BUBUKA
1.1 Kasang Tukang Masalah
Kahirupan manusa tangtu waé raket patalina jeung nu ngaranna kahirupan
sosial. Hiji individu jeung individu lianna ngébréhkeun sagala kahayang jeung
rasana ngaliwatan basa. Ku ngagunakeun basa, sagala kahayang jeung maksud
bisa ditepikeun langsung ka jalma atawa individu lianna. Prosés ngagunakeunna
basa ti jalma hiji ka jalma lianna disebut prosés komunikasi. Dina enas-enasna
mah antara manusa jeung basa téh teu bisa dipisahkeun. Saluyu jeung nu
diébréhkeun ku Chaer jeung Agustina (2010, kc. 11) nétélakeun yén basa téh
mangrupa alat komunikasi nu pangsampurnana, dibandingkeun jeung alat
komunikasi lianna; kaasup ogé alat nu digunakeun ku sato.
Dina hirup kumbuh manusa, basa téh geus hakékatna jadi pakakas komunikasi
sapopoé, boh di lingkungan kulawarga, masarakat, boh di lingkungan atikan,
kaasup lingkungan sakola. Tétéla budak di jaman ayeuna kurang pisan dina
ngagunakeun basa Sunda. Sabada ditanyakeun balukar teu nyarita basa Sunda téh
nya éta masih aya rasa gengsi nalika nyarita ngagunakeun basa Sunda, sabagian
budak nalika ditanya, masih aya nu nyapirakeun basa Sunda jeung kurangna
kahayang diajar basa Sunda. Ieu hal kudu jadi motivasi urang pikeun
numuwuhkeun rasa miboga deui kana basa Sunda, sangkan kaayaan lingkungan
kahirupan basa Sunda di lingkungan masarakat jeung di lingkungan sakola teu
leungit. Ku kituna ieu masalah penting jeung perlu pikeun ditalungtik. Kusabab
budak mangrupa generasi penerus anu bakal nangtukeun maju mundurna hiji
bangsa nu didasaran ku mertahankeun basa Indungna sorangan.
Dina ngagunakeun basa, minangka alat komunikasi pikeun manusa, tangtu
miboga fungsi-fungsi nu kawilang gedé pikeun prosés komunikasi manusa
Anggraeni 2013, kc. 1) yén unsur tina komunikasi basa téh muncul genep fungsi
nya éta fungsi kognitif, imajinatif, métabasa, émotif, konatif, jeung patis.
Aya sababaraha cabang élmu linguistik nu nalungtik élmu sosial jeung
linguistikna nya éta sosiolinguistik. Nurutkeun Mahsun (dina Gunawan 2007, kc.
1) sosiolinguistik teu nalungtik perkara basa sacara individual, tapi nalungtik
paripolah basa sacara kelompok. Ieu hal dumasar kana konsép sosiolinguistik
salaku sub bidang intérdisiplinér nu ngaguar fénoména kabasaan patalina jeung
faktr sosial, kaasup jenis kelamin, umur, etnisitas tur dina waktu nu sarua ngulik ogé perkara fénoména sosial kalayan ngagunakeun penjelasan dumasar kana
tingkat kejelasan (evidensi) kabasaan.
Sosiolinguistik raket patalina jeung paripolah jalma jeung basa nu dipakéna
atawa bisa disebut sikep basa. Anderson (dina Chaer jeung Agustina 2010, kc.
151) ngabagi sikep jadi dua rupa, nya éta (1) sikep kabasaan, jeung (2) sikep non
kabasaan, saperti sikep pulitik, sikep sosial, sikep éstétis, jeung sikep kaagamaan.
Dina sikep basa aya sababaraha hal nu jadi ciri-ciri nu ngajanggélék di jerona,
saluyu jeung nu ditétélakeun ku Garvin jeung Mathiot (dina Chaer jeung Agustina
2010, kc. 152) nu nétélakeun yén ciri sikep basa aya tilu nya éta (1) kasatiaan basa
(language loyalty) nu ngarojong masarakat hiji basa mertahankeun basana, lamun perlu mencegah ayana pangaruh ti basa lian; (2) Reueus makéna basa (language pride) nu ngarojong jalma lian pikeun mekarkeun basana jeung ngagunakeun basa salaku lambang idéntitas jeung kasatuan masarakatna; (3) kasadaran ayana norma
basa (awareness of the norm) nu ngarojong jalma pikeun ngagunakeun basana sacara santun jeung cermat; jeung mangrupa faktor nu gedé pisan pangaruhna
kana paripolah nya éta kagiatan ngagunakeun basa (language use).
Panyatur jeung pamiarsa bisa nepikeun maksud jeung kahayangna kalawan
lancar jeung écés dibalukarkeun ku prosés komunikasi nu lancar ogé. Prosés
komunikasi nu lancar téh tangtu bakal nyumponan sagala fungsi basa. Ieu hal bisa
jadi patokan, sangkan manusa bisa leuwih pinter tur parigel dina ngolah
kekecapan nu kaluar ngaliwatan sora téa. Manusa hirup di alam dunya téh teu
nyicingan hiji tempat. Tapi ngeusian sakabéh tempat dibumi, nu kabagi deui jadi
miboga dua basa panyatur komunikasi sapopoéna nya éta basa Indonésia salaku
basa nasionalna jeung basa Daérah. Salasahiji contona nya éta pulo Jawa nu
kabagi deui ku sababaraha daérah jawa lianna. Di antarana daérah Jawa Barat, nu
masarakatna miboga dua basa nu dipaké nalika prosés komunikasi. Basa kahiji
nya éta basa Sunda salaku basa Daérah jeung basa kadua nya éta basa Indonésia.
Basa Sunda salaku basa kahiji téh mangrupa basa panganteur dina komunikasi
sapopoé.
Lajuning waktu masarakat kurang dina hal komunikasi ngagunakeun basa
Sunda. Masarakat leuwih sering ngagunakeun basa Indonésia salaku basa
sapopoéna. Malahan mah aya sabagéan masarakat nu ngagunakeun basa Indonésia
jeung basa Sunda salaku basa sapopoéna atawa disebut interférénsi. Aya salah
sahiji conto di daérah Bandung nu disebutna daérah Tatar Sunda. Di ieu daérah
loba masarakat nu ngagunakeun basa Indonésia jeung basa campuran nya éta basa
Indonésia jeung basa Sunda, padahal ieu daérah téh kaasup di Tatar Sunda. Dina
ieu hal bisa katitén yén di jaman ayeuna minat masarakat pikeun ngamumulé
jeung mulasara basa Sunda kurang pisan, komo ditambah ku arus globalisasi nu
ngabalukarkeun masarakat nu modern.
Basa Sunda lain pikeun dimumulé hungkul, tapi pikeun dipaké dina kahirupan
sapopoé. Dina hal nu pangleutikna nya éta nalika ngobrol kudu maké basa Sunda
boh di sabudeureun lingkungan kulawarga, lingkungan masarakat boh di
lingkungan atikan. Lamun ieu hal geus kacumponan, tangtu waé basa Sunda moal
kasilib ku basa batur. Tétéla nu ngabalukarkeun masarakat hususna rumaja nya éta
kurangna kahayang ngagunakeusn basa Sunda dina kahirupan sapopoé nu
dipangaruhan ku pagaruh lingkungan, hususna di lingkungan atikan. Ieu hal
dibalukarkeun ku lobana siswa nu gengsi ngagunakeun basa, nganggep sapélé
basa Sunda. Lingkungan atikan kabagi jadi dua aya nu disebut formal jeung non
formal. Lingkungan atikan formal nya éta lingkungan atikan di sakola,
sedengkeun lingkungan atikan non formal nya éta lingkungan atikan di sakuriling
kulawarga jeung masarakat. Lamun lingkungan atikan di sabudeureunna
ngarojong sangkan budak atawa siswa bisa nyarita basa Sunda, tangtu waé éta
Sakumaha nu geus dijelaskeun saacanna, hal nu raket pisan jeung kahirupan
siswa nya éta kaayaan di lingkungan sabudeureunna, nya éta lingkungan sakola
téa. Lingkungan sakola miboga peran penting pikeun ngawangun paripolah siswa
nu lila kalilaan bisa mangaruhan kana prosés lumangsungna sikep basa. Nu
dimaksud lingkungan sakola nya éta komponén-komponén sakola nu miboga
peran penting dina ngarojong motivasi siswa sangkan miboga sikep basa nu hadé.
Siswa biasana maké basa teu saluyu jeung makéna basa di lingkungan
kulawargana. Di SMPN 44 Bandung rata-rata siswa jeung siswina jarang nu maké
basa sunda lolobana basa Indonésia, sanajan diantarana aya ogé nu maké basa
Sunda, tapi bisa kawilang saeutik. Ku kituna kumaha sikep jeung makéna basa
Sunda di ieu sakola masih dipaké atawa geus loncér, perlu dijieunna salasahiji
tarékah nyaéta nyundakeun pangajaran basa Sunda di Sakola sangkan bisa jadi hal
nu dipikaresep ku siswana.
Panalungtikan ngeunaan sikep basa samodél kieu, saméméhna geus aya nu
nalungtik, saperti ku Ari Kartini (2013), anu maluruh ngeunaan “Sikap Bahasa
dan Kemampuan Berbahasa Masyarakat Dwibahasawan serta Model
Pembinaannya: Studi Deskriptif Analisis pada Masyarakat Sindang Sari,
Kecamatan Kersamanah, Kabupaten garut taun 2013”. Tuluy ku Abhurizal
Muhammad Yusuf ngeunaan “Sikep Basa kulawarga Dina Ngukuhan Basa Sunda
di Désa Lebakmuncang Kacamatan Ciwidéy Kabupatén Bandung”. Antara judul
nu ditulis ku Abhurizal Muhammad Yusuf nya éta Sikep Basa kulawarga Dina
Ngukuhan Basa Sunda di Désa Lebakmuncang Kacamatan Ciwidéy Kabupatén
Bandung miboga sasaruan jeung judul panalungtikan nu ditalungtik ku
panalungtik, nya éta sarua ngajelaskeun ngeunaan sikep basa nu dialaman ku hiji
lingkungan. Salian ti sasaruan aya ogé bédana nya éta dina ieu panalungtikan
matalikeun antara hubungan lingkungan atikan jeung sikep basa sedengkeun
skripsi nu ditulis ku Abhurizal ngeunaan sikep basa jeung pemertahanan basa.
Panalungtikan anu ngulik ngeunaan hubungan lingkungan atikan jeung sikep basa acan aya anu ngagarap. Ku kituna, ieu panalungtikan nu judulna “Hubungan Lingkungan Atikan jeung Sikep Basa Siswa Kelas VII SMPN 44 Bandung Taun
1.2Rumusan Masalah
Dumasar kana kasang tukang anu geus ditepikeun, anu jadi masalah dina ieu
panalungtikan nya éta pangaruh lingkungan atikan nu mangrupa
komponén-komponén sakola nya éta, 1) tujuan, 2) manusa (guru, siswa, kapala sakola,
laboran, pustakawan, tanaga administrasi, patugas kabersihan, jsb, 3) kurikulum,
4) média atikan jeung téhnologi atikan, 5) sarana, prasarana, jeung fasilitas, sarta
6) nu ngokolakeun sakola nu diwatesanan jadi guru, siswa, kapala sakola, staf TU
atawa tanaga administrasi, penjaga sakola, penjaga kantin, jeung penjaga
kaamanan nu bisa dirumuskeun dina kalimah pananya ieu dihandap.
a. Kumaha lingkungan atikan sakola di SMPN 44 Bandung?
b. Kumaha sikep basa kana basa Sunda siswa kelas VII SMPN 44 Bandung?
c. Kumaha hubungan lingkungan atikan jeung sikep basa kana basa Sunda siswa
kelas VII di SMPN 44 Bandung?
1.3Tujuan Panalungtikan
1.3.1 Tujuan Umum
Tujuan umum ieu panalungtikan nya éta pikeun mikanyaho jeung
ngadéskripsikeun hubungan lingkungan atikan jeung sikep basa siswa kelas VII
SMPN 44 Bandung.
1.3.2 Tujuan Husus
Sacara husus ieu panalungtikan miboga tujuan hayang mikanyaho jeung
ngadéskripsikeun hal-hal nu ngawengku:
a. Lingkungan atikan sakola di SMPN 44 Bandung.
b. Sikep basa kana basa Sunda siswa kelas VII SMPN 44 Bandung kana nyarita
basa Sunda.
c. Hubungan lingkungan atikan jeung sikep basa kana basa Sunda siswa kelas
VII di SMPN 44 Bandung.
Ieu panalungtikan tangtuna miboga mangpaat pikeun balaréa. Panalungtik
ngabagi dua mangpaat tina hasil panalungtikan, nya éta:
1.4.1 Mangpaat Tioritis
Sacara tioritis, ayana ieu panalungtikan dipiharep bisa méré gambaran
sagemblengna ngeunaan tiori sosiolinguistik téh mangrupa gabungan antardisiplin
élmu nya éta sosiologi jeung linguistik, anu pikeun maluruh kaayaan atawa
kondisi masarakat hiji lingkungan.
1.4.2 Mangpaat Praktis
Sangkan leuwih écés deui baris diwincik sababaraha mangpaat anu sipatna
praktis, diantarana:
a. Pikeun Siswa
Bisa numuwuhkeun rasa kareueus siswa dina ngamumulé basa Sunda tur bisa
ngahudangkeun minat siswa sangkan teu ninggalkeun basa Sunda salaku basa
Indungna.
b. Pikeun Instansi Pendidikan
Panalungtik miboga karep pikeun méré informasi jeung data sangkan bisa jadi
acuan dina panalungtikan saterusna.
c. Pikeun panalungtik
Bisa nambahan élmu pangaweruh jeung ngaliwatan ieu prosés panalungtikan,
panalungtik bisa nyugemakeun rasa kapanasaran pangaruh lingkungan atikan
kana sikep basa siswa hususna kelas VII SMPN 44 Bandung.
1.5 Raraga Tulisan
Sanggeus data réngsé dianalisis, tahap ahir dina ieu panalungtikan nyaéta
nyusun laporan dina wangun skripsi. Anapon sacara gurat badag dina nyusun
skripsi kabagi jadi lima bab, anu bisa diwincik saperti ieu di handap.
BAB I bubuka, eusina ngawengku kasang tukang masalah, idéntifikasi
jeung rumusan masalah, tujuan panalungtikan, mangpaat panalungtikan, jeung
BAB II mangrupa bab nu medar ngeunaan tiori-tiori aya patalina jeung panalungtikan “Pangaruh Lingkungan Atikan kana Sikep Basa siswa kelas VII SMPN 44 Bandung” . Tiori anu dipedar nya éta basa, fungsi basa, komunikasi basa, ragem basa. Anu jadi dadasar dina ieu panalungtikan nya éta
komponn-komponén atikan sakola jeung tilu ciri sikep basa (1) kasatiaan basa (language loyality), anu ngarojong hiji masarakat tetep maké hiji basa kalayan dipertahankeun; (2) kareueus basa (language pride), anu ngarojong hiji jalma mekarkeun basana katut maké hiji basa salaku lambang idéntitas hiji masarakat;
(3) kasadaran ayana norma basa (awareness of the norm).
BAB III métode panalungtikan, medar ngeunaan Lokasi géografis tempat
panalungtikan jeung sumber data, désain panalungtikan, métode panalungtikan,
wangenan operasional, instrumén panalungtikan, téhnik ngumpulkeun Data,
téhnik ngolah data.
BAB IV timuan jeung pedaran, eusina mangrupa déskripsi lingkungan
atikan, medar sikep basa siswa SMPN 44 Bandung,
BAB V kacindekan jeung saran, mangrupa bab pamungkas nu eusina
ngeunaan gurat badag, intisari tina skripsi panalungtikan, jeung saran pikeun
