El Filibusterismo Deciphered Kabanata 22 - Ang Pagtatanghal

c
 


 
                                  ˜
 ˜ ˜˜ ˜

    .   !"!"   # "    .  !   ! ! "#           ! ""       "  " $$ "  "  %    ! &   !"   ! # "        $     !$  ! !        "    &  ".  "  '  " ! "        ()  *     ""  % +  "     ! !    #  "" "     ! !.        ! !  ! "&    !$  "        #"         ! ! " "     "        "   """       %, May tatlo o apat na palko lamang ang walang laman, kahi·t napakagabi na- "! & * !   ".  !  ""        "*!     " "  "    "! "   " "   ""     "    ! *   "  .$ $#   " "    # " %/       ˜
 ˜ ˜ " " *. VVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVV VVVVVVVV MGA PALIWANAG   #  !  !"        #  !   " "    ! !    "   " Y˜ 

˜ ˜

 ˜ ˜ &"!"$ " %c   "" !"   ! $!      ""!  !   % 011&&&%  %2 1$# 1$# --%   )+   " "  ""   " "3     "  ""#    #" . $!& %              !"  ! " "        $     ! '$ $#4(  #    ! !  ! "   !$% ! "    !    "      , $$ $   #" '    "(   ! !1  $      "" "    1  !"%  - +    &   !    "   !                !     ! &        " " %  /." " ""  !  &        %.

"!" ! "     .  * ""   !    !  !       !     %5  67   87!    " 87   89:      #"$# "    ""  %   !  & " #$      &    ! "  " 7$ ;   " " ""     "  "<   ! * " !   # "  " *   "  ! ˜




=  binabati ang mga babaing magdaan sa kanilang harap ng mga salitang dahil sa pagbaligtad na banggit ay tinatawag na bulaklak sa Madrid gayong kung minsan ay nangahahawig sa umaalingasaw na basura% )> ." " "  " .     " " "      &  ipinahahayag nang malakas ang mga damdamin at mga pagnanasang pinabubukal sa kanilang kalooban ng gayong karaming kagandahan?))  +     !   & #"  !"   !          $   ! * &   #  " "     ! "     #"  "      %)  &. " """ "    !?),"   .  VVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVV VVVVVVVV  5 " "  "" # #  " "3  " ! " $ "    ! # "&  % :         ! # "&        "     "     !"  " "3  ! "     #  !"   "  #  .  # #  "  "! $ %  < c"  !"  #"  ! &    """        ! "     "   %  =."" "" !"  " "3  " " "    #  ! &   !# .   ! &  #  "  "  " " "   & " "" $.   ! ! "   $ #   3  $ ##% +  ! "  !  ! .     "  "  "  " " "3  "    "   $ # $ @ #"$ $   " "      " !˜




%  )>    ˜

 ˜!  ˜
˜˜˜



 ˜ ˜!

˜˜

 ˜    ˜    

˜   

  ˜˜  ˜ !˜˜    ˜
˜   A "  !"!"         ! !  " " " "3   #  "   !  %  ))7    ! &  ! " !      &  "" # # "     &  "  ! "  # #  #      $%   "      #"#" "    "  "      !"  "" &  "       )  !  #$$#        #    !   !" % " " .     #"  "       #    "!#$  "    % .

 !       #"  "       "! )-    .$ $#   !" !  "     # $  !       .$ $#         "   "       "   "     "   " "" " """! "  !""   " "      $       "!   & #"*   " &   "    &      " "       !  " !   " * "   .  &       ! "" "   "  
)/  " *   "        $" "" " " "!. !  "    ""    !  " 0  6 ! ! 8 ! ! " "89)5      $*       "       #  "  ""  "  !       &        ! ""  !"!"     "    &   &       0  6  !  " 8   "&  ""%9):  +    *    !   0   8!! !8Wala nang natitirang walang laman kundi dadalawang palko at ang sa Heneral na naiiba dahil sa mga kurtinang pula%)< #!$#   .  "     $     ##     "      "   "  & "  ""   ! "     *. !  "     #"     )= "  "       "   !  VVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVV VVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVV VVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVV VVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVV V ),     !"  !   " . " " #".  !%  )-"        !" !       #"    $! %   "& "#"  $#" $!&     #" # $         " % '7 "!       ) !   ! # $#"   ""!        "%(  )/   !" "    !!          ˜˜ !

 %  )5     !"  !    "  ! A      ""   !   "   $%  ):   $  ""&   A " "  "   !$    ! %   !      & " "  # & #" " "3   #  "  $# " %  )<  &  !   &      !  " .$ $#   " " #"   # " %  )=c !  "   !"!" #"  ! &""          "        "             %  """ " "  "   .

  &  " ".   "    #"  .   "" " *       "   #" ""B%>  !"  "   #" ""B  " " ! "        "   !      &"#   " & .     % 6!   " "89     ""     !"  " """        !  " #"%      " !      %6!  " "89 "   ! "   %     *  "        #"$#  $ #         &" 0  6+ " "8+ 8+ " "8+ 89     "          !    #   "!     "  !  * ! "    "      " "  !       &  ˜
˜˜   " &     %       "   .  !  !        " &         !              ##   !  " "    ! !   " #"  ! "    "   "     #"     ! !  & #"*" $ #   %)   Narinig ang paswitan at galit na lumingon ang ginoong may matigas na kalooban sapagka·t inakalang siya ang sinusutsutan " ".   !     !   #   !"   "     !      "  " "!   !  "   "   ! ! " "" ""  #!$#   $ "   ˜.  #     "  .$ $#   C$# #  + !     # " ". "       "  "  " "  &    ! ""    & !   !     ! " "        !   &      "     "   "  !   #"   "     & #"* "      "  &  "  "      !  %+ !    "     #"$#  "  #!$#   "  % VVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVV VVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVV VVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVV VVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVV V.    " $   

   &  ".  A      ˜˜  .      ! "!#  

%  > +"   #" ""B  "         " "3    

  ˜  ˜˜  ""  "   " % ). " & ! "     !" " "          # .     " ! "  #  "" "  &$%c$    " "  . &$$#  & #"  "%    " "    &$        "  $!$.   #    #" %     !   !" .   ! "" '
D+
(
# D + 
#"E    !"!"  #"  !    " "3      &   $!$     "   "       &  "  ! "    ! "  " "          " " " "3  "    $!$  #   $ # .  " .$ $#     '  0 " #  "  "  " " .

    "     #     "   !  !     !"      .  &  " $ %    !  "*   "  ! # "  !"         $ upang mapalambot si Don Custodio%,   "    "$     $ $ .     !     " ".    "     %  " " ! "   "  " .   "  
 "  $#$  # $ .  #  "     -     "   "      #"   "      !   "    $  !     .  !           $ %  6  #" !    $#$ 89   & #"*" 
 '"
      #"(  ""    #""  "%   +"  ! # "    !"!"  "   " "  !  $    ""  ""    $  # "   "    "      ! .  .  & "                 " . % +" + B   !   "!       "       &   "   !   "    !      "      .     "      " #"  !        ".  . %  &    !   !     "  " $2   ! "    !    ""  $" ""! "  !"!"  "$   ! "" "" !"!"  "   "+ B  " ! # " ! &       "   " "Isagani lamang ang natitirang malamig at bahagya nang mangiti%    .   #" "  E/    !"c  "     !" " "  "  !  !" !   " D " $ $3% +" *  * "     " *. ! "%  "*" "   " "" "  ##    "  !    "   #   ""          * & #"  "" "  &  .   ! "     "  %+  .   "   & * !    " c  "      !   VVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVV VVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVV VVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVV VVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVV V    !    " ""       "   &  "          A. !˜˜
(  ,   # !     "  "  #"2"  #"       "   "E       "  "$ !  
 "E+"$ #$  "   " " "     !"%  - !"!" #" " &$ "  ! " "    "   " " " . "%  /     "     ! !    "    "!    "!  " "3     ""  " "! "c  " ! "   !"#        ! "    "! " %.

" .  !         &     " " # #       "  " "" "   !            !       !   !  &%       ! &  " c  "* " " "   0  "  "  !  "   #       !    "     "  "          ". !    ! !.   !  " # "   !   " """   "   !  !  & &    "*   #" !              & " .  " "   " "" "% " " "     !   "   ! # "  + B   "* & #"    !  *     "  &  &      " "  $ & #"   !  !     . !      ##   &      "&  ! " !" "   "   ""  " ".    % 7     "    .  #"   "    &  " "    !      "    "  .$ $#   "  & "    "         "     .   "     !"  "      & "   .  " *     "% C  !  !  & #" "   .  "     !       &" 8""    &  " &   ""   !       & #"*     " " "   . " " "   !"  "  & #"* " "  "  !        &.  "    "  &   "        .   !   #     #   !    " " ?    """  "    !    !  &"    "    "  "          .     !  * " !   !      %  Isang matinding palakpakan ang nakapukaw sa kanyang pag-iisip%5    !        "    #    !      .          !"  
# $B"$ .  !   #   !  ""    !  !      %       $ VVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVV VVVVVVVV  +  !        "#"&      #    " !        ! "  "! "   ""    !"c  ""  "    # . $ """  !  !"  ! " ! "   %+ ! "  !" " !      "  "  "   " "3           "    ! " ! "    "$ # "B$#  "! !  ! .$ #"" %  .""        "    


 '; " $(  "  "    "     . &    

˜
 " "3         # &  " $ # "B$#   "      !     $    "" &%  5 !"!" #" "  &  " "3  $!$ "" ! "c  " ".  ! ""#  "   "   ! ! %    ""  $"!  "   !  
˜

 "     "#$!# " " ""#    "   $!$  "  "    "   " "3    &   "  "  "        % .

  "   "        "         " "*  "   !"  "  ""     ""           !". "  " .      ! "  "  ""   "#"     #" $    "  ""  & #"  " %:      " &"     "  #   ˜ ˜8 ˜ ˜ '    !  ( .  ! "". " !       !  ""# ! " !  *    ! " "  "  
 "    ! " $   & #"* ""     " " "   &      "    " . " ""<  ""     !       !     "              " "!  .  !  "     !"  !   ""   &    #"   $     %=  6Êh, ang mga Pransesang ito!9 !        ! "  " "    !       #" #"  #$!   "  !     . !  "%,> . VVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVV VVVVVVVV :              $#$         $  " "      "!"! .  "   "   ! #       ""   ! ! " " "     $!$   " " "3   "  "    ! "       % 011&&&%$%2 1& 2EBF3! !.&  <+  "  " !" ! "#  " "3   $  """     $!&     "    #" # $   $           !   #"    !$     " %  #"  " " ! # "      " . $#$ Y

˜ ˜

 ˜˜ ˜ " ""   "   " "3   "    "  "  "!    "    !   #"    $   ! " !  . %  =. " &       # & " "3 % " "  " " .  "  ! "  ! "  " $   !      #"  # $  ""      !     ! "  $#    !    !  # " .    #" !    !     " !"!"      #" % '"  
 "  "#"   &#"     #    !  &    " !        .  & "$ (%  ,> "#$% ˜
   ˜  &  ' ˜
    

 ˜ !˜( ˜  

˜

˜ ˜ 

  ˜˜

(

!

˜ !

˜


% Nagandahan si Don Custodio sa mga babaeng artista%    "  "    ! ! "!  "   8      #" #"  #"  !  $  '  " "" .  "  ! " (      #"    !   &   "      !  %     "    !"     "  &   ! "     "      #""  """  # &  "     $ " "    " "  . !  &  "   $    #   ! "   #$!% .

 6±
  
   



  

?8  &" " C$## $ "           !     "  .$ $# %,)  6 ! ! !"    



89    " $  ! !   .   "      # $   !   ! $  ! " "  " #   " %6Mangagsasayaw ng 



, Makaraig%9,  At masayang pinagkumos ang kanyang mga kamay%,,  + . "  !#"  " "" " " " " $ "  &   "  "   ! "  "!   &   " #     !"  . "       !  "  # $  !       "       " "   "          &  . "  "" "   """ 2$ #    %,-   +" + B    "  " "    # $  "  & #"*    "   !     ! "" % C   #"      "  $  !   nguni·t malaki ang naitutulong sa kanya ng mga salaysay ng. VVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVV VVVVVVVV ,) ±
  
   



  

?8 c" "& " #"          !    "  .$ $#       #" # $% " "       &" " C$## $   " "   !      "  .$ $# %   # $   #"#       "  " !  "  "   6


 

 

     
  

9 A " "  !   " "3   " "& " #"  


 

 

    
 

  ,  #" " "  $   "       &" " C$## $  " " " . "" " "   !   " ÑhismisA   "" "     &  



 !    !       .  &        """          ! "   " "% 011&&&%$%2 1& 2EBFc5 011&&&%#". "2 %2 172$2!$ 1"21=)=-12 2   Äubalit sa pag-aaral ng salitang 



 ay mayroong dalawang pakahulugan sa nobelang ito. Ang maling akala ni Tadeo na ang 



ay isang malaswang sayaw at ang higit sa lahat ² ang tunay na 



ay mauunawaan ninyo sa pagpapatuloy ng pag-aaral sa kabanatang ito.  ,, c  !"     "& "   "  . "!  !     



%  ,- c"  !"  #"   $ #        ""  ""      ""  "  ! # "&   % .

katuturan na inilathala ng mga pahayagan, at ang iba pa·y natakpan na ng sarili niyang palagay%,/   69   6     &         $  " .   %9,5   Äi Makaraig at si PeÑson ay humanda na sa pakikimatyag at nangakangiti na hindi pa man%,: +" c  "*   "  !  " " . !!  "  "   !             " """     "     !" !  "D "$ $3%    "*&      !    "   "  %,< "  " +$#$$ "  ! " "          #"   #   ! .        ?   6^˜ 8) !˜ ˜ *˜!

˜

˜E9,=          "#    !      &     *   % c  "     ! !   !                ! 0 +" +$#$$ ! " " " " ""& .   "  !""    $   " "  .   ! ! ". "".  "  ""   !"   """. "  ""  & #"*" 2 # $# .  ! ""  "    $#"$   % Äinundan ni Tadeo ang tingin at nakita ang isang ginoo, na may VVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVV VVVVVVVV ,/ c  ""     " "3  !      &     "    !    " ! " " "    !     &"!  # $%  "     &    "  $#$  

˜  ˜ 

 ˜ ˜    #"" "     % ,5 G      !   " + B   &"!  # $  "      !&$       "   "   "     

!  "       %      & !   "  !   "    " "&   "  $     #" # $     &     ,: c     !  !          "  $2    ! # "      " " "   "   #"       %  ,<+##  A&    "    &     ,=.8+"     " +$#$$A" " "!  "+$#$$          "    "   "   " " "  "   ! "    !    % .

balatkayong misay at may isang napakahabang ilong%  6X




! 

8  6"c#$ "89->   69   " + B  6 !"  !     !      #"   $%9   +"    "  #$ c#$ $ na isang mahilig sa musika at may kahusayan sa wikang Pranses  "  #  "  #$ + B"      & #"* "  " $!#$   #$""      !    "          !  * ! !"  %-)      "   #"  " ". ""   " .                 ". ! . "  "  "     "    #"  !"        . "" &  !"!""  !   ""   "             &"!  # $  "  "   """ # $ $ !$  "  " &  " &   "  "" ! "  *  " ""          !"%-   Äi Äerpolette ay nalilibutan ng dalawang makiyas na opisyal, ng isang mandaragat at ng isang abugado-,.  !"  !!    !       !    &   "     "   & #"      " ""     !          %   " "" " +$#$$     "  "!"    !"  ""  " !   ""     ! "!"   "  |. ˜   " "&           !    " !  & #"* "  #$   "  " $" #%  VVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVV VVVVVVVV -> X




  ! 

 A "  $!#$              ! "1 "  ""&  "  $  !"   "     !"  .    ! !! + #$$A" #$c#$ $%  " "   ! !  &  " "3  $!$  !   "%   " +$#$$   " & " #$c#$ $ ! " " " . % 011&&&%&# $ " %#1 "12H)"#%        " " "    "       !     "  #$+ B" +$#$$  -)." ""    " #$+ B"" #$c#$ $"   ! " "  " !   ! !"   ! " % - c   "& "     "" & .     ""        ! "  " "         +  ˜
˜     ""      $  #" %  -,   "    "  ! ""! +$#$$% .

6?

, 

, ?
 ! 




89--    " & !    """ #$c#$ $    "  "   "" ""     "  !    " "  " "%   6
 289   " "  #$ c#$ $   "" !  !  %  6  ˜
8

. 

˜˜
˜8


 
,

 ?-/  6I! ! ,
!˜Y 8-
 ,˜ !˜
˜.   ,|!˜-5    "#   " #$c#$ $   "     $%     ""      ! !     "   "  "  ! ""          !      

 ˜  '  (.     C# $ $# % At iyon nga ang dahil kung kaya·t si Padre Irene, sa pagtupad sa kanyang katungkulang pagiging kaibigan at pagkamanunuri, ay nagsimula ng isang palakpak upang mapalakas ang loob ng babae: karapat-dapat naman si Äerpolette sa gayon%-:  VVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVV VVVVVVVV --     !"  

. A  " "   " "&  " +$#$$   . "" & ! "  #  # " " #$c#$ $ " "  " 2 / ˜

0.  ! $  !"      !  .  "  "    ! &  !   $!& !     ! $ " "  |

  ˜ 011&&&%$&%2 1& $J-/55<=5J# " $%   % -/  ˜
8' 

˜
( .  #"" 1

. '""2"(  #" ! 1

˜˜
˜8'malaking hayop-(1


 
,

 0'" " ! !  "&  (%  "" &  "  ! !"   "  #$c#$ $ +$#$$%"" .     " %"   "+$#$$   !" !   '  !" ! $(. "  #$ c#$ $   "   ! !"        #"%   "     ! "  # " . "" &   ! !  +$#$$  " "&  "     "% ." " !  "&   " +$#$$  "       "  ! "     ! "  #   "    "   "    " %  -5! ! ,
!˜Y 8'& !  " ""(1-
 ,˜ !˜
˜!


 

   1.   ,|!˜2

 |!    !   "  #  " "+$#$$!  #$c#$ $  "  "  !  ! # "&  &   "%  -:c  " !  !"  ! !" #$c#$ $! +$#$$%     #$    $ . " "!   ! "  "  #$     lagusan           #"%  #"  #"      ! ! "  #$ c#$ $   #  " #  ! +$#$$ "   ""      " !˜

  ˜  #" # $  lagusan        #"% .

 +   * "    "    "       " $2  . ! ! " "  !"       ang 



lamang ang wala%-< ! #   "   "  !  " "  "   "      !  !      !          $.       dahil sa udyok ng mga taong nag-aantay-= gaya ng ating mga nag-aaral, na makakita ng higit pa kaysa isang 



%/>  *
% 
% 
% 
% 
% 
% 2 !
˜3

 %

˜3

  *
% 
% 
% 
% 
% 
% 

 



!
˜˜ 

! 45  Ang tugtugin ay huminto,nangagsialis ang mga lalake " "   "!      $  "   "    "      &  . " &     "   ! "" . Ang pinag-uusapan ay pagsira sa usapan ng isang hind nakarating%/   6Animo·y mga makaw na magpapansit89   "  #   " $2 %/, VVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVV VVVVVVVV -<  & &    $  $    "       ! !    "     1!    % G   "  !"  !      !          A   !     !      !     ""   !     ! "      ""     !    $ " !" ""   " %  -= " "     &   !      $    ! 

 ' $4  (  ! # "&   "    !"  "
 2 "2"    !         ! !   $#"! %  /> ." "               $  $  #"  "   !"  !  !           %      " " " +"   !  7 ""   ""    6c  $$ !  ". !     "   "    c  "  ! # "9%  /)  #    !  !"    "  " " !     !&         "    !!   #"  " ! " $% 011&&&%$%2 1& 2EBF3! !.& " $ "   /0/ !  "  "         "      "        6+2" 2" 2" 2"9  "" &  6Do you dispute, fight9   6Now we are going to Ñount the strokes9   !       &""   "   !    A  "" &  "  "  $  $   &"           "+"      %  /  " "      " !"     "   .   63


       "  " "  "    "    " %  /,  #"  "  ! #        "$#"  !        #!      $#" " "  ! "  ! "   ! " %.

 6At ang 



ù ang tanong ni Makaraig%/-   6Pinagtatalunan ang pook na lalong bagay na pagsayawan!9   &  !  &  &  "+ B %//   6Animo·y mga makaw na magpapansit!9 ang ulit ni PeÑson na masama ang loob%/5   c    "  !     &  ay pumasok nang mga sandaling iyon at lumuklok sa isa sa dalawang palkong walang laman%/:   &  & #" #$  " "" . .  &          & #" .  ""  ""  0 6 "   ! !   "    !     "& "          !    "  !  "   !   " %9  .           #         !       

    ! 0.   "   " % /< Nakakakilala naman kami ng mga taong lubhang matitino na aakyat na muna sa isang bibitayan kaysa pumasok sa loob ng dulaan bago magsimula ang unang bahagi%/=  "*.  ! &     "* " " &  nakita ang isang palko na wala pang laman"!"   !"  !"  "  !     ! " ! VVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVV VVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVV VVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVV VVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVV V  #" " " " "3      " " $          "          %  /- "    "  ! # "        &    &  ! "  "   %          "  "  ! # "  "     ""         ""      " +"         ! "        "       %  c   ""#   !          .      )=:>*      &       " $  " &  77c%  // c    " + B   !   " "         "   .      #  ! !   %+  ! !   " " " " "3  "+ B      ""    "+"  A  ""  ""!    " " ! !          %  /5  " "   "   " " $2   "  "         ! "  "! $ % " "      #  '" " #"#" " "" " " . " (    "!  &   # $     %  /:c  !    ""#  " " !  %  /<c  "" " " "3        # "  "    ! # .   %  /= # "   # $% .

 "  .  "       !  *  # "  #  .   %5>  6+8+89   6      8 G #"* ##    # $895) .    $   " " .     "        !  tumitig sa palko ni Juanito, na sa akala niya·y doon nadinig na nagbuhat ang isang walang pitagang%5  +     " D "   !  .    "    * ! & #" .  &  "        " ""  &     ! !.     & #"  &   ! ! ! &     !       "  "%5, C   " " "   "      !"    #"    ! *    .  & "     %+"      "#    "!   " na dahil sa mayroon namang lalo pang magaganda ay ayaw siyang mapagod sa pagtingin sa malayo?5- +"  "     "  !       !    ""    " "    !"     " c  "  " "   &  "    ! ! .     " " "       %5/   +"  "            $$ """  !   " c  "     !    #"  " E55     !   "* !      !    !  *    .  " ".    #" " &  "  @"2#" ! D "% VVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVV VVVVVVVV 5>      $   " "  " "  "    #"  !% + " !  "    "  #      #"    %    ! &    " "  " # $   " "  % 5) c """ "               ! "  A  "    "  "    "    "        " "  ""     &"!  " ". "  "" " " %  5 " !"!"   !    " "3  A  ! !    "   "    $!$ !   " "    "   "   #"   #"    !   &. %  5,  !"!"  #"  "   !"  ! !  .   !""  " "3  " D " $ $3  !! & #"  !   &"! # $%  5- " "       "D "%  5/ +  ! "  ! "  "   ! " "    ! "     "    . "      %  55  " "          !  c  "  $$   ! "    . ! ""' "&   ""(       #" # $%.

  C"    " " D "  !    $ "   "     """     " ! "          . ! ! #" "    "  &  &   "  ! !  "   .  " ""     ! #    "*       ! ! %5: +"    @"2#"   &"" &""  ! #          !     "     # &  "   "#2"   % +" D "  #   # $ " $ K  " "8 "          &   "    "  85<  "* " "   " D ".       !  "   "     "     !        '  
 K    (     "  !   +&"0 " D "  ! !"    ! "       &"!  # $   "        !    !    &         #  . !  .  %5=             #"    *                 *    &          " C#$ "2$4        !       #!$  " C$# " $0   .     !  &.  " "    "C  #    !   &   " C#$ "2$4:>  "*  !      "   :)      $!  "   "    !      ! "   . "    " %  6At ang 



ù ang tanong ni Tadeo%:    "*    ""    "        "    " $    "     "" !"        "            

 
  at
  %+"    " VVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVV VVVVVVVV 5: $#$!     "   #"  " D "    !! & #"     "    &"! # $%  5<    !"  !   &.  #"  "    @"2#"   ! #    ""     "" !  D "  " "  "         " "  . $$  ! " ! "   %  5= !"!"  " "    # "D "    %  :>   "    2)      %  :)  "" "  !#$ "" !  "C  #      &  " C$# " $%  :  " "    "     "  $       &     % Äa bahaging ito ay lalabas ang panibagong 



na isang tunay na kalaswaan% .

D "   ! !      !   " " !     @"2#"    " " " "  "* " !  ! #   %:,  6 !    

 ay mga 

  
  ay
 
?9   6   ! "     ˜
˜      

˜
˜ E9     " " %:-  +"D "*" ".  "%   6 $"L$    

˜


    0 " "   " .    "        Ec     ˜
˜ %9   6+"   89    "    @"2#"  6  "       !"?   !   !       #    &      " ?  "*   " .   #"   # 2" ?. "" " " ! 89  6+89    "*  ! ""  " D " .   "   #      & #   " !         "      .  "     ""   ! "! "     $    !"    ! "  !" ! %     "        "  &        .  !   "#$      "     ""   !  .  "   " "      
  %  6c      89  " "D "%  VVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVV VVVVVVVV :,   " " 2 $#$ %        # "  .  !  #"" #  #  %   "   " "" ë

   "  +$#$$  C$# " $ .   !    "         #  #   !  .$ # '     "    #"  ! "(% c  #    &     #  ! "&        !     ! "   "C  # %  :- .  !  #$  !   "% + "   !  .  "     $  " .$ # ' #L" $
# $B"$(  ! ! "  "%   

˜
˜    ! # "& !       ˜
˜  ang mga katulong na may kahusayan sa trabaho%   ! ! " "3  A "      ""  "     "  "    ! " ! ! "  #      "  &     %  .

 6           & #"  " "     .     9  " "  @"2#" %6" .  "    " " .  89    ! #       "  &      ".       * "!"  " +$#$$ na ang mga suot ay ang lalong maiinam nilang kagayakan   & * " *  "   !"  !  "    &     .  ! ""  !  & malalandi .  "    ""   ""    

  % 67 !"E9            " " 6iyan baga ang mga taong bundok na inyong sinasabiù9:/   6." "9    &   ! " " " " D " 6nangagkamali«nangagkapalit« Iyang mga huling darating%9:5  6Iyang mga dumarating na may mga dalang latigoù9::          69 " D "  " "     .  ". %  6
ung gayon ay ang mga dalagang iyan ang mga
  ù9:<   Isang napakalakas na ubo ang sumagi kay Juanito na nakayamot tuloy sa ilang nanonood%:= VVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVV VVVVVVVV :/   ! " " !        $ may maayos na kasuotan at malandi ang kilos  ""  ˜    "&  "D "        $  

 %  :5 ! D " ! "  ! !     $        " . "   !  ! " "  &  !  " "   ::%c !   " "         "    ˜
˜ ' B $   ! D "(  :< " !"!"    "  !    " "3  A "   . " "&   "  "          "      ˜
˜ %kung magkaganoon, ang mga magagandang at malalanding dalaga ay siyang mga kutsero%  :=    .    "   ! !   " . " "&   !.   "     " D "  "    " "  "  "  . ! "    "  $#$ ! " "   % 7&      A  !   &     "D "  dahilan pumapasok sa kaniyang imahinasyon ang hitsura ng babae na nangangabayo% .

  6Palayasin iyan! Palayasin ang natutuyo!9  " &  "  $%<>   E  & " "    #  " " Ec" !" . " D "     "    "    "   ! % .  !"           $          !".  % Äalamat na lamang at si Don Custodio ang siyang nagsabi ng taglay na sakit at sa pangingilag na mapuna ay nagwawalang-bahalang wari·y isinusulat ang pagtuligsa sa dula%<)   6  " "   !   ! ! 89   " " D "  "   &           ilang manika na nagpapagalaw sa pendulum ng mga orasan. At upang lalo pang mahawig ay manaka-nakang inilalawit ang kanyang dila%<     "      "      #   "      "    @"2#"  !  * ""    "    #""   !     !    !    !   " "#2"%   Äi Paulita ay unti-unting lalong nalulungkot dahil sa pag-iisip na kung bakit ang mga babaing iyon na tinatawag na
  ay nakaakit kay Isagani. Ang salitang
  ay nagpapaalaala sa kanya ng ilang banggit na ginagamit ng mga kolehiyala upang ipahiwatig ang isang wari·y damdamin kung sila-sila ang nag-uusap%<,     "   .    "  "    #!$   #  "  " +$#$$  " C$# " $         " "      " ! !$#    "C#$ "2$4%c     ! ! .    "!   ! ! &"   !      #"      "   "      ! # #  .      .   & .  ""!       !  "#" .          " at ang mga babai·y nakipagtapunan ng titig sa ilang nanonood na lalaki% VVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVV VVVVVVVV <>  !   !" $#!"  ! !  &  !"   !         "  &    !  !   % <)    " !" " 
 "    "  ! "  "     #! D " "    $" " "3  ! "   A atakihin ng todo at ibaon na parang baliwala lamang. <    # &  !   &. %  <, $$" "  "  ! "  " "&    !""c  "       #"  # $ " !   "    !$#%    $$  "  #  $  "     !!&$   "  "  ! "    ! & !$"  %.

  +      #"  !   "   "    & .               ""       "    "    #"               !    "   $ "        ! "      !        #" %  6." "   "  . si Äerpolette ang tanging mabuti9   " "      " %  6Ibig ko si Germaine, isang blonde na kaibig-ibig%9  6G   $89  6At ano ang gagawin ko sa bosesù9  6
ung sa inam ng katawan ay ang mahusay89  689 "7$ ; 6    &  ! ! !  &  " .  #"    & %9  +"7$ ;  "   "   7


˜-
˜    !       &  !    nagbibigay sa kanya ng katangian sa mata ng mga nasisiyahan na sa kakaunting bagay%<-   6 " " +$#$$   $ " " C$# " $   ! #"!  ! " ""   "!  " #$ "      !  89</. "".    "       &     %  Upang makapagpanggap na mabuting manunuligsa ay walang ibang mabuting paraan liban sa pintasan ang lahat%   &  "2!$    ""     #"        %<5 . VVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVV VVVVVVVV <-." "  "  #$$# # " " $#  !" ""  %  </ " "  " " "    $ ! #"! %  <5   " "   "!  ""       !             #% #" "    ! "  " !  !    "   $# %c    # " "3   "  "           2  * 6 -
˜ %    "   " 7$ ;   .      !
˜   $B$ $  M# " %.

 +     !* ""     !  "    #"   !  &    % "               ! * "  "  # " %  Hindi malaman kung saan nagbuhat ang balita na ang palko ay kay Äimoun%          % G   ! !"    ""  "   !  " ""  "   !   %  6  & * !" ! !   "#%D! ".   89  ". " %  6At nag-alay ng isang pamuti sa leeg sa isa sa mga artistang babae?9  6+ ! "  ! " E9    "   "  " %  6Äa mabuti sa lahat, ang sinusundan ng tingin ng
apitan Heneral%9  Tinginang makahulugan, kindatan, bulalas na pag-aalinlangan, pagpapatunay at mga salitang paputul-putol%<:  6c"  Monte Cristo89. "  ""  "     %<<  6Ê tagadulot-kailangan ng ÷  89      " .  "  . " " ! +"  %  VVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVV VVVVVVVV <:     "" "  "+"    $#          "  .$ $# %   !    !    "  .$ $#   ! #    #  $!&   "  " " "   "+"  %  <<  " " "3  "  $
#" A  " !    #     " . $   $
#"    !  
˜

    #   ! !  &"   $      "!  "  "$#         "   !"  !  . %%    "   $#$  Y˜  

˜  ˜ 

 ˜ ˜   ""! "       "!. "  "$#   ".$ #  !  $"! ' "  $#"!   !    " +"  (  " " !"!"    ! "    "  !    %   &""  "    "  !   "   "  ""   " C  #  ang nagpakalat ng mga kuwentong katatakutan upang takutin ang mga usisero at mga supertiyoso upang huwag mag-usisa sa
astilyo na ipinagkatiwala sa kaniya ng umalis na amo. Ang kuwento ay ipinakalat ni Gaspard sa layunin na makuha niya ang malaking kayamanan na naiwan ng kaniyang amo.  + $.  0$@"2# 7!N$$# 0+#"$N$$# ')=-( :<% .

+  !  "     #   "& "$2 "+ B  " c  "% +"  $   " !   
 "   "* " "     " ! # "  !"!" !" ! $ %   6G       " " !   "  ! ""  c  "9      " + B   !"!"   &  "   "  $   " " "    " "" "    ! !  "    !       !   $<= 6&   " "     &"!  # $      "   #" #"  "    " "   &"!   " % ." " ! & #"" "!  ! " "! "#"      .   "  # $   "    !    " "&    ! #   ! ! # .  "         !    "           & . .   "% +  ! * &  "   !     " .   "   "  .     % +         .   #"  ! #     .            !.   " !  " ""#       "    "  &   " "!   c $  #"    "!  # " # $?9=>    ""   "  "          !         "    ! "! "  ! ! "     ""     #"   " " % +" c  "*         "        "   " "  !   "  ! " "   !    "  " " .      ""  ""  # "    % c"   " c  "  " #"        "  "    .    "  # "    " "   8   6At kayo, na isang makata, na umaalinsunod sa tunog at sukat, anak ng mga musa9=)    " + B   "!"       !"  !   & #"  " "     " "   "   ! !  "  6 !      "     "  &"!   !     &   !         # $    #"  ! #   VVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVV VVVVVVVV <=      ! "  !     "    "  $  6          "  ! " 9 => +" + B   !   #"  "  $ A  "     "    "   &"! # $     "  &  ! "   "%  =)+  $  " "" !"   " "3 "c  "" " !"  $  $ !       " %    "      "             ! "     !  #  "%  "  " + B   "     #   !"         !  c  " "    !     " "  "  !  % +     )<<>* "  $  $     "   !" "!"    # " $ $    ""  !   "IÄA " " &  " ! "" IZA%  c    !#"  !    " "3 "  !   "" &  $ # $@ #"$ $!   !   "    "  " "3   " . "+"  % .

  !    !  !"      "    C #2"   "    .$##$#   "   # 2$    
 $# E9=  6C  9  " "$2 6"XiÑtor Hugo?9   6+" @"2# . ! ""  $2  " @"2# .  ! "* !      ! *   "      ?  ! * !"    "      " "   "  .      "          # $ .  " "       !  " @"2# .       """  !     "   #" " . "#    !  !      " "     .  !   """     !    !   ! !   !      !   !   *    "       !  !    !!#%=, At saka ang isa pa ay sino si XiÑtor Hugoù=-  "         "    !   ?E9=/    "*    "  "  ! # "   *  !   "   "  ""    "           .   "% . & ! "  ! # "  "   $  " "  !  + B .  &   ! " "!" "!%  7"   "+ B % VVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVV VVVVVVVV =     " " "        !         " 0 C #2"  $ @$ ')/>))/,5( $#.  $.$##$# )/,-)/=<( $ #
 $#O  $ 7 #2 ')5>>)5<)( DP $# 2$ ')<><)<-(   "    "   ""        !       "    !     % =, +" + B   " " ! !     !    %   "  " .  ! " !      # "   "           " !  # "     " @"2# .  "         "    !  # $  "#$!  "" !    " "    . #"      " D$ 7  #$%  =- c        ""    " " " "3    "   " + B %      "@"2#.    "  " ! !"  $  "!  )= +" Y˜  ˜˜      "   "   $  ". "D$ @ M$    #"   ""  !    " "$# $$" $% 011$ %&"!"$ " %#1&"!"1D$ J@ M$   =/  " "   " "  "   " "3     ""  " + B  "   #  " #  ! "      &    !    !     %.

 6   "!0   * "" " # !   !"     ".  . % C   "   & #"    !   "     " !  "  "     " "   !" ! ""%9  6  #  !    aantabayanan kita sa paglabas%9  6 "   !   "9 6


+c c C9=5  6 "   " 89    " $    !%  6   E9   " " + B  6wala akong bagay na masamang nakikita rito, kundi bagkus pa ngang mabuti89  6Êo, ang sagot ni Makaraig na ang ngiti·y mapait, ´nalutas nang sang-ayon sa kahilingan8   !    !"!" !" !  #$ c#$ $89  6   " " #$c#$ $E9    "$2 %  6C  #"   " " 
 " .           !*    "   "8  !   !                    !   .  "    "      #  " ! "  "" ".       !   # ?9  6   E9  6           "     & "     &  "# .       "  " !   # #              &   "   !  " !   "      

!



 !   ! "  " " """      " "!       "$#"   ! $  %9=:  VVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVV VVVVVVVV =5   "        "       "  
 "  #  "  "    !  "  ! $ %  "$           A    .   " !   "  """ " 
 "  "    #$!%   =:  " "   ! . "  
 " " #    ! ""       #   !     "  ! $ "   "    # $    %.

7                 "  "0 " c  "  " "  "*&    " "%  6  !"  *!  !      ! $  9ang patuloy ni Makaraig, ´ay ipinagaganap sa atin ang paniningil ng mga ambagan at abuloy, na katungkulan nating ibigay sa isang ingat-yaman na ihahalal ng