KUMPULAN CARITA PONDOK PANGGUNG WAYANG (Tilikan Strukturalisme jeung Psikologi Sastra)
TESIS
diajengkeun pikeun nyumponan syarat nyangking Magister Pendidikan Program Studi Pendidikan Bahasa dan Budaya Sunda
ku
RONI SURYANA SAPUTRA 1201340
PROGRAM STUDI PENDIDIKAN BAHASA DAN BUDAYA SUNDA SEKOLAH PASCASARJANA
KUMPULAN CARITA PONDOK PANGGUNG WAYANG (Tilikan Strukturalisme jeung Psikologi Sastra)
Oleh
RONI SURYANA SAPUTRA
S.Pd UPI Bandung, 2005
Sebuah Tesis yang diajukan untuk memenuhi salah satu syarat memperoleh gelar Magister Pendidikan(M.Pd.) pada Program Studi Pendidikan Bahasa dan Budya Sunda Sekolah
© Roni Suryana Saputra 2014
Universitas Pendidikan Indonesia
Juli 2014
Hak Cipta dilindungi undang-undang.
Skripsi ini tidak boleh diperbanyak seluruhya atau sebagian,
dengan dicetak ulang, difoto kopi, atau cara lainnya tanpa ijin dari penulis.
Lembar Pengesahan Tesis
RONI SURYANA SAPUTRA 1201340
KUMPULAN CARITA PONDOK PANGGUNG WAYANG (Tilikan Strukturalisme jeung Psikologi sastra)
Disaluyuan ku: Pangaping I,
Dr. Dedi Koswara, M. Hum. NIP 19590614 198801 1 002
Pangaping II,
Dr. Ruhaliah, M. Hum. NIP 19641110 198903 2 002
Kauninga ku:
Pupuhu Prodi Pendidikan Bahasa dan Budaya Sunda
DAFTAR EUSI
ABSTRAK……….. i
PANGJAJAP……….. iv
CATUR NUHUN………. v
DAFTAR EUSI………. vii
DAFTAR BAGAN………. x
DAFTAR TABEL……….. xi
DAFTAR LAMPIRAN………. xiii
DAFTAR SINGGETAN... BAB I BUBUKA……….. 1
1.1 Kasang Tukang Panalungtikan………. 1
1.2 Watesan Masalah……… 6
1.3 Rumusan Masalah……… 6
1.4 Tujuan Panalungtikan……….. 7
1.4.1 Tujuan Umum………. 7
1.4.2 Tujuan Husus………... 7
1.5 Mangpaat Panalungtikan………... 8
1.5.1 Mangpaat Téoritis………. 8
1.5.2 Mangpaat Praktis……… 8
1.6 Struktur Orgnisasi Tésis……….. 8
BAB II CARITA PONDOK, STRUKTURALISME JEUNG PSIKOLOGI SASTRA... 10
2.1 Hakékat Carita Pondok……… 10
2.2 Sajarah Kamekaran Carita Pondok………. 11
2.3 Ciri-ciri Carita Pondok……… 15
2.4 Wangun Carita Pondok……….. 16
2.6 Struktur Carita Pondok……… 18
2.6.1 Téma……… 18
2.6.1.1 Papasingan Téma………... 19
2.6.2 Fakta Carita………. 20
2.6.2.1 Plot/ Alur………. 23
2.6.2.2 Tokoh jeung Penokohan……… 23
2.6.2.2.1 Tokoh………... 23
2.6.2.2.2 Penokohan……… 25
2.6.2.3 Latar/Setting………. 26
2.6.3 Sarana Carita……… 27
2.6.3.1 Judul……….. 28
2.6.3.2 Puseur Implengan……….. 28
2.6.3.3 Gaya Basa……… 30
2.7 Strukturalisme……… 35
2.7.1. Kamekaran Strukturalisme……….. 36
2.8. Psikologi Sastra………... 38
2.9 Psikologi Behaviorisme……… 39
BAB III METODE PANALUNGTIKAN……… 42
3.1 Sumber Data...……… 42
3.2 Désain Panalungtikan……….. 48
3.3 Metode Panalungtikan………. 49
3.4 Wangenan Oprasional………. 50
3.5 Instrumén Panalungtikan ……… 51
3.6 Téhnik Ngumpulkeun Data ………... 52
3.7 Téhnik Ngolah jeung Analisis Data………. . 53
BAB IV ANALISIS JEUNG DEKKRIPSI STRUKTUR CARITA KATUT ASPÉK PSIKOLOGIS DINA KUMPULAN CARITA PONDOK PANGGUNG WAYANG………... 54
4.1. 2 Sinopsis………….……… 55
4.2. Analisis Struktur Carita dina Kumpulan Carita Pondok Panggung Wayang……….. 80
4.2.1 Téma……… 80
4.2.2 Sarana Carita……… 84
4.2.2.1 Alur……….. 84
4.2.2.2 Latar………. 86
4.2.2.3 Tokoh jeung Penokohan……….. 87
4.2.3 Sarana Carita………. 89
4.2.3.1 Judul………... 89
4.2.3.2 Puseur Implengan……….. 90
4.2.3.3 Gaya Basa………. 91
4.3 Analisis Aspék psikologis dina Kumpulan Carita Pondok Panggung Wayang……… 93
4.3.1 Pedaran Analisis Aspék Psikologis dina Kumpulan Carita Pondok Panggung Wayang…. 130 4.4 Patalina Antara Struktur Carita jeung Kagemblengan Carita……… 131
4.5 Patalina antara Aspék Psikologis jeung Struktur Carita……….. 135
BAB V Kacindekan jeung Saran………. 138
5.1 Kacindekan……… 138
5.2 Saran……… 141
DAFTAR PUSTAKA 142 LAMPIRAN 145
KUMPULAN CERITA PENDEK PANGGUNG WAYANG (Pendekatan Strukturalisme dan Psikologi Sastra)
RONI SURYANA SAPUTRA
ABSTRAK
THE COMPILATION OF PANGGUNG WAYANG SHORT STORIES (Literature Structuralism and Psychological Approach)
RONI SURYANA SAPUTRA
ABSTRACT
The thesis was intended to describe the structure of the short story, the characters’ psychological aspects, the relationship among aspects in the complete stories, and the relationship among psychological aspects with structures of the stories. It used structuralism and psychological literature approach which assumed that literary works were constructed by structures that supported and completed each other, and literary works frequently showed psychological phenomena experienced by the characters. The method employed was descriptive method. It used literature reviews and document analysis technique. It was then found out that (1) the theme raised in the collection of short stories were mostly about daily life such as cultural issues, love, social condition, responsibility, mystic, mystery, and household, (2) the plot illustrated was progressive and “bobok tengah”, (3) the character of the stories indicated a woman who was envious, sensitive, autonomous, responsible, and full of love, while the man character was described as a selfish person, dictator, full of jealous, emotional, irresponsible, and exploded his desire. The characters illustrated in the short stories used expository and dramatic technique, (4) the setting shown condition in towns, villages, housing complex, and nature. The social condition illustrated were mostly about individuals with high-social status, poor, educated, and had firm jobs, (5) most titles in the collection were connotative, not in the true meaning, and needed to be meant and interpreted more, (6) the point of view used the third person point of view and the first person point of view, (7) the figure of speech mostly used terms, methapore, hyperbolic, personification, metonim, periphrase, and euphemism (8) psychological aspects indicated stimulus response which constructed characters and their characteristics conditioned by the environment.
1
BAB I BUBUKA
1.1 Kasang Tukang Panalungtikan
Karya sastra dina enas-enasna mangrupa hasil karya cipta manusa anu
gelar dina média lisan atawa tulisan. Karya sastra gelar salaku réfléksi kahirupan
masarakat anu mangrupa eunteung tina kahirupan anu sabenerna. Ngaliwatan basa
pangarang ngébréhkeun sagala rasa nu nu aya dina jiwana, boh dina wangun
konsép, boh dina wangun gagasan jeung pikiran. Réalita tina kahirupan anu
sabenerna dikokolakeun ngaliwatan prosés kréatif manusa anu tuluy ngajanggélék
jadi karya sastra. Prosés kréatif tangtuna luyu jeung pangaweruh, pangalaman,
“pemahaman”, sarta “penghayatan” pangarang dina dunya anu sabenerna.
Ngaliwatan proés kréatif anu diwuwuh ku imajinasi, kahirupan manusa kagambar
dina karya sastra.
Minangka produk seni anu kréatif, karya sastra diwuwuh ku ajén-ajén nu
luhung. Karya sastra ogé jadi média pikeun ngébréhkeun idé, téori sarta sistem
mikir manusa. Salaku karya anu kréatif, sastra diperedih pikeun ngahasilkeun
kréasi anu éndah tur jadi bahan pikeun ngamalirkeun kaéndahan-kaéndahan,
pikeun nyumponan kabutuh manusa sacara lahiriah jeung batiniah. Ku kituna
karya sastra jadi média kréatif pangarang dina ngébréhkeun jeung nyurahan
kahirupan manusa.
Minangka produk tina prosés kréatif, sastra mangrupa ékprési jiwa
pangarang dina ngagelarkeun karya-karyana, boh lisan boh tulisan. Ieu hal teh
luyu jeung pamanggih Isnéndés (2009, kc. 11) anu nétélakeun yén sastra téh
mangrupa produk tina prosés kréatif anu taya lian mangrupa éksprésitas
pangarang dina ngagelarkeun karyana, boh lisan boh tulisan. Éta ébréhan rasa anu
ngajangélék jadi sastra teh diwadahan kana wadah nu dianggap merenah ku
2
Dina hasanah kasusastraan Sunda, karya sastra téh digolongkeun jadi tilu
wanda karya, nya éta: puisi, prosa, jeung carita drama. Salah sahiji wanda sastra
nu sumebar dimasarakat nya éta karya sastra dina wanda prosa. Sastra anu kaasup
kana wanda prosa nya éta: carita pondok, roman, novelét jeung novel. Luyu jeung
pamanggih Sumardjo jeung Saini KM (1988, kc. 29) anu nétélakeun yén prosa
atawa nu ilahar disebut prosa naratif dina enas-enasna dibagi jadi tilu genre, nya
éta novel, roman, carita pondok, jeung novelét.
Carita pondok (carpon) salaku salahsahiji wanda karya sastra mibanda
fungsi dina kahirupan masarakat, di antarana ngagambarkeun situasi jeung kondisi
kamanusaan, kepekaan batin, kondisi sosial, atikan sarta ajén estétis. Ieu hal téh
luyu jeung pamanggih Sumardjo jeung Saini KM (1988, kc.16) anu nétélakeun:
‘sebagai cabang kesenian, sastra berfungsi memperjelas, memperdalam, dan memperkaya penghayatan manusia terhadap kehidupan mereka. Alatan kitu
penghayatan manusa kana kahirupanna, dipiharep bisa ngaronjatkeun ajén
kahirupanana.
Karya sastra anu dihasilkeun ku sastrawan, kaasup carita pondok,
salalawasna midangkeun fénomena gejala-gejala kejiwaan. Fénomena-fénomena
kajiwaan téh kagambar dina paripolah tokoh-tokohna. Tokoh nu dimaksud nya éta
tokoh dina karya sastra atawa tokoh fiksional. Tokoh nurutkeun Isnéndés (2010,
kc. 163) nya éta individu-individu anu dipidangkeun dina hiji carita anu ngalaman
pertistiwa sarta mibanda sikep, sipat, émosi, prinsip, jst. Sedengkeun Baldic
(Nurgiyantoro, 2013, kc 247) nétélakeun tokoh téh nya éta individu anu jadi
palaku dina carita fiksi atawa drama. Tina wangenan di luhur katitén yén tokoh
mibanda posisi stratégis salaku pembawa sarta penyampai pesan, amanat, moral,
atawa sagala hal anu dihaja nu hayang ditepikeun ku pangarang. Tokoh mangrupa
hal anu penting dina karya satra sabab jadi jejer carita. Ku kituna, teu salah upama
tokoh jadi puseur kajian dina sastra.
Patali jeung aspék kajiwaan tokoh dina karya sastra, tokoh nu
dipidangkeun ku pangarang mibanda gejala-gejala kajiwaan anu bisa dianalisis
jeung diinterprétasikeun. Gambaran jiwa tokoh anu dihirupkeun ku pangarang téh
3
kaasup aspék kajiwaan manusa. Gambaran kajiwaan para palaku dina sastra
mangrupa gambaran jiwa pangarangna. Salian ti éta, gambaran jiwa para palaku
gé bisa ngawakilan jiwa-jiwa anu séjénna anu diolah ku pangarang ngaliwatan
prosés mikir kréatif.
Panalungtikan ngeunaan aspék kajiwaan tokoh mangrupa hiji
panalungtikan nu boga tujuan pikeun meunangkeun gambaran ngeunaan tokoh
sarta rélévansina jeung kahirupan nyata. Panalungtikan samodél kitu ilahar
disebut panalungtikan psikologi sastra. Psikologi sastra mangrupa kajian
interdisiplin antara psikologi jeung sastra (Endraswara, 2008, kc. 16). Nalaah
psikologi sastra dina enas-enasna sarua jeung nalaah manusa tina segi kajiwaanna.
Manusa nu jadi objék kajian dina psikologi sastra nya éta tokoh-tokoh dina sastra.
Psikologi sastra mangrupa hiji kajian nu sifatna tékstual kana aspék psikologis
tokoh dina karya sastra. Lian ti éta, psikologi sastra ogé boga anggapan yén sastra
mangrupa hasil ébréhan tur kréativitas pangarang ngaliwatan média basa nu
ngaruntuy pikeun kapentingan éstétis, sarta ébréhan jiwa pangarang anu di jerona
kagambarkeun suasana kajiwaan, boh suasana mikir boh suasana rasa. Ieu hal
luyu jeung pamanggih Ratna (Minderop, 2013, kc 54) anu nétélakeun yén
hakékat tina psikologi sastra museurkeun panitén kana masalah unsur-unsur
kajiwaan tokoh-tokoh fiksional anu aya dina karya sastra.
Wellek & Warren (Endraswara, 2008, kc.64) nétélakeun yén psikologi
sastra dina hakékatna mibanda opat kamungkinan definisi, nya éta: (1) studi
pengarang salaku tipe atawa pribadi, (2) studi prosés kréatif. (3) studi tipe jeung
hukum-hukum psikologi anu dilarapkeun dina karya sastra, (4) studi akibat sastra
ka nu macana.
Pon kitu deui jeung pamanggih Scott (Endraswara, 2008, kc. 65) anu
nétélakeun yén aya tilu sasaran analisis dina psikologi sastra anu masih bisa
diluyukeun jeung pamanggh di luhur. Tilu sasaran analisis dina psikologi sastra
téh nya éta: (1) panalungtikan anu aya patalina jeung ketidaksengajaan antara
pengarang jeung nu maca, (2) panalungtikan kahirupan pangarang keur nalungtik
4
Pamanggih lain anu ampir sajalan nya éta pamanggih Daiches
(Endrsawara, 2008, kc. 65) anu ngabagi psikologi sastra kana tilu kajian nya éta:
(1) Analisis dunia kepengarangan. (2) Analisis tokoh jeung penokohan.(3)
Panalungtikan ngeunaan citra arkatipe.
Nu jadi objék dina ieu panalungtikan téh nya éta kumpulan carita pondok
Panggung Wayang. Panggung Wayang mangrupa kumpulan carita podok karya
Aam Amilia anu munggaran jeung anu panglengkepna, ngurung waktu kurang
leuwih 20 taun lilana. Ampir kabéh carpon nu dibukukeun mangrupa carpon nu
geus terbit dina majalah jeung koran-koran jaman harita. Ieu kumpulan carpon
dipilih sabab panalungtik boga anggapan yén ieu kumpulan carpon téh leubeut ku
gejala-gejala kajiwaan dina mangsana, anu can kapaluruh tur kagambarkeun nepi
ka danget ieu.
Dina ieu panalungtikan pamarekan psikologi anu dilarapkeun nya éta
pamarekan psikotékstual. Psiotékstual nya éta pamarekan psikologi sastra tina
aspék teks. Ku kituna, panalungtikan nu dipilampah museurkeun kajianana kana
analisis tokoh nu aya dina téks sastra.
Téori nu dilarapkeun dina ieu panalungtikan nya éta psikologi
behaviorisme. Psikologi behaviorisme nya éta psikologi nu boga anggapan yén
paripolah manusa téh ditangtukeun ku lingkunganna. Lingkungan boga peran nu
paling penting dina ngawangun karakter jeung paripolah manusa. Sedengkeun
konsep teori nu dilarapkeun dina ieu panalungtikan nya éta konsép téori psikologi
behaviorime Stimulus-Respon
B.F Skiner nétélakeun yén paripolah manusa téh dipangaruhan ku
lingkungan. Lingkungan mangrupa stimulus-stimulus nu ngabalukarkeun ayana
réspon nu mangrupa paripolah. Pamarekan behavioral dina kajian psikologi sastra
kudu dipilampah dumasar kana tahapan: (1) néangan tur nangtukeun tokoh nu rék
dikaji (2) maluruh kamekaran karakter tokoh nu rék dianalisis dumasar kana
paripolahna, dialogna, tur pikiranana (3) ngaidentifikasi rupa-rupa paripolah tokoh
tur ngadeskripsikeun sarta nyusun klasipikasina (4) ngaidentifikasi lingkungan
anu ngawangun paripolah tokoh, jeung (5) matalikeun paripolah anu muncul
5
Psikologi behaviorisme dipilih ku sabab ieu téori boga anggapan yén manusa téh
produk lingkungan, sarta karakter nu dipibandana mangrupa réspon tina stimulus
nu aya di sabudeureunana. Lian ti éta, panalungtik boga kayakinan yén ieu konsep
bisa dilarapkeun pikeun nganalisis tokoh fiksional.
Dina hasanah panalungtikam sastra Sunda, panalungtikan karya sastra nu
maké pamarekan psikologis jeung nu sawandana kungsi aya nu nalungtik
diantarana baé (1) Novel Patepung di Bandung Karangan Taufik Faturahman
(Tilikan Psikologi Sastra). Ieu skripsi téh mangrupa hasil panalungtikan Suci
Sarifah Mudaim, dina taun 2013. Dina ieu panalungtikan novel dipedar tur
dianalisis dumasar kana pamarekan psikoanalisis Freud. Hasil panalungtikanana
nétélakeun yén kapribadian manusa kapasing-pasing jadi tilu nya éta, id, ego,
jeung super ego.(2) Panalungtikan Gungun Dedi Guntara anu judulna Tokoh
Novel Pipisahan Karya R.A.F (Kajian Psikologis Humanistik). Ieu skripsi medar
tokoh-tokohna dina nyumponan kabutuh hirupna. Teori nu dipaké dina ieu
panalungtikan nya éta téori psikologi Abraham Maslow. (3) Panalungtikan Nur
Aliawati Aliyah dina taun 2013 anu jejerna Kapribadian Manusa Sunda dina
Kumpulan Carita Pondok Taun 1950-an Nepi Kataun 2000-an. (Ulikan
Psikosastra). Dina ieu tésis dipedar ngeunaan kapribadian urang Sunda nu
kapanggih dina carpon dina mangsa 1950-an nepi ka taun 2000-an. Teori nu
dipaké dina ieu panalungtikan nya éta psikologi kapribadian Carl Gustav Jung.
Hasil tina panalungtikanana kagambar yén kapribadian manusa Sunda nu
kapanggih dina carpon dina taun 1950-an nepi ka200-an lolobana kapribadian
introvert batan kapribadian ekstrovert.
Salian ti pamarekan psikologi sastra, objék nu ditalungtik dina ieu
panalugtikan téh kungsi aya nu ngaguar, diantarana, (1) panalungtikan Rini
Rosdiani dina taun 2003 anu jejerna Kecap Panambah Aspek Modalitas dina
Kumpulan Carita Pondok Panggung Wayang. Ieu skripsi medar tur ngainvétarisir
ngeunaan kecap panambah aspék modalitas nu aya dina kumpulan carita pondok
Panggung Wayang. (2) Panalungtikan Yanti Nuryanti dina taun 2005 anu jejerna
6
Wayang. Ieu skripsi medar tur ngainvétarisir kecap panganteur anu aya dina
kumpulan carita pondok Panggung Wayang
Tina pedaran di luhur katitén yén panalungtikan nu dipilampah téh béda
jeung panalungtikan-panalungtikan anu kasebut di luhur. Sok sanajan kajian nu
dipaké sarua nya éta kajian psikologi sastra tapi tangtuna téori nu dilarapkeun
béda jeung panalungtikan anu kasebut di luhur. Lian ti éta, sok sanajan Panggung
Wayang kungsi aya nu nalungtik tapi objék kajianna béda pisan jeung
panalungtikan nu rék dipilampah. Ku kituna, dumasar kana pedaran di luhur
diayakeun panalungtikan kana Kumpulan carita pondok Panggung Wayang
(Tilikan strukturalisme jeung Psikologi Sastra)
1.2 Watesan Masalah
Sastra téh diwangun ku unsur-unsur anu tangtu tur silih lengkepan.
Sangkan teu lega teuning ambahanna, struktur dina ieu panalungtikan ngawengku:
(1) téma, (2) struktur carita; alur, latar, tokoh jeung penokohna, (3) sarana carita;
judul, puseur implengan, jeung gaya basa. Pon kitu deui jeung Psikologi sastra.
Psikologi sastra téh museur kana aspék-aspék kajiwaan nu aya dina karya sastra.
Aya opat kajian psikologi sastra anu jadi puseur dina panalungtikan karya sastra
nya éta: (1) pangarang salaku pribadi, (2) proses kréatif, (3) tokoh jeung
penokohan sarta, (4) réspon pamaca kana karya sastra. Alatan kahengkér ku waktu
panalungtikananana, ieu panalungtikan dipuseurkeun kana karakter jeung
paripolah tokoh disawang tina aspék psikologi sastra.
1.3 Rumusan Masalah
Sabada diwatesanan, ieu panalungtikan baris dirumuskeun saperti ieu di
handap:
a. Kumaha struktur carita (téma, alur, latar, tokoh jeung penokohan, judul,
puseur implengan jeung gaya basa) nu kapangih dina kumpulan carita
pondok Panggung Wayang?
b. Aspék psikologis naon waé nu aya dina kumpulan carita pondok
7
c. Kumaha patalina antarstuktur carita dina kagemblengan carita nu aya dina
kumpulan carita pondok Panggung Wayang?
d. Kumaha patalina aspék psikologis jeung struktur carita dina kumpulan
carita pondok Pangung Wayang?
1.4 Tujuan Panalungtikan 1.4.1 Tujuan umum
Sacara umum ieu panalungtikan boga tujuan pikeun ngagambarkeun
stuktur carpon nu ngawengku téma, alur, latar, tokoh, jeung penokohan, gaya
basa, puseur implengan, jeung judul, patalina antarstruktur dina carita, sarta
patalina karakter tokoh jeung aspek psikologi, disawang tina pamarekan
strukturalisme. Salian ti éta, ieu panalungtikan boga tujuan pikeun
ngagambarkeun karakter tur paripolah tokoh nu aya dina kumpulan carpon
Panggung Wayang disawang tina aspék psikologi sastra.
1.4.2 Tujuan husus
Sacara husus ieu panalungtikan mibanda tujuan pikeun mikanyaho sarta
ngadéskripsikeun:
a. Struktur carita (téma, alur, latar, tokoh jeung penokohan, judul, puseur
implengan jeung gaya basa) dina kumpulan carita pondok Panggung
Wayang
b. Aspék psikologis anu aya dina kumpulan carita pondok Panggung
Wayang.
c. Patalina antrarsrtuktur jeung kagemblengan carita nu aya dina kumpulan
carita pondok Panggung Wayang
d. Patalina antara aspék psikologis jeung struktur carita dina kumpulan carita
8
1.5 Mangpaat Panalungtikan 1.5.1 Mangpaat Téoritis
Sacara téoritis ieu panalungtikan dipiharep jadi salah sahiji cara pikeun
mekarkeun teori strukturalisme jeung psikologi sastra, sarta jadi bahan pikeun
nguatkeun téori-téori strukturalisme jeung psikologi sastra nu boga anggapan yén
sastra téh mangrupa beungkeutan struktur anu gumulung, sarta hasil kréativitas
sarta éksprési pangarangna anu leubeut ku aspék-aspék psikologis.
1.5.2 Mangpaat Praktis
Sacara praktis ieu panalungtikan nambahan kabeungharan hasanah
kasusastraan Sunda, sarta ieu panalungtikan bisa jadi référénsi pikeun nalungtik
ieu kumpulan carpon tina aspék nu séjéna.
1.6 Srtuktur Organisasi Tésis
Ieu panalungtikan baris disusun dina lima bab kalawan sistematika saperti
ieu dihandap:
BAB I BUBUKA, mertélakeun kasang tukang panalungtikan, watesan jeung
rumusan masalah, tujuan panalungtikan, mangpaat panalungtikan, jeung struktur
organisasi tésis.
BAB II, mertélakeun, kumpulan carita pondok Panggung Wayang dumasar kana
tilikan strukturalisme jeung psikologi sastra. Ngadadarkeun sajumlahing téori anu
dijadikeun tatapakan pikeun nganalisis pasualan anu ditalungtik dumasar kana
sajumlahing buku jeung bahan bacaan lainna salaku rujukan konsép. Sawangan
anu didadarkeun ngawengku kana, carita pondok, strukturalisme, jeung tilikan
psikologi sastra.
BAB III Metode Panalungtikan, mertélakeun perkara metode panalungtikan,
téhnik panalungtikan, sumber data, tehnik ngumpulkeun data, prosedur analisis
data,
BAB IV Déskripsi jeung Analisis data, ngadadarkeun hasil analisis data anu
dijadikeun sampel dina panalungtikan jeung pedaranana dumasar kana pamarekan
9
BAB V Kacindekan jeung Saran, mertelakeun kacindekan tina hasil analisis anu
dipedar dina bab saméméhna, jeung sawatara saran anu dianggap penting pikeun
42
BAB III
METODE PANALUNGTIKAN
3.1 Sumber Data
Nu jadi sumber data dina ieu panalungtikan nya éta kumpulan carita
pondok Panggung Wayang. Kumpulan carita pondok Panggung wayang
mangrupa kumpulan carita podok karya Aam Amalia anu munggaran jeung anu
panglengkepna. Ieu kumpulan carita pondok téh eusina 50 judul carpon. Saperti
nu dipedar dina tabél di handap.
Tabél 3.1
Judul–Judul Carpon dina Kumpulan Carita Pondok Panggung Wayang
No Judul Carpon Tempat Dipedalkeuanna Téma
1 “Timburu” Manglé, No. 100 Cinta
2 “Talaga Nu Liuh” Manglé ,No.121 Rumah tangga
3 “Kikisik Sisi Basisir” Hanjuang, No. 3 Cinta
4 “Sabot Panonpoé Surup” Hanjuang, No.4 Tanggung jawab
5 “Halimun” Hanjuang No. 08 Tanggung jawab
6 “Rarakitan” Hanjuang, No. 014 Cinta
7 “Ratu Nu Pangdusunna” Manglé, No 347 Rumah tangga
8 “Deudeuh Nila” Manglé, No. 314 Rumah tangga
9 Satria Gagah Sakti Manglé, No 337 Sosial
10 “Laut Kidul Kabéh Katingali” Manglé, No 314 Tanggung jawab
11 “Sumuhun Dawuh” Manglé, No 922 Sosial
12 “Dukun Kartu” Manglé, No 872 Budaya
13 “Angin Jalan-Jalan” Manglé, No. 814 Sosial
14 “Kedok” Manglé, No 816 Rumah tangga
15 “Lipstik” Manglé, No 866 Rumah tangga
16 “Eyang Putri Ronggengsari” Manglé, No 876 Budaya
17 “Lalajo Wayang” Manglé, No 881 Budaya
43
No Judul Carpon Tempat Dipedalkeuanna Téma
19 “Alwasim” Manglé, No 1000 Sosial
20 “Peso Balati” Manglé, No 990 Sosial
21 “Angin Rintih Langit
lénglang”
Manglé, No 982 Rumah tangga
22 “Sora” Manglé, No 964 Rumah tangga
23 Karang Manglé, No 938 Cinta
24 “Imah Anu Tiis Tingtrim” Manglé, No. 947 Rumah tangga
25 “Boneka Diuntun Dua” Manglé, No 934 Sosial
26 “Sinom Sumbang” Manglé, No 953 Tanggung jawab
27 “Umbul-Umbul” Manglé, No. 965 Sosial
28 “Buronan” Manglé, No.--- Sosial
29 “Peuting Ngagayuh Ka Subuh” Manglé, No 653 Rumah tangga
30 “Harga Kajujuran” Manglé, No. 710 Sosial
31 “Lir sakeclak ciibun” Manglé, No. 752 Rumah tangga
32 “Nu Reureuh Handapeun
Tangkal”
Manglé, No. 807 Sosial
33 “Ngeunteung” Manglé, No. 689 sosial
34 “Galatik” Manglé, No. 637 Sosial
35 “Sit Uncuing” Manglé, No. 665 Budaya
36 “Jugjugeun” Manglé, No. 673 sosial
37 “ Jasa” Manglé, No.662 sosial
38 “Orok” Manglé, No.977-980 mistik
39 “Korsi Goyang” Manglé, No 866-871 mistik
40 “Imah Angker” Katumbiri No. 2 Misteri
41 “Sarung Batik” Katumbiri, No 3 Misteri
42 “Heulang Ruyuk” Katumbiri, No.7 Misteri
43 “Randa Beunghar” Katumbiri, No 5 Misteri
44 “Dina Hiji Peuting” Galura, No. 2 Taun ka-1 Rumah tangga
44
46 “Dina Lolongkrang Peuting” Galura, No.37 Taun ka-3 Sosial
47 “Tepung Taun” Galura, No.19 Taun ka-3 Budaya
48 “Panonpoé Tunggang
Gunung”
Galura, No.40 Taun ka-3 Cinta
49 “ Kongorong Emas” Galura, No 10 Taun ka-4 sosial
50 “Kincir Angina Muter Kénéh” Galura, No24 Taun ka-4 Cinta
Sabada diidentifikasi dumasar kana téma, téma dina ieu carpon kabagi jadi
7 téma jembar nya éta, budaya, cinta, mistik, mistreri, rumah tangga, tanggung
jawab, jeung sosial, saperti nu dipedar ieu di handap.
3.2 Tabél
Judul Carpon dumasar Téma Budaya
NO Judul Carpon Tempat di Pedalkeunana
1 “Dukun Kartu” Manglé, No 872
2 “Eyang Putri Ronggeng Sari” Manglé, No 876
3 “Lalajo Wayang” Manglé, No 881
4 “Sit Uncuing” Manglé, No. 665
5 “Tepung Taun” Galura, No.19 Taun ka-3
3.3 Tabél
Judul Carpon dumasar Téma Cinta
NO Judul Carpon Tempat Dipedalkeunana
1 “Timburu” Manglé, No. 100
2 “Kikisik Sisi Basisir” Hanjuang, No. 3
3 “Rarakitan” Hanjuang, No. 014
4 “Karang” Manglé, No 938
5 “Panonpoé Tunggang Gunung” Galura, No.40 Taun ka-3
45
3.4 Tabél
Judul Carpon dumasar Téma Mistik
NO Judul Carpon Tempat Dipedalkeunana
1 “Orok” Manglé, No.977-980
2 “Korsi Goyang” Manglé, No 866-871
3.5 Tabél
Judul Carpon dumasar Téma Misteri
NO Judul Carpon Tempat Dipedalkeunana
1 “Imah Angker” Katumbiri No. 2
2 “Sarung Batik” Katumbiri, No 3
3 “Heulang Ruyuk” Katumbiri, No.7
4 “Randa Beunghar” Katumbiri, No 5
3.6 Tabél
Judul Carpon dumasar Téma Rumah Tangga
NO Judul Carpon Tempat Dipedalkeunana
1 “Talaga Nu Liuh” Manglé ,No.121
2 “Ratu Nu Pangdusunna” Manglé, No 347
3 “Deudeuh Nila” Manglé, No. 314
4 “Kedok” Manglé, No 816
5 “Lipstik” Manglé, No 866
6 “Fatamorgana” Manglé, No 1019
7 “Angin Rintih Langit lénglang” Manglé, No 982
8 “Sora” Manglé, No 964
9 “Imah Anu Tiis Tingtrim” Manglé, No. 947
10 “Peuting Ngagayuh Ka Subuh” Manglé, No 653
11 “Lir Sakeclak Ciibun” Manglé, No. 752
46
3.7 Tabél
Judul Carpon dumasar Téma Sosial
NO Judul Carpon Tempat Dipedalkeunana
1 Satria Gagah Sakti Manglé, No 337
2 “Sumuhun Dawuh” Manglé, No 922
3 “Angin Jalan-Jalan” Manglé, No. 814
4 “Alwasim” Manglé, No 1000
5 “Péso Balati” Manglé, No 990
6 “Boneka Diuntun Dua” Manglé, No 934
7 “Umbul-Umbul” Manglé, No. 965
8 “Buronan” Manglé, No.---
9 “Harga Kajujuran” Manglé, No. 710
10 “Nu Reureuh Handapeun Tangkal” Manglé, No. 807
11 “Ngeunteung” Manglé, No. 689
12 “Galatik” Manglé, No. 637
13 “Jugjugeun” Manglé, No. 673
14 “ Jasa” Manglé, No.662
15 “Méga-méga Tingrariak” Katumbiri, No 8
16 “Dina Lolongkrang Peuting” Galura, No.37 Taun ka-3
17 “ Kongorong Emas” Galura, No 10 Taun ka-4
3.8 Tabél
Judul Carpon dumasar Téma Tanggung Jawab
NO Judul Carpon Tempat di Pedalkeunana
1 “Sabot Panonpoé Surup” Hanjuang, No.4
2 “Halimun” Hanjuang No. 08
3 “Laut Kidul Kabéh Katingali” Manglé, No 314
47
Patali jeung waktu, katut kasempétan dina nganalisisna, ku kituna teu
sakabeh carita pondok bakal dianalisis, tapi kucara maké sampel purposif nya éta
dumasar kana kabutuhan panalungtikan luyu jeung pamanggih Sedamaryanti
(2002, kc. 131) anu netelakeun yén “dalam sampling pertimbangan/purposive,
pertimbangan peneliti memegang peranan, bahkan menentukan dalam
pengambilan sekumpulan objek”.
Arikunto (2010, kc. 183) anu netelakeun yén:
“Sampel bertujuan atau purposive sample dilakukan dengan cara mengambil subjek bukan disasarkan atas strata, random atau daerah tetatpi didasarkan adanya tujuan. Walaupun cara ini diperbolehkan, yaitu peneliti bisa menenukan sampel berdasarkan tujuan tertentu, tetapi ada syarat-syarat yang harus dipenuhi.
a. Pengambilan sampel harus didasarkan atas ciri-ciri, sifat-sifat atau karakteristik tertentu, yang merupakan ciri-ciri pokok populasi
b. Subjek yang diambil banyak mengandung ciri-ciri yang terdapat pada populasi
c. Penentuan karakteristik populasi dilakukan dengan cermat dalam studi pendahuluan”
Tina pedaran diluhur katitén yén panalungtik bisa nangtukeun sampel
dumasar kana kapentingan jeung kaperluan panalungtikan. Sabada di identifikasi
jeung diklasifikasikeun dumasar kana tema. Tina 50 judul carpon nu aya, dipilih
20 carpon nu dianggap bisa ngawakilan jejer panalungtikan jeung bisa
ngagambarkeunsituasi pajamanana.
carpon nu dipilih nya éta carpon anu dianggap bisa ngawakilan jejer
panalungtikan. Nu jadi tinimbangan liana nya éta salaku salasahiji karya sastra nu
jadi eunteung atawa titiron kahirupan (mimétik), carpon nu dipilih bisa ngahibur
sarta gedé mangpaatna pikeun nu maca. Luyu jeung pamanggih Edgar Allan Poe
(Wellek & Warren, 1990, kc, 24-25) anu nétélakeun yén karya sastra téh
ngaboggan fungsi pikeun ngahibur, sakaligus ngajarkeun hiji hal anu aya
mangpaatna. Éta hal ogé luyu jeung pamanggih Horace ngeunaan dulce at etile,
48
3.2 Desain Panalungtikan
Panalungtikan kumpulan carita pondok Panggung Wayang (Tilikan
Strukturalisme jeung Psikologi Sastra) digambarkeun dina désain panalungtikan
sakumaha bagan ieu di handap.
Bagan 3.1 : Desain Panalungtikan.
Tina bagan di luhur katitén yén kumpulan carita pondok dianalisis
strukturna tuluy pikeun nganalisis aspék kajiwaan dipaké pamarekan psikologi
sastra. Ieu desain téh dipiharep bisa ngajéntrékeun sarta ngajawab nu jadi jejer
panalungtikan
Salian ti bagan di luhur ieu panalungtika ogé maké siklus analisis data
model interaktif mangrupa salah sahiji model dina tahap ngumpulkeun jeung
nganalisis data. Ieu model analisis upama digambarkeun katiten siga ieu di
handap:
Psikologi Sastra 1.Tema
2. Fakta carita - Latar - Alur
- Tokoh jeung Penokohan
3.Sarana Carita - Judul
- Puseur implengan - Gaya basa
Respon Stimulus Kumpulan Carita Pondok Panggung Wayang
Struktural
49
3.2 : Bagan Siklus Analisis Data Panalungtikan Model Interaktif
Saméméh dianalisis, data nu geus kakumpulkeun ngaliwatan téhnik-téhnik
sakumaha anu geus disebutkeun di luhur. Satuluyna diklasifikasikeun, data
direduksi ngaliwatan proses seleksi dumasar kana kapentingan panalungtikan.
Kagiatan midangkeun data mangrupa hiji proses ngaorganisasikeun informasi anu
kapaluruh ngaliwatan panalungtikan. Dina ieu pidangan data aya kagiatan
nyindekkeun jeung memverifikasi. Basrowi (2008, kc. 209-210) nétélakeun yén
kagiatan nyindekkeun jeung memverifikasi mangrupa léngkah penting dina prosés
panalungtikan. Nyindekkeun hasil panalungtikan téh dumasar kana informasi
analisis data nu geus dipaluruh. Sabada kitu dilaksanakeun tapsiran inteléktual
kana kacindekan-kacindekan nu dicangking.
3.3 Metode Panalungtikan
Sacara umum metode panalungtikan dihartikeun salaku cara ilmiah pikeun
meunangkeun data kalayan tujuan jeung mangpaat anu tangtu (Sugioyono, 2012,
kc. 3). Metode panalungtikan téh mangrupa hiji tarékah anu dipaké pikeun
ngahontal hiji tujuan. Arikunto (1996, kc. 150) nétélakeun yén metode
panalungtikan teh nya éta cara anu dipaké ku panalungtik dina ngumpulkeun data
panalungtikan. Dumasar kana rumusan jeung tujuan nu hayang dihontal, metode
nu dipaké dina ieu panalungtikan nya éta metode kualitatif. Kalayan pidangan Ngumpulkeun
data
Pidangan data
Reduksi data
50
data anu deskriptif nya éta mangrupa metode anu ngungkulan pasualan nu aktual
ku cara ngumpulkeun, nyusun, atawa milah-milah, dipasing-pasingkeun, analisis
sarta nafsirkeun data. Luyu jeung pamanggih Sukmadinata (2009, kc.72) anu
nétélakeun yén metode deskriptif téh nya éta mangrupa metode pikeun
ngadéskripsikeun atawa ngagambarkeun rupa-rupa fenoména, boh anu sifatna
alamiah boh jijieunan atawa rekayasa, kalayan museurkeun ulikanana kana
wangun, kagiatan, karakteristik, parobahan, patalina, sasaruaan sarta bédana jeung
fénomena liana. Ratna (2008, kc. 45-46) nétélakeun yén metode kualitatif
déskriptif téh nya éta metode anu ngagunakeun penapsiran, pikeun mertahankeun
hakékat ajén-ajén dina wangun deskriptif.
3.4 Wangenan Operasional
Sangkan leuwih jéntré jeung teu lésot tina udagan panalungtikan, perlu
ayana wangenan istilah-istilah anu aya patalina jeung judul ieu panalungtikan,
sakumaha anu ditétélakeun ieu di handap:
1. Strukturalisme nya éta hiji kajian dina teori sastra anu medar tur nganalisis
karya sastra dumasar kana hiji prinsip yén sastra téh nya éta hiji-hijina
jalan pikeun néangan ma’na. Téks sastra téh nya éta dunya otonom. Téks sastra téh nya éta dunya kecap. Ku sabab kitu. makna gembleng téks sastra
mah lain dumasar kana unsur perstruktur, tapi dumasar kana hubungan
antara pangwangun hiji struktur/sistem. Struktrur/sistem nu dimaksud dina
ieu panalungtikan ngawengku: téma, alur, latar, tokoh jeung penokohan,
judul, puseur implengan, sarta gaya basa.
2. Psikologi sastra nya éta pamarekan anu boga sawangan yén karya sastra
téh mindeng ngabahas karakter jeung paripolah manusa nu rupa-rupa.
Psikologi sastra mangrupa konsép anu dipaké pikeun neuleuman aspék
kajiwaan tokoh dina hiji carita. Ngaliwatan psikologi sastra, carpon
ditalaah salaku karya sastra, nu mangrupa hasil tina kayaan kajiwaan jeung
pamikiran pangarangna ku kituna pamarekan psikologi sastra dipaké
pikeun meunang gambaran negunaan karakter jeung paripolah
51
3. Carita pondok nu dimaksud dina ieu panalungtikan nya éta karangan
prosa dina wangun lancaran anu pondok, sarta ngabogaan sifat naratip.
Carpon-carpon nu dimaksud dina ieu panalungtikan nya éta carpon anu
aya dina kumpulan carita pondok karya Aam Amilia anu judulna
Panggung Wayang
3.5Instrumen Panalungtikan
Pikeun mikanyaho struktur carita sarta aspék psikologis, anu aya dina
sumber data. Diperlukeun hiji instrumén panalungtikan. Instrument anu dipaké
dina ieu panalungtikan nya éta lembar analisis.
Lembar analisis anu dipaké dina ieu panalungtikan katitén saperti ieu di handap:
3.9 Tabél Lembar Analisis
No Struktur Carpon Analisis pangjentre
1 Tema
2 Fakta carita
2.1. Alur
2.2 Latar
2.2.1 Latar Tempat
2.2.2. Latar waktu
2.2.3 Latar sosial
2.3. Tokoh
2.3.1 Tokoh Utama
2.3.2. Tokoh tambahan
2.4. Penokohan
3 Sarana carita
3.1 Judul
3.2 Puseur Implengan
3.3 Gaya Basa
52
Karakter jeung
Paripolah tokoh utama
Karakter jeung
paripolah tokoh
tambahan
3.6 Téhnik Ngumpulkeun Data
Téhnik Ngumpulkeun data anu dipaké dina ieu panalungtikan nya éta
téhnik taalah pustaka, analisis téks (wacana). Téhnik talaah pustaka dipaké pikeun
nalaah sajumlahing teori nu aya patalina jeung panalungtikan. Sedengkeung
analisis téks dipaké pikeun neuleuman bahan nu geus dikumpulkeun tuluy
diteuleuman eusina nepika kapanggih jeung jejer panalungtikan.
Téhnik ngumpulkeun data mangrupa léngkah anu paling utama dina
panalungtikan, sabab tujuan utama tina panalungtikan nya éta pikeun
meunangkeun data. Suharsaputra (2012, kc.207) nétélakeun yén ngumpulkeun
data dina enas-enasna mangrupa runtuyan prosés anu kudu dipilampah ku saurang
panalungtik anu diluyukeun jeung panalungtikan anu keur dipilampah. Tahapan
ngumpulkeun data dina ieu panalungtikan nya éta make metode dokuméntasi.
Arikunto (2010, kc.274) anu netelakeun yén metode dokumentasi nya éta cara
néangan data ngeunaan hal-hal atawa variable nu mangrupa catétan, transkrif,
surat kabar, majalah, prasasti, notulén rapat, legger, agenda jrrd.
Lengkah-lengkah ngumpulkeun data dina ieu panalungtikan dipilampah saperti
ieu di handap:
a. Maca kumpulan carita pondok Panggung Wayang,
b. Nyieun klasifikasi carpon dumasar kana témana.
c. Nangtukeun/milah carpon nu rék dianalisis,
53
3.7 Téhnik Ngolah jeung Analisis Data
Sabada data kakumpulkeun ngaliwatan lembar analisis, tuluy data nu
kapumpulkeun téh di analisis. Analisis data anu baris dipilampah ngaliwatan
prosés-prosés kayanging, (1) réduksi data nya éta prosés ngolah data ti lapangan
kalayan dipilih jeung dipilah, tuluy dibasajankeun kalayan ngarangkum nu
penting-penting luyu jeung kabutuhan panalungtikan, (2) pidangan data, nya éta
prosés dimana data-data nu réngsé diréduksi dipidangkeun pikeun dianalisis
sacara gembleng, (3) kacindekan jeung verifikasi, sabada data dipidangkeun
satuluyna data diverifikasi jeung dianalisis nepikeun ka meunangkeun gambaran
ngeunaan masalah jeung jawaban tina panalungtikan.
Léngkah-léngkah ngolah data dina ieu panalungtikan dipilampah saperti
ieu di handap:
a. Niténan deui data nu geus dikumpulkeun
b. Nyieun papasingan data struktur jeung aspék psikologis carpon
c. Analisis struktur carita jeung aspék psikologis
d. Ngadéskripsikeun struktur carita jeung aspék psikologis
e. Nafsirkeun struktur carita jeung aspék psikologis
138
BAB V
KACINDEKAN JEUNG SARAN
5.1 Kacindekan
Ieu panalungtikan medar struktur carita jeung aspék psikologis dina
kumpulan carita pondok Panggung Wayang. Luyu jeung tujuan anu rék dihontal
dina ieu panalungtikan, nya éta pikeun ngdéskirpsikeun struktur jeung aspék
psikologis dina kumpulan carita pondok Panggung Wayang, sabada dipaluruh,
tuluy dicindekkeun yén:
a. Struktur carita dina ieu kumpulan carita pondok ngawengku:
1) Tema-tema nu kapanggih dina ieu carita pondok umumna
ngeunaan kahirupan sapopoé, kayaning masalah cinta, sosial,
budaya, tanggung jawab jeung rumah tangga, misteri jeung mistik.
2) Fakta carita nu ngawengku: alur tokoh jeung penokohan;latar, nu
kapanggih dina ieu kumpulan carita pondok, dicindekkeun saperti
ieu di handap:
a) Alur téh mangrupa runtyan kajadian nu aya dina carita. Alur
nu kapanggih dina ieu kumpulan carita pondok loloana make
alur merele, aya sababraha carpon anu make alur bobok
tengah,
b) Tokoh jeung penokohan, tokoh téh nya éta palaku nu aya
dina carita. Dumasar kana perananan tokoh Dina kumpulan
carita pondok kabagi dua nya eta tokoh utama jeung tokoh
tambahan. Tokoh utama dina ieu kumpulan carita pondok
lolobana tokoh awewe. Tokoh awewe nu dipidang mibanda
karakter anu kompleks, mandiri, pasrah, percaya diri teu boga
pendirian, ngagugulung perasaan, timburuan jeung tanggung
jawab. Sedengkeun tokoh utama lalaki dipidangkeun boga
karakter anu kurang hade kayaning: egois, ngalajur napsu,
resep salingkuh ,jeung tukang tipu Tapi aya oge karakter
139
rajin, jujur, jeung tanggung jawab. Tokoh-tokoh tambahan
boga karakter nu rupa-rupa, ieu karakter téh dijieun pikeun
ngarojong kana karakter tokoh utamana.
c) Latar téh nya éta tempat, waktu jeung kondisi sosial dina
carita. Latar tempat nu kagambar dina ieu kumpulan carpon,
lolobana sarua jeung latar carpon nu umum. nya éta
nyaritakeun kahirupan kota dikota, di kampung jeung
padesaan, nu dikampus, di kantor, di imah, tapi aya oge nu
nyaritakeun latar pagawean di hotel, lokalisasi jeung di bar,
sarta sisi laut. Latar waktu oge teu pati beda jeung carpon
dina umumna, nyaritkeun kajadian ti beurang, tipeuting,
mangsa nu geus kaliwat. Latar sosial nya éta kondisi jeung
status tokoh dina carita. Dina ieu kumpuln carita pondok,
tokoh-tokohna lolobana digolongkeun kana status sosial nu
menengah ka luhur, aya eta oge carpon anu nyaritakeun status
sosial anu handap.tokoh nu status sosialna handap ulukutek
we jeung kahirupanna teu boga kereteg pikeun robah. Tapi
aya oge carpon nu nyaritakeun latar sosial nu handap tapi
boga kereteg keur ngarobah diri. Tina sawangan pakasaban
tokoh digambarkeun ku ayana direktur, guru, patani,
pengusaha, koruptor, wartawan, awewe baong.
3) Sarana carita nu ngawengku; judul; puseur implengan; gaya basa.
Nu kapaluruh dina ieu kumpula carpon bisa dicindekkeun saperti
ieu dihandap:
1) Judul téh mangrpa gambar tina eusi carita nu rek
ditepikeu.dina ieu kumpulan carpon kapaluruh yénjudul-judul
nu aya dina ieu kumpulan carita pondok mangrupa
simbol-simbol, atawa tanda nu kudu dimaknaan
2) Puseur implengan téh mangrupa karancagean pangaran dina
140
kumpulan carpon nya éta make puseur implengan caturan
jalma ka tilu, jeung caturan jalmakahiji
3) Gaya basa téh mangrupa cara pangarang dina ngebrehkeun
ide gagasanna ngaliwatan media basa. Basa nu dipake dina
ieu kumpulan carita pondok nya eta basa sapopoe anu
basajan tur gampang dipikahari ku nu macana. Sakapeung
basa direumbeuy ku basa indonesia jeung basa asing
dumasar kana warnana gaya basa nu kapanggih dina ieu
kumpulan carpon nya eta ngupamakeun, mijlama,
rarahulan, ebrehan, silib, ocon jeung rautan.
b. Aspek Psikologis dina ieu carpon museur kana karakter jeung paripolah
tokoh-tokohna numangrupa pagaruh tina lingkungan sabudeureunana.
Karekter jeung paripolah tokoh teh mangrupa respon tina
stimulus-stimulus lingkuganana. Lingkungan nu dimaksud nya éta kaayan
ekonomi,, sosial, pikiran, rasa, jeung paripolah tokoh sejen. Karakter jeung
paripolah tokoh-tokohna mangrupa respon jeung stimulus nu geus
dikondisikeun samemehna. Stimulus jeung respon nu geus dikondisikeun
ieu anu ngawangun karakter jeung paripolah tokoh-tokoh dina ieu
kumpulan carita pondok
c. Patalina Antar unsur jeung kagemblengan carita, di cindekkeun yen
Patalina antarusur dina ieu panalungtikan ngawengkeu kana, (1) patalina
tema jeung alur, (2) patalina tema jeung tokoh sarta penokohan, (3)
patalina téma jeung latar, (4) patalina alur jeung tokoh sarta penokohan,
(5) patalina alur jeung latar,(6) patalina latar jeung tokoh sarta penokohan.
d. Patalina Antara aspek Psikologis jeung struktur carita dicindekkeun yén
Dina ieu kumpulan carpon patalina Aspék psikologis jeung struktur carita
141
5.2. Saran
Ieu panalungtikan téh medar masalah sturuktur jeung aspék psikologis.
Sabada ngayakeun panalungtikan, dina ieu kumpulan carita pondok téh gening
leubeut pisan ku ajen-inajen anu can kaguar ku ieu panalungtikan.ku kituna saran
tina ieu panalungtikan nya eta:
a) Tina sisi aspék psikologi sastra ieu panalungtikan téh ngan medar
kajiwaan tokoh sacara tékstual. ku kituna, dipiharep aya panalungtikan
psikologi sastra tina aspek proses kreatif pangarang, kajiwaan pangarang,
sarta respon pamaca kana ieu kumpulan carpon disawang tina jihat kajian
nu sejen.
b) Ieu kumpulan carita pondok téh leubeut ku ajén inajén anu can kaguar. Ku
kitunna, dipiharep aya panalungtikan ngeunaan kumpulan carpon
disawang tina jihat paelmuan sejen.
c) Disawang tina aspék psikologis, karakter jeung paripolah dina ieu
kumpulan carita pondok bisa dijadikeun bahan pangajaran apresiasi sastra
142
DAFTAR PUSTAKA
Aliyah, Nur Aliawati (2013) Kapribadian Manusa Sunda dina Kumpulan Carita
Pondok Taun 1950-an Nepi Kataun 2000-an. (Ulikan Psikosastra). (Tesis).
Sekolah Pascasarjana, Universitas Pendidikan Indonesia
Arikunto, Suharsimi. (1996). Prosedur Penelitian Suatu Pendekatan Praktek. Jakarta: Rineka Cipta.
Aminuddin.(2009). Pengantar Apresiasi Karya Sastra. Malang: Sinar Baru.
Chaer, Abdul. (1984). Dasar-Dasar Psikosastra. Bandung: Angkasa.
Danadibrata, R. A. (2006). Kamus Basa Sunda. Bandung: Kiblat
Depdikbud. (1990) Kamus Besar Bahasa Indonesia. Jakarta: Balai Pustaka.
Endraswara, Suwardi. (2008). Metode Penelitian Psikologi Sastra:Teori, Langkah
dan Penerapannya. Yogyakarta: Med Pres.
Endraswara, Suwardi. (2011) Metodologi Penelitian Sastra: Epistimologi, Model,
Teori dan Aplikasi. Yogyakarta: Caps
Faturohman, Taufik. (1983). Ulikan Sastra. Bandung: Djatnika.
Dedi Guntara, Gungun. (2008) Tokoh Novel Pipisahan Karya R.A.F (Kajian
Psikologis Humanistik. (Skripsi). Jurusan Pendidikan Bahasa Daerah, Fakultas
Pendidikan Bahasa dan Seni, Universitas Pendidikan Indonesia
Iskandarwassid. (1992) Kamus Istilah Sastra: Bandung: Geger Sunten.
Isnendes, Retty. (2009). Panyawangan Sastra Handout Tiori Sastra. Bandung: Jurusan Pendidikan Bahasa Daerah Universita Pendidikan Indonesia.
Isnendes, Retty.(2010). Kajian Sastra Aplikasi Teori & Kritk Pada Karya Sastra
Sunda dan Indonesia. Bandung: Daluang.
Kartono, Kartini. (2005). Teori Kepribadian.Bandung: CV Mandar Jaya.
Keraf, Gorys.(1990). Diksi dan Gaya Bahasa. Jakarta. PT. gramedia.
Koswara.E. (1991). Teori-teori Kepribadian. Bandung: Eresco.
143
Koswara, Dedi (2013). Racikan Sastra Pangdeudeul Pangajaran Sastra Sunda. Bandung: Jurusan Pendidikan Bahasa Daerah, Fakultas Pendidikan Bahasa dan Seni, Universitas Pendidikan Indonesia.
Lembaga Basa jeung Sastra Sunda. (2007). Kamus Umum Basa Sunda. Bandung: Geger Sunten.
Minderop, Albertine. (2013). Psikologi Sastra. Jakarta: yayasan Pustaka Obor Indonesia.
Mudaim, Suci Sarifah. (2013). Novel Patepung di Bandung Karangan Taufik
Faturahman (Tilikan Psikologi Sastra). (Skripsi). Jurusan Pendidikan Bahasa
Daerah, Fakultas Pendidikan Bahasa dan Seni, Universitas Pendidikan Indonesia
Nurgiyantoro, Burhan.(2013). Teori Pengkajian Fiksi: Edisi Revisi. Yogyakarta: Gajah Mada University Pers.
Nuryanti, Yanti. (2005) Kecap Panganteur Kalimah Pagawean dina Kumpulan
Carita Pondok Panggung Wayang.(Skripsi) Jurusan Pendidikan Bahasa
Daerah, Fakultas Pendidikan Bahasa dan Seni, Universitas Pendidikan Indonesia.
Pradopo, R.D.( 2009). Beberapa Teori Sastra, Metode Kritik, dan Penerapannya. Yogyakarta: Pustaka Pelajar.
Ratna, Nyoman Kutha.(2008).Teori, Metode, dan Tehnik Penelitian Sastra. Yogyakarta: Pustaka Pelajar.
Rosdiani, Rini (2003) Kecap Panambah Aspek Modalitas dina Kumpulan Carita
Pondok Panggung Wayang. (Skripsi). Jurusan Pendidikan Bahasa Daerah,
Fakultas Pendidikan Bahasa dan Seni, Universitas Pendidikan Indonesia.
Ruhaliah, Dr, M. Hum. (2012). Sejarah Sastra Sunda. Bandung: JPPD FPBS UPI.
Rusyana, Rus. (1981). Panyungsi Sastra. Bandung: Gunung Larang.
Salmun. M. A. (1963). Kandaga Kasusatraan. Bandung: Tarate.
Sedarmayanti, Syarifudin Hidayat. (2002). Metodologi Penelitian. Bandung: Mandar Maju.
Semi, M. Atar. (1998). Anatomi Sastra. Padang: Angkasa Raya.
144
Sudaryat, Yayat, spk.(2007). Makaya Basa Sunda. Bandung: Sonagar Press.
Sudaryat, Yayat. (2009) Makna dalam Wacana. Bandung. Yrama Widya.
Sudjiman, Panuti.(1988). Memahami Cerita Rekaan. Jakarta: Garmedia.
Sugiono. (2009). Metode Penelitian Pendidikan: Pendekatan Kuantitatif,
Kualitatif. Bandung: Alfabeta.
Sukmadinata, Nana Syaodih. (2009). Metode Penelitian Pendidikan. Bandung: Remaja: Rosdakarya.
Sumardjo, Jakob jeung Saini KM. (1988). Apresiasi Kesusastraan. Jakarta: Gramedia.
Sumardjo, Jakob. (2004). Menulis Cerita Pendek. Bandung: Pustaka latifah.
Supratiknya, A. (1993) Psikologi Kepribadian 3. Teori-teori, Sifat dan
Behavioristik. Jakarta: Kanisius.
Stanton, Robert. (2007). Teori Fiksi. Yogyakarta: Pustaka Pelajar.
Tarigan, Henri Guntur. (1991) Prinsip-prinsip Dasar Sastra. Bandung: Angkasa.
Teeuw. A.Prof. Dr. (1988). Sastera dan Ilmu Sastera. Jakarta: Pustaka Jaya.
Universitas Pendidikan Indonesia. (2013). Pedoman Penulisan Karya Ilmiah
Universitan Pendidikan Indonesia 2013. Bandung: Universitan pendidikan
Indonesia
Walgito Bimo.(1997). Pengantar Pikologi Umum. Yogyakarta: Andi Offset.
Wellek, Renne dan Austin Warren (1989). Teori Kesusastran. Jakrta: PT Gramedia.
