Biaya
Biaya
Jumlah
Jumlah
n
n
Penghasila
Penghasila
Jumlah
Jumlah
sehingga
sehingga
0,
0,
Laba
Laba
impas
impas
titik
titik
pada
pada
Biaya
Biaya
Jumlah
Jumlah
--n
n
Penghasila
Penghasila
Jumlah
Jumlah
Laba
Laba
p
p
v
v
F
F
Q
Q
Q
Q
v
v
p
p
v
vQ
Q
p
pQ
Q
F
F
F
F
v
vQ
Q
p
pQ
Q
T
TC
C
T
TR
R
p
p
v
v
F
F
Q
Q
F
F
Q
Q
v
v
p
p
F
F
v
vQ
Q
p
pQ
Q
F
F
v
vQ
Q
p
pQ
Q
TC
TC
T
TR
R
Impas
Impas
Titik
Titik
Kuantitas
Kuantitas
Q
Q
Kontribusi
Kontribusi
Marjin
Marjin
Tetap
Tetap
Biaya
Biaya
Impas
Impas
Titik
Titik
Kuantitas
Kuantitas
unit
unit
per
per
Kontribusi
Kontribusi
Marjin
Marjin
v
v
--p
p
Tetap
Tetap
Biaya
Biaya
F
F
impas
impas
titik
titik
Kuantitas
Kuantitas
Q
Q
BEP Rupiah = Kuantitas BEP x Harga Jual Per Unit
BEP Rupiah = Kuantitas BEP x Harga Jual Per Unit
p
p
v
v
F
F
p
p
v
v
p
p
p
p
F
F
p
p
v
v
p
p
F
F
v
v
p
p
p
pF
F
p
p
v
v
p
p
F
F
p
p
Q
Q
B
B E
E P
P
1 1Kontribusi
Kontribusi
Marjin
Marjin
Ratio
Ratio
v
v
p
p
1
1
Kontribusi
Kontribusi
Marjin
Marjin
Ratio
Ratio
Tetap
Tetap
Biaya
Biaya
Impas
Impas
Titik
H
Ha
arrg
ga
a JJu
ua
al
l p
pe
er
r ssa
attu
ua
an
n
1
1..5
50
00
0,,0
00
0
B
Biia
ay
ya
a V
Va
arriia
ab
be
el
l p
pe
er
r ssa
attu
ua
an
n
7
75
50
0,,0
00
0
B
Biia
ay
ya
a
T
Te
etta
ap
p
75
7
50
0..0
00
00
0..0
00
00
0,,0
00
0
Volume yang direncanakan
Volume yang direncanakan
2.500.000 unit
2.500.000 unit
unit
unit
000
000
000
000
1
1
750
750
500
500
1
1
000
000
000
000
750
750
. . . . . . . . . . v
v
p
p
F
F
B
B E
E P
P
Q
Q
000
000
000
000
500
500
1
1
50
50
0
0
000
000
000
000
750
750
50
50
0
0
1
1
000
000
000
000
750
750
1500
1500
750
750
1
1
000
000
000
000
750
750
1
1
. . . . . . , , . . . . , , . . . . . . . .R
R p
p
v
v
p
p
F
F
B
B E
E P
P
RR pp
J J u u m m l l a a h h P P e e n n g g h h a a s s i i l l a a n n d d a a n n B B i i a a y y a a ( ( J J u u t t a a a a n n R R p p ) )
500
500
1000
1000
1500
1500
2000
2000
500
500
1000
1000
1500
1500
2000
2000
Jumlah Penghasilan
Jumlah Penghasilan
Jumlah Biaya Tetap
Jumlah Biaya Tetap
Jumlah Biaya
Jumlah Biaya
Biaya Variabel
0
0
--
750.000
750.000
250
250
500
500
750
750
1000
1000
1250
1250
1500
1500
--
375.000
375.000
375.000
375.000
750.000
750.000
Titik impas
Titik impas
Volume
Volume Fixed Fixed Costs Costs Variable Variable Costs Costs Total Total Costs Costs TTotal otal Revenue Revenue Laba/RugiLaba/Rugi -- 775500,,000000,,00000 0 -- 775500,,000000,,00000 0 -- ((775500,,000000,,000000)) 100,000 100,000 750,000,000 750,000,000 75,000,000 75,000,000 825,000,000 825,000,000 150,000,000 150,000,000 (675,000,000)(675,000,000) 200,000 200,000 750,000,000 750,000,000 150,000,000 150,000,000 900,000,000 900,000,000 300,000,000 300,000,000 (600,000,000)(600,000,000) 300,000 300,000 750,000,000 750,000,000 225,000,000 225,000,000 975,000,000 975,000,000 450,000,000 450,000,000 (525,000,000)(525,000,000) 400,000 400,000 750,000,000 750,000,000 300,000,000 300,000,000 1,050,000,000 1,050,000,000 600,000,000 600,000,000 (450,000,000)(450,000,000) 500,000 500,000 750,000,000 750,000,000 375,000,000 375,000,000 1,125,000,000 1,125,000,000 750,000,000 750,000,000 (375,000,000)(375,000,000) 600,000 600,000 750,000,000 750,000,000 450,000,000 450,000,000 1,200,000,000 1,200,000,000 900,000,000 900,000,000 (300,000,000)(300,000,000) 700,000 700,000 750,000,000 750,000,000 525,000,000 525,000,000 1,275,000,000 1,275,000,000 1,050,000,000 1,050,000,000 (225,000,000)(225,000,000) 800,000 800,000 750,000,000 750,000,000 600,000,000 600,000,000 1,350,000,000 1,350,000,000 1,200,000,000 1,200,000,000 (150,000,000)(150,000,000) 900,000 900,000 750,000,000 750,000,000 675,000,000 675,000,000 1,425,000,000 1,425,000,000 1,350,000,000 1,350,000,000 (75,000,000)(75,000,000) 1,000,000 1,000,000 750,000,000 750,000,000 750,000,000 750,000,000 1,500,000,000 1,500,000,000 1,500,000,000 1,500,000,000 - -1,100,000 1,100,000 750,000,000 750,000,000 825,000,000 825,000,000 1,575,000,000 1,575,000,000 1,650,000,000 1,650,000,000 75,000,00075,000,000 1,200,000 1,200,000 750,000,000 750,000,000 900,000,000 900,000,000 1,650,000,000 1,650,000,000 1,800,000,000 1,800,000,000 150,000,000150,000,000 1,300,000 1,300,000 750,000,000 750,000,000 975,000,000 975,000,000 1,725,000,000 1,725,000,000 1,950,000,000 1,950,000,000 225,000,000225,000,000 1,400,000 1,400,000 750,000,000 750,000,000 1,050,000,000 1,050,000,000 1,800,000,000 1,800,000,000 2,100,000,000 2,100,000,000 300,000,000300,000,000 1,500,000 1,500,000 750,000,000 750,000,000 1,125,000,000 1,125,000,000 1,875,000,000 1,875,000,000 2,250,000,000 2,250,000,000 375,000,000375,000,000 1,600,000 1,600,000 750,000,000 750,000,000 1,200,000,000 1,200,000,000 1,950,000,000 1,950,000,000 2,400,000,000 2,400,000,000 450,000,000450,000,000 1,700,000 1,700,000 750,000,000 750,000,000 1,275,000,000 1,275,000,000 2,025,000,000 2,025,000,000 2,550,000,000 2,550,000,000 525,000,000525,000,000 1,800,000 1,800,000 750,000,000 750,000,000 1,350,000,000 1,350,000,000 2,100,000,000 2,100,000,000 2,700,000,000 2,700,000,000 600,000,000600,000,000 1,900,000 1,900,000 750,000,000 750,000,000 1,425,000,000 1,425,000,000 2,175,000,000 2,175,000,000 2,850,000,000 2,850,000,000 675,000,000675,000,000 2,000,000 2,000,000 750,000,000 750,000,000 1,500,000,000 1,500,000,000 2,250,000,000 2,250,000,000 3,000,000,000 3,000,000,000 750,000,000750,000,000 2,100,000 2,100,000 750,000,000 750,000,000 1,575,000,000 1,575,000,000 2,325,000,000 2,325,000,000 3,150,000,000 3,150,000,000 825,000,000825,000,000 2,200,000 2,200,000 750,000,000 750,000,000 1,650,000,000 1,650,000,000 2,400,000,000 2,400,000,000 3,300,000,000 3,300,000,000 900,000,000900,000,000 2,300,000 2,300,000 750,000,000 750,000,000 1,725,000,000 1,725,000,000 2,475,000,000 2,475,000,000 3,450,000,000 3,450,000,000 975,000,000975,000,000
F
F
v
v
V
Volume penjualan yang harus
olume penjualan yang harus diperoleh pada tingkat laba
diperoleh pada tingkat laba (asumsi
(asumsi
harga jual tetap)
harga jual tetap)
MK
MK
--
100,000,000 150,000,000 200,000,000 250,000,000 300,000,000
100,000,000 150,000,000 200,000,000 250,000,000 300,000,000
75
750,
0,00
000,
0,00
000
0
75
750
0
75
750
0
1,00
1,
000,
0,00
000
0
1,
1,13
133,
3,33
333
3
1,20
1,
200,
0,00
000
0
1,
1,26
266,
6,66
667
7
1,33
1,
333,
3,33
333
3
1,
1,40
400,
0,00
000
0
C0
C0
75
750,
0,00
000,
0,00
000
0
82
825
5
67
675
5
1,
1,11
111,
1,11
111
1
1,
1,25
259,
9,25
259
9
1,33
1,
333,
3,33
333
3
1,
1,40
407,
7,40
407
7
1,48
1,
481,
1,48
481
1
1,
1,55
555,
5,55
556
6
C1
C1
75
750,
0,00
000,
0,00
000
0
90
900
0
60
600
0
1,
1,25
250,
0,00
000
0
1,
1,41
416,
6,66
667
7
1,50
1,
500,
0,00
000
0
1,
1,58
583,
3,33
333
3
1,66
1,
666,
6,66
667
7
1,
1,75
750,
0,00
000
0
C2
C2
75
750,
0,00
000,
0,00
000
0
67
675
5
82
825
5
90
909,
9,09
091
1
1,
1,03
030,
0,30
303
3
1,0
1
,090
90,9
,909
09
1
1,1
,151
51,5
,515
15
1,21
1,
212,
2,12
121
1
1
1,2
,272
72,7
,727
27
C3
C3
75
750,
0,00
000,
0,00
000
0
60
600
0
90
900
0
83
833,
3,33
333
3
94
944,
4,44
444
4
1,
1,00
000,
0,00
000
0
1,
1,05
055,
5,55
556
6
1,
1,11
111,
1,11
111
1
1,
1,16
166,
6,66
667
7
C4
C4
82
825,
5,00
000,
0,00
000
0
75
750
0
75
750
0
1,
1,10
100,
0,00
000
0
1,
1,23
233,
3,33
333
3
1,30
1,
300,
0,00
000
0
1,
1,36
366,
6,66
667
7
1,43
1,
433,
3,33
333
3
1,
1,50
500,
0,00
000
0
C5
C5
90
900,
0,00
000,
0,00
000
0
75
750
0
75
750
0
1,
1,20
200,
0,00
000
0
1,
1,33
333,
3,33
333
3
1,40
1,
400,
0,00
000
0
1,
1,46
466,
6,66
667
7
1,53
1,
533,
3,33
333
3
1,
1,60
600,
0,00
000
0
C6
C6
67
675,
5,00
000,
0,00
000
0
75
750
0
75
750
0
90
900,
0,00
000
0
1,
1,03
033,
3,33
333
3
1,1
1
,100
00,0
,000
00
1
1,1
,166
66,6
,667
67
1,23
1,
233,
3,33
333
3
1
1,3
,300
00,0
,000
00
C7
C7
60
600,
0,00
000,
0,00
000
0
75
750
0
75
750
0
80
800,
0,00
000
0
93
933,
3,33
333
3
1,
1,00
000,
0,00
000
0
1,
1,06
066,
6,66
667
7
1,
1,13
133,
3,33
333
3
1,
1,20
200,
0,00
000
0
C8
C8
%
%
%
%
..
..
..
..
..
..
%
%
60
60
100
100
000
000
500
500
2
2
000
000
000
000
1
1
000
000
500
500
2
2
100
100
t
t
i i
t
t
Q
Q
Q
Q
Q
Q
M
MS
S
Berapa volume penjualan boleh turun tetapi perusahaan tidak mengalami
Berapa volume penjualan boleh turun tetapi perusahaan tidak mengalami
kerugian ?
kerugian ?
%
%
100
100
t
t
i i
t
t
Q
Q
Q
Q
Q
Q
M
MS
S
impas
impas
Volume
Volume
n
n
ditargetka
ditargetka
yang
yang
Volume
Volume
Safety
Safety
of
of
Margin
Margin
i i t tQ
Q
Q
Q
M
MS
S
Per
Per
sentase perubahan pada laba
sentase perubahan pada laba
yang diakibatk
yang diakibatk
an oleh
an oleh
perubahan pada
perubahan pada
volume penjualan
volume penjualan
Q
Q
D
DOL
OL
volume
volume
perubahan
perubahan
%
%
laba
laba
perubahan
perubahan
%
%
Leverage
Leverage
of
of
Degree
Degree
Q
Q
D
DOL
OL
Contoh :
Contoh :
DOL = 3 artinya setiap perubahan 1% pada volume penjualan akan mengakibatkan
DOL = 3 artinya setiap perubahan 1% pada volume penjualan akan mengakibatkan
perubahan laba 3%
perubahan laba 3%
Bagaimanak
Bagaimanak
ah pengaruh beban pajak penghasilan terhadap titik
ah pengaruh beban pajak penghasilan terhadap titik
impas ?
impas ?
Lihat data di contoh pertama !
Lihat data di contoh pertama !
00
00
000
000
000
000
125
125
1
1
00
00
750
750
000
000
000
000
1
1
000
000
500
500
2
2
, , . . . . . . , , . . . . . . . .Laba
Laba
Target
Target
R
Rp
p
R
Rp
p