Daar word byvoorbeeld gepraat van die tipiese Franse tradisie wat die gebruik van helder kleure in skilderkuns betref, vrolik en vrolik, met 'n lewensuitkyk en 'n algemene lewensvrolikheid. Die skone moet nie verheerlik word ten koste van die ware, die grote en die heilige nie. Deur kuns te skep in die lig van die hoër orde, kan ons saam met Fichte s'n nie meer nie, maar die kersman self.
Simboliek oorheers baie van Suid-Afrikaanse kuns, ten minste in soverre dit 'n betekenisvolle dieper betekenis aan die Afrikaner oordra. Ae.n. een kant word nBt luier ~estelike of ~odsdienstiae. betekenis van die s~r~d 1n2esie, en aan die ander kant .. e kalfsvleis is plek~ op die buitenste, egte!stic verskvnin~ van die s-t;r.,d self. Die eksperimentele a9de vsn die rrrootst:e deal van die moderne kunsontwikkeling~ is steeds met die Brit.
In die loop van die negentiende eeu het die Nederlanders die Afrikaners ook toenemend as vreemd gesien, eers by die Keaplanders en uiteindelik in die negentiende eeu ook met Boonop sal sy liefde vir die natuurlike daartoe lei dat hy 'n oorwegend realistiese siening van die wêreld in sy kuns aanneem. Sy skildery bly meestal vry in vergelyking met die soms lomp Duitse romantisering van die uitgebeelde onderwerp.
Van hier, in die skilderkuns, kry hy byvoorbeeld die voorliefde vir die tipiese in sy omgewing - mits dit nie 'n tipiese Engelse prentjie is van 'n hoekie van die Afrika-landskap wat aan El~geland herinner nie. Die vereenvoudiging van plaaslike kunstenaars vind 'n baie meer spontane vorm in ons. van wat dit sou klink in die skaduwee en verweefde lewe .. u~opeic. Hierdie klassieke invloede word eintlik oorgedra in die hoofkenmerke van die argitektuur, hoeveel kleiner elemente van die argitektuur en veral die dekoratiewe kunste barok-eienskappe kan hê.
Ook hier het dit besondere kenmerke gekry, wat duidelik word as ons die werke van ons talle impressionistiese skilders afsonderlik in ag neem. Golf sogenaamde ~~~lisme in beoefende kuns, wat later toenemend die finale formasie in die rigting geword het. Ons het ook die oorsprong daarvan gewys, bv. 'n bespreking van die volkskarakter van Afrikaans en van .. die invloede van die laer staat van ons land.
Dit is amper 'n prentjie van 'n enkele boom, geïsoleer in die hoek van die berge, wat al die krag van die son absorbeer. Hier sien ons 'n bietjie van die pure kleurvreugde wat Caldecott self in sy Franse voorgangers bewonder het. Ons het drie impressioniste van . hulle handel oor die ouer en een jonger garde, wat van groot belang is vir cie Impressionisme in Suid-Afrika.
Uit die oogpunt van die saak verteenwoordig die hedendaagse skilderstyle 'n veel groter verskil. Die narratiewe aard van Maggie Laubser se werk herinner ons dikwels aan die allegorie van die naturel. Hoe ver het Maggie Laubser afgedwaal van oorsoronkl ike s tormagt i~e we~f van die.
Hier sal ek die gevoel beklemtoon dat sy 'n beeld wil gee van die hardheid, die ontoeganklikheid van ons land; Hierdie hiper-persoonlike siening lei hom ook op die gebied van... Bantoestamme gee ons blykbaar kennis van die antieke bestaan van die menaliese geos.
Preller self put ook uit die sterk vormende invloed wat van sy 12de meester, Mark Gertler, uitgegaan het. Die ander van die twee kunstenaars wat 'n kenmerkende Suid-Afrikaanse kunsstyl ontwikkel het, is WALTE0 BATTIS3. Die volgende kritiek beklemtoon die aanvanklike kreatiewe impuls wat Battiss .. gevoel het in die werk van Boesmankunstenaars, ". elment~re life skills,.
Maar dit delf baie dieper in die voeding van die menslike siel binne. Hy is nietemin een van ons belangrikste kunstenaars met diep insig, veral in die moontlikhede van tekstuur en kleur.
HOOFSTUK VI I
SVOLGTRBKKINGS
Hierdie geestelik-geestelike en fisiese omgewing is uiteindelik deurslaggewend... in die vorming van 'n eie visie onder gemeenskapskunstenaars. Die invloed wat die wet op die Diet-groep teen die kant van die Engelse stam hier ook uitgeoefen het, is allermins so gering soos sommige mense dink. Sy aanname van die skoonheid wat in ons primitiewe inheemse kunste gevind word, is uniek en meer opreg vir die Suid-Afrikaanse kunstenaar as wat dit blyk te wees in die Europese kontemporêre.
Afrikaanse kunstenaars, waar die geestelik-Gotiese, .. ten spyte van elke en unieke vorm van skepping die hoofindruk is. Ons het gesien dat dit die natuurlike spontaneïteit van die Afrika-karakter bevat, want dit verhinder hom onder andere om vryelik aan genetika oor te gee, maar andersyds bevry dit die Afrika-kunstenaar van die dogmas van die kerk. en hom .. het verder gelei tot groter vergeesteliking van sy kunsvorm.
Aanbidding het hom ook bevry. die goddelike in die natuur aan te moedig. Hierdie vergeesteliking van kuns berei Suid-Afrikaanse skilders voor vir die krag van die simbool. Die kenmerke van somberheid en swaarmoedigheid ontstaan uit 'n gevoel van onsekerheid as gevolg van lyding en stryd in. verteenwoordigers van die publiek.
In sy realistiese oomblikke is die Suid-Afrikaanse kunstenaar ook geneig tot 'n sterk gevoel van intimiteit en liefdevolle sorg in die skoonheid van sy eie land.. die uitsig vloei voort uit sy natuurlike liefde vir . eie grond, maar het ook die intimiteit van visie, geopenbaar in Boesmankuns, as 'n belangrike voorbeeld. Ons kunstenaars se tegniek en kleurgebruik spruit op 'n direk waarneembare wyse uit .. hierdie vier punte, gebaseer op die geestestoestand eie aan ons volkskarakter, en ook op die invloed van . geofisiese omgewing. Dit is . stem van die wit Afrikaan wat die land leer ken, wat die tradisies van die Afrikaner en Afrikane het. respekteer die volkskarakter as die fundamentele element van die tipies Suid-Afrikaanse witman se kultuur.
Kunstenaars wat hierdie stempel in hul werk openbaar, stal uit. die seël van liefde werk selfs meer in hulle as hulle. In Afrika het ons die grootste kunstenaars wat min of meer die stem van die land in hul werk dra; maar dan is daar ook enkellopendes wat . die sintese van die Suid-Afrikaanse karakter en die Lana-gees weet hoe om voort te plant. Ek hct verder feesvier. hulle word k~nstena~rs genoem wat vir ons iets algemeens gee.. veral in bogenoemde skakel.
