• Tidak ada hasil yang ditemukan

koningan gya ngandikan //

Dalam dokumen Serat Menak (Yogyakarta) (Halaman 60-71)

2. Prapteng ngarsa ngandika sang aji ingkang telas dinum

heh patih paran pawartanira cacah gedhong gangsal welas

Beta] Jemur awotsinom isenipun ing saben gedhong

dhuh dewajwamba sampun satunggil

dhawuhaken dhateng para ji sami angalih yuta

//

muwah para dipatya

6. Punika saday a wus baresih

nayaka tumenggung

angupados dhusun sonya kantun gedhong sakawan kang

sampun lajeng sami anduta wetah

ngupadi sang nata Ion andikane

ngaler ngidul mangetan

//

patih parah karepmu

3. Ngilen miwah kang dhateng pasisir arta ing saisihe kuwi pa maneh sira buka

ngantos dugi lampahan dwi candra dinum mring wadyeng sun

sing kedah mendhet sitine radyan patih aturira

inggih dhusun kang suwung yen suwawi Ian karsa paduka aji

meksa boten wonten kang manggih gedhong ingkang sakawan

//

dutaning kang pra raja

kancam ba sedarum 7. Winetahna kemawon prayogi

punika katuju angsal wajibing ratu asimpen arta

wonten wisma bibrah sapinggiring ajagi westhining gawe

margi ewed ayaning pungkur

purwanya tiyang dagang

//

mangka dadar lelering dasih .

4. Ing lyan praja wonten riku lalis yen prepeganing karya

babektanipun sakethi reyal mrih kareksanipun

saking patinggi rigene mangka praboting nagara

reyal sakethi wau bilih ratu karem anggung simpen

dinung wisma manawi wingking picis

wonten ahli warisnya lepat dados boyongan

//

kang sedya angruruh

8. Anisthaning ratu keh kang wani

wasana prapteng samangkya

ngantos rebah griya gyan reyal temah ngalamat dahuruning rat

sakethi sang nata ngandika alon

tan won ten kang ngupaya

//

ya apa karepmu ingsun darma jumeneng aji

5. Dene arta inggih boten cicir wus parcaya 'rlng sira

margi tan den munasikeng janma gonmu mrih rahayu

tiyarseng tyas sang akatong saksana dyan patih medal

miyarseng aturipun mangkya Madyan wrata tan ana

patih wangwang umatur malih wong miskin

9. Awit tuwuk dananing sang aji kang nimbangi putra paduka ing

pan lumintu hen ari satemah benjing

wadyabala asih mule kalawan tanah Ajam

11

ing patih Betal lemur

13. Sadyanipun sangang nagari

cipta sami mangsuli ing sih

kang purun mring putra

denyamben santa budya

padukendra

paramarteng wadu

ulah bawa kasudarman Mekah ngalab gagedhuge

pra dipati satri mantri wedyasih ing Y aman malihipun

myang ratu ing amanca

11

ing Kalkarib Kebar wus dening kang Kam Srandil Rum Yunan

10. Sangsaya keh pra ratu sumiwi Mesir jangkepipun

wit kongkulan dana kasusilan sang nata malih ngandika

sangking patih prabawane ing samengko apa ta wus padha lair

nahan mangkya cinatur radyan patih manembah

11

sang atmendra rahadyan yayi

14. lnggih won ten ingkang sampun lair

yoswane sang Nursewan

wonten kang maksih wonten

wus sel angkung taun

wawratan

sami kewala lan Bestak

lyan dereng den wawratake

narpatmaja warnanya bagus respati

ngandika sang aprabu

limpat pasang grahita

11

yen mangkono sira apatih

11. Yayah rena sakalangkung asih lumakua priyangga

nalikeng nata amagelaran mring jajahanipun

supenuh wadya balandher ing mau nagri sasanga

sagung kang para ratu kehning bocah lanang tumpesen

jajarira rahadyan patih ja kari

myang pra raja ngamanca lan kang neng jron wetengan

11

wangwang wingki ngipun

15. Bedhelana apa dene patih

pra dipati myang satriya

undangana kabeh wong somahan ya ta sang sri Kobatsah ngandika

sajrone ing taun kiye

aris waler papacuhingsun

heh patih kaya paran

11

aja na wong agawe bayi

12. Ing adege putraningsun benjing patih matur sandika

apa ana kang wani anglawan ngling malih sang prabu

salumahing bumi kiye prajurit sira gawaa

denira sudibya nung kang saparo saperang tunggu nagari

pangidhepan kang pra narpati patih tinundhung medal

11

iku pametyanira 16. Sinangonan tigang atus kethi

patih nembah matur mas barana pa tang puluh unta

sangking ngarsa sang prabu wus wisuwur wong sanagari gusti radyan apatya

pinutus sinuwun

Asmaradana = 13 pada

1. Mawarna wong kang prihatin

myarsa undhange sang nata nenggih sanagara kabeh larangan wong gawe anak

nadyan keh linarangan

am bok aja siji iku

-kepriye mono iki ta

//

2.

Teka anganeh-anehi

salawasku durung myarsa larangan kang kaya kiye wong laki rabi punika ingkang pinurih apa iya amung siji iku

iya kang wis duwe anak

//

3. Kang durung kaya ku iki

pancene arep tak gelak awarna-warna ucape tan lyan pamrihe priyangga gawokaning agesang

nahan dyan patih kocap wus sara wuhe dalemira

I I

4. Angagya siyageng dasih

derarsa dinuteng nata umyang gumrah sawadyane ting seliri wong wanita ruiranteni kang lanang ingkang mangka sangunipun

obat anget la wan karag

/ /

PUPUH XXV

5.

anumpes babayi lanang

nadyan ingkang neng wetengan den bedheli

akeh ucaping jalma

//

Jeruk pecel kencur sunthi

lempuyang beras bang uyah

duk wus prapteng ubayane

gong beri tangara umyang

sagung wong kapatihan

bala koswastra supenuh

mirantya sikeping yuda

//

6. .Lir giri puspa marnani

sumbanganing wadya tantra

sanekyantya asri tinon

dyan patih ingkang kawarna lagya ngimur kang garwa solahe lir kupu tarung

mempeng sedhengnya pasihan

//

7. Apan lagya pitung tengsi

duk panggihireng pangantyan sang dyah yun milyeng priyane lumuh manawi tinilar

tan pae radyan patya denya sih ing garwanipun

temah sakamantyan welas

//

8.' Wratnya dinuteng narpati

dadya pinegat tresnanya rasa-rasa sakalihe

ri sampunira busana jangkep ing saniskara dhasar warnanira bagus

9. Tandya angkat radyan patih gumerah swaraning wadya ngriku radyan patih munggeng swandana gempung kaparja arja giniwangkara

lir bedhaya tangkepipun anirig samarga-marga //

10. Tunggulnya mawarta asri songsong yayah paksi krendha sedhengira araraton

diudag lalayu kakandha manyethi abra sinang sinerang andres ing marut kerut urute tan pegat

//

11. Dudukan tar ngapit-apit miwah waos wergu sulam lan sanja ta lanangane barungan thathit makilat

tempur prabanirengkang diwangkara anganguwung budhafoya sangking Madiyan

//

12. Mangkana lamp·ahing baris

wus lepas saks�.a ngam bah wana mi wah padesane ngarara sami ke bekan dening wadya lalampah

dyan mam bah tepining gunung gunung lebak myang jujurang

//

13. Lamining nu tan winami

mangkya lampahira prapta tanah Ajam jajahane baris kendel radyan patya laju nglampahken duta

pra mantri mring dhusun-dhusun anumpes babayi lanang

//

PUPUH XXVI

Dhandhanggula = 35 pada

1.

2.

Kadi dhandhang kehing wong kang ngili

mring padesan myang ing gunungan miwah mring jurang papereng wenenh mring luhuring gunung ting renggenek wong kang garbini myang ngungsekken nak lanah

de warta misuwur radyan patih rawuhira

numpes bayi lanang wus keh kang

ngemasi

dening duteng dyan patya

//

Ri wusira gya budhal mring Ngarbi prapteng tepis iring kagegeran wong sami ngungsekken rare nahan ingkang winuwus

3.

darahira jeng nabi Brahim bangsa Ismangil ika

tedhak kaping wolu bagenda Simatma tengran Ngabdul Muntalib jumneng

dipatyeng Ngarbi rahayu dudi darma I/

Legaweng tyas paramarteng dasih anoraga am beg san ta budya mintir tan pegat danane mring pekir miskin sagung sami cekap nyandhang Ian bukti asih mring para dagang

dana krama sinung rinayat keh dadya mitra

nagri Mekah ka ba wah Yam an nagari bulu pekti ben warsa

//

4. Atase ing Ngarbi nagri alit nging sadaya wau nging kineringan silaning praja budinya sami kusabra

denya alus babudene amung nyantri tan wonten kang

sang dipati anulus wireng jurit

<lib.ya murda ngenaki ati mila sang adipatya

//

temah ing kering kanan

8. Ciptanira antya sru prihatin pra raja sih 1 ul u t

anggepe sami am bapa kaya paran nagriningsun Mekah ing sapangreh subasitane respati katemua rahayune

mrah arja parikrama

I I

kapit ratu gung-agung kanan kering tur padha kapir 5. Kacarita sira sang dipati yen luput ing pratingkah

atmajanira sampun sawelas ingsun mring pra ratu

samya priya sadayaoe tan wurung dadi boyongan

sing garwa tiga wau awit tan na kang yogya nanggulang

dene ingkang sepuh anenggih jurit

nama Siti Katikah

yen na satru mangrempak

//

putranya puniku

tatiga pan sami priya 9. Baya ta wus karsaning hyang Widi kang pambajeng radyan Abdaku sinung anak sawelas tur lanang

geng inggih durung ana babanthenge

nanging datan prawira

//

ingkang dadi pikukuh

kuwat den lindungi wong mukmin 6. Sundhulanira nama dyan Jubir sagotrah warganingwang

dyan Ngujer nulya garwa pamadya paran dadinipun

nama dyan Alib putrane yen klakon tinawan kopar

Abu Lahab panggulu amamelas wadya gotrah ·wangsa

arsudiman rahadyan Ajil mami

kathahira sakawan

mangkya sang adipatya

//

de garwa panunggul

anama Siti Katimah 10. Ciptanira antya sru prihatin paputra dwi radyan Ngabdullah tansah salat khajat mring Betullah

pangarsi dadonga ing pangerane

cahya pindha purnama

//

datan kondur sang adipati pan wus lami cina tur 7. Arinya nama dyan Abuntalib am banter pudyanira

garwa sepuh malih apaputra wus sa welas taun radyan Ngabas panengra�e kirangira kalih candra

Rulya dyan Ngabdul Samsu sang dipatya dahat pangunguning

jangkep putranya sang dipati galih

1 1. Juru petang nujum ramal sami ingandikan prapteng ngarsanira sang dipati andikane

heh wong suratul nujum palakiyah wong iladuni babaren impeningwang kang katon dening sun sun dulu rante emas

lir andaru wetune sing gigir mami

seblak maring ngawiyat

//

12. Datan suwe rante iku prapti

pan angadeg aneng ngarsaningwang gayuh ngawiyat adege

praba gung muncar murub padhang sabawana nelahi kayon isining donya kabeh padha tumyung mring prenahing rante emas rante nuli mobat-mabit anyabeti

kakayon ing sadunya

//

13. Rubuh kabeh tan anak kang kari

anggulasah kadi binabadan mung ranteku ngadeg dhewe

ing keblat papat terus

wetan masrik mangulon magrib pan padha katanceban

jaban langit butul tan ana kang katingalan

mung rante mas iku kang katon pribadi

ana pange marapa t

I I

14. Kayu kang rubuh anuli tangi

padha ngendholi pange rante mas wus ketalen mirut kabeh

dene genge rante ku

meh kebekan ing jagad iki mumbul anuli sirna

bali mring gigir sun

sun tangi awit sing kagyat

tan antara sun nuli anendra maning

ana maneh katingal

//

15. Rante mutyara nelah wening

mijil seka ngulon-uloningwang sundhul ngawiyat adege

ana ing ngarsaningsun

pi tung langit Ian pitung bumi kabeh pan katanceban

---'�g rante ku mau

sajagat katon narawang

suwe-suwe rante iku sun tingali

ana pange marapat

//

16. Katanceban keblat papat nuli

karungu gumuruh swaranira wong sadonya prapta kabeh sujut mring rante iku

nuli ingsun kasulak tangi

lah payo jarwanana sagung para nujum tur sembah anuwun duka

ila-ila lumangkung karsaning gusti

ri sang amardi sabda

//

17. Ywa sangsayeng tyasira ring mami

saanane kono atinira

payo lairena kabeh

tur sem bah para nujum inggih tuwan benjing manawi paputra miyos priya

prakoswa dibya nung dados prajuriting alam

amumpuni kawijayan jayeng jurit

lalanang sabuwana

//

18. Sadaya ratu kang sura sekti

sami kesor ing asmara laga temah sumiweng sarehe tur raga jiwanipun

dahat sami ajrih sarwa sih kaputer isining rat

ing rawe-rawe rantas luwaring resmi ing kono apranata mring putra paduka sang adipati laju

benjing wangsul malih mring Bettullahi

gusti namung punika

//

dumugekaken khajat 19. Pamanggihing pun abdi anuli ing wau cinatur

Siti Katimah ri wusnya asemonta dhateng kancanira

sinarenan dupi wus antuk tri tengsi pan samya guyub ature

nusul atur uninga

//

leres turnya puniku

datan siwah sampun netepi 23. Yen wus angidham antuk tri tengsi sangking ing nujum ramal · ri sang duk myarsa turing kang

sang dipatya muwus garwa

lah maneh sira bahara tam bah sengkud panekunge kapindhone rante mutyara kang sang dyah saksana kondur

keksi kuneng malem Jumungah nenggih

para nujum turira

//

Siti Katimah nendra

20. Semuning rante mutyara benjing supena kadulu jeng nabi Musa tumedhak

bumi Mekah badhe wonten jaman angandika Katimah wruhanta iki anyantuni sarengate

iku wawratanira

//

nabi lbral1im kang sampun

pan minangsuh winangun malih 24. Metu lanang tembe lamun lair panutaning sajagat ku minangka prajuriting alam mutyara kang semu bisa petak ngobahake

tan lyan sing darah paduka jagat gora gumledhug kang mu:"wani agal lembat inggih sagara reh kagiri-giri

nunggil prabata prakampita

mijil sangking paduka

//

langit gora umung

21. Dupi sanalika sang dipati kantaka sagung miyarsa

sujud waspanya dres lir tinuras wong meteng truh kayu ron sol sah

wong nujum ginanjar kabeh sangking wit

arta wastra brana gung kendheng gandhewa pegat

//

tangisira sang adipati 25. Kem bang wigar gagar sah sangking

sing kapenuhan gengnya wit

ungraning hyang Agung

kocak jalanidi aprakatha bubar nujum palakiyah

gara-gara gumita reh

sang dipati kondur sru oneng ing

kilat thathit abarung

rabi limeng dhedhet surya sumilib

duk tetep sawlas warsa

//

lintang pating semburat 22. Duk prapteng dalem sang adipati gora gra gumuntur

satru tistis rusak wiyasaning jurit dari jine sadasa sang dyah dupi mangkana

//

padha duwe kalbu 26. Asru kagyat wungu sangking guling kadi atining manungswa

sakamantyan pangunguning driya kanakane sepuluh awase kadi ginanda arum astane ya lir netraning jalma

//

sare malih sang ayu 30. Warna gilap lir mutyara wening

katon kangjeng Suleman prapti tandhane kacek Ian kehning jalma

arum kang pangandika iku akeh bilahine

nini wruhanam u mapan wis jamakipun

yaitu wetenganira nora ngapa wong bakaI Iuwih

me tu Ianang prawira sudibyeng jurit ya gedhe rancananya

alaiana dikara

I I

wus karseng hyang Agung

27. Para ratu sakurebing Iangit Ian asih ing kawuianya

darma bae simpen raja brana nora dhahar yen tan bareng lawan

nanging anakmu kang duwe dasih

wibawa kaya ingsun punggawa para raja

//

amung kacek datan ngratoni 31. Wusnya mangkana mukswa jeng

kang kumelip ing donya nabi

bedane lan ingsun dyah Katimah wungu denya nendra nging sipat kang duwe endhas ginanda arum astane

wedi kabeh ya kaya mring jeneng sare malih sang ayu

mami jeng nabi Adam ingkang nedhaki

sinuyutan; pra raja

//

ngandika wruhanira

28. Dyah Katimah nulya wungu malih kung kang sira kandhut metu Ianang tur sudibya astanira ginanda angam bar Ian bobote padha Ian gunung

anrus kakulung wangine sakethi

sare malih sang ayu nalika dhinawuhan

//

nulya rawuh jeng nab i Brahim

arum kang pangandika 32. Mangkana sang dyah kagyat sing

nini darahingsun guling

iku wawetenganira dening bayi kang neng jro wetengan

metu lanang prawira kakung ing gumleger asru swarane

bumi s;mg dyah kongsi anjumbuI

wi weka mandra guna

I I

tarataban ciptaning galih dupi ngraos supena 29. De netrane putranira benjing ayem manahipun

sinung a was angoiah gagaman astanya ginanda ngambar kinacek lawan wong akeh sakamantyan pangungunira sang

padha lan netra wolu dewi

33. Nahan gantya kawarnaa malih lampahira rahadyan apatya Betal Jemur sawadyane tlatah Ngarab wus rawuh ngambah tepis wiring nagari gegere apuyengan

kuwur ura-uru

-kang samya ngungsekken bocah bumi Mekah oter kekes sru ning

miris

katur mring sang dipatya

11

34. Lamun wonten papatih Madayin praptanira numpes rare ingkang jaler karsane ratune

wadyane tanpa petung sang dipatya ngluwar semadi

andungkap petangira kalih welas taun

medhak sangking Kakbatullah undhang maring wadya santana

pra mantri kinen saos sugata

11

3 5. Sawarnanira kang sarwa adi cipta kinarya aminta. welas yogya dadi rarubane den alimana iku

lampahira numpes babayi samapta sawawannya pirang-pirang pikul samya arungub diwangga

neka warna gya budhal sang adipati ngiringaken sugata

11

PUPUH XXVII

Mijil

= 25 pada

1. Ngungsut bawa mijil sang dipati nitih kuda wadon

minta welas mindha boyongane prapta pabarisannya dyan patih na wadya Madayin

tur uning alam un

11

2. Dipati Mekah sowan mariki ngaturken bon-abon

gya tinim balan prapteng ngarsane radyan kalih dupi tumingal mring sang dipatyeng Ngarbi

kamantyan jrihipun

11

3. Dady a enggal denira marpeki .

anyandhak tan alon

maring dipati Mekah astane den jak salaman tansah tur ajrih kinen lenggah nginggil

ing smu datan ayn

11

4. Sagunging kang para putra Ngarbi ngabekti kumroyok

radyan patih dupi myat cahyane dyan Ngabdulah

tan samar ing galih yen nur buwat nabi rasul kang panutub

11

5. Estu dumunung neng putra Ngarbi duk umajeng alon

arsa ngabekti rinangkul age

dyan patih mesem manyipteng galih sida angabekti

sun sem bah ping sewu

11

6. Ri Wusnya sadaya angabekti

sang dipati alon

matur angaturaken rubane sarywa ngrarepa netya minta sih rahadyan apatih

kakenan tyasipun

11

7. Temah lulut sih mring sang dipati nulya ngandika lon

ya dhuh kakang aywa ta selarse 14. Tan prabeda wadyanya d

y

an patlh

lampah manira numpes babayi gih sami kawiyos

nging waged ngalingi maring sang di pa ti Panggunggunge

in g sriran ta es tu

I I

deny am boja krama amenuhi

8. Kadi sang nata pracayeng mami kacihna ing galih

mangsa ta kalakon budi darma alus

11

sang dipati Jangkung panuwune 1 5. Marma ing saben ari sang kalih

dupi saya dangu radyan patih tan pegat patemon

waspada saliring condhong wardaya sami dene

dipati smunipun

11

datan mantra ageng Jawan alit

9. Dadya inganggep sudarawedi lir sadherek nunggil

pyagung kalih bonyo yayah rena tuhu

11

datan mantra anyar papanggihe

16. Kuneng Ngarab ing samangkya

kocap samanten radyan apatih ganti

Jajeng den aturi Madayin kacriyos

mring Mekah Jumaju

11

ing nalika dyan patih ungkure

JO. Daut sadaya wadya Madayin sri Kobatsah grah sanget ngranuhi

ing nutan kacriyos wangwang anim bali

dupi ing kitha Mekal1 praptane sang narendra sunu

11

sagung ratu punggaweng Madayin

1 7. Nata ngling kulup sapungkur mami

amakuwon sami

wonten ngalun-alun

11

umadega katong

1 1 . Kebekan dening wadya prajurit ambawani sa Madayin kabeh mung wekasingsun mring sira kaki asri kang pakuwon

iya si apatih

tinon alajur-Jajur ajejer iku gagentiku

11

prande Jangkung pam bojakramining

sang dipatyeng Ngarbi 1 8. Poma akunen bapa sayekti

mring wadya Madayun

11

punjungen lalunggoh

1 2. Saksana radyan patih aparing bumi saleksa tan tuna angger dene sira pinetya ing nguni

arta myang panganggo madeg ratu luwih

dhateng janma Mekah sadayane

binathara punjul

11

para mantri tekeng pepekir miskin

jalu lawan estri 1 9. Angreh jajahan sagung para ji

tan beda sungipun

11

reprep awotsinom

13. A wekasan sami ajrih asih sira ratu pinituwa dhewe

prasami kawiyos ngatas angin tekeng bawah angin

maring radyan patih panggunggunge praja kopya maswi

de ber brana tur rahayu budi nungkul atur-atur

11

para marteng dasih 20. Ri wusira sampet ing waweling

sajroning pura gumrah swarane

Dalam dokumen Serat Menak (Yogyakarta) (Halaman 60-71)