• Tidak ada hasil yang ditemukan

srat sinung gya tinampan 11

Dalam dokumen Serat Menak (Yogyakarta) (Halaman 71-91)

4. Tinupiksa mangkana kang tulis sareng sadal u kala wan

penget kang surat narendratmaja Siti Mahya garwanya Tambi Jumiril

ing Madayin adi kaot gih sami miyos priya //

ingkang miseseng wadu

8. Cinarita lamine garbini

sayogyane tumeka maring

Siti Mahya asring-asring kagyat

bapa patih ya sira dene kang neng wawratane

arya Betal Jemur

gih jabang bayinipun

wiyose sun weh weruh ring sira

neng jroning padharan awaking

sapungkunne rama ji praptaning

sang dyah ing tyas trataban

jangji sru pangungunipun

mengko sun madeg nata // cipta warnane kaya pa

5. Anetepi wirayatmu nguni nahan samangkya sang adipati

ingsun jujuluk prabu Nursewan Ngarbi

nyakrawati buwana ngreh langkung sukeng wardaya //

lan si Bestak sun jtinjung 9. Ri sedhengira enjing tinangkil

dadi mangka papatih mami lan dyan patih Betal Jemur denya

sira tulus amonga arsa kondur sawadyane

marang jenengingsun sumekta neng lun-alun

sun punjung bumi saleksa radyan patih lagyarsa pamit

apa dene sira ingsun undang mulih wangwang dipati Mekah

mring nagara Madayin // tur uning kalam un

6. Saciptanira rahadyan patih ing ra tri kang garwa m ba bar

iki tutug gon sun pawong mitra mijil priya nulya ken mundhut

lan kakang dipati kene kang siwi

kang marentah wus surut prapta ngarseng dyan patya

I I

tan sumelang gonku ngalingi

10. Radyan putra pinangku anuli

mring pawong sanakingwang

dyan pa tih kocap wus radyan patih mesem wor ngandika

undhang ing wadya balanya bagus temen bocah kiye

siyagarsa kondur mring nagri ana gunane besuk

Madayin sutanira kakang dipati

duta wus ingangsulan // yen prapta ing diwasa

7. Mesat sangking ngarsaning dyan prajurit lalanang ing rat prakoswa dibya nung

patih widikdaya kaputer ing

sigra-sigra prawara cudaka nungswabumi

pra mantri dhomas lampahe

mangka papaku alam

I I

nahan gantya cinatur

garwanira sang adipati 11. Tuhu pamungeraning ajurit

Mekah Siti Fatimah tanpa lawan ing asmara laga

kang malang-malang putung

apranata kang pra dipati sanggyaning bumintara kasor prang sumuyut senim bah kang pra narendra duk miyarsa sira sang dipatya

Ngarbi

nuwun nekem mustaka

//

12. Dadyemut panekungnya ing nguni tinarima ring hyang maha mulya mangkana alon ature

inggih kang mugi kabul ing pangestu paduka kadi lawan sungana tengran putranta puniku

dyan patya ling rane Kamzah pan ing tern be sugih jajuluk pribadi anut kaprawirannya

//

13. Kakang putranta lare puniki yen sem bada ngong pendhete anak manirangsung prabeyane

salir waragadipun

sigra mundhut mas pitung sapi prapta sinungken agya

sang dipati nuwun

sang Ngabdul Muntalib nedah mundhut putranira ki patih Jumiril katur ing dyan apatya

I I

14. Wangwang pinangku ing wen tis kering

radyan Khamsah aneng wentis kanan

winangwang-wangwang kalihe

dyan patih Beta! Jemur

kabelet gumujeng nulya ngling bocah iki sambada temen

warnanipun

ireng manis pamulunya

sirah bunder rambute abang barintik

leker wadananira

//

15.

16.

17.

18.

Amidara dene amantesi puniki benjang lamun diwasa julig akeh kasektene

sambrana andalurung amuthakil tungtung besiwit kaworan angalunyat

im buh-im buh besur

sathithik rada nyalunthang smu ndaregil kaprawiraning ajurit sangang puluh sasanga

//

Kalamun wis umur wolung warsi kaki-kaki kena den karenah amesthi kalong donyane yen um ur sangang taun bisa ngutil padhanging linggih kan duwe tan karasa

nire darbekipun

yen umur sepuluh warsa

bisa maling anugel dhasing narpati tan kongsi kawenangan

//

Palayune benjang rare iki

padha lawan pangraping turangga sawidak asta umbule

mancolot amalencut

swidak asta benggang Ian siti yen nuju neng paprangan denira malencut

bisa ing telung pamucang

kongsi kaku atine mungsuhe sami lamun nuju mangkana

//

Akeh para ratu ingkang sedhih yen asanggweng asmaradi laga sasat kena tam bang rawe darijine ing besuk

patagihan pating gariming yeng nora ngemak-emak endhasing pra ratu

yekti banjur gerah uyang

nanging apik tan arsa dhasing pra mantri

19. Banjur age-age den wisuhi kipa-kipa sru denya tan arsa mung sirahe raja bae

bocah roro puniku

manira kang angambil siwi nulya aparing emas · malih tigang pikul

tinampen mring sang dipatya sarywa matur lajeng paringana nami ngandika radyan patya

//

20.

Duk manira mangku bayi kalih wen tis kang kiw_a karasa emar kang tengen emir samangke kakang lare puniku

putranira ngong ·rani Amir kang kiwa Umarmaya

puniki apatut

poma sampun kongsi pisah bayi kalih tunggilena siyang ratri ri sang mangestu sabda

//

21.

Ri wusnya mangkana radyan patih tandya nurangga myang sang

dipatya

ing Mekah inggih andherek dyan patih konduripun saha wadya gumerah asri songsonge kang pra raja

ya abra dinulu

tinon yayah paksi krendha

myang swaraning Jampah lir robing jaladri

duk prapta jabeng kitha

//

22.

Sang dipati Mekah kendel nuli

sasalaman Ian rahadyan patya rasa-rasa sak kalihe

nganutaken pandulu

sang dipati Ngabdul Muntalib duk barisnya wus Jepas sang dipati kondur

mung patih Jumiril ingkang kinen dherek jajahan Ngarab pra

sami

kinen saos sugata

//

23.

Prapteng lalampahan tigang ratri patih Jumiril pandherekira asaben-saben makuwon tan na kirangipun

sugatanya mintir anggili

wenah penuh warata sawadya sadarum

Jumiril wus tinarima

kinen wangsul saksana gupuh

· ngenjali

lir tingkahing asmara

//

PUPUH XXIX

Asmaradana = 38 pada

I . Lajeng kur-ungkuran sami Jumiril lawan dyan patya sru kapirangu kalihe Jumiril ciptaning driya lahela mring dyan patya tan kawarna lampahipun Jumiril sawadyanira

//

2.

Sampun prapta ing nagari Mekah nulya matur nelas niskaraning denya ndherek sang dip a ti langkung suka mangkya nagari Mekah dyan patih sakonduripun maweh pangunguning jalma

//

3. Sadaya jalu myang estri patih Bestak tur sembah gedhe cilik tan prabeda bok sampun susah pinethuk denya kasengsem manahe pun bapa tiyang punapa

//

mring sira radyan apatya

9. Tus trubus yektose ngabdi denyambek paramarta

balaba ring reh rahayu putuning juru madharan tyas pindha pasthika maya

//

duk eyang paduka katong

sri maha prabu Sakerah 4. Temah ing praja makingkin pun Nindahu punika

dene sato myang kukila inggih juru mangsakipun lir nulya ngungun isthane · sri narendra dupi myarsa

//

tan osik kang taru wreksa

10.

Aturing Bestak apatih dene tan kamarutan

kadi tunutur pangungun sakalangkung dukanira ning sagung wong sanagara

//

asugal pangandikane

5. Langkung malih kang parabdi si Bestak iki wong edan sun meksih kaengetan samya tontonen maksihnya rama ji wawelingipun

radyan patih sawadyane mawanti mring jenengingwang

//

denya gumrah ing sadina

dina among kasukan

11.

Pinurih nganggepa kadi sinuguh belabar sekul suwargi jeng rama nata ulam lawan papanganan

//

bapa mangka gagentine

6. Ing mangke nyenyet as�pi amomong ing jeneng ingwang pae dhewekne iya

tan na sabawa kapyarsa

nora nana kang amuruk nahan gantya winiraos

ingkang maksih alalampah awit tan menangi bapa

//

radyan patih duk prapta

12.

Sayektine ingsun wedi tepis wiringing Madayun kalamun anikelena nulyanduta tur uninga

//

wawelinge rama katong

7. Sang prabu anyakrawati andheku ki patih Bestak ing kono nuju sinewa sakalangkung ajrihira

para raja dipatyandher tandya ingundhangan gupuh prapta cudakaning patya para raja myang dipatya

//

srat katur ing sang nata

13.

Satriya punggawa mantri binuka sinuksmeng kalbu hulubalang pajineman sawusnya nulya ngandika

//

sang nata jengkar ngedhaton 8. Heh Bestak si bapa prapti ing dalu tan winursita

nanging isih aneng marga enjing sri maharaja undhangana wadyani ngong sawusing·busana laju

14. Ki Bestak sampun sumiwi sikep towok myang kantar Ian sagung kang para raja cacahira sangang ewu pra dipati satriyandher kang swandana adal-adal

//

supenuh kang wadya koswa

20. Apasikepan cempuling neng lun-alun agelar

buntu ponang marga agung numpak unta sangang sasra sang bathara angandika

//

bedhama pasikepane

numpak warak sangang sasra 15. Apa wus sumekta patih musthi boji serampang

ki Bestak sampun aturnya numpak kemar sangang ewu wong-wong kinen budhalake pasikepan 'gandhirajang

//

prajurit ingkang pangarsa

mangka cucuking lampah 21. Myang wadya wahana kuli raja Cina Ian Magelur asikep jiret sarampang Nglanung Mandras Ian Cemara

//

tindak dalem sang akatong 16. SumundhuI ing para rayi ginarbeg mantri prameya nitih liman lan abra

Kenanuk lan si Rubinah dalajug kancana tatur Dribasit nyukuh wus dene kem bar sira ting baskara

//

sri Bubarwan myang male bar

Ngindu lawan Ternatya 22. Duduk kantar nubing wuri Paris Ngrus ingkang sumundhul tinggar jepun kering kanan nulya tindaknya sang nata

//

kang munggeng wuri sang katong 17. Ginarbeg wira pinilih rekyana apatih Bestak

ing ngarsa wadya Daleman sawadya kapatihan sangang kethi sami kapten kalih leksa yitneng kewuh sagung wahana dipangga lawan sagung pra dipatya

//

asri sum baganira 23. Horeg mahetala gonjing sarwa brit topong mas murub sing kehning baris lalam pah abaruti waja gilap

//

lir wredyangga sasra tinon 18. Tempuh Ian prabaning rawi kaget gadgada kang jaga

remrem makulat singa myat jaga-jagani jagat

pratistha pasi kepane panjrahningkang wadya Iaku amandhi lukita muka mur laning kisma sinampar

//

kang sumundhul wurinya

24. Ing wadya ingkang lumaris prajurit wong sangang ewu

sumunggut kuda dipangga samya wahana blegdaba

//

aselur liweran tinon

19. Pasikepannya jemparing wuwusaen wau kang prapta sangang ewu numpak kuda aneng tanah pabeyan candraswa pasikepane radyan patih Betal Jemur weneh memreng wahananya wus atas pamiyarsanya

//

25. Yen nata methuk pribadi bayi jaler tumpesan

dadya ginelak lampahnya ing manca nagri sedarum

tan adangu antarane tekeng gunung padedesan

//

kepethuk samya pangarsa

31. Sa9g nata suka ing galih mire wadyeng kapatyan

bandera baris sasiyung myarsa ture radyan patya atembak wadya.melatar

//

laris tindaknya sang katong

nulya wonten paksi munya

26. Myang sagung para dipati neng luhuring palana

wonten sajawining marga wus dangu denya tut pungkur

Betal Jemur duk waspaos smu kagyat sri naranata

//

mring nata gya sah sing kuda

32.

nata dupi turningal Nulya Bestak ababisik

lamun dyan patih tumurun matur maring sang bathara

sigra jinrumken dwipangga

//

paduka dangua katong

27. Betal Jemur malajengi artinipun paksi munya pun bapa kadi wikan maring gyane sri narendra angandika sang aprabu sang kalih sami onenge bapa iku jarwanana

//

radyan patih Ian narendra

sareng paran-pinanran 33. Unine manuk ing nguni duk cundhuk dyan patih gupuh Betal Jemur aturira mendhak arsa apranata

//

punika beluk Ian dares 28. Asta cinandhak mring aji nedya sami babesanan

datan sinung awotsekar beluk kang urun priya dadya mung salaman bae dares urun estrinipun dyan patih tandya binekta paksi dares ananedha

//

minggah tuhggil saliman 34. Tumbasan dhusun kang sepi patih Bestak nyandhak angkus wontena kalih kewala

minangka seratinira

//

paksi beluk wangsulane 29. Tengara budhal sang aji gih nyagahi kang mangkana

gumuruh swaraning bala yen maksih bagus Bestak lir kocaking samodra rob dados papatih Madayun kocap dupi neng margana nadyan nedhaa sadasa

//

laris tindak sang nata 35. Beluk inggih anyagahi

akathah pandangunipun sang nata mesem miyarsa

dhateng rahadyan apatya

//

rahadyan patih ature

30. Wus katur sadaya ngenting ki Bestak tam buh solahnya

amung nalika neng Mekah kalangkung denya wirang kang datan den aturake myarsa ture Betal Jemur

36. Beta! Jemur wus den panci anenggih sabin saleksa panembahan jujuluke tinari binapa-bapa yen kala sinewaka

munggeng keringnya sang prabu lenggah ing padmasana mas

11

3 7. Lir tan kena sah sakedhik

lawan sang sri maharaja

dene sagung kang pra katong sedene ki patih Bestak

sami lungguh ing ngandhap mangkana sedhengnya wuwus sang na ta enjing sinewa

11

3 8. Aglar ingkang para aji tenapi pra manca raja dipati satriya andhei: punggawa mantri lubalang prawara dining kanang

ing panangkilan supenuh sadaya angraras driya

11

PUPUH XXX

Mijil

= 29 pada

l. Markelu sagunge ingkang nangkil marginipun sangking

sang nata ing kono tan keni wong luput

11

pinrak mungguhing dhampar

5. Tansah nrapken dhendha saben ari

rukmine

abusana kaprabon tulyadi kang tan saged asok

cahyaning sang aji dipun belok saweneh rinante nganguwung umancur

11

cinangkalak pramila semakin

pase baning pa tih 2. Anenggih ing Pijajar sang yogi pasakitan agung

11

celak Ian sang ka tong

petarenan ing saniskarane 6. Ting leia thak kang den cengkalaki

karseng nata tan kepyan sang yogi kan sami bineiok

kang tinari-tari ting bagogok dene rinante

swahar jeng praja gung

11

pating karencang datanpa wilis 3. Dereng dangu denira tinangkil sanget sami sedhih sangking ring reh rusuh

I I

kangjeng sang aka tong

anuiya won ten juru langlange 7. Boten etang dosa geng Ian aiit

ing tampingan tur uning samangkin sinami kemawon

jajahan Madayin siasatnya dene tyang kang angles sanget ura-uru

11

sangking wrat raja pundhuting patih 4. Kathah risak ingkang paiakatri duk kacepeng nuli

dhusun sami jemblong tinlik ung mrekungkung

11

a wit jalma sami susah tyase 8. Boten luwar yen dereng ngesoki temah nilar pakarangan panti kalih beiah keton

sri narendra kamantyan dukane pangalasan nuli

wahyaning sabda datan sumirih dhadhuhna dukengsun

11

heh si Bestak kuwi

15. Sakabehe marang ing si patih polahe arusuh

11

gya kentar kang kinon 9. Misesa prajaningsun Madayin angujari prapta ing ngajenge

ka kaya mangkono kyana patih pangalasan nuli iku dudu patih lalabete dha wuhken salirning ngrusakaken ar jayuning bumi dukane sang prabu

11

tan pisan ngemperi 16.

Patih Bestak dupi amiyarsi bapa Betal Jemur

11

linge duteng katong

10. Apa baya tan kepengin dadi sru tumungkul angusapi luhe

papatih kinaot denira daha t angrasa sisip

kalokeng rat becik caritane nata ngandika ris

kaya bapa Betal Jemur nguni mring sang maha wiku

11

bok den irib-irib 17.

Bapa karsaningsun bab ing patih crita kang lir iku

11

ing naga�ning ngong

1 1. Nanging nora malah-malah dadi bokya balia mring sira maneh gegering sakeh wong drapon tentrem pulih lir ing nguni baya wus pinasthi Bestak kuwe ·wit tan ana kang yogi

. atine lir kuthila si anjing mrinani jenengsun

11

wateking dhadhemit 18. Kajaba sira bapa lan maning kang den angge iku

I I

swargi rama katong

12. Dudu watake manusa yekti mring sun mawanti-wanti welinge yektine mangkono pinrih manut rigenmu salirning angrusake bumi-bumi kabeh atasing pakarti

miwah anusahken kehning jalmi wiku Betal Jemur

11

ingkang laku tani 19. Kewran ing tyas margi wus udani wus ta tel a iku

I I

kitab kang suraos

13. Seka tingkahe si m urka pi ti tatela lamun dudu pasthine arda laning awon amatihi sang sri nyakrawati teka kaya mangkono polahe Bestak kang pinasthi tan mantra yen rumeksa si anjing papatih Madayun

11

mring kartaning nagri 20. Nulya matur mring sri narapati

yen mangkono iku

11

pukulun sang katong

14. Kon nunggu dhewe desa kang sepi sampun sangsaya mring tyas risake karang celeng jingklong padhusunan prituwin nagari ',

si Bestak iya iku patute gih amba sang aji awit tan nglabeti raning patih kang sagah angejum

/I

21. Anentremken lir ing nguni-uni nging karsanta katong

sampun ewah pun Bestak dadoseng papatih nagri dalem Madayin 26.

cethanipun inggih

tan k.enging linin tu

11

22. De pun Bestak rehe kang nalisir ing mangke kema won

kula ingkang murih prayogine

sang sri duk myarsa ture sang yogi 27.

an tya sukeng galih

lalu angedhatun

11

23. Bubar sadaya punggawa mantri satriya pra katong

nulya sowang-sowangan antuke

mung ki patih andherek sang yogi 28. ri wusira prapti

ing Pijajar laju

11

24. Agupita puma sang wikwaglis juru sratnya kinen

akarya serat pitembungane

dhawuh sangking pyaywagung kakalih 29. dhateng sadayaning

jajahan Madayun

11

25. Tan ngarani janma kula tani liring srat anapon

sira padha mituhokna kabeh

poma aja na owah lir nguni bab tata tataning

desa saliripun

11

Den lir nguni ring kala sang yogi masih ing kaparbon

ri sampunira dadya surate

kyana patih nuding kang pra mantri anebarken tulis

maring'-dhusun-dhusun

II

Sadaya jajahaning Madayin kawratan pawartos

sakala janma samyeca tyase suka seneng ingkang laku tani myang kang samya grami tan sangsayeng kalbu

11

Sampun wangsul kadi nguni-uni manahe sagung wong

ingkang paran-pinaran lakone saari dwi saari myang tri ari sadaya basuki

tan sangsayeng enu

11

1 anma dagang gih mangkana ugi dupi sang akatong

amiyarsa dahat suka tyase de prajanya wus arja lir nguni nahan ta ing ngarsi

lir larasing gambuh

11

PUPUH XXXI

Gambuh = 14 pada

1. Radyan Hamzah kang cinatur wus yuswa sepuluh taun

saya katon baguse rahadyan Amir cahya lir wulan sumunu

dinuk lir mukswa sangking gon

11

2. Dedeg pideksa nrang semu alus lurus ingkang bau

awlar wijang ingkang pamidhangan wingwang

jri jwa murtyeng ngri ngrerayung pasemone dhongoh tengoh

11

3. Lampah-lampah tindakipun

ya Wiletan kaduk ruruh

yen ngandika manis arum 9. Sasentegan raden bagus masang wiweka tan keron 11 kang anenun kapirangu

4. Limpat panggraita putus sasentegan asasambat raden Amir

manis jait ing pamulu kang anutu mandhing alu

andhap asor pasaja tern bung mlas sasambat wong bagus anom

11

asih 10. Sapolahe teka patut

jetmika parikrama lus ya ta lah ambak wong bagus dadya kondhanging wiraos

11

teka n ora nana ingkang den waoni

5. Keh para dyah lengleng mangu begjane kang darbe sunu yen andulu mring sang bagus na rowange mangsulyalon

11

rehning dyan Khamzah maksih 11. Weruh apa kowe amung

kapara alit gunggung begja kang susunu

dadya tan kapadhan kayun aku krungu jare gusti jeng dipati brangtane sagung wong wadon

11

neng Kakbah tan kondur

6. Perawan welanjaripun sawlas taun jungkung panon

11

myang randha somahan gandrung 12. Dhahar sarene cinatu

kem pong perot jam bul wan en lah iku patukonipun

nini-nini manthuk-manthuk rowange kang

kedanan mring sang binagus den tuturi

iya tan pangrasaning wong

11

na weneh wong wadon muwus

7. Siyang ratri gumarumung yen sun rasa awakingong

11

tan liyan ingkang cinatur 13. Tanpa gawe nahen gandrung nenggih namung baguse rahaden lir kate pan ngrangsang gunung

Amir paribasan si cebol anggayuh langit

kang lalaku tiba kabruk pantes ngarsakna wong bagus ya dhuh gusti raden anom

11

pra putri atmajeng katong

11

8. Kang mususi lenguk-lenguk 14. Kang dhe gedhe prajanipun

sakosekan sang abagus lah iku patute besuk

kang ambathik duk lagya damoni mendah ngarsakna wong kang

can thing kaya ku iki

ya dhuh babo raden sunu kuneng wadon ucapipun kang angantih legog-legog

11

cinarita sang wiranom

/I

PUPUH XXXII

Sinom = 29 pada

1. Kawistara yen sudibya kasudirannya ngenteni atanggon tan milih papan meksih timur anrang westhi prakosanira luwih

mantep tatag tur ateguh kang rama langkung sihnya cipteng tyas katrimeng Widi pandongane dening hyang kang

maha mulya

//

2. Y oswanira radyan Kamzah sadasa warsa lumaris sami la wan Umarmaya da tan sah ing siyang ra tri dyan Amir jetmikani dyan Umarmaya ambesur cacag pin ten gengira bisa ngrenah kaki-kaki

wicarane wasis amaliwat ujar

//

3. Kady a ta lare kajiman

wiweka julig awegig sem bran a aparikena radyan Marmaya puniki sam bada Ian kang warni pan mangkana rengganipun bunder wadananira

rekmane abang barintik ireng manis manise semu

sembrana

//

4. Dedeg methesel kepalang nanging pamidhangan wiwing tingalnya delik ngatirah

anggung cinthing-cinthing lathi lathi jongor amanis

yen ngandika tuntung guyu swarane rada erak

wiletan pasemon lungit tern bung luwes luwese rada

naranyak

//

·

5. Nranyak ngepak-epak sirah parandene parak ati

prak ati asmu naranyam muthakil jetmika bengis melikan andaregil

nanging sedhep tibanipun dremis delap tur ladak anyalunthang melas asih

akalahan nging sok ngepak-epak sirah

//

6. Pratama pasang graita ngen tasi salirining kardi patitis lamun micara angen-angene undhagi da tan kewran tinari

waskitha drigameng kewuh tatag kebat tur cukat lumuh kakenan kudyolih mung pothete akarya sandi

upaya

//

7. Amelikan remen don ya nanging nora nedya sugih emanan nanging balaba

wus pinansthi mring hyang Widi radyan Marmaya iki

neng antya anuksumeng guyu sinung waris mangkana samana rahadyan kalih

saben ari tan kena sah sanalika

//

8. Mring pun di pundi kewala

Marmaya inggih kakinthil saparahe radyan Khamzah ri sedengira ka warni

ameng-ameng mring jawi aningali rare geiut rame surak-sinurak

agen ti ban ting bin an ting

samya suka sagung rare kang

tumingaI //

9. Ngepung ingkang gageiutan

duk ceiak rahadyan Amir amiyag rare sajuga denya kedyarsa udani

ingkang banting-binanting kang winiyak nuiyan jagur

radyan jinengkangiengkang

mesem dyan Kamzah Ian nolih Umarmaya anyentak Kamzah

malesa //

10. Sigra males radyan Kamzah

Dalam dokumen Serat Menak (Yogyakarta) (Halaman 71-91)