103
CONTOH 1
KEMAHIRAN PROSES
SAINS
MEMBUAT HIPOTESIS
Membuat sesuatu penyataan umum tentang hubungan antara pemboleh ubah yang di fikirkan benar bagi menerangkan sesuatu perkara atau peristiwa. Penyataan ini boleh diuji untuk menentukan kesahihannya.
x Membuat kesimpulan awal yang boleh diuji.
x Mencadangkan pernyataan umum yang difikirkan benar
x Menggunakan pengetahuan sedia ada bagi membuat sesuatu penerangan.
x Mengenal pasti pemboleh ubah
x Membuat inferens yang munasabah.
x Menentukan hubungan di antara dua pemboleh ubah berdasarkan inferens
Standard Kandungan 6.1 Cahaya bergerak lurus
Standard Pembelajaran 6.1.2 Mengeksperimen untuk menentukan faktor yang mempengaruhi saiz bayang-bayang.
CADANGAN PENGAJARAN DAN PEMBELAJARAN
Cahaya 60 minit 6.1.2
Di akhir pembelajaran murid dapat: 1. Membuat hipotesis bahawa saiz bayang-bayang dipengaruhi oleh jarak objek dari sumber cahaya atau jarak skrin dari objek
2. Menyatakan hubungan antara dua maklumat yang dikumpul
Tema/Tajuk : Masa : Standard Pembelajaran : Objektif Pembelajaran : PETUNJUK
104 Aktiviti :
1. *XUXPHQD\DQJNDQYLGHRWHQWDQJ³PDJLFRIVKDGRZ´
2. Guru bersoal jawab dengan murid tentang tayangan video yang ditunjukkan.
Guru bertanya soalan.
i. Apakah yang dapat kamu perhatikan?
ii. Nyatakan bentuk bayang-bayang yang dapat kamu perhatikan. iii. Bolehkah saiz bayang-bayang diubah?
3. Murid berada dalam dua kumpulan.
4. Murid membina beberapa soalan berpandukan tayangan video tadi
5. Guru memilih soalan yang paling sesuai untuk diuji dalam membuat hipotesis.
i) Bagaimana cara kita mengubah saiz bayang-bayang?
ii) Apakah yang perlu kamu lakukan untuk mengubah saiz bayang-bayang? iii) Ramalkan apa yang terjadi pada saiz bayang-bayang jika objek didekatkan dengan lampu suluh.
6. Murid-murid menjalankan aktiviti dalam kumpulan berdasarkan soalan-soalan
yang guru pilih.
7. Murid merekod hasil dapatan dalam jadual yang disediakan. 8. Guru bersoal jawab dengan murid.
i) Apakah pemboleh ubah yang terlibat untuk membentuk hipotes kamu?
ii)Apakah hubungan di antara pemboleh ubah yang dimanipulasikan dengan pemboleh ubah bergerak balas?
EMK : kreativiti dan inovasi
Bahan Bantu Belajar : lampu suluh, kertas A4, pembaris
105
LEMBARAN PENYIASATAN 1
Tajuk :Bayangbayang
Arahan 1 :
1. Letakkan lampu suluh 50 cm daripada skrin.
2. Letak objek 10 cm dari lampu suluh. Tampalkan kertas
putih bersaiz A3 (yang bersesuaian) pada skrin.
3. Nyalakan lampu suluh pada objek tersebut membentuk
bayangbayang pada skrin.
4. Lakarkan bayangbayang yang terhasil pada skrin.
5. Ulang langkah 2 hingga 4 dengan mengubah jarak
objek dari lampu suluh mengikut jadual di bawah.
6. Catatkan pemerhatian kamu dalam jadual yang
disediakan dengan mengukur saiz bayangbayang yang telah kamu lakarkan pada kertas putih.
Bil Jarak objek dari sumber
cahaya (cm) saiz bayangbayang (cm)
1 10 2. 20 3. 30 4. 40
a. Nyatakan pemboleh ubah dalam penyiasatan di atas. i. Pemboleh ubah manipulasi.
_________________________________________________
ii.Pemboleh ubah bergerak balas.
__________________________________________________
iii. Pemboleh ubah dimalarkan.
__________________________________________________
b. Nyatakan corak saiz bayangbayang terbentuk. __________________________________________________ c. Nyatakan hipotesis bagi penyiasatan ini.
__________________________________________________ __________________________________________________
Saya dapat membuat hipotesis dengan:
WDQGDNDQ¥ pada yang bahagian yang
berkenaan)
membuat kesimpulan awal yang boleh diuji.
mencadangkan pernyataan unum yang difikirkan benar.
menggunakan pengetahuan sedia ada bagi membuat sesuatu penerangan. mengenal pasti pemboleh ubah. membuat inferens yang munasabah. menentukan hubungan di antara dua pemboleh ubah
106
LEMBARAN PENYIASATAN 2
Tajuk :Bayangbayang
Arahan 1 :
1. Letakkan lampu suluh 20 cm daripada objek.
2. Letak objek 10 cm dari skrin. Tampalkan kertas putih
bersaiz A3 (yang bersesuaian) pada skrin.
3. Nyatakan lampu suluh pada objek tersebut
membentuk bayangbayang pada skrin.
4. Lakarkan bayangbayang yang terhasil pada skrin.
5. Ulang langkah 2 hingga 4 dengan mengubah jarak
skrin dari objek mengikut jadual di bawah.
6. Catatkan pemerhatian kamu dalam jadual yang
disediakan dengan mengukur saiz bayangbayang yang telah kamu lakarkan pada kertas putih.
Bil Jarak skrin dari objek (cm) saiz bayangbayang (cm)
1 10 2. 20 3. 30 4. 40
a. Nyatakan pemboleh ubah dalam penyiasatan di atas. i. Pemboleh ubah manipulasi.
_________________________________________________
ii.Pemboleh ubah bergerak balas.
__________________________________________________
iii. Pemboleh ubah dimalarkan.
__________________________________________________
b. Nyatakan corak saiz bayangbayang terbentuk. __________________________________________________ c. Nyatakan corak saiz bayangbayang terbentuk
__________________________________________________
d. Nyatakan hipotesis bagi penyiasatan ini.
__________________________________________________ Saya dapat membuat
hipotesis dengan:
WDQGDNDQ¥ pada yang bahagian yang
berkenaan)
membuat kesimpulan awal yang boleh diuji.
mencadangkan pernyataan unum yang difikirkan benar.
menggunakan pengetahuan sedia ada bagi membuat sesuatu penerangan. mengenal pasti pemboleh ubah. membuat inferens yang munasabah. menentukan hubungan di antara dua pemboleh ubah
107
LEMBARAN KERJA
Tajuk :Bayangbayang
Arahan 1 : Jawab soalan di bawah
1. Rajah i menunjukkan satu penyiasatan. Jarak objek dari
skrin diubahubah dan saiz bayangbayang pada skrin direkodkan pada graf di bawah.
Graf di bawah menunjukkan keputusan bagi eksperimen.
a. Nyatakan pemboleh ubah yang dimalarkan.
_____________________________________________________
b. Apakah corak perubahan saiz bayangbayang pada
skrin?
______________________________________________________
c. Nyatakan hipotesis yang boleh didapati daripada
penyiasatan ini.
______________________________________________________
_____________________________________________________
Saya dapat membuat hipotesis dengan:
WDQGDNDQ¥ pada yang bahagian yang
berkenaan)
membuat kesimpulan awal yang boleh diuji.
mencadangkan pernyataan unum yang difikirkan benar.
menggunakan pengetahuan sedia ada bagi membuat sesuatu penerangan. mengenal pasti pemboleh ubah. membuat inferens yang munasabah. menentukan hubungan di antara dua pemboleh ubah
%$%12
MENGEKSPERIMEN
111
CONTOH 1
KEMAHIRAN PROSES
SAINS
MENGEKSPERIMEN
Merancang dan menjalankan penyiasatan untuk menguji sesuatu hipotesis , mengumpulkan data,mentafsir data sehingga mendapat rumusan daripada penyiasatan itu
x Mencetus persoalan, memerhati, membuat inferens dan membentuk hipotesis
x Mengawal pembolehubah
x Mendefinisi secara operasi.
x Menentukan peralatan yang diperlukan bagi sesuatu eksperimen.
x Menguji hipotesis dengan menjalankan prosedur yang sistematik
x Merekod,menganalisis dan mentafsir data.
x Melapor keputusan eksperimen yang telah dijalankan.
Standard Kandungan 10.1 Sifat kimia bahan
Standard Pembelajaran 110.1.2 Mengitlak sifat bahan berasid, beralkali dan neutral dari aspek perubahan warna kertas litmus, rasa dan sentuhan dengan menguji beberapa contoh bahan.
CADANGAN PENGAJARAN DAN PEMBELAJARAN
Asid dan Alkali 60 minit 10.1.2
Di akhir pembelajaran murid dapat: 1. Mengeksperimen bagi menentukan sifat kimia bahan.
2. Mengitlak sifat bahan berasid, beralkali dan neutral dari aspek perubahan warna kertas litmus, rasa dan sentuhan dengan menguji beberapa contoh bahan. Tema/Tajuk : Masa : Standard Pembelajaran : Objektif Pembelajaran : PETUNJUK
112
Aktiviti:
1. Guru meletakkan 4 jenis makanan dalam bekas berbalut dan bertutup. 2. Guru memilih murid secara rawak untuk merasa makanan dalam bekas
tersebut.
Murid menyatakan rasa makanan itu.
3. 0XULGPHPDLQNDQSHUPDLQDQ´7HNDVLDSDVD\D"´± rujuk lampiran A
4. Guru menyediakan tiga stesyen dalam kelas. Setiap stesyen mengandungi bahan makanan mengikut rasa, sentuhan dan perubahan kertas litmus ± rujuk lembaran penyiasatan.
5. Guru membimbing murid untuk membina hipotesis tentang asid dan alkali. 6. Setiap kumpulan akan bergerak dari satu stesyen ke stesyen yang lain dalam jangka masa yang diberikan
7. Murid merekod hasil dapatan ekpserimen dalam jadual yang disediakan bagi setiap stesyen.
8. Ketua kumpulan merumus dan membentangkan hasil dapatan mereka di depan kelas.
9. Guru bersoal jawab dengan murid.
i) Dalam merancang eksperimen, apakah yang perlu kamu lakukan?
EMK : kreativiti dan inovasi
Bahan Bantu Belajar : cuka, jus peria, air limau kasturi, minyak, air gula, kertas litmus merah dan biru.
113
Bahan-bahan : 4 bekas yang mengandungi cuka, jus peria, air tongkat air (atau bersesuaian), air limau kasturi, minyak, air gula. kertas litmus merah dan biru
Arahan : Cuba uji saya dengan kertas litmus
Bahan-bahan : 4 bekas yang mengandungi cuka, jus peria, air tongkat air (atau bersesuaian), air limau kasturi, minyak, air gula.
Arahan : Cuba rasa saya
Bahan-bahan : 4 bekas yang mengandungi cuka, jus peria, air tongkat air ( atau bersesuaian ), air limau kasturi, minyak, air gula
Arahan : Cuba sentuh saya
STESYEN 1
STESYEN 2
114
LEMBARAN PENYIASATAN
Tajuk : Menentukan sifat kimia bahan
Arahan 1 : Lengkapkan ruangan yang disediakan
berdasarkan eksperimen yang dijalankan. Sebelum eksperimen
Tajuk penyiasatan : _______________________________________
Tujuan : _______________________________________
Apakah yang saya hendak cari ?( Permasalahan)
__________________________________________________________ Apakah pemboleh ubah yang perlu di tentukan.
Malar/tetapkan Ubahubah (dimanipulasikan)
Apakah bahan yang diperlukan
____________________________________________________________ ____________________________________________________________
Apakah ramalan yang boleh dinyatakan ?
______________________________________________________ Semasa eksperimen
Hasil dapatan.
Bil Bahan makanan Dapatan ekperimen Keputusan
1 2 3 4 5 6
Apakah inferens yang dapat dinyatakan?
___________________________________________________________________ _
115
Selepas eksperimen
Apakah keputusan yang diperolehi ?
__________________________________________________________
Apakah hipotesis yang boleh dinyatakan ?.
__________________________________________________________
Apakah kesimpulan daripada eksperimen ini
____________________________________________________________
Jika hendak mengulangi eksperimen ini, apakah pemboleh
ubah lain yang boleh saya fikirkan ?
______________________________________________________
Saya dapat menjalankan eksperimen dengan:
(tandakan ¥ pada yang
bahagian yang berkenaan)
mencetuskan persoalan, memerhati, membuat inferens dan membentuk hipotesis. mengawal pemboleh ubah. mendefinisi secara operasi. menentukan peralatan yang diperlukan bagi sesuautu eksperimen.
menguji hipotesis dengan menjalankan prosedur yang sistematik. merekod,
menganalisis dan mentafsir data.
melapor keputusan eksperimen yang telah dijalankan.
116
LEMBARAN KERJA 1
Tajuk : Asid dan Alkali
Arahan : Jawab soalan di bawah.
Jenis bahan Pemerhatian
X Tawar
Y Masam
Z Pahit
Jadual 1
Tiga jenis bahan yang dilabel X, Y dan Z dirasa dengan
lidah. Pemerhatian dicatat dalam jadual 1.
(a) Apakah tujuan aktiviti penyiasatan ini ?
_____________________________________________
(b) Namakan pengelasan yang buat dalam jadual 1.
_____________________________________________
(c) Kelaskan bahan dalam jadual 1 berdasarkan sifat
kimia bahan.
(i) Bahan X: ________________________________
(ii) Bahan Y: ________________________________
(iii) Bahan Z: ________________________________
(d) Berikan satu contoh bahan X.
_____________________________________________ Saya dapat menjalankan
eksperimen dengan: WDQGDNDQ¥ pada yang bahagian yang berkenaan) mencetuskan persoalan, memerhati, membuat inferens dan membentuk hipotesis. mengawal pemboleh ubah. mendefinisi secara operasi. menentukan peralatan yang diperlukan bagi sesuautu eksperimen.
menguji hipotesis dengan menjalankan prosedur yang sistematik. merekod,
menganalisis dan mentafsir data.
melapor keputusan eksperimen yang telah dijalankan.
117
LEMBARAN KERJA 2
Tajuk : Asid dan Alkali
Arahan : Jawab soalan di bawah.
Bahan
Perubahan warna pada kertas litmus
merah
Perubahan warna pada kertas litmus
biru
P Tiada perubahan Tiada perubahan
Q Bertukar biru Tiada perubahan
R Tiada perubahan Bertukar merah
Jadual 2
Sekumpulan murid tahun 5 mengkaji sifat bahan P, Q, dan
R menggunakan kertas litmus. Keputusan dicatat dalam
jadual 2 di atas.
(a) Apakah kesimpulan yang dapat dibuat berdasarkan
sifat bahan
(i) bahan P? :______________________________________
(ii) bahan Q? :_____________________________________
(iii) bahan R? :_____________________________________
(b) Apakah rasa bahan Q and R
(i) Q : _____________________________________________
(ii) R : ______________________________________________
(c) Beri satu contoh bahan P, Q, and R.
(i) P: ______________________________________________
(ii) Q:______________________________________________
(iii) R:______________________________________________
Saya dapat menjalankan eksperimen dengan: WDQGDNDQ¥ pada yang bahagian yang berkenaan) mencetuskan persoalan, memerhati, membuat inferens dan membentuk hipotesis. mengawal pemboleh ubah. mendefinisi secara operasi. menentukan peralatan yang diperlukan bagi sesuautu eksperimen.
menguji hipotesis dengan menjalankan prosedur yang sistematik. merekod,
menganalisis dan mentafsir data.
melapor keputusan eksperimen yang telah dijalankan.
118
CONTOH2
Standard Kandungan 7.2 Litar elektrik lengkap
Standard Pembelajaran 7.2.5 Mengeksperimen untuk membezakan kecerahan mentol dalam litar lengkap dengan mengubah bilangan mentol atau bilangan sel kering.
CADANGAN PENGAJARAN DAN PEMBELAJARAN
Elektrik 60 minit 7.2.5
Di akhir pembelajaran murid dapat: 1. Mengeksperimen bagi membezakan kecerahan mentol dalam litar lengkap dengan mengubah bilangan mentol atau bilangan sel kering.
Tema/Tajuk : Masa : Standard Pembelajaran : Objektif Pembelajaran : Aktiviti :
Guru menyediakan alatan seperti set wayar penyambung, pemegang mentol, mentol, pemegang sel kering, sel kering dan suis.
1. Murid diagihkan kepada enam kumpulan.
2. Setiap kumpulan dikehendaki membina satu litar lengkap. Soalan.
i) Bagaimanakah cara untuk menghasilkan nyalaan mentol yang lebih cerah?
Jawapan murid : Tambah bilangan sel kering / kurangkan bilangan mentol.
3. Murid berbincang di dalam kumpulan bagi menentukan cara untuk membina litar yang boleh menghasilkan kecerahan mentol berbeza-beza serta lakaran litar lengkap.
4. Murid membina litar yang dibincangkan di dalam kumpulan. 5. Murid memerhati dan merekod hasil dapatan dalam bentuk
jadual.
EMK : kreativiti dan inovasi
Bahan Bantu Belajar: mentol, pemegang mentol, sel kering, pemegang sel kering, suis, set wayar penyambung.
Penilaian PdP : lembaran penyiasatan
119
LEMBARAN PENYIASATAN
Tajuk : Menentukan sifat kimia bahan
Arahan 1 : Lengkapkan ruangan yang disediakan
berdasarkan eksperimen yang dijalankan. Sebelum eksperimen
Tajuk penyiasatan : _______________________________________
Tujuan : _______________________________________
Apakah pemboleh ubah yang: Ditetapkan (dimalarkan) Berubah (dimanipulasikan) Diperhatikan (bergerak balas)
Apakah bahan yang diperlukan
____________________________________________________________ ____________________________________________________________
Bagaimanakah cara menambahkan kecerahan mentol ?
______________________________________________________ Semasa eksperimen
120
Selepas eksperimen
Apakah cabaran yang dihadapi ketika menjalankan
eksperimen ini ?
___________________________________________________
Apakah kesimpulan daripada eksperimen ini ?.
___________________________________________________
Jika hendak mengulangi eksperimen ini, apakah
pemboleh ubah lain yang boleh saya fikirkan ?
______________________________________________ Saya dapat menjalankan
eksperimen dengan: WDQGDNDQ¥ pada yang bahagian yang berkenaan) mencetuskan persoalan, memerhati, membuat inferens dan membentuk hipotesis. mengawal pemboleh ubah. mendefinisi secara operasi. menentukan peralatan yang diperlukan bagi sesuautu eksperimen.
menguji hipotesis dengan menjalankan prosedur yang sistematik. merekod,
menganalisis dan mentafsir data.
melapor keputusan eksperimen yang telah dijalankan.
121
KONSTRUK MARKAH KRITERIA PENCAPAIAN
(/) atau (x)
Mengeksperimen
6
K1- Menyatakan hipotesis K2- Menyatakan pemboleh ubah manupulasi, bergerak balas dan dimalarkan dalam eksperimen.
K3- Menyatakan langkah menjalankan eskperimen K4- Mengenal pasti
peralatan yang digunakan. K5- Menjalankan eskperimen untuk menguji hipotesis dengan mengawal pemboleh ubah.
K6- persembahkan keputusan dalam bentuk lukisan, jadual, graf dan sebagainya. 5 K1, K2, K3, K4, dan K5 4 K1, K2, K3 dan K4 3 K1, K2 dan K3 2 K1 dan K2 1 K1 SKOR