Makalah TMJ

(1)

MAKALAH ORAL BIOLOGI

ANATOMI, HISTOLOGI DAN FISIOLOGI SENDI

TEMPOROMANDIBULA

Makalah ini dibuat untuk memenuhi alah atu

Makalah ini dibuat untuk memenuhi alah atu k!ite!ia "enilaian da!i

k!ite!ia "enilaian da!i

mata kuliah O!al Bi#l#$i %an$ dia&a! #leh

mata kuliah O!al Bi#l#$i %an$ dia&a! #leh d!$' Shant% (hai!ani M'Si',

d!$' Shant% (hai!ani M'Si',

d!$' Siti Rudiana Pu"a De)i, dan d!$' Melani (inde!a Ne$a!a

Dibuat #leh

Nama

Nama * A* Ai%ah i%ah +-...--/0+-...--/0

*

* 1id%a 1id%a Manu!un$ Manu!un$ +-...--20+-...--20

*

* Le# Le# Sa"ut!a Sa"ut!a +-...-30+-...-30

Fakulta 4ed#kte!an

P!#$!am Studi 4ed#kte!an Gi$i

Uni5e!ita S!i)i&a%a

Tahun A&a! 6.676.8

(2)

BAB I

PENDAHULUAN

1.1 Latar Belakang

Dalam item !an$ka manuia te!di!i ata tulan$, endi dan &a!in$an ikat' Setidakn%a te!da"at 69 tulan$ baik tulan$ a:iali +inti0 mau"un tulan$ a"endikula!i +tambahan0' Dianta!a tulan$ den$an tulan$ te!da"at k#m"#nen %an$ membantu dalam "e!$e!akan anta! tulan$ %an$ diebut endi' Sendi da"at be!$e!ak +dia!t!#dial0, edikit be!$e!ak +am"hia!t!#dial0 atau bahkan tidak be!$e!ak ama ekali +ina!t!#dial0' Pada endi dia!t!#dial, dua u&un$ tulan$ tidak lan$un$ be!ambun$, melainkan men%atu dalam ka"ul ;ib!#a %an$ men$elilin$i dan men#"an$ endi' Te!da"at dua la"ian ka"ul endi, %akni la"ian lua! dan la"ian dalam %an$ diebut memb!an in#5ial +menek!eikan <ai!an in#5ial %an$ melumai endi0' Memb!an in#5ial &u$a menutu"i tend#n %an$ men$hubun$kan tulan$ den$an #t#t dan li$amen %an$ men$hubun$kan tulan$ atu ama lain' Te!da"at 5akula! %an$ be!kemban$ den$an baik "ada in#5ial' Pada endi ina!th!#dial, men%atu den$an &a!ian$an ikat, ka!tila$#, li$amen, dll' Den$an demikian "#iin%a ulit be!$e!ak'

Didalam tulan$ k!anial han%a ada atu endi %an$ da"at be!$e!ak %aitu endi tem"#!#mandibula' Sendi tem"#!#mandibula atau %an$ e!in$ diin$kat TM=' Sendi tem"#!#mandibula me!u"akan endi in#5ial %an$ %an$ men$hubun$kan # tem"#!al dan # mandibula' Sendi tem"#!#mandibula dikenal eba$ai $abun$an anta!a &eni endi $in$l%m#>a!th!#dial' Gin$l%m# %an$ be!a!ti melun<u! dan A!th!#dial %an$ be!a!ti !#tai' Sendi ini memun$kinkan mandibula untuk be!$e!ak ke ata>ba)ah, de"an>belakan$ e!ta kanan>ki!i' Sendi ini an$at dibutuhkan dalam men$un%ah, menelan dan be!bi<a!a' Oleh 4a!ena itu "enuli in$in men$etahui lebih lan&ut men$enai endi Tem"#!#mandibula den$an menelaah da!i be!ba$ai umbe! ilmiah'

(3)

1.2 Rumusan Masalah

.'6'. a"a a&a %an$ be!kaitan den$an endi tem"#!#mandibula da!i e$i anat#mi ?

.'6'6 A"a t!uktu! hit#l#$i da!i endi tem"#!#mandibula ?

.'6'8 A"a a&a ;ii#l#$i da!i endi tem"#!#mandibula ?

1. !u"uan

.'8'. Untuk men$etahui anat#mi da!i endi tem"#!#mandibula

.'8'6 Untuk men$etahui t!uktu! hit#l#$i da!i endi tem"#!#mandibula

(4)

BAB II

I#I

2.1 Anat$m% #en&% tem'$r$man&%(ula

Sendi tem"#!#mandibula te!di!i da!i ata a!tikulai +"e!endian0 %an$ dibentuk #leh tulan$, %akni "!#eu k#ndilu mandibula "!#eu k#ndilu ini be!bentuk eli" %a$ tidak !ata "ada "#t#n$an melintan$ den$an leba! medi#late!al dua kali lebih leba! da!i ante!#"#te!i#!' Pe!mukaan a!tikula! "e!endian dila"ii #leh &a!in$an ;ib!u a5akule! +;ib!#ka!tila$#0 %an$ lebih ban%ak da!i"ada &a!in$an ka!tila$# hialin' Pe!mukaan a!tikula! %an$ <ekun$ da!i tem"#!al dibatai diba$ian ante!i#! #leh eminetia a!tikula!i %an$ <embun$ dan ba$ian "#te!i#! dibatai #leh lab!um a!tikula!i' Dianta!a t!uktu! tulan$ te!ebut te!da"at meni<u a!tikula!i %an$ te!bentuk da!i &a!in$an ikat ;ib!#a %an$ tidak be!"embuluh dan tidak be!a!a;'

4#m"#nen Sendi tem"#!#mandibula

.' (#ndl%u mandibulae

6' F#a $len#ideu 7 mandibulae #i tem"#!ali

8' Eminentia a!tikula!i #i tem"#!ali +di"an$kal # @%$#mati<um0 -' Diku a!tikula!i

3' Li$amentum endi

Pr$sessus K$n&%lus Man&%(ula

P!#eu k#ndilu mandibula adalah ba$ian %an$ men#n&#l da!i mandibula %an$ melua kea!ah "#te!i#! dan u"e!i#!' Bentuk k#ndilu %an$ meman&an$ dan hubun$ann%a alin$ men%udut atu te!hada" %an$ lain' Setia" k#ndilu mem"un%ai lin$i! t!an5eal diba$ian ata de"an, den$an le!en$ "#te!i#! %an$ lebih "an&an$ da!i"ada le!en$ ante!i#!n%a' 4utu" late!al dan medial k#ndilu me!u"akan tube!kel tulan$, te"at diba)ah "e!mukaan a!tikula! tem"at melekatn%a ka"ul meniku' Pe!mukaan ante!i#! lehe! k#ndilu men&adi kaa!, %an$ menandakan adan%a ine!i# #t#t "te!%$#ideu late!ali %an$ kuat'

(5)

Me!u"akan <ekun$an "ada tulan$ tem"#!al %an$ be!bentuk l#n&#n$ te!letak dide"an meatu audit#!iu' Bata ante!i#!n%a adalah eminania a!tikulai dan ba$ian "#te!i#!n%a adalah tulan$ ti"i %an$ me!u"akan dindin$ # tem"#!al dila"ii #leh &a!in$an ikat be!)a!na "utih

D%skus Art%kular%s &an Pelekatann*a

Bentuk "enam"an$an bulat l#n&#n$, meman&an$ ante!i>"#te!i#!' Da!i a!ah late!al, diku <embun$ ke a!ah k!anial, ehin$$a euai den$an bentuk ;#a mandibula!i, dan <ekun$ ke a!ah kaudal euai den$an bentuk <#nd%lu mandibulae' Diku te!uun da!i &a!in$an ;ib!#ka!tila$#, ban%ak "!#te#$likan dan da%a tahan tin$$i te!hada" tekanan' Diku a!tikula!i diba$i !uan$ endi men&adi dua ba$ian %aitu ba$ian k!anial dan ba$ian kaudal' Didalam !uan$an endi k!anial te!da"at memb!an in#5ial %an$ be!;un$i "ada aat $e!akan lidin$, edan$an memb!an in#5ial ba$ian kaudal be!;un$i "ada aat $e!akan !#tai

Diku te!uun da!i ti$a ba$ian, %aitu "ita "#te!i#! den$an ketebalan 8 mm, @#na inte!mediat %an$ ti"i dan "ita ante!i#! den$an ketebalan 6 mm' Ba$ian "alin$ ti"i te!da"at "ada ba$ian ten$ah +. mm0 dan menebal "ada ba$ian te"i, ementa!a t#n&#lan te!bea! "ada "e!lekatan "#te!i#!, %aitu @#na bilamina!' #na bilamina! ini an$at men#n&#l ka!ena te!di!i ata dua la"i e!abut %an$

di"iahkan #leh &a!in$an ikat !en$$an$ ae!#la!, %aitu ba$ian ata te!bentuk da!i e!abut elati dan ba$ian ba)ah te!bentuk da!i &a!in$an ;ib!#a' =a!in$an "elekat ba$ian "#te!i#! menda"at ban%ak "e!a!a;an da!i n' au!i<ul#tem"#!ali' Pe!mukaan u"e!i#! diku be!bentuk <ekun$ ante!#"#te!i#!' Meniku melekat e!at "ada kutub late!al dan medial "!#eu k#ndilu, ementa!a ba$ian "#te!i#! da!i "elekatan te!ebut be!i;at elati untuk memun$kinkan "e!$ee!an ke de"an be!ama den$an "!#eu k#ndilu' Pada ba$ian ante!i#!, diku be!ambun$ den$an ;aia "te!%$#ideu ekte!nal dan ka"ula endi' Diebelah "#te!#ante!i#! da!i @#na bilamina!, meniku men$andun$ ban%ak "embuluh da!ah, ehin$$a diebut t#n&#lan "embuluh' Dae!ah "e!lekatan mu<ulu "te!%$#ideu late!ali u"e!i#! diante!i#! da!i meniku &u$a be!i;at 5akula!

(6)

.' li$amentum k#late!al7 dikal

li$amentum ini te!di!i da!i li$amentum k#late!al medial, dan li$amen!tum k#late!al late!al'

6' li$amentum ka"ul endi

Fun$in%a untuk men$elilin$i endi ehin$$a da"at mem"e!tahankan <ai!an %n#5ial

8' li$amentum tem"#!#mandibula!i

Li$amentum ini te!di!i da!iba$ian #blik lua! %an$ be!;un$i dalam menahan "en$elua!an %an$ be!lebihan da!i kandilu, dan ba$ian h#!i@#ntal %an$ be!"e!an membatai $e!akan ke "#te!i#! da!i k#ndilu dan di<u -' li$amentum "hen#mandibula!i

Me!u"akan li$ament tambahan "ada TM=' Memiliki "e!an "entin$ dalam "e!$e!akan mandibula

3' li$amentum t%l#mandibula!i

Li$amentum ini be!"e!an dalam membatai "e!$e!akan "!#t!ui %an$ be!lebihan da!i mandibula

Sendi tem"#!#mandibula ini be!dekatan den$an meatu audit#!iu ekte!na dan den$an telin$a ten$ah e!ta telin$a ba$ian dalam' Li$amen malle#la! diba$ian u"e!i#!, ementa!a ba$ian in;e!i#! men%atu den$an ka"ula endi dan li$amen "hen#mandibula %an$ melekat "ada lin$ual mandibula' Li$amen tem"#!#mandibula %an$ te!uun da!i e!abut &a!in$an ikat u"e!;iial %an$ #blik, dan "!#;undu %an$ h#!i@#ntal' 4elua! da!i bai a!ku @%$#mati<um dan meman&an$an "#te!#in;e!i#! hin$$a melekat "ada "e!mukaan "#te!i#! da!i lehe! "!#eu k#ndilu' Li$amen ini mendukun$ atau men%an$$a endi dan be!;un$i

untuk menahan 7 membatai $e!ak atuan diku>"!#eu k#ndilu' Li$amentum t%l#mandibula! men$hubun$kan "!#eu t%l#ideu den$an an$ulu mandibula'

Ka'sula

Me!u"akan t!uktu! li$amen ti"i %an$ meman&an$ da!i ba$ian tem"#!al ;#a $len#idali di ba$ian ata, be!$abun$ den$an te"i meniku dan men<a"ai ba)ah lehe! "!#eu k#ndilu untuk men$elilin$i elu!uh endi ka"ula ini dib$aian late!al di"e!kuat #leh li$amen tem"#!#mandibulai %an$ be!;un$i membatai "e!$e!akan "!#eu k#ndilu ke ante!i#! dan "#te!i#!' R#n$$a endi u"e!i#! dan in;e!i#! %an$ di"iahkan #leh diku dan be!ada dalam ka"ula dila"ii #leh &a!in$an in#5ial %an$ men$hailkan <ai!an "eluma "e!mukaan

(7)

"e!endian' R#n$$a ebelah ata lebih leba! den$an ka"aita ekita! . ml, ementa!a !#n$$a ba$ian ba)ah bea!n%a ku!an$ lebih eten$ah da!i !#n$$a ba$ian ata' =ika ka"ula ba$ian ante!i#! tidak memadai, maka "e!anann%a

di$antikan #leh &a!in$an ikat !en$$an$ ae!#la! didekatn%a

Mem(ran s%n$+%al

Pada aat lahi!, memb!an in#5ial menutu"i elu!uh "e!mukaan dalam endi te!mauk meniku' Namun dalam "e!kemban$ann%a, memb!an in#5ial te!le"a da!i "e!mukaan a!tikulai, dan han%a be!tahan didalam "e!mukaan ka"ul' =adi in#5ial be!hubun$an den$an &a!in$an ;ib!#a %an$ menutu"i diku dan "e!mukaan

k#ndilu e!ta a!tikulai tem"#!al' 1alau"un te!da"at dae!ah "e!alihan den$an t!uktu! inte!mediate dianta!a memb!an tim"ani dan "e!mukaan a!tikula!'

#u'la% Pem(uluh Darah &an #ara,

Pe!eda!an da!ah ke endi adalah melalui a!te!i inte!nal makila, te!utama melalui <aban$ au!ikula! %an$ te!letak didalam' Namun eba$ian bea! t!uktu! %a$ ada e"e!ti meniku, la"ian ;ib!#a, dan ;ib!#ka!tila$# tidak memiliki u"lai da!ah dan metab#limen%a %an$ meme!lukan nut!ii be!$antun$ "ada di;ui da!i tulan$ %an$ te!letak didalam dan <ai!an in#5ial %an$ mela"ii "e!mukaan' Su"lai

(8)

a!a; en#!i ke endi tem"#!#mandibula dida"at da!i n' Au!i<ul#tem"#!ali dan n' Maete! <aban$ da!i ne!5u mandibula!i' =a!in$an "embuluh da!ah untuk endi be!aal da!i a!te!i tem"#!ali u"e!;iial %an$ me!u"akan <aban$ da!i a!te!i ka!#ti e:te!na'

Rese't$r Persen&%an

Te!di!i da!i badan akhi!an a!a;7mekan#!ee"t#! dan u&un a!a; beba7 !ee"t#! n%e!i' Be!daa!kan "en%eba!an dan &enin%a, makan !ee"t#! "e!endian endi tem"#!#mandibula diba$i ata

.' Ti"e ., te!da"at "ada la"ian lua! ka"ula endi, be!u"a ka"ula %an$ be!bentuk bulat ke<il me!u"akan mekan#!ee"t#! %an$ be!;un$i mene!ima tekanan te!utama ke a!ah "#te!i#! dan mem"un%ai "e!an dalam mem"e!tahankan "#ii mandibula'

6' Ti"e 6, te!da"at "ada la"ian dalam ka"ula endi be!bentuk "indel tebal, me!u"akan mekan#!ee"t#! %an$ be!"e!an dalam mene!ima kean $eta!an "ada endi'

8' ti"e 8, te!letak "ada li$amentun late!ali endi tem"#!#mandibula, me!u"akan mekan#!ee"t#! den$an !an$an$an <uku" tin$$i, mene!ima kean tekanan7!an$an$an kea!ah late!al "ada endi tem"#!#mandibula' -' Ti"e -, me!u"akan !ee"t#! n%e!i, be!u"a akhi!an beba u&un$ a!a; tan"a

elubun$ m%elin %an$ te!da"at di ekelilin$ ka"ula endi, !ee"t#! n%e!i tidak dida"ati d"ada ka!tila$# endi, &a!in$an %n#5ial dan diku a!tikula!i'

2.2 H%st$l$g% #en&% !em'$r$man&%(ula

Tem"#!#mandibula &#int me!u"akan endi %n#5ial %an$ dila"ii tulan$ !a)an endi dan di"iahkan #leh <ela em"it %an$ men$andun$ <ai!an %n#5ial' La"ian lua!n%a adalah &a!in$an ikat "adat k#la$en dan "ada bebe!a"a tem"at menebal membentuk li$ament>li$amen endi' La"ian dalamn%a adalah memb!an in#5ial, %an$ membatai !#n$$a endi' Memb!an %n#5ial men$hailkan <ai!an

(9)

%n#5ial' (ai!an %n#5ial ini be!;un$i eba$ai "eluma dan nut!ii untuk el tulan$ !a)an endi

#tuktur tulang

4#ndilu mandibula te!uun da!i tulan$ <an<ell#u %an$ dila"ii la"ian ti"i da!i tulan$ "adat' T!abekulum dikel#m"#kkan edemikian !u"a ehin$$a meman<a! da!i lehe! mandibula dan men<a"ai k#!tek di udut kanan, ehin$$a membe!ikan kekuatan makimal untuk k#ndilu' Ruan$ umum bea! te!lihat be!ku!an$ euai den$an uia #leh "enebalan t!abekula' Sum>um me!ah da!i k#ndilu be!aal da!i m%el#id atau ti"e el' Pada #!an$ tua te!kadan$ di$antikan #leh umum lemak'

Ata" ;#a mandibula te!di!i da!i la"ian ti"i tulan$ "adat' A!tikula! tube!kulum te!uun da!i tulan$ ken%al%an$ dila"ii den$an la"ian ti"i tulan$ "adat' Dalam kau %an$ &a!an$ te!&adi hialin ka!tila$# ditemukan di a!tikula!

tube!kulum'

(10)

#truktur -ar%ngan )%(r$sa

4#ndilu e!ta a!tikula tu!bekulum dila"ii &a!in$an ;ib!#a %an$ men$andun$ k#nd!#it' Fib!#a %an$ mela"ii k#ndilu mandibula memiliki ketebalan %an$ <uku"' La"ian daa!n%a te!uun da!i &a!in$an e!at ;ib!#a %an$ kuat' La"ian ;ib!#a mela"ii "e!mukaan a!tikulai tulan$ tem"#!al dan ba$ian "#te!i#! da!i a!tikulai tu!bekulum' Di ba$ian "#te!i#! a!tikulai tu!bekulum, &a!in$an ;ib!#a menun&ukan "en$atu!an %an$ "ati di dua la"ian, den$an @#na t!aniike<il dianta!an%a' Dua la"ian ti"i ini memiliki ka!akte!itik %an$ be!beda diebabkan unu!e ;ib!#an%a'

Gamba!an hit#l#$% a!tikula tu!bekulum

#tuktur &%skus art%kular%s

Pada anak, diku a!tikula!i te!uun da!i &a!in$an ;ib!#a "adat' =a!in$an ;ib!#a te!ebut lulu dan ketat ;ib!#a elatik han%a di&um"ai "ada &umlah %a$ !elati5e ke<il' Fib!#bla di a!tikula! di< meman&an$ dan memn$i!im it#"lama ke <elah anta!a ba$ian %an$ be!dekatan' Sei!in$ be!tambahn%a uia, ;ib!#blat be!kemban$ men&adi el>el k#nd!#id %an$ kemudian da"at be!di;e!eniai men&adi k#nd!#it %an$ eun$$un%a' Pada kemun$kinan %an$ ke<il, ka!tila$# hialin da"at ditemukan dalan diku'

Gamba!an hit#l#$i diku a!tikula!i

(11)

Art%ular a'sule

Pada "e!endian %an$ baik, a!ti<ula! <a"ile te!uun da!i ebuah la"ianat lua! %an$ men$uat "ada "e!mukaan late!al untuk membentuk li$ament tem"#!#mandibula' Ba$ian dalam atau la"ian %n#5ial me!u"akan la"ian ti"i da!i &a!in$an ikat

Mem(ran s%n$+%al

Bebe!a"a dae!ah in#5ial, te!utama "ada dae!ah %an$ men$elilin$i &a!in$an "ada bata de"an dan belakan$ kedua !#n$$a +ulku ka"ula!0 te!bentuk

e"eti &a!i %an$ diebut in#5ial 5ili' St!uktu! ini da"at mem"e!bea! ;lekibilita da!i "e!mukaan dalam ka"ul, ehin$$a memun$kinkan te!&adin%a "e!ubahan bentuk diku dan ulku elama "e!$e!akan n#!mal' 4a!ena t!uktu! ini &u$a mem"e!bea! dae!ah "e!mukaan memb!an in#5ial, maka 5ili memiliki e;ek untuk mem"e!bea! dit!ibui <ai!an in#5ial melalui "e!mukaan a!tikulai'

Memb!an in#5ial te!di!i da!i 6 la"ian el intima dan ubintima' Subintima "ada daa!%a dibentuk #leh &a!in$an ikat %an$ &a!an$a 5akula! )alau"un kadan$>kadan$ te!lihat &u$a adan%a k#m"#nen k#la$en dan elatik' Subintima dian$$a" da"at men<e$ah "embentukan li"atan memb!an be!lebih %an$ nantin%a akan te!&ebak dianta!a "e!mukaan a!tikulai' La"ian intima %an$ te!letak te"at didekat !#n$$a endi men$andun$ dua ti"e el utama , el ti"e A dan el ti"e B'

Fun$i S%n#5ial e<a!a keelu!uhan

a' "en$atu! * men$#nt!#l maukn%a nut!ii elekt!#lit dan bahan bahan lain ke <ai!an in#5ial

b' ek!et#!i * el el intim men$elua!kan e&umlah <ai!an in#5ial <' Pha$#itik * el A dian$$a" membantu membe!ihkan !#n$$a endi

(12)

2. )%s%$l$g% #en&% tem'$r$man&%(ula

Pergerakan sen&% tem'$r$ man&%(ular

.' Ret "#titi#n, me!u"akan "#ii a)al, endi dan &a!in$an "en%an$$an%a dalam keadaan !elakai dan #t#t>#t#t dalam keadaan "ai;

6' R#tai ke<il, endi melakukan !#tai, !ahan$ te!buka' (#nd%lu mandibula maih teta" be!ada "ada ;#a mandibula!i #i tem"#!ali' (a"ut u"e!i#! m' Pte!%$#ideu e:te!nu be!k#nt!aki

8' Slidin$, endi melakukan $e!akan melun<u! kea!ah ante!i#! men$ikuti le!en$ da!i eminentia a!tikulai !ahan$ membuka leba!' (a"ut u"e!i#! dan <a"ut in;e!i#! m' Pte!%$#ideu e:te!nu be!k#nt!anki'

-' R#tai aat endi dalam "#ii lidin$, endi melakukan !#tai' Shin$$a !ahan$ te!buka makimal elain m' Pte!%$#ideu e:te!nu, m'm%l#h%#ideu dan m' Geni#h%#ideu ikut be!k#nt!aki "ula'

$t$t mast%kas%

.' mu<ulu "te!%$#ideu e:te!nu7late!al, 6' m' di$at!i<u,

8' m' m%#h%#ideu, -' m' maete!,

3' m' "te!%$#ideu mediali, 9' m' tem"#!ali

$t$t masetter &an 'terg$%&eus me&%al%s

Ot#t ini umumn%a diebut #t#t "enutu"an, bila ten$k#!ak dilihat da!i ata te!lihat bah)a k#nt!aki da!i keem"at #t#t akan mena!ik mandibula keata' )alau"un demikian, e!abut maete! be!&alan edikit ke dalam e!ta keba)ah da!i a!ku @%$#mati<um ke "e!mukaan lua! !amu, edan$kan #t#t "te!%$#ideu mediali be!&alan ke lua! e!ta keba)ah da!i "e!mukaan medial lamina "te!%$#ideu late!ali ke "e!mukaan dalam !amu, teta"i den$an udut %an$ a!ahn%a lebih h#!i@#ntal da!i maete!' 4#nt!aki %an$ lebih kuat da!i #t#t "te!%$#ideu mediali ki!i dan #t#t maete! kanan akan men$hailkan $e!ak ke

(13)

ata dan late!al mandibula ke a!ah kanan' Diini te!&adi $e!ak !#tai k#ndilu kanan dan &u$a lun<u!an ke a!ah late!al ke a!ah lua!'

$t$t tem'$ral%s &an 'ter*g$%&eus lateral

Ot#t "te!%$#ideu tidak han%a be!"e!an dalam $e!akan <e"at k#ndilu dan meniku teta"i #t#t ini &a!an$ mem"un%ai keem"etan elu!uhn%a e"e!ti %an$ biaa te!&adi

$t$t &%gastr%kus &an gen%$h%$%&eus

kedua #t#t ini beke!&aama be!ama ama ini me!u"akan #t#t de"!e#! mandibula ke a!ah ba)ah dan melen$kun$ kebelakan$ dan me!u"akan k#m"#nen "enutu" mulut utama "ada $e!ak len$kun$ !et!ui mandibula' be!ama den$an t%l#hi#ideu dan m%l#hi#ideu, #t#t>#t#t ini membentuk kel#m"#k #t#t u"!ah#ideu'

As'ek ,ungs%$nal

Fun$i endi %an$ n#!mal e"e!ti men$un%ah menelan dan be!bi<a!a meme!lukan mekanime %an$ !umit' Pe!$e!akan mandibula meli"uti !elakai dan k#nt!aki emua #t#t kun%ah %an$ te!atu!' Setia" "aan$ #t#t da"at beke!&a e<a!a ink!#n, e"e!ti "ada $e!ak membuka dan menutu", atau e<a!a te!"iah "ada $e!ak men%am"in$ da!i mandibula' Mandibula te!de"!ei den$an k#nt!aki ke"ala in;e!i#! da!i late!al "te!%$#id dan #leh #t#t di$at!ik dan u"!ah#id' Ge!ak men$an$kat te!&adi melalui aki medial "te!%$#id, maete! dan tem"#!al' Pe!$e!akan late!al te!&adi melalui k#nt!aki "ilate!al da!i tem"#!al dan akti5ita k#nt!a late!al "ada kedua "te!%$#id' Pada daa!n%a ada dua $e!akan k#ndilu %an$ men%ebabkan te!&adin%a 5a!iai dan $e!ak ti$a dimeni da!i mandibula' 4eduan%a dalah $e!ak !#tai dan t!anlai da!i umbu k#ndilu' Ge!ak !#tai %an$ membuka dan menutu" mulut dibentuk #leh #t#t de"!e#! dan ele5at#! edan$kan $e!ak t!anlai dibentuk #leh #t#t "!#tt!akt#! dan !et!akt#!' Semua $e!akan mandibula melibatkan emua #t#tn%a, baik )aktu be!k#nt!aki mau"un !elakai'

(14)

Gerak mem(uka &an menutu'

Pada aat membuka, mandibula be!!#tai diekita! umbu t!an5e!al %an$ melinta ki!a ki!a melalui "e!ten$ahan kedua k#ndilu * $e!ak ini dihailkan #leh aki #t#t di$at!iku ante!i#! dan $eni#hi#ideu' Pada aat be!amaan, k#ndilu di"!#taki #leh #t#t "te!%$#ideu late!ali dan kedua $e!akan ini akan te!u be!lan$un$' Bea! $e!ak !#tai membuka mulut "ada !#n$$a mulut %an$ ehat umumn%a ti$a buah &a!i da"at mauk di anta!a $i$i $i$i inii5u "ada aat mult dibuka leba!' Setelah mene!ima im"ul menutu" mulutm #t#t de"!e#! dan !et!akt#! akan !elak dan ele5at#! akan mulai be!k#nt!aki' 4#ndilu be!$e!ak ke belakan$ den$an <e"at ketika tem"#!ali be!k#nt!aki' 4etika mulut ham"i!

menutu", $e!ak di"e!lambat #leh !ei"!#kai #t#t "te!%$#ideu late!ali dan tem"#!ali aat !#tai k#ndilu em"u!na' 4edua ele5at#! be!"e!an "entin$ "ada $e!akan ini teta"i ada"tai te!hada" $e!ak menutu" %an$ aku!at atau te!hda" $e!ak men$hinda!i #klui "ada iklu men$un%ah teta" dilakukan #leh #t#t "#tu!al h#!i@#ntal'

Ge!ak membuka dan menutu" baik untuk matikai, bi<a!a atau akti5ita lain be!lan$un$ dalam !uan$an %an$ dibatai #leh li$amen %an$ be!&alan di anta!a mandibula dan makila dan #leh bentuk tulan$ itu endi!i'

Gerak retrus% menutu' &an mem(uka

mandibula da"at did#!#n$ ke belakan$ dan di!#taikan di ekita! umbun%a melintai k#ndilu %an$ be!#tai dan tidak be!t!anlai' Ta!ikan kebelakan$ di"e!#leh da!i aki e!abut tem"#!ali "#te!i#! dan 5ente! ebelah dalam #t#t maete!, den$an bantuan #t#t di$at!iku dan $eni#hi#ideu' 4edua #t#t te!akhi! ini akan membe!ikan aki membuka "ada len$kun$an !et!ui dan mena!ik da$u keba)ah dan belakan$ e&auh ku!an$ lebih 6 mm' Ge!ak menutu" be!bentuk ku!5a di"e!#leh da!i aki #t#t ele5at#! teta"i den$an e!abut "#te!i#!

#t#t tem"#!ali dan e!abut dalam #t#t maete! membe!ikan e;ek ta!ikan ke belakan$'

(15)

Lunuran lateral /gerak (ennete0

4etika mandibula be!$e!ak da!i atu ii ke ii %an$ lain, baik )aktu membuka atau menutu" mulut, k#ndilu "ada ii tem"at mandibula be!$e!ak akan be!#tai minimal dan be!$e!ak edikit kede"an, keba)ah dan ke late!al' Bila mandibula be!$e!ak ke kanan, k#ndilu ki!i akan be!$e!ak ke ba)ah, kede"an dan ke dalam e!a%a be!k#ntak den$an meniku dan eminenia' 4#ndilu kana han%a edikit be!!#tai ka!ena kutu" late!aln%a dibatai #leh li$amen tem"#!#mandibula dan tidak da"at be!$e!ak ke belakan$ lebih da!i . mm' Oleh ka!ena itu, k#ndilu akan be!$e!ak ke late!al dan edikit kede"an e!ta keba)ah ka!ena aki k#mbinai da!i #t#t "te!%$#ideu late!ali ki!i dan "te!%$#ideu dan ;#a anta$#ni' keadaan ini eba$ai e5ai; dan k#ndilu %an$ diebut dalam keadan iti!ahat' Tentu a&a, $a%a %na$ menimbulkan $e!akan be!aal da!i ii ki!i dan k#ndilu kanan be!$e!ak ebia mun$kin dalam bataan li$amen' Bila $e!akan ini te!halan$ atau be!ubah ka!ena k#ntak $i$i %an$ tidak te!du$a, "#la akti5ita #t#t akan be!ubah men&adi ku!na$ men$untun$kan' Ini han%a me!u"akan alah atu k#m"#nen da!i $e!ak membuka atau menutu" mulut,

Dalam etia" endi, $e!ak membuka !ahan$ memiliki 6 k#m"#nen akti;' an$ "e!tama, te!da"at $e!ak !#tai hin$$a "ada ba$ian ba)ah' Pe!$e!akan %an$ kedua, $e!ak melun<u! ke de"an da!i k#ndilu, te!&adi "adi ba$ian ata' Diini k#ndilu be!$e!ak keba)ah, ke de"an dan ke eminantia a!tikula!i' Selama $e!ak h#!i#ntal ke am"in$ da!i !ahan$, k#ndilu i"ilate!al be!"uta! den$an edikit "e!"indahan ke late!al' Ge!ak ini dikenal eba$ai bennete' Selain itu, &u$a te!da"at "e!$ea!an ke de"an dan $e!ak be!"uta! da!i k#ndilu k#nt!alate!al'

P#tu! dan "e!$e!akan !ahan$ meli"uti $e!ak !ahan$ meli"uti $e!ak men$atu! %an$ an$at !umit da!i emua #t#t "ada ekel#m"#k te!ebut ehin$$a tidak da"at di"iahkan men&adi kel#m"#k a$#nitik dan anta$#nitik' Mun$kin hail elekt!#mi#$!a; "alin$ &ela be!hubun$an den$an aki be!la)anan da!i ke"ala u"e!i#! dan in;e!i#! da!i late!al "te!%$#ideu' 4e"ala u"e!i#! %an$ melekat "ada meniku, tidak akti; elama $e!ak membuka ketika ke"ala in;e!i#! %an$ melekat "ada k#ndilu be!k#nt!aki' Selama $e!ak menutu" dan men$$i$it %an$ n#!mal,

(16)

Selama $e!ak membuka %an$ n#!mal, meniku akan men$ikuti $e!ak k#ndilu ketika k#ndilu be!$e!ak ke de"an den$an k#nt!aki ke"ala in;e!i#! da!i late!al "te!%$#id, lamela u"e!i#! da!i "e!lekatan "#te!i#! diku %an$ elati akan me!e$an$' Pada aat menutu" mulut dan men$$i$it, bila ke"ala in;e!i#! !elak, lamela u"e!i#! %an$ elatik kembali ketem"atn%a be!ama den$an "e!lekatan lamela in;e!i#! %an$ lebih kaku, lalu mena!ik meniku ke belakan$

(17)

BAB III

4ESIMPULAN

Sendi tem"#!#mandibula! me!u"akan endi %n#5ial %an$ dila"ii tulan$ !a)an endi dan di"iahkan #leh <ela em"it %an$ men$andun$ <ai!an %n#5ial' La"ian lua!n%a adalah &a!in$an ikat "adat k#la$en dan "ada bebe!a"a tem"at menebal membentuk li$ament>li$amen endi' La"ian dalamn%a adalah memb!an in#5ial, %an$ membatai !#n$$a endi' Memb!an %n#5ial men$hailkan <ai!an %n#5ial' (ai!an %n#5ial ini be!;un$i eba$ai "eluma dan nut!ii untuk el tulan$ !a)an endi'

Sendi tem"#!amandibula an$at "entin$ dalam membantu "e!$e!akan !ahan$ ketika makan, men$un%ah, menelan dan be!bi<a!a' Untuk membantu men&alankan ;un$in%a, "e!$e!akan endi ini "ada daa!n%a te!&adi melalui $e!ak !#tai dan $e!ak t!anlai' Sendi tem"#!#mandibula te!di!i ata a!tikulai %an$ dibentuk #leh tulan$, %an$ te!di!i da!i ;#a $lein#idali #i tem"#!ali dan "!#<eu k#ndilu mandibulae' 4#ndilu mandibulae te!uun ata tulan$ t!abekulum atau tulan$ "#n$e %an$ dila"ii &a!in$an ;ib!#a %an$ men$andun$ k#nd!#it' Pe!endiaan ini te!uun "ula #leh diku a!tikula!i, ka"ul, li$amen e!ta adan%a u"lai da!ah dan' Pada daa!n%a "e!$e!akan endi tem"#!amandibula te!&adi melalui $e!ak !#tai dan t!anlai'

(18)

DAFTAR PUSTA4A

(#!)in, Eli@abeth ='' edii 8' Handb##k #; Path#"h%i#l#$i' =aka!ta * EG( ' ISBN 2C/>2C2>--/>2//>/

1at#n, R#$e!' 66' Edii .' Anat#mi dan Fii#l#$i untuk Pe!a)at' =aka!ta * EG( ' ISBN 2C/>2C2>--/>39/8

R#hen, #k#<hi, dan Lut&en d!e<#ll' 6.' Edii C' Atla Anat#mi Manuia  4a&ian F#t#$!a;ik Tubuh Manuia' =aka!ta * EG( ' ISBN 2C/>2C2>->.88>

Pede!en, G#!d#n 1'' .229 ' Buku A&a! P!akti Bedah Mulut ' =aka!ta * EG( ' ISBN 2C/>2C2>--/>6C/>.

Sl#ane, Ethel' 6-' Anat#mi Dan Fii#l#$i Untuk Pemula' =aka!ta * EG(' ISBN 2C/>2C2>--/>966>.

Th#m#n, Hamih'6C'Edii 6' Oklui '=aka!ta * EG(' ISBN 2C/>2C2>--/>/-C>/

Ann#name' O!ban O!al Hiat#l#$% And Emb!i#l#$%' Edit#! * S'N' Bhaka!a' USA * M#b% (#m"an%