Artikel
Penelitiere
VaEiditas
Essixatrpenie
Sefoagai
Penaxede
Siagn*sis
pada
Sepsis F{eoxrstal
SakteriaFis
Ernanuella
Kurniati
!'efta,
Tefty
Yani*ti.
Sri
{nd*h
Reha_l."unixgsihBcgit:n llniu Kesehatan Anak Fa-kulias KerJoktercn Unitersiiss ,Dadja-iarrin,
jt5[,'P
&
E{asct Satlibin Bor.d"ungAbstrak:
Pexegakatz ciiagnosis sepsis n-eorctta!wasih
wen-iadi *ta-salah ulat?ttt.Eosinafil
tterufiskan
Denandt;infek:i
akErivang
sud{rhlaffia
dilu,pcikan. Penurun*nju;telah ettsinofil
dalem
sirkttiesi
eiici.ugamereipalan
respeilsseliand*r {erhaticp
slres yen€{ tfisebctbkawoleit
in{eksi
bckteri
$i'.ut.Penelllisu
ini
bertuiuan
untuk rnengetahuivaliditss
eosincpeni:s sebag,aipencnda riiagnasis
pad*
sepsisneonsisl bakteri$lis. Peneiitian
dii*hiksn
p*ds. betlsn**zi-Jctli 2009
di
Bag.ianllmti
Kesehaisn An&k R-cDr
Hssan Ssdikiiz B*ndzing dexgan r&ixcarxg&?cross-seetioxsi I{eonat*s
beratsla!28
h*r'iyang
dicurigai
sepsisdiambil
s'efttpe{d*ralt
untuklsemerilaaan
jwwk;h
eositzofildaft
kultur dcraii.
An*!i:;is
stcrtisiiktlilafutkan
de.ngunuji
ehi:
sqaure
f'earson
dan Mann-lllzittzry*. Receiveraper*li*g chufttdertriiir (ROt)
aerue digztnak-anunluk
weneniukaneat-*ffpeiwt.
*ari
91suhjekyang diikutsert*kan, 56
b*yi
dikeiany-,okk*nsepsis
dan
3-sbqyi
kelampokbuken
sepsls.Retu-rttta
perser?iilseeosincfii
parla
kelcntpcksest,tis
l,i6'%
se'Sangkanpuda
kelctnpokbakan
sept;is t,65s/a cienganperbedaan
,tserruaknaip:A,AAS). Persevr!{rse
eosinojil
<{i,78!/* mernberiksn sensitlvitas 69,5?4 {in{er,,q! kepercc4,a;$?tiIKi
95%;
55.9-8i.2.ozai,spesifisii*s
74.3?;
i!K
95%;
55.7-57,5?;i.
serte *kz;rasi
fl,4%.
8 is *rrpulftan e*sinapenia
m erup*kcn
p encnde diagnosis
s epsis
ne o*atal
b akterislis.
Ksis
*und:
Sepsis, neona-td, eosinafil!/slid-itas Eosinopenia Sehagai Penandtt Diagzosis
pad*
Sepsisiieanatal
Bfikte*'ialisVatidity of
Eosinape*ia
as
a Diagxostic
lllarker af
Neonatal
Saeteriai
Sepsis
Emanuelia
Kurniati
Yefta,Teti
Yuniaii,
Sri Endah F.ehap.uriingsiirllepcrltnent of Chiit! Health, Schooi o-{ i.'{eCicine PadjadLaren U*iversity,
Hutafi Sadikin Genercl ilaspitcl Bcxlung.
Abs€re$: Diagntsis ofrceontsttzl sepsis is still a
**jar
prabie m. Easleapleil is afargctter? merlv-rof acule infection, 'l'lee reCucfian in the nunber oJ'circulati*g eosinophiis il;as assumeC ss a
secondary response to stt'ess caused by rtr:uie hacteial infection. Tlte aitn rd the present stzedy is to .tssess validi4, af eosinape*ia as a diagnastic marker itz neanatd bo.cterial. -<eS:si.s- A
cross-secliona! study was perjbr;necl on all neonates aged 128 dr+y old in Child l{euitfz Department
Flc'scn Sadikin Ce:cere! Haspital Bandung bef,,yeen June a*d
iuly
2009. Bioad samp[es wereohtained .ibr easinapfuil cc,ant anri bl*ad ct;ltrtre at the time patient *as suspected sepsis. Statisti-cai ana{ysis was eiotze by iize Pearsan chi-square arcd iiie'{i;e-Wltilnelt tests. Receiver oper{Eling
clzu'acteristit {ROC) cui:te *-tas used to deten-"ririe tke
*t-afft
alue of easinaplzil courzt. A totalof
9
i
paiients were enrailed, 56 neowties were cl*rsijiedat
sepsis groap arwJ 35 ne*naie,r &tnoil-sepsis group. Sepsis py'oup iza,l a meeei percent{}F;e aj'easinophil a{ i . ! 5T'oversus L5594 in
*a*
sepsis group; it slzou,ed sigt':ificatzt di.{erence i}riann fi'himey test, 1;:{i.{i05}. Easinophil at <i},7894
tr'ieltleri cr seftsitivitj'af 69.6Vn {959,6
Cf,
55.9-8} 2'/o), a speclJic,ip' af 74.3i4 (959'aCl,
56.7-87.5'/r), and,acctirocy rsf 7 i .19'6. Easin<>percic is a diagtiosiic niurk-er af nearuita! bad:erial sepsis.l{ey wordt: hteotecial, sepsis, eosinopi'ti[
Penrtrahl;hlan
Peri*de ne*natus
adalah masa
renian tirnbuinya
berbagai keiadian kesakitan dar kerratian. Berdasat'kan data
Wovld
Hesltlz Crgonizotion {WFfO), lima
juta
necnatusrneninggal setiap tahunnva
di
seiuruh dunia, dan
98=c6keinatian neunatus terjadi cii negara trerken'#a:rg.1'2Di
lntlo-nesi4 angka kerratlar neonatus pada tahun
2*05
-adalah 23,7per i.tJti$ keiahiran hidup de&gan 1S,56?imeninggai karena
infeksi.
Dia*uasikan
2S9,6 kematian neonatusdi
negaraberkembang tidak dilaporkan.z a
Sepsis neonafirl bait'reriali.s adalah infeksi balseri sisternik
berat pada rnasa neonatus yang diiandai dengan tanda-tanda
klinis
sepsis dan dari kuliur darah didapatkan bakteri.5'6 Fadabayi
cukupbuian
maripun kurangbulan,
sepsis tieonatail-ranya
nrenuljukkan gejala
aw-a! atauLsda
bahala
yar:gmrnima!, tidek spesifik, s?lmar-s€mar {subtle}, serta mu'Jatr
tedadi salah interpretasi dengan kejadian
*oninfeksi
sepertiiransiend taclrypnoea
of the
newborir, perubahas
suhutubuh,-l'ang
llukluatif
akibai pengarulr lingkungan, altni;u t;JprewaturiQ,
dan penyakit lainnya.a.T'8 Fenegakan riiagnosirsepsis
necnaial yang
kurang tepral6utut
mengakibatkanpemberian antib
iorik
yafig
berlebittan
{ov er t r e at m e nt),
bahkan mungkin terjadi pernberian antibictik ya:rg tidak perlu
atau terlalu larna.a Karena
itu
diperiukan sLratu penandadi-ag$osis sepsis neonatai yang ideai.
Seiama ini berbagai pemeriksaan irematclcgi"
urin
ibses,cairan serebrospinaiis, dan radiologi telah digunakan untuk
nieniira*tu
men diagnasis
sepsis fi ecrlatal.
Pern eriksaanhematcdogi sederhana 3;aitu
juntlah
leuk-osit, frombnsit, de,nrasio
IiT
memberikan sensitivitas rendah L7--11%. sedanglianpenreriksaan prckaisitonin da& C-reacti,,'e proreiis {CRP}
se-rial
yangncemiliki
sensitivitas dan spesifisitastebilr
baikleruyata- tida"k tersedia
di
seiuruhtlsilitas
k-esehatan danmcmbutirhkan bia3;a besar.a-era
Eosinapenia
teiah
lamadiketahui
sebagai salah sat-i.lrespilns tutluh ferhadap infcksi akllt. Nanrun
denikian
fungsieosinofil
sebagai penaflda padainfeksi akut
scdalimulai
diiupakan. Pentrrunan jumlah easinofi i dalarn sirk*iasi diduga
merupakan resp*as sei<underierhadeip stres yang disebebkan
*leh
lnfeksi bakteri
akut.ri Peneiitia:r pada*rang
dewasamenr.:njulkan i:ubungaa eosinopenia dengan infeksi -bakteri
akur dan Fenggimaan eosincpcnia sebagai pcnaada
diag-nosis
sepsis. Sanrpai saatini
belum
adapeneiitian
padan€onafus untuk merrgetahui apakah eosinopenia rnerupakan
penanrla diagacsis sepsis,vang idea!. Peneiitian iar diiakukan
rrntuk mengetahrii apakah eosinoperia merupakan pena$da
diagnosis l,airg ideal selringga diirarapkan akan mernlranfir
menegakkan diaEgnosis sepsis *eonatal hakterialis
di
Indo-nesia dan negara'berkembang lainnya.
V'aliclitas Eositz*penic Sebcgai
Peft*nda Disg*osis
p*ti"c
Sepsis Neonatal Bsktet'ialisMetde
Pe*eiitian ini n.rerupaka*
eji
diagrcstik" bersifat analitik rrbservasional dengan ranfangancrass-se*itnal"
Subjek penelitian adalah semfia neonatus yang dic.urigai menderitasepsis dan diraw'at di Ruang Perinatoiogi, Ruang Perawatan
Anak kelas 711, !{eonu,i*l trrciercsfv,e Care Unit
$iICUi,
ataulnstalasi Gar.vat Damrat
{lGDi
Baglan llrnu Kesehatan AnakRS
Dr.
HasanSadikin
Bandung. F-nieriainidusi
adaiah:neonatas berusta <28 hari, uecnatus yang filempun-vai
rnini-rrai
satufalcrlr:isiko
mayor aiau dua faktor risiko mirroi"sep-sis neonatai, neonafirs rlengan mini-mai satu naaifeslasi
klinis
sepsis neonatal.
Kriteria
eksklusi adalah neonatus yangiahir
da"ri ih',r yang sudah mendapaikan terapi
antlbiotik
prepar-turn
-?2.!am,
kortikaster*id
atau nengk+nsumsi aikohol, neonatusyang
sebelumnya sudah mendapatkan ferapi
antibiotik
7j?
jam, neccatas yang menjalani
proseduroperatif, neonaius dengan kelainan kongenital.
Sen:ua ne$nafr$ )'arrg
mefiienulii
hiteda inklilsi
danmendapitt perseluluan dari orangtua, menjalani pemeriksaan
darah untuk mengetahui
jumlah
{perse.atase}ecsincfil
dankuitur riarah untuk rnengetahui ada iidakn-v-a
k*nan
didalau
darah. lriesnatus dengan
knlrir
darahpcsitif
rlikelompoitkandalarn kelornpok sepsis, sedangkan neolatus dengan
ku!$.r
darah negatif dikeiompokkan dalam kelompckbukan sepsis.
Sereua pen:eriksaan darah dilakul.-an di iabcratoriun Bagian
Patologi
Klinik
RS Dr. Hasaa Sadikin Bandung. Analisis datamenggurra-kan u-ji
ldan*-R'hif::ey
dan Chi-kuadrat Pearsondengan kemaknaan
p<0,05.
Penelitian
dimulai
seteiah mendapat persetujuanKomite
Etik
Peneiitian KesehatanFakultas Kedckteran f-Tiriversitas Fadjadjaran R.S, Dr. Hasaa
Sadikin Bandung.
Hasil
l.lecRatus,vang masuk
kiferia
penelitian terdbi'atas 46bayi
i50,5%i
perempuan dar: 45 bayii49,5Y$ iaki-laki;
zi6bayi {5S,5%i iahir kurang buian da* 45 bayi {49,5%} cukup
bulan. Berciasarkan hasil peneriksaa* kultur darah, 56 bayi
(61,592i,) clikelanpci<kan ke daiam kelornpok sepsis dan 55
bayi (3 8.5?ii masu-k kel+mpck bukan sepsis karena hasil lc.rkur
<iarairnS,a negaiif. Secara siatistik tidak terdapat per-hedaan
bermakna pada karal*eristik urcum antara
kelunpok
sepsisClan kelomBok 'buka-n sepsis {p>0,05i. Usia subjek penelitiar:"
berai badan lahir, dan or?-cet sepsis antara k-edua
kelor*pak
fidak
berbeda bermakna.
Karakteristik
umum
subjekpenelitian dapat dilihat paCa Tabel 1.
Beberapa pemeriksaan laboratorium yang selarna
ini
digunakan sebagai penanda diagnosis sepsis, yaitr-r -iumlah
ieuiiosit. iicmbcsit, serta rasio neutrofii
imatir
dan total {rasiollT)
tidak fiienunjukkali
perbedaan bemrakna pada keduakelonryok{'Tabel2}.
Fada
keiompok
sepsisrata^aia
perse.ntasseosinofil
adalah 1,167e(rata-ratajumlah eosinofi i absc!ut I 45,8/mm3),
sedangi,ian pada kelonipck bukan sepsis adelah 1,657o
(rata-rata -iumlah er'rsinofil
absslut
20$,6irrun3).Hal
tersebulMaj
KtdoL-i lndcn. !-e!um: 59, Nc*ror: 12, llesember ?$$9menunjukkan keiompok sepsis nremiliki jrrmlah *osinoiil yang
lebih
rendah. Beriiasarkanuji
&'lann-Whitney perb,edaanperseriase eosinofi I terbukii beixrakna fu-S,0S5)"
Tabrl
l.
I{araktrristik
Llmum $ubjek PenelifianV*riabel
Sepsis
Bukal
i*-56)
Sepsis{a:35}
friilai p*
Jenis keiamin
t^t-: t^l-: !4(r-tdN!
pereftpcaft
Usia kehamllan lminggui
<_77 Cara Persaiinan
SpontaE
Se.ksio sesaria a,1-^!^l--: -.-r-.--LASLj S[)t t 4ltlrt
Bcrat tladar lahir i.q)
<i
5c0 1 500-2 _5G00nJ
sepsis {bari):7
>7
Usia ibu saat melahirkan qtahun)
<?0 2{i-3C
>3C
I{iwayat KPD
Tidak ada
<1$ _iam
i8-24
jan
>?4 iam
Riwalyat den:rn pada ibu r\^*^
-u(rlldtt! Tidai< Demam
R-iE/ayat ketuban hljatr berbau
't:a-l- ^ )^ ttudft du4
30 3C 1 1 JT l-1 45 1 3 ! 53 46 7 !o 10 26 9 1 L 3u 4 J+ I 0 0 35 2 19
i5
27I
0o 460
o
irf)
o 'l?,o
O 1Rfi
0.069
0"i64
Kcterflngs$:
*Uii chi-squ*rt ('), bermal:na biiap<*,05Tabel 2,
Fe*erikgaan Fenrnda Diagtesis
Sepsis lieo*atal!iakteri alis
Fer*eriksaan Sepsis
{*:56}
Fuk*n
Sepsis
Ni!*i pt
{n=3s}Jumiah ieukcsit
fmnri
<5.000 atau >34.0Sr1
5.000-34.000
iumiah troml-rosit {imm3i
< t{l0.C0{} atau >6011.00[i
10S.000-60'i-000
t{asic
ilT
R.ata-rata {SB} Rcnta$g
ft Et{r
l
32
0 iSri
a1
0 1i3**
fi rll
i
ifl O?\c,0 fi fin6-O n? -]u
0 r')77 fi-) fi41
ii oi6-ti fiiT
Keterangrn:
*:
Uji:, bcrmalina bila p<0,05* *:Lt-i
i
l"4ann-WiriineJ'_ bermakna biia p<C,05Validitas Eosinopenia Sebagai Penanda Diagnosis
pada
Sepsis NeonatalBakteriulis
Berdasarkan RiOC
curve diperoleh cut-off
point
persentase eosinofil <0,7 &yo. Selanjutnya dmi
cut-off
point
tersebut
dibuat
tabel2x2
(Tabel
3). Hasil
pemeriksaaneosinofil
antarakelompok
sepsis danbukan
sepsis padaTabel
3
dapatdiuji
denganuji
chi'?danterbukti
terdapatperbedaan bermakna antara kelornpok sepsis dan bukan
sep-sis (p<0,001).
Nilai
cut-offpoint
<A,78Yo memberikansensitivitas 69,6ok
(interval
kepercayaan (1K)95%;
55,9-B i "2?i), spesifisitas 74,3?i,
iIK
95%; 56^7 -87,59.'*), serta ak:rasi a1 a\/Tabe! 3.
$asii
Perneriksaan EcsinofilP€reentase
Eosi*cli!
Sepsis
*uk*n
S*psis
Totalbertahan selama6-12jam di dalam sirkulasi, bahkan adayang
menyebutkan waknr paruh eosinofil di dalam sirkulasi sekitar
18 jam, kemudian bermigrasi ke jaringan. Jumlah eosinofil
di
dalamjaringan 100
kali
lipat lebih banyak daripada di dalamsirkulasi.
Proliferasi eosinofil
ditentukanoleh tiga sitokin
penting, yaitu interleukin 3
(IL-3),
interleukin 5{IL-5),
dangranulocyte
macrctphage colony stimulatingfactor
(GM-CSF), yang dikode oleh gen di dalam kromosom 5q31.
Dari
tiga
sitokin
terseb-ut,IL-5
rnerupakansitakin
yang palingspesifik
cnt*k
peinbentukan dan
difere*siasi
easinofiI
sehiugga. disrbut-i uga sebagai
fakt*r
d#bressiasi er-rsinofii. i8Pada sepsis ne$aa:al
bakteriaiis, endotcksin
danIipopalisai<arida baiceri rnan;.'ebabkan
makci'ag, neutrofii.
da:r
sel dendntik teraktivasi untrik
mengeluarka:isitokin
,oroinflanresi, seperti interl*rikiri-i
iil--
1), lt,-6" d ?,r\ t?.ii?'iotne-cr,ssis
-i*cior-c
(TNFa) ya;rg ak-an mengakti{kan a}isis/r;po-t h al awu s p it ui i ary c dr e n
cl ilf
PA). Nukleus paiaventr:k;iar
rii hipclaiemus anter:ior mengeiuarkan r o r t i c an o p in r e ! e l] s
-ing ho;,mcne
{{PJ$
i,ang aka* flenstiffiulasi keiec.iar hipotisisantericr
$ntiii
mengeluarkan,q.,lyen{}cortic*irop ine I'e*rmtne{ACTI{}
ke daiam sirkuiasi.ACTI'i
meii:t,tnulasi sintesis danpelepasan
glukok*riikcid'Cari
keienjar adrenel.Sekresi giukokortikoid dari k*leryar rrdrcnal iuga diarut'
oleh
jaiur
neural{kaiekclaminergik
danpeptidergik)
sefiadipengarahi langsung
aleh
iisie*
irnult n:eiaiui
stinrulasisitci<in. Hal tersebut dibulitikan padatikus denga.*
iiefisie*si
corlicolraFtie releusieg
hr:rs*ne
icfifi)
yarrg arasih bisamenghasiikan
giukokcrtikaid.
ie.2*Giukokcrtikoicl
akanmengharnbat
peiepasan
ecsin+fii dari sunisun
iuiang,
mengi:arrbat adiiesi
danmigrasi eosinofil"
serte proseskeru*taksis mciaiui pengharribat*n kerja- IL-3.
It,-s.
GM-CSF,kemokin,
cianintegrin
seninggajurnlah essinofii
daianrsirkuiasi firensiun.2r
lial
iersei:ut menjeiaskarr iirengapa pariakelcmpok sepsis junilah ecsin+fil leblh reudah di"nandicgkan
dergan
ikelor:p*k
bukan sepsis.Eosrncpenia diharapkan dapat mecdeteksi sepsis
neo-natai bakteriaiis sediai inungkin ir'ar"-naurnur eosinafrl di dalasr
sirkrilasi berkisar enara 6- i 2 jam, hesii penieriksaffi e*sinofi
I
dapat d i}retahui da-iant wakiu singkat, dan ters*dia halnpir
di
seluruh fasilitas kesehatan. Peneli*an Cii et o,1.21
rnelitatkan
i
038 pasieir <iengan reraia usia 71,8 tahunmrtunjukkan
ie*kssitcsis
> 1 0.0SS/inqi3 dan juinlah
eosinefii
<4fi,.rnni3sangal mengarrh kepada peryakit
inftki
ka.r:enabakiei.
Faciatahun 2806,
Atridi
e;sl.ii
rnelaliukan penelitian pada pasiendi
Ixtensive Care r,,hzit{ICU}
dan:nenmjukj<aa bahwaecsi-nopenia
merupakan penanda diagnasis 5,'angbaik
untukrnerr-rtredakan peayebaiLr
inf*ksi
rlanncxinfeksi
pa<lapasiel
sakit
kritis.
Ecrsinopenia menun-iukkan
sensiiir..itas danspesifisifas 3ra:rg lebih iiaggi dibandingkan penieriksaac CRP
unruk mei:diagnosis sepsis saat inasuk ke
ICIj,
dargan j umlaheosinofii <4G s*i*runi mecghasilke,:r sensitir.ita-s 8S%
{IK
95%;7 l -8 1 %), spesilisitas 8i]%
iiK
95 94 : 5 5 -9 3?Q, p os it iv e I i ke Ii-icooii
r,riio 4
{IK
95Yc;i.65-9,65}, *ail
,regath}elikelilzood
r*ii,:tJ.25
iIK
95ozo:0. |7-ti.36).''
Ma-i Kedoiit l*don" Volum; 59,
I!*mor:
12, Ilese*iber 2009/!- ! d:t!
ti
+3
9
ji
Ti r r4l
Keter;lng*n: Ujir. p<U,001
Diskusi
Daianr peneliiian u:i rliguaakan jumlah eosinalll sebagai
pena:rda diagnosis sepsis r:eonatai
iral-teriaiis.
Eosinof-ilberdiferensiasi
rlari
seiinduii pluripcten di
s-rrrrsu.n: tulangdan
k*nudian
betmigrasi
ke
daiasrsirkslasi.
Fada .jacinberusia 18-30 mingga, jLu*lah granuiosit sebesar 1{}{k dari
leukosii tc:al. dengan i 0-20% da"i s*iuniir granuicsit ter
diri
atas eosinofii. Setelah
iahir,iumlah
eosiricfil i,neningkat dantuiencal:ai puaeakrr,r'a pada minggu ketiga hingga keempat
pcsnatal.l6 tr'c,sinofii narma! berkisar antara I -4% dari le*kosit
iotal.
Pada rieonafns
jrunlah ierikcsit normal
antara 5000--ll) itS0;i:ue3. Jrurdah
e*sinctll
al,rs*iut >?*il/'rnr:rr dihrnukanpada769a ba3,r prematur pada usia 2-3 mlnggu.t7
Eosinafil
6{}4
9t 56
*
Perseni.ase eosin*fil1-Spesitisiias
l
Validitas Eosinopenia Sebagai Penanda Diagnosis
pada
Sepsis NeonatalBaherialis
Dalam penelitian ini, didapatkan
cut-off
poi*
persentaseeosinofil
510,7 $yo mempunyai sensitivitas 69,60/o(lK
9 5%;55,9-81 zyo) danspesifisitas 74,3%o QK95%o; 56,7 -87,5W sertn
akurasi
7l,4yo
dibandingkan dengan pemeriksaankultur
darah
sebagaibaku
emas standar. Padapenelitian
ini
digunakan persentase
eosinofil
dalam menentukancut-off
point
bukz*
jumlah eosinofil
absolut karena
daiam
nArnc''ii c aoh ioi.,'.or
^ri,'*'"'ri. i,.'- ioh o^" i*nfi I ri q. s4l-'bv(* irlonqi L-arrr.
.i.i.,'* L,'^n,i, r'i,'-i-h -^.i*.';ii ohcnirrl .lan.rt sL-cui L'l[l*r p!iJrilatrrw i lulrrrui! 6vJviu( vupbl ^:h,+,,*^ i^-^^- *^--t.^1,i,-* .,,*l^h r^trr,^-;+ n^-^6-Urli!lUJl UEtliSJr idlliii{drrli4U -iUUlqIl leUllVOii Ullr:4il
^^^:-^r:I\ lrli 3grlraasu t(JSlilulir r.
n^--t^^r -^.- -il^: .r -u ,- ^ l:i-.--.i.^- .--l^ rUlilL(Jdilri Illlal LUI'il|_i /J()llli v.7,lte UiLldttdtt,tit {rdrid
pt:riciitiftri
irr'
rlsiigiir-tlrerelii.ian
s$tlcinr-l!il-va Ll,scltairkarr n*rhcrla:rrrrriiriek nerieliiiat.
' j''" r Fenel itiarriili
'' rn*rte qun:rl;an"'' eJ. ''-" _ nFnnrr!r( t*h*,'ai <rrhieL n-nelirieir Derie nearnran( irrml*lr lo,'1,^"it .^,.*. I l^i.ih ti-*.'i,io.i r,q{o.lo..'aco cplrinr,vq i r rrrriqhsut,. !,,,ntj5r ss" !trrv+ vL rr +Jrr rt r t:, rbb4.t !'..{:!1,I
o,'.i^^+.r .i-.,.i,,r -,,* raLri, r i^^.,i u-^^iitio.'
^l-h \,la.inFt-(vJrurrt suiu,u( PAr reuu' rurF*t. !
i^- l)^-L--^-i ^-J- L^,,i L^*. l-i.,* *^-,,-,,,r.i,^^ ,,,-l^L gqii Doruvrv lj4u4 vq_rr u*u rdarl idgriuu-lsu\4ir.luiu4i ^^^;*^dl ^L^^1."* .,^.^- ^^-i^-.*^ *^..:-^1,^+ L;-^-^ ,,^;- 1n
UU:rrrrt/rr{ dUJ(JIUL vullg UCrtUEl UlrL rrrUtilrliN.lt litrE.ed qJ14 JU t^^,,: t/^-^---- a ----t^l- ^^-i.^^i:1 ^l--^l--, -L-^ l-l-:l-iidi r- N?lttrllA luilltdli crr.\1il{rril cius\fl0i Lrdua ii€trllaluS icLrllt
tiiiggi
ilaripaiia r.lcwasa., peil!,r"ririati jut'ril+iru:siri*fi1
ah ibai!, dsil{lns sires -qekilrrder parla scpsis irak:er'-iaiis rrreqgha-*iika"t
niiqi n',i-,ff L.i t v:"t ri'\;4t \2iitr iet'ih iilglli.Jt' t>
Berds:ai'tan k O,-
ntn',i
i,.lga,lii..e'eirui rriiaipa:itif
paist:r I o^ooitl.iroo\ onir^.-e ii ,&^. i.o-"ri to..io^.r i,,"-"-^i,i*^-\r Jplrr:rJni#/ lrlULis -hl/!rlr!!u*rF/\xrsr! ')( fur h-.,;.,^-^ Li. t / v U6t ( ydtli r;d^.. *^--i^*l+^ aludN iullrurr llo JvtJlJ -^*^,^ J;1,^r^-*^1.1,^-glr\irUritpua*4rl
l-^..t^ l-*- r.^, ^'*^^r. ^^"-^ :.- L.--f, -^^*r,-- :,.*r^L ^ - -;- -* r^..^
l\Uudl&tii N!lUlalijuN SCrrsrJ UCt U6l Nfli -lUrlll4li gusliiUl illl r J. t/ -.- - - 1...-_-:_-.^ l-^_.: r ^.-_ ^t-.-. ^1._.- -_^ ^-- )^ -- ^. .^.-^-- : -_." l\(tlrrCAi-ltllI5itlJd. lrd-!, tiiSgarUl .{Aall iilg,Jludi}itl agidljr
dtlil-bioiik
i:arlahal s*l-re,riiirrrya i.irbk lrr.cirerlirianiiiitibii.:iik.
i.Laliq,rse!r1rI iid2lia
lrsrtgniartgii't
iirirga'!
l,',in]11{jLr!^per,aiaial..-q*ntan havi r*n.ic '. rrerre nqrir lrrrri urr'a rlir-{rr(ra (Ft\eia
"rr, .-r!r t"Lk-rLr -ur':J
pa4rfto6i2p anrihioti'V, linerhrriphirn'1 ;r --ur:rt;ur q2n1n4 i I (-tuerir5lr ti i.r-ri-an lr^--6h+^-^
^^^.-^+ii '-d'-rl,l.r ^^--iri,,i+^- ..i-- --^ I L.JLUIOJL !UJl!lUlrl lllLttrrlllir 3Llt3I!!rr{Ji Udl JtJl' ^;+;^.i^- -.^-^ l^L:L -^-J-L i:L--l;-^t-^- l^-lc,- J^-^L +^+^*:
JJ I rJttd)
-roitE rnuul i cilfiit uiuctlutllg,hdir Auitu dt dt t" tg4ui "--^"--:l:1.:l--,---"^-- !.-l^t-:l-^.--^:a.l-l-:t---.-^l- l^l-:l-.--.-J^L lrl("lilliihl iiulrgldl/d hCICiJiladri \dlLU icUlli tlidla{i. lUlriir iirUllZ!l
rJilak.irkari" ha-{,iln}'a riik*i.aliuiilalafit wak:'ii lebiii singk;i!, ,1arr
terscxiia lratnpir
di
sel'-lruh iasiiitas i...rse.hzrian (Tabe}4i.
iii
iain .*''.l:,..-'.'r"-...-.,nih*i'
np,nerii.sarlr ktrin,f dafA$v3flt
ll!ft1-tFai".d.n _.ian6ilfbak*
emas
m€rniiiki
prcsedur
),eng
leiliir runrit
ia.n xinonnon,ni^;^i. hai1a.4^o ol,r,..,,-,n. .,^i,.-- ,1.,,.i4 . -,,-urts'suisr rruvruPd r(&r(L,i J!rrLu )\rlwrrv uur.ur -lstrA
loh^l I Oarfr--,ria.,-- z il L4rrurt,bd.rr e r.lar.F lIoFdh n^-^-- 1.,-1.,L L....i-r.til
Kirltur !)er:h
t,,'nl-t tr^-rF^r:tdiambil,
dilusi
(perbandingan antara darah dengan mediakultur), jumlah
pemeriksaankultur
yang dilakukan,teknik
pemeriksaan
kultur
darah (termasuk preparasikulit
danpemilihan
tempat pengambilan sampel), danwakru
dila-kukannya
kultur
darah.a'25Berdasarkan
hasil penelitian
ini,
eosinopenia dapatdigunakan sebagai
penandadiagnosrs
sepsisneonatal
bai,.terieiis i.-h,"isusrr".,,a
,ji
F.SDr. iiesa:r Saiiir.in
Faitdung.(-i^i- ir.. ^^*^-;;.--* ;'.^'i-i. ^^.;^^fri .i-^ar air-.n-L-n
J!1dd iLut iJuULr JiJuuG lH!d;t LUJUUItT uqPda uii;sllsl\dl ,.-..'i. *^*L l.i.-- A;^^-^^i- -^^-,- 6^^h^r^{ dtlul\ llr!rilJ&!U Ul!r!uXglsdd Uidd!UJIJ ilUJIJ rr!VlI4L4i L^l*^-;^r,^ I: .-^l^,.^-^- l,^^^L^+^- -,^-^ +:J^1. *-*-,,^,.^: Ud.r\LCi l.lll3 Ur U\:l+r'.$lal.li hLJUrtdt{-at _Vdli: ltUS lilUtiiUUlJql
tu^rt:L-^---r-i--,,.-'^--ar.^-^--l--r^--,--r^^^I- lr^---^-:r.-^^-^:---l^L idstt,Lt5 lliiLtrKv!:iIrCrri\S:litil.iallaUil]dldll.t'i)rlditliS.tilll-ldllli.4ti
rils;iiofil
ierlso-iil ueinbarrtir lt-iirrisi iiritark iii{rn,Ji.igni-}sis r*.I:Fsis neuilatai bakteriaiis
iebili dini
sehingga s*tiap pr:lcleriia.l*nrr riiherii-ei, rrciaria,rrn \/rrl() .pnrr r{xrr tenrl J.,..t'".I
Keterbata.san
ialai:r
perieli:ian ini
aCai':h pe:t:€rlq*qaani'.-r-i. ^^";-^El .io- L,.i+'.. X^.-h.,--^ i.-.'.,- ;ii-t ',i,.r6 .6hr
lurliiilr'svJu,vtri ulJl lriuiut u{[q./ ,/a0i{< iIaLl.lc ulrd\l6r i/6r, c^o+ A,^,,-;-^; -^^-,- ^^i-,--,,^ r,d^i, -i^*^+ nd!i Joql yvr l4rrtc utluiidl JltJJiJ JllltilbF& LiudiL udpsr
i:i.^a^L.,:
-:3^i -,.r ^ti'-^:--- -,--- L^-L.,L..--^- i^-^^-uiA.Ctdrrur ultAt Lbl-llil ,IrUlttl \+Ilrlj. UCI ilULrtrll:rdr, tiUitLqil -^^-L..---r ,----L^it_-- r.t:-i^
^--^:-trcl lJtl! llKdi I dLaU itdl ltdth(lll Kt llilS \uirSlS,
1lof*.ro alrrar.rL.r
i
1/'{rrEn:!rio S. Sirarian,i NlF Kaz*ariie P iv{w:.rnir;rnboC
a-rarir FTN!^^-dlat ;-r----t'^--l /.
"^L i rr. .'L;l/
J\'l,r,r. J,, triljt'!\r:'v.
Fcfai lieoriaial
Frl
Zilil5-9ii:F??.fi-'l.) u^..,1 r'tl Uo-4n f,di lt-L:k,,ll^L ftt Nla^n^'ol -d6.r. a6i ,,.^
^f
.r!t,r,J il'ru 1.J! u,
*r'iiihir>tii: it; a i*riiar-" cat: hr,rilital. Prri< J lv{r,d Sci 2i}0?,23(1
):78-3
i)eirarlcnten f,eieiiaian l?*puliiik inri,.rnc;ir.Prlfil
ii€:ie;raraili^i^-^.;^ ar.ar< l^1,^*^. r!. Jvl'\Lir\6ql.a- Dr. arrrrf
:i
r'.igFC
Iiiagirosiir nrarkersoi inieciiiil
;fi ilr.{riiaies Ari,;ir Disi h.ti La.^r sr-^--r^l Li lltrrl.v{r.u}10 2i
5
Sioii P'.i. iniecl.irins oi rri.tr*:ilaj Dalnrrr: Br:hrrriiirt RE, Klie*rna;rUA/ l-r-nr LiU (rdr^- ul, a^-,,,.-,i-^ \'dl.^h.a!Jl^^l
^r
ilr1 Y-rrJ,,.rrr. ; ii!'nLrr
lredi:iiri*s Friisi k*-'lE, Phii;rrit:iphia: Sarrniicr:
iisevirr
2CilT l'1.71,)4.$1,.6.
Btyei
K?r{, liax"tl*rtWR
Scpsis ;iorilept;c
shtlsk t)iliarir'It^\iiti|'a lA lraA6^6i;. i i\ u-,-,- ul\ rl---h-.,, lQ ^--,^,-i,-^ r'!'r) r!'rrrilb' Osli's grerliatrics prirrcip'les a;ui yrai:iie'.r.
triiiri
i.e--iFirilatiel--L!-. F!,L,. ! 'pp,,rLr,! I t6^,-^^s \r/;ll,--^ !, \t,irr..-^. rrr.)rr 6 uirr i) //.,,. .\. r-J.
7.
Frlcrolc, Xivi. tsacrer-irrl arr,.i frrnEa'i inilcriorrs Dririm:Clirh*r-i;-lu 6a5(,!!-ri-d Ni^-.,^r
^+ 5a^6n+ol ^--- r i,-; r/a < DLrt-iar
!; I lur,j ui-r."6. .,r;..! 4'
nhia' i,ippinr:r;ii Wiiliiinr arrri
H-iikilr'
200.1 ;i.2n7-3i3.9 t.^rallo ', I , l \,D^ho+^l^d ru,,{rcu,!6}. . r. ur,%!.:,!,,1, ,,^^^A,,.r ^^ ^^il *,^^ tr'urtubrr,
lerns, rlis*lses and rirtrgs. Eiiisi kc*5 }.ie.rr'r-r'rk: ]vicGra*--r{ili
Crrn--^-;--. frlrtTl
Q.
lv'hrctaia 5, Fatxlqui S, \tr-ahr:*ri S. lliahrrrotiii
Fvaluaiir.:ririlC-r^^^t!!,^ -.^i-;- ts.v,Ll,; ^. *J a^-1,, !d'.) ;nn;---^- ,,:\,;lui\r, ^+ Al^^/ L.rrt.!t ^,,rfi,-^ pvr'.r6'.r ^^-:+.,,,n, ,^,.t
ir{j{lflair:r. Pak .i ivii:il Sci. 2fiii5:7ii.i'r a'$-?3.
il
\i61.^6,t., U I tor^-i V \1^-^r^ j, i . rr;nru r' v^d^.^l; r taa,'{
lr{}ltiri
il
tirc *ariy di*gri,rsis*f
r;etlra:ai regiicr.:rra ilrri }r;ir:ir-a^i ".a-rnr;r,- A^t^ | Dna;.-b t-- lrturt.zl,i\.<Aa 7l
r,qr ,,'!,r'r.b;+r:. r /L.,.rr\. /.. J/-
'.
.iarrkrrvic B. l'ei,ikr;vic i-), Flsic S. Rakrxliac Z- .ievtic
Il
lvfariic .trI toor+r,,a -.^r^i- -^A ^rr^r.!,aa ,- rL^ n;^^h^.,^
^r- -d^-^{^l
t,'LLri-, u$u rJirAr.'\r
'r, rIr u1J;,r\ilr
s*psis. iv{i:d Fiegl. 2fi0(r:5}il i ):5.t.5-+
I 6h^,^4^ {i !r Uaa^ A4 l^'- A air!!r^n^ AI t{^''^l^ I t)dll^kh U -r
'aLA(r
rrl. lii:tgttcsiic ritili€ (}i c3iitiiiirtes arrri C-reacli're prntein in ilrc
&--r )l L^'.-. ^f --^-^r^l -66-rn iwprti.,iti, A'- I u6?'-^+^l 1r\r\l.1rLU\.r(ll -vr-...w\u).t)t' 5r,1i.
! ^-^-^ /: ,t-^..i-'^ A I i^d- r' Ar"-^l;-^ /: \l;r^ /l . \r!ani-^ha
\ ,r, u'rq r\ g |,d I vuar r(it!;,,l
{t
et ai. ihnnparistn uf procaiei?onirr wiilr C rearlive ptiiT.ein an.i ^L-^1,,+- --..-^^h;t r,eu.r\ryrrtr ^^..-r ri. rL^ -^.r,, rir! ru, ii^^-^-i- ^i -^^--r^l'J vrubrivrtJ \oa.i+i.'it-. d^- ---.i€.'t--LG, JtslJr,rr'!a
iiuggi
D-^.a,i,i, hA'---it.,r-.,- i.,t,h
rurnit
Uqo.r zr;i-o16L,.;,{^i^- < ? h.,.;
a,-.,^ t-h;L *.,L-l urdjn r!u,r,,..&rG,
Iianya iersctiia rii ia-riiitas
l-a.6hDra-(ancitr.,'+qo zlan ca-ci{icitac
iebiii reriilalr
tr-^c-.r,i? ^^---it,"^-n t-|,!rtJ+, lrrru+,, ,e
biir rlrcr'1air
l-lasil dik*tai*i dalam
<l
-iatir
Di,,!- i.,h;L 'f,r-oh
Terssdia di hampir sernua r-^.;fi+-. t o.ahar{n
Validitas Eosinopenia Sebagai Penanda Diagnosis
pada
Sepsis NeonatalBaHeriolis
21
t4
15
t6
23. 24. 25
infection. Ital J Pediatr. 2004;30:2404.
Hatherill M, Tibby SM Sykes K, Tumer C, Murdoch IA.
Diag-nostic markers of infection: comparison of procalcitonin with C
reactive
protein
and leucocyte count.Arch Dis
Child.1999;81:417 -21.
Abidi
Il
KhoudriI
Belayachi J, Madani N, Zehaoui\Zeggsa&,
A\
et al. Eosinopenia is a reliable marker of sepsis on admissionto medical intensive care units. Crit Care. 2008;12(2):l-10.
Kapur R, Yoder MC, Polin RA. Developmental immunology.
Dalam: Martin RI, FanaroffAA, Walsh MC, penyunting. Fanaroff
& Martin's neonatal-perinatal medicine diseases of the fetus and
infant. Philadelphia: Mosby Elsevier; 2006.h.7 6l -9 1.
Segel GB, Palis J. Hematology of the nertom. Dalam: Beutler E,
Litchman MA, Coller BS, Kipps TJ, Selighsohn U, penyunting.
Williams hematology. Edisi ke-6. New York: McGraw-Hill;
200t.h.44,
Alhan
LC, Hill JS, Haffield WM. Effects of corticosteroids oneosinophil. J Clin Invest. 198l;67:28-36.
Hotchkiss RS, Karl IE. The pathophysiology and treatment of
sepsis. N Engl J Med. 2003;348(2):138-50.
Chrousos GP. The hypothalamic pituitary adrenal axis and
im-mune mediated inflammation. N Engl J Med.
1995;332Q0):1351-62.
Webster JI, Stemberg EM. Role of the
hypothalamic-pituitary-adrenal axis, glucocorticoids and glucocorticoid receptors in toxic
sequelae ofexposure to bacterial and viral products. J Endocrinol. 2004;18l:.207 -21 .
Gil H, Mag5i N, Mauny F, Dupond JL, Value of eosinopenia in
inflammatory disorders: an "old" marker revisited. Rev Med Inteme. 2003 ;24{7) :43 I - 5.
Medoff HS, Barbero GJ. Total blood eosinophil counts in the
newborn period. Pediatrics. 19501'6:7 37
-42-Buttery JP. Blood cultures in newborns and children: optimising
an everyday test. Arch Dis Child Fetal Neonatal. 2A02;87:F25-8.
Brown DR, Kutler
DII
Rai B, ChanI
Cohen M. Bacterialcon-centration and blood volume required for a positive trlood cul-ture. J Perinatol. 1995 ;l 5 (2):157 -9.
@"n
18. 19.