PENGARUH
JENlS
KULTUR DAN NUTRIEN SERTA
LAMA
FERMENTASI TERHADAP MUTU SAUERKRAUT REBUNG
oleh : Parrish Widjaja
F
22 04901989
FAKULTAS TEKNOLOGl PERTANIAN
INSTITUT PERTANIAN BOGOR
F ' a r r i s h W i d j a j a . F. 220491:). P e n g a r u l i J e n i s K u l t ~ l r dan
N u t r i e n s e r t a Lama ' e r m e n t a s i t e r h a d a p M u t u S a u e r k r a u t
Hebung. d l bawah b i m b i n g a n D r h . U j u n d j u n g D a u l a y , M S c .
RINGKQSAN
T u j u a n dab-i p e n e l i t i a n i n i a d a l a l i u n t ~ ~ k m e m p e l a f a r i
p e n g a r u h j e n i s k u l t u r dan n u t r i e n s e r h lama f e r t n e n t a s i
t e r h a d a p m u t ~ ! s a u e r k r a u t r-ebung.
Fleburig a d a l a h t u n a s muda d a r i lzanaman bambu y a n g
rnempunyai f l a v o v - dan t e l : . s t u r y a n g k h a s . Rebung inemp~.~riya.i.
k e l e m a h a n y a i t u t i d a k b e r s i f a t t a h a n lama dimana s e t e l a h
24. j am d i p a n e r l r ~ b ~ . l l - l g hap-~1s schdah d i o l a h k a r e n a j i l r a
tldal.:. d i o l a h , r e b u n g akan men.imlsulkan b a u yarlg t i c l a k
enal.. a k i b a t pr-oses e n z i m a t i s p a d a v-ebr.tng.
P e n e l i t i a n ~ e n d a h u l i . t a n ctntul,; menge.tahu.i. .:ienis
n ~ l t r . ~ e n dan k o n s e n t r a s i r l u t l - i e n s e r - t a penggal-aman y a n g
pai..i.!ng bail.:. un,t:.uk b a k t e r i asam :Laictat. Fr'eriggar'aman
d l l a k ~ ~ k a n dengan penggaraman k e r i n q (dl'-y s a l t i n g ) dan
l a r - c i t a n garan1 ( b r a i n i n s s a l t i n g ) dicnaria u n t u k penggar-arnan
k e r i n g merigg~.tnakar~ k o n s e n t r a s i garam 2 . 2 5 % ( b / b ) d a n
unt:uk l a r u t a r i garam k o n s e n t r a s i n y a 2 . 2 5 % ( b / v ) .
Pada p e n e l i t i a n utama d i g u n a k a n t i g a p e r l a k u a n y a i t u
k a d a r gcrla ( 9 %, 1 0 % dan 1.1 % ) , : I . I : , L ~ ~ L I I ( j i a t ~ i ~ - a : ! : :
h e t e r o f e r m e n t a t ' i f ) d a n l a m a f e r m e n t a s i ( O h a r i , 3 h a r i , 6
h a r i , 9 h a r i d a n 12 h a r i ) . A n a l i s a y a n g d i l a k u k a n p a d a
p e n e l i t i a n u1:ama a d a l a h a n a l i s a o r g a n o l e p t i k (warl-ra,
r a s a , t e k s t u r d a n a r o m a ) , a n a l i s a k i m i a ( t o t a l asam
l a k t a t d a n t o t a l asam v o l a t i l ) d a n a n a l i s a m i k r o b i o l o g i
( t o t a l m i k r o b a d a n t o t a l b a k t e r i asam l a k t a t ) .
H a s i l o r g a n o l e p t i k : . m e n r r n j ~ t k k a n w a r n a d a n t e I . : s . t ~ r r
r e b u n g selanla f e r m e n t a s i d i s ~ t l r a i n l e h p a n e l i s . IRasa v a r i n
d a p a t d i t e r i m a o l e h p a n e l i s p a d a lama f e r - m e n t a s i a n t a r a
7
.- - 6 h a r ' i s e d a i n g k a n ar-oma y a n g c l i s u k a i . a d a l a h p a d a
f e r m e n t a s i .Ti h a r i .
H a s i l a n a l i s a t o t a l a s a m l a k t a t p a d a f e r m e n t a s j .
r - e b i t n g met-iitnjuk k a n a s a m l a k t a t ak:.an m e n i n g k a t d e r i g a ~ ~
niak:.in l a m a f e r m e n t a s i , h a 1 y a r r g s a m a c l i : t ~ ~ ~ - r I t ~ l ~ : ~ : ~ ~ ~ $ - > a d *
t o t a l asam v o l a t i l .
T o t a l m i l i r o b a d a r i
.-
t o t a l t r a k t e i - i , a s a m 1ak't:a.I: m e n g a % a . - .m i C r e n a i k a n y a n g z e p a t s a m p a i h a r i k e - 6 t e t a p i c r n t ~ . t ~
f e r m e n t a s i y a n g l e b i h d a r i 6 h a r i t i d a k t e r j a d i k e n a i k a n
PENGARUH JENlS KULTUR DAN NUTRIEN SERTA
LAMA FERHENTASI TERHADAP HUTU SAUERKRAUT REBUNG
O l e h :
P a r r i s h W i d j a j a
F 22 0 4 9 0
SKRIPSI
s e b a g a i s a l a h s a t u syarat u n t u k n e n p e r o l e h gelar
SARJANA TEKNOLOGI PERTANIAN
p a d a JURUSAN TEKNOLOGI PANGAN DAN G I Z I
F a k u l t a s T e k n o l o g i P e r t a n i a n
I n s t i t u t P e r t a n i a n Bogor
1989
FAKULTAS TEKNOLOGI PERTANIAN
INSTITUT PERTANlAN BOGOR
INSTITUT PERTANIAN BOCOR
FAKULTAS TEKNOLOGI PERTANIAN
PENGARUH J E N I S KULTUR DAN NUTRIEN SERTA
LAMA FERMENTASI TERHADAP HUTU SAUERKRAUT REBUNG
SKRIPSI
sebagai s a l a h s a t u s y a r a t u n t u k n e m p e r o l e h gelar
SARJANA TEKNOLOGI PERTANIAN
pada JURUSAN TEKNOLOGI PANGAN DAN G I Z I
F a k u l t a s T e k n o l o g i P e r t a n i a n
I n s t i t u t P e r t a n i a n B o g o r
O l e h :
P a r r i s h W i d j a j a
F 22 0 4 9 0
D i l a h i r k a n p a d a t a n g g a l 13 J u l i 1 9 6 6
d i S ' e l u k R e t u n g
r . S e p t e m b e r 1989
N S ' 1 1 T t'EH81'ANIAN B0(;011
FAKUL'I'AS TEKNOI.OG1 PER'PANIAN
- . . . . . -- - --
PBNGARUH J E N l S KULTUR DAN NUTRIEN SERTA
LAMA FERHENTASI TERHADAP MUTO SAUERKRAUT REBUNG
SKRIPSI
s e b a g a i s u l a h s a t 1 1 s y a r n t . Ilnl.uk m e m p o r o l e h u e l a r
SARJANA TEKNOLOGI PEKTANIAN
p a d a JURUSAN TEKNOLOGI PANGAN DAN G I Z I
F a k u l t a s T e k n o l o g i P e r t a n i a n
I n s t i t u t P e r t a n i a n B o g o r
D l e h :
P a r r i s h Wid.ja.ja F 22 0 4 9 0
D i l a h i r k a n p a d a t a n g g a l 13 J u l i 1 9 6 6
d i T e l u k R e t u n g
T a n g g a l 1 u l . u s : 1 6 S e p t e m b e r 1 9 8 9
KATA PENGANTAR
P u j i s y u k u r p e n u l i s p a n j a t k a n k e h a d i r a t Tuhan Yang
Maha P e n g a s i h d a n P e n y a y a n g k a r e n a h a n y a d e n g a n k a r u n i a -
Nya p e n u l i s d a p a t m e n y e l e s a i k a n s k r i p s i i n i . T u l i s a n i n i
d i s u s u n b e r d a s a r k a n h a s i l p e n e l i t i a n y a n g d i l a k u k a n d i
l a b o r a t o r i u m B a n g s a l P e r c o n t o h a n P e n g o l a h a n H a s i l - h a s i l
P e r t a n i a n (BPPHP/AP4) d a n l a b o r a t o r i u m m i k r o b i o l o g i P u s a t
P e n g e m b a n g a n T e k n o l o g i P a n g a n (PUSBANGTEPA/PTDC), F a k u l -
t a s T e k n o l o g i P e r t a n i a n I P B d i Darmaga s e l a m a l e b i h
k u r a n g t i g a b u l a n .
P e n u l i s m e n g u c a p k a n t e r i m a k a s i h k e p a d a :
1. D r h . D j u n d j u n g D a u l a y , MSc., s e l a k u d o s e n p e m b i m i n g
u t a m a y a n g t e l a h b a n y a k membantu d a n membimbing p e n u l i s
d a l a m m e n y u s u n s k r i p s i i n i ,
2 . D r h . S l a m e t M a ' o e n d a n Dra. S u l i a n t a r i , M . S . , s e l a k u
d o s e n p e n g u j i p e n d a m p i n g ,
3 . Semua p i h a k y a n g t a k d a p a t d i s e b u t k a n s a t u - p e r s a t u
y a n g j a s a n y a t a k a k a n p e r n a h p e n u l i s l u p a k a n .
A k h i r n y a , k r i t i k d a n s a r a n s a n g a t l a h p e n u l i s h a r a p -
kan d a n s e m o g a s k r i p s i i n i b e r m a n f a a t b a g i p i h a k y a n g
m e m b u t u h k a n n y a .
DAFTAR IS1
H a l a m a n
KATA PENGANTAR
. . .
viiDAFTAR I S 1
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
viiiDAFTARTABEL
. . .
xDAFTAR GAMBAR
. . .
xiDAFTAR LAMPIRAN
. . .
xiiiI
.
PENDAHULUAN. . .
1I1
.
TINJAUAN PUSTAKA. . .
3A
.
BOTANI REBUNG. . .
3B
.
KOMPOSISI K I M I A REBUNG. . .
4. . .
C.
F I S I O L O G I BAKTERI ASAM LAKTAT 5 D.
PERANAN BAKTERI ASAM LAKTAT. . .
7E
.
FAKTOR-FAKTOR YANG MEMPENGARUHI FERMENTASI. .
121
.
S u h u. . .
1 2 2.
G a r a m. . .
13F . NUTRIEN
. . .
151 . A i r K e l a p a
. . .
152
.
A i r C u c i a n B e r a s. . .
1 6 111.
BAHAN D A N METODE PENELITIAN. . .
18A
.
BAHAN D A N ALAT. . .
181
.
B a h a n . B a k u. . .
182 . B a h a n P e n d u k u n g
. . .
18H a l a m a n
. . .
.
4 B a h a n M i k r o b i o l o g i s 18
5
.
A l a t. . .
19.
. . .
B METODA PENELITIAN 19
. . .
.
1 P e n e l i t i a n P e n d a h u l u a n 1 9
2
.
P e n e l i t i a n Utama. . .
2 0C
.
RANCANGAN PERCOBAAN. . .
2 2D . A N A L I S A
. . .
2 31
.
T o t a l A s a m L a k t a t. . .
232
.
T o t a l A s a m V o l a t i l. . .
2 43
.
T o t a l M i k r o b a. . .
2 54
.
T o t a l B a k t e r i Asam L a k t a t. . .
265
.
K a d a r A l k o h o l. . .
2 7I V
.
HASIL DAN PEMBAHASAN. . .
2 8A
.
PENELITIAN PENDAHULUAN. . .
28B
.
PENELITIAN LANJUTAN. . .
311
.
W a r n a. . .
3 22
.
Rasa . . .. . .
353 . T e k s t u r
. . .
3 94
.
Aroma. . .
4 15
.
T o t a l A s a m L a k t a t. . .
45V
.
KESIMPULAN DAN SARAN. . .
58A
.
KESIMPULAN. . .
58B
.
SARAN. . .
6 0DAFTAR PUSTAKA
. . .
69DAFTAH TABEL
Halaman
T a b e l 1 . K o m p o s i s i k i m i a r e b u n g m e n t a h p e r 1 0 0 gram
b a g i a n y a n g d a p a t d i m a k a n
. . .
4T a b e l 2
.
K o m p o s i s i a i r k e l a p a. . .
16