oor Lot
~ Duitsland
Van
Dit wil voorkom of gesonde vcrsta nrl einclelik begin deurbreel<
in die Angelsaksers e wereM ten opsigte van Duitsla11 d. Dit is neg- maar op klein skaaJ weens die gevt eldige vooroordele wa.t die Gea.lli- Derde pers by hnl volkere g-eskep bet, wat n og oorkom moet w ord, dog die rigting word duideliker.
In 'n
toespraa1~voor die Britse Laerhnis het Ernest Bevin, minister van buitelaudse sal-:e, 'n beroep op die b o ndg:enote gedcen om Duitsland van hongersnood te red . Honger en ontbering, het hy gese, kan miski en meer lewens eis as die lmnonne en
atc~Vmbommc.Hy het ver wys na 'n besoek deur hom an.n Berly n, waar hy oor- stclp gemak het deur
W?.thy e·esien het. Die verdeliug- va .n Duit sland i n verskillende besetting ·sg ebiede het hy as 'n fout beskryf en toegegee dat politieke oorwegings die. gesoude verstand
oorsl~aduhet.
Met betrekking tot die verdrywing van D uitsers uit Oos Duitsland, · het hy gese dat daar toe 15,000,000 men.
se tegelyk pan die beweeg is. Die oorweldigende meerderheid van bier.
die mense is vroue en kinders. ,Ek weet nie hoeveel Duitscrs na Rusland gegaan het nic, net die
l<uss~wcet dit", het hy in die vcz:baod gesc.
.,Stel u voor dat 60 persent v~m die bevolking van hierdie cil and eensklaps uit hul )1Uise verdryf en na elders verjaag word. Dit is die prentj ie wat 'n mens jou moet voor.
stel," het hy gese.
UUSSE ONTVOER.
DU.E.TSE BHEIN
'n Berig hct verlede week gemclcl dat die Russe al die D u.its e weten•
skaolikes na Rusland ontvoer. Na•
dat' huile lml cie gebiecl blykbaar J,aa lgest.roop het, het hulle w eten•
:skaplikes in ·die Bdtsc bes ettingsge•
bied begin opspoor. Die beri g lui dat dit aanvanld ik Russ ies e soldate was wat die man ne ontvoer bet, maar toe daarteen oeprotesteer is, is dit gedoen deuz: mense in hurgerlike 1dere. Nie ecn weten skaplike het in die Britse dee! van Bedyn oor•
gebly nie.
In
'nhoofartikel het die Londense Times verlede week openlik gepieit vir ,.ware selfregering" in en die :nywerheidsherstel van Duitsland as die enigste oplossing v ir d ie voorko,
·ming van chaos .
Die blad betreur dit ook dat die land versnipper gehou w ord onder : besettingsowerhede
metuiteenlopen.
.de beleide.
NYWERHEDE
In verband met die herstel va n J[)uitse nywerhede, verklaar hy o.a.:
,Die ernstjgste tekortkoming van ,_;;t,i~ 9~_all_i~~.r..d~ beleid in Duitslaud is
die afwcs igheid va n gesamentlike po•
gings om die Dt:itse nywerheid
teherstel. D at Duitsland produktie f moet w ees. , is nie net 'n Duitse be.
la ng nic. D it is 'n Europe sc en wereld.
wye belang , aangesien d it aileen deur middel va n intensiew e produksie is dat Duitsland sy deel kan byd ra tot die wercldekonomie en d ie skade kan herstel wa t hy ve roorsaa k bet."
PLUND ERING
Met verw,ysiJ1g na die venvyde·
ring van Duits e masjincrie as ver•
DU!TSE F ABlUEKE NA RUSLAND
Die Russe het vcectig D uitse fa , brieke, waar ondcz: <iie be.roemde Krupp• en
H~nmmG odng•fab::ieke, wat in die \ 7-. 1 esters e bescttingsqe•
bicd geke is, o_ pgccis vir verwyde•
ring na Rusland. Dit is nan hom toegestaan 'n dag nada t ' n Reuter•
berig gcmeld het da t hicrdie vcrwy•
deri..ng Duits!anc\ kaal sal stroop van die nywcrhcde w::1t die ac.der Ge, alli eerd es as noodsa2klik vir die voortbestaan van die D uitse volk beskou.
'11
V roci:ire l.Jerig het gerudd dat . hierdie fabrieke ger.oem word in 'n gebeimc R ussiesc lys.
gocding vir oorlogska de, verk!aar die blad
d:~thicrin
~·eer.ls 'll puntbcreik i s wat neerkom oo wraok·
sngtigheid wat jou cie n~deel be=
werk.
,Die gevaa:: is l'ans niQ die her•
lewing van die Duitsc mag nie, maar die versni_t>!Jering van Duits land in dele wat niks meer as mannetjies op die sknakbord sal wees in die s pcl om mag tussen die oorwinnende moondhede nie.'' Aldus die Times . Die gees wat die blad openbaar, verskil heelwa t van die van 'n paar
maande gelede toe verkondig is da t Duitsla nd net toegelaat sal word om koekoek.hodosies te vervaardig.·
RUSSIESE HOUDING Ond er die opskrif ,Op pad na die Afgrond" spreek die Cape Argus be, sorgdheid nit oor die houding van Rusland ten opsigte van Sentraal.
Europa . Hy se:
, lndien massa. sterftes groot dele van Oos. en Midde. Europa oorwel.
dig, sal die hele westelike dee! van die Vasteland vir
'nlang tyd daar.
onder ly. Maar Rusland is fcitlik heeltem al selfversorgend. A s di e hers tel van Oos= en Midde· E uropa vertraag word as gevolg van sy vee•
wydering van Duitse en ancler I ande se fabriekc en goedere, sal dit geen teenslan vir die Rus£icse ekonomie wees nie. D us bestaan daar v ir
Rus~land nie dieseHde dringenclheicl vir
'nverenigde beheer oor voorroalige vyandelike gebiede ten einde ekono.
miese c haos te voorkom nie. Hier.
die funda mentele verskil in stand.
punt is oorsaak van die ongelukkige ontwikkeling
watO os. Ew;opa op
'nmaatskaplike en ekonomiese ramp laat afstuur. l\t 1iljoene me nse is let•
terlik besig om na die afgrond tc gly en niks doe.ltreftends word gcdoeu om dit te vcrhoed nic."
Die blad meen dat in plaas van samewerking tussen die Drie Grotes.
Rusland
metsy eiesinnige beleid besig is om steeds verder weg te dryf van die ander.
Die mening dat Berlyn in geval va n · n onpartydige verkiesing nie sy steun sal toese aan die oorheersing van die komm unistiese party nie, word deur genl. Eisenhower uitge.
spreek in sy maandverslag oor die militere regeri ng in Duitsland.
H y verklaar dat vie t partye op aandrang van die kommuniste 'n blok in Berlyn gevorm het. Alvier die partye publiseer koera nte. Die Rus•
siese owecheid gee aan die kommu•
.niste genoeg koerantpapier om 200,000' eksem_9lare te druk, terwyl die drie ande r slegs I 00,000 eksem·
p!are kan druk. A1 die kocrante is ann I<ussiese sensuur onderhewig, en die draadloos word net cleur die korumunistiese leiers geb.ruik.
Ou !V1oeder se Bydrae
' n Ou moeder van 77 jaar, tan te Dorie Grimes van Oudts hoorn, het vi r die Noodhulp fonds £'1 5s. ge•
s kenk wat sy gemaak het uit 'n
ta~elldeedjie.O .B .=WAPENS EN .VLAE O.B .• vlae en , wapens w ord alleen deur erkende O .B .• kanale verkoop, o .a. deur P ublicite, Johannesburg.
f..1ense wat d aarmee rondsmo us, doen dit vir eie voordeel.
lBiNNE DAE
, 'N GESONDER J.\XAN • • .
B!NNE 90 DA E
'N
STEI~KiViAN • • . . of so nie betaal ek
ulesgeld terug.
se duisende suksesse is U VlAARBORG
Seuns en
jon~ m<~nsverlang M OOI SPtERE en
REUSE KR.AG . . • . Bejaarde ma ns ved ang
BL YVlENDE GESONDITEtD JOHAN HEFER voors ien in al!:wee.
Qntvan;: '' 1a~rsusse dcu r <He pos en o<!I<:u Jn u sbapl-uHner, SOIHlcr C!"lt
eui;-cen th1:1_-r,-rnn we<:t. .Bllll!w. l~rysc. l\fai.;.UJce :ernu;.
'
. l'•
Sl<ry1 vnnt.Jag ot vul dJe l(OOI)On Jn e;.a JtOS rut rwn:
JQII,\'JII 2fF;I'EH
H.ere:r-lnstihiUt - .nn.!i 3HH_, Kanpstn-t!.
Stuu.r my M"b. C'TML'.I bt.oond<l'rbede otntroo.t U kur!JUCOC.
N:uun ... , ...•.•...•.•...••• • •••••••.•.• • ...•.•• • Adr9:3 .... . . •.... . . . ...••...•••.•••.••. ~· ••.•.•.•••••...•..••••••••.••.•••• ., euco~
.... . . .. ... ... ..
~···...
PLUIMVlEJE
IDle Re9te lf"lrmn om u f,f..:Ut~fYEE, EI.ERS en nuder f'lt000l(TE nnu lo
RtOI)T ts:
C. M. ELOPF EN KIE.
(Edm•.) ll•s>erl<
li!ORE:I1AHK U'o•tms ill!~> N"£W'l'OWN
G. A JFllCUlli{DT, lBeperlk
(Ltd Afrtkaaose Haodelstnstltuut MASJ IN !ERIE, VSTEP.WAIPI!E,
P ROOUKYIEHA NDELAARS
~ 700 Opgcrla ~
IBLO ~]V!fFONTJEKN
A.V.R.O.B
Lykhe~orge.r~. Graf~teenmakers;
Begrafnisversekeraars BLOEMFONTEIN - PRETORIA
130 Takke
MEUBELS
PRYSE STYG VINNIG
KOOP NOU!
Ons hou alleenlik goeie kwa liteit Meubels in voorraad
Wer&!ll Meij]b e ilhllluncl~~a~r~
(EIENDOMS BEPERK) Groote Kerkgebou - KAAPST AD
BECUA.FN ff.SV EUENffG!NC
'n lllle!n Marutoeltk•• Pn.u>\lt> dek dJG helo Fa.mUie.
Dte Lykbe.t~.nrger Jo u dorp In ons agent.
IDIP: 11(1'Jn.Al'Rn<.\AN.SY. I"Y.JH:II.-!.i':IE VAN
!BEO RA U"NI S'v'l':ltSf;f\ F. It IN OS· V t;llE ;'\'I OlNO-"' riEPERi\. . . . . . . . . . . ..
(OereJttotreer oorter d1e Versekertngowet) 33 .BecketfAt:ebon, ,-.r.-Aitl~'>ntstl"twbt 67,
h/v. Un.JTI!'I-,,n~tmilt.
JOBANliJE86VllG.
DIE O.B., WOENSDAG, 31 OKTOBER 1 9'15.
Die reuse,optog van Die Ossewabrandwag by gdeentheid va n Krugerdag in Preto ria is gelci deur 'n afdeling Boeredogters wat ' n speerpunt gevorm het, soos duiddik op bostaande foto gesien kno word. Hulle word gevolg deur die groot gesamentlike blaasorkes van Pretoria en Brits. Hierc\ie pragtige orkes is weens politiekc verde .eldheid nie toegelaat om by die Standbceld te spec! nie. Daarvoor is
di~mil itcrc orkes van die Staande Mag gebruik - waar binne daar miskien baie goeie Afrik aners was, manr miskien ook vyande van Kr uger wat met
'nvloek in die hart daar gespeel het. J.\tlag ons volk by die voigende viering verenig wees!
I{ o m 1rn unis ti ese
n Paar lede van Hopefield se Boereje ug het £,) Ss. bymekaarge.
maak vir 8 A ugustus deur naald>verk en leerwerk in die dorp te verkoop.
lV Ie R1se ~~isiei
'
As U kans MORE kom sal d it u
onbereidl
Die kommun isties e
ag~ntcin Suid· Afrika is tans besig met 'n pro·
paganda.veldto~J
in ons skole. Talk vlugskri!tc en boekies oor Rusland
'!n
die kommuni sme word onder die
kind~rsversprei. In Kaapstad is sulkc propagandastukke in klaskamcrs ontdek, terwyl D ie T ransvaler berig dat daar talle sulke pamfletfe aan skok in Johannesburg gestuur word.
.,Onthou u v!r Vo.n dc:r Merwe? ..
,,0! Jn! . . . hy het geluk gehad - cen van die A!dcllngsbestuurders Is plotseling oorledo on hy Is io die bctreltllln<; ingcsKuif".
Hoe dlk~·els hoor u nlc so'n opmerkin~ nlc'!
Taamlik dikwels - dit wll voorl<om asof die mc~ste welvarendc manne hullc sul<ses aan dle grilligc nood1ot te da•nke het. l.laar gaan maar op ~mike sul<-:csvollc manne sc loopbanc fn - een ding st3•:ln In CHi.e s;cvnJ us 'n paal bo .. vatcr - dit fs nie gelul< or
~;enlale na·nlcg of be~;lftl~inl': <leur • n ryk bloedverwant nle. dit !s OPLEIDING. Dit was die geval met V:tn der !>1e:·\vc - die verrno~
om voorult tc sten, oplc!ding:, l<waHfil<a::;i~ -
hy was ::ere~d toe die l<ans gc~<om hot. U wect nooit ·.vanoccr u groot kans gaan kom nie maar u ka..n not: begin om sckcr te maal<
dal u dit :;;al IGtn ufthuit wnnneer dil 1<o:n. - soos cHt vroP.~r of later moet kom.
u
1o::1n die wcg van sukscs ,._..olg wat <leur hondcrdc stucrcnte van T.A.K.lC bctree is wat vandag invloedryke en r;oed. besoldigde betreld<lngs belt lee.T.A.K. K. se korrrspondensiel{ursusse 1s sowe1
leersaam as boe!cnd. Hullc bled vollMir,e opleidin~ wnt op die hoogte vn·n die tyd i~. in 250 vnl~kc aan en st.aan onder die gcdurit::e sorg van ten volle gekwnl!fi~\:!ercte voltychu•
en deellydse lektorc met 'n un!vers!H\re opleiUing.
Shryj' om PROSPETCJ'VS en VRY aclu£es v1 ·r lockom spl<tnn e.
6013·1
Dcr.slrtemcnt o.n ..
Bu~ fl~O.
l'Jtl!:l'OitM.
Die lcktuur word deuc die ,.V riende van die Sowjet,U nie"
versprei en agtero p is daar 'n in.
skrywingsvorm wat de ur die kind ingevul moet word, d an wor d hy ook ' n ,.Vriend" va n die Sowjet.
'n
H ele reeks name e n e1dresse ver.
skyn daar by met wie voornemende .. Vriepde'' in ve;:binding kan tree.
Hierdie name is oorwegend Joods.
Hierdie geskrifte verskyn in A fri.
kaa ns en daa r w ord gek la dat mense in die verlede nog te min kennis op, gedoen het omtrent Rusland en sy metodes. Die propagandablaadjies verswyg natuurlik die £cit dat Rus•
land geen buitclandsc
waarnerr.e~:stoelaat om vrydik in Rusland rond tc gaan soos .dit mense in ander Iande vrystaan . om te doen nie. AI kennis wa t dus van daardie werelcldeel ver.
kry ka n word. is deur rn iddel van sulke eensyclige propagandastof. en ve rd .er deur middel van georgan iseer . de toere waar werkers uit die buite, land onder amptelike toesig besocke bring aan spesiaal voor bere ide inrig, tings.
TONEELSPEL
In sy bock ,.I w as a Soviet.
\Vorker" vertel Andrew Smith.
'nAmerikaanse kommunis, hoe hy ook deur so' n toer begoel is en toe later sak en pa k na die ,.W erkerspa radys"
verhuis het om toe tot sy verdriet
uit te vind dat dit alles kolossale bedrog was wa t by gesien het. Hy het te rnouernood later ontvlug.
' n Nede rla ndse ingenieur wat 'n paar ja ar la nk voor die oorlog in R usland werksaam was, het aan
nvriend in Suid. Afrika meegedeel dat hy geen vr yheid van beweging gehad het nie. Op
'nkeer was hy juis op die stasie besig om verlof te vedo:y vir 'n besoek aan 'n naburige plek, toe dn<tr meteens die bevel kom dat almal die sta sie moet verlaat. H y het · toe uitgevind dat daar
'ntrein aan die kom was md buite!andse be·
sockers. Sulke besoekers mag geen wcrkloses en beddaars op die stasie sien nie. Lc.de van die kommunistiese party sped dan die rol van werkers op die stasie. Sodra die trein vertrek het,
ma~die bedelaars maar weer hul verskyr:ing maak.
Arbeide rs Tree Uit - Rege ring
Di::: koalisie tussen die Verenigde Party en Arbeiders pacty is vcrlede week deur min. W. B. Madeley, Ieier van laasgenoemde party, opgesc.
Mnr. Madeley tree ook daarmee ui. t
die kabinet.
OlE O.B., WOENSDAG, 31 OKTOBER 19·1 5.
?tAFR~K AANSE STUDENTEBOND"
~N VOORUITSIG GESTEL
A. N.S.QPosis ie Bly Onverand erd
Voortvloc!ende uit samespreldngs van vyftien studcnteleiers en dosente onlnngs e·ehou in Pretoria, is 'n besluit geneem om 'n vcrtcenwoorcligcnde studente-org·anisasie met name ,Afrikaanse Stndentebond
I.in die lewc te rocp. Hierclic organisasie, ,gegrond op die Christelike-nasionaiisme, soos blyk uit ons Volkstradisie en geslriedcnis, " sal hcmself ten doel stel om al die Afrikanerstudcnte aan die ve:rskillende universitcite saam te sneer in ·u selfst andig e beweging om lmllc daardeur instaat te stel om hnlle ideale en bcgin- sels uit te leef en te verwesc>llik Dan.r word ver wn.g dat die ver- skillende Studenterade op 'n cersdaagse lwngres vertecnwoordig· sal word met die oog op uitbreicling nn. ancler nniversitcite.
PERS S!CGP WA!\INDRUK Met pcrsberigtc oor l.lierdic saak is daar deu r vcrwronge J:ommcntaar die indruk gcskep dat die saal: hier eintlik sou gaan oor die \'Oortbe- staan van die l\.N.S. al dan nic, en, as sou .die stigtina van so 'n studcn- tc-o rganisasic ,noodwcndig bct<.kcn dat die A.N.S.
Villidie univcrsitcite sal ve rdwyn."
A. N.S. LEWE VOORT Die offisiele A. N.S.-verklaring sal op 'n kongr cs wat binnekort r:ehou word, uitgercik word. Tot
tydr:r:
wyldit gebeur,
brin~die stigiltl{f van 'n ,.Afrikaanse Swdent ebond'' gec:1 vcrandenng in die I! .N .S.-beicid.
Oft.o.v. sy aktiewe strc\'.'c vir die Afri- kanersaak onder sludente nic, Of in die handhaw ing van wat hy lol dus-
U.K.O . V.S. Breck Met U. Kaapstad
Die bcsluit vnn <.lie nuwe studeu( e•
rnnd van
Ka<:~pstndom N .U .S.A.S.
weer te erken en dus die insluiting vnn <.lie naturellekoUege Fort Hnr!!
in genoemd e
organis<~sicondcrskryf, hct gclei tot verbrcking v2n die be·
t.rekki nge tussen U.K.O.V.S . (Bloem<
fontein) en Knapstad. Die bcsluit is geneem op 'n
verg<:~deringvan stu<
dente wat ook 'n beroep op
<:~nderuniversiteite ged ocn het om die voor•
bceld te volg.
ver deur hade stryd, totstand ge- bring het nie. Die A.N.S. !ewe voort sonder verwatering 1•au
sybeginscls, sonder ko-mpromis.
A. N.S. EN A.S.
Teenoor hierdie ,.Afrikaanse Stu- dcntebond'' staan die A.N.S. nic as opposisie of as teenvoc tcr nic-in- tcende e/ die I! .N.S. verwc/kom clke pogin[; om die studentejeug voigens Afrikanerbeginscls !'n 'n ecnhcicf sa.1m te snocr. Daarom sal die A.N.S.
ook hierin gcvind kan word vir samewerking soos in di e vcdcde, en, nicteenstaande sy voo rtbcstaan as 'n a parte ideo logiese rigt ing, . hi crdie nuwe organisasic steun. V1e A.N.S.
verloor
e~tcrnic in hicrdic bewe- ginJ sy idenciteit m'e, en ga_an nie met die stigring van die ,.Afnkaansc Studentebond'' tot niet nie.
OFF ISIELE A. N.S.-VERKLi\RI NG Hoewel eers op die eersvolgende A.N.S.-kongrcs 'n breedvocrigc bc- Jeidsverklaring uitgercik sal word, kan met sekerheid aangeneem word dat die A .N.S. sal voortbestaan soos hy reeds Janka ! in .die voorstc
lin~evir die Afrikane r jeug staan: , D1c Afrikaanse Nasionale Studentebond"!
KamtJ
I= Di rekteu r
O or /ede
Bcgrafn is van \Aiy/e f(omdt . Van Heerden
Op 20 Oktober is Andries van l lecrdcn, in sy lcwe Hoofkomman dant en Direkteur vnn Kampoplci.
ding in die O.B., onder blykc vnn diepc dcclneming in Pretoria be.
grawc.
Die diens is w anrgcneem deur ds.
Gert van Rooycn in die Susannasaal van die Groot Kcrk Pretoria. l\s dracrs bet opgetrce o(fisicre van die 0.13. en familielcdc vnn die oorlcdc.
ne, te wete genl. H. 7\nde.rson, hf.
komdt. f\:::mus 13osman. genl. Phil Botma, wag genl. I Icinrich Richter, mnr. Faan Easson en mnr. Jaap Horak.
Oor die kis was die via e van die Osscwnbrandwag.
Ds. Van Rooycn het danrop gc wys dat die stillc invloed wat
v~mdie oorlcdenc uitgegaan het hom sou oorlecf en vir sy kamcrade lnnk tot bcsicling sal strek.
Die begrafn.isstoet is uit na die nuwe begraafplaas en
<:~andie ope gra£ het die K.G .. dr. J. F. J. van Rensburg, op vcrsoek van ds. Vnn Rooyen in 'n kort woord hulde
<:~andie oorledcne gcbring. Selflosc ge.
tr·ouheid was Andries se uitmuntcndc karaktcrtrek. het hy gcse. ..By uit.
stek was hy getrou!.,
Andries van Hccrden word bewcen cieu r 'n weduwee moeder en sy sus.
tcrs, asook deur twec grootouers aan wie ons 'n respckvolle deelncming wil bctuig.
OJ~ . Verkiae Oor
} ' unksie Op V lcislo§e Da g
n Gocdgeslaagdc funksie is dcur die Kanon. Eilandse Kommando ge.
hou op 1 0 Okt. l\angcsien die po.
sisie v:m die Luscrnboere op 8 Aug.
nog nic gunstig wns nic, is bcsluit om 0.13. dag op 10 Okt. te hou .
On., hct die mooi beclrag van
£102 1 Os. ingcsa mcL
Ons is dcuc ' n
.!J<:~arvan ons mede Nosionn!iste nan di!!
Poli~i!!gcr<~prJOrtecr
omdnt ons op 'n W
ocnsd<~g(die dag van ons funk•
sic) vlcis verkoop het.
Maar ten spytc danrvan hct allcs gcslangd afgcloop.-(lngestuur).
,
Waardering Vir 'n Durfvol/e Lewe
vVYLE IWKOMDT. l\NDRIES P. VAN H EERDEN Die Jcugleier, prof. D. J. van Rooy, het onderstaandc waardering geskryf ter gedagtenis aa n wylc hfko mdt. A . P. van lieerden :
n Tclcfoniese berig: Hfkomdt.
Andri es vnn Heerden is oorlede, be grafnis te Pretoria om 4 n.m., Sater dag, 20 Oktober.
Dis ' n Jeugkommn ndante van die Rand wnt aan my die treurmarc deurstuur. Dit necm enkcle oom.
blikke alvorens die meegedeelde feit ten vollc tot my dcurdring. Van Heerdcn dood? Daardic helder blik verduistcr, daardie kragtige jong figuur gck na k, danrdic bcsielde en besiclende idealisme en vurige durf.
en daadkrag vir ewig gcblus? Dit kon tog nic waar wccs nie!
Ma<:~r
dit was waar. In die bloei van sy jare, met 'n onvervulde tank het hy ons verlaat. Slcgs vir enkelc jare wns clit hom gegun om al sy kragtc en talente ann ons Volksbe.
weging te wy. Met hoeveel liefde, trou en tocgcwydhcid hct hy d it nie gedocn nic! Geen taak wat \·ir hom te swaar was nie, geen bevel wat hy nie onmiddellik en ten volle uitge.
voe r hct nic. H i er dink ek vera!
aan die groot dienste wat by aan ons J eugbewcging bewys het. lJwa rsdeur ons land snl offisiere, scuns en dog.
tcrs hom in dankbarc herinnering ho u. ln die kort tydjie tot sy be.
skikking hct hy vorme nde, opboucn.
de we rk gcdoen. Dit ko n odk nie ande rs nic: sy helc optrcde het ge.
tuig van 'n onwrikbare geloof in die toekoms van sv volk en van 'n vaste vertrouc dat die 0.13. met sy Jeug.
beweging die weg tot daa cdie toe.
koms bann. In hierdie oortuiging het hy gclccf en gcsterf. Mag die Boerejeug crfgenaam word van sy groot lietde vir Volk en Vaderland.
Hu lde aan sy nagedagtcnis.
NuweBoeke
,IVIoedertaal en Tweetnligheid" - Dr. P. J. Meyer. F.C.S.V .• publi.
kasie , V crkennerreeks, 62 pag., P ro Ecclcsia, 2 /. posvry.
Hicrdic werkie is dec! van die V er.
kcnncrrecks. W anr die Ossewa.
reeks die meer oooulcre werke bevm wat makliker gelees en vcrstaan knn word, bied die V crkcnnerreeks pit.
kos vir die student.
Lesers van bierclie bock sal dus ook tot studic bereid moct wees wan.
neer hullc dit pak, maar kan metcen die versekering he dat na 'n behoor like dcurwcrk daarvan bulle baie goecl op die hoogte sal wees met al die aspekte van hierdie belangrike saak.
W. VOIGT ( E D~IS .) BPK.
Fabrikante van
Kelder·· cu
Bcsp L'oci ingsmn s.i in e ric Bus 10 H UGENOOT, K.P.
Pa~nl
Th1onumr ntr· \V crke
(EIEN.) BPI<.
Posbus 220 - Bredastraat P.i\A.RL ( K.P.)
G
SKRYWE DIREK OM ONS N U UTSTE KATALOGUS
0
Direkteurc:
L. A. B. Bohlmann - M. Bohlmann Gcvestig 1898
WYNE EN BRANDEWYN Al\NDAG!!
Sl'F.!':l..\1,1'; \"~:R\IISilt:Rl:-."0 \'AX Prt\.Sf; IS UF:f..\1'(.; VAl\* OSS TALH\"KR lit. \:'\IUStt: h1r&:._ st,.·ldl~
T3..0Af 1 Oktuht•r tut 31 U~:.ewber et-rMkomt-nd).
-<r-
Or:l\'lF.T WYXE, IIH.-\J\'llF.\\'YNt·: F:N U l\f:UHS \\'AT !'t;r.v 11\11, IIOt:)f- RnU; 1'01'\ll.,\ ltiTEIT \'P.Ill\'t:J{F Itt:T • • • o:-.-cev.n-t:s,uHu t:-.
l::Uit: OI'SIG.
_,__
l'Bl'SL1'S:
-~..:
;~l! E" t!l~
\\'YXSOORTF::
Spe~lnal Soet . . . . Wit Jeriplko . . . . noot Jerlplko . . . . )falmeey . . . . . . Wit Mu•ka,;ef . . . . . . . . . . Roo! ~lu•kn<lcl . . . . . . Soel Port . . . . • . .. .. Port . . . .. . . . Pontal< . . . •.
\Vorce~ter Rock . • . . Sp•slale Sjerrle . . . . Goue SJerrle . . . . . . Ou Bruin SJcrrlc . . . . . . l!anekranl . . . . . • . . • . Vermouth ( l•'ru n•e en
!iallaause 'l'lpes) 1'0'1\"1\El...-\\"Y!\':
z~
,
N ...'-<>cc
.__.,
;.
?/3 l/G 1/6 l/6 1/5 l/5 l/5 l/4 1/4 1/4 1/<
l/4 2/3 1/- 2/0 ,.!.a Vfe" . . . . . . . . . • 7/6 :llonis Grand Spumante • . , . 10/- nll.-i\'OEWL-.::
Eureka . . . . . . . . . . 8/- A. I . • • • • • . . • • • • 1/6 Boer:o• . . .. .. . . • . 7/6 l.ll(f:UHS:
Kcrslo . . . • , . . . • . 6/3
Auys • . • • • • • • • • 6/3
Gemmer . . . • . • • • G/3 Vao der Hum . . . . . . 6/3 Creme de ~~enthe (Peperment) 7/- H::--~;\\'l':R . . . • . . . . . . 7/6
I t:S t:\\C:It-LII\Et]RS:
Lemoen . . . . . . . . . . . . 7/6 Suurlemoeo . . . . . . . . . . . . 7/6
- o -
EXIGSTE \'OORWAARI>I(~l
~~~
u~~
J,~ o.=>
10/6 8/- 81- 81- 7/6 7/G 1/6 7/- 7/- 7/- 7/- 7/- 10/6
(I) Deposito's, nl. 20/- per vo.atjle en 51- per kfssf• met boltels moct aile bestei- H='£:9 ver~esel.
(II) Bestelllogs "'Ord sle.;s uftr;evoer KOX- TA.'\T ~ET BESTELLINO of KO="'Ttu~T BY AF'Lf;WERIKG plus K.B.A.·koste, VR'I' OP SPOOR VLAKTEPLA,\TS.
(ll!) Bestelllngn por klssle mag b~•taao ult verskillende ~oorle drank, mils dlt •n
!<Issie van 12 bottels Is.
- o -
LAAT U J\T:It!'Ft:F.S-KF.V~F. VAL
OP l)lf> (;~;URIC£ f:XC't:I.:<IOH-
])lL,L'\'"" ~; •• • • l"''I'STt~l\ t:S I) \'lJl El.I\F. CJ:J.t:t::->Tir:t;ll).
Tevretlt:nhettl mh'Oorwn..'\r<lc11k ~cwnar
l.u'lrt: nf gehJ Wrur.:.
Beutel nou vnn. Vf.A K'rlr,I'I.I\Nl'<I.O:'f',\ o:n:. I<. V.
EXCELSIOR WYNMAK...ERY
D IE O.B .. WOENSDAG. 3 1 O KTOBER 1945.
DI T BE HO ORT T E SLAAG
Die rigti ng wat tans in die studentclewe in verband met die A .N.S. ingeslaan word. we erspieel ook tot 'n mate die politicke
!ewe van o ns land. e n as daa r bie r ' n oplossing gevind kan word.
bestaan daar geen rede waa ro m die volk nie eerlang ' n verenigde front sal vorru teen d ie uitleweringsbelcid van die huidige pa rt y.
bewind nie.
Die A.N.S. wat tot so'n mate die rigtingaangewende o rganisasie in die studentelewe was dat daar na vier jaar se str yd tee n hom va n di e kant v an die H .N.P. nog gccn le we nskragtige stude nte.
organisas ic in sy plek kon kom nie, rnoes dieselfde vervolging as die Ossewabrandwag verduur omdat hy nie ook teen laasgenoemde
· gckies het nie. Die A.N.S. hct eg ter voortbestaan en a an meeste universiteite die bolwerk gebly teen die libera listiese storminge.
Op d ie oomblik beers daar 'n hewige str yc\ in die student e.
geledere van ons land. D it gaa n om die handbawi ng van rasse.
suiwerheid waar 'n paar \'an ons grootste universitcite 'n aanslag maak op die A£rikanerbeleid van n ie vermenging. D ie krag van elke Afrikaanse student is ono ntbeerlik in hier die str yd. V ir die"
gen e wat volksbclang bo seksioncle bela nge stel, kan daar gee n twyfcl bcstaan oor die noodsa nklikheid van samewerking nie.
V AN ALBE I KANTE
Dit is dan ook ver blydend o m te merk dat so ' n gees van a lbei ka nte geopenbaar word. Die A.N.S. sel£ het sy bereidwillig.
heid te kenne gegee om aansluiti:1g te vind met diegene wat van ho m mecn te verskil. Sy ere. president. de. J. F. J. van R ensburg, bet self bedank om so'n samcwerking des te makl iker te maak - in dien sy persoo n moontlik 'n st ruikelblok kon gewees het. Die A .N.S. Ieiding bet samesprekings gehou met \'crteenwoordigers uit die andcr kringe. en daar is tot ' n voorlopigc vcrstandhouding ge.
kom. In hierdie ver band bet ' n uiters vc rblydendc verskynsel hom voo rgedoen, en d it is die gesonde houding wat deur pro f. S. du T oit ingencem is as vcrteenwoordiger van die nie,A.N.S.·groep . Prof.
Du T oit het ' n bcroep op die pers gcdoen om nie voo rt te gaan met hul aanvalle op die A. N.S . nie, en ' n r igting aangedui wa t nie anders as heilsaam ka n wees vir
ui~einclclikevolksecnheid nie. D it is uaamlil< da t die A .N .S . tocgcl aat moet word om as afsonclcrlike organisa sie me t besonderc idees voort te bcstaan, maa r vcrdc r met hom saam te w crk in ' n gemeenskaplike front teenoor aile strominge wat ons vo!k bedrcig.
OOK M OONTLIK
Vir mense wat dit eerlik meen en nie bedag is op die mate va n propaganda wat bulle vir hul eic seksie uit vraagst ukke kan slaan nie. is d it duidelik dat die stryd nie ka n slaag sonclcr die samewerking van d ie s terk Afrikaansbewuste en nktiewe stude nte bi nne die A.N.S. nie. lJit is dan ook te hope dat hierdie oogmer kc verwesenlik sal word. Waar die nodige welwillendheid aan albei ka nte geopenbaar word, be$taa n daa r tewens geen rede waarom dit nie sal gebe ur nie. E n as so 'n samewerking op stud ente.gt:bied kan geskied , is daar niks wat ver hinde r dat dit deurgevoer kan word tot die breere p olitieke !pvc van ons volk n!e, dit wil se die skep.
ping van ' n vcrenigde Afriknansc volksfront teen c\icsclfde gevare.
M et ' n gees soos die wat uit prof. Du Toit se oproep straal, ka n so lets baie ma klik gebcur, want dit is ook amptclike O.B .• belc id.
AI wat in die pad nog stann is die vya ndige politieke perspropa.
ganda wat die atmosfeer eenvoudig onvrugbaar maak vir die nodige welwillcndheid. Maar ook hier sal selfstandige denkc rs mecr en meer oortuig raak dat dit onmoontlik is om ooit van volksoorw in=
ning te d room solank die mecs aktiewc en p olitickbcwuste groep Afrikaners, diegenc binne die O ssewa bra ndwag, doe lbewus uitgc•
sluit word van deelname aan die gemeenskap!ike stryd.
KOMMUJ\J I S1E I N F RANK RY K NO U BO B AAS
Die algemene verld esing in Frank · ry k verlcdc week bet geeindig in 'n groa t oorwinning vir die kommunis • tiese pa r ty. Hy is va ndag die stcrks te p arty in die F ranse wetgewendc rnad wa t nou bclas is met die opstclling van ' n nuwc grondwct vir Frankryk.
Die P rogressicwe Katolieke Party kom egter tw eede met slegs 'n paar setels mi nder ns die ko mmuniste, waardcur daar enigs ins ' n ewewig geskep word. -
D ie uitslae was as volg :
Kommuniste --· -·- ... .. .... ... 1 51
Progressiewe Katolieke ... _.. ... 142 Sosinliste ... ... ... ... ... ... ... 139 Regse Partye ...
~...... ... 10 O nafhanklikes ... -·- ... _ 40 Radible Party ... ... ... ... ... ... 19
Op die kommunistiese party is al.
tesaarn 4,556,000 stemme uitgebring teenoor 4.888.000 van die Sosialis te en 4.032,000 vnn die Katoliekc. M et hierdie stand van die partye sal daar noodwcndig 'n koalisie gevorm moet word tussen t wee van die drie groot partye.
DIE 0.!3., \VOENSDAG, 31 OKTOBER 1945.
Sli\1RI 1KBE'Vo/liND ; f ER ERE V A\l\1 ST A IL IN
BR.KTSJE ARBJEIDS IJE K ER O O R BOLSJEVvKSlVIE
Die volgende veroordeling van die Bolsjewistiese di.ktatuur word gegee deur die voorsitter van die I3ritse Arbeidersparty. prof. II. Lask i. in sy boek .. Re£lections on the Revolution of our T imes" (1942- 1944):
Afwy king van Stalin se opvattinge is beskou as bewys van vyandskap teen die revolusie. Daar was massa suiweringe, massa verbanninge
(.'11massa. teregstellinge. N ictecnstaande di e waarborgc van die gr ondwet van 1936 is daar geen vryhcid van spraak, bchah\·c vir Stalin se
aanhange~·s,gecn v ryheid vir die pers of vergade • ri nge nie. Elkeen wcet dat die ver.
ki csinge
'nkl ugspcl is: geen. kandi date is moontli k wat die party,voor skrif verwerp nie en selfs die stem briewe lyk na 'n lofpsalm op Stalin.
V ryheld van beweging word ernstig beperk. Aanra king met vreemdelinge stel 'n mens onder verdenking. Dam is willcke urige gevangenerr:ing; daar is langd:Jrige gevangeskap en sclfs uitvoering van doodstraf sonder ver•
hoar . Dit is moeilik om vreemde lee:;
stof. vera! koerante, te verkry be ha lwe met amptelike goedkeuring.
Daar is strenge sensuur op vreemde joernaliste in die Sowjct Unie . . . Burgers kan nie na die buiteland gaan sa nder verlo£ van die regering nie
BEROU
H oewel die ko nslitusie vreemde linge w at weens diens na n die wer kersklas vervolg word, toela:1t
!utskuiling, is weinig kommuniste
wutuit 9ie vrecmde gevlug het voor fas cistiese vervolging, toegelaat om daarva n gebruik te maak, e n baic wat di t wei gedoen he t, het rcc!e gcvind om c it bitterlik te berou. Die meeste politieke oortredinge. en hul omvang is baie wyd, word in die gcheim ver boor; daar is geen reg op vr ylat ing
by gcbrcke a an bcwys van skuld, geen reg
omgctuies te dagvaar , gecn reg op regsgelcerdc vcrdediging met bebccrlike tyd Y ir w eerlegg ing van die
aanlda~te,in die gcval van be·
wcerde politieke oortrcdinge nic. Die doodstraf ka n opgc\0 word vir skade aan of diefstal van gemeenskapsgoe, dere en seHs
11dic tct·g, bespot of ver•
volging" van ' n modelwerksman kan met die dood gestraf word as sabo, tasie.
STALIN. VERERING Die stelscl van gyselaars is toege.
pas en betreklike jong kinders is aa n.
gemoedig om hul ouers te verkla . Ek ken gcen regverdiging vir hierdie dinge
wat 'nredelike grand hct nie.
R egverdigbaar is hulle aileen vir diegcne in wie sc oc die heerscrs van die Sowjet. Unie geen kwaad kan doen nie, omdat hullc in hierdie geval maatstawwe toepas wat hulle weier om toe tc pas in die geval van J-litler se Duilsland of Mussolini se ltalie, waar soortgelyke onderdrukking toe.
gepas word. Die docl van dit a lles is die magshandhawing van Stalin en sy uit!Jcsoekte geno te h:en aile koste.
Die verering v an Stalin het 'n wa re godsd icns geword. Afwyking van or•
todoksic is strafbna r ::net gevange·
skap of dood!
KONSERT
('n Yorskctdcnheldskonscn ten
bchoew~ \·an S Au{;ustus·fonds)
IN DIE KERKSA.AL Kerkstraat, Brooklyn
op Satcrdag, 10 No \'cmbet·
om 7.45 n.m.
U:oru llocrc! Rroof{l)·n se noercjeur: t;unu j\I.Ue
\'Cfr.ftS u.H:t bul li:OUSCI't.
Ve rja arda g -Vieri n g!
D ie vet jaa1 dag van ons
Ko mdt ~ Generaal en Adj .o K om dta G enL
( DR. J. F. ]. VA N RENSBURG) (GENL. ]. A. S MITH) word gcvier
mdie
ST ADS AAL t e P AA RL
op
Sate rdag 3 No vember om 7. 45 n. m .
PROGRAM . ·
A. OPTO G T OT BY ST ADSAAL
6.45
n.m. : Voetgangc rs en Alma! met Motors kom bymekaar op KERKPLEIN van die SUIDER-PAARL KERK (ou strooidak), gc lce aan die Hoofweg, Paarl. "
LET W E L: Die Vergadcr in g begin stipte lik om 7.45 n.m. Daa t · sal vir alma! p lek wces. Besoel:ers word gcvra te wag totdat die deure oopgcsluit· word.
B. 7.45 n.m.: VLAGIIYS I NG
(a) Vcr welkomswoord 'deur H .Komdt. V.J. M arsh.
(b) Gelukwense word aan die K.G. e n A.K.G. oorg ebr ing deur Gebiedsl eier, H. Gcnl. dr. F. D. du T. van Zyl.
(c ) T oespraak deur die Adjunk-Komdt.-Generaal.
(d) T oespr aak deur die Komdt.-Generaal.
DI E P ROGRAM SAL OP GELUJSTER W OR D MET M USIEK D EUR DI E 0.8.-BLA ASOR!{ES.
Kollekte sal by die Deur opgeneem word ten behoewe van die Noodhulp-
fonds en aan di e K.G. en fi..K.G. as V erjaardag-Gcskenk oorhandig word.
DlE O .B., vVO ENSDAG, 31 O KTOBER 1 945.
B ot §elill<dle V@§0AO eii11
Hairndel§lhel21nge
lR w ll ltft21Jru j e GOEDKOPER
(DE UR ONS EKON OM IESE MEDEWERKER)
Tweede ns, sal die kos te van som mige bela ngrike uitvoerartlkels van Brittanje ongunstig vcrgclyk met die Amerikaanse oroduksickostc. Die koste van ste~nkool p er ton swaar s!aa!produksic is £:1 in Brittanjc in vergelyking met £2 in die V.S.A.
In laasgcnoemde lnnd is die opbrengs per ma n•uur in die katocnnywerhcitl ook I 00% hoer as in E ng eland.
V crlcde w eek is bcrig dat die WERKLOOSHE ID A mcri knanse pla n om 5,000,000,000
dolla r a a n l3rittanje te leen, 'n goeie ka ns bet om aanvaa r tc wo rd. Twee.
vyfdes van hierdie lening sa l aan 13ritse Rykslande beskikbaar gestel word vir die aankoop van Arue ri.
kaanse goedere. Jn ruil vir hierdie toegewing sal die Rykslande egter gevra word om die gcblokkeerd e sterlingbalanse - di e skuld e va n Brit tanje aan lc-mde in die Sta tebo nd - met 6,500,000,000 ( ongevecr
£1.625,000,0GO) te vcrmindcr en 'n lening van £3,000 milj. aan Brittanje toe rc staan vir aankope in d ie Sta.
tcbond. Terugbctaling moct dan eers in 1 95 1 begin.
KO N G RES MOET TOESTEM O f dna r icts va n hierdie lening gaan kom. is 'n a ndcr saak. Oa t dit uiteindelik in cen of andcr vor m. ge.
W )'Sig al dan nie, sal plaasvi nd, lyk waarskynlik. H icr kan daar net op gewys word dat clie voorwaardes wat gestcl is, baie straf is, en da t di:!
le ning cleur die A mcrikan nse Kon · grcs gocdg ekeur sal moct word. 'n l3ekragtigi ngswct sal sckcr nie met gerin gc tcenstand dc ur die Ko ngres geloods kan word nie. Daar is baie Amcrikaners ·wat mcen dat bulle ge.
durig op bulle hoedc moet wees om te voorkom dat ,Trouelose A lbion"
'n Vader Krismis van d ie V .S.A.
maak.
130TSJNG
As die verwagte Amcrikaanse steun aan l3rittanje toegese word, sal al die problemc van Urittanje op die gcbicd van inrernasionale fin an.
sics dan van die baan wces? Die antwoord is ongetwyfcld. nee. Sy korttcrmynprobleme sal bcsmoontlik o pgclos wecs, maa r vanwec di e ver.
a rming wat gedurende W creldoor.
log nomme r 2 inget ree het, sal hy op langtermyn 'n hewige stryd moct voer om sy vooroorlogse posisie naastcby tc herwin. H y sal naam!ik gedurig afsetgebi:!de moet v ind vir sy uitvocrc. En op hicrdie tcrrcin sal die bclange · van die V.S.A. en l3ritta nje gevolglik hots.
PO L ITI EK E
§LAGOFfER S VAN 'N Jf! ARTYBE\VIND
H . G . Steyn van P otchcfstroom.
W as betrokkc in
hoogvcrraad~a<>kte Potchefstroom s aam met p rof. F .
J . Labu::cha<Jne e n B. Schutte. Later vrygcsprcek dc ur
Hoo~HJeregshof,P retoria. D aarna gelotcrneer tc KofFido ntein.
nEk
1'<~1mv mcde"Afri kancr nie in di e s teck laat nie en hom ni e aan die vyaod uitJcwer rue."
•
Die Ve renigde State se vol ume buit clandse handel is bctreklik klein in ve rgelyking met sy nasionale in.
komste en hy is gehecl en a! nie so afhanklik daarvan soos 13rittanje nie.
Maa r groter uitvoerc bctekeo mee r w erkgelcenthede vir A mcrika ncrs en dit is vera! 'n bclaogrike fnk mr oou•
dat di e bei.iindiging van oorlogskon • trnkte miljoene arbcid ers tydclik of p erma nent wcddoos sal !nat. In 'n pamflet van die National Planning Association in die V.S.A. word gc meld dat ·n bcleid van vollc indiens - ncming o.a. · n nctto uitvoersurplus van minstcns 2 biljocn dollar (be- re kcn teen pryse wat in 1 941 geheers het) om en by die jaa r 1950 sal ver.
cis.
O o k in Britta nje is volle indi ens nemingsprogramme nie a(wcsig nie, en volgens een bcrekcning sal so 'n program 'n \·ermeerdcring in die uit vocrc bo die 1938 peil van minstens
Derdens, sal die V ercnigde Sta - te teen die einde van hierdie jaar ongeveer 62% van die wereld se handelskepe van 2,000 bruto ton en groter beheer, tecnoor slegs 16% in 1938. Hy sal dus as die w creld se ka rweier ka n optree,
'nposisie wat 13rittanje vroeer beklec het.
Brittanje aan cie ander kant het weer die voordecl dat daa r Iande is wat om sentimemcle rcdes en nie noodwendig om bcsighcidsbeginsels nic, by hom sal koop. H ierdie sen timcnt versterk dikwels in direkte verhouding met di e verswak king in die ckonomiese toestand van die moederland. D aarvan het Suid-Afri ka ook ondervindinH.
(Word vcrvolg.)
UN!ALE LAERTREKK!NG IN
D ESEMB E R
11
{.;lli(llc lacrlrrkl;i,ly van
O.B.-offi~icresal op :J en 6 Dcscmbcr in die sladsaal tan !Jloc.mfo nlcill gcJwu 11:ord, volgcns 'n l:t'll llisgcwing wctl dnu· die Organisasidcicr, genl . .f .
.~L.. 'mith, 1tilgercik is in gevolge ' n o)Jroe .p van 1 die /( vm?ncmcla?tt- gc?!ercwl, clr. J. 1 •'. J .
'I.'M!Rensb1trg ,
H'O
I as volg l1ti :
, Die laaste offisierslaertr ekkin g het in Oktober 1941 plaasge- vind met bepaalde opdragte en r ig ting-. Vier j::tar lank het ons die stryd
O}Jdaardie gr ondslag voortgesit . lYiet die beeindiging van die oorl og· en die opkoms van nuwe probleme en g-evar e is 'n Uni2.le 1 aertrckking- bi erdi e keer g-ebi edend noodsaaklik. Laat ons bymekaar staan - o ns g-aa n seevier. "
,illc . o[fisiere - ook van die. ,Bocrc.fcur; en W ag - met en bo d, ie
Nti!{J
ran konww11dant
1coondie lacrlrckkinr; by, hotnvel offisiere met lacr rang nie uifgcsluit is nic mils hullc lwl cie l:osle bl'faal.
'[uisgacmplck mocl self besprccl; of dew· midclel
L'MIdie hoofkzvar- lier i11 Bloemfontein gcrcil word.
£325 miljoen nodig maak, d .w.s. 'n
tocn<:~me
van 70%. Al bei Ia nde sal dus s trcef na maksimum uitvoer. e n albei sal nie onnodig
ba~einvoer nie.
ONVERSOEKBAAR As hierdie twcc
l<:~ndconbclangrik was op die gebied van die wereld.
hande l oE as een van hulle va n min . dcr be lang was, sou hulle probleme bcsmoontlik opgclos kon word deur dat hulle die res
v<:~ndie wereld as operaliionele terrein kon gebruik.
Maar bulle staan bo aan die lys van intcrnasionale handelslande. Tensy albei dus gewillig gaan wecs om vryelik in te voer. sal Brittanje en die V .S.A. sc strewcs baie moeilik met rnckaar versoen kan word.
M AR KTE VEROWER In hic rdic str\'d
s:~ldie V .S A. die volgcnde voord~le genict: - Hoewcl sy kontant uitvoere vcrminder hct van 3,09'1 miljoen dollar in 1938 tot 2,607 miljoen dolla r in 1 9'1 3 hct sy tota le uitvoere, d.w.s. insluitendc die lcwcrings onder die bruikleenskema, 12.7 1 "l miljocn dollar beloop. H ier•
dcur hc t hy pote n£icle nuwe markte vir sy uif\-ocre in die tockoms gc•
s kep insover die ontvangcrs van die bruiklcengoedcre in die vcrlede mis•
kie n nie met die
Amerik::~anscpro•
dukte bckend was nie. Brittanje se uitvocre bet daarentcen gedurende die oorlog met 50% vcrminder.
Hoc En g e ] and On§ U itbuit
Rol van Midde!man
Die papierkontroleur bet verlede week die volge nde veclseggende aan kondiging laat doe n:
.. Daar is alle aanduidings dat die V crcn igde Ko ninkr yk ( Groo t,Bri t tanje) nuwe voorradc papier en kar ton binnckod vir uitvoer beskikbaar sal he, en invoerders word versoek om in noue vocling te bly met h ul lcwcra nsiers."
Die ska ndina wiese Iande is van die grootste papicr p roduseerders m die wereld. D it val op dat ons egter van Engcla nd afhanklik is vir ons papiervoo rraad blykens bostaande aankondiging. Ook hicr speel hy die grctige middelman. Oit herinner aan die voorval 'n paar jaar
voor~ieuitbrcek van die oorlog toe Suid A frika weens 'n teko rt aa n better - - nndat hy groot voorradc na E ngc.
land uitgevoer het teen 8d. per pond - weer botter van Engcland inge- voer het teen 'n paar sjiclings per pond. E ngcland her hicrdie be tter nie self geproduseer nie, maa r di t van D enemarke aE inncvoer. O m ecn of a nder rede het
Sttid~Afrikaverkies om dit lids teen hoer koste uit E ngela nd se hand te ontvang.
OGU fES
UN DU E
NUUS
0
, ·nl'IIEiD 1 (a)
Die eerste uitstalling van skilde.
rye in Berlyn sedert die verdwyning vo n die Hitler bewind het onlangs p l aasgevind. Die vyf en. twintig ,.kunstenaa rs" wat daaraan dcclge ncem het. was alma! mense wie se werke deur H itler uit Ouitse kuns.
museLmlS verban was weens die on·
sedelike strekking en slegte smaak wat dit geopenbaar bet. Hulle is merendeels }ode.
Daa r is ni"e berig of hulle die Ge nllicerdes bedank het vir die vry.
stell ing van hul bedorwe kuns nie.
Die reuse prys wat die Geallicerdes vir hierdie vryheid betaal het, hct darem minstens 'n dankie verdien.
0
UAR.T B L Y OOR DIE WA 1'Ef i TREK
Nadat min. J . H. Hofmeyr in twec:
agtereenvolgende toesprake in Suir1, Afrika voor sy vertrek na Engelano,
·n paar weke gelede, hardnekkig vol gchou het dat daar geen sprake van vcrmindering van belastings kan wecs nie, bet hy verlcde week in Landen aangekondig da t dit wei by die aan . s taande pa rlementsitting sal gebeur.
So gewooo is die huidige bewind•
voere ndc politici da<Jraa n om die belangc van oorka nt die wa te r voor·
op te stc!, dat min. Hofmcyr se hart cers wee k geword hct vir Suid·Afri ka toe hy d<Jar oorka nt di e water aan hom begin dink het!
0
OM AAN TE PAS B Y OU C EES
D ie Engelse en regcringspers ver wyt die H .N.P. nog steeds dat bulle van ,Hitler. metodcs" gcbruik wil maak in verba nd met hul aangekon digde stigti ng van ,Strydspanne".
Oieselfdc verwyt mocs die O.B. ook maar sedert lanka! vcrduur van die kant van partypolitici - . tot kort g-elede ook nog van die H .K.P .• lci ding self.
V olgens die konstitusie van die Strydspanne van d i e H .N.P., bestaan elke span uit n )i nstcns vy£ lede P.n die range hect hoofspan Ieier, assis•
tent hoofspanleier, spanleicr, asst.
spanleier en spanhelper.
Jn \·erband met onderskeidings.
tckens lui die konstitusic as volg:
,By byeenkomste kan 'n lid van die strydspan 'n oranje of Vierkleur dock as onderskeidingsteken clra en 'n strydspanleier (of in sy afwcsig heid 'n onder strydspanleier) 'n oranje of Vierklcur armband, I Yz
dm. breed. m its by 'n bcpaalde fu;lk- sie di esclE de onderskcidiogsteken deur al die !cdc gcdra word. 'n Hoofspan Ieier (of in sy afwesighcid 'n assis te nt hoofspanleier) dra as onderskei dingsteken slcgs 'n V ierkleur strook
(I dm. by 3 dm.) op die linkerkant van sy baadjie se lapel".
Blykbaar om te kan pas by die wanordelike gees van die partypoli tick, is die dra van die rangtekens en die voorskrif in vcrband daarmce hceltemal will ckeurig vir die lede. Dit sal dus niks afdoen aan die o norde.
I{khcid wat partypolitieke vergadc, rings kenmerk nie.
Om slaai goed te hou: Nadat dit gocd gewas is, sit dit in 'n kaasdoek sak en hang op in 'n koelkas. Ge bruik al die buitcblare deur hulle met 'n s kerp mes a E te sny en daa rmec 'n mooi nessie vir die slaai te maak.
•
DIE O.B., WOENSDAG. 31 OKTOBER 1945.
JROEJRJEJJEUG TRJEli{ LAJER §pringbok Legion
Dra §kuidl Vir
§oldate=Oproer Meer 2t§
Uit
200 ~§kep [IBe§ieliing Voik§verliede
Onder die steil kranse van Pelindaba, wyle dr. Gustav Preller se plaas, bet die Boerejeug, tweehonderd·en· dertigtal sterk.. 'n laertrek ge•
durende die O ktobervakansie gehou.
Ofskoon die droogte hom wei I
deeglik in die vorm van 'n genoeg.
same hoeveelheid sto£ laat geld bet, kon niks die Boerejeuggcesdri£ onder die bekwame Ieiding van die Jeug.
Ieier, genl. D. J. van Rooy, en sy stafoffisiere skaad nie.
Donderdag, 4 Oktober, het die laergangers die
voorres:~gehad om 'n kranslegging ter herdenking van d ie afsterwe van wyle dr. Gustav Preller waar te neem. Hoofgenl. H. M. van der Westhuizen het 'n paar beson.
der mooi gedagtes omtrent die oor.
ledene se betekenis vir die Afrikaner.
volk gewissel.
Daa rna is die Jeug deur mev. Pre!.
ler ontvang en het die dogters die voorreg gehad om na kosbare oud.
hede uit die dae van die Voortrek.
kers te kyk. Die deftigste Voortrek.
kerrokke was daar tc sien. Mev.
Preller het dan ook die ou tradisio.
nele figuur van Vader Krismis ver.
vang deur gekleed in cen van daar.
die pragtige Voortrekkcrrokke jaar.
liks by die Kersfeesviering die ge.
skenkies uit te dee!.
K.G. SE BESOEK
Onder die gerarnmel van drornmc het die K.G. die volgende dag tus.
sen die Boerejeug.erewag die !au binnegekom en wat 'n Ius was dit nie om Jong Suid. Afrika ry op ry . by hom te sien verby marsjeer nie!
Met oop mondjies het die Jeug na verhale van die K.G. oor die ka.
meraadskap en heldmoed van die manne wat gedurende hierdie oor . logsjare weens hulle oortuigings ver.
volging en tronkstraf moes trotseer.
geluister. Va n besondcre bela ng was
30ERE!
'n Kommandovlag uit die Tweede Vryhcidsoorlog waarvan die kleur•
samestelling presies soos die huidige O.B .• vlag lyk bebalwc dat in daar•
die vlagcdie boonste kleur gee! i.p.v.
oranje was. Die vlag is deur die E ogelse gebuit en o01·see geneem vanwaar di t so pas teruggekeer het en aan die K.G. geskenk is.
BEDRYWIGHEDE En bang vir eet - nog minder!
Die kombuis en vera! die twee kom.
missariaatoffisiere verdicn aile !of vir die heerlike goedgebalanseerde maal.
tye wat hulle voorberei het.
Interessante les ings is daagliks deur verskeie bekende persone wat die laer besoek het, gelewer soos b. v. genie. C. Rautcnbach. waggenl.
W. P. de Villiers. dr. P. Meyer.
genl. G. Cronje en hfkomdt. H . Mentz. Ander besoekcrs was hoof.
genl. en rnev. Van der Walt. genl.
BOning en ds . Krig e
w<:~tdie Sondag middag 'n diens vir die laerganger:>
gelei het. By die geleentheid het die laerkoor opgetree. Die eerste Son dag se kollekte het vir Noodhulp
111ons cie land gegaan en die tweede vir noodleniging aan Duitsland.
Offisiere het spesiale onderrig ont.
vang i.s. hulle verpligtinge teenoor die organisasie, terwy\ die jeug meer opleiding in velddienswerk gekry het soos b.v. spoorsny, die maak van lacrbenodighede ens. vir die dogters en kompasJees, skynaa nvalle en land.
kaarttekeninge vir seuns.
Aan die einde van die laertrek is vier boekpryse van die K.G. vir die seuns e n dogters wat die beste gepresteer het , toegeken en deur
Om 'n sukses van u BOERDERY te maak, woon een of ander erkende LANDBOU .KOLLEGE by of word dadelik 'n student van B.K.K. en kry dieselfde diens by u huis deur middel van ons uitstekende KORRESPONDENSIE KURSUSSE in :
o
BEESBOEl~DERY£10 kootant (of £12 op terme )
o · BYEBOERDERY
£5 kontant (of £7 op terme) 0 BOERDERY . BOEKHOU
£5 kontant (of £7 op terme)
o DUIWEBOE RDERY
£3 kontant (of £5 op fer me)
o H O UTWERK TUIS
£5 kontant (of £7 op term e ) 0 PLUil.Vl:VEE·BOERDERY
£5 kootant (of £7 op terme) 0 SKAAP· EN WOLBOERDERY
£5 kontant (of £7 op terme)
0 TABA.KBOERDERY
£5 kontanf (of £7 op terme)
0 VARKBOERDERY
£5 kontaot (of £7 op terme)
HUISVROU!
Met B.K.K. se beroemde HUISHOUDKUNDE· KURSUS sal u fluishouding 'n plesier wees . - £5 kontant (of £7 op terme)
DIENS!
As u eeomaal 'n lid is van een van B.K.K. se Departemente, bly u altyd 'n lid en ontvang u gratis die raad van DESKU N . D IGES vir u besondere geval.
Stuur dadelik u inskrywingsgeld aan:
PRTNSTPAAL
BO!EfRJD!EIRY
gTI \ tOllU~.JE§JP(()) NJD)IEN SlllE-K (()) lLILIEGIE
POSBUS180 STELLEN BOSCH
'
hfgenl. !-!. Slegtkamp oorhandig.
Die laaste twee dae het die Boere.
jeug op Klipkoppies gekampeer so.
dat die lede wat van aile dele van die Unie gekom het, die geleenthetd kon kry om historiese plekke van die ou Republikeinse hoofstad te be.
sigtig.
GESKIEDKUNDIGE PLEKKE Nog voor die stadsgedruis die sware stilte oor die ou kerkhof kon lig. het Boerejeug- voetspore oor die dou na die laaste rusplek van ·n Andries Pretorius, Jopie Fourie en Stefanus Paulus Kruger gelei. Dit was so stil tussen die wit manner graftes waar Oom Paul asof in diep bepeinsing oor die jammerl ike toe.
stand waarin sy volk homself van.
dag gedompel het, oor die wye
Prof. D. J. van Rooy.
Transvaalse vlaktes wegdroom.
Toe na sy huis waar die laaste oorblyfsels van sy staatsmanskap en in tic me h uislike geluk bewaar word - die swaard wat eens deur sy fo r$C hand omklem is. die koets waarin hy deur hierdie selfde strate gery het en die kosbare kranse uit aile Iande wat eens as huldeblyk daardie stille graf versier het.
Die Boerejeug het uit daardie huis gestap besiel met 'n nuwe trots, want 'n volk wat so'n Ieier gehad het - voo rwaar hy durf gcen minderwaar•
digheidsgevocl besit rtie.
En hoog bo.op die koepelvormige dak van daardie magnefieke rnonu.
mentale werk, die Voortrekkermonu.
ment, het die Boerejeug uiting gegee aan sy trots en uit voile bors ,. Die Lied van Jo ng Suid.Afrika" gesin~:J.
KRUGERDAG
En die volgende dag . . . . i.p.v. 'n vrolike bonte inenigte om die doodsc somberheid van daardie huis in Kerkstraat. \Yes te verdring, die reuse.optog de ur die strate na sy standbeeld op Stasieplein.
M aar die Boe rejeug was nie som.
ber nie. Uit aile dele van Transvaal het hulle die laergangers aangevul - die seuns in hul netjiese rybroeke en wappcrende volstruisvere in die hocdc en die dogters met hul wit.
gestyfde kappies en voorskootjies aan. In gelid het hulle £link ma rsjee(
op die musiek van hul twee groot bl aasorkeste met die speerpunt van Boeredogters vooraan. · n Los reen, bui bet uitgesak, maar met koppe op hct lllllle sonder · n vcrposing voort.
gestap in hulle
linie~.Vir die Boerejeug is daar geen halt bevel nie. net maar aanstap, want daardie specrpun t moet d ie wcg baan tot by ons vrye onafhank.
like Republiek.
Die bedrywighede Yan d ie Spriughok Legion e n sy
Jll'O·paganda word as een van die redes gen oem vir d ie ·wan- o rdelikhede 'n p aar m aaude gelede in die soldatekamp te Helwan in die ve1·sl ag Yan die h of van onder sock.
Die verslag lui dat die trae repa.
triasie in teenstelling met die manne se ve rwagtings en die oorbevolking van die kamp die vernaamste oorsake vir die ontevredenheid was. D ie ge.
beurtenisse wat tot die onluste aan.
Ieiding gegee het. was die protesver.
gadering wat bele was deur rnanne wat nog nie aangewys is nie. Die verslag meld verder:
,Die hoE bevind dat die bedry•
wighede van die Springbok Legion in Helwan· kamp, gepaard met die aankoms van burgerlike afgevaar•
digdes van die Springbok Legion op 2 A ugustus en die verspreidiog van die propaganda van die legioen, nie vir goeie orde en mi•
lWhe dissipline bevorderlik was nie".
rn3Jr ~JTI) «fl w ll ~ii liD ll.caJcaJ~
Wllalnml lHJ<ID CID~
Deur die Brandvlei kommando's is op 1 0 Oktober 'n geslaagde fu nksie gcbou op die plaas van hoofveldkor.
net A. J. Burger. Kareeboskolk.
Genl. W . P. Burger.
Die byeenkorns is geopen met die sing van Psalm 130 vs. 4 en gebed de ur komdt. N . D. L. Burger. Hfgenl.
W. P. Burger het die aanwesiges welkom ge heet en aangemoedig. Die jongspan en ook ou mense het juk.
skei gegooi. Braaivleis. wors. koek en koffie was volop. Die gees was onoortreflik. 72 skape is opgeveil asook handwerk en versierde koeke.
'o Bcwys van die geesdrif is dat hfgenl. Burger met Amajubadag 10/ · uitgegee het aan 1 0 vroue en 1 0 Ok · tober dit w eer ontvang het in 'n be•
drag van £ 16 13s. Altesame is in·
gesamcl £173 . Daarna is die funksie afgesluit met die sing van Die Stem , en elkeen is besielend met die O.B .•
gees huiswaarts.
Huldebetuiging Aan Wyle Genl. Mac ke
'n Bedrag van £5 is vir die Nood.
hulpfonds byeengebring deur vrien?e
van wyle hoofgenl. Christiaan Mo. cKe
as · n huldebetuiging by geleentheid
van sy verjaardag cinde Mei. 'n
Verdere bedrag van £3 is ook aan
die fonds gest uur in naam van die
familie van die oorledene.
DIE O .B., WOENSDAG , 31 OKTOBER 1915.
Co Ro DE v YE 'f dJK O IVI ~I!A NDO VE i tO \WER SKK L DJE l ~ Y
Gerug t e O m tre nt Sta lin
V r yburg Pr e§teer Ondan k s Dr o ogte Die Engclse pers bet dit in die jongste tyd te docn met 'n toenemen.
de stroom gerugte omtrent Sta lin se gesondheid . Sommige praa t selfs van die moontlikheid dat hy dood is. Een gesaghebbende sou in A me rika gesG het da t Stalin beslis sick is, en d<1 t .ma arskalk T sjoekof die moontlike op.
VRYI3URG. - \ Veens die feit dat O .B.,dag d eur sommige Ko uh rna ndo 's eers in S eptember gehou kon word en weens die d roogte en groot afsta nde he t baie van die Kom, mando.versiae nou eers ter ha nd ge . kom.
'
Komdte. rnev. 1 \t i . Oberhol: cr.
Die kompetisie vir die
Wiss~lskil·der y, wa t deur die adjunk·IC.G., gcnl.
J . A . Smith, aan die
Vryburg~gene•raalskap geskcuk is, is gewen clcur die C. R. de W etoKommando met 'n opbrengs van £220.
Dieselfde Kommando het verlede jaa r die V' J isselskildery van Gebied C ( V r ystaat ) verower. D is
'nprag.
Komdt. J. Haasbroek.
tige prestasie vera! as in a g
q~ne~mword die swaar droogte wa t 01e d1 s.
trik teister. O ffisie re en Bwnd . wagte van die Kommando verdie n aile !of vir hulle poging.
V ir I VU sl eiding na So wjet
Sending uit di e Un ie
Die U nie gaan-binnckort 'n v r iend•
skaplike sending na Rusland
stuurwat sover moontlik alle vertakkinge van die volkslcwe moet omsluit, na verlede week uit Johannesbur g berig is.
Die Suid ·A rrika ans e V riende van die Sow jet is ver sock o:n reC!ings te treE vir die vervoer van die sending na l\1osko u waar huU e di e gaste van die Bols jew istiese regering sal wees.
Nyw erheidsmense, ekonome, kun•
stenaars, vakbondlede, ingenieurs, dokters en lede van a nder beroepe sal alma! ingcsluit wees in hierdie pr opaganda = sending. D ie regering word glo ook gena der om etlike staa tsamp tenare wat des kundigcs op verskeie gebiede is, vry te s tel om saam te
gaUD.'n Kenmerk van O.I3.,dag in V ry•
burg,afdeiing hierdie jaar is die vcr=
hoogde opbrengs v a n die ldeins te komma ndo's. _
V ryburg= dorpskomma ndo ( een van die kleinstes) het vanjaa r die mooi bedrag van £94 opgebring teenoor verlede jaa r se £60.
Reivilo
=Ko;nmando (ook een van die kleinstes) kon vanjaar £53 behaal teenoor £25 ve rlede
jaar.l\.malia is 'n v cldkornetskap wat in die afg elop e jaar by- die GeneraaL skap gevoeg is . B ierdie v eldkornet.
ska p het die pragtige bedrag v3n £77 byeengebring. O ok vir hulle oor.
tref d it aile vorige pr cstas ies. Ons se: Gocdgedaan! aan al die offisiere en br andwagte.
D aar is ntJg 'n paar v erslac uit, staande en die totaal vir die afde.
ling is d y .> nog ni c bekend nie.- ( In.
gcstuu~.J
volger kan wees indi en Sta lin van die toneel sou verdwyn. D aar word be rig da t hy tydens die Potsdam.
kontCI·ensie drie hart aanvalle gehad het. Die Russe ontkcn hierdie gc.
rugte, maar een berig lui da t ten spyte van die amptelike ontkenning inge ligte kdnge i n W<Jshington onder die ind ruk verkecr dat groot dinge
inMoskou aan die broei is. Daar is sclfs gerugte omtre nt onenigh eid tus.
se n die R ussicse leiers.
Of Sta lin sick is o f dood , maak natuurlik geen vcrskil aan die nuwe Russiese imperialismc waa rvan hy die vader is nie. D ie komm unistiese pa r ty sal w ei vir voortsetting hiervan sorg,
Gaan Arb eiders p arty /\!let
!<ommunis te 1Saam werk?
By geleentheid va n ' n vergadering in Benoni bet mru·. \ .Valter M ade·
l~y.
Ieier van die Arbeidersp ar ty en gewese J.Vlinister van Ar beid, hom ten gunstc van die bcleid van die Springbok Legion om dccl te neew aan die politick, uitgespreek. ·
Hy het oucl< soldate aangeraai om hul geledere te sluit en die Sp ringbok Lc:;ion geloof vir sy beywering in hierdie opsig. M et verwysing na die }leskil tusscn die B.E .S.L. en die Springbok Legion het rn nr. M13cleley gesc dat oud. soldat\!.organisasies nerens sal kom tensy bulle h ul in die politick begew e nie.
Dit is natuurlik bekcnd dat d k Spr ingbok Legion d eur en deur .kom•
munisties is. en dat dit ecn van die
D ie heropc ning van d ie konsentra.
s ic kamp te A uschwitz deur die Pole en die gevange ncming van tussen 60,000 en 80,000 .,verdagte persone"
het, volgens berigte in A mer ikaanse blaaie, d ie .i\merik<lller s gcskok. Een verslaggewe r van 'n Amerikaanse koerant het vertel da t hy Pole eers moes verl aat het voorda t hy sy berig kon versend.
Die strekking van die be.rigte bet glo diepe beso rgdheid in Amerika laat ontstaan. Een van die bcpalings van die ooreenkoms v an Potsdam w as dat v rye beriggewing in Pole toegcsta an sou word. Dit blyk nou nie die geval te wees nie.
Die persone wat gevang wo rd sou, volgens verklaring van Poolse amp.
tenare, D uitse Po!e o f Poolse D uit.
s ers wees, ma ar volgens inligting in
\ .V ashi ngton blyk dit dat duisende van hulle c gte P ole is wat vcrvolg word omdaf hulle teen die ko mmu•
nistiese bewind gcka nt is,
Daar word op gewys dat me t 100,000 Russi esc sol date 09 di e oom•
blik in Pole, die la nd geheel en al onder Russiese plak s taa n. Buite•
Jandse verslaggewcrs word vood du·
rend deur R ussiese ge heime polisie afgel uis ter,
redes is waarom die B.E .S.L. n og a f·
sydig van hom stnan. Dit is ook
be~kend dat etlike soldate in die jongste ty d uit die Springbok Legion getree het w eens sy komm unis ties•gesinde rigting.
D it w il egter lyk of mn r.
Madeley, no u dat hy die V er•
enigde Pacty vaarwel
ge~cllet, begin vr y na die kommwnistiese a:oepe in die land vir steun by
'np ademcntcre verkiesing.
, Tw eede Plasing V Vas Onn odig"
,.E k vind D ie O.B .• J ,;oerant ' n uif·
s tcke nde blad
omin te advertee r.
Reeds met die eers te plasing het ek so ba ie bes tellings ontvang dat ek nie almal kon uitvoer nie en bnie moes a E v; ys. Die tw eede plasing was ounodig."
Aldus skxyf mnr. H. G. Odendaal van Se ne!ml by vereEfening van sy rekening vi!.' 'n a dvertensie in Die _ O .B., wa t elke d ag meer beroerod r aa k vir sy bui tengewone waarde as adver tensieblad.
---~·~-·~o---
As die dop van 'n eier kraak w an.
neer
udit in die water sit o m te kook, voeg ' n eetlepelvol asyn i
