ANALISIS
NASKAH DRAMA “PAJARATAN CINTA”
KARYA DHIPA GALUH PURBA
(Tilikan Struktural & Stilistika)
SKRIPSI
diajukeun pikeun nyumponan salasahiji
Sarat Nyangking Gelar Sarjana Pendidikan
Program Studi Pendidikan Bahasa Daerah
ku
Nenden Popi Nurasyiah
1006457
JURUSAN PENDIDIKAN BAHASA DAERAH
FAKULTAS PENDIDIKAN BAHASA DAN SENI
LEMBAR PENGESAHAN
Nenden Popi Nurasyiah
1006457
ANALISIS NASKAH DRAMA “PAJARATAN CINTA”
KARYA DHIPA GALUH PURBA
(Tilikan Struktural & Stilistika)
Disaluyuan ku:
Pangaping I,
Dr. Retty Isnendes, M.Hum
NIP 197212021999032001
Pangaping II,
Agus Suherman, S.Pd., M.Hum.
Kauninga ku
Pupuhu Jurusan Pendidikan Bahasa Daerah
Fakultas Pendidikan Bahasa dan Seni
Universitas Pendidikan Indonesia
Lembar Hak Cipta
ANALISIS NASKAH DRAMA PAJARATAN CINTA
KARYA DHIPA GALUH PURBA
(Tilikan Struktural & Stilistika)
Oleh
Nenden Popi Nurasyiah
Sebuah skripsi yang diajukan untuk memenuhi salah satu syarat memperoleh gelar
Sarjana Pendidikan pada Fakultas Pendidikan Bahasa dan Seni
Universitas Pendidikan Indonesia
Juni 2014
Hak Cipta dilindungi undang-undang.
Skripsi ini tidak boleh diperbanyak seluruhya atau sebagian,
ANALISIS
NASKAH DRAMA “PAJARATAN CINTA”
KARYA DHIPA GALUH PURBA (Tilikan Struktural & Stilistika)
1NENDEN POPI NURASYIAH
2ABSTRAK
Latar belakang penelitian ini didasari oleh keingin tahuan mengenai gaya
bahasa dan struktur dalam naskah drama “Pajaratan Cinta”. Tujuan utama yang
ingin dicapai yaitu mendeskripsikan struktur, gaya bahasa, dan, ma’na kiasan
dalam naskah drama “Pajaratan Cinta”. Metode yang digunakan yaitu deskripsi
analitis. Hasil analisis struktur, yaitu: (1) tema: kehidupan sosial, (2) penokohan:
pelaku utama 4 dan pelaku tambahan 5; (3) latar: latar sosial 25 (80,6%), latar
tempat 3 (9,6%), dan latar waktu 3 (9,6%); (4) alur: maju; (5) gaya: gaya bahasa
umum 13, dan gaya bahasa khas 13, (6) sudut pandang: orang ketiga; :7) prolog:
menceritakan tempat, waktu, dan suasana cerita; (8) dialog: 263 dialog pribadi;
(9) babak: satu babak; (10) adegan: VI adegan; (11) wawancang: 86 wawancang;
(12) epilog: menceritakan ahir cerita. Gaya bahasa dalam naskah ini terdapat 135
meliputi gaya bahasa retoris, dan gaya bahasa kiasan, yaitu: (1) aliterasi ada 9
(4,1%), (2) asonansi ada 25 (11,4%), (3) asideton ada 13 (5,9%), (4) elipsis ada 2
(0,9%), (5) eufemismus ada 16 (7,3%), (6) pleonasme ada 7 (3,2%), (7) hiperbola
ada 23 (10,5%), (8) simile ada 9 (4,1%), (9) metafora ada 62 (28,2%), (10)
personifikasi ada 27 (12,3%), (11) alusi ada 6 (2,7%), (12) metonimia ada 10
(4,5%), dan (13) satire
ada (11 95%). Ma’na gaya bahasa kiasan dalam naskah
drama “Pajaratan Cinta” yaitu, 50 ungkapan gaya bahasa dari 106 ungkapan gaya
bahasa kiasan yang terdapat dalam naskah ini, yang kebanyakan merupakan
makna perbandingan.
Kata kunci: Naskah Drama, Struktural, Stilistika
1
This thesis under the guidance of: Dr. Retty Isnendes, M.Hum. and Agus
Suherman, S.Pd., M.Hum.
DAPTAR EUSI
PERNYATAAN ... i
PANGJAJAP ... ii
TAWIS NUHUN ... iii
ABSTRAK ... vi
DAPTAR EUSI ... vii
DAPTAR TABEL ... x
DAPTAR SINGGETAN ... xi
BAB I BUBUKA
1.1 Kasang Tukang... 1
1.2 Idéntifikasi Masalah ... 4
1.3 Rumusan Masalah ... 5
1.4 Tujuan Masalah ... 5
1.4.1 Tujuan Umum ... 5
1.4.2 Tujuan Husus ... 5
1.5 Métode Panalungtikan ... 5
1.6 Mangpaat Panalungtikan ... 6
1.6.1 Mangpaat Teoritis ... 6
1.6.2 Mangpaat Praktis ... 6
1.7 Anggapan Dasar ... 6
BAB II DRAMA, GAYA BASA JEUNG STILISTIKA
2.1 Drama
2.1.1 Wangenan Drama ... 8
2.1.2 Wanda Drama ... 8
2.1.3 Aliran Drama ... 10
2.1.4 Struktur Drama ... 11
2.1.4.1 Tema ... 11
2.1.4.2 Fakta Carita ... 12
2.1.4.3 Sarana Sastra ... 15
2.1.5 Unsur-Unsur Drama ... 17
2.2 Gaya Basa ... 19
2.2.1 Wangenan Gaya Basa ... 19
2.2.2 Wanda Gaya Basa ... 20
2.2.2.1 Gaya Basa Retoris ... 20
2.2.2.2 Gaya Basa Kiasan ... 22
2.4 Stilistika ... 23
BAB III METODE PENELITIAN
3.1 Desain Panalungtikan ... 25
3.2 Metode Panalungtikan ... 26
3.3 Wangenan Operasional ... 26
3.4 Instrumen Panalungtikan ... 27
3.5 Sumber Data ... 29
3.6 Téhnik Panalungtikan... 30
3.6.1 Tehnik Dokumentasi ... 30
3.6.2 Pamarekan Panalungtikan ... 30
BAB IV HASIL PANALUNGTIKAN JEUNG PEDARAN
4.1 Ringkesan Carita Naskah Drama “Pajaratan Cinta”
... 31
4.2 Analisis Pangwangun Struktur dina Naskah Drama “Pajaratan Cinta”
... 38
4.2.1 Tema ... 38
4.2.2 Fakta Carita ... 41
4.2.2.1 Alur ... 41
4.2.2.2 Tokoh jeung Penokohan ... 42
4.2.2.3 Latar ... 50
4.2.3 Sarana Sastra ... 53
4.2.3.1 Judul ... 53
4.2.3.2 Puseur Implengan ... 54
4.2.3.3 Gaya jeung Tone ... 55
4.2.4 Analisis Unsur-Unsur Drama ... 57
4.3 Analisis Gaya Basa dina Naskah Drama “Pajaratan Cinta”
... 60
4.3.1 Ungkara Gaya Basa dina Naskah Drama “Pajaratan Cinta”
... 60
4.3.2 Wanda Gaya Basa dina Naskah Drama “Pajaratan Cinta”
... 65
4.3.2.1 Gaya Basa Retoris dina Naskah Drama “Pajaratan Cinta”
... 67
4.3.2.2 Gaya Basa Kiasan dina Naskah Drama “Pajaratan Cinta”
... 76
4.4 Analisis Ma’na Gaya Basa Kiasan dina Naskah Drama “Pajaratan Cinta”
.... 86
4.5
Pedaran Hasil Analisis Gaya Basa dina Naskah Drama “Pajaratan Cinta”
... 97
BAB V KACINDEKAN JEUNG SARAN
5.1 Kacindekan ... 99
5.2 Saran ... 101
DAPTAR PUSTAKA ... 103
LAMPIRAN-LAMPIRAN ... 105
BAB I
BUBUKA
1.1
Kasang Tukang
Sastra mangrupa karya tulis nu miboga unsur éstétika, nu ngagunakeun
basa salaku medium utamana. Dina karya sastra pangarang ngaekspresikeun
rasana ngaliwatan runtuyan basa anu endah tur pinuh
ku ma’na
, ieu hal luyu jeung
pamadegan Isnendes (2010, kc. 6) nu nétélakeun yén sastra nya éta potensi basa
nu ngaronjat tina segi ma’na, ku kituna basa-basa sastra mah ambigu; konotatif;
henteu sajalantrahna; henteu saujratna, aya hal-hal nu dikemu salian ti harti
kahijina (meaning; leksikal). Sastra nya éta hiji karya tinulis nu méré hiburan
jeung ditepikeun ngaliwatan basa nu unik, éndah tur artistik sarta nyangkaruk
ajén-ajén kahirupan jeung moral nu bisa ngahudangkeun pangalaman, kasadaran,
moral, spiritual jeung emosi nu maca (Minderop, 2011, kc. 76).
Mun disawang tina waktu gelarna sastra dibagi jadi dua nyaéta, sastra
buhun jeung sastra modern. Gendre sastra Sunda buhun diantarana carita pantun,
wawacan, sisindiran, jeung kakawihan, sedengkeun sastra Sunda modern mah
nya éta sajak, prosa, jeung drama. Anu jadi objek dina ieu panalungtikan nyaéta
karya sastra wangun drama. Nu kaasup garapan sastra dina wangun drama nya éta
naskahna, naskah anu jadi dadasar pintonan drama.
Naskah drama mangrupa karangan sastra nu eusina dialog tokoh anu
ngaguluyur ngawangun hiji jalan carita, nu engkéna dijieun hiji pintonan drama,
ieu hal luyu jeung pamadegan Isnendes (2010, kc. 21) nu nétélakeun yén drama
atawa carita drama nya éta karangan sastra nu midangkeun carita atawa lalakon
dina wangun dialog, ajangkeuneun dilalakonkeun ku aktor dina pintonan drama.
drama geus diperankeun ku aktor jadi hiji pintonan drama. Drama bisa dijadikeun
salasahiji media pikeun miara basa, utamana basa Sunda, ku wangun drama nu
audio visual, carita jeung basa dina drama bisa dilenyepan ku bungkusan nu
leuwih ngirut.
Ulikan dina ieu panalungtikan nya éta, naskah drama
“Pajaratan Cinta”
karya Dhipa Galuh Purba, nu eusina nyaritakeun sapasang manusa nu hayang
ngurebkeun cintana di tempat nu dipercaya bisa ngamusnakeun cinta, nya éta
“Pajaratan Cinta”
. Naskah drama
“Pajaratan Cinta” karya Dhipa Galuh Purba ieu
kungsi jadi naskah pilihan FDBS, nu dialpukahan ku Teater Sunda Kiwari taun
2012, sakaligus jadi pintonan drama pinujul dina éta pasanggiri, nu dibawakeun
ku Teater Lorong Subang.
Naskah drama
“Pajaratan Cinta” karya Dhipa Galuh Purba mangrupa
naskah tema cinta nu dibungkus ku jalan carita nu bener-bener unik, imajinatif,
jeung ngagunakeun basa-basa kiasan nu beuki ngahirupkeun carita. Hal ieu teu
leupas ti kaparigelan pangarang dina ngaekspresikeun eusi carita ngaliwatan
susunan dialog-dialog di antara lakon caritana. Tétéla dina hiji drama, dialog
mangrupa situasi basa nu kacida pentingna, tapi Hasanudin (1996, kc. 99)
nétélakeun garapan basa dina karya sastra henteu ngan saukur dialogna wungkul
tapi ogé kudu merhatikeun basa nu dipaké ku pangarang nu jadi situasi basa.
Leuwih merenahna nu dimaksud garapan basa di dieu nya éta nu biasa disebut
style atawa gaya. Gaya nya éta cara pangarang ngagunakeun basa dina karya
sastra.
Gaya basa nya éta rakitan basa (kalimah) anu dipaké sangkan bisa
nimbulkeun pangaruh (efek) anu leleb karasana kanu maca atawa nu
ngadéngékeun, ku cara ngabandingkeun hiji barang jeung barang séjén (Sudaryat,
2010, kc. 123). Gaya bahasa adalah unsur karya sastra sebagai akibat cara
penyusunan bahasa sehingga menimbulkan aspek estetis Ratna (2013, kc. 416).
Nurutkeun Keraf (1984, kc. 129) gaya basa dumasar kana langsung henteuna
ma’na dibagi jadi dua golongan nyaéta gaya basa retoris jeung gaya basa kiasan.
Ieu biasa disebut trope atawa figure of speech nu hartina penyimpangan atawa
pembalikan, nu miboga pungsi ngajelaskeun, nguatkeun, ngahirupkeun, atawa
pikeun hiasan.
Dilarapkeunna ciri has gaya basa hiji tokoh ngaliwatan ucapan-ucapan,
dialog-dialog dina drama mangrupa salasahiji hal anu penting diperhatikeun ku
pamaca atawa penikmat drama, lantaran ngaliwatan gaya basa nu dipaké ku
tokoh-tokoh dina jalan carita, urang bisa leuwih wanoh kana karakter tokohna.
Salah sahiji tarékah maham drama nyaéta ku cara niténan atawa merhatikeun ciri
has gaya basa tokoh-tokoh nu diwangun ku pangarang. Tapi dina panalungtikan
sastra, kaasup téks drama, tarékah pikeun maham gaya basa dianggap kurang
penting jeung lain hal nu utama, lantaran situasi basa utama dina drama nyaéta
mangrupa dialog. Ku kituna sanajan maké basa tulis tapi tuturan lisan dina basa
langsung tetep leuwih dominan dina drama dibandingkeun jeung fiksi, padahal
basa (kaasup dijerona gaya basa) mangrupa pangwangun karya sastra nu kawilang
penting pisan (Hasanudin, 1996, kc. 100).
Dumasar pedaran-pedaran di luhur nu jadi kasang tukang dipilihna naskah
drama
“Pajaratan Cinta”
jadi objek panalungtikan, lantaran ieu naskah téh
mangrupa naskah pinujul karya Dhipa Galuh Purba nu bener-bener parigel dina
ngulinkeun basa. Salian ti éta, nu ngulik gaya basa dina naskah drama kawilang
langka padahal gaya basa mangrupa salasahiji kabeungharan basa nu pinuh ku
ajén jeung ma’na nu nyampak ogé dina karya sastra drama, nu di mana bisa
nambahan pangaweruh ngeunaan basa jeung sastra.
Nur Fajrih nu judulna
“
Gaya Basa dina Novel Puputon Karya Aam Amalia
”
(2009), aya ogé nu kungsi nalungtik gaya basa dina sajak nya éta, Hari Ramdani
nu judulna
“
Gaya Basa dina Kumpulan Sajak Lagu Hujan Silampang Karya Etty
R.S
”
taun (2005), kitu ogé dina carpon geus aya sababaraha urang nu nalangtik,
salah sahijina Syamsudin nu judulna
“
Gaya Basa Dina Kumpulan Carpon Oknum
Karya Hadi Aks (2005).
Di Jurusan Pendidikan Basa Sunda kungsi ogé aya sababaraha anu
nalungtik ngeunaaan drama, diantarana
“
Analisis Naskah Drama
“
Meredong
”
Karya Rosyid E. Abby Saduran tina Naskah Drama Ke Karya Yudhistira ANM
Massardi (Ulikan Semiotik)” nu ditalungtik ku Sanjani taun 2012, terus Hendi
Perdiansyah kungsi nalungtik
“Ajén Moral dina Naskah Drama “Cucunguk”
Karya Yoseph Iskandar” taun 2007 jeung Asri Afriliani kungsi nalungtik
“Aspék
Sosiologi Naskah Drama
“Cempor” Karya R. Hidayat Suryalaga: Tilikan
Strukturalisme” Genetik taun 2007.
Panalungtikan gaya basa dina karya sastra lolobana nganalisis gaya basa
dina novel, carpon jeung sajak, kitu ogé dina panalungtikan anu maké naskah
drama, can aya nu nalungtik ngeunaan gaya basana. Ku kituna, dumasar
tinimbang-tinimbang di luhur, ieu panalungtikan ngeunaan Analisis Naskah
Drama
“Pajaratan Cinta” K
arya Dhipa Galuh Purba (Tilikan Struktural &
Stilistika) perlu dilaksanakeun.
1.2
Identifikasi Masalah
Identifikasi masalah dina ieu panalungtikan nya éta, analisis gaya basa nu
aya dina naskah drama
“Pajaratan Cinta” karya Dhipa Galuh Purba, dumasar tiori
gaya basa Keraf (1998), ngawengku gaya basa dumasar la
ngsung henteuna ma’na
nya éta, gaya basa retoris: aliterasi, asonansi,asidenton, ellipsis, eufemismus,
pleonasmeu, jeung hiperbola, sarta gaya basa kiasan: simile, metafora,
1.3
Rumusan Masalah
Patali jeung panalungtikan, aya sababaraha masalah anu perlu
dirumuskeun, nya éta:
1)
kumaha struktur drama dina naskah dram
a “Pajaratan Cinta” karya Dhipa
Galuh Purba?;
2)
gaya basa naon waé nu nyampak dina naskah
“Pajaratan Cinta”
karya Dhipa
Galuh Purba?;
3)
k
umaha ma’na gaya basa
kiasan nu nyampak dina naskah drama
“Pajaratan
Cinta” karya Dhipa Galuh Purba?;
1.4
Tujuan Panalungtikan
1.4.1 Tujuan Umum
Tujuan umum dina ieu panalungtikan nya éta pikeun mikanyaho struktur,
gaya basa jeung ma’na tina gaya basa nu aya dina karya sastra, hususna naskah
drama.
1.4.1 Tujuan Khusus
Tujuan dina ieu panalungtikan nya éta, pikeun mikanyaho jeung
ngadeskripsikeun:
1)
struktur drama nu aya dina naska
h drama “Pajaratan Cinta” karya Dhipa
Galuh Purba;
2)
gaya basa naon waé nu aya dina naskah drama
“Pajaratan Cinta” karya Dhipa
Galuh Purba;
3)
m
a’na gay
a basa nu aya dina naskah dra
ma “Pajaratan Cinta” karya Dhipa
Galuh Purba;
1.5 Métode Panalungtikan
Métode anu dipaké dina ieu panalungtikan nyaéta métode déskriptif
analisis. Metode deskriptif analisis, nya éta metode nu dilakukeun ku cara
1.6 Mangpaat Panalungtikan
1.6.1 Mangpaat Téoritis
Mangpaat téoritis dina ieu panalungtikan nyaéta sangkan bisa méré
sumbangan élmu dina hal kasusastraan jeung kabasaan, hususna dina karya sastra
drama.
1.6.1 Mangpaat Praktis
Mangpaat praktis dina ieu panalungtikan, nya éta:
1)
méré informasi ngeunaan struktur carita dina naskah drama;
2)
méré informasi ngeunaan gaya basa naon waé nu dipaké dina hiji naskah
drama;
3)
méré
informasi ngeunaan ma’na-ma’na gaya basa nu aya dina hiji naskah
drama;
4)
bisa jadi referensi ngeunaan matéri gaya basa nu dipaké dina karya sastra;
1.7 Anggapan Dasar
Anggapan dasar dina ieu panalungtikan nya éta:
1)
gaya basa bisa kapanggih dina karya sastra;
2)
naskah drama mangrupa salasahiji jenis karya sastra;
3)
dina naskah dr
ama “Pajaratan Cinta” karya Dhipa Galuh Purba
kapanggih
sababaraha gaya basa;
1.8 Raraga Nulis
BAB I ngawengku kasang tukang masalah, idèntifikasi masalah, rumusan
masalah, tujuan panalungtikan, mangpaat panalungtikan, anggapan dasar, mètode
jeung sarta sistematika nyieun skripsi.
BAB II ngawengku tiori ngeunaan drama, gaya basa jeung stilistika.
BAB III ngawengku mètode panalungtikan, wangenan operasional, instrument
panalungtikan jeung teknik ngolah data.
BAB V
KACINDEKAN JEUNG SARAN
5.1 Kacindekan
Dumasar kana data jeung déskripsi tina bab-bab saacana, yén aya
sababaraha analisis nu geus dilaksanankeun dina ieu panalungtikan nya éta:
analisis struktur, gaya basa,
jeung ma’na
kiasan nu nyampak dina naskah darama
“Pajaratan Cinta”
, nu hasil analisisna bisa dicindekeun saperti ieu dihandap.
Struktur pangwangun
naskah drama “Pajaratan cinta”, nya
éta: (1) tema,
(2) fakta carita (alur, tokoh, penokohan, jeung latar), (3) sarana sastra (judul,
puseur implengan, jeung gaya), sarta (4) unsur drama (prolog, dialog, babak,
adegan, wawancang, jeung epilog). Tema dina
naskah drama “Pajaratan Cinta”
nya éta, tema sosial nu leuwih condong kana perkara percintaan. Fakta carita
dina naskah drama “Pajaratan Cinta”
, nya éta: alur
dina naskah drama “Pajaratan
Cinta”
nya éta alur mérélé; t
okoh dina naskah drama “Pajaratan Cinta”
aya
salapan tokoh, 4 palaku utama jeung 5 palaku tambahan; latar nu kapanggih dina
naskah drama “Pajaratan Cinta”
aya 31, nya éta, latar sosial aya 25 (80,6%), latar
tempat aya 3 (9,6%), jeung latar waktu aya 3 (9,6%). Sarana sastra dina naskah
drama “Pajaratan Cinta”, nya éta:
j
udul naskah drama “Pajaratan Cinta”
ngacu
kana latar tempat lumangsungna carita; sudut pandang dina naskah drama
“Pajaratan Cinta” nya éta
jalma katilu (third person); gaya basa umum nu
kapanggih dina
naskah drama “Pajaratan Cinta” aya 12
, 6 gaya basa retoris, jeung
6 gaya basa kiasan; gaya basa has
dina naskah drama “Pajaratan Cinta” aya 13,
7
gaya basa asing, jeung 6 gaya basa idiolék. Unsur drama dina naskah drama
“Pajaratan Cinta”
, nya éta: prolog
dina naskah drama “Pajaratan Cinta”
ngajelaskeun ngeunaan tempat kajadian, suasana, jeung palaku; adegan dina
naskah drama “Pajaratan Cinta”
aya VI adegan; babak dina naskah drama
“Pajaratan Cinta”
aya sababak nu lumangsung dihiji tempat; wawancang dina
dina naskah drama “Pajaratan Cinta”
aya 263 dialog pribadi antara palaku; jeung
epilog
dina naskah drama “Pajaratan Cinta”
nyaritakeun peristiwa pamungkas.
Gaya basa d
ina naskah drama “Pajaratan Cinta”
kapanggih 135 ungakara
gaya basa, gaya basa retoris 29 (21,5%), sedengkeun gaya basa kiasan 106
(78,5%). Gaya basa retoris, nya éta: aliterasi, asonansi, asyndeton, ellipsis,
eufemismus, pleonasme, jeung hiperbola, sarta gaya basa kiasan, nya éta: simile,
metafora, personifikasi, alusi, metonimia, jeung satire. Makéna gaya basa retoris
jeung gaya basa kiasan dina naskah drama “Pajaratan Cinta”, nya éta:
(1) gaya
basa aliterasi aya 9 (4,1%), (2) gaya basa asonansi aya 25 (11,4%), (3) gaya basa
asideton aya 13 (5,9%), (4) gaya basa elipsis aya 2 (0,9%), (5) gaya basa
eufemismus aya 16 (7,3%), (6) gaya basa pleonasme aya 7 (3,2%), (7) gaya basa
hiperbola aya 23 (10,5%), (8) gaya basa simile aya 9 (4,1%), (9) gaya basa
metafora aya 62 (28,2%), (10) gaya basa personifikasi aya 27 (12,3%), (11) gaya
basa alusi aya 6 (2,7%), (12) gaya basa metonimia aya 10 (4,5%), jeung (13)
gaya basa satire 11 aya (11 95%). D
ina naskah drama “Pajaratan Cinta”
gaya basa
kiasan leuwih dominan ti gaya basa retoris, nyaéta: gaya basa retoris aya 95
(43,2%) sedengkeun gaya basa kiasan aya 125 (56,8%). Gaya basa kiasan
metafora mangrupa gaya basa nu panglobana kapanggih dina ieu naskah, nya éta
62 (28,2%).
Ma’na gaya basa kiasan dina naskah drama “Pajaratan Cinta” nya éta,
50
ungkara gaya basa ti 106 ungkara gaya basa kiasan nu aya dina ieu naskah.
Hasilna
ma’na nu digunakeun
leuwih loba ngagunakeun basa-basa injeuman nu
sipatna babandingan.
Kacindekanna naskah drama “Pajaratan Cinta” kacida euyeub ku ungkara
5.2 Saran
Aya sababaraha saran anu baris ditepikeun dina ieu panalungtikan, nyaéta
pikeun: para kritikus sastra, seniman téater di tatar Sunda, para mahasiswa JPBD,
jeung para guru basa Sunda.
1) Kritikus Sastra
Saran pikeun kritikus sastra Sunda nya éta, sarua halna jeung carpon,
novel, atawa sajak, naskah drama ogé mangrupa karya sastra anu perlu dikritisi,
utamana unsur
basa jeung ma’na nu nyampak dijerona, sabab naskah drama bisa
leuwih kaharti mun harti tina basana kaguar sacara optimal.
2) Seniman Téater di tatar Sunda
Saran pikeun seniman téater di tatar Sunda nya éta méméh magelarkeun
hiji naskah drama, leuwih alusna upama naskah drama dipaluruh heula struktur,
gaya basa, jeung
utamana ma’
na tina unggal ungkara basa nu aya dijerona,
sangkan dina magelarkeun naskahna leuwih optimal. Salian ti éta, naskah drama
mangrupa karya sastra nu kawilang langka, ku kituna salian ti bisa mintonkeun
hiji karya drama, nulis naskah drama utamana naskah drama dina basa Sunda ogé
kawilang penting, sangkan karya sastra drama di tatar Sunda leuwih mekar.
2) Mahasiswa Jurusan Pendidikan Bahasa Daérah (Sunda)
Saran pikeun mahasiswa JPBD, salian ti novel, carpon, jeung sajak, drama
ogé mangrupa karya sastra anu teu éléh penting pikeun dipaluruh jeung
ditalungtik, boh dina strukturna boh dina basana. Lantaran dina drama miboga
kahasan jeung kaunikan sorangan anu teu éléh ngirut jeung karya sastra séjéna.
Kitu ogé dina nulis karya sastra drama, nu kiwari henteu pati loba peminatna.
3) Guru Basa Sunda
DAPTAR PUSTAKA
Arikunto, S. (2006). Prosedur Penelitian. Jakarta: Rineka Cipta.
Danadibrata, R. A. (2006). Kamus Basa Sunda. Bandung: Kiblat.
Hasanudin, W.S. (1996). Drama: Karya dalam Dua Dimensi. Bandung: Angkasa.
Isnendes, C. (2010). Kajian Sastra: Aplikasi Teori & Kritik Pada Karya Sastra
Sunda dan Indonesia. Bandung: Daluang Publishing.
----. (2011). Kidang Kawisaya. Jakarta: Dunia Pustaka Jaya.
Isnendes, R. (2010). Teori Sastra. Bandung: CV. Wahana Karya Grafika
Keraf, G. (2010). Diksi dan Gaya Bahasa. Jakarta: Gramedia.
Koswara, D. (2010). Sastra Sunda Modern. Bandung: CV. Wahana Karya
Grafika.
M.S, Sugihastuti. (2002). Teori Apresiasi Sastra. Yogyakarta: Pustaka Pelajar.
Minderop, A. (2011). Psikologi Sastra: Karya Sastra, Métode, Teori dan Contoh
Kasus. Jakarta: Yayasan Pustaka Obor Indonesia.
Nurgiyantoro, B. (1998). Teori Pengkajian Fiksi. Yogyakarta: Gadjah Mada
University Press.
Purba, D. (2010). Pajaratan Cinta (Naskah Drama). Koleksi Teater Sunda
Kiwari. Bandung: Teu Diterbitkeun.
Ratna, N. K. 2011. Penelitian Sastra: Teori, Metode dan Teknik. Yogyakarta:
Pustaka Pelajar.
Salim, Peter, Yenny, S. (2002). Kamus Bahasa Indonesia Kontemporer. Jakarta:
Modern English Press.
Stanton, R. (2012). Teori Fiksi Robert Stanton. Yogyakarta: Pustaka Pelajar.
Sudaryat, Y. (2004). Elmuning Basa. Bandung: Walatra.
----. (2010). Ulikan Semantik Sunda. Bandung: Geger Sunten.
Sumardjo, J. & K.M, Saini. (1986). Apresiasi Kesusastraan. Jakarta: Gramedia.
Tamsyah, B. R. (1999). Kamus Istilah Tata Basa jeung Sastra Sunda. Bandung:
Pustaka Setia
----. (2010). Kamus Lengkep: Sunda-Indonesia, Indonesia-Sunda, Sunda-Sunda.
Bandung: Pustaka Setia
Pajaratan Cinta Karya DHIPA GALUH PURBA
Adegan I
Wanci beurang di palataran nu éndah. Di lebah dinya aya lobang nu mirip lobang kuburan. Arin jeung Jaka anjog. Arin jeung Jaka saumur, kira 25-30 taunan. Barang srog anjog, aya hiji wanoja tengah tuwuh nu nyurungkunung ti jero lobang bari nyikikik seuri,
sarta ninggalkeun éta patempatan. Arin ngagoak, ngagabrug Jaka.
JAKA
Teu kudu sieu , Ari . La tara ura g ogé akal gage rus ka jero lo a g…
ARIN
Naha urang bet kudu kikieuanan sagala, Jaka? Naha taya jalan séjén keur nuntaskeunana?
JAKA
Aya. Malah sakapeung mah kuring sok mikir, dimana salahna atuh urang silih pikacinta? Kapan cinta téh anugrah ti Gusti nu kudu dipupusti. Datangna cinta tara pipilih
mangsa, tara ngawilah-wilah kaayaan..
ARIN
Tapi dina kaayaan siga ayeuna, cinta urang téh salah kabina-bina.
JAKA
Cinta mah teu salah, Arin. Di lebah mana salahna cinta? Nu salah mah anjeun. Naha anjeun kalah kawin ka batur? Ari anjeun téh micinta salaki anjeun?
ARIN
Jaka, 10 taun urang paturay. Anjeun leungit laratan, teu kungsi némbongan. Anjeun
kudu nyaho, salila éta, kuring téh sabenerna nganti- ga ti kadata ga a jeu … Tapi asa
teu penting ngamasalahkeun perkara nu geus kaliwat. Ayeuna mah: urang rék kumaha ka hareupna?
JAKA
Kumaha anjeun baé. Naha rék siga Rahwana nu nyulik Shinta, atawa siga Prabu Geusan Ulun ngarebut Praméswari Harisbaya.
ARIN
Rah a a teu isa eruhkeu Shi ta…Ci ta Shi ta tetep ukur keur Ra a. Lalako kuri g teu siga Shi ta…
JAKA
NENDEN POPI NURASYIAH, 2014
ARIN
Be er, ga … aha a jeu geus itu g-itungan nyanghareupan perang campuhna? Anjeun bakal palagan ngalawan salaki kuring, kulawargana, kulawarga kuring, sarta anak
kuri g… aha a jeu siap gayo anna, Jaka?
JAKA
Lain siap atawa henteu siap. Pasualanna téga jeung henteu téga. Cinta mémang butuh
pa gor a a . Tapi… lai kudu gor a keu jal a-jalma nu teu tuah, teu dosa. Jalma-jalma nu salila ieu kalintang micinta anjeun.
ARIN
Jadi….?
JAKA
Kuring a u kudu géléha . Kuri g u kudu galeupaskeu a jeu … susuga a ku ara
kieu a jeu isa pi a ggih jeu g agja…
ARIN
Jaka, naha bener cinta téh mimitina datang tina panon?
JAKA Bener.
ARIN
Lamun kitu mah kuring moal ningali deui anjeun.
JAKA
Sok, pecakan peureum, ngarah kuring leungit tina paningali anjeun.
Arin peureum. Teu lila nginghak ceurik, nepi ka merebey cipanon.
ARIN
Geu i g kalah leu ih jelas i gali a jeu , Jaka….
JAKA
Geus, Arin, teu kudu ceurik. Matak kuring ngajak kadieu ogé, kuring rék nyiar tarékah. Susuganan ieu pisan jalan anu panghadéna pikeun urang.
ARIN
Jalan panghadéna? Kumaha maksud anjeun téh, Jaka?
JAKA
Ieu lobang téh ngaranna Pajaratan Cinta. Can pati loba nu nyarahoeun ka ieu patempatan.
JAKA
Enya, Pajaratan Cinta, tempat ngurebkeun cinta. Ceuk dongéngna mah, anu nyieun Pajaratan Cinta téh ngaranna Pohaci Rababu, nu hirup dina jaman karajaan Galuh.
ARIN
Naon alesanna Pohaci Rababu bet nyieun Pajaratan Cinta?
JAKA
La tara … sa ggeus a Rababu kawin ka Sempakwaja, manéhna kungsi salingkuh jeung Mandiminyak. Rababu kaduhung. Rababu sadar kana kasalahanana. Anu antukna
Ra a u yieu lo a g di dieu, pikeu gure keu i ta a ka Ma di i yak siga a ah…
ARIN
Jadi, lamun urang asup ka Pajaratan Cinta, hartina cinta urang bakal musna?
JAKA
Urang cobaan wé. Sabab, béjana mah sing saha nu hayang ngurebkeun cinta, tinggal
asup ka a lo a g Pajarata Ci ta….
Arin jeung Jaka asup ka jero lobang. Saméméh laput, Arin ngahuleng, tuluy neuteup Jaka. Sakedapan silih teuteup.
ARIN
Jaka, asa Poha i Ra a u sali gkuh jeu g Ma di i yak… aha aya sa u ga
caritana?
JAKA
Naon maksud anjeun? Sambungan carita siga kumaha maksudna?
ARIN
Maksud téh…. Nepi ka ku aha sali gkuh a Ra a u?
JAKA
Oh…. Kadi ya aksud anjeun téh. Lamun anjeun hayang nyaho, balukarna salingkuh jeung Mandiminyak, Rababu nepi ka ngandeg. Saterusna boga budak nu dingaranan Bratasena. Lalakonna panjang kénéh. Brataséna boga turunan nu dingaranan Sanjaya.
ARIN
Sanjaya? Mun teu salah, anjeun kungsi nyaritakeun kumaha hébatna tokoh nu ngaran
Sa jaya di a ja a karajaa Galuh. A jeu kali ta g ikagu tokoh Sa jaya. Malah…
anjeun kungsi nyarita, lamun hiji mangsa diparengkeun boga budak lalaki, bakal dingaranan Sanjaya.
JAKA
NENDEN POPI NURASYIAH, 2014
ARIN
Jaka, apan Mandiminyak ogé henteu kawin ka Pohaci Rababu, tapi geuning manéhna bisa boga turunan ti Pohaci Rababu.
JAKA
Kuring lain Mandiminyak, Arin! Jeung sabenerna, Mandiminyak mah henteu micinta Rababu. Mandiminyak ukur ngalajur napsu. Cinta kuring ka anjeun, henteu siga Mandiminyak ka Rababu. Kuring mikanyaah anjeun, mikadeudeuh anjeun, teu boga niat
ngageugeuleuh diri anjeun.
ARIN
Jaka….
JAKA
Ari , hayu ura g kure keu i ta ura g…
Jaka jeung Arin asup ka jero lobang nepi ka laput. Lampu pareum.
Adegan II
Wanci peuting. Arin hanjat ti jero lobang bari ngahinghing ceurik. Tuluy ninggalkeun éta patempatan. Teu lila, Jaka ogé hanjat ti jero lobang.
JAKA
Ari …! Ariii …! Ariii …!
Jaka ngulibek néangan Arin tug nepi ka ngalempréh. JAKA
Arii … ngahariring sempalan lagu Sempurna ….janganlah kau tinggalkan diriku, tak
ka a pu e ghadapi se ua, ha ya bersa a u ku aka bisa…
Kadéngé aya sora anjing babaung.
JAKA
Gandéng lah, anjing, teu kudu babaung sagala. Nu dikurebkeun mah ukur cintana, lain
jal a a…
Anjing ngagogog harus pisan. Jaka ngaranjug, awahing ku reuwas, langsung luncat ngagebruskeun manéh ka jero lobang.
JAKA
di jero loba g, uluykeu hahari ga lagu Se pur a kau adalah darahku, kau adalah jantungku, kau adalah hidupku, lengkapi diriku, oh sayang engkau begitu
Ronghéap, datang Arin nu salin jinis jadi Pohaci Rababu. RABABU
Angin tingtrim nu ngadalingding nyanding kasimpé peuting, pangnyingraykeun aling-aling nu mindingan éling. Purnama nu murubmubyar mancerkeun cahya gilang
gu ila g, pa ggeui gkeu hiji jajaka as a a Jaka…
Jaka hanjat ti jero lobang. Tuluy mencrong Rababu dibarung rasa kahémeng.
JAKA Arin?!
RABABU
Caang bulan narawangan, teuteup anjeun masih kénéh taya lilinggeran. Anjeun tetep nuturkeun geterna rasa, ngayunkeun rupaning haréwos dada. Antukna beureum hideungna carita kahirupan nu saméméhna anggang tina sawangan, kiwari pagaliwota
meulitan raga. Gumulung raga disurakan sétan, haroshosna sora, kebek kadurjanaan. Geus peupeus eunteung pamuka rasa anjeun. Geura gebraykeun paneuteup anjeun,
buka mata jiwa, beunta mata soca. Purnama ukur éndah disawang ti kaanggangan. Sakapeung cinta ngalolongkeun mata jiwa jeung mata panon. Sakur nu kasawang ukur
a éh a. Ni gali é ta g siga Ari . Ni gali la git siga Ari . Ni gali kula ogé siga Ari …
JAKA
Lamun anjeun lain Arin, saha atuh anjeun téh?
RABABU
Najan taya kecap nu kedal, najan taya rindat nu natrat, kasatiaan bakal karampa na pungkas carita. Teuing geus sabaraha kali anjeun ngajejeléh kula, majar kula kungsi
rucah jeung Si Mandiminyak.
JAKA
Pohaci Rababu? Anjeun téh Nyai Rababu téa? Ah, piraku teuing? Ngimpi meureun ieu
ah…
RABABU
Antara impian jeung kanyataan ukur diwatesan ku lalangsé éling. Angin leutik ngadalingding, ngaguar mangsa lungkawing, mawa nyérédét kana rasa nu rungsing.
JAKA
Naon maksud anjeun nepungan kuring, Nyai Rababu?
RABABU
Anjeun nunggeulis dina gerotna kahirupan. Padahal unggal léngkah, léngkah anjeun. Unggal rénghap, unggal kecap, saéstuna ukur kahayang anjeun sorangan. Anjeun teu nyaho pangbalikan. Anjeun kasarung. Anjeun kalarung. Taya gunana anjeun humarurung
ngumbar kabingung. Sakalina anjeun ngurebkeun cinta di Pajaratan Cinta, mangka saéstuna anjeun ngurebkeun sagala rupana. Asih pasini baris lugay na kembang samoja,
NENDEN POPI NURASYIAH, 2014
JAKA
Kuring teu ngarti kana caritaan anjeun, Nyai Rababu. Tapi geus jadi tékad kuring, moal
incah balilahan ti Pajaratan Cinta saméméh cinta kuring ka Arin bener-be er sir a…
RABABU
Asih munggaran dina carita katresna, muga henteu dipungkas ku keclakna cimata. Katresna anjeun, katresna Arin datangna deui dina mangsa nu salah. Geus leuir kacida.
Mending geura sorang ku anjeun carita anu baris datang. Anjeun bakal nyorang bagja dina ranggeuman réma-réma anjeun. Anjeun bakal manggih bungah dina seuseup
deudeuh. Tuh, teuteup ka hareup ku a jeu … sapa ja g lé gkah pikahareupeu , pi uh
jukut ngémploh héjo, ngembat lir alketip buludru, nu bakal nilaman suku tina cucuk ruhit. Anjeun bakal nyaksi katumbiri anu melengkung di langit cangra, nu mayungan katresna, nu ngaraketkeun duriat, beureum, héjo, konéng, gandola, murub mubyar
ya ér tali asih…
JAKA
Kuring moal manggih kabagjaan lamun teu ngahiji jeung Arin. Sakali Arin, salawasna bakal tetep Arin. Cinta kuring ukur keur Arin. Anjeun ulah myapirakeun cinta munggaran. Cinta nu dianyam ti jaman keur nyuprih pangarti di sakolaan, mibanda
kakuatan nu rohaka.
RABABU
Cinta nurutkeun anjeun ukur manjang lana sapanjang tacan datang cinta nu hiji deui. Tangkeup geugeut anjeun saukur mawa ngapung ngawang-ngawang, nobros hahalang dunya nu mémang kacirina caang baranang. Hanjakal, béntang nu tinggurilap, bulan anu
narawangan alam, ukur mawa nyimpang ka sawarga dunya, nu bakal méré siksa dina
poé pa u gtu ga …
JAKA
Basa keur sakola, kuring sabangku jeung Arin. Ka mamana babarengan, tug nepi ka kedal
ja gji pikeu gahiji. Sakali deui, ulah yapirakeu hiji i ta ja a sakola…
RABABU
(bari malikeun awakna, rék ninggalkeun Jaka) Kuriling uring-uringan, nokér jalan rumpil kahirupan, tanwadé wates singkur kabunian. Gudawang raheut nu kasorang, hamo kaubaran. Galengan leutik nyiripit, ngapit jarami tangtungan dina usum paceklik, mawa
kapeurih di a haté a u ruhit. Kula a it…
Pohaci Rababu ngaléngkah ninggalkeun éta patempatan, tapi ngarandeg lantaran Jaka ngageroan.
JAKA
RABABU
Ukur sakédét nétra lalakon anu karandapan, ninggalkeun gurat-gurat kapeurih nu taya papadana. Papadon los kakolong, gingsir tina panaksir, sulaya tina panyangka, horéng asihna ngan pupulasan. Pegat kamelang, asih geus pungkas. Saéstuna kula kawisaya ku
Si Mandiminyak. Sakali deui, kula kawisaya. Kilang kitu, kacinta kula ka Brataséna taya hinggana. Brataséna anak kula, nu teu tuah, teu dosa.
Rababu ninggalkeun éta patempatan. Jaka ngahuleng hareupeun lobang.
O.S. SANGKURIANG
Su i….! Su iii…!
Sangkuriang ngaronghéap datang.
SANGKURIANG
Kisanak, ari andika ningali awéwé geulis ngaliwat kadieu?
JAKA
Ningali, malah bieu ngawangkong didieu.
SANGKURIANG Ayeuna kamana?
JAKA
Indit ka beulah ditu.
Sangkuriang lumpat ka lebah nu dituduhkeun ku Jaka. Teu lila, Sangkuriang balik deui.
SANGKURIANG
Euweuh geuning, Kisanak. Aéh, ari bieu ngawangkong naon baé? Naha manéhna ngobrolkeun kuring?
JAKA
Mémangna saha ngaran anjeun téh?
SANGKURIANG
Piraku andika teu wawuh ka kuring. Apan kuring téh sinatria nu geus kaceluk ka kadang
é u, kako ara ka ja apria. Ngara kuri g Sa gkuria g téa…
JAKA Sangkuriang?
SANGKURIANG
NENDEN POPI NURASYIAH, 2014
JAKA
Asa henteu nyaritakeun ngaran anjeun.
SANGKURIANG Ngomongkeun saha atuh?
JAKA
Ukur ye ut gara Ma di i yak jeu g Bratasé a …
SANGKURIANG
Piraku teuing teu nyebut ngaran kuring, Kisanak? Asa kakara ngadéngé ngaran mandiminyak atawa Brataséna. Jawara ti mana maranéhna téh? Boa-boa nu bogoheun
ka Dayangsumbi.
JAKA
Dayangsumbi? Asa beuki jangar kieu.
SANGKURIANG
Andika teu kudu jangar sagala. Ayeuna mah kari jawab, saha ngaran awéwé nu bieu ngawangong jeung andika?
JAKA
Poha i Ra a u…
SANGKURIANG
Pohaci Rababu? Hartina andika ngabohong ka kuring. Ceuk andika, bieu andika
ga a gko g jeu g a é é geulis… tapi geu i g gara a Poha i Ra a u.
JAKA
Lebah mana kuring bohongna? Mémang Pohaci Rababu téh kalintang camperenik
geulis…
SANGKURIANG
Ah, rahul pisan andika mah. Di ieu dunya, euweuh deui awéwé nu geulis kawanti-wanti, kajaba Dayangsumbi.
JAKA
Béda pa o , éda ara i gali…
SANGKURIANG
Ceuk sasaha ogé Dayangsumbi panggeulisna mah. Awas mun andika nyebut Rababu
JAKA
Enya, Dayangsumbi mémang geulis kawanti-wanti. Tapi moal bisa nandingan kageulisan
Ari …
SANGKURIANG
Arin? Asa ahéng pisan ngaran téh. Sapanjang kuring kumelendang di alam dunya, tacan
ku gsi a ggiha jal a u gara a Ari , oh a é é, ko o lalaki….
JAKA
La u a jeu geus pa ggi jeu g ji is a, pasti a jeu akal per aya…
SANGKURIANG
Pa ohala , Kisa ak! Moal aya a é é u a di ga kageulisa Daya gsu i…
Ronghéap Arin, nu salin jinis jadi Dayangsumbi.
SANGKURIANG
Tah geu i g, a u ditéa ga téh teu uru g é o ga …
JAKA
Ari ….?!
Jaka rék ngadeukeutan Dayangsumbi, tapi ngarandeg lantaran disentak ku Sangkuriang.
SANGKURIANG
Héy… a dika ulah ku a a i ngadeukeutan Dayangsumbi. Ulah sambat kaniaya lamun
a dika paa tel kulit jeu g Daya gsu i….
DAYANGSUMBI
Sangkuriang, hidep téh anak kuring. Sing percaya ka kuring. Kuring mah indung hidep. Naon kasebutna lamun anak jatukrami ka indungna sorangan? Geura éling,
Sa gkuria g…
SANGKURIANG
Teu kudu réa alesan, Sumbi. Kuring téh cinta ka anjeun. Tuh, aya bulan dina panon anjeun. Kasatiaan kuring bakal leuwih ti bulan. Kasatiaan kuring bakal leuwih tina panon
anjeun. Bulan tara némbongan unggal peuting, ari kuring mah bakal maturan anjeun saban peutin. Panon anjeun tara beunta beurang-peuting. Ari kuring mah bakal ngajaga
a jeu sala as a….
JAKA
Jadi… a jeu téh Daya gsu i?
DAYANGSUMBI
Bener pisan, Kisanak. Ngahaja kuring ngajugjug kadieu, hayang ngurebkeun rasa cinta kuring jeung cinta Sangkuriang. Lantaran, apan anjeun apal sorangan, Sangkuriang téh
NENDEN POPI NURASYIAH, 2014
SANGKURIANG
Sakali deui, kuri g teu per aya la u a jeu i du g kuri g…
DAYANGSUMBI
Kuring indung hidep, sing per aya a aki g… tuh aya iri u sayakti di a astaka hidep.
JAKA
Mémang hésé ngabuktikeunana ari saukur ningali ciri dina sirah mah. Lamun hayang leuwih yakin jeung akurat, mending kénéh tés DNA.
SANGKURIANG
A dika ulah kalah ga apruk. Hayu, Su i… kuri g téh deudeuh pisan ka anjeun.
DAYANGSUMBI
Teu beunang dibéjaan geuning hidep téh. Lamun kitu carana, hayu urang asup ka jero
lo a g…
SANGKURANG
Ulah, Sumbi! Ieu téh apan Pajaratan Cinta! Lamun anjeun asup ka dinya, hartina anjeun
rék gu ur rasa i ta…
DAYANGSUMBI
Enya, mémang cinta urang kudu dikurebkeun didieu.
Dayangsumbi ngagajleng ka jero lobang.
SANGKURIANG
Sumbi, ulah kikituan! Hayu buru-buru hanjat deui!
DAYANGSUMBI
Hidep u kudu asup ka dieu, Sa gkuria g… garah hidep he teu i i ta i du g
sorangan.
SANGKURIANG
Moal! Anjeun mah da lain indung kuring. Anjeun kudu jadi pamajikan kuring. Buru hanjat
deui, Su i! Kisa ak, a tua pa gha jatkeu Daya gsu i…
JAKA
Per u ah, Sa gkuria g. Si g saha a u gasruk ka Pajarata Ci ta, harti a…
SANGKURIANG
(bari nyurungkeun awak Jaka, nepi ka Jaka tigebrus kana lobang) Lain percumah-percumah, bantuan panghajatkeun Dayangsumbi!
DAYANGSUMBI
Sangkuriang, hidep kudu asup ka jero lobang.
SANGKURIANG
Moal. Di ieu dunya, kuring mah taya nu dipikasieun. Ukur hiji nu dipikasieun ku kuring, nyaéta sieun kaleungitan anjeun, Sumbi.
Sakilat Dayangsumbi rék nyérédkeun awak Sangkuriang sangkan tigebrus kana lobang. Tapi Sangkuriang ngagiwar, anu antukna kalah Jaka nu kasurungkeun. Jaka tigebrus
deui ka jero lobang.
DAYANGSUMBI
La u a jeu keukeuh aksa… teu isa ku aha deui.
SANGKURIANG
Anjeun daék jadi pamajikan kuring?
DAYANGSUMBI
(unggeuk Tapi aya ta jaka a…
SANGKURIANG
Naon baé saratna, tangtu ku kuring bakal diayonan. Sok, geura sebutkeun naon saratna, Sumbi.
DAYANGSUMBI
E gké aé akal di éjakeu di i ah. Hayu ayeu a ah ura g ula g…
SANGKURIANG
(Rék ngaléng Dayangsumbi Hayu, Su i…
DAYANGSUMBI
(Ngépéskeun leungeun Sangkuriang) Jug, hidep leumpang tiheula.
SANGKURIANG
Anjeun nu kudu tiheula, bisi aya nu ngaganggu anjeun.
Dayangsumbi jeung Sangkuriang patutur-tutur ninggalkeun éta patempatan. Lampu pareum.
Adegan III
NENDEN POPI NURASYIAH, 2014
RONI
Haria eu pisa … téga pisa a jeu idra. Naha a jeu a i téga? Naha a jeu et
hianat? Duh, tulungan uing! Cik atuh sing aya piwelasna, tulu ga ui g… tulu ga
ui g….!
Jaka hanjat ti jero lobang bari gigisik. Roni langsung ngagabrug Jaka.
RONI
Tulu ga ui g, Ma g… tulu ga ui g….
JAKA
Enya, jep heula atuh, ulah ceurik baé. Sok ayeuna mah geura caritakeun sing jéntré, aya pasualan naon atuh silaing téh?
RONI
Nyeriii, a g… yeri pisa …
JAKA
E ya yeri téh yeri ku aha? Pok, geura aritakeu ….
RONI
Pa ajika ui g sali gkuh, Ma g… yeri pisa . Nasi téh kieu-kieu teuing. Padahal kurang kumaha uing téh? Kurang kumaha, Mang? Saban poé uing digawé dug hulu pet
ya a ukur ga élaa pa ajika . Naha atuh asih dipula g se git… asih dipula g se git…haria eu … keje … téga…
JAKA
Geus, ulah katutuluyan, Jang. Matak kitu gé, pamajikan silaing téh sigana geus teu suka ka silaing. Lamun geus teu suka, nya ulah dipaksakeun. Sabab, lamun anjeun maksa nu
teu suka, ta gtu aé salah ka ida… Me di g ikeu é ka sali gkuha a, tuluy du’akeu si g pi a ggih jeu g ka agjaa .
RONI
Tapi ui g ogoh pisa , Ma g…ui g e u g pipisaha jeu g pa ajika . Ui g ogoh
kabina- i a. Basa ui g haya g ka i ka a éh a, puasa utih a ogé 41 poé…
JAKA
La u ogoh ké éh, kari tuluykeu é ru ahta gga silai g, teu kudu lo a yarita….
RONI
Tapi… tapi… haté ui g peurih ka ida… yeri pisa …
JAKA
RONI
Kapaksa… ui g rék gure keu ieu i ta ka pa ajika … taya deui jala i al ti dikure keu di Pajarata Ci ta….
JAKA
Éta mah kumaha silaing. Lamun silaing geus buleud patékadan rék ngurebkeun cinta,
kari gage ruskeu a éh ka Pajarata Ci ta…
Roni ngaléngkah ka deukeut lobang. Ngajanteng sakedapan bari neuteup ka jero lobang, tuluy mencrong ka jauhna. Kalayan asa-asa, Roni ngagebruskeun karep ka jero
lobang.
Teu lila, Agni ngaronghéap datang. Agni, hiji pajabat nu umurna kira-kira 40-45 taun.
AGNI
Sa purasuuu …!
JAKA
Ra pés…
AGNI
Pu te , rék tu a ya… ari ieu téh yaa Pajarata Ci ta téa?
JAKA Leres pisan.
AGNI
Ari didinya kuncén Pajaratan Cinta?
JAKA
Sa és ari ku é ah. Na gi g… si kuri g tera g ka a sasakala a ieu Pajarata Ci ta.
AGNI
Lamun kitu mah, geus wé ti mimiti ayeuna, didinya diangkat jadi kuncén Pajaratan Cinta. Urus sing bener ieu Pajaratan Cinta. Lamun aya nanaon, kari ngomong ka didieu. Didinya
tangtu nyaho saha ari didieu. Nyaho teu saha ari didieu?
Jaka mencrong sakedapan.
JAKA
Duh…. Geu i g ieu téh pa gersa… ha atos teui g kersa ruru paheu kadieu. Ta gtos
baé atuh simkuring terang pisan ka salira. Salami ieu, simkuring mung terang ka salira
téh di a ti i u gkul. Ma ahoré g salira téh….
AGNI
NENDEN POPI NURASYIAH, 2014
JAKA
Hapunten, cinta ka saha nu badé dikurebkeun ku salira téh? Cinta ka tuang garwa?
AGNI
Éta mah geus tangtu, lantaran kuring boga kabogoh deui ka ABG. Tapi aya nu leuwih
pe ti g ti éta…
JAKA
Hapu te … dupi aksad a ku aha?
AGNI
Sakeudeung deui ogé didieu bakal jadi wawakilna nu ngawakilan wakil mentri. Engké lamun geus jadi, didieu hayang jadi wakilna wakil mentri. Geus kitu, naék kana wakil
mentri, tuluy jadi mentri. Lamun geus jadi mentri, didieu rék nyusun stratégi pikeun nyalon jadi Présidén. Kumaha wé carana, ngarah rayat boga anggapan yén didieu téh dikaniaya ku présidén. Rayat urang mah pan karunyaan lamun nyaksian anu dikaniaya
téh. Pasti didieu bakal dibaréla ku rayat, tur didukung jadi présidén.
JAKA
Saé, saé… saé pisa i pé a téh…
AGNI
His, lain impian atuh! Nu kitu mah ngaranna cita-cita. Bédakeun antara impian jeung cita-cita. Ari impian mah hiji kahayang nu boa iraha kahontalna, malah deukeut-deukeut
kana moal kabiruyungan. Contona mah lamun didieu hayang jadi pamaén Realmadrid, éta ngaranna ngimpi, da puguh teu becus maénbal. Béda jeung cita-cita, anu pararuguh
targét waktuna, bari jeung ngukur kaayaan anu ayeuna keur disorang.
JAKA
Oh, hapunten pami kitu mah. Lajeng, wangsul deui kana perkawis ngurebkeun cinta
téa… i ta ka saha a u adé dikure keu ku salira?
AGNI
Regepkeun, Mang Kuncén, sakumaha anu kasaksian ku urang ayeuna, kahirupan téh asa beuki ketir ngabandunganana. Loba rahayat nu katalangsara lantaran geus teu walakaya
nganghareupan kahirupan nu natrat beuki beuki beurat. Pangangguran beuki nambahan, anu antukna angka kamiskinan réalitasna mah jelas naék pisan. Ngabusung
pisan lamun aya nu nyebutkeun angka kamiskinan turun. Tuh, tingali nu baramaén di parapatan! Tuh, ténjo nu haréés di kolong jambatan! Tuh, saksian nu ngantay pasesedek
parebut lahan usaha. (nginghak Peurih haré didieu téh… yeri pisan nyaksian kaayaan rahayat siga kitu.
JAKA
Su uhu , é a g kitu ka yataa a…
AGNI
Heueuh, Mang Kuncén, tapi ari di sisi séjén mah kaayaanna papalimpang pisan. Para pajabat pamaréntah jeung wakil rayat, mancénna baroyot jeung barolot. Beuteung wé galembrot ladang cocorokot. Aya ogé nu ngan nguruskeun patlot. Lain patlot sabangsa
péso pangot, da ieu mah patlot anu sok ditambaan ku Ma Érot. Angot nu pipina karempot. Nyahona ngan dikenyot jeung dilamot. Beuki parétot jeung paréot, mingkin
kahot cocorokot. Diarot. Regot, regot, ngaleueut késang rayat nu lamokot boborot bobolokot. Siga nu heueuh tipopolotot sosorongot ngabéla rahayat di nagri warisan kolot. Silih sorobot, silih kaprot. Nu puguh mah ukur hayang kasorot, ngarah leuwih
laluasa cocorokot. Brot! Brot! Brooot…! Brooot…! Torotot! Torotot! Héot…! Mara éh a
babacot. Kalah bau badot.
JAKA
Sumuhun, leres, leres, simkuring sapuk pisan. Teu sangki salira téh geuning pajabat anu
kritis. Langki pisan pajabat anu titén kana nasib rahayat sapertos salira…
AGNI
Nu matak didieu ogé ahirna jadi ngarumas. Naha batur mah mani taya ras-rasan madog duit rahayat? Naha batur mah mani taya kainggis ngabeungharkeun dirina jeung kulawarga? Béda, béda pisan jeung didieu nu salawasna asak timbangan, tara kumawani
korupsi saeutik-eutik acan. Karunya, deudeuh, nyaah, jeung cinta ka rahayat. Didieu kalintang cinta ka lemah cai, geusan wariskeuneun ka anak incu nu baris datang.
JAKA
Saé, saé pisa salira ah…
AGNI
Lain saé-saé, Mang Kuncén! Didieu ogé sarua baé hayang beunghar, hayang nyandung, hayang boga awéwé simpenan. Mangkaning kasempetan keur korupsi mah kalintang
lobana. Sakali korupsi gé didieu mah bisa kabeuli pulo, bisa kabeuli mobil
pa g é ah a, isa o ogoha jeu g odél pa gséksi a…
JAKA
Punten, dupi maksadna kumaha?
AGNI
Heueuh, pangna didieu datang kadieu téh apan tujuanna éta. Didieu hayang ngurebkeun rasa cinta ka rahayat jeung lemah cai, ngarah laluasa korupsi bari teu boga rasa karunya, nyingkirkeun rasa watir, nyingkahkeun rasa welas ka sasama. Didieu hayang jadi jalma
téga! Kajeun teuing batur mah katalangsara ogé, nu penting mah didieu bisa
NENDEN POPI NURASYIAH, 2014
JAKA
Ja te … salira téh adé gure keu rasa i ta ka rahayat sare g le ah ai?
AGNI
Enya, didieu geus buleud patékadan, mending kénéh dikurebkeun baé, ngarah teu loba pikiran dina ngagasak duit rahayat téh.
JAKA
Sumangga, salira kantun lebet kana lobang pajaratan cinta. Kurebkeun cinta salira di
di ya….
AGNI
Hé hé hé… uhu , Ma g Ku é . Ayeu a ké éh didieu rék asup ka Pajarata Ci ta…
JAKA
Pa gapu te … raksuka salira kedah dilaa a heula. Cekap ga ggo kolor aé.
AGNI
Har, na moal peundeul kitu?
JAKA
Teu kedah isin-isin sagala. Kapan engké ogé salira moal gaduh kaisin pami diparengkeun
ja te koruptor…
AGNI
Aéh, enya bener. Naha maké jeung kudu éra sagala. Geus hiji tradisi jadi koruptor mah. Bakal sohor, loba disorot kaméra tivi. Dibui paling sababaraha taun, jaba dipotong rémisi. Kaluar ti bui kari nunjalan duit ladang korupsi pikeun sukan-sukan méakeun
u ur…
Agni mukaan pakéanna, kari nyésakeun kolor jeung dasi.
AGNI
Mang Kuncén, meunang lamun dasina teu dibuka? Sabab dasi ieu téh jimat didieu, meunang marancahan 99 urang dukun, sangkan didieu tetep kapaké ku rahayat. Saratna
ieu dasi ulah leupas tina awak dina kaayaan kumaha baé ogé. Lamun dasi ieu dibuka,
akal ragrag ja ata didieu téh…
JAKA
Ma gga, ké gi g…
AGNI
Bedul siah….! Geuning aya mangkeluk di jero lobang?! Leuheung lamun awéwé mah, didieu ogé atoh. Apan itu mah sarua jalu! Naha moal nanaon paduduaan jeung anu jenis
kelaminna sarua? Kumaha lamun mangkeluk itu gay? Cilaka tah didieu digadabah ku
gay…
Roni hanjat ti jero lobang.
RONI
Sangeunahna pisan siah nuduh gayka ui g… reuwas barang ningali rupa Agni aéh…
hapu te … a a i téh sa és pa gersa. Hapu te pisa ….
AGNI
Matakna saméméh engap téh, deléh heula saha nu keur disanghareupan, kéhéd!
RONI
Hapu te , Pa gersa… hapu te pisa … a gga ilih pa gersa ade le et ka Pajarata
Cinta mahi, da abdi parantos réngsé. (Ka Jaka) Hatur nuhun pisan Mang, ayeuna mah geus ilang rasa cinta ka pamajikan nu rucah téh. Ayeuna geus buleud patékadan, rék pipisahan baé. Pilakadar urusan awéwé, asa teu kudu leuleuweungan sagala. Nyeri haté
ku awéwé, ubarna kari awéwé deui. Naon héséna sih?
JAKA
Sukur é ari silai g geus ageur ah….
RONI
Geus walagri deui ayeuna mah. (Ka Agni) Mangga, pangersa, abdi badé permios
tipayu …
AGNI
Kélanan, kumaha karasana sanggeus rereb di Pajaratan Cinta téh?
RONI
Mujara pisa , Pa gersa. Ci ta a di la gsu g ila g… Ma gga o ia ku pa gersa…
Roni ninggalkeun éta patempatan.
AGNI
E yaa , la u kitu ara a ah atih pisa geu i g Pajarata Ci ta…
Agni ngaléngkah ka lebah lobang. Saméméh ngagajleng noongan heula ka jero lobang.
JAKA
Teu aya sasaha ayeu a ah…
NENDEN POPI NURASYIAH, 2014
JAKA
Leres… a gga geura lu gsur…
Agni ngagajleng ka jero lobang. Tapi teu lila ngagoak, bari tuluy hanjat deui.
AGNI
Gélo téh… geuning loba bangkong korodok!
JAKA
Teu sawios-wios atuh pilakadar bangkong korodok. Kapan salira ogé moal aya béntenna
sare g a gko g korodok saupa i a tos he teu i ta ka rahayat ah…
AGNI
Aéh, e ya e er…
Agni ngagajleng deui ka jero lobang. Teu lila, Agni seuri ngagakgak di jero lobang.
AGNI
Ha ha ha… geu ah geu i g dagi g a gko g korodok ogé…. Dihaka ku ai g ah
kabéhanana!
Jaka ngarasa murel nepi ka hayang utah. Teu lila, Agni hanjat ti jero lobang.
AGNI
Gampil pisan geuning ngurebkeun cinta ka rahayat ah. Ba ari pisa , ha ha ha…! Be er
-bener matih Pajaratan Cinta téh! Ayeuna ogé geus langsung ilang rasa cinta. Isukan
moal asa-asa gagasak duit rahayat, ha ha ha…. Kuri g akal jadi jal a jegud, ru di
juru, bro di panto, ngalayah di tengah i ah… ha ha ha… ru a u u u’u, ro a u
aro tok, galayah u a gkarak e gka g… ha ha ha…
Agni mulungan bajuna, tuluy ninggalkeun éta patempatan.
Sakedapan Jaka ngahuleng siga nu linglung. Rét ka luhur, rét ka handap, teu puguh cabak. Tuluy ngaléngkah ka deukeut lobang.
JAKA
gagoro ok harus Aaaaggh….! Ariiii ….! gahariri g se pala lagu Matahariku ,
Agnes Monica …dengarlah matahariku suara tangisanku, ku bersedih karna panah cinta menusuk jantungku, ucapkan matahariku puisi tentang hidupku, tentangku yang tak
a pu e akluka waktu…
Jaka ngagebruskeun manéh ka jero lobang.
Sapasang lalaki jeung wanoja asup bari silih kaléng, ngaléngkah ka deukeut lobang. Duanana asup ka jero lobang. Teu lila duanana kaluar deui bari silih baeudan. Tuluy
Asup saurang lalaki bari sura-seuri sorangan. Tuluy asup ka jero lobang. Teu lila kaluar deui, bari ceurik ngagukguk, tur ninggalkeun éta patempatan..
Asup saurang wanoja bari nginghak ceurik. Tuluy asup ka jero lobang. Teu lila, kaluar deui bari nyéréngéh seuri sorangan, sarta ninggakeun éta patempatan.
Lampu pareum.
Adegan IV
Wanci Peuting. Arin nu salin jinis jadi Pohaci Rababu ngaronghéap.
RABABU
(Ngahariring pupuh Asmarandana) Nu nanceb dipusti-pusti Aya sirung teu kembangan
Lantaran poho ngalongok Katumbiri méré béja Rék datang sandékala Euntreup kana eusi nyiru
Da napian salah mangsa
Béas beunyeur katut bangsal Geuwat pisahkeun ayeuna
Bisi kabobodo ténjo Paur kasamaran tingal Mending ngampar sajadah
Mapag Nyi Purnama imut Sandékala bakal ngejat
Jaka hanjat ti jero lobang
JAKA
(ngahariring Pupuh Kinanti) Ngémploh héjo nyawang lembur
Tinggarupay di basisir Hayu urang ngampar samak
Mapag léngkah nu kasilih Carita wegah lekasan Ngagurat jangji pasini
Cambéwék ibun di gunung Mawa nyawang hiji asih
Méga lir medar carita Langit ngajerit ka bumi
NENDEN POPI NURASYIAH, 2014
Basa éling Arin leungit
RABABU
Léngkah leutik nyacag jukut, haté rangkidut. Ibun ka ibunan, sumirat hamo némbongan. Halabhab wahangan, nganti hujan salaksa duriat. Cipruk cimata di lelemah wirangrong,
nu ngahuyungkung tisolédat na walahar. Anjeun budra-bidru ngaléngkah, tuluy anjeun tikoséwad dina amlongan.
JAKA
Naon éta téh hartina, Nyai Rababu? Naha anjeun ukur datang di antara impian jeung kanyataan? Cacak anjeun bisa némbongan salawasna, meureun kuring téh moal kasiksa
dina kasimpé.
RABABU
Geuna-geuna anjeun melak tangkal suliga. karunya ka nu kapidangdung. Anjeun kudu bisa ngararaba rasa sasama.
JAKA
Naha ukur kuring wungkul nu kudu ngaraba rasa? Ari batur teu kudu ngaraba rasa kuring? Ari batur teu kudu ngarasakeun kumaha peurihna haté kuring?
RABABU
Lambaran carita éndah kahirupan anu minuhan léngkah jeung engapan anjeun. Anu narétésan gurilapna harepan anjeun. Hiji-hiji bakal haliberan, nungtutan ngagarupayan,
mileuleuyankeun haté anjeun anu gudawang. JAKA
Naha teu meunang kuring manggih kabagjaan? Naha ulah?
RABABU
Lain teu meunang, lain ulah. Dina mangsa ayeuna, anjeun kalintang dipahing micinta Arin. Keun, isuk jaganing géto sugan jeung sugan pareng ngarépok. Nu utama, dina
mangsa ayeuna, anjeun ulah! Anjeun teu meunang, dina mangsa ayeuna.
JAKA
Nyai Rababu, lamun anjeun nyaram kuring ngahiji jeung Arin, naha anjeun daék jadi gagantina?
RABABU
(imut) Kula jeung Arin mémang taya bédana. Tapi kula ukur aya di antara impian jeung kanyataan.
Rababu diuk.
JAKA
Anjeun ngabohong, Nyai Rababu. Anjeun pasti aya di kieuna.
Lampu pareum.
Adegan V
Wanci beurang. Jaka saré dina batu.
Noni asup, semu langlayeuseun. Noni, hiji wanoja nu umurna antara 20-25 taun.
NONI
Pu teee … pu teee …
Jaka ngoréjat. Tuluy rarat-rérét ka sakuriling.
JAKA
Nyai Rababu! Dimana anjeun?
NONI
Pangapunten a di gaga ggu, Ga …
JAKA
Saha anjeun? Aya naon datang kadieu?
NONI
Abdi mah ukur jalmi nu tos peunggas harepan. Tadina mah abdi badé ngagéléngkeun
a éh di a rél karéta… a u g gupi g artos didieu aya te pat u a i a Pajarata Ci ta…
JAKA
Enya, bener. Didieu pisan Pajaratan Cinta nu ditéangan ku anjeun. Ari anjeun rék ngurebkeun cinta?
NONI
Sa és, Ga … justru a di ah adé galap i ta. Ru aos tos teu gaduh i ta di a ieu
diri, anu antukna tos wegah mayunan kahirupan. Mamanawian didieu abdi tiasa ngalap
cinta tina cinta- i ta a u para tos dikure keu ….
JAKA
Didieu te pat gu ur i ta, lai te pat galap i ta…
NONI
NENDEN POPI NURASYIAH, 2014
JAKA
Nya ari rék maksa mah kumaha anjeun. Kuring ukur mépélingan wungkul, bisi cinta anjeun korédas jeung haté-haténa. Tuh, asup wé ka jero lobang!
Noni ngaléngkah ka lebah lobang, tuluy ngagebruskeun manéh ka jero lobang. Jaka mencrongkeun dibarung kabingung.
Teu lila, Noni hanjat deui kalayan paroman béar marahmay. NONI
Aka g… ari a di ku ao , aka g? Ahé g pisa geu i g ieu ah…
JAKA
Ahéng kumaha maksudna?
NONI
Naha abdi bet ujug-ujug cinta ka akang. Hayu urang nikah sareng abdi, akang! Abdi cinta
pisa ka aka g…
Noni lumpat muru ka lebah Jaka. Puguh baé Jaka reuwas. Jaka lumpat ninggalkeun éta patempatan, sarta diudag ku Noni.
Agni ngaronghéap datang.
AGNI
Ma g Ku ééé …! Suksés euy! Ma g Ku é …! Di a a a éh, Ma g Ku é ???
Noni norojol.
NONI
Aduh alah ieu g… a i kasép sare g gagah aka g téh… a di i ta ka aka g…
AGNI
Aéh, aéh… saha ari a éh? Kakara a uh ujug-ujug bogoh. Boa-boa manéh mabok
i ta….
NONI
Duka atuh, aka g… poko a a di i ta ka aka g…
AGNI
Ma éh ah o er dosis i ta…
NONI
Aka g, hayu ura g ikah sare g a di…! Aka g ulah lu pat….!
Adegan VI
Wanci peuting. Arin ngaronghéap. Tuluy rurut-rérét néangan Jaka.
ARIN
Jaka… Jaka… Jakaaa…!
Jaka kaluar ti panyumputan.
JAKA Arin!
Jaka jeung Arin silih rangkul. Arin nginghak ceurik.
JAKA
Naha a jeu kadieu deui? Kapa i ta a jeu geus dikure keu di Pajarata Ci ta….
ARIN
Mémang geus dikurebkeun, Jaka. Tapi cinta téh teu weléh marakayangan saban mangsa.
JAKA
La u kitu ah taya éda a. Ci ta kuri g ogé kalah gaju gjuriga …
ARIN
Ci ta teu eléh gari a a …
JAKA
Ci ta kalah gariri aa …
ARIN
Kudu kumaha atuh, Jaka?
JAKA
La u kalah arakaya ga , gaju gjuriga , gari a a , gariri aa … kapaksa kudu disampurnakeun.
ARIN
Kumaha cara nyampurnakeunna, Jaka?
JAKA
Kieu, sigana mah anu dikurebkeunna lain cinta wungkul, tapi sakalian wé dikurebkeun jeung awakna. Sok, ayeuna mah geura ruang kuring di Pajaratan Cinta!
ARIN
NENDEN POPI NURASYIAH, 2014
JAKA
Ari engké anu ngubur kuring saha?
Jaka jeung Arin ngabetem. Ronghéap Suhadi datang.
SUHADI
Maranéh duaan henteu kudu diruang. Mending kénéh kubur awak kuri g ku ara éh…
Arin jeung Jaka ngaranjug. Arin muru ka Suhadi, tuluy nyuuh dina nampal suku Suhadi.
ARIN
Ka g Suhadi… hapu te a di, Ka g… hapu te …
SUHADI
Lamun anjeun teu bogoh ka kuring, naha atuh anjeun bet daék dikawin ku kuring?
ARIN
Hapunten a di… Ka g….
Suhadi ngaléngkah ka lebah Jaka, tuluy mencrong Jaka seukeut naker. Leungeunna tipepereket nahan amarah, lir anu sajebrod-jebrodeun nonjok Jaka.
SUHADI
Anjeun rék ngarebut pamajikan kuring?
JAKA
Enya, tapi kuring mah kakara arék. Béda jeung anjeun. Anjeun mah geus kabuktian ngarebut kabogoh kuring. Ti 10 taun katukang, kuring geus paheut jangji pikeun ngambah rumah tangga jeung Arin. Tapi anjeun ngancurkeun impian kuring. Anjeun nu
ngaburak- arik harepa kuri g… a jeu u ga ura takeu rara a g é dah kuri g…
SUHADI
Kuring teu nyaho jeung teu hayang kana lalakon pamajikan. Sakabéh manusa miboga mangsa lawas séwang-séwangan. Tapi dina mangsa paheut jatukrami, hartina sakabéh
lalakon mangsa katukang kudu dikubur. Kuring geus lima taun rarabi, sarta geus boga turunan. Anjeun ngaganggu rumahtangga kuring! Anjeun biadab!
JAKA
Ayeuna sanggeus anjeun nyaho lalakon cinta kuring jeung Arin, naha anjeun keukeuh rék maksakeun kahayang? Bisi anjeun teu nyaho, cinta mah moal bisa dipaksakeun. Arin
ukur micinta kuring, lain micinta anjeun!
Suhadi ngahuleng.
SUHADI
Suhadi ngagebruskeun manéh ka jero lobang. Arin ngaranjug, tuluy muru ka lebah lobang.
SUHADI
Sok, geura kubur awak kuring ku maranéh duaan! Kuring nu salah. Kuring nu ngarebut kabagjaan maranéh! Lamun kuring geus dikubur, maranéh bisa laluasa ngumbar
kasuka….
ARIN
Ka g Suhadiii! Ulah, Ka g…!
Arin metot leungeun Suhadi
SUHADI
Keun baé, kuring ihlas… de i ka agjaa ara jeu …
ARIN
Ulah, Ka g… ha pura a di… Ku aha teui g asi Rizky , a ak ura g…. Si g karu ya ka a ak ura g, Ka g….
Suhadi hanjat deui. Tuluy Suhadi ngarangkul Arin.
SUHADI
Hayu ura g ula g….
ARIN
Ma gga, Ka g…
Suhadi nuyun leungeun Arin, ngaléngkah ninggalkeun éta patempatan.
JAKA
Suhadi…!
Suhadi jeung Arin ngarandeg. Jaka nyampeurkeun.
JAKA
Ha pura kuri g… Kuri g gaduakeu ka agjaa ara jeu …
Suhadi neuteup Jaka. Tuluy Suhadi ngarangkul Jaka.
SUHADI
Urang silih lubarkeu , Jaka… ura g silih ha pura…
NENDEN POPI NURASYIAH, 2014
ARIN
Jaka, ha pura kuri g… ari gaso gkeu leu geu , gajak sasala a
Jaka ngabalieur, henteu daék nampanan leungeun Arin.
JAKA
Moal aya nu isa gaga ti a jeu , sa aja diga ti ku a jeu ….
Suhadi nuyun deui pigeulang leungeun Arin, sarta ninggalkeun éta patempatan. Jaka ngaléngkah ka lebah lobang. Tuluy ngagebruskeun karep ka jero lobang.
Noni Norojol.
NONI
Akaaa g… akaaa g…. A di i ta kaaka g…
Noni lunga-lengo ka jero lobang. Jaka hanjat bari nyepeng suluh.
JAKA
Indit siah! Mun teu indit, disiksa ku aing!
NONI
Aka g… ao lepat a di… a puu , aka g…. A di i ta ka aka g…
JAKA
Sakali deui ngomong cinta, ku aing disiksa!
Noni lumpat bari nginghak. Torojol Agni.
AGNI
Suksés pisan, Mang Kuncén. Ayeuna didieu geus jadi koruptor kelas kakap. Didieu geus jadi jalma medah-meduh, sagala aya, sagala boga, sagala nyampak. Tah, ayeuna téh loba
babaturan didieu anu sarua hayang ngurebkeun cinta, ngarah bisa korupsi bari teu kahalangan ku rasa karunya. Engké didinya kudu ngabagéakeun sakur babaturan didieu anu rék ngurebkeun cinta. Keun, gampil perkara honorna mah. Bisi didinya hayang hapé
nu panganyarna, ku didieu dipangmeulikeun. Pokona mah engké didinya bisa maén facebook atawa twitter. Engké lamun didinya geus bisa facebookan, wayahna kudu
diajar poker. Ga pil odal hip ah, e gké ku didieu di éré…. Ha ha ha… aya ku ik at
geu i g jadi jal a jegud téh… ha jakal teu ti aheula….
JAKA Indit siah!
AGNI
JAKA
Nyingkah ayeuna kénéh! Lamun henteu, disiksa ku aing!
AGNI
Aéh, aéh… kakara di éré ja ata ku é , didi ya geus a i u u gah ka didieu!
JAKA
Sakali deui, nyingkah siah!
AGNI
Kurang ajar pisan geuning didinya téh! Na geus poho saha ari didieu?
JAKA
Paduli teuing saha manéh, nu penting lamun manéh teu nyingkah ti dieu, ku aing disiksa!
Jaka ngababukeun suluh, dibubat-babét. Agni soak, tuluy lumpat ninggalkeun éta patempatan.
Jaka ngasruk ka sisi lobang. Tuluy ngagukguk. Arin nu salin jinis jadi Pohaci Rababu, ngaronghéap datang.
RABABU
Jaka… Jaka…
Jaka teu ngalieuk, kalah ngagukguk beuki harus.
RABABU
Jaka, ieu kula, Ari …
JAKA
Moal aya u isa gaga ti Ari , sa aja diga tia ku Ari …
RABABU
Deudeuh teui g, Jaka… i ta a jeu teu a u geus dikure keu téh a gger arakaya ga , teu isa disa pur akeu …
JAKA
Ci ta kuri g geus dikure keu … geus tilar du ya…
RABABU
Lamun anjeun masih kénéh micinta, anjeun ulah nyarita geus henteu cinta. Lamun anjeun teu bisa mopohokeun, anjeun ulah nyarita geus poho. Ku cara kitu pisan jiwa anjeun kasiksa. Di Pajaratan Cinta anjeun ngurebkeun cinta. Tapi dina hiji mangsa, lamun
kaayaanna teu papalimpang jeung kahayang alam, anjeun bisa ngagali deui éta cinta.
NENDEN POPI NURASYIAH, 2014
JAKA
Nyai Ra a u, ulah i ggalkeu deui kuri g…
RABABU
Wayah a, Jaka… a jeu kudu iklas. A jeu kudu jadi lalaki sajati nu mibanda cinta sajati. Anjeun ngarti anu anu disebut cinta sajati?
Jaka gideug
RABABU
Cinta sajati nyaéta ikhlas ngantepkeun wanoja anu dipikacinta ku anjeun pinanggih
jeu g ka agjaa , sa aja lai jeu g a jeu . Malah a jeu kudu gadu’akeu sa gkan
a éh a agja sala as a, sa aja lai jeu g a jeu ….
Anjeun kudu nyaho, lamun anjeun iklas kaleungitan wanoja nu kalintang dipikacinta, éta
téh a grupa pa gor a a i ta a u hakiki… pa gor a a i ta a u hakiki…pa gor a a i ta u hakiki….
Pohaci Rababu ngaléngkah, ninggalkeun Jaka.
Jaka melongkeun Pohaci Rababu. Sanggeus Rababu leungit, Jaka ngagebruskeun manéh ka jero lobang. Lampu pareum.
