• Tidak ada hasil yang ditemukan

DRS. Endan Sukanda, "Guru Kadal Basa Sunda".

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2017

Membagikan "DRS. Endan Sukanda, "Guru Kadal Basa Sunda"."

Copied!
3
0
0

Teks penuh

(1)

1f1fl

OWl

g

n~

o

Se/asa

onmlkjihgfedcbaZYXWVUTSRQPONMLKJIHGFEDCBA

0

Rabu

Kamis

0

Jumat

0

Sabtu

0

Minggu

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

20

21

22

23

@

25

26

27

28

29

30

31

---o~M-a-r~O~Ap-r-OMei

OJ~;--O--J-(tf--O~A-gs--~O~S-e-p~O~O-kt--.=-N-o-v~O~D-e-s-S

uganguru anu ngajarteh naon

"Guru

lain dina.t'pakna".

Kadal"

teh. A ri sihorengSaperti G uru

M atem atika . nyelang ngajar m ata palajaran

'.' B ahasa/K asusastra~n. Tah apalkana istilah

"G uru K adal" teh

ti

Pa EndanSukanda basa

ngaw angkong dina sela-sela kagiatan "Lokakarya

K urikulum B asa Sunda" Perw akilan K abupaten di Jaw a

B arat anu lum angsung di G edong 2 R ektorat A nyar LtA

K am pus U npad Puseur Jl.D ipatiukur 35 B andung (22/9).

Endan Sukanda teh guru SM A N 3 Sukabum i. N ilik

ka-sangtukang riw ayat akadem isna anu w edalan Jurusan

Sajarah IK IP B andung (U PI-8o-84) geus tangtu lain G uru

B asa Sunda. Tapi Pa Endan sok nyelang ngajar B asa

Sunda di sakolana. N um atak disebut "G uru K adal".

30

gtugeus "kacida

'li~L .ah:?ni~hjam

ettre/., ...•.

Jl);YI;?a!·r-

K apala

&hgt~~~~~rill;.;jam

kanggo ah!;'c;iS,e.~~h'ge

~.~nghan-m areIJ.,tahgeusg~,H §

•..\ngalt:!-ja '~, . ,,- · upa,;,paraturan re~.IJ.l!J,· ii,$,al;1ga,kan

bali' a, sastra jeungaksara SU IJ..d}t~~I11H

illli1~hirup-huripna.Jadi nurutkeun Endanj;'rag~)z~tinepng

ka-palasakola kan~;basa Sunda

tBl?9., ..

k:'lrang,*~aasup

.D isdik{D inas Pendidikan jannteu negor l<'\lla kaw

-ijIac~ri~h~>G eu~puguheun cenah ngaj(tx~~un basa

§:'lIJ.4<1.· am an~iw ari m ah hesenerapna.K u m

urid-~m un.· i(tnggap 'ikam puhgan':<g8l)n.(tj~e, ;'B asa

.Sund . p'(lkeeunSiB ibi-bibiaIJ.ll· sokk~ pasar",

d~n(lH :g~:l{~M t:k~t1JkQ lpt-kolot;tnu14iiIpah ge arang

:la~gl<t~Q u· pgag\in(lk~un.bas~"s~;~i. A tuh B asa

SU lida'tebbeuki i}.yernpod w e;dijllru) ..

"-'.f;<,-.;~ ",,~"',< ,.;/ ,.. , _~ ";';~'''' :t '.'~~'

Tah A ri Pa Endan nyalira kum aha ngatik-ngadidik

para putra di bum i?

W eh, A lham dulillah cenah ge, ieu A gen M angle di

Sukabum i teh, dina sapopoena ge teuw eleh cacarita

ku B asa Sunda jeung ngajarkeun sastra katut

budaya Sunda ka para putrana. A nu m atak ulah

helok lam un

ieu guru anu kasinugrahan

H adiah

.]

"H ardjaparnekas 2008" Tingkat SM A teh,putra

ka-duana M iati Pinunjul ngarang LB SS jeung M angle

R um aja. K i tu deui si bungsu Irham N ur A di C ipta,

C arponis di C upum anik.Jadi cek G uru Endan,

"Pangaruh sepuh/kulaw arga, ageung pisan ka

m urangkalihna dina enggoning num uw uhkeun

ka-cinta kana basa sareng budaya Sunda." K itu saurna pasti.

D ina.tungturig w angkongan, ieuPam akalah"G ogog

jeungTagog=G uru B asa Sllnda D ina 'U Stim K ?inpetensi

jeung Profesibnali1?a~i-:.M etakeun K urikulllm B asaSunda

di SM A '(R upariing'R ereged K atut Tarekah N

gung-kulananaji" dinaK ongres B asa Sunda B ogor 2011, um ajak

ka para pajabat,pam arentah ti

tingkat

Lurah, C am at,

B upati, W alikota nepi ka G upernur, "C ik atuh U pam i

cacarios sareng m asarakat ulah teuing direum beuy ku

basa deungeun, nya kedah ku B asa Sunda atuh. D a di

tingkat R T m ah (G uru Endan R T 3 periode) tos teu kedah

"dikukuprak" deui, da sadidintenna ge sasanggem sareng

w arga teh nagnggo basa Sunda". K itu saurna.

ASEPGP.

(2)

s a h a m ti p a s a r s a h a m d i N e g r i W a la n d a . S ja f r u d d in d in a k a h ir u p a n k a n a g a -r a a n , s a la h s a u r a n g a n u m ik ir ja u h k a h a r e u p . W a k tu R U U B a n k I n d o n e s ia k e u r d ir u m u s k e u n je u n g m e r ju a n g k e u n s a n g k a n B I n u m a n g r u p a B a n k S e n tr a l te te p ja d i le m b a g a in d e p e n d e n h e n te u s a h a n d a p e u n d o m in a s i p a m a r e n ta h s a b a b u p a m a k a k a w a s a a n p u litik n g a w e n g k u k a k a w a s a a n m a s a la h k e u a -n g a -n b is a n g a b a h a y a k e u n s ir k u la s i k e u a n g a n . K a k a r a d in a ta u n 1 9 9 9 , g a g a s a n S ja f r u d d in d ija d ik e u n le le m a h U U B a n k I n d s o n e s ia n u a n y a r d in a m a n g s a k a p r e s id e n B J . H a b ib ie ,

Jasa

u t a m a

J a s a u ta m a a lm a r h u m M r . S ja f r u d d in P r a w ir a n e g a r a n y a e ta n y a la m e tk e u n e k s is te n s i R e p u b lik I n d o n e s ia , W a k tu P r e s id e n S u k a r n o je u n g W a k iln a , M o h .H a tta s a r ta s a te n g a h tin a ju m la h K a b in e tn a d ite w a k a n k u W a la n d a ta n g g a l 1 9 D e s e m b e r 1 9 4 8 , p a m a r e n ta h m a r e n -ta h s u p a y a S ja f r u d d in P r a w ir a n e g a r a n u h a r ita ja d i M e n tr i K e m a k m u r a n R I n g a d e g k e u n p a m a r e n ta h d a r u r a t d i B u k itin g g i. T a p i te le g r a m n a h e n te u te p i s a b a b g e d o n g P T T d i J o g ja k a r ta k a b u r u d ilin d ih k u N I C A . T a p i b e r k a h in is ia tif lo k a l, je u n g p a m a r e n ta h a n d i S u m a tr a T e n g a h ( e n g k e n a d is e b u t S u m a tr a B a r a t) g e u s n g a d e g k e u n p - a m a r e n ta h d a r u r a t R e p u b lik I n d o n e s ia ( P D R I ) d i B u k itin g g i. S a te r u s n a P D R I d ir e s m ik e u n d i H a la b a n ta n g g a l 2 2 D e s e m b e r 1 9 4 8 . P a m a r e n -ta h a n a n u d ir o jo n g k u P a n g lim a B e s a r J e n d e r a l S u d ir m a n te h ja la n s a c a r a d a r u -r a t je u n g p u n d a h - p in d a h te m p a t. T i m im iti H a la b a n te r u s p in d a h k a R io w , T e lu k K u a n ta n , K ilir a n ja u , S u n g a i D a r e h , M u a r a B a n g o , s a te r u s n a n g a d e g k e u n m a r k a s d i B id a r A la m s a lila tilu s a te n g a h b u la n .

W a k tu J e n d e r a l S p o o r n e te la k e u n y e n R e p u b lik I n d o n e s ia g e u s e u w e u h , te te la S ja f r u d d in n g a b e w a r a k e u n k a d u n y a lu a r y e n R e p u b lik I n d o n e s ia a y a k u ja la n n g a d e g k e u n P a m a r e n ta h a n D a r u r a t R e p u b lik I n d o n e s ia , h a l ie u n y a b a b k e u n P B B n g a d o n g s o k W a la n d a s u p a y a b a lik d e u i k a m e ja p e r u n d in g a n . P r o s e s P e r ja n g jia n R o e m R o y e n d ila k u k e u n , ta p i P D R I m a h te u n y a h o e u n T a n g tu b a e M r .S ja f r u d d in b e n d u k u a y a n a k a w ija k a n s a r u p a k itu . P ik e u n n g a n tis ip a s i h a s il p e r u n d in g a n R o e m - R o y e n , n y a d ia y a -k e u n M u s y a w a r a h B e s a r d i S u m p u r K u d u s , S a w a h L u n to . P e m y a ta a n R o e m E o te n s a te r u s n a n u r u tk e u n N in a L u b is , d ib a d a m ik e u n je u n g H a s il M u b e s S u m p u r K u d u s d i D e s a P a d a n g J o p a n g , K a b u p a te n 5 0 K o ta ie u p is a n P e r u n d in g a n k a ja d ia n a n ta r a 6 - 8 J u li 1 9 4 9 a n ta r a S ja f r u d d in je u n g s o b a tn a

M .N a ts ir s a p a r a k a n c a . D e m i p e r s a tu a n je u n g k e s a tu a n P r e s id e n S ja f r u d d in n a -r im a p u tu s a n k u m a n a h a n u b e -r e s ih .

H a l ie u k a b a c a tin a u c a p a n S ja f r u d d in w a k tu m a s r a h k e u n m a n d a t ( a n u s a c a r a r e s m i h e n te u k u n g s i k a ta m p i k u a n je u n n a ) d in a s id a n g k a b in e t n u d ig e -la r s a c a r a r e s m i ta n g g a l 1 3 J u li 1 0 4 0 . P D R I h e n te u b o g a p a m a n g g ih n g e u n a a n p e m y a ta a n R o e m - R o y e n , ta p i k a b e h a k i-b a tn a m a h d ita n g g u n g b a b a r e n g a n . K u c a r a k ie u , S y a f r u d d in g e u s m in to n k e u n m a 'n a e tik a k a k a w a s a a n ( e th ic s o f p o w e r ) d in a k a h ir u p a n p u litik n u n y a ta .

Sjafruddin Prawiranegara Lain

Penghianat

Jeung PRRI Lain Pemberontak.

S a te r u s n a P r o f . N in a H e r lin a L u b is n g e c e s k e u n y e n tin D o k u m e n P R R I b is a k a n y a h o a n y e n w a k tu S ja f r u d d in ja d i P e r d a n a M e n tr i P a m a r e n ta h R e v o lu -s io n e r R e p u b lik I n d o n e s ia ( P R R I ) n u s a te r u s n a ja d i R e o u b lik P e r s a tu a n I n d o n e s ia ( R P I ) h e n te u b o g a m a k s u d n g a b a r u n ta k k a n a g a r a R e u b o lik I n d o n e s ia . N u r u tk e u n in te r p r e ta s i h is -to r is n u d ila k u k e u n h a r ita n u r u tk e u n N in a , g e r a k a n R P I jB P R R I te u b is a d is e -b u t p e m -b e r o n ta k a n ta p i g e r a k a n p r o te s d a e r a h k a p a m a r e n ta h a n p u s a t, h u s u s n a P r e s id e n S u k a r n o n u d ia n g g a p g e u s n g a la n g g a r k o n s titu s ije u n g c o n d o n g te u -in g k a k o m u n is .

P R R I d ib e n tu k 1 5 P e b r e u a r i 1 9 5 8 , h a r ita k a ja d ia n p e r d e b a ta n k o n s titu s i n u k a ja d ia n s a b a d a P r e s id e n S u k a r n o n g a -ja d ik e u n d ir in a F o r m a tu r k a b in e t je u n g m im iti m e ta k e u n u p a y a k a n a tu ju a n n g a w u ju d k e u n D e m o k r a s i T e r p im p in , p a d a h a l S u k a r n o n u r u tk e u n U U D S 1 9 5 0 , K e p a la N e g a r a je u n g la in K e p a la P e m e r in ta h a n ,

Ad

P R R I b e n tu k p r o te s k a n a c o n d o n g n a p a m a r e n ta h a n n u o to r i-te r . S ja f r u d d in n g a y a k e u n p e n e n ta n g a n k a n a k a m u n g k in a n m u n c u ln a h iji r e jim a n u o to r ite r je u n g s e n tr a lis tis s a r ta m u n c u ln a k a k u a ta n - k a k u a ta n a n ti a g a m a ( k o m u n is ) je u n g r e jim a n u in g k a r tin a

c ita - c ita k a m e r d e k a a n b a n g s a I n d o n e s ia . M e r e d ih k a K a b in e t J u a n d a n u d ib e n tu k s a c a r a h e n te u s a h s u p a y a d ib u b a r k e u n je u n g s a te r u s n a k u d u d ig a n -ti k u K a b in e t a n y a r H a tta - H a m e n g k u B u w o n o I X . J e u n g m e r e d ih s u p a y a p r e s i-d e n m u la n g i-d e u i k a n a U U D S . J a i-d i P R R I h e n te u n g a m u s u h a n N K R I , te u b o g a m a k s u d n g a d e g k e u n n a g a r a a n y a r

T a p i h a y a n g n g o r e k s i J a k a r ta . D in a h a l ie u m a la h S ja f r u d d in n g a lih k e u n s a k o lo m p o k ja lm a a n u h a y a n g n g a d e g -k e u n n a g a r a a n y a r , -k u ja la n d ir a n g -k u l -k a P R R I . T a p i P r e s id e n S u k a r n o ta n p a k o m -p r o m i la n g s u n g n in d e s e ta g e r a k a n k u ja la n n in g g a n g a n k u b o r n te p i k a p a tu

-la y a h k o r b a n jiw a .

K u K a p u tu s a n P r e s id e n n o . 3 7 5 ta u n 1 9 6 1 ta n g g a l 1 J u li 1 9 6 1 n u s a te r u s n a d ig a n ti k u S u r a t K e p u tu s a n P r e s id e n n o . 4 4 9 ta u n 1 9 6 1 ta n g g a l 1 7 A g u s tu s 1 9 6 1 , M r .S ja f r u d d in P r a w ir a n e g a r a je u n g p a r a p e n g ik u t P R R I jR P I m e u n a n g a m n e s ti je u n g a b o lis i. D u m a s a r k a n a a b o lis i je u n g a m n e s ti e ta S ja f r u d d in P r a ir a n e g a r a d in a k a lu n g g u h a n P r e s id e n R P I ta n g g a l 1 7 A g u s tu s 1 9 6 1 n g e r n b a r k e u n m a k lu m a t p ik e u n n g e u r e u n a n s a g a la r u p a tin d a k a n p e r la w a n a n je u n g p e r m u s u h a n k a p a m a r e n ta h R e p u b lik I n d o n e s ia . H a l e ta n g a b u k tik e u n s ik e p S ja f r u d d in a n u b e n e r - b e n e r n y u m p o n a n p a n g g u p a y ti p a m a r e h n ta h , h a y a n g m u la n g k a ib u P e ttiw i. T a p i te te la S ja f r u d d in d ita h a n d i s a b a b a r a h a te m p a t, k a k a r a d ib e b a s k e u n ta u n 1 9 6 6 s a b a d a p a m a r e n ta h a n g a n ti k u O r d e u B a r u J a d i. J a d i s a c a r a h u k u m M r . S ja f r u d d in te u k u n g s i d ia n g g a p s a la h s a b a b h e n te u p e r n a h d ija g r a g k e u n k a p a n g a d ila n je u n g te u p e r n a h d ib u k tik e u n s a la h . J e la s k u a y a n a a m n e s ti je u n g a b o lis i S ja f r u d in la in p e n g h ia n a t, P R R I o g e la in p e m b e r o n ta k . N g in g e tk e u n ja s a -ja s a n a a n u g e d e k a n a g a r a je u n g b a n g s a tu r ta k a b u k tia n y e n M r . S ja f iy d d in la in p e n g h ia n a t n a g a r a a ta w a p e m b e r o n ta k , m e m a n g k a c id a p a n te s n a u p a m a M r .,S ja f r u d d in d ile le r n u g r a h a g e la r P a h la w a n N a s io n a l.

D in a n u tu p w a n g k o n g a n P r o f N in a n g e c e s k e u n " L o b a je le m a s a b u d e u r e u n u r a n g a n u g e d e ja s a n a , ta p i h e n te u m e u -n a -n g g e la r p a h la w a n , je u n g te u h a y a -n g e u -n d is e b u t p a h la w a n . T a p i h e n te u b is a d in a f ik e u n y e n n g a n s a e u tik n u b is a d id e u d e u l k u u r a n g p ik e u n d ia n g k a t ja d i p a h la w a n n a s io n a l s a b a b k r ite r ia n a n u b e u r a t je u n g k u d u n y o r a n g lu k a lik u p e r -ju a n g a n s a lu y u je u n g a n u g e u s d ig a r is -k e u n d in a U n d a n g - u n d a n g je u n g P e r a tu r a n P e m e r in ta h . N u r u tk e u n P r o f .N in a a n u d ia n g g a p p a n te s d ile le r g e la r p a h la w a n a r e k te r u s d ip e r ju a n g -k e u n , a s a n a ja n b is a ja d i a y a a n u h e n te u p a n u ju k a n a p a h la w a n a n u d ile m b a g a -k e u n ie u . N a h a k itu ? S a b a b n u r u tk e u n a n g g a p a n s im k u r in g s a p a r a k a n c a n u r u tk e u n N in a , p a h la w a n n a s io n a l te te p d ip e r e lu k e u n , s a h e n te u n a p ik e u n m e r e k a tu la d a n a n je u n g in s p ir a s i k a g e n e r a s i n g o r a , e lit p u litik je u n g m a s a r a k a t d in a u m u m n a . K u m a h a k u d u n a m e r ju a n g -k e u n k a m e r d e k a a n je u n g n g e u s ia n k a m e r d e k a a n , la in n g a n c u r k e u n n a g a r a a n u g e u s d ib a y a r k u g e tih je u n g c im a ta p a h lw a n s a p e r ti M r . S ja f r u d d in P r a w ir a n a g a r a . K itu N in a L u b is , G u r u B e s a r I lm u S e ja r a h F a k . S a s tr a

(3)

k e b o n .

K i r a - k i r a o p a t p u l u h p o e r e n g s e r n e l a k , b o n t e n g e n g g e u s b i s a d i p a n e n . B o n t e n g b i a s a n a d i p a n e n t i a p 3 - 5 p o e . s a k a l i s a l i l a s a b u l a n . L a j u , l e u n c a o g e b i a s a d i p a n e n k i r a - k i r a s a b u l a n t i r e n g s e r n e l a k . P a n e n l e u n c a b i a s a n a t i a p m i n g g u s a k a l i s a l i l a 3 - 4 b u l a n . P e p e l a k a n s e j e n a , r o a y b i a s a n a m i m i t i b i s a d i p a n e n l a m u n s i k i - s i k i n a m i m i t i r a d a g a r a r i n g , b i a s a n a k i r a - k i r a u m u r 6 - 7 b u l a n t i u m u r m e l a k . P a n a e n r o a y b i a s a n a m a n g r u p a p a m u n g k a s p a n e n s a g a l a r u p a s a y u r - s a y u r a n d i k e b u n . L a h a n u r u t k e b o n s a t e r u s n a d i i s t i r a -h a t k e u n 2 - 3 b u l a n n e p i k a a k h i r u s u m h a l o d o . L a j u , s a e n c a n a d a t a n g u s u m h u j a n , t a n e u h d i p a c u l a n d e u i p i k e u n m e l a k s a m p e u . M e l a k s a m p e u b i a s a n a d i m i m i t i a n l a m u n e n g g e u s a y a t u r u n h u j a n . M e l a k s a m p e u b i a s a n a t i a p t a n g k a l a n g g a n g n a k i r a - k i r a 1 X 1m z . P i k e u n m e l a k j e u n g n g a r a w a t k e b o n s a m p e u b i a s a n a h e n t e u k u d u g e d e m o d a l j e u n g l o b a t a n a g a , s a p e r t i m u p u k j e u n g n g o r e d . U m u r s a m p e u k i r a - k i r a 8 - 9 b u l a n b i a s a r e n g s e s a k a -b e h n a d i p a n e n . N a h , r e n g s e p a n e n s a m p e u , b i a s a n a t u n g g u l - t u n g g u l a w i s e s a n u a r a n , n g a m i m i t i a n s a r i r u n g a n d e u i . P o n k i t u d e u i t a t a n g k a l a n a n u t a d i n a d i t u t u h a n m i m i t i h a r i e u n d e u i . K u k i t u n a l a h a n u r u t m e l a k s a m p e u b i a s a n a t e r u s d i i s t i r a h a t k e u n k i r a - k i r a 3 - 6 t a u n . H a r t i n a l a h a n u r u t k e b o n t e h b i s a d i g a r a p d e u i p i k e u n n g e b o n , b a r i s a k a l i a n m a n e n a w i a n u u m u r n a e n g g e u s n i n c a k k i r a - k i r a 3 - 6 t a u n . S a r n e m e h l a h a n u r u t k e b o n b i s a d i g a r a p d e u i , p a r a p a t a n i b i s a n a n g a -g a r a p l a h a n l i a n n a , n u a r a n a w i d i w e w e n g k o n s e j e n . K u s a b a b k i t u p a r a p a t a n i d i n a n g a g a r a p t a l u n b i a s a p i n -d a h - p i n -d a h t e m p a t j i g a n g a h u m a d i l e u w e u n g , t a p i i e u m a h p i n d a h p i n -d a h n a d i t a l u n a w i . C a r a n y i a p k e u n k e b u n d i w e w e n g k o n a n y a r , s a r u a w a e s a p a r t i a n u e n g g e u s d i j e n t r e k e u n d i l u h u r t a d i . K u k i t u n a , n g a g a r a p t a l u n l a m u n d i b a n d i n g k e u n j e u n g n g a g a r a p h u m a a m p i r s a r u a . B e d a n a l a m u n d i h u m a m a h p e p e l a k a n a n u u t a -m a n a n y a e t a p a r e g o g o , t a p i d i t a l u n m a h k a c a n g r o a y a t a w a b i a s a o g e b a k o . S a l i a n t i e t a , l a m u n d i h u m a m a h e n g g e u s p a n e n p a r e , l a h a n h u m a d i i s t i r a h a t k e u n j a d i n g a w a n g u n l e u w e u n g u r u t h u m a a t a w a r e u m a . L a i n d e u i j e u n g t a l u n , b i a s a r e n g s e p a n e n r o a y , l a h a n s a t e r u s n a d i p e l a k a n s a m p e u , t a p i s a t e r u s n a d i i s t i r a h a t

-Mangle No. 2349

k e u n a n u a h i r n a p i n u h h i e u m d e u i k u t a t a n g k a l a n a w i , n y a e t a a w i t i m b u l d e u i t i n a s i r u n g a n t u n g g u l - t u n g g u l a w i u r u t n u a r . K u s a b a b k i t u , d i h u m a b i a s a n a d a u m a n y a e t a - - h u m a r e u m a -h u m a - , t a p i a r i d i t a l u n m a h n y a e t a -t a l u n - k e b o n - -t a l u n - . M a r g a l a n t a r a n r o t a s i k i t u h e n t e u h e r a n s i s t e m t a l u n b i a s a o g e d i s e b u t s i s t e m " t a l u n -k e b u n " . U m u m n a d i n a s i s t e m t a l u n a w i a t a w a t a l u n - k e b u n , k a k a y o n a n u k a c i d a p e n t i n g n a n y a e t a a w i . A w i k a c i -d a m a n g f a a t n a d i n a s i s t e m t a l u n . A w i b i a s a n a d i m a n g f a a t k e u n p i k e u n f u n g s i s o s i a l e k o n o m i b u d a y a , d i a n t a r a n a p i k e u n b a h a n p a g e r , t u t u r u s k a c a n g r o a y , p i k e u n s u l u h d a p u r t i n a u r u t t u t u r u s , j e u n g s e s a t u a r a n a w i b i s a o g e d i j u a l k a t u k a n g b i l i k . S a l i a n t i e t a , t a t a n g k a l a n a w i o g e p e n t i n g p i -k e u n f u n g s i n y u b u r k e u n t a n e u h , n y a e -t a t i n a d a u n - d a u n g a r a r i n g j a d i k o r n -p o s ; s u m b e r p u p u k j a d i l e b u s e s a n u a r a n a w i ; j e u n g p e n t i n g p i k e u n n a h a n e r o s i t a n e u h a t a w a n a h a n l o n g -s o r . S a l i a n t i e t a , t a l u n - k e b u n o g e b i a s a r e m p e g d i p e l a k a n k u r u p a - r u p a p e p e l a k a n , s a r u p a n i n g s a y u r - s a y u r a n , n y a e t a r o a y , b o n t e n g , l e u n c a , s u r a w u n g , t e r o n g , t o m a t , c e n g e k j e u n g s a j a b a n a . D i t a m b a h o g e k u c a m p u r a n r u p a - r u p a k a k a y o n b a h a n b a n g u n a n j e u n g b u a h - b u a h a n , s a p e r t i m a n g g a ,

n a n g k a , k a d u , p e u t e u y , a l b a s i a h , t i s u k , s u r e n j e u n g s a j a b a n a .

R u p a - R u p a

Mangfaat

T a l u n a t a w a t a l u n - k e b u n s i s t e m a g r o f o r e s t r i a s l i U r a n g S u n d a g u y u b -n a r e m p e g d i p e l a k a n k u s a g a l a r u p a p e p e l a k a n , m a n g r u p a k a k a y o n j e u n g p e p e l a k a n s a y u r - s a y u r a n . K u s a b a b k i t u t a l u n a t a w a t a l u n - k e b u n m e r e r u p a - r u p a m a n g f a a t k a p a r a p a t a n i d e s a , m a n g r u p a m a n g f a a t s o s i a l e k o n o m i b u d a y a k a t u t m a n g f a a t e k o l o g i . M a n g f a a t s o s i a l e k o n o m i b u d a y a t a l u n d i a n t a r a n a , n g a h a s i l -k e u n s a g a l a r u p a b a h a n p a n g a n k a r b o -h i d r a t ( s a p e r t i s a m p e u ) , b u a h b u a -h a n , s a y u r a n , b u m b u m a s a k , b a h a n i n d u s t r i , b a h a n k a r a j i n a n t a n g a n , b a h a n b a n g u n a n , j e u n g b a h a n s u l u h . S a g a l a r u p a b a h a n h a s i l t a l u n t e h b i a s a d i g u n a k e u n w a r g a d e s a p i k e u n n y u m p o n a n p a n g a b u t u h s a p o p o e ( s u b s i s t e n ) w a r g a d e s a a t a w a h a s i l l e u w i h n a b i a s a o g e d i j u a l k a p a s a r p i k e u n n g a h a s i l k e u n d u i t p i k e u n m e u l i s a g a l a p a n g a b u t u h w a r g a d e s a . S a l i a n t i e t a , t a l u n o g e k a c i d a p e n

-t i n g n a p i k e u n m i a r a l i n g k u n g a n a t a w a f u n g s i e k o l o g i . D i a n t a r a n a n y a e t a f u n g s i k o n s e r v a s i h a y a t i ; k o n s e r v a s i r u p a - r u p a p e p e l a k a n j e u n g t a t a n g -k a l a n ; n g a h a s i l k e u n o k s i g e n ( 0 2 ) ; b i s a n y e s e p g a s r a c u n p e n c e m a r k a r b o n d i o k s i d a ( 0 0 2 ) j e u n g n y i m p e n k a r b o n ( c a r b o n s i n k ) n g u r a n g a n p e m a n a s a n g l o b a l ; l e u w i h t a h a n t i n a s e r a n g a n h a m a j e u n g a n o m a l i c u a c a ; m i a r a k a s e j u k a n a t a w a i k l i m m i k r o ; m i a r a t a t a a i r a t a w a h i d r o l o g i ; m i a r a k a s u b u -r a n t a n e u h : n g a l i n d u n g a n e r o s i t a n e u h j e i i n g l o n g s o r ; j e u n g t e m p a t i m a h n a ( h a b i t a t ) r u p a - r u p a s a t o , s a p e r t i r u p a - r u p a m a n u k , s a r a n g g a , j e u n g l i a n n a .

T a p i , h a n j a k a l n a k u s a b a b s i s t e m t a l u n k u r a n g d i p a l i r e k u p i h a k p a m a r e n t a h a t a w a p a r a p i h a k a h l i - a h l i t a t a n e n , d i t a m b a h d e u i k u b e u k i n g a -g a l a k s a k n a s i s t e m e k o n o m i p a s a r n y u -l u s u p k a s a g a l a p a l o s o k d e s a . B a l u k a r n a l o b a t a l u n d i d e s a a n u d i r o b a h d i a l i h f u n g s i k e u n k u p a r a p a t a n i j a d i k e b o n s a y u r k o m e r s i l , s a p e r t i k e b o n t o m a t , k e b o n k e n t a n g , k e b o n c a b e , k e b o n k o l , j e u n g s a j a b a n a . A k i b a t n a , p a r a p a t a n i k u d u r n e u l i r u p a - r u p a a s u p a n p i k e u n t a t a n e n t a n i , s a p e r t i b i n i h , p u p u k , j e u n g o b a t -o b a t a n . P o n k i t u d e u i h a s i l n a k u d u n g a n d e l k e u n u t a m a n a d i j u a l k a p a r a b a n d a r d i k o t a . B a l u k a m a , e k o n o m i d e s a j a d i g u m a n t u n g k u a t p i s a n k a n a p a n g a r u h a n p a s a r g l o b a l a n u h e n t e u m a l i r e k a n a k a p e n t i n g a n k a j a l m a -j a l m a a n u h e n t e u b o g a m o d a l g e d e .

S a l i a n t i e t a , l i n g k u n g a n o g e j a d i r u s a k , s a p e r t i t i m b u l n a e r o s i t a n e u h j e u n g n g a b a l u k a r k e u n c i l e u n c a n g n g a g e r u s t a n e u h j a d i l u m p u r a t a w a s e d i m e n k a w a l u n g a n j e u n g d a n a u ; s i s t e m h i d r o l o g i k a g a n g g u ; k a r a g a -m a n h a y a t i n g u r a n g a n ; h a b i t a t s a s a t o a n a n u n g u n t u n g k e u n t a t a n e n o g e p u n a h ; j e u n g r a c u n p e s t i s i d a b e u k i c e u y a h b i s a n g a b a h a y a k e u n k a s e h a t a n j a l m a j e u n g s a k a s a k a b e h k a h i r u p a n d i a l a m . K u s a b a b k i t u s a k u d u n a m a h s i s t e m t a l u n t e h l a i n d i a l i h f u n g s i k e u n j a d i k e b o n k o m e r s i l s a y u r . T a p i , t a l u n k u d u l e u w i h d i b e r -d a y a k e u n d e u i , s a p e r t i h a s i l e k o n o m i -n a k u d u l e u w i h d i t i n g k a t k e u n , t a p i o g e b a r i t e t e p b i s a m i a r a a t a w a n g a r a w a t l i n g k u n g a n .

Johan Iskandar

Dosen Jeung

Panalungtik

Lingkungan

di PPSDAL-Unpad.

- - -

Referensi

Dokumen terkait

Sebuah skripsi yang diajukan untuk memenuhi salah satu syarat memperoleh gelar Sarjana pada Fakultas Pendidikan Teknik dan kejuruan. © Tina Septiani Nurachman 2014

Berdasarkan latar belakang di atas maka peniliti tertarik untuk melaksanakan penelitian tentang hubungan intensitas kebisingan di jalan raya dengan nilai ambang dengar

PENERAPAN METODE INKUIRI UNTUK MENINGKATKAN KEMAMPUAN ANALISIS SISWA PADA MATA PELAJARAN BASIC. AIRCRAFT

Mahasiswa tersebut dinyatakan Lulus/Tidak Lulus dengan nilai huruf ...

Pada penelitian ini penulis membangun suatu sistem pakar yang mampu mendiagnosa disleksia pada anak usia 5 tahun keatas menggunakan metode Naive Bayesian (NB)

Sebagai informasi yang penting dan tambahan pengetahuan bagi petugas kesehatan khusunya perawat komunitas untuk mengetahui hubungan peran keluarga dengan pengetahuan remaja putri

Dari berbagai kegiatan positif tersebut ada pula kegiatan negatif yang di lakukan mahasiswa sehingga tingkat kasus pidana narkoba di yogyakarta juga meningkat karena mahasiswa

Demikianlah Naskah Karya Perorangan (NKP) ini buat untuk menjadi persyaratan Seleksi Pendidikan Alih Golongan (SAG) dari Brigadir menjadi Inspektur Polisi, tentang