ETNISITI:
ETNISITI:
Etnisiti Serta Cabaran Dalam
Etnisiti Serta Cabaran Dalam
Membentuk Perpaduan Nasional
Membentuk Perpaduan Nasional
Oleh : Oleh :
Marzudi Md Yunus (P50747) Marzudi Md Yunus (P50747)
Program Doktor Falsafah Program Doktor Falsafah
Fakulti Sains Sosial dan Kemanusiaan Fakulti Sains Sosial dan Kemanusiaan
Tarikh : 6 November 2009 Tarikh : 6 November 2009
Kon
Konsep sep etnetnisiisiti ti berberasaasal l dardaripaipada da peperkarkataataan n etnetnik ik yayang ng sersering ing kitkita a temtemuiui dalam pembacaan kita dari bahan ilmiah atau sebaliknya. Untuk memahami dalam pembacaan kita dari bahan ilmiah atau sebaliknya. Untuk memahami konsep entisiti, konsep etnik perlu kita fahami terlebih dahulu kerana konsep entisiti, konsep etnik perlu kita fahami terlebih dahulu kerana kedua-duanya ada mempunyai perkaitan yang langsung. Kegagalan memahami duanya ada mempunyai perkaitan yang langsung. Kegagalan memahami apa
apa itu itu yanyang g dikdikataatakan kan etnetnik ik akaakan n menmenimbimbulkulkan an kekkekelieliruaruan n apaapatah tah laglagii konsep etnik ini sering disamakan dengan konsep ras yang lebih menjurus konsep etnik ini sering disamakan dengan konsep ras yang lebih menjurus kepada perbezaan biologi. Berdasarkan kepada Kamus Dewan Bahasa dan kepada perbezaan biologi. Berdasarkan kepada Kamus Dewan Bahasa dan Pustaka edisi keempat menjelaskan bahawa etnik adalah berkaitan dengan Pustaka edisi keempat menjelaskan bahawa etnik adalah berkaitan dengan bangsa atau kaum manusia yang hidup dalam sebuah sistem politik yang bangsa atau kaum manusia yang hidup dalam sebuah sistem politik yang sama dengan amalan kepercayaan dan unsur berbeza. Manakala ras pula sama dengan amalan kepercayaan dan unsur berbeza. Manakala ras pula ditaksifkan sebagai keturunan oleh Kamus
ditaksifkan sebagai keturunan oleh Kamus Dewan Bahasa dan Pustaka.Dewan Bahasa dan Pustaka. Berdasarkan kepada Shamsul (2007), dalam buku Modul Hubungan Etnik Berdasarkan kepada Shamsul (2007), dalam buku Modul Hubungan Etnik menjelaskan bahawa etnik boleh didefinisikan sebagai sekelompok manusia menjelaskan bahawa etnik boleh didefinisikan sebagai sekelompok manusia yan
yang g memengangamamalkalkan n budbudaya aya yanyang g hamhampir pir serseragaagam m memelipliputi uti adaadat t resresam,am, pakaian, bahasa dan kegiatan ekonomi. Menurut beliau lagi dalam buku pakaian, bahasa dan kegiatan ekonomi. Menurut beliau lagi dalam buku tersebut, konsep etnik mempunyai perkaitan
tersebut, konsep etnik mempunyai perkaitan dengan konsep ras dan bangsadengan konsep ras dan bangsa ya
yang ng mememmpupunynyai ai mmakaksusud d yayang ng beberlrlaiainanan. n. EtEtninik k didikekelalaskskan an memelalaluluii pe
perbrbezezaaaan n bubudadaya ya yayang ng didiciciririkakan n sesepeperti rti adadat at reresasam, m, popola la kekeluluarargaga,, pakaian, nilai estetika, orientasi politik, kegiatan ekonomi dan hiburan. Jika pakaian, nilai estetika, orientasi politik, kegiatan ekonomi dan hiburan. Jika dikaji daripada pandangan beliau ini bolehlah dikatakan etnik adalah suatu dikaji daripada pandangan beliau ini bolehlah dikatakan etnik adalah suatu konse
konsep p menmengkategkategorikgorikan an kelomkelompok pok manmanusia usia berasberasaskaaskan n kepakepada da sistemsistem kehidupan yang
kehidupan yang diamalkan diamalkan oleh sesuatu keoleh sesuatu kelompok manulompok manusia.sia.
Bagi konsep etnisiti pula, beliau menjelaskan ia terbit daripada konsep etnik Bagi konsep etnisiti pula, beliau menjelaskan ia terbit daripada konsep etnik yang merujuk kepada rasa kekitaan sesuatu kelompok manusia terhadap yang merujuk kepada rasa kekitaan sesuatu kelompok manusia terhadap kelompok etniknya. Ia wujud akibat daripada persamaan budaya atau sub kelompok etniknya. Ia wujud akibat daripada persamaan budaya atau sub bud
budaya aya yayang ng difdifahaahami mi dan dan diadiamamalkalkan n oleoleh h kelkelomompok pok itu, itu, menmenerberbitkitkanan semangat penyatuan dengan satu sejarah, nilai, sikap dan tingkah laku. semangat penyatuan dengan satu sejarah, nilai, sikap dan tingkah laku. Penyatuan aspek-aspek yang disebut tadi menyebabkan pola pemikiran dan Penyatuan aspek-aspek yang disebut tadi menyebabkan pola pemikiran dan pen
penilailaian ian terterhadhadap ap suasuatu tu menmenjadjadi i suasuatu tu yayang ng kolkolektektif if oleoleh h mermereka eka yanyangg berada diluar kelompok itu. Konsep etnik juga membentuk satu lagi konsep berada diluar kelompok itu. Konsep etnik juga membentuk satu lagi konsep berkaitan rapat dengan konsep etnisiti iaitu yang dikenali sebagai konsep berkaitan rapat dengan konsep etnisiti iaitu yang dikenali sebagai konsep et
etnonosesentntrisrisme me yayang ng memerurujujuk k kekepapada da kekepepercrcayayaaaan n atatau au rarasa sa babangnggaga te
me
membmbawawa a kekepapada da pepersrspepektktif if atatau au papandndanangagan n babahahawa wa bubudadaya ya yayangng diamalkan oleh etniknya lebih baik berbanding etnik lain.
diamalkan oleh etniknya lebih baik berbanding etnik lain. Tid
Tidak ak berbertententantangagan n dedengangan n penpenjeljelasaasan n ShShamsamsul, ul, MohMohamaamad d Abu Abu BaBakar kar (19
(1984) 84) dadalam lam artartikeikel l IslIslam, am, EtnEtnisiisiti ti dan dan IntIntegregrasi asi NasNasionional al memenjenjelaslaskankan etnisiti adalah hal yang berkaitan dengan pengukuhan anggota dalam suatu etnisiti adalah hal yang berkaitan dengan pengukuhan anggota dalam suatu etnik dan meluaskan perbezaan nilai antara etnik
etnik dan meluaskan perbezaan nilai antara etnik lain. Dalam artikel tersebutlain. Dalam artikel tersebut didap
didapati ati secarsecara a tersirtersirat at bahabahawa wa untuk mengukuntuk mengukuhkauhkan n ikataikatan n etnisietnisiti ti perluperlu digunakan bahantara yang boleh menyatukan hubungan dalam kelompok digunakan bahantara yang boleh menyatukan hubungan dalam kelompok etnik. Dalam memberikan contoh yang terbaik alat atau bahantara yang etnik. Dalam memberikan contoh yang terbaik alat atau bahantara yang digunakan beliau merujuk kepada penggunaan agama islam yang menjadi digunakan beliau merujuk kepada penggunaan agama islam yang menjadi wadah atau alat dalam menyatukan orang melayu. Orang melayu pada satu wadah atau alat dalam menyatukan orang melayu. Orang melayu pada satu ket
ketika ika dahdahulu ulu memengangamamalkalkan n pelpelbagbagai ai amaamalan lan kepkepercercayaayaan an dan dan budbudayaaya dapat disatukan oleh islam.Islam yang kini telah menjadi penanda aras dan dapat disatukan oleh islam.Islam yang kini telah menjadi penanda aras dan rujukan dalam kehidupan orang melayu. Lantaran dari itu, ia menunjukkan rujukan dalam kehidupan orang melayu. Lantaran dari itu, ia menunjukkan kep
kepada ada kitkita a bahbahawa awa konkonsep sep ataatau u intintipaipati ti kepkepada ada etnetnisiisiti ti adaadalah lah tententantangg per
persamsamaan aan ataatau u uniuniti ti yayang ng ada ada daldalam am anganggotgota a etnetnik ik bagbagi i memembombolehlehkakann mer
mereka eka berbersatsatu u daldalam am satsatu u ideidentitntiti i yanyang g padpadu. u. PrinPrinsip sip yanyang g ada ada daldalamam konsep etnisiti ini dimajukan atau digunakan dalam membentuk perpaduan konsep etnisiti ini dimajukan atau digunakan dalam membentuk perpaduan kebangsaan yang melibatkan pelbagai kumpulan etnik yang berbeza.
kebangsaan yang melibatkan pelbagai kumpulan etnik yang berbeza.
Faktor etnik boleh membentuk satu ikatan yang kuat dikalangan anggota Faktor etnik boleh membentuk satu ikatan yang kuat dikalangan anggota bagi membentuk satu kerjasama yang kukuh untuk kepentingan bersama. bagi membentuk satu kerjasama yang kukuh untuk kepentingan bersama. Ik
Ikatatan an dadan n kekerjrjasasamama a yayang ng adada a akakan an bebertartambmbah ah kukuat at apapababilila a wuwujujudd persaingan untuk mendapatkan peluang-peluang ekonomi dan politik yang persaingan untuk mendapatkan peluang-peluang ekonomi dan politik yang dibaw
dibawa a oleh oleh perubperubahan ahan dan dan pempembangbangunan unan (Sanu(Sanusi, si, 1994)1994). . BerdBerdasarkasarkanan kepada penjelasan Sanusi ini, boleh difahami bahawa ikatan etnisiti bukan kepada penjelasan Sanusi ini, boleh difahami bahawa ikatan etnisiti bukan han
hanya ya terterbatbatas as kekepadpada a perpersamsamaan aan circiri-ci-ciri iri budbudayaya a sahsahajaaja. . Ia Ia jugjuga a bobolehleh menjangkau aspek harapan dan cita-cita yang akan dinikmati oleh suatu menjangkau aspek harapan dan cita-cita yang akan dinikmati oleh suatu kelompok secara bersama hasil daripada perpaduan yang ada dikalangan kelompok secara bersama hasil daripada perpaduan yang ada dikalangan mereka. Persamaan dan perpaduan etnisiti ini digunakan sebagai alat untuk mereka. Persamaan dan perpaduan etnisiti ini digunakan sebagai alat untuk mereb
merebut ut peluapeluang ng yang telah yang telah diperdiperolehi dan olehi dan melumeluaskaaskan n pengpenguasauasan n etniketnik dalam suatu bidang yang telah dikuasai.
dalam suatu bidang yang telah dikuasai.
Welyne (1999) dalam artikel beliau menyatakan etnisiti adalah konsep yang Welyne (1999) dalam artikel beliau menyatakan etnisiti adalah konsep yang digunakan dalam disiplin ilmu antrapologi untuk operasi pengurusan dan digunakan dalam disiplin ilmu antrapologi untuk operasi pengurusan dan
mengindentiti suatu kelompok masyarakat yang dikaitkan dengan nilai dan mengindentiti suatu kelompok masyarakat yang dikaitkan dengan nilai dan keb
kebudaudayaayaan n sessesuatuatu u kelkelompompok ok masmasyaryarakaakat. t. BelBeliau iau jugjuga a menmenjeljelaskaskanan pe
pemmaahhamaman an bbeleliiau au teterhrhadadaap p kkoonsnseep p etetninik k yyaang ng mmeerurujujuk k kkepepadadaa se
sekukumpmpululan an mamanunusisia a yayang ng didilalahihirkrkan an dadalalam m susuatatu u kekelolompmpokok, , hihidudupp ber
bersamsama-sa-samama a berberkokongsngsi i nilnilai, ai, budbudayaaya, , pempemikiikiran ran dan dan perperasaasaan. an. BagBagii Welyne, etnisiti adalah hasil
Welyne, etnisiti adalah hasil kesedaran kendiri tentang perasaan persamaankesedaran kendiri tentang perasaan persamaan ya
yang ng adada a dadalalam m susuatatu u kekelolompmpok ok dadan n memerarasasakakan n ia ia beberbrbezeza a dedengnganan kel
kelompompok ok lailain.On.Oleh leh yanyang g demdemikiikian an tententu tu adada a eleelememen n yanyang g mewmewujuujudkadkann persamaan atau bebezaan antara kelompok itu.
persamaan atau bebezaan antara kelompok itu. Ruj
Rujukaukan terhan terhadap lamdap laman sesaan sesawanwang Wikipg Wikipediedia Bahasa Bahasa Melaya Melayu u jugjugaa memberikan taksiran yang sama (Wikipedia, 2009). Merujuk kepada tulisan memberikan taksiran yang sama (Wikipedia, 2009). Merujuk kepada tulisan Marcu
Marcus s BankBanks s yang bertajuk Etnicity : yang bertajuk Etnicity : AntraAntrapologpological Contructioical Contructions ns padapada 199
1996 6 memenjenjelaslaskan kan etnetnik ik sebsebagagai ai kelkelomompok pok manmanusiusia a yanyang g ananggoggotantanyaya meng
mengaitkaaitkan n diri diri meremereka ka melamelalui lui suatu warisan suatu warisan sepusepunya nya samasamada da warisawarisann yang benar ataupun yang dianggap sahaja. Seorang lagi tokoh yang dirujuk yang benar ataupun yang dianggap sahaja. Seorang lagi tokoh yang dirujuk dalam laman tersebut ialah T.H. Eriksen dengan tulisan yang bertajuk Small dalam laman tersebut ialah T.H. Eriksen dengan tulisan yang bertajuk Small places, large Issues. An Introduction to Social and Cultural Antrapology edisi places, large Issues. An Introduction to Social and Cultural Antrapology edisi ke
kedudua a yayang ng diditeterbrbititkakan n di di LoLondndon on papada da 20200101. . DaDalalam m bubuku ku ititu u bebelialiauu menjelaskan bahawa identiti etnik dipupuk dengan membezakan kelompok menjelaskan bahawa identiti etnik dipupuk dengan membezakan kelompok diri daripada kelompok yang lain
diri daripada kelompok yang lain menerusi sifat-sifat seperti budaya, bahasa,menerusi sifat-sifat seperti budaya, bahasa, agama dan tingkah laku.Beliau menyatakan ia adalah satu proses yang agama dan tingkah laku.Beliau menyatakan ia adalah satu proses yang melahirkan pengenalpastian yang dikenali sebagai entnogenesis.
melahirkan pengenalpastian yang dikenali sebagai entnogenesis. Ar
Artiktikel el yayang ng teterdrdapapat at dadalam lam lalamaman n tertersesebubut t jujuga ga memenjenjelalaskskan an etetninisisititi mer
merupaupakan kan salsalah ah satsatu u carcara a manmanusiusia a menmengagaitkitkan an dirdiri i daldalam am kelkelompompokok tertentu seperti yang dibahaskan dalan sidang “Cabaran Mengukur Sebuah tertentu seperti yang dibahaskan dalan sidang “Cabaran Mengukur Sebuah Dunia Etnik: Sains Politik, dan Kenyataan” yang dianjurkan oleh Statistik Dunia Etnik: Sains Politik, dan Kenyataan” yang dianjurkan oleh Statistik Kanada dan Biro Banci Amerika Syarikat pada April 1992. Ia merupakan Kanada dan Biro Banci Amerika Syarikat pada April 1992. Ia merupakan fakto
faktor r asas dalam asas dalam kehidkehidupan manusia dan upan manusia dan merumerupakapakan n fenofenomena sebatimena sebati dalam pengalaman manusia.
dalam pengalaman manusia. Berdas
Berdasarkan kepada arkan kepada penjepenjelasan dan lasan dan pendpendapat apat yang diberikan oleh yang diberikan oleh parapara sarjana-sarjana dalam perenggan terdahulu tentang konsep etnik dan etnisiti sarjana-sarjana dalam perenggan terdahulu tentang konsep etnik dan etnisiti telah memberikan gambaran yang jelas untuk difahami. Kedua-dua konsep telah memberikan gambaran yang jelas untuk difahami. Kedua-dua konsep ini mempunyai ikatan yang rapat dan tidak dapat dipisahkan dalam usaha ini mempunyai ikatan yang rapat dan tidak dapat dipisahkan dalam usaha
m
menenjejelalaskskaan n ssaalalah h ssatatu u dadariripapada da kokonsnseep p tetersrsebebutut. . ApApaabibilla a kkititaa memb
membicaraicarakan kan konskonsep ep etnik, kita etnik, kita tidak dapat tidak dapat tidak mesti tidak mesti memmembicarbicarakanakan ko
konsnsep ep etetninisisiti ti bebersrsamama-a-sasama ma sesebabagagai i pepelelengngkakap p dadan n bebegigitu tu jujugaga sebaliknya.
sebaliknya. Sebag
Sebagai ai kesikesimpulampulan n daripdaripada ada pendapendapat pat sarjasarjana na yang telah yang telah dirujdirujuk, uk, konskonsepep etn
etnisiisiti ti adaadalah lah perperasaasaan an kenkendirdiri i yanyang g lahlahir ir dardari i daldalam am dirdiri i indindiviividu du yanyangg memb
membentuk entuk perasperasaan aan kekikekitaan, taan, persapersamaan maan dikaldikalangan angan kelomkelompok pok akibaakibatt daripada persamaan ciri-ciri budaya yang akhirnya membentuk suatu yang daripada persamaan ciri-ciri budaya yang akhirnya membentuk suatu yang ber
bersifsifat at kolkolektektif if kepkepada ada kelkelompompok ok itu. itu. KuKunci nci utautama ma bagbagi i konkonsep sep etnetnisiisititi adalah unsur-unsu
adalah unsur-unsur persamaan r persamaan yang wujud ayang wujud akibat daripada ckibat daripada ciri-ciri iri-ciri budayabudaya ya
yanng g mmeenenerbrbititkakan n ppererasasaaaan n kkekekititaaanan, , ssememaangngat at ppenenyyatatuuan an ddanan pengukuhan secara kendiri dalam sesuatu kelompok etnik.
pengukuhan secara kendiri dalam sesuatu kelompok etnik.
Cabaran etnisiti terhadap perpaduan Nasional Malaysia Cabaran etnisiti terhadap perpaduan Nasional Malaysia
Sepertinya kita semua sedia maklum bahawa negara kita Malaysia adalah Sepertinya kita semua sedia maklum bahawa negara kita Malaysia adalah sebuah negara majmuk yang terdiri daripada pelbagai etnik kesan daripada sebuah negara majmuk yang terdiri daripada pelbagai etnik kesan daripada penjajahan kuasa asing. Sebelum kejatuhan kerajaan Melayu Melaka bukan penjajahan kuasa asing. Sebelum kejatuhan kerajaan Melayu Melaka bukan tidak ada perbezaan etnik tetapi begitu ketara. Selepas kejatuhan kerajaan tidak ada perbezaan etnik tetapi begitu ketara. Selepas kejatuhan kerajaan Mel
Melakaaka, , lanlandskdskap ap polpolitik itik dan dan masmasyaryarakakat at teltelah ah berberubaubah h dedengangan n begbegituitu ketara. Terutama sekali kemasukan migrasi penduduk keturunan cina dan ketara. Terutama sekali kemasukan migrasi penduduk keturunan cina dan india dibawa masuk akibat daripda kegiatan ekonomi yang dijalankan oleh india dibawa masuk akibat daripda kegiatan ekonomi yang dijalankan oleh pe
penjnjajajah ah InInggggereris is (S(Shahamsmsul, ul, 20200707). ). SeSelalain in dadaripripadada a kekedudua-a-dudua a etetninikk tersebut,
tersebut, juga banyak lagjuga banyak lagi etnik monoriti yang i etnik monoriti yang menjadi sebahagmenjadi sebahagian daripadaian daripada “keluarga besar” rakyat Malaysia hari ini. Namun untuk perbincangan dalam “keluarga besar” rakyat Malaysia hari ini. Namun untuk perbincangan dalam penulisan ini, etnik melayu, cina dan india menjadi fokos utama kerana ia penulisan ini, etnik melayu, cina dan india menjadi fokos utama kerana ia mer
merupaupakan kan ahlahli i domdominainan n daldalam am selseluruuruh h “ke“kelualuarga rga kitkita” a” sebsebagaagai i rakrakyatyat Mal
Malaysaysia. ia. KetKetigaiga-tig-tiga a etnetnik ik ini ini memewarwarnai nai sejsejaraarah h lanlandskdskap ap masmasyaryarakakatat malaysia dari segi politik dan sosial. Peristiwa berdarah Tragedi 13 Mei 1969 malaysia dari segi politik dan sosial. Peristiwa berdarah Tragedi 13 Mei 1969 men
menjadjadi i tantanda da hithitam am dan dan bubukti kti yanyang g memengengesahsahkakan n terterdapdapat at perperbezbezaanaan antara ketiga-tiga etnik tersebut. Faktor etnisiti bukan sahaja merupakan antara ketiga-tiga etnik tersebut. Faktor etnisiti bukan sahaja merupakan el
elememen en pepentntining g dadalalam m kekeststababililan an popolitlitik ik dadan n ekekononomomi i MaMalalaysysia ia tetetatapipi terhadap keselamatan negara seluruhnya (Shamsul, 2007).
Tin
Tindakdakan an pepembembetultulan an oleoleh h kekerajarajaan an memelallalui ui DasDasar ar EkoEkonomnomi i barbaru u dandan pen
pengengenalaalan n RuRukun kun NegNegara ara sebsebagaagai i ideideoloologi gi kebkebangangsasaan an teltelah ah berberjayjayaa merapatkan kembali jurang antara kaum telah mengembalikan kestabilan merapatkan kembali jurang antara kaum telah mengembalikan kestabilan dan keharmunian kaum. Namun itu bukan bererti wujud penyatuan etnik dan keharmunian kaum. Namun itu bukan bererti wujud penyatuan etnik an
antatara ra memelalayuyu, , cicina na dadan n inindidia a seserta rta pepelblbagagai ai kakaum um lalagi gi dadalalam m ikikatatanan perpaduan nasional. Ini terbukti dengan wujudnya banyak pertubuhan politik perpaduan nasional. Ini terbukti dengan wujudnya banyak pertubuhan politik dan ekonomi dan sosial yang berasaskan kepada kelompok etnik tertentu. dan ekonomi dan sosial yang berasaskan kepada kelompok etnik tertentu. Sebagai contoh persatuan-persatuan perniagan cina yang dianggotai oleh Sebagai contoh persatuan-persatuan perniagan cina yang dianggotai oleh peniaga-peniaga cina dan begitu juga
peniaga-peniaga cina dan begitu juga pertubuhan perniagaan yang mewakilipertubuhan perniagaan yang mewakili kaum
kaum-kaum lain. -kaum lain. PerikPerikatan atan dan dan perspersetian etian beraberasasksaskan an etnik etnik merumerupakapakann se
sesusuatatu u yayang ng memendndatatanang g kekeununtutungngan an bebersrsamama a dadalalam m memengnghahadadapipi persaingan merebut peluang ekonomi dan politi (Sanusi, 1984). Berasaskan persaingan merebut peluang ekonomi dan politi (Sanusi, 1984). Berasaskan kepada itu perpaduan dalam konsep etnisiti menjadi agenda atau pilihan kepada itu perpaduan dalam konsep etnisiti menjadi agenda atau pilihan yan
yang g utautama ma beberbarbandinding ng perperpadpaduan uan nasnasianianal al yanyang g memerenrentas tas semsempapadandan etnik. Hal yang demikian tidak membawa kemajuan terhadap perpaduan etnik. Hal yang demikian tidak membawa kemajuan terhadap perpaduan nasional.
nasional.
Kembali kepada pemahaman kita tentang konsep etnisiti yang didefinisikan Kembali kepada pemahaman kita tentang konsep etnisiti yang didefinisikan sebagai perasaan kendiri yang lahir
sebagai perasaan kendiri yang lahir dari dalam diri dari dalam diri individu yang membentukindividu yang membentuk per
perasaasaan an kekkekitaitaan, an, perpersamsamaan aan dikdikalaalangangan n kekelomlompok pok akakibaibat t dardaripaipadada persamaan ciri-ciri budaya yang akhirnya membentuk suatu yang bersifat persamaan ciri-ciri budaya yang akhirnya membentuk suatu yang bersifat ko
kolelektktifif. . BeBerdrdasasararkakan n rurujujukakan n dadariripapada da sasarjrjanana a circiri-ci-ciri iri bubudadaya ya yayangng dimaksudkan adalah terdiri darpada adat resam, pakaian, bahasa, kegiatan dimaksudkan adalah terdiri darpada adat resam, pakaian, bahasa, kegiatan ek
ekononomomi i dadan n agagamama a yayang ng memelalahirhirkakan n asaspepek k ninilailai, , sisikakap, p, pepemimikikiraran,n, peras
perasaan dan aan dan tingktingkah ah lakulaku. . Ciri-cCiri-ciri iri budaybudaya a yang dimilikyang dimiliki i oleh ketiga-toleh ketiga-tigaiga kumpulan etnik melayu, cina dan india jelas berbeza dengan ketara sekali. kumpulan etnik melayu, cina dan india jelas berbeza dengan ketara sekali. Jik
Jika a dildilihaihat t dardari i aspaspek ek adaadat t resresam am dan dan agaagama ma mimisalsalnya nya kelkelihaihatan tan jaujauhh berbeza dan tidak boleh diintegrasikan. Isu yang melibatkan agama adalah berbeza dan tidak boleh diintegrasikan. Isu yang melibatkan agama adalah sangat
sangat ensitif dan boleh mensitif dan boleh membangkitkan sembangkitkan suasana tegang.uasana tegang.
Adat resam yang ditunjangi oleh ketiga-tiga etnik ini berasal daripada tiga Adat resam yang ditunjangi oleh ketiga-tiga etnik ini berasal daripada tiga te
tempmpat at yayang ng beberbrbezeza a dadari ri sesegi gi gegeogograrafinfinyaya. . AdAdat at reresasam m enentitik k memelaylayuu berasal di Nusantara yang menjadi latar kepada negara Malaysia hari ini. berasal di Nusantara yang menjadi latar kepada negara Malaysia hari ini. Adat resam etnik cina berasal dari tanah besar China yang telah maju dan Adat resam etnik cina berasal dari tanah besar China yang telah maju dan terkenal sejak dahulu lagi. Manakala adat resam etnik india dari negara terkenal sejak dahulu lagi. Manakala adat resam etnik india dari negara India yang merupakan tamadun tua dunia. Perbezaan yang besar ini tidak India yang merupakan tamadun tua dunia. Perbezaan yang besar ini tidak
memungkinkan perpaduan nasional berlaku dengan mudah. Keadaan yang memungkinkan perpaduan nasional berlaku dengan mudah. Keadaan yang sa
sama ma jujuga ga teterjarjadi di kekepapada da ciciri-ri-ciciri ri bubudadaya ya yayang ng lalain in sesepepertrti i yayang ng tetelalahh disebutkan.
disebutkan.
Perbezaan ketiga-tiga etnik ini buka sahaja terbina melalui konsep etnik Perbezaan ketiga-tiga etnik ini buka sahaja terbina melalui konsep etnik tetapi juga
tetapi juga merenmerentasi konsep ras tasi konsep ras yang melibatkayang melibatkan n unsuunsur-unsr-unsur ur biolobiologi gi dandan fizikal. Perbezaan warna kulit, raut wajah dan saiz fizikal menambahkan lagi fizikal. Perbezaan warna kulit, raut wajah dan saiz fizikal menambahkan lagi jurang perbezaan antara ketiga-tiga etnik ini. Ia membentuk kategori dalam jurang perbezaan antara ketiga-tiga etnik ini. Ia membentuk kategori dalam
keh
kehiduidupapan n sehsehariarian. an. PerPersamsamaan aan fizfizikaikal l dardari i segsegi i konkonsesep p ras ras dan dan etnetnikik membentuk perasaan persamaan dan penyatuan dikalangan mereka serta membentuk perasaan persamaan dan penyatuan dikalangan mereka serta ditambah pula unsur-unsur etnosentrisme yang sentiasa ada. Perbezaan ditambah pula unsur-unsur etnosentrisme yang sentiasa ada. Perbezaan et
etninik k yayang ng mmererenentatas s kokonsnsep ep raras s mmererupupakakan an sasatu tu cacababararan n kekepapadada perpaduan nasional negara kita. Ia berbeza dengan perbezaan dari segi perpaduan nasional negara kita. Ia berbeza dengan perbezaan dari segi konsep etnik yang terdapat dalam kategori ras yang sama. Sebagai contoh konsep etnik yang terdapat dalam kategori ras yang sama. Sebagai contoh entik jawa dengan etnik melayu yang berbeza dari ciri-ciri budaya seperti entik jawa dengan etnik melayu yang berbeza dari ciri-ciri budaya seperti kesenian dan dialek bahasa tetapi sama dari sudut ras boleh disatukan kesenian dan dialek bahasa tetapi sama dari sudut ras boleh disatukan dengan elemen persamaan ras.
dengan elemen persamaan ras.
Seperti yang telah dijelaskan bahawa persetiaan melalui ikatan etnisiti terbit Seperti yang telah dijelaskan bahawa persetiaan melalui ikatan etnisiti terbit untuk kepentingan dan harapan bersama (Sanusi, 1984), parti-parti politik untuk kepentingan dan harapan bersama (Sanusi, 1984), parti-parti politik berasaskan etnik mewarnai latarbelakang politik negara kita. Setiap parti berasaskan etnik mewarnai latarbelakang politik negara kita. Setiap parti po
polilititik k diditutububuhkhkan an dedengngan an tutujujuan an memenjnjagaga a kekepepentntiningagan n enentitik k yayangng diwakilinya. Menyedari hakikat tersebut parti-parti politik yang ada seringkali diwakilinya. Menyedari hakikat tersebut parti-parti politik yang ada seringkali men
menggggunaunakakan n isuisu-isu -isu etnetnisiisiti ti demdemi i memendandapat pat soksokonongangan. . SecSecara ara tidtidakak lan
langsugsung ng konkonsep sep etnetnisiisiti ti memenjanjadi di suasuatu tu yayang ng penpentinting g daldalam am perpercatcaturaurann politik negara.
politik negara. Pen
Penguaguasaasaan n daldalam am asaspek pek polpolitik itik memenjanjadi di gergerbanbang g kepkepada ada penpenguaguasaasaann dalam bidang-bidang lain seperti ekonomi dan sosial. Atas nama menjaga dalam bidang-bidang lain seperti ekonomi dan sosial. Atas nama menjaga kep
kepententingingan an dadan n harharapaapan n etnetnik, ik, kerkerjasjasama ama daldalam am bidbidang ang polpolitik itik terterjaljalinin dik
dikalaalangangan n pepeminminpim pim paparti rti polpolitik itik (Sa(Sanusnusi,1i,1984984). ). NamNamun un ini ini tidtidak ak berberertertii terdapat penyatuan dan perpaduan yang ikhlas dan semulajadi. Ini kerana terdapat penyatuan dan perpaduan yang ikhlas dan semulajadi. Ini kerana pe
peryryatatuauan n inini i tidtidak ak dadalalam m bebentntuk uk sasatu tu papartrti. i. SeSebabagagai i cocontntohoh, , BaBarisrisanan Nasio
Nasional dianggotnal dianggotai ai oleh UMNO, MCA, oleh UMNO, MCA, MIC, GERAKAN dan MIC, GERAKAN dan pelbapelbagai lagigai lagi pa
partrti i yayang ng bebercrciriirikakan n etetninik. k. BeBegigitu tu jujuga ga papada da BaBaririsasan n AlAlteternrnatatif if yayangng dianggotai oleh PAS, PKR dan DAP juga jelas terdiri dari parti politik yang dianggotai oleh PAS, PKR dan DAP juga jelas terdiri dari parti politik yang
bercirikan etnik. Ini jelas kepada kita bahawa ‘kita’ tidak bersedia untuk bercirikan etnik. Ini jelas kepada kita bahawa ‘kita’ tidak bersedia untuk ber
bersamsama a berbersatsatu u daldalam am paparti rti yanyang g mumultirltiraciacial al keskesan an dardaripaipada da perperasaasaanan etnisiti yang ada pada kita
etnisiti yang ada pada kita semua.semua.
Berbeza Dalam Matlamat yang Sama Berbeza Dalam Matlamat yang Sama
Etnisiti adalah hal yang berkaitan dengan pengukuhan anggota dalam suatu Etnisiti adalah hal yang berkaitan dengan pengukuhan anggota dalam suatu etnik dan meluaskan perbezaan nilai antara etnik lain (Mohamad, 1984). etnik dan meluaskan perbezaan nilai antara etnik lain (Mohamad, 1984). Per
Perbezbezaan aan yanyang g wujwujud ud daldalam am asaspek pek circiri-ci-ciri iri budbudaya aya dan dan daldalam am benbentuktuk spritual seperti sistem kepercayaan, pemikiran dan pengharapan (wawasan) spritual seperti sistem kepercayaan, pemikiran dan pengharapan (wawasan) membina jurang yang besar diantara setiap etnik yang ada di negara ini. membina jurang yang besar diantara setiap etnik yang ada di negara ini. Sekali lagi Tragedi 13 Mei 1969 menjadi rujukan kita. Tragedi 13 Mei 1969 Sekali lagi Tragedi 13 Mei 1969 menjadi rujukan kita. Tragedi 13 Mei 1969 itu adalah
itu adalah dalam bentuk tindakdalam bentuk tindakan fizikal yang an fizikal yang melibmelibatkan harta benda atkan harta benda dandan nyawa yang boleh dilihat, dirakam sebagai sejarah. Bagaimana pula bentuk nyawa yang boleh dilihat, dirakam sebagai sejarah. Bagaimana pula bentuk tindakan yang tidak dapat dilihat oleh mata kasar yang melibatkan aspek tindakan yang tidak dapat dilihat oleh mata kasar yang melibatkan aspek perasaan yang terletak didalam hati
perasaan yang terletak didalam hati sanuibari individu? Bolehkah kita semuasanuibari individu? Bolehkah kita semua dar
dari i pelpelbagbagai ai etnetnik ik memelallalui ui kokonsensep p etnetnisiisiti ti yayang ng diddidefiefinisnisikaikan n sebsebagaagaii semangat kekitaan sesuatu kelompok manusia
semangat kekitaan sesuatu kelompok manusia terhadap kelompok etniknya.terhadap kelompok etniknya. Ia wujud akibat daripada
Ia wujud akibat daripada persamaan budaya atau sub budaya yang difahamipersamaan budaya atau sub budaya yang difahami dan diamalkan oleh kelompok itu, menerbitkan semangat penyatuan dengan dan diamalkan oleh kelompok itu, menerbitkan semangat penyatuan dengan satu sejarah, nilai, sikap dan
satu sejarah, nilai, sikap dan tingkah laku (Shamsul, 2007).tingkah laku (Shamsul, 2007).
Tingkah laku dilihat merupakan natijah yang terbit daripada ciri-ciri budaya Tingkah laku dilihat merupakan natijah yang terbit daripada ciri-ciri budaya yang terdapat dalam setiap etnik. Baik dan buruk tingkah laku itu tentu dinilai yang terdapat dalam setiap etnik. Baik dan buruk tingkah laku itu tentu dinilai oleh kelompok etnik lain yang mempunyai penilaian sendiri. Jika suatu yang oleh kelompok etnik lain yang mempunyai penilaian sendiri. Jika suatu yang din
dinilailai i burburuk uk makmaka a keskeselueluruhruhan an etnetnik ik itu itu jugjuga a dindinilailai i sesedemdemikaikaan an ruprupaa berasakan konsep stereotaip yang merupakan kenyataan-kenyataan negatif berasakan konsep stereotaip yang merupakan kenyataan-kenyataan negatif terhadap sesuatu kelompok etnik (Shamsul, 2007).
terhadap sesuatu kelompok etnik (Shamsul, 2007).
Berdasarkan hujahan pada dua perenggan terdahulu jelas aspek pemikiran Berdasarkan hujahan pada dua perenggan terdahulu jelas aspek pemikiran kun
kunci ci utautama ma daldalam am memelahlahirkirkan an semsemangangat at perpernyanyatuatuan n yanyang g mermerententasasii konsep etnisiti etnik. Semangat atau pemikiran tentang ciri-ciri budaya yang konsep etnisiti etnik. Semangat atau pemikiran tentang ciri-ciri budaya yang terpilih harus dibentuk bagi mewujudkan persamaan merentasi kelompok terpilih harus dibentuk bagi mewujudkan persamaan merentasi kelompok etnik. Penerimaan persamaan ciri budaya seperti makanan, pakaian, adat etnik. Penerimaan persamaan ciri budaya seperti makanan, pakaian, adat res
kelompok etnik di negara ini lantaran daripada sejarah dan punca asal usul kelompok etnik di negara ini lantaran daripada sejarah dan punca asal usul yan
yang g berberbezbeza. a. NamNamun un apa apa yanyang g bolboleh eh dipdipupuupuk k adadalaalah h terterhadhadap ap aspaspekek pengh
pengharapaarapan atau wawasann atau wawasan. . Satu wawasaSatu wawasan yang menjamn yang menjamin kepentinin kepentingangan merentasi etnik adalah jalan
merentasi etnik adalah jalan terbaik bagi membentuk persamaan pemikiran.terbaik bagi membentuk persamaan pemikiran. Ru
Rukkun un NeNegagara ra ddan an WWaawawassan an 2202020 0 mmereruupapakkan an ssalalaah h sasatu tu uussahahaa mem
membebentuntuk k pepersarsamamaan an babagi gi aspaspek ek pempemikiikiran ran mermerententasi asi etnetnik. ik. RukRukunun Negara dan Wawasan 2020 menjadi pusat tumpuan pemikiran rakyat dalam Negara dan Wawasan 2020 menjadi pusat tumpuan pemikiran rakyat dalam ke
kehihidudupapan n bebernrnegegarara. a. RuRukukun n NeNegagarara, , dedengngan an prprininsisip-p-prprininsisip p yayangng bertunjangkan semangat Pelembagaan diharap dapat membentuk jati diri bertunjangkan semangat Pelembagaan diharap dapat membentuk jati diri rakyat negara ini sebagai satu Bangsa Malaysia. Ia dijadikan pedoman dan rakyat negara ini sebagai satu Bangsa Malaysia. Ia dijadikan pedoman dan hala tuju serta pengimbang tara dalam merancang program pembangunan hala tuju serta pengimbang tara dalam merancang program pembangunan negara. Ia juga merupakan ikrar yang menjadi acuan bagi integrasi nasional, negara. Ia juga merupakan ikrar yang menjadi acuan bagi integrasi nasional, pembentukan Bangsa Malaysia dan ideologi negara
pembentukan Bangsa Malaysia dan ideologi negara (Shamsul, 2007).(Shamsul, 2007).
Perbezaan dan keperbagaian tidak menjadi halangan bagi rakyat malaysia Perbezaan dan keperbagaian tidak menjadi halangan bagi rakyat malaysia bersatu kerana dalam bahagian pertama Rukun Negara terdapat matlamat bersatu kerana dalam bahagian pertama Rukun Negara terdapat matlamat ya
yang ng mmenenjajammin in sasatu tu cacara ra hihidudup p yayang ng lilibeberaral l teterhrhadadap ap trtradadisisi-i-trtradadisisii kebudayaan penduduknya yang kaya dan pelbagai corak asal sahaja setiap kebudayaan penduduknya yang kaya dan pelbagai corak asal sahaja setiap dari kita mengamalkan sifat tolak ansur berteraskan prinsip-prinsip Rukun dari kita mengamalkan sifat tolak ansur berteraskan prinsip-prinsip Rukun Negara.
Negara. Dem
Demikiikian an jugjuga a hahalnylnya a dendengan gan WawWawasaasan n 202020 20 yayang ng dipdiperkerkenaenalkalkan n oleolehh mam
mamtan tan PerPerdadana na MenMenterteri i MalMalaysaysia, ia, YbhYbhg. g. Tun Tun Dr. Dr. MaMahathathir hir MohMohamamad.ad. Wawa
Wawasan san yang yang mengmengandunandungi gi sembsembilan ilan cabacabaran ran merumerupakapakan n tindaktindakbalasbalas kepada perkembangan ekonomi, sosial dan politik yang berlaku diperingkat kepada perkembangan ekonomi, sosial dan politik yang berlaku diperingkat keb
kebangangsaasaan n dan dan glaglabal bal (Sh(Shamamsulsul, , 2002007). 7). KesKesememua ua semsembilbilan an cabcabaraarann menuntut setiap rakyat malaysia mengenepikan etnisiti masing-masing dan menuntut setiap rakyat malaysia mengenepikan etnisiti masing-masing dan berfikir sebagai satu bangsa Malaysia.
berfikir sebagai satu bangsa Malaysia.
Terkini, gagasan “Satu Malaysia (1Malaysia), Rakyat Didahulukan, Prestasi Terkini, gagasan “Satu Malaysia (1Malaysia), Rakyat Didahulukan, Prestasi Diu
Diutamtamakaakan” n” teltelah ah dipdiperkerkenaenalkalkan n oleoleh h PePerdardana na MenMenterteri i MalMalaysaysia, ia, YABYAB.. Datuk Seri Najib Abdul Razak. Walaupun apa jua taksiran yang diberikan Datuk Seri Najib Abdul Razak. Walaupun apa jua taksiran yang diberikan ol
oleh eh pipihahak k yayang ng bebersrsetetujuju u dadan n pipihahak k yayang ng titidadak k bebersrsetetujuju, u, ia ia jejelalass men
menghgharaarapkapkan n semsemua ua rakrakyat yat memerenrentastasi i etnetnik ik berberfikfikir, ir, memengangangngap ap diridiri mereka berada diluar kelompok etnik masing-masing. Ianya bukan suatu mereka berada diluar kelompok etnik masing-masing. Ianya bukan suatu
Paling penting diantara Rukun Negara, Wawasan 2020 dan Gagasan Satu Paling penting diantara Rukun Negara, Wawasan 2020 dan Gagasan Satu Mal
Malaysaysia, ia, PePerlemrlembagbagaan aan memeruprupakakan an perperkarkara a yayang ng mememaymayungungi i aspaspekek pem
pemikiikiran ran dan dan tintindakdakan an selseluruuruh h rakrakyat yat MalMalaysaysia ia daldalam am memenjanjalanlani i hidhidupup bernegara. Perlembagaan Persekutuan Tanah Melayu 1957 yang dianggap bernegara. Perlembagaan Persekutuan Tanah Melayu 1957 yang dianggap kontrak sosial. Merupakan satu perjanjian yang dicapai antara etnik Melayu, kontrak sosial. Merupakan satu perjanjian yang dicapai antara etnik Melayu, Cina dan India semasa menuntut kemerdekaan daripada penjajah Inggeris Cina dan India semasa menuntut kemerdekaan daripada penjajah Inggeris (Shamsul, 200
(Shamsul, 2007). 7). Kontrak sosial Kontrak sosial tersebut mentersebut mengandungi lima gandungi lima perkara yangperkara yang berkait rapat dengan unsur-unsur tradisional negara yang menjadi warisan berkait rapat dengan unsur-unsur tradisional negara yang menjadi warisan etnik melayu yang menjadi
etnik melayu yang menjadi penduduk asal.penduduk asal.
Perkara pertama berkaitan dengan kedudukan, kedaulatan dan kemulian Perkara pertama berkaitan dengan kedudukan, kedaulatan dan kemulian Raja-Raja Melayu tidak boleh dipersoalkan oleh mana-mana pihak. Perkara Raja-Raja Melayu tidak boleh dipersoalkan oleh mana-mana pihak. Perkara ked
kedua ua ialialah ah tententantang g kedkeduduudukakan n ististimeimewa wa oraorang ng MelMelayu ayu yanyang g melmelipuiputiti pe
perkrkhihidmdmatatan an awawamam, , bibiasasisiswawa, , dadan n sesegagala la bebentntuk uk babantntuauan n beberkrkaitaitanan dengan pendidikan, permit atau lesen perniagaan tidak boleh dipersoalkan. dengan pendidikan, permit atau lesen perniagaan tidak boleh dipersoalkan. Pe
Perkrkara ara yayang ng keketitiga ga pupulala, , beberkrkaiaitatan n dedengngan an hahak k ununtutuk k memendndapapatatkakann kerakyatan berdasarkan prinsip jus soli bagi mereka yang lahir sebelum, kerakyatan berdasarkan prinsip jus soli bagi mereka yang lahir sebelum, sema
semasa sa dan dan seleselepas pas PersePersekutuakutuan n TanaTanah h MelayMelayu u merdmerdeka, melalui eka, melalui kuatkuat kuasa undang-undang. Hak kerakyatan Malaysia juga boleh juga dilakukan kuasa undang-undang. Hak kerakyatan Malaysia juga boleh juga dilakukan dengan cara permohonan.
dengan cara permohonan. Bag
Bagi i PerPerkarkara a yanyang g keekeempmpat at pulpula a ia ia memeliblibatkatkan an agaagamama. . IslIslam am memenjanjadidi aga
agama ma bagbagi i perperseksekutuutuan an yanyang g memmembolbolehkehkanannya nya memendandapat pat perperuntuntukaukann kewangan daripada kerajaan. Tetapi pada masa yang sama agama-agama kewangan daripada kerajaan. Tetapi pada masa yang sama agama-agama lain juga boleh diamalkan tanpa sebarang sekatan. Manakala yang kelima lain juga boleh diamalkan tanpa sebarang sekatan. Manakala yang kelima dan
dan terterakhakhir ir melmelibaibatkatkan n bahbahasasa. a. BaBahashasa a MelMelayu ayu dipdipersersetuetujui jui memenjanjadidi bahasa kebangsaan. Seperti juga hal berkaitan agama, bahasa-bahasa lain bahasa kebangsaan. Seperti juga hal berkaitan agama, bahasa-bahasa lain juga tidak dihalang untuk digunakan.
juga tidak dihalang untuk digunakan.
“Terus memandang kehadapan tetapi sekali-sekala menoleh ke belakang” “Terus memandang kehadapan tetapi sekali-sekala menoleh ke belakang” boleh dijadikan panduan kepada seluruh rakyat Malaysia. Landskap rupa boleh dijadikan panduan kepada seluruh rakyat Malaysia. Landskap rupa ban
bangsa gsa yanyang g diwdiwariarisi si akiakibat bat dardari i penpenjajjajah ah tidtidak ak dapdapat at diudiubah bah kemkembalbali.i. Sejarah yang berlalu tidak boleh dipinda, namum sejarah juga boleh dicipta Sejarah yang berlalu tidak boleh dipinda, namum sejarah juga boleh dicipta be
berarassaaskskan an ppererisistitiwa wa lalalu lu ddan an hhararapapaan n mmasasa a hahaddapapanan. . DDenenggaann keperbagaian yang ada ini
per
perpadpaduauan n daldalam am bebentuntuk k barbaru u iaiiaitu tu perperpadpaduan uan nasnasionional al yayang ng mermerententasiasi sempadan etnik.
sempadan etnik.
Penutup dan Kesimpulan Penutup dan Kesimpulan
Konsep etnisiti adalah perasaan yang semulajadi wujud dalam diri setiap Konsep etnisiti adalah perasaan yang semulajadi wujud dalam diri setiap ter
terhadhadap ap kelkelompompok ok etnetnikniknya. ya. PerPerasaasaan an kenkendiri diri ini ini lahlahir ir dardari i dadalam lam dirdirii in
indidivividu du yayang ng memembmbenentutuk k peperarasasaan an kekekikitataanan, , pepersrsamamaaaan n didikakalalangnganan ke
kelolompmpok ok akakibibat at dadaripripadada a pepersrsamamaaaan n ciciriri-c-ciri iri bubudadaya ya yayang ng akakhihirnrnyaya membentuk suatu yang bersifat kolektif kepada kelompok itu.Etnisiti menjadi membentuk suatu yang bersifat kolektif kepada kelompok itu.Etnisiti menjadi faktor pengikat kesetiaan dikalangan anggota suatu etnik bagi mendapatkan faktor pengikat kesetiaan dikalangan anggota suatu etnik bagi mendapatkan kepentingan bersama dalam interaksi dengan pelbagai etnik yang ada.
kepentingan bersama dalam interaksi dengan pelbagai etnik yang ada. Dal
Dalam am hubhubungungan an sessesamama a etnetnik, ik, etnetnisitisiti i memeruprupakaakan n susuatu atu konkonsep sep yanyangg san
sangat gat prapraktiktikakal l bagbagi i memembmbententuk uk perperpadpaduan uan yayang ng kukkukuh uh dan dan eraerat t bagbagii menhadapi cabaran bersama. Namum pada masa yang sama ia menjadi menhadapi cabaran bersama. Namum pada masa yang sama ia menjadi sa
satu tu cacababararan n yayang ng susukakar r ununtutuk k diadiatatasi si babagi gi memewuwujujudkdkan an peperprpadaduauann merentasi etnik kerana terdapat jurang perbezaan yang ketara. Hal ini terjadi merentasi etnik kerana terdapat jurang perbezaan yang ketara. Hal ini terjadi kepa
kepada da kepakepada da neganegara ra kita kita yang bersifat yang bersifat majmmajmuk uk dengdengan an kepekepelbagalbagaianian etnik.
etnik. Bag
Bagi i sessesebuebuah ah negnegara ara yayang ng berberwawwawasaasan n dan dan memmempunypunyai ai kepkepimpimpinainann b
beerrwwibibaawwaa, , kkeeppeellbbaaggaaiiaan n iinni i ttididaak k mmeennjjaaddi i ppeenngghhaalalanng g ddaalalamm meny
menyatupaatupadukadukan n dan dan mewumewujudkajudkan n keharkeharmonimonian an serta serta kestkestabilaabilan n politipolitik.k. Ide
Ideoloologi, gi, wawwawasaasan n dan dan perperlemlembagbagaan aan yanyang g luhluhur ur memenjanjadi di wadwadah ah daldalamam menyatukan aspek pemikiran rakyat yang melahirkan bentuk tindakan yang menyatukan aspek pemikiran rakyat yang melahirkan bentuk tindakan yang diterima oleh semua. Perpaduan yang diasaskan melalui aspek pemikiran diterima oleh semua. Perpaduan yang diasaskan melalui aspek pemikiran me
merurupapakakan n jajalalan n teterbrbaiaik k beberbrbanandiding ng dadalalam m bebentntuk uk titindndakakan an tatanpnpaa kesedaran pemikiran. Ia merupakan satu perjalanan yang panjangn namun kesedaran pemikiran. Ia merupakan satu perjalanan yang panjangn namun ia tidak mustahil untuk direalisasikan selagi kita sebagai rakyat Malaysia ia tidak mustahil untuk direalisasikan selagi kita sebagai rakyat Malaysia berfikir sebagai “Satu Bangsa Malaysia”.
berfikir sebagai “Satu Bangsa Malaysia”.
Sekian. Sekian.
Rujukan: Rujukan:
Shamsul (pnty.). 2007.
Shamsul (pnty.). 2007. Modul Hubungan Etnik. Shah AlamModul Hubungan Etnik. Shah Alam : Pusat: Pusat Penerbitan Universiti (UPENA).
Penerbitan Universiti (UPENA). Moh
Mohamamad. ad. 1981984. 4. IslIslam am dan Integdan Integrasrasi i NasNasionional. al. DlmDlm. . S. S. HusHusin in AliAli (pnyt.)
(pnyt.) KauKaum, m, KeKelas las dan dan PemPembanbangungunan an MaMalaylaysiasia, , hlhlm m 13139-9-16167. 7. KuKualalaa Lumpur : Persatuan Sains Sosial Malaysia.
Lumpur : Persatuan Sains Sosial Malaysia.
Sanusi. 1984. Ikatan Etnik dan Kelas. Dlm. S. Husin Ali (pnyt.)
Sanusi. 1984. Ikatan Etnik dan Kelas. Dlm. S. Husin Ali (pnyt.) Kaum,Kaum, Kelas dan Pembangunan Malaysia
Kelas dan Pembangunan Malaysia, hlm 43-61. Kuala Lumpur : Persatuan, hlm 43-61. Kuala Lumpur : Persatuan Sains Sosial Malaysia.
Sains Sosial Malaysia.
Welyne. 1999. Etnicity and Etnic Identity in Sarawak.
Welyne. 1999. Etnicity and Etnic Identity in Sarawak. Jurnal SainsJurnal Sains Kemasyarakatan dan Kemanusiaan
Kemasyarakatan dan Kemanusiaan Julai 1999 (55): 83-98.Julai 1999 (55): 83-98. Wi
Wikikipepedidia. a. 20200909. . KeKelolompmpok ok EtEtninik.k. http:http://ms//ms.wikipe.wikipedia.odia.org rg /wiki/wiki//
kelompok_etnik[2
