• Tidak ada hasil yang ditemukan

MELEMBUTKAN DAGING SAPI DENGAN BUAH KIWI. Yohanes Jonatahir

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Membagikan "MELEMBUTKAN DAGING SAPI DENGAN BUAH KIWI. Yohanes Jonatahir"

Copied!
11
0
0

Teks penuh

(1)

Yohanes Jonatahir

P r o g r a m S t u d i M a n a j e m e n T a t a B o g a , S T P N u s a D u a B a l i J i n . D a r m a w a n g s a , K a m p i a l , N u s a D u a B a l i . P h : ( 0 3 6 1 ) 7 7 3 5 3 8

A B S T R A K

Kuliner sebagai salah satu akar daya larik wisata dan kuliner dari daging sapi merupakan salah satu yang paling populer bagi pelanggan (gastronomi), tapi kualitas daging sapi yang ditemukan di pasar sering kurang baik atau keras dan elastis untuk digigit. Dalam eksperimen ini, daging sapi keras diberikan perlakuan dengan buah kiwi dan disimpan untuk beberapa lama untuk mendapatkan daging sapi dengan kelembutan yang memadai. Eksperiment ini dilakukan dengan tiga sampel dimana dua diantaranya ditambahkan sejumlah buah kiwi sebagai perlakuan dan satu sampel tanpa perlakuan sebagai pengontrol. Hasilnya, daging sapi yang diberikan perlakuan dengan buah kiwi lebih empuk sejalan dengan tingkat kuantitas buah kiwi yang ditambahkan

Kata kunci: daging sapi, buah kiwi, kelembutan daging

ABSTRACT

Culinary as one of the root of tourism object and the culinary from beef is one of the mostpopularfor the customer (gastronomy), but the quality of the beef which found in the market often bad or hard and elastic for bile. In this experimental the hard beef is given a treatment with kiwi fruit and saved for severel times in order to get tender beef. The

experiment is done with three samples, twwo of which are with different grade of quantity of kiwi fruit added and one sample without treatment as a controtler. The re suit show s that the beef which is treated with kiwi fruits are more tender as the degree of the quantity of the kiwi fruit

added.

Keywords: beef, kiwi fruit, tenderness.

(2)

PENDAHULUAN K u l i n e r m e n j a d i s a l a h s a t u a k a r p a r i w i s a t a d a n k u l i n e r d a r i b a h a n d a g i n g s a p i m e r u p a k a n m a k a n a n y a n g s a n g a t d i g e m a r i o l e h k o n s u m e n . D a l a m p e n g o l a h a n d a g i n g , s e o r a n g j u r u masak/chef i d e a l n y a m e m p u n y a i p e n g e t a h u a n d a s a r t e n t a n g d a g i n g s a p i y a n g b e r k u a l i t a s b a i k . D a g i n g s a p i y a n g b a i k d i h a s i l k a n d a r i s a p i y a n g d i b u d i d a y a k a n k h u s u s u n t u k d i a m b i l d a g i n g n y a saja. N a m u n d i b e b e r a p a n e g a r a y a n g b e r k e m b a n g s e p e r t i I n d o n e s i a , b a n y a k d a g i n g y a n g b e r e d a r d i p a s a r y a n g b e r a s a l d a r i s a p i p e k e r j a , s e p e r t i : u n t u k m e n a r i k p e d a t i a t a u m e m b a j a k . J e n i s d a g i n g s a p i i n i , k u a l i t a s n y a k u r a n g b a i k ( a l o t ) . S e l a i n d a r i c a r a p e m b u d i d a y a a n , c a r a m e m o t o n g s a p i y a n g s a l a h b i s a m e m b u a t k e a d a a n d a g i n g sapi m e n j a d i a l o t . U n t u k m e n g a t a s i p e r m a s a l a h a n d a g i n g y a n g a l o t , d i b u t u h k a n t e k n i k d a l a m p e n g e m p u k k a n d a g i n g s a p i . B e b e r a p a t e k n i k d a l a m m e n g e m p u k k a n d a g i n g a n t a r a l a i n : d e n g a n m e n g g u n a k a n d a u n p a p a y a , d a u n s i m b a r m e n j a n g a n , d a u n n a n g k a , d a u n j a m b u , b u a h n a n a s , b u a h j e r u k s e r t a b u a h k i w i . D a l a m t u l i s a n T u g a s A k h i r S T P N D B a l i , I W a y a n E k a D a r m a G u n a ( 2 0 0 8 : 4 6 -4 8 ) , m e n g u r a i k a n b a h w a d a u n s i m b a r m e n j a n g a n d a n b u a h n a n a s m a m p u m e n i n g k a t k a n k e l e m b u t a n d a g i n g sapi. B u a h nanas m e m i l i k i k a n d u n g a n e n z i m bromelain, y a i t u s u a t u e n z i m p r o t e a s e y a n g d a p a t menghidrolisa p r o t e i n , protease a t a u p e p t i d a , s e h i n g g a d a p a t d i g u n a k a n u n t u k m e l u n a k a n d a g i n g . M e n u r u t S p e s i a l i s G i z i F K U I , P e n n a d h i ( o k e z o n e . c o m : 2 0 0 9 ) , " B u a h k i w i (Actinidia deliciosa) d a p a t j u g a d i g u n a k a n u n t u k m e l e m b u t k a n d a g i n g y a n g a l o t , d e n g a n c a r a m e n a r u h p o t o n g a n t i p i s b u a h k i w i p a d a d a g i n g s a p i d a n d i t u n g g u 3 0 s a m p a i 6 0 m e n i t s e b e l u m d i m a s a k a k a n m e l e m b u t k a n d a g i n g t a n p a m e r u b a h r a s a p a d a d a g i n g a k i b a t b u a h i t u " . B u a h k i w i m e n g a n d u n g e n z i m aclinidin y a n g s a n g a t b a i k s e b a g a i p e m e c a h p r o t e i n . D a g i n g i t u sebagai s u m b e r p r o t e i n l e b i h d i k e n a l d e n g a n n a m a p o l i p e p t i d a , y a n g b e r a r t i d a r i s a t u p e p t i d a b e r i k a t a n d e n g a n p e p t i d a l a i n u n t u k m e m b e n t u k m a s a d a g i n g t e r s e b u t . E n z i m actinidin s e b a g a i p e m e c a h p r o t e i n y a n g s a n g a t b a i k a k a n m e m e c a h p e p t i d a y a n g t e r d a p a t p a d a d a g i n g t e r s e b u t , b i l a p e p t i d a t e r p e c a h m a k a d a g i n g a k a n m e n j a d i e m p u k . B e r d a s a r k a n L a t a r B e l a k a n g , p e n u l i s b e r k e s p e r i m e n u n t u k m e l e m b u t k a n d a g i n g s a p i d e n g a n b u a h k i w i , d e n g a n l e b i h c e r m a t y a n g m e n g g u n a k a n v a r i a b e l e k s t e r n a l y a n g y a n g d i k o n t r o l l e b i h c e r m a t d a n r i n c i , seperti j e n i s d a g i n g s a p i y a n g d i g u n a k a n , k e t e b a l a n p o t o n g a n d a g i n g s a p i , k o m p o s i s i b a h a n p e l e m b u t ( b u a h k i w i ) y a n g d i g u n a k a n , d a n w a k t u y a n g d i b u t u h k a n u n t u k m e m b u a t d a g i n g s a p i m e n j a d i l e b i h e m p u k a t a u l e m b u t . M E T O D E P E N E L I T I A N P e n e l i t i a n i n i a d a l a h p e n e l i t i a n e k s p e r i m e n t a l l a b o r a t o r i u m , y a n g b e r t u j u a n m e n d e s k r i p s i k a n h a s i l d a g i n g s a p i y a n g d i l e m b u t k a n d e n g a n b u a h k i w i , o l e h k a r e n a n y a y a n g m e n j a d i o b y e k p e n e l i t i a n a d a l a h p e n g a r u h B u a h K i w i s e b a g a i b a h a n p e n g e m p u k t e r h a d a p t i n g k a t k e l e m b u t a n d a g i n g s a p i . L o k a s i p e n e l i t i a n d i l a k u k a n d i d a p u r Continental S e k o l a h T i n g g i

(3)

P a r i w i s a t a B a l i y a n g b e r a l a m a t d i J a l a n D a n n a w a n g s a , D e s a K a m p i a l . P O B O X 2 N u s a D u a . S u m b e r d a t a a d a l a h h a s i l e k s p e r i m e n y a n g o l e h k a r e n a n y a m e r u p a k a n d a t a p r i m e r , b a i k k u a l i t a t i f m a u p u n k u a n t i t a t i f . E k s p e r i m e n d i l a k u k a n d e n g a n t i g a t i n g k a t a n j u m l a h b u a h k i w i , y a k n i ; 1 0 % , 2 0 % , 3 0 % d a r i B u a h K i w i ( A c t i n i d i a deliciosd) d a n d a g i n g s a p i b a g i a n pahaltopside ( 2 0 0 g r a m d e n g a n k e t e b a l a n 3 c m ) y a n g a k a n d i h a s i l k a n . I T e k n i k a n a l i s i s d a t a y a n g d i p e r g u n a k a n a d a l a h t e k n i k analisis data d e s k r i p t i f k u a l i t a t i f d e n g a n m e n g g u n a k a n u j i o r g a n o l e p t i k . M e n u r u t G o r d o n ( 1 9 9 7 : 1 1 3 ) t e k n i k a n a l i s i s d a t a d e s k r i p t i f k u a l i t a t i f y a i t u s u a t u t e k n i k a n a l i s i s b e r u p a k e g i a t a n m e n g a m a t i , m e m a h a m i d a n m e n a f s i r k a n d a t a a t a u f a k t a s e r t a h u b u n g a n n y a d i a n t a r a d a t a a t a u f a k t a f a k t a y a n g b e r k a i t a n d e n g a n v a r i a b e l -v a r i a b e l . U j i O r g a n o l e p t i k , y a i t u t e k n i k p e n g u j i a n d e n g a n a n a l i s i s p e n g i n d e r a a n t e r h a d a p m a k a n a n o l e h Gisela Jellinek ( 1 9 8 5 : 1 7 ) d a l a m b u k u n y a y a n g b e r j u d u l "Sensory Evciluation ofFood\ M e n g u r a i k a n b a h w a , p e n g u j i a n b a h a n s e c a r a Organoleptik y a i t u p e n g u j i a n b a h a n s e c a r a s u b j e k t i f d e n g a n p e r t o l o n g a n p a n c a i n d e r a m a n u s i a ( i n d e r a p e n g l i h a t a n , i n d e r a p e r a b a , i n d e r a p e r a s a , i n d e r a p e n c i u m a n ) . P a n c a i n d e r a y a n g b i a s a d i g u n a k a n a d a l a h : a. I n d e r a p e n g l i h a t a n , d i g u n a k a n u n t u k m e n g u j i y a n g d a p a t d i l i h a t o l e h m a t a , m i s a l n y a w a r n a , k e k e n t a l a n , u k u r a n , d a n b e n t u k s e r t a k e l a i n a n y a n g d a p a t d i l i h a t y a n g a d a p a d a b a h a n . b . h i d e r a p e r a b a , d i g u n a k a n u n t u k m e n g u j i y a n g b e r h u b u n g a n d e n g a n p e r a b a a n b a i k d e n g a n t a n g a n , m i s a l n y a t i n g k a t k e k e r a s a n , t e k s t u r , k e l e k a t a n , k e k e n y a l a n , k e e m p u k a n d a n sebagainya. c. I n d e r a p e r a s a , d i g u n a k a n u n t u k p e n e l i t i a n y a n g b e r h u b u n g a n d e n g a n m u l u t d a n l i d a h , m i s a l n y a r a s a , k e l e m b u t a n d a n s e b a g a i n y a . d . I n d e r a p e n c i u m a n , d i g u n a k a n u n t u k p e n g u j i a n y a n g b e r h u b u n g a n d e n g a n h i d u n g , m i s a l n y a b a u d a n a r o m a . T e o r i k e e m p u k a n d a g i n g y a n g b a i k m e n u r u t S o e p a r n o ( 1 9 9 2 : 3 0 1 ) , k e e m p u k a n d a g i n g s e c a r a k e s e l u r u h a n m e l i p u t i t e k s t u r d a n m e l i b a t k a n t i g a a s p e k . P e r t a m a , k e m u d a h a n a w a l p e n e t r a s i g i g i k e d a l a m d a g i n g ; k e d u a , m u d a h n y a d a g i n g d i k u n y a h m e n j a d i I f a g m e n / p o t o n g a n - p o t o n g a n y a n g l e b i h k e c i l ; d a n k e t i g a a d a l a h j u m l a h r e s i d u y a n g t e r t i n g g a l s e t e l a h p e n g u n y a h a n . PEMBAHASAN D a g i n g S a p i ; M e n u r u t C h a r l e y ( 1 9 7 0 : 3 5 9 ) , d a g i n g d i t i n j a u d a r i i l m u b i n a t a n g a d a l a h b a g i a n d a r i t u b u h h e w a n d i s a m p i n g k u l i t d a n t u l a n g . D a r i s e g i p e n g o l a h a n m a k a n a n a t a u k u l i n e r , p e n g e r t i a n d a g i n g a d a i air s e m u a d a g i n g y a n g d i a m b i l d a r i h e w a n y a n g d i p e l i h a r a k h u s u s u n t u k d i d a p a t k a n d a g i n g n y a . D i p e l i h a r a k h u s u s a r t i n y a h e w a n t e r s e b u t s e n g a j a d i t e r n a k k a n , d i b e r i m a k a n y a n g b a i k , d i j a g a k e s e h a t a n d a n p e r k e m b a n g a n t u b u h n y a d e n g a n tuj u a n a g a r m e n g h a s i l k a n d a g i n g y a n g e m p u k d a n b e r k u a l i t a s . S o e p a r n o ( 2 0 0 5 : 1 ) , m e n d e f i n i s i k a n d a g i n g s e b a g a i s e m u a j a r i n g a n h e w a n d a n s e m u a p r o d u k h a s i l p e n g o l a h a n j a r i n g a n - j a r i n g a n t e r s e b u t y a n g s e s u a i u n t u k d i m a k a n s e r t a t i d a k m e n i m b u l k a n g a n g g u a n k e s e h a t a n b a g i y a n g

(4)

m e m a k a n n y a . O r g a n - o r g a n l a i n , m i s a l n y a h a t i , g i n j a l , o t a k , p a r u - p a r u , j a n t u n g , l i m p a , p a n k r e a s , d a n j a r i n g a n o t o t t e r m a s u k d a l a m definisi i n i . J a d i p a d a d a s a r n y a d a g i n g a d a l a h ; s e k u m p u l a n j a r i n g a n y a n g b e r a s a l d a r i h e w a n d i s a m p i n g k u l i t d a n t u l a n g y a n g l a z i m d i k o n s u m s i . K u a l i t a s d a g i n g b e r m a c a m m a c a m d a n d a g i n g y a n g b e r k u a l i t a s m e m p u n y a i t e k s t u r y a n g l e m b u t b i l a d i m a s a k . D a g i n g y a n g k u a l i t a s n y a k u r a n g b a i k m e m p u n y a i t e k s t u r y a n g a l o t b i l a d i o l a h a t a u d i m a s a k . L u n a k t i d a k n y a d a g i n g t e r g a n t u n g d a r i u s i a h e w a n t e r s e b u t , g e m u k t i d a k n y a ( l e m a k ) d a n j u g a a r a h j a l u r o t o t - o t o t n y a . D a g i n g y a n g p u t i h w a r n a n y a l e b i h b a n y a k k a d a r z a t b e s i d a n v i t a m i n B - n y a . D i a n t a r a j e n i s d a g i n g , d a g i n g s a p i a d a l a h s a n g a t p o p u l e r b a g i k o n s u m e n d i m a n a d a g i n g s a p i m e r u p a k a n b a h a n p a n g a n y a n g p e n t i n g d a l a m m e m e n u h i k e b u t u h a n g i z i s e l a i n p r o t e i n n y a t i n g g i , p a d a d a g i n g s a p i t e r d a p a t p u l a k a n d u n g a n Asam Amino Esensial y a n g m e r u p a k a n p e m b a n g u n p r o t e i n t u b u h y a n g h a r u s berasal d a r i m a k a n a n . K a r e n a t i d a k d a p a t d i b e n t u k d a l a m t u b u h , p r o t e i n d a g i n g l e b i h m u d a h d i c e r n a d a r i p a d a y a n g b e r a s a l d a r i n a b a t i . D a g i n g s a p i j u g a m e n g a n d u n g b e b e r a p a j e n i s v i t a m i n d a n m i n e r a l . S e c a r a u m u m d a g i n g y a n g b e r k u a l i t a s b a i k a d a l a h d a g i n g y a n g s e r a t n y a h a l u s , m e m p u n y a i s e d i k i t j a r i n g a n p e n g h u b u n g , m e m p u n y a i k u a l i t a s l e m a k s e d a n g , s e r a t - s e r a t n y a m e n u j u s a t u a r a h s e h i n g g a b i d a n g i r i s a n n y a t e r l i h a t r a t a , m e m p u n y a i w a r n a y a n g c e r a h d a n t i d a k p u c a t s e r t a t i d a k a d a b a u a s a m a p a l a g i b u s u k d a n a p a b i l a d i p e g a n g t i d a k t e r a s a l e k a t d i t a n g a n ( M u z a m i s , 1 9 8 2 ) .

Tabel 1 Kandungan Zat Gizi Daging Sapi (per 100 gram) N O Z A T G I Z I J U M L A H 1 A i r ( g r ) 6 6 2 P r o t e i n ( g r ) 18,8 J E n e r g i ( k a l ) 2 7 0 4 L e m a k ( g r ) 14 5 K a l s i u m ( m g ) 11 6 B e s i ( m g ) 2,8 7 V i t a m i n ( S I ) 3 0 S u m b e r : D e p k e s R I ( 2 0 0 5 ) K a n d u n g a n g i z i p a d a d a g i n g s a p i d a p a t d i l i h a t p a d a t a b e l b e r i k u t

Penggunaan daging sapi dalam masakan; u n t u k d a p a t m e n d a p a t k a n h a s i l m a s a k a n y a n g m a k s i m a l , d i g u n a k a n l a h b a g i a n - b a g i a n d a g i n g t e r t e n t u y a n g d a p a t d i l i h a t p a d a g a m b a r b e r i k u t i n i : B e r d a s a r k a n s t a n d a r p e r d a g a n g a n ( S P ) 1 4 4 - 1 9 8 2 y a n g d i t e t a p k a n D e p a r t e m e n P e r d a g a n g a n I n d o n e s i a , p e n g g o l o n g a n d a g i n g s a p i / k e r b a u m e n u r u t k e l a s n y a a d a l a h : 1) Golongan (kelas) I , m e l i p u t i d a g i n g b a g i a n : a ) . P i a s d a l a m (lenderloin), b ) . T a n j u n g (rump), c ) . L e m u s i r (cabe roli): K e p a l a ( i n s i d e ) , P e n u t u p (top side), P e n d a s a r d a n g a n d i k (silver side). 2) Golongan (kelas) I I , m e l i p u t i d a g i n g b a g i a n : a ) . P a h a d e p a n t e r d i r i d a r i s e n g k e l ( s h a n k ) d a n p a h a d e p a n ( c h u c k ) , b ) . D a g i n g i g a (Hb meaf), c ) . P u n u k (blade). 3) Golongan (kelas) I I I , m e l i p u t i d a g i n g b a g i a n : a ) s a m e a m (flank), b ) . S a n d u n g

(5)

S u m b e r :

w w w . g o o g l e . c o . id/search?hl=id«fesource=hp&q=karkas&meta=&a

Gambar 1 Denah bagian bagian Daging Sapi dari sebuah

carcase

Tabel 2 Pengolahan Daging Sapi

N o J e n i s D a g i n g S e s u a i u n t u k m a k a n a n

1. D a g i n g p u n u k (blade) E m p a l , s e m u r , s o p , k a r i , a b o n d a n r e n d a n g . 2. D a g i n g p a h a d e p a n (chuck) E m p a l , s e m u r , s o p , k a r i , a b o n d a n r e n d a n g . j . D a g i n g l e m u s i r (cub roli) Bistik, s a t e , r e n d a n g , e m p a l , d a n sukiyaki. 4 . H a s l u a r (sirloin) Bistik, rollade.

5. H a s d a l a m (lenderloin) Grill, steak, s a t e , d a n sukiyaki.

6. P e n u t u p + t a n j u n g (top side + rump) Bistik, e m p a l , r e n d a n g , d e n d e n g , b a s o , d a n a b o n . 7. P e n d a s a r + g a n d i k (silver side) Bistik, r e n d a n g , e m p a l , d e n d e n g , b a s o , d a n a b o n . 8. D a g i n g k e l a p a (inside) Cornet, s a t e , s o p , d a n r a w o n .

9. S e n g k e l (shank) S e m u r , s o p , r a w o n , d a n e m p a l . 10. S a m c a n (jlank) Cornet, s a t e , s o p , d a n r a w o n . 11. D a g i n g i g a (rib meat) Cornet, r a w o n , s o p , d a n roast. 12. S a n d i n g l a m u r (briskel) Cornet, r a w o n , s o p , d a n roast.

l a m u r (briskef) d a n c ) . D a g i n g b a g i a n l a i n y a

Buah Kiwi; B u a h k i w i a d a l a h sejenis

b u a h beri y a n g b e r a s a l d a r i p o h o n a n g g u r

act ini dia deliciosa.

D a l a m s i s t e m a t i k a (talcsonomi) t u m b u h a n , k i w i d i k l a s i f i k a s i k a n s e b a g a i b e r i k u t : K i n g d o m : Plantae ( t i u r i b u l i - t i u i i b u l i a n ) S u b k i n g d o m : Tracheobionta ( t u m b u h a n

(6)

S u p e r D i v i s i : S p e r m a t o p h y t a ( m e n g h a s i l k a n b i j i ) D i v i s i : Magnoliophyta ( t u m b u h a n b e r b u n g a ) K e l a s : Magnoliopsida ( b e r k e p i n g d u a / d i k o t i l ) S u b K e l a s : Dilleniidae O r d o : Theales F a m i l y : Actinidiaceae G e n u s : Actinidia S p e s i e s : Actinidia Chinensis S u m b e r : w w w . p l a n t a m o r . c o m / i n d e x . p h p ? p l a n t = 2 6 B u a h k i w i t e r b a g i a t a s 2 j e n i s y a i t u k i w i h i j a u d a n k i w i gold. S e s u a i d e n g a n n a m a n y a , k i w i h i j a u m e m p u n y a i d a g i n g b e r w a r n a h i j a u , s e d a n g k a n k i w i gold m e m i l i k i d a g i n g b e i w a r n a l a i n i n g . B u a h k i w i n a m p a k s e p e r t i t e l u r b e r w a r n a k e c o k l a t a n y a n g b u r a m , s e m e n t a r a p a d a d a g i n g b u a h n y a y a n g b e r a d a d i d a l a m n y a b e r w a r n a h i j a u a t a u k u n i n g d e n g a n b e r t a b u r a n s e r a n g k a i a n b i j i - b i j i k e c i l b e r w a r n a h i t a m .

Gambar 2 Buah kiwi

S u m b e r : w o r d p r e s s . c o m / b u a h k i w i k e c i l -k a v a - i n a n f a a t / M e n u r u t ( k a m u s i l m i a h o t l i n e . o r g : 2 0 0 9 ) , b u a h k i w i m e n g a n d u n g b e b e r a p a j e n i s v i t a m i n , s e p e r t i v i t a m i n A , B 1 , B 2 , B 6 , C d a n E . V i t a m i n C d i d a l a m k i w i j u m l a h n y a 17 k a l i l i p a t l e b i h b a n y a k d i b a n d i n g k a n b u a h a p e l . H a l i n i l a h y a n g m e m b u a t p e r a n v i t a m i n C d a n E d a l a m b u a h k i w i k i w i b e r f u n g s i s e b a g a i antioksidan, z a t p e n a n g k a l r a d i k a l b e b a s p e n y e b a b p e n u a a n d i n i d a n p e n c e g a h sel k a n k e r . S e l a i n i t u , d a l a m b u a h k i w i j u g a b a n y a k m e n g a n d u n g z a t - z a t l a i n s e p e r t i , potassium d a n pectin y a n g m e m b a n t u m e n g o n t r o l k a d a r k o l e s t e r o l d i d a l a m d a r a h ; z a t lutein y a n g d a p a t m e n c e g a h k a n k e r prostat; v i t a m i n A y a n g b e r h u b u n g a n d e n g a n k e s e h a t a n m a t a ; fosfor d a n z a t b e s i y a n g d a p a t m e n c e g a h p e n y a k i t t u l a n g b e n g k o k , d a n l a i n - l a i n . B u a h I d w i j u g a m e n g a n d u n g mineral kalium y a n g b e r f u n g s i m e n j a g a g e r a k r e f l e k s i s t e m s a r a f d a n m e n j a g a f u n g s i o t o t . M i n e r a l i n i j u g a b e r p e r a n s e b a g a i p e n u r u n t e k a n a n d a r a h t i n g g i , s e d a n g k a n mineral magnesium d a l a m b u a h k i w i m a m p u m e n c e g a h s e r a n g a n j a n t u n g d a n hipertensi. P a d a b u a h k i w i t e r k a n d u n g j u g a a s a m amino arginin, a s a m l e m a k O m e g a 3 , a s a m folat, a s a m askobin s e r t a e n z i m

actinidin. A s a m amino arginin b e r s i f a t vasodilator a t a u p e n u r u n t e k a n a n d a r a h , m e m b a n t u m e n i n g k a t k a n a l i r a n d a r a h d a n m e n g o b a t i g e j a l a impotensi r i n g a n . A s a m l e m a k O m e g a 3 d a p a t m e n g u r a n g i r e s i k o p e n y a k i t j a n t u n g koroner, stroke, s e r t a m e n c e g a h g a n g g u a n p e r k e m b a n g a n p a d a a n a k s e p e r t i autisme k a r e n a a s a m l e m a k O m e g a 3 m e r u p a k a n k o m p o n e n p o t e n s i a l d a l a m m e n c e r d a s k a n o t a k . K a n d u n g a n a s a m folat p a d a b u a h k i w i m e m b a n t u m e n c e g a h r i s i k o N T D , y a i t u s u a t u k o n d i s i

(7)

d i m a n a j a n i n t e r l a h i r c a c a t a t a u b a h k a n t a n p a r o n g g a k e p a l a . E n z i m actinidin p a d a b u a h k i w i d a p a t m e n g a t a s i s e m b e l i t s e d a n g k a n a s a m askobin-nya m e l i n d u n g i t u b u h d a r i d e m a m d a n n y e r i p e r s e n d i a n . Enzim; M e n u r u t W i k i p e d i a ( 2 0 0 7 ) , e n z i m a d a l a h s a t u a t a u b e b e r a p a g u g u s p r o t e i n y a n g b e r f u n g s i s e b a g a i s e n y a w a y a n g m e m p e r c e p a t p r o s e s r e a k s i t a n p a h a b i s d a n b e r e a k s i d a l a m s u a t u r e a k s i k i m i a E n z i m b e k e r j a d e n g a n c a r a m e n e m p e l p a d a p e r m u k a a n m o l e k u l z a t - z a t y a n g b e r e a k s i d a n d e n g a n d e m i k i a n m e m p e r c e p a t p r o s e s r e a k s i . E n z i m m e r u p a k a n k a t a l i s a t o r b i o l o g i y a n g d a p a t m e m u l a i d a n m e m p e r l a n c a r b e r m a c a m - m a c a m r e a k s i b i o k i m i a . E n z i m b a n y a k t e r d a p a t d i d a l a m b a k t e r i , r a g i , j a m u r , t a n a m a n , d a n h e w a n . B e b e r a p a f u n g s i e n z i m d a l a m b a h a n p a n g a n : a. P e n y e b a b k e m a t a n g a n s e p e r t i y a n g b a n y a k t e r d a p a t p a d a b u a h - b u a h a n d a n s a y u r - s a y u r a n s e b e l u m d i p a n e n , e n z i m a k t i f d a l a m r e a k s i - r e a k s i y a n g m e n y e b a b k a n k e m a t a n g a n . b . M e n g u b a h c i t a r a s a , w a r n a , t e k s t u r , k e l e m b u t a n d a n sifat-sifat l a i n d a r i b a h a n p a n g a n .

Prosedur Kerja dalam Eksperimen

S e b e l u m p e l a k s a n a a n e k s p e r i m e n d i l a k u k a n p e r s i a p a n - p e r s i a p a n y a k n i ; p e r s i a p a n p e r a l a t a n y a n g d i g u n a k a n d a l a m p e n e l i t i a n i n i a d a l a h t i m b a n g a n m e r e k o h a u s ,

wooden spatula, bowl, p i s a u , cutting board, napkin, apron, stove, tray, d a n oven. Persiapan bahan yaitu; b a h a n y a n g

d i p e r g u n a k a n d a l a m p e n e l i t i a n i n i a d a l a h j e n i s d a g i n g s a p i l o k a l , b a g i a n d a g i n g y a n g d i g u n a k a n a d a l a h b a g i a n p e n u t u p / t a p side y a n g m a s i h s e g a r d a n b u a h k i w i y a n g m a t a n g . Sampel; d a l a m e k s p e r i m e n i n i m e n g g u n a k a n d a g i n g top side d e n g a n t a k a r a n b u a h k i w i y a n g b e r b e d a . D a l a m h a l i n i p e n e l i t i m e m i l i h d a g i n g s a p i l o k a l k a r e n a d a g i n g s a p i l o k a l m e m i l i k i t e k s t u r d a g i n g y a n g l e b i h a l o t d i b a n d i n g k a n d e n g a n t e k s t u r d a g i n g s a p i impori. C a r a k e r j a n y a s e b a g a i b e r i k u t : 1) P o t o n g d a g i n g s a p i d e n g a n b e r a t y a n g s a m a , setiap b a g i a n m e m i l i k i b e r a t 2 0 0 g r d e n g a n k e t e b a l a n 3 c m s e b a n y a k 4 s a m p e l . 2 ) T i m b a n g b u a h k i w i s e s u a i d e n g a n p e r b a n d i n g a n n y a d e n g a n d a g i n g s a p i , y a i t u 0 % , 1 0 % , 2 0 % , d a n 3 0 % d a r i d a g i n g s a p i . 3 ) M e m o t o n g t i p i s b u a h k i w i d a n m e n a r u h n y a p a d a d a g i n g s a p i l a l u d i t u n g g u s e l a m a 6 j a m s e b e l u m d i m a s a k . 4 ) M e n a r u h d a g i n g s a p i d i a t a s teflon d a n m e m a n g g a n g n y a . 5 ) S e t e l a h 2 0 m e n i t , a n g k a t d a g i n g s a p i k e m u d i a n d i p o t o n g - p o t o n g m e n j a d i b e b e r a p a b a g i a n u n t u k d i u j i . Hasil Eksperimen U n t u k m e n g e t a h u i h a s i l e k s p e r i m e n d i l a l a i k a n u j i o r g a n o l e p t i k o l e h p e n u l i s d a n b e b e r a p a p a n e l i s y a k n i : T e s o r g a n o l e p t i k t e r h a d a p k e l e m b u t a n d a g i n g s a p i d i l a l a i k a n o l e h p e n e l i t i d a n p a n e l i s y a n g t e r d i r i d a r i m a h a s i s w a / i s e r t a d o s e n . D a r i t e s o r g a n o l e p t i k t e r s e b u t d i p e r o l e h d a t a y a n g d a p a t d i l i h a t d a r i b e r i k u t i n i .

(8)

Tabel 3 Hasil Percobaan Penelitian

Keempukan Daging Sapi dengan Menaruh Potongan Tipis Buah Kiwi pada 200 gr Daging Sapi

S a m p e l T a k a r a n T e k s t u r D a g i n g S a p i C a t a t a n B u a h K i w i ( % ) A l o t A g a k A l o t A g a k E m p u k E m p u k R a s a O l 0 y T i d a k a d a p e r u b a h a n r a s a 0 2 10 y p a d a d a g i n g s a p i T i d a k a d a p e r u b a h a n r a s a 0 3 20 y p a d a d a g i n g s a p i T i d a k a d a p e r u b a h a n r a s a 0 4 30 y p a d a d a g i n g s a p i T i d a k a d a p e r u b a h a n r a s a p a d a d a g i n g s a p i S u m b e r : u j i c o b a j u n i 2 0 1 0 ( d a t a d i o l a h ) 1. S a m p e l 1 H a s i l d a r i s a m p e l 1 m e n u n j u k k a n d a g i n g s a p i t a n p a m e n g g u n a k a n b u a h k i w i , m e m i l i k i t e k s t u r d a g i n g y a n g a g a k a l o t , s u l i t d i k u n y a h , b e r s e r a t k a s a r d a n r e s i d u y a n g d i t i n g g a l k a n d a l a m m u l u t b a n y a k . 2 . S a m p e l 2 H a s i l d a r i s a m p e l 2 m e n u n j u k k a n d a g i n g sapi d e n g a n p e n a m b a h a n 1 0 % b u a h k i w i ( 2 0 g r ) , m e m i l i k i t e k s t u r d a g i n g y a n g a g a k a l o t , a g a k s u l i t d i k u n y a h , s e r a t n y a a g a k k a s a r d a n r e s i d u y a n g d i t i n g g a l k a n d a l a m m u l u t t i d a k b a n y a k . 3. S a m p e l 3 H a s i l d a r i s a m p e l 3 m e n u n j u k k a n d a g i n g sapi d e n g a n p e n a m b a h a n 2 0 % b u a h k i w i ( 4 0 g r ) , m e m i l i k i t e k s t u r d a g i n g y a n g a g a k e m p u k , m u d a h d i k u n y a h , s e r a t n y a l e b i h m u d a h u n t u k d i p i s a h - p i s a h k a n , d a n r e s i d u y a n g d i t i n g g a l k a n d a l a m m u l u t s e d i k i t . 4 . S a m p e l 4 H a s i l d a r i s a m p e l 4 m e n u n j u k k a n d a g i n g sapi d e n g a n p e n a m b a h a n 3 0 % b u a h k i w i ( 6 0 g r ) , m e m i l i k i t e k s t u r d a g i n g y a n g e m p u k , m u d a h d i k u n y a h , s e r a t n y a h a l u s , d a n r e s i d u y a n g d i t i n g g a l k a n d a l a m m u l u t s a n g a t s e d i k i t . D a r i h a s i l p e n g u m p u l a n d a t a p a n e l i s y a n g t e l a h d i b a g i k a n k e p a d a p a n e l i s y a n g b e r j u m l a h 1 0 o r a n g , d a p a t d i a r t i k a n p e n d a p a t p a n e l i s h a m p i r s a m a d e n g a n p e n d a p a t p e n u l i s , y a i t u d a g i n g s a p i y a n g m e m i l i k i t i n g k a t k e e m p u k a n y a n g p a l i n g b a i k a d a l a h d a g i n g s a p i y a n g m e n g g u n a k a n t a k a r a n 2 0 % - 3 0 % b u a h k i w i . H a s i l tes y a n g d i l a k u k a n o l e h p a n e l i s d a p a t d i l i h a t p a d a t a b e l 3 . 2 b e r i k u t i n i .

(9)

Tabel 4 Hasil Uji Panelis S a m p e l T a k a r a n B u a h K i w i ( % ) T e k s t u r D a g i n g S a p i P a n e l i s S a m p e l T a k a r a n B u a h K i w i ( % ) T e k s t u r D a g i n g S a p i 1 2 J 4 5 6 7 8 9 10 0 1 0 A l o t A g a k A l o t A g a k E m p u k E m p u k y y y y y y y y y y 0 2 10 A l o t A g a k A l o t A g a k E m p u k E m p u k y y y y y y y y y y 0 3 2 0 A l o t A g a k A l o t A g a k E m p u k E m p u k y y y y y y y y y y 0 4 3 0 A l o t A g a k A l o t A g a k E m p u k E m p u k y y • y y y y y y y K o m e n t a r p a n e l i s : 1 . P e n g g u n a a n b a h a n p e n g e m p u k 6- S e h a r u s n y a k e t e b a l a n d a g i n g 4 c m d a g i n g ( b u a h k i w i ) k u r a n g c o c o k a t a u 5 c m a 8 a r l e b l h t e r a s a k a r e n a h a r g a b u a h k i w i m a h a l . p e r b e d a a n n y a . 2 . T i d a k a d a p e r u b a h a n r a s a p a d a 7- P e r b e d a a n k e e m p u k k a n p a d a d a g i n g s a p i s e t e l a h a d a n y a d a g i n g n y a s a n g a t t i p i s , p e n a m b a h a n b u a h k i w i ; t i d a k 8- S e b a i k n y a p o t o n g a n b u a h k i w i s e e m p u k d a g i n g s t e a k p a d a j a n g a n d i b e r s i h l c a n d a n d a g i n g s a p i . u m u m n y a , s e p e r t i sirloin a t a u 9- S e h a r u s n y a dwven saja, b i a r t e r l i h a t

tenderloin. r e a k s i a n t a r a p o t o n g a n t i p i s b u a h 3 . P e n g g u n a a n j e n i s d a g i n g s a p i t i d a k l d w i d e n g a n d a g i n g s a p i . c o c o j c 1 0 . I d e y a n g b a g u s k a r e n a a d a b a h a n 4 . A l a n g k a h b a i k n y a , m e t o d e m e m a s a k p e n g e m p u k d a g i n g y a n g b a r u , d i g a n t i a g a r h a s i l n y a l e b i h m a k s i m a l . s ePe r t l l a w i; d a u n j a m b u , b u a h j e m k 5. S e b a i k n y a , b u a h k i w i tidak d i p o t o n g d a n s e b a g a i n y a . t i p i s , t e t a p i d i r a j a n g h a l u s .

(10)

1 . P a d a d a g i n g s a p i y a n g t i d a k m e n d a p a t p e r l a k u a n p e n a m b a h a n b u a h k i w i , 6 0 % p a n e l i s m e n y a t a k a n t e k s t u r d a g i n g a g a k a l o t , 3 0 % p a n e l i s m e n y a t a k a n t e k s t u r d a g i n g a g a k e m p u k , d a n 1 0 % p a n e l i s m e n y a t a k a n t e k s t u r d a g i n g e m p u k . 2 . P a d a d a g i n g s a p i y a n g m e n d a p a t p e r l a k u a n p e n a m b a h a n 1 0 % ( 2 0 g r ) b u a h k i w i , 5 0 % p a n e l i s m e n y a t a k a n t e k s t u r d a g i n g a g a k e m p u k , 3 0 % p a n e l i s m e n y a t a k a n t e k s t u r d a g i n g a g a k a l o t , 1 0 % t e k s t u r d a g i n g alot, d a n 1 0 % p a n e l i s m e n y a t a k a n t e k s t u r d a g i n g e m p u k . 3. P a d a d a g i n g s a p i y a n g m e n d a p a t p e r l a k u a n p e n a m b a h a n 2 0 % ( 4 0 g r ) b u a h k i w i , 8 0 % p a n e l i s m e n y a t a k a n t e k s t u r d a g i n g a g a k e m p u k , d a n 2 0 % p a n e l i s m e n y a t a k a n t e k s t u r d a g i n g e m p u k . 4 . P a d a d a g i n g s a p i y a n g m e n d a p a t p e r l a k u a n p e n a m b a h a n 3 0 % ( 6 0 g r ) b u a h k i w i , 6 0 % p a n e l i s m e n y a t a k a n t e k s t u r d a g i n g e m p u k , 2 0 % p a n e l i s m e n y a t a k a n t e k s t u r d a g i n g a g a k e m p u k , 1 0 % p a n e l i s m e n y a t a k a n t e k s t u r d a g i n g a g a k a l o t , d a n 1 0 % p a n e l i s m e n y a t a k a n t e k s t u r d a g i n g a l o t . PENUTUP Simpulan B e r d a s a r k a n p e n e l i t i a n y a n g d i l a k u k a n , d i p e r o l e h s u a t u k e s i m p u l a n y a i t u : 1. P e n a m b a h a n b u a h k i w i p a d a d a g i n g s a p i d a p a t m e n a m b a h k e e m p u k a n d a r i t e k s t u r d a g i n g s a p i . J u m l a h t a k a r a n b u a h k i w i y a n g b e r b e d a t e r b u k t i m e m p e n g a r u h i t i n g k a t k e e m p u k a n d a g i n g s a p i d a n m e n y e b a b k a n k e e m p u k a n d a g i n g s a p i y a n g b e r b e d a . 2 . D a r i p e r c o b a a n y a n g d i l a k u k a n , u n t u k m e n d a p a t k a n t e k s t u r d a g i n g s a p i y a n g p a l i n g b a i k a d a l a h d e n g a n p e r s e n t a s e p e n g g u n a a n b u a h k i w i 2 0 % d a n m a k s i m a l 3 0 % a g a r t i d a k b e r p e n g a r u h p a d a k e l e n t u r a n d a g i n g s a p i . Saran 1 . P e r l u d i l a k u k a n p e n e l i t i a n l e b i h l a n j u t t e r h a d a p t e k s t u r d a g i n g s a p i d e n g a n m e n g g u n a k a n j e n i s b u a h k i w i y a n g berbeda, m i s a l n y a k i w i go/r/, k i w i m e r a h . 2 . P e r l u d i l a k u k a n p e n e l i t i a n l e b i h l a n j u t d e n g a n m e n g g u n a k a n j e n i s d a g i n g y a n g b e r b e d a , m i s a l n y a d a g i n g sirloin, lenderloin, d a n s e b a g a i n y a . 3 . P e r l u d i l a k u k a n p e n e l i t i a n l e b i h l a n j u t t e n t a n g p e r u b a h a n w a r n a d a n r a s a p a d a d a g i n g s a p i s e t e l a h d i t a m b a h k a n b u a h k i w i . DAFTAR PUSTAKA A n o n i m . 2 0 0 5 . Karkas. ( h t t p : / / w w w . g o o g l e . c o . i d / s e a r c h ? h l - i d & s o u r c e = h p & q = k a r k a s & m e t a = & a q = f & a q i = g 6 g -s l g 3 & a q l = & o q = & g -s _ r f a i . d i a k -s e -s 2 7 A p r i l 2 0 1 0 )

A n o n i m . 2 0 0 6 . Buah Kiwi Kecil, ( h t t p : / / w w w . w o r d p r e s s . c o m / b u a h k i w i -k e c i l - -k a y a - m a n f a a t . d i a -k s e s 1 N o v e m b e r 2 0 0 9 ) A n o n i m . 2 0 0 6 . Informasi Species. ( h t t p : / / w w w . p l a n t a m o r . c o m / i n d e x . p h p ? p l a n t = 2 6 . d i a k s e s 7 N o v e m b e r 2 0 0 9 ) A n o n i m . 2 0 0 6 . Keterangan Karkas. ( h t t p : / / w w w . p u s t a k a - d e p t a n . g o . i d / a g r i t e k / d k i i 0 1 1 9 . p d f . d i a k s e s 2 7 A p r i l 2 0 1 0 ) A n o n i m . 2 0 0 8 . Jutaan Manfaat Buah

(11)

k e s e h a t a n / j u t a a n - m a n f a a t - b u a h - k i w i . d i a k s e s 1 N o v e m b e r 2 0 0 9 ) C h a r l e y , H . 1 9 7 0 . Food Science. U S A : J o h n W i l e y & s o n s I n c . D a r m a G u n a , I W a y a n E k a . 2 0 0 8 . Perbandingan Pengaruh Penambahan Daun

Simbar Menjangan Dengan Buah Nanas Muda Terhadap Kelembutan Daging Sapi Setelah Direbus Di Dapur Continental Sekolah Tinggi Pariwisata Bali. N u s a D u a : S e k o l a h T i n g g i P a r i w i s a t a B a l i . D e p k e s R I . 2 0 0 5 . Kandungan Gizi Daging Sapi. ( h t t p : / / w w w . d k p . g o . i d . d i a k s e s 2 7 A p r i l 2 0 1 0 ) P e r m a d h i , I n g e . 2 0 0 9 . M e m e t i k M a n f a a t S e h a t S i B u a h K i w i . ( h t t p : / / l i f e s t y l e . O k e z o n e . c o m / r e a d / 2 0 0 9 / 0 9 / 0 2 / 2 7 / 2 5 3 6 0 7 / m e m e t i k m a n f a a t s e h a t s i -b u a h - k i w i . d i a k s e s 1 N o v e m -b e r 2 0 0 9 ) G o r d o n , R . 1 9 9 7 . Basic Interviewing Skills. I t a s c a . I I : F . E . P e a c o c k . H a m m o n d , A . 1 9 3 2 . Meal Science. N e w Z e a l a n d . L i n c o l n U n i v e r s i t y J e l l i n e k , G . 1 9 8 5 . Sensory Evalualion of food. E n g l a n d : E l l i s H o r w o o d . K o m p a s C y b e r n e t M e d i a . 2 0 0 4 . Manfaat Daging Sapi. ( h t t p : / / w w w . c u t i n g b e e f . c o m . d i a k s e s 1 N o v e m b e r 2 0 0 9 ) K o m p a s C y b e r n e t M e d i a . 2 0 0 5 . Daging Sapi Manfaatnya. ( h t t p : / / w w w . f o r t u n e c i t y . c o m . d i a k s e s 1 N o v e m b e r 2 0 0 9 ) M u z a r n i s , I . 1 9 8 2 . Pengolahan Daging. J a k a r t a . C V Y a s a G u n a . P u r n o m o , H d a n P a n d a g a . 1 9 8 9 . Ilmu Daging. N U F F I C . M a l a n g . U n i v e r s i t a s B r a w i j a y a . S i h i t e , R . 2 0 0 0 . Food Product

(Dasar-Dasar Tata Boga). S u r a b a y a . S I C .

S o e p a r n o . 1 9 9 2 . Ilmu dan Teknologi

Daging. Y o g y a k a r t a : U G M .

S o e p a r n o . 2 0 0 5 . Ilmu dan Teknologi

Daging. Y o g y a k a r t a : U G M .

S u t o m o , T . 1 9 8 9 . Pedoman Keterampilan

Memasak. B a n d u n g : P i o n i r J a y a .

W i k i p e d i a . 2 0 0 7 . Enzim, Ensiklopedia

Bebas Berbahasa Indonesia, ( h t t p : / /

i d . w i l r i p e d i a . o r g / w i k i / e n z i m . d i a l c s e s 1 N o v e m b e r 2 0 0 9 )

Referensi

Dokumen terkait

1.Rancangan percobaan konduktivitas hidrolik jenuh mortar ASP menggunakan rancangan acak lengkap (CR) terdiri dari satu faktor yaitu rasio komposisi bahan mortar (semen:

Penelitian ini dilakukan untuk mengetahui pengaruh dan peran komitmen organisasional sebagai variabel moderator dalam hubungan antara kepuasan kerja dan

Atas dasar kenyataan ini tingkat perkembangan anak yang dititipkan pada TPA Dira’s lebih banyak dipengaruhi oleh lingkungan luar dan tenaga pendidik itu sendiri, namum bagaimana

Sedangkan pertimbangan menghentikan Grapi tertinggi adalah merasa sembuh dari gejala penyakit yang diderita dilalarkan oleh mereka dari bebagai tingkat penghasilan

Pasal 84 Tindakan pelanggaran yang dilakukan oleh Notaris terhadap ketentuan sebagaimana dimaksud dalam Pasal 16 ayat (1) huruf i, Pasal 16 ayat (1) huruf k, Pasal 41, Pasal

Solusinya adalah melibatkan perempuan dalam banyak bidang, sehingga meskipun terjadi ketimpangan gender, perempuan mampu mencari nafkah dan mengurus rumah tangga,

In the previous sections we discussed methods for the analysis of correlated binary response data that require full specifications of the probability distributions of the vector (y

Meteran air merupakan alat yang digunakan untuk memonitor secara terus menerus pemakaian air pelanggan sehingga didapat rekening tagihan bulanan yang akurat,