P
P
P
E
E
E
N
N
N
J
J
J
E
E
E
L
L
L
A
A
A
S
S
S
A
A
A
N
N
N
T
T
T
E
E
E
N
N
N
T
T
T
A
A
A
N
N
N
G
G
G
U
U
U
N
N
N
D
D
D
A
A
A
N
N
N
G
G
G
-
-
-
U
U
U
N
N
N
D
D
D
A
A
A
N
N
N
G
G
G
D
D
D
A
A
A
S
S
S
A
A
A
R
R
R
N
N
N
E
E
E
G
G
G
A
A
A
R
R
R
A
A
A
R
R
R
E
E
E
P
P
P
U
U
U
B
B
B
L
L
L
I
I
I
K
K
K
I
I
I
N
N
N
D
D
D
O
O
O
N
N
N
E
E
E
S
S
S
I
I
I
A
A
A
UM UM
I. Undang -undang Das ar, s e bag ai dari huk um das ar
Und ang -und ang d asar suatu Ne g ara ialah hanya se b ag ian d ari hukumnya d asar Ne g ara itu. Und ang -und ang Dasar ialah hukum d asar yang te rtulis, ialah aturan-aturan d asar yang timb ul d an te rp e lihara d alam p rakte k p e nye le ng g araan Ne g ara, me skip un tid ak te rtulis.
Me mang untuk me nye lid iki hukum d asar (d roit constitutionne l) suatu Ne g ara, tid ak cukup hanya me nye lid iki p asal-p asal Und ang -und ang Dasarnya (loi constitutinne lle ) saja, akan te tap i harus me nye lid iki jug a se b ag aimana p rakte knya d an b ag aimana suasana ke b atinannya (g e istliche n Hinte rg rund ) d ari Und ang -und ang itu.
Und ang -und ang Dasar Ne g ara manap un tid ak d ap at d ime ng e rti kalau hanya d ib aca te ksnya saja. Untuk me ng e rti sung g uhsung g uh maksud nya Und ang -und ang Dasar d ari suatu ne g ara kita harus me mp e lajari jug a b ag aimana te rjad inya te ks itu, harus d ike tahui ke te rang an-ke te rang annya d an jug a harus d ike tahui d alam suasana ap a te ks itu d ib ikin.
De ng an d e mikian kita d ap at me ng e rti ap a maksud nya Und ang -und ang yang kita p e lajari, aliran p ikiran ap a yang me njad i d asar Und ang -und ang itu.
II. Pok ok -pok ok pik iran dalam "pe m buk aan"
Ap akah p okok-p okok yang te rkand ung d alam "p e mb ukaan" Und ang -und ang Dasar.
1. "Ne g ara" b e g itu b unyinya me lind ung i se g e nap b ang sa Ind one sia d an se luruh tump ah d arah Ind one sia d e ng an b e rd asar atas p e rsatuan d e ng an me wujud kan ke ad ilan sosial b ag i se luruh Rakyat Ind one sia. Dalam "p e mb ukaan" itu d ite rima aliran p e ng e rtian Ne g ara p e rsatuan. Ne g ara yang me lind ung i d an me lip uti se g e nap b ang sa se luruhnya. Jad i Ne g ara me ng atasi se g ala p aham g olong an, me ng atasi se g ala p aham p e rse orang an. Ne g ara, me nurut p e ng e rtian "p e mb ukaan" itu me ng he nd aki p e rsatuan me lip uti se g e nap b ang sa Ind one sia se luruhnya. Inilah suatu d asar Ne g ara yang tid ak b ole h d ilup akan.
2. Ne g ara he nd ak me wujud kan ke ad ilan sosial b ag i se luruh rakyat.
d an b e rd asar atas p e rmusyawaratan p e rwakilan. Me mang aliran ini se suai d e ng an sifat masyarakat Ind one sia.
4. Pokok p ikiran yang ke e mp at, yang te rkand ung d alam "p e mb ukaan" ialah Ne g ara b e rd asar atas Ke tuhanan Yang Maha Esa me nurut d asar ke manusiaan yang ad il d an b e rad ab . Ole h kare na itu Und ang -Und ang Dasar harus me ng and ung isi yang me wajib kan Pe me rintah d an lain-lain p e nye le ng g ara Ne g ara, untuk me me lihara b ud i p e ke rti ke manusiaan yang luhur d an me me g ang te g uh cita-cita moral rakyat yang luhur.
III. Undang -undang Das ar m e nc iptak an pok ok -pok ok pik ran y ang te rk andung dalam "pe m buk aan" dalam pas al-pas alny a
Pokok-p okok p ikiran te rse b ut me lip uti suasana ke b atinan d ari Und ang -und ang Dasar Ne g ara Ind one sia. Pokok-p okok p ikiran ini me wujud kan cita-cita-cita hukum (Re chtsid e e ) yang me ng uasai hukum d asar Ne g ara, b aik hukum yang te rtulis (Und ang -und ang ) maup un hukum yang tid ak te rtulis.
Und ang -und ang Dasar me ncip takan p okok-p okok p ikiran ini d alam p asal-p asalnya.
IV. Undang -undang Das ar be rs ifat s ing k at dan s oe pe l
Und ang -und ang Dasar hanya me muat 37 p asal. Pasal-p asal ini hanya me muat p e ralihan d an tamb ahan. Maka re ncana ini sang at sing kat jika d ib and ing kan misalnya d e ng an Und ang -und ang Dasar Filip ina.
Maka te lah cukup jikalau Und ang -und ang Dasar hanya me muat aturan-aturan p okok, hanya me muat g aris-g aris b e sar se b ag ai instruksi, ke p ad a Pe me rintah Pusat d an lain-lain p e nye le ng g ara Ne g ara untuk me nye le ng g arakan ke hid up an Ne g ara d an ke se jahte raan sosial. Te rutama b ag i ne g ara b aru d an Ne g ara mud a, le b ih b aik hukum d asar yang te rtulis itu hanya me muat aturan-aturan p okok, se d ang aturan-aturan yang me nye le ng g arakan aturan p okok itu d ise rahkan ke p ad a und ang -und ang yang le b ih mud ah caranya me mb uat, me rub ah d an me ncab ut.
De mikianlah sistim Und ang -und ang Dasar.
Kita harus se nantiasa ing at ke p ad a d inamik ke hid up an masyarakat d an Ne g ara Ind one sia. Masyarakat d an Ne g ara Ind one sia tumb uh, jaman b e rub ah, te rutama p ad a jaman re volusi lahir b atin se karang ini.
Ole h kare na itu kita harus hid up se cara d inamis, harus me lihat se g ala g e rak-g e rik ke hid up an masyarakat d an Ne rak-g ara Ind one sia. Be rhub unrak-g d e nrak-g an itu jang anlah te rg e sa-g e sa me mb e ri kristalisasi, me mb e ri b e ntuk (Ge staltung ), ke p ad a p ikiran-p ikiran yang masih mud ah b e rub ah.
p e me rintahan. Me skip un d ib ikin Und ang -und ang Dasar yang me nurut kata-katanya b e rsifat ke ke luarg aan, ap ab ila se mang at p ara p e nye le ng g ara Ne g ara, p ara Pe mimp in p e me rintahan itu b e rsifat p e rse orang an, Und ang -und ang Dasar tad i te ntu tid ak ad a artinya d alam p rakte k. Se b aliknya me skip un Und ang -und ang Dasar tid ak se mp urna, akan te tap i jikalau se mang at p ara p e nye le ng g ara p e me rintahan b aik, Und ang -und ang Dasar itu te ntu tid ak akan me rintang i jalannya Ne g ara. Jad i yang p aling p e nting ialah se mang at. Maka se mang at itu hid up , atau d e ng an lain p e rkataan d inamis. Be rhub ung d e ng an itu, hanya aturan-aturan p okok saja harus d ite tap kan d alam Und ang -und ang Dasar, se d ang kan hal-hal yang p e rlu untuk me nye le ng g arakan aturan-aturan p okok itu harus d ise rahkan ke p ad a und ang -und ang .
SISTIM PEM ERINTAHAN NEGARA
Sistim Pe me rintahan Ne g ara yang d ite g askan d alam Und ang -und ang Dasar ialah :
I. Indone s ia, ialah Ne g ara y ang be rdas ar atas Huk um (Re c hs s taat)
Ne g ara Ind one sia b e rd asar atas Hukum (Re chtsstaat), tid ak b e rd asar atas ke kuasaan b e laka (Machtsstaat).
II. Sis tim Kons titus ionil
Pe me rintah b e rd asar atas sistim konstitusi (hukum d asar), tid ak b e rsifat ab solutisme (ke kuasaan yang tid ak te rb atas).
III. Ke k uas aan Ne g ara y ang te rting g i di tang an M aje lis Pe rm us y aw aratan Rak y at (die g e z am te Staats g e w alt lie g t alle in be ide r M aje lis )
Ke d aulatan Rakyat d ip e g ang ole h suatu b ad an, b e rnama "Maje lis Pe rmusyawaratan Rakyat", se b ag ai p e nje lmaan se luruh Rakyat Ind one sia (ve rtre tung sorg an d e s Wille ns d e r Staatsvolke s). Me je lis ini me ne tap kan Und ang -und ang d asar d an me ne tap kan g aris-g aris b e sar haluan Ne g ara. Maje lis ini me ng ang kat Ke p ala Ne g ara (Pre sid e n) d an Wakil Ke p ala Ne g ara (Wakil Pre sid e n).
Maje lis inilah yang me me g ang ke kuasaan Ne g ara yang te rting g i, se d ang Pre sid e n harus me njalankan haluan Ne g ara me nurut g aris-g aris b e sar yang d ite tap kan ole h Maje lis.
Pre sid e n yang d iang kat ole h Maje lis, tund uk d an b e rtang g ung jawab ke p ad a Maje lis. Ia ialah "mand ataris" d ari Maje lis, ia b e rwajib me njalankan p utusan-p utusan Maje lis.
Pre sid e n tid ak "ne b e n" akan te tap i "unte rg e ord ne t" ke p ad a Maje lis.
IV. Pre s ide n ialah pe ny e le ng g ara pe m e rintah Ne g ara y ang te rting g i di baw ahny a M aje lis
Di b awah Maje lis Pe rmusyawaratan Rakyat, Pre sid e n ialah p e nye le ng g ara p e me rintah Ne g ara yang te rting g i. Dalam me njalankan p e me rintahan Ne g ara ke kuasaan d an tang g ung jawab ad alah d i tang an Pre sid e n (conse ntration of p owe r and re sp onsib ility up on the Pre sid e nt).
Di samp ing nya Pre sid e n ad alah De wan Pe rwakilan Rakyat. Pre sid e n harus me nd ap at p e rse tujuan De wan Pe rwakilan Rakyat untuk me mb e ntuk Und ang -und ang (Ge se tzg e b ung ) d an untuk me ne tap kan ang g aran p e nd ap atan d an b e lanja Ne g ara ("Staatsb e g roting ").
Ole h kare na itu Pre sid e n harus b e ke rja b e rsama-sama d e ng an De wan, akan te tap i Pre sid e n tid ak b e rtang g ung jawab ke p ad a De wan, artinya ke d ud ukan Pre sid e n tid ak te rg antung d ari p ad a De wan
VI. M e nte ri Ne g ara ialah pe m bantu Pre s ide n; M e nte ri Ne g ara tidak be rtang g ung jaw ab k e pada De w an Pe rw ak ilan Rak y at.
Pre sid e n me ng ang kat d an me mb e rhe ntikan Me nte me nte ri Ne g ara. Me nte ri-me nte ri itu tid ak b e rtang g ung -jawab ke p ad a De wan Pe rwakilan Rakyat. Ke d ud ukannya tid ak te rg antung d arip ad a Pre sid e n. Me re ka ialah Pe mb antu Pre sid e n.
VII. Ke k uas aan k e pala Ne g ara tidak tak te rbatas .
Me skip un Ke p ala Ne g ara tid ak b e rtang g ung jawab ke p ad a De wan Pe rwakilan Rakyat, ia b ukan "d iktator", artinya ke kuasaan tid ak tak te rb atas.
Di atas te lah d ite g askan, b ahwa ia b e rtang g ung jawab ke p ad a Maje lis Pe rmusyawaratan Rakyat. Ke cuali itu ia harus me mp e rhatikan sung g uh-sung g uh suara De wan Pe rwakilan Rakyat.
Ke duduk an De w an Pe rw ak ilan Rak y at
Ke d ud ukan De wan Pe rwakilan Rakyat ad alah kuat. De wan ini tid ak b isa d ib ub arkan ole h Pre sid e n (b e rlainan d e ng an sistim p arle me ntair). Ke cuali itu ang g auta-ang g auta De wan Pe rwakilan Rakyat se muanya me rang kap me njad i ang g auta Maje lis Pe rmusyawaratan Rakyat. Ole h kare na itu De wan Pe rwakilan Rakyat d ap at se nantiasa me ng awasi tind akan-tind akan Pre sid e n d an jika De wan me ng ang g ap b ahwa Pre sid e n sung g uh me lang g ar hakuan Ne g ara yang te lah d ite tap kan ole h Und ang -und ang Dasar atau ole h Maje lis Pe rmusyawaratan Rakyat, maka Maje lis itu d ap at d iund ang untuk p e rsid ang an istime wa ag ar sup aya b isa minta p e rtang g ung an jawab ke p ad a Pre sid e n.
M e nte ri-m e nte ri ne g ara buk an pe g aw ai ting g i bias a
Me skip un ke d ud ukan Me nte ri Ne g ara te rg antung d arip ad a Pre sid e n, akan te tap i me re ka b ukan p e g awai ting g i b iasa ole h kare na Me nte ri-me nte rilah yang te rutama me njalankan ke kuasaan Pe me rintah (p ouvoir e xe cutie f) d alam p rakte k. Se b ag ai p imp inan De p arte me n, Me nte ri me ng e tahui se luk-b e luknya hal-hal yang me ng e nai ling kung an p e ke rjaannya. Be rhub ung d e ng an itu Me nte ri me mp unyai p e ng aruh b e sar te rhad ap Pre sid e n d alam me ne ntukan p olitik Ne g ara yang me ng e nai De p arte me nnya. Me mang yang d imaksud kan ialah, p ara Me nte ri itu Pe mimp in-p e mimp in Ne g ara.
Untuk me ne tap kan p olitik Pe me rintah d an koord inasi d alam p e me rintahan Ne g ara p ara Me nte ri b e ke rja b e rsama, satu sama lain se e rat-e ratnya d i b awah p imp inan Pre sid e n.
Bab I Be ntuk dan Ke daulatan Ne g ara Pas al 1
Me ne tap kan b e ntuk Ne g ara Ke satuan d an Re p ub lik, me ng and ung isi p okok p ikiran ke d aulatan rakyat.
Maje lis p e rmusyawaratan Rakyat ialah p e nye le ng g ara Ne g ara yang te rting g i. Maje lis ini d iang g ap se b ag ai p e nje lmaan Rakyat, yang me me g ang ke d aulatan Ne g ara.
Bab II M aje lis Pe rm us y aw aratan Rak y at Pas al 2
Maksud nya ialah, sup aya se luruh rakyat, se luruh g olong an, se luruh d ae rah akan me mp unyai wakil d alam Maje lis, se hing g a Maje lis itu akan b e tul-b e tul d ap at d iang g ap se b ag ai p e nje lmaan rakyat.
Yang d ise b ut "g olong an-g olong an", ialah Bad an-b ad an se p e rti kop e rasi Se rikat Se ke rja d an lain-lain Bad an Kole ktif. Aturan d e mikian me mang se suai d e ng an aliran zaman. Be rhub ung d e ng an anjuran me ng ad akan sistim kop e rasi d alam e konomi, maka ayat ini me ng ing at akan ad anya g olong an-g olong an d alam Bad an-b ad an e konomi.
Ay at 2
Bad an yang akan b e sar jumlahnya b e rsid ang se d d ikitnya se kali d alam 5 tahun. se d ikit-d ikitnya, jaikit-d i kalau p e rlu ikit-d alam 5 tahun te ntu b ole h b e rsid ang le b ih d ari se kali d e ng an me ng ad akan Pe rsid ang an istime wa.
Pas al 3
Ole h kare na maje lis Pe rmusyawaratan Rakyat me me g ang ke d aulatan Ne g ara, maka ke kuasaannya tid ak te rb atas, me ng ing at d inamik masyarakat, se kali d alam 5 tahun Maje lis me mp e rhatikan se g ala yang te rjad i d an se g ala aliran-aliran p ad a waktu itu d an me ne ntukan haluan-haluan ap a yang he nd aknya d ip akai untuk d i ke mud ian hari.
Bab III Ke kuas aan Pe m e rintahan Ne g ara Pas al 4 dan pas al 5 ay at 2
Pas al 5 ay at 1
Ke cuali "e xe cutive p owe r", Pre sid e n b e rsama-sama d e ng an De wan Pe rwakilan Rakyat me njalankan "le g lislative p owe r" d alam Ne g ara.
Pas al-pas al: 6, 7, 8, 9
Te lah je las.
Pas al-pas al: 10, 11, 12, 13, 14, 15
Ke kuasaan-ke kuasaan Pre sid e n d alam p asal-p asal ini ialah konse kwe nsi d ari ke d ud kan Pre sid e n se b ag ai Ke p ala Ne g ara.
Bab IV De w an Pe rtim bang an Ag ung Pas al 16
De wan ini ialah se b uah Council of State yang b e rwajib me mb e ri p e rtimb ang an-p e rtimb ang an ke p ad a Pe me rintah. Ia se b uah Bad an Pe nase hat b e laka.
Bab V Ke m e ntrian Ne g ara Pas al 17
Lihat d i atas.
Bab VI Pe m e rintahan Dae rah Pas al 18
I. Ole h kare na Ne g ara Ind one sia itu suatu "e e n he id sstaat", maka Ind one sia tak akan me mp unyai d ae rah d i d alam ling kung annya yang b e rsifat "Staat" jug a.
Dae rah Ind one sia akan d ib ag i d alam d ae rah p rop insi d an d ae rah p rop insi akan d ib ag i p ula d alam d ae rah yang le b ih ke cil.
Dae rah-d ae rah itu b e rsifat autonoom (stre e k d an locale re chtsg e me e nschap p e n) atau b e rsifat d ae rah ad ministrasi b e laka, se muanya me nurut aturan yang akan d ite tap kan d e ng an und ang -und ang .
Di d ae rah-d ae rah yang b e rsifat autonoom akan d iad akan b ad an p e rwakilan d ae rah, ole h kare na d i d ae rahp un p e me rintahan akan b e rse nd i atas d asar p e rmusyawaratan.
Ne g ara Re p ub lik Ind one sia me ng hormati ke d ud ukan d ae rah-d ae rah istime wa te rse b ut rah-d an se g ala p e raturan Ne g ara yang me ng e nai d ae rah-d ae rah itu akan me ng ing ati hak-hak asal-usul d ae rah te rse b ut.
Bab VII De w an Pe rw ak ilan rak y at Pas al-pas al: 19, 20, 21 dan 23
De wan ini harus me mb e ri p e rse tujuannya ke p ad a tiap -tiap rancang an und ang -und ang d ari Pe me rintah. Pun De wan me mp unyai hak inisiatif untuk me ne tap kan und ang -und ang .
III. De w an ini m e m puny ai jug a hak be g roting pas al 23.
De ng an ini, De wan Pe rwakilan rakyat me ng ontrol Pe me rintah.
Harus d ip e ring ati p ula b ahwa se mua ang g ota De wan ini me rang kap me njad i ang g ota Maje lis Pe rmusyawaratan Rakyat.
Pas al 22
Pasal ini me ng e nai "nood ve rord e ning sre cht" Pre sid e n. Aturan se b ag ai ini me mang p e rlu d iad akan ag ar sup aya ke se lamatan Ne g ara d ap at d ijamin ole h Pe me rintah d alam ke ad aan yang g e nting , yang me maksa Pe me rintah untuk b e rtind ak le kas d an te p at. Me skip un d e mikian, Pe me rintah tid ak akan te rle p as d ari Pe ng awasan De wan Pe rwakilan Rakyat. Ole h kare na itu p e raturan Pe me rinath d alam p asal ini, yang ke kuatannya sama d e ng an Und ang -und ang harus d isyahkan p ula ole h De wan Pe rwakilan Rakyat.
Bab VIII Hal Ke uang an Pas al 23
ay at: 1, 2, 3, 4
Ayat me muat hak Be g roting De wan Pe rwakilan Rakyat.
Cara me ne tap kan ang g aran p e nd ap atan d an b e lanja ad alah suatu ukuran b ag i sifat p e me rintahan Ne g ara. Dalam Ne g ara yang b e rd asarkan fascisme , ang g aran itu se mata-mata d ite tap kan ole h Pe me rintah. Te tap i d alam Ne g ara d e mokrasi atau d alam Ne g ara yang b e rd asarkan ke d aulatan rakyat, se p e rti Re p ub lik Ind one sia, ang g aran p e nd ap atan d an b e lanja itu d ite tap kan d e ng an und ang -und ang . Artinya d e ng an p e rse tujuan De wan Pe rwakilan Rakyat.
d ite tap kan ole h Rakyat itu se nd iri, d e ng an p e rantaraan De wan Pe rwakilannya.
Rakyat me ne ntukan nasib nya se nd iri, kare na itu jug a cara hid up nya.
Pasal 23 me nyatakan, b ahwa d alam hal me ne tap kan p e nd ap atan d an b e lanja, ke d ud ukan De wan Pe rwakilan Rakyat le b ih kuat d ari p ad a ke d ud ukan Pe me rintah. Ini tand a ke d aulatan Rakyat.
Ole h kare na p e nd ap atan b e lanja me ng e nai hak Rakyat untuk me ne ntukan nasib nya se nd iri, maka se g ala tind akan yang me ne mp atkan b e b an ke p ad a Rakyat, se b ag ai p ajak d an lain-lainnya, harus d ite tap kan d e ng an und ang -und ang yaitu d e ng an p e rse tujuan De wan Pe rwakilan Rakyat.
Jug a te ntang hal macam d an harg a mata uang d ite tap kan d e ng an und ang -und ang . Ini p e nting kare na ke d ud ukan uang itu b e sar p e ng aruhnya atas masyarakat. Uang te rutama ialah alat p e nukar d an p e ng ukur harg a. se b ag ai alat p e ng ukur untuk me mud ahkan p e rtukaran jual b e li d alam masyarakat. Be rhub ung d e ng an itu p e rlu ad a macam d an rup a uang yang d ip e rlukan ole h Rakyat se b ag ai p e ng ukur harg a untuk d asar me ne tap kan harg a masing -masing b arang yang d ip e rtukarkan. Barang yang me njad i p e ng ukur harg a itu, me stilah te tap harg anya, jang an naik turun kare na ke ad aan uang yang tid ak te ratur, ole h kare na itu ke ad aan uang itu harus d ite tap kan d e ng an und ang -und ang .
Be rhub ung d e ng an itu ke d ud ukan Bank Ind one sia yang akan me ng e luarkan d an me ng atur p e re d aran uang ke rtas, d ite tap kan d e ng an und ang -und ang .
Ay at 5
Bab IX Ke k uas aan Ke hak im an Pas al 24 dan 25
Ke kuasaan Ke hakiman ialah ke kuasaan yang me rd e ka artinya te rle p as d ari p e ng aruh ke kuasaan Pe me rintah. Be rhub ung d e ng an itu harus d iad akan jaminan d alam und ang -und ang te ntang ke d ud ukannya p ara hakim.
Bab X Warg ane g ara Pas al 26
Ay at 1
Orang -orang b ang sa lain, misalnya orang p e ranakan Be land a, p e ranakan Tiong hoa d an p e ranakan Arab yang b e rte mp at ting g al d i Ind one sia me ng akui Ind one sia se b ag ai tanah airnya d an b e rsikap se tia ke p ad a Ne g ara Re p ub lik Ind one sia, d ap at me njad i warg ane g ara.
Ay at 2
Te lah je las.
Pas al 27, 30, 31 ay at 1
Pasal-p asal ini me ng e nai hak-haknya warg ane g ara.
Pas al 28, 29, ay at 1, 34
Pasal-p asal ini me ng e nai ke d ud ukan p e nd ud uk.
Pasal-p asal, b aik yang hanya me ng e nai warg ane g ara maup un yang me ng e nai se luruh p e nd ud uk me muat hasrat b ang sa Ind one sia untuk me mb ang unkan Ne g ara yang b e rsifat d e mokratis d an yang he nd ak me nye le ng g arakan ke ad ilan sosial d an p e rike manusiaan.
Bab XI Ag am a Pas al 29 ay at 1
Ayat ini me nyatakan ke p e rcayaan b ang sa Ind one sia te rhad ap Tuhan Yang Maha Esa.
Bab XII Pe rtahanan Ne g ara Pas al 30
Te lah je las.
Pas al XIII Pe ndidikan Pas al 31 ay at 2
Te lah je las.
Pas al 32
Ke b ud ayaan lama d an asli yang te rd ap at se b ag ai p uncak-p uncak ke b ud ayaan d i d ae rah-d ae rah d i se luruh Ind one sia, te rhitung se b ag ai ke b ud ayaan b ang sa. Usaha ke b ud ayaan harus me nuju ke arah ke majuan ad ab , b ud aya d an p e rsatuan, d e ng an tid ak me nolak b ahan-b ahan b aru d ari ke b ud ayaan asing yang d ap at me mp e rke mb ang kan atau me mp e rkaya ke b ud ayaan b ang sa se nd iri, se rta me mp e rting g i d e rajat ke manusiaan b ang sa Ind one sia.
Bab XIV Ke s e jahte raan Sos ial Pas al 33
Dalam p asal 33 te rcantum d asar d e mokrasi e konmi, p rod uksi d ike rjakan ole h se mua, untuk se mua d i b awah p imp inan atau p e nilikan ang g ota-ang g ota masyarakat. Ke makmuran masyarakatlah yang d iutamakan, b ukan ke makmuran orang -se orang . Se b ab itu p e re konomian d isusun -se b ag ai usaha b e rsama b e rd asar atas azas ke ke luarg aan. Bang un p e rusahaan yang se suai d e ng an itu ialah kop e rasi.
Pe re konomian b e rd asar atas d e mokrasi e konomi, ke makmuran b ag i se g ala orang . Se b ab itu cab ang -cab ang p rod uksi yang p e nting b ag i Ne g ara d an yang me ng uasai hid up orang b anyak harus d ikuasai ole h Ne g ara. Kalau tid ak, tamp uk p rod uksi jatuh ke tang an orang -se orang yang b e rkuasa d an rakyat yang b anyak d itind asnya.
Hanya p e rusahaan yang tid ak me ng uasai hajat hid up orang b anyak b ole h d i tang an orang -se orang .
Bumi d an air d an ke kayaan alam yang te rkand ung d alam b umi ad alah p okok-p okok ke makmuran rakyat. Se b ab itu harus d ikuasai ole h Ne g ara d an d ip e rg unakan untuk se b e sar-b e sar ke makmuran rakyat.
Pas al 34
Te lah cukup je las, lihat d i atas.
Bab XV Be nde ra dan Bahas a Pas al 35
Te lah je las.
Pas al 36
Te lah je las.
Bahasa-b ahasa itup un me rup akan se b ag ian d ari ke b ud ayaan Ind one sia yang hid up .
Bab XVI Pe rubahan Undang -Undang Das ar Pas al 37