R P P
R P P
RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN
RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN
PELAJARAN PRODUKTIF
PELAJARAN PRODUKTIF
REKAYASA PERANGKAT LUNAK (RPL)
REKAYASA PERANGKAT LUNAK (RPL)
STANDAR KOMPETENSI STANDAR KOMPETENSI
Membuat Proram Ba!"! Data
Membuat Proram Ba!"! Data
KELAS #II
KELAS #II
SMK AL A$%AR Sem&u
SMK AL A$%AR Sem&u
J' Imam Sa*+" No ,- Sem&u . Ba/u0a/"
J' Imam Sa*+" No ,- Sem&u . Ba/u0a/"
1tt&233000!m4a'a51ar!61"7 1tt&233000!m4a'a51ar!61"7
89:8
89:8
RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN
RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN
SEKOLAH
SEKOLAH : SMK AL AZHAR SEMPU: SMK AL AZHAR SEMPU
MATA PELAJARAN
MATA PELAJARAN : Membuat Program Basis Data: Membuat Program Basis Data
KELAS / SEMESTER
KELAS / SEMESTER : XII / 1: XII / 1
ALOKASI
ALOKASI WWAKTUAKTU : 10 !" me#it: 10 !" me#it
STANDAR KOMPETENSI : STANDAR KOMPETENSI :
Membuat $rogram basis %ata Membuat $rogram basis %ata
KOMPETENSI DASAR : KOMPETENSI DASAR :
Me#&e'as(a# (o#se$ $embuata# DBMS berbasis )'ie#t*Ser+er Me#&e'as(a# (o#se$ $embuata# DBMS berbasis )'ie#t*Ser+er
INDIKATOR : INDIKATOR :
1,
1, Me#gMe#ggu#agu#a(a# (a# a'aa'at*a't*a'at at $em$emrogrrogramaama# u## u#tu( tu( S-S-LL .,
., MeMe#g#ggugu#a#a(a(a# s# si#i#tata(s (s S-S-LL ,
, MeMe#&#&a'a'a#a#(a(a# $e# $eriri#t#ta Sa S-L-L
TUJUAN PEMBELAJARAN : TUJUAN PEMBELAJARAN :
A
A.. PPEERRTTEEMMUUAAN N 11
1,
1, SisSisa %a %a$at a$at me#me#getagetaui aui arti %rti %ari bari basiasis %ats %ataa .,
., SisSisa %aa %a$at m$at me#&ee#&e'as('as(a# te#a# te#ta#g $ta#g $e#gee#gertirtia# DBMa# DBMSS ,
, SisSisa %aa %a$at m$at me#&ee#&e'as('as(a# te#a# te#ta#g $ta#g $e#gee#gertirtia# S-La# S-L
B
B.. PPEERRTTEEMMUUAAN N 22
!,
!, SiSissa %a$a %a$at mat me#ge#ggu#gu#a(aa(a# a'a# a'at $emt $emrogrogramrama# S-a# S-LL ",
", SiSissa %a$a %a$at mat me#ge#gerterti si#i si#tata(s*(s*si#si#ta(ta(s S-s S-LL
C
C.. PPEERRTTEEMMUUAAN N 33
2,
2, SiSissa %a$aa %a$at me#t me#gguggu#a(#a(a# sia# si#ta#ta(s*(s*si#si#tata(s S-(s S-LL 3,
3, SiSissa %aa %a$at $at meme#&a#&a'a#'a#(a(a# $e# $eriri#ta#ta S- S-LL 4,
4, SisSisa %a %a$at a$at memmembuat %buat %ataatabase base se%ese%era#ra#a %e#a %e#ga# $ga# $eri#eri#ta Sta S-L-L
MAT
MATERI AJAR ERI AJAR ::
Pengert!n B!"" D!t! : Pengert!n B!"" D!t! :
Sistem basis %ata a%a'a sistem ter(om$uterisasi 5a#g tu&ua# utama#5a a%a'a meme'iara Sistem basis %ata a%a'a sistem ter(om$uterisasi 5a#g tu&ua# utama#5a a%a'a meme'iara %ata 5a#g su%a %io'a atau i#6ormasi7 %a# membuat i#6ormasi terse%ia saat %ibutu(a#, %ata 5a#g su%a %io'a atau i#6ormasi7 %a# membuat i#6ormasi terse%ia saat %ibutu(a#, Pa%a i#ti#5a basis %ata a%a'a me%ia u#tu( me#5im$a# %ata agar %a$at %ia(ses %e#ga# Pa%a i#ti#5a basis %ata a%a'a me%ia u#tu( me#5im$a# %ata agar %a$at %ia(ses %e#ga# mu%a %a# 8e$at,
mu%a %a# 8e$at,
Pengert!n DBMS : Pengert!n DBMS :
DB
DBMS MS 99 Database Database Management Management SystemSystem atatau au %a%a'a'am m babaasa asa I#%I#%o#eo#esia sia serseri#g i#g %is%isebuebutt sebagai Sistem Ma#a&em
sebagai Sistem Ma#a&eme# Basis e# Basis Data a%a'a suatu sistem a$'i(asi Data a%a'a suatu sistem a$'i(asi 5a#g %igu#a(a# u#tu( 5a#g %igu#a(a# u#tu( me#5im$a#7 me#ge'o'a7 %a# me#am$i'(a# %ata,
me#5im$a#7 me#ge'o'a7 %a# me#am$i'(a# %ata,
Suatu sistem a$'i(asi %isebut DBMS &i(a meme#ui $ers5arata# mi#ima' sebagai beri(ut : Suatu sistem a$'i(asi %isebut DBMS &i(a meme#ui $ers5arata# mi#ima' sebagai beri(ut :
•
• Me#5e%ia(a# 6asi'itas u#tu( me#ge'o'a a(ses %ataMe#5e%ia(a# 6asi'itas u#tu( me#ge'o'a a(ses %ata •
• Mam$u me#a#ga#i i#tegritas %ataMam$u me#a#ga#i i#tegritas %ata •
• Mam$u me#a#ga#i a(ses %ata 5a#g %i'a(u(a#Mam$u me#a#ga#i a(ses %ata 5a#g %i'a(u(a# •
• Mam$u me#a#ga#i ba8(u$ %ataMam$u me#a#ga#i ba8(u$ %ata
Kare#a $e#ti#g#5a %ata bagi suatu orga#isasi/$erusaaa#7 ma(a am$ir sebagia# besar Kare#a $e#ti#g#5a %ata bagi suatu orga#isasi/$erusaaa#7 ma(a am$ir sebagia# besar
RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN
RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN
SEKOLAH
SEKOLAH : SMK AL AZHAR SEMPU: SMK AL AZHAR SEMPU
MATA PELAJARAN
MATA PELAJARAN : Membuat Program Basis Data: Membuat Program Basis Data
KELAS / SEMESTER
KELAS / SEMESTER : XII / 1: XII / 1
ALOKASI
ALOKASI WWAKTUAKTU : 10 !" me#it: 10 !" me#it
STANDAR KOMPETENSI : STANDAR KOMPETENSI :
Membuat $rogram basis %ata Membuat $rogram basis %ata
KOMPETENSI DASAR : KOMPETENSI DASAR :
Me#&e'as(a# (o#se$ $embuata# DBMS berbasis )'ie#t*Ser+er Me#&e'as(a# (o#se$ $embuata# DBMS berbasis )'ie#t*Ser+er
INDIKATOR : INDIKATOR :
1,
1, Me#gMe#ggu#agu#a(a# (a# a'aa'at*a't*a'at at $em$emrogrrogramaama# u## u#tu( tu( S-S-LL .,
., MeMe#g#ggugu#a#a(a(a# s# si#i#tata(s (s S-S-LL ,
, MeMe#&#&a'a'a#a#(a(a# $e# $eriri#t#ta Sa S-L-L
TUJUAN PEMBELAJARAN : TUJUAN PEMBELAJARAN :
A
A.. PPEERRTTEEMMUUAAN N 11
1,
1, SisSisa %a %a$at a$at me#me#getagetaui aui arti %rti %ari bari basiasis %ats %ataa .,
., SisSisa %aa %a$at m$at me#&ee#&e'as('as(a# te#a# te#ta#g $ta#g $e#gee#gertirtia# DBMa# DBMSS ,
, SisSisa %aa %a$at m$at me#&ee#&e'as('as(a# te#a# te#ta#g $ta#g $e#gee#gertirtia# S-La# S-L
B
B.. PPEERRTTEEMMUUAAN N 22
!,
!, SiSissa %a$a %a$at mat me#ge#ggu#gu#a(aa(a# a'a# a'at $emt $emrogrogramrama# S-a# S-LL ",
", SiSissa %a$a %a$at mat me#ge#gerterti si#i si#tata(s*(s*si#si#ta(ta(s S-s S-LL
C
C.. PPEERRTTEEMMUUAAN N 33
2,
2, SiSissa %a$aa %a$at me#t me#gguggu#a(#a(a# sia# si#ta#ta(s*(s*si#si#tata(s S-(s S-LL 3,
3, SiSissa %aa %a$at $at meme#&a#&a'a#'a#(a(a# $e# $eriri#ta#ta S- S-LL 4,
4, SisSisa %a %a$at a$at memmembuat %buat %ataatabase base se%ese%era#ra#a %e#a %e#ga# $ga# $eri#eri#ta Sta S-L-L
MAT
MATERI AJAR ERI AJAR ::
Pengert!n B!"" D!t! : Pengert!n B!"" D!t! :
Sistem basis %ata a%a'a sistem ter(om$uterisasi 5a#g tu&ua# utama#5a a%a'a meme'iara Sistem basis %ata a%a'a sistem ter(om$uterisasi 5a#g tu&ua# utama#5a a%a'a meme'iara %ata 5a#g su%a %io'a atau i#6ormasi7 %a# membuat i#6ormasi terse%ia saat %ibutu(a#, %ata 5a#g su%a %io'a atau i#6ormasi7 %a# membuat i#6ormasi terse%ia saat %ibutu(a#, Pa%a i#ti#5a basis %ata a%a'a me%ia u#tu( me#5im$a# %ata agar %a$at %ia(ses %e#ga# Pa%a i#ti#5a basis %ata a%a'a me%ia u#tu( me#5im$a# %ata agar %a$at %ia(ses %e#ga# mu%a %a# 8e$at,
mu%a %a# 8e$at,
Pengert!n DBMS : Pengert!n DBMS :
DB
DBMS MS 99 Database Database Management Management SystemSystem atatau au %a%a'a'am m babaasa asa I#%I#%o#eo#esia sia serseri#g i#g %is%isebuebutt sebagai Sistem Ma#a&em
sebagai Sistem Ma#a&eme# Basis e# Basis Data a%a'a suatu sistem a$'i(asi Data a%a'a suatu sistem a$'i(asi 5a#g %igu#a(a# u#tu( 5a#g %igu#a(a# u#tu( me#5im$a#7 me#ge'o'a7 %a# me#am$i'(a# %ata,
me#5im$a#7 me#ge'o'a7 %a# me#am$i'(a# %ata,
Suatu sistem a$'i(asi %isebut DBMS &i(a meme#ui $ers5arata# mi#ima' sebagai beri(ut : Suatu sistem a$'i(asi %isebut DBMS &i(a meme#ui $ers5arata# mi#ima' sebagai beri(ut :
•
• Me#5e%ia(a# 6asi'itas u#tu( me#ge'o'a a(ses %ataMe#5e%ia(a# 6asi'itas u#tu( me#ge'o'a a(ses %ata •
• Mam$u me#a#ga#i i#tegritas %ataMam$u me#a#ga#i i#tegritas %ata •
• Mam$u me#a#ga#i a(ses %ata 5a#g %i'a(u(a#Mam$u me#a#ga#i a(ses %ata 5a#g %i'a(u(a# •
• Mam$u me#a#ga#i ba8(u$ %ataMam$u me#a#ga#i ba8(u$ %ata
Kare#a $e#ti#g#5a %ata bagi suatu orga#isasi/$erusaaa#7 ma(a am$ir sebagia# besar Kare#a $e#ti#g#5a %ata bagi suatu orga#isasi/$erusaaa#7 ma(a am$ir sebagia# besar
$erusaaa#
$erusaaa# mema#6aat(a# mema#6aat(a# DBMS %a'am DBMS %a'am me#ge'o'a me#ge'o'a %ata 5a#g %ata 5a#g mere(a mi'i(i, mere(a mi'i(i, Pe#ge'o'aa#Pe#ge'o'aa# DBMS se#%iri biasa#5a %ita#ga#i o'e te#aga a'i
DBMS se#%iri biasa#5a %ita#ga#i o'e te#aga a'i 5a#g s$esia'is me#a#ga#i DBMS 5a#g5a#g s$esia'is me#a#ga#i DBMS 5a#g %isebut sebagai DBA 9
%isebut sebagai DBA 9 Database Administrator Database Administrator ,,
Beri(ut i#i a%a'a ! ma8am DBMS +ersi (omersia' 5a#g $a'i#g ba#5a( %igu#a(a# %i %u#ia Beri(ut i#i a%a'a ! ma8am DBMS +ersi (omersia' 5a#g $a'i#g ba#5a( %igu#a(a# %i %u#ia saat i#i7 5aitu :
saat i#i7 5aitu :
•
• ;ra8'e;ra8'e •
• Mi8roso6t S-L Ser+er Mi8roso6t S-L Ser+er •
• IBM DB.IBM DB. •
• Mi8roso6t A88essMi8roso6t A88ess
Se%a#g(a# DBMS +ersi o$e# sour8e 5a#g 8u(u$ ber(emba#g %a# $a'i#g ba#5a( Se%a#g(a# DBMS +ersi o$e# sour8e 5a#g 8u(u$ ber(emba#g %a# $a'i#g ba#5a( %igu#a(a# saat i#i a%a'a sebagai beri(ut :
%igu#a(a# saat i#i a%a'a sebagai beri(ut :
• • M5S-LM5S-L • • PostgreS-LPostgreS-L • • <irebir%<irebir% • • S-LiteS-Lite
Ham$ir semua DBMS me#ga%o$si S-L sebagai baasa u#tu( me#ge'o'a %ata $a%a Ham$ir semua DBMS me#ga%o$si S-L sebagai baasa u#tu( me#ge'o'a %ata $a%a DBMS,
DBMS,
Pengert!n S#L : Pengert!n S#L :
S-L 9
S-L 9Structured Query LanguageStructured Query Language a%a'a baa%a'a baasa 5a#asa 5a#g %igu#a(a# ug %igu#a(a# u#tu( me#tu( me#ge'o'a %at#ge'o'a %ataa $a%a RDBMS 9
$a%a RDBMS 9 Relational Database Management Relational Database Management SystemSystem,, M5S-L 9
M5S-L 9 My My Structured Structured Query Query LanguageLanguage atatau au 5a5a#g #g bibiasasa a %i%ibaba8a8a $!%"e%&'e($!%"e%&'e( a%a'a a%a'a sebua $rogram $embuat %a# $e#ge'o'a %atabase atau 5a#g seri#g %isebut %e#ga# DBMS sebua $rogram $embuat %a# $e#ge'o'a %atabase atau 5a#g seri#g %isebut %e#ga# DBMS 99 Database Database Management Management SystemSystem7 7 sisi6at %ari 6at %ari DBDBMS MS i#i a%a'i#i a%a'a a ;$;$e# e# SoSourur8e 8e 5a5a#g #g bisbisaa %i%a$at(a# se8ara gratis $a%a a'amat tt$://,m5s=',8om,
%i%a$at(a# se8ara gratis $a%a a'amat tt$://,m5s=',8om,
Se'ai# itu M5S-L &uga meru$a(a# $rogram $e#ga(ses %atabase 5a#g bersi6at &ari#ga#7 Se'ai# itu M5S-L &uga meru$a(a# $rogram $e#ga(ses %atabase 5a#g bersi6at &ari#ga#7 sei#gga %a$at %igu#a(a# u#tu( a$'i(asi
sei#gga %a$at %igu#a(a# u#tu( a$'i(asiM'(tM'(t U"erU"er 9Ba#5a9Ba#5a( ( Pe#ggu#aPe#ggu#a, , Ke'ebiKe'ebia# a# 'ai#'ai# %ari M5S-L a%a'a me#ggu#a(a# baasa =uer5 9$ermi#taa# sta#%ar S-L 9
%ari M5S-L a%a'a me#ggu#a(a# baasa =uer5 9$ermi#taa# sta#%ar S-L 9Structured Structured Query Language
Query Language, S-L a%a'a suatu baasa $ermi#taa# 5a#g terstru(tur7 S-L te'a %i, S-L a%a'a suatu baasa $ermi#taa# 5a#g terstru(tur7 S-L te'a %i sta#%ar(a# u#tu( semua $rogram $e#ga(ses %atabase se$erti ;ra8'e7 PosgreS-L7 S-L sta#%ar(a# u#tu( semua $rogram $e#ga(ses %atabase se$erti ;ra8'e7 PosgreS-L7 S-L Ser+er %a# 'ai#*'ai#,
Ser+er %a# 'ai#*'ai#,
Sebagai sebua $rogram $e#gasi' %atabase7 M5S-L ti%a( mu#g(i# ber&a'a# se#%iri ta#$a Sebagai sebua $rogram $e#gasi' %atabase7 M5S-L ti%a( mu#g(i# ber&a'a# se#%iri ta#$a a%a#
a%a#5a 5a sebsebua ua a$'a$'i(asi(asi i $e#g$e#ggu#a gu#a 9i#t9i#ter6er6a8e a8e 5a#5a#g g berbergu#a gu#a sebasebagai gai $rog$rogram ram a$'ia$'i(asi(asi $e#ga(ses
$e#ga(ses %atabase %atabase 5a#g 5a#g %iasi'(a#, %iasi'(a#, M5S-L %a$at M5S-L %a$at %i%u(u#g %i%u(u#g o'e o'e am$ir sam$ir semua $remua $rogramogram a$'i(asi bai( 5a#g ;$e# Sour8e se$erti PHP mau$u# 5a#g ti%a( ;$e# Sour8e 5a#g a%a a$'i(asi bai( 5a#g ;$e# Sour8e se$erti PHP mau$u# 5a#g ti%a( ;$e# Sour8e 5a#g a%a $a%a $'at6orm i#%os se$e
$a%a $'at6orm i#%os se$erti >irti >isua' Basi87 De'$i %a# 'ai##5a,sua' Basi87 De'$i %a# 'ai##5a, Program*Program a$'i(asi 5a#g me#%u(u#g M5S-L :
Program*Program a$'i(asi 5a#g me#%u(u#g M5S-L :
•
• PHP 9Page Hi$ertet Pre$rosesorPHP 9Page Hi$ertet Pre$rosesor •
• Bor'a#% De'$i7 Bor'a#% )?? Bui'%er Bor'a#% De'$i7 Bor'a#% )?? Bui'%er •
• >isua' Basi8 ",0/2,0 %a# ,@et>isua' Basi8 ",0/2,0 %a# ,@et •
• >i>isua' sua' <oPro<oPro •
M)S#L ter$!"'& &e *!(!$ !r"te&t'r !+(&!" C(ent%Ser,er M)S#L ter$!"'& &e *!(!$ !r"te&t'r !+(&!" C(ent%Ser,er
A$'i(asi
A$'i(asi C(ent%Ser,erC(ent%Ser,er 9sesuai #ama#5a memi'i(i %ua a$'i(asi 5aitu : 9sesuai #ama#5a memi'i(i %ua a$'i(asi 5aitu :
•
• Ser,erSer,er : : mermeru$a(au$a(a# # $rog$rogram 5a#g ram 5a#g biabiasa#5sa#5a a berber&a'a&a'a# # sebasebagaigaibackground processbackground process
atau $roses %ibe'a(a#g 'a5ar
atau $roses %ibe'a(a#g 'a5ar sistem o$erasi, User biasa#5a ti%a( %a$at sistem o$erasi, User biasa#5a ti%a( %a$at berubu#gberubu#ga#a# %e#ga# ser+er se8ara 'a#gsu#g7 teta$i arus me'a'ui a$'i(asi
%e#ga# ser+er se8ara 'a#gsu#g7 teta$i arus me'a'ui a$'i(asi-(ent-(ent,,
•
• C(entC(ent : mer: meru$a(a# a$'u$a(a# a$'i(asi / i(asi / $rogram $rogram 5a#g m5a#g memi'i(iemi'i(iuser interfaceuser interface 9a#tar mu(a 9a#tar mu(a
se
se$e$ertrti i tetermrmi#i#a' a' / / 8o8ommmma#a#% % $r$romom$t$t7 7 totombmbo'o'7 7 (o(otata( ( tete(s(s7 7 meme#u #u totoo'o'babar r %a%a## sebagai#5a,
sebagai#5a, a%i a$'i(asi
a%i a$'i(asiC(ent%Ser,erC(ent%Ser,er a%a'a %ima#a sistem ter%iri atas bebera$a a$'i(asi %a# mere(a a%a'a %ima#a sistem ter%iri atas bebera$a a$'i(asi %a# mere(a sa'i#g terga#tu#g satu %e#ga# 'ai##5a 9ti%a( %a$at ber%iri se#%iri,
sa'i#g terga#tu#g satu %e#ga# 'ai##5a 9ti%a( %a$at ber%iri se#%iri,
Mengg'n!&!n !(!t +e$rgr!$!n S#L Mengg'n!&!n !(!t +e$rgr!$!n S#L
U#tu( me#ge'o'a %atabase M5S-L me#ggu#a(a# : U#tu( me#ge'o'a %atabase M5S-L me#ggu#a(a# :
•
• Prom$t D;S 9too' 8omma#% 'i#eProm$t D;S 9too' 8omma#% 'i#e •
• Program Uti'it5 9PHP M5A%mi#Program Uti'it5 9PHP M5A%mi#
U#tu( me'a(u(a# a(ses (e %atabase me#ggu#a(a# : U#tu( me'a(u(a# a(ses (e %atabase me#ggu#a(a# :
•
• Ko#e(si (e %atabaseKo#e(si (e %atabase •
• -uer5 / $ermi#taa# %ata-uer5 / $ermi#taa# %ata •
• Pemutusa# (o#e(siPemutusa# (o#e(si
In"t!((!" M)S#L In"t!((!" M)S#L
U#tu( bisa be(er&a %e#ga# so6tare M5S-L7 te#tu#5a so6tare tersebut arus teri#sta'' U#tu( bisa be(er&a %e#ga# so6tare M5S-L7 te#tu#5a so6tare tersebut arus teri#sta'' te
ter'r'ebiebi %a%au'u'u u %i %i (om(om$ut$uter er (it(ita, a, U#U#tu( tu( meme#%a#%a$at$at(a# (a# so6so6ttarare e tetersersebut but (i(ita ta %a%a$at$at %o#'oa% %ari ebsite resmi M5S-L 5aitu tt$://,m5s=',8om, Di ebsite tersebut a%a %o#'oa% %ari ebsite resmi M5S-L 5aitu tt$://,m5s=',8om, Di ebsite tersebut a%a bebera$a so6tare M5S-L %ari 5a#g ter'ama sam$ai 5a#g
bebera$a so6tare M5S-L %ari 5a#g ter'ama sam$ai 5a#g terbaru,terbaru, Da'
Da'am am mo%mo%u' u' i#i i#i (it(ita a a(a# a(a# me#me#ggu#ggu#a(a# a(a# M5SM5S-L -L +ers+ersi i m5m5s='*es='*essesse#tia#tia'*",'*",0,.!0,.!*i*i#.,#., Sete'a a#%a %o#'oa%7 se'a#&ut#5a i(uti i#stru(si 5a#g a%a (eti(a i#sta''asi,
Sete'a a#%a %o#'oa%7 se'a#&ut#5a i(uti i#stru(si 5a#g a%a (eti(a i#sta''asi, U#tu( me#getaui baa M5S-L i#i su%a be(er&a %e#ga#
U#tu( me#getaui baa M5S-L i#i su%a be(er&a %e#ga# bai( bu(a bai( bu(a )omm)omma#% a#% $rom$t$rom$t,, K'i( Start Ru# C (eti( 8m% ;K, (emu%ia# 'a(u(a# 'a#g(a beri(ut i#i :
K'i( Start Ru# C (eti( 8m% ;K, (emu%ia# 'a(u(a# 'a#g(a beri(ut i#i :
i(a te'a #am$a( si#ta( : i(a te'a #am$a( si#ta( :
mysql> mysql>
ma(a (ita te'a masu( (e%a'a# s5stem %atabase M5S-L tersebut, ma(a (ita te'a masu( (e%a'a# s5stem %atabase M5S-L tersebut,
C!r! In"t!((!" 0AMPP C!r! In"t!((!" 0AMPP
XAMPP meru$a(a# sebua
XAMPP meru$a(a# sebua $a(et i#sta'as$a(et i#sta'asi u#tui u#tu( PHP7 ( PHP7 APAPA)HE %a# M5S-L, De#ga#A)HE %a# M5S-L, De#ga# me#ggu#a(a# XAMPP7 (ita ti%a( $er'u 'agi re$ot me#gi#sta'' (etiga so6tare itu se8ara me#ggu#a(a# XAMPP7 (ita ti%a( $er'u 'agi re$ot me#gi#sta'' (etiga so6tare itu se8ara ter$isa, XAMPP %a$at %i %o#'oa% %i tt$://,a$a8e6rie#%s,org/e#/i#%e,tm', ter$isa, XAMPP %a$at %i %o#'oa% %i tt$://,a$a8e6rie#%s,org/e#/i#%e,tm', Beri(ut i#i a%a'a 8ara me#gi#sta'' XAMPP,
Beri(ut i#i a%a'a 8ara me#gi#sta'' XAMPP, 1,
1, aa'a'a#(#(a# a# 6i6i'e'e!$++%n32%1..4%n"t!((er.ee!$++%n32%1..4%n"t!((er.ee 9atau +ersi 'ai# 9atau +ersi 'ai# .,
., Kemu%iKemu%ia# a(a# ta# a(a# tam$i' $am$i' $i'ia# u#i'ia# u#tu( memtu( memi'i baasi'i baasa (eti(a a (eti(a $roses $roses i#sta'asi#sta'asi ber&a'ai ber&a'a#,#,
,
, ProProses ses i#sti#sta''a''asi asi a(a# a(a# %im%imu'aiu'ai, K, K'i('i(NetNet u#tu( memu'ai#5a, u#tu( memu'ai#5a,
!,
!, Memi'iMemi'i 'o( 'o(asi u#tasi u#tu( $eu( $e#gi#sta'#gi#sta''a# X'a# XAMPPAMPP7 7 (emu%ia(emu%ia# ('i# ('i((NetNet u#tu( u#tu( me'a#&ut(a#,
", Pa%a tam$i'a# XAMPP o$tio#s7 $i'i 8e#ta#g semua#5a %a# ('i(In"t!((,
2, Fu#ggu bebera$a saat i#gga $roses i#sta''asi se'esai, 3, I#sta''asi se'esai, K'i(5n"6,
4, Sam$ai taa$ i#i7 berarti (ita su%a me#gi#sta'0AMPP, Itu berarti (ita su%a se'esai me#gi#sta'' PHP7 APA)HE %a# MGS-L, La#g(a se'a#&ut#5a a%a'a me#&a'a#(a# ser+i8e#5a,
, a'a#(a# 0AMPP Cntr( P!ne( 5a#g a%a %i *e"&t+, Atau a#%a &uga %a$at me#&a'a#(a#0AMPP Cntr( P!ne( %ari me#uSt!rt %7 A(( Prgr!$" %7 !+!-6e8ren*" %7 !$++ %7 !$++ -ntr( +!ne(,
10, @5a'a(a# A$a8e %a# M5s=' %e#ga# me#g('i( tombo' Start, Bu(a eb broser a#%a7 'a'u (eti((a# tt$://'o8a'ost, i(a tam$i'a##5a se$erti %i baa i#i7 ma(a a$a8e su%a teri#sta'' %e#ga# be#ar,
M!"'& Ke%Ser,er M)S#L
Sebagai %asar me#ggu#a(a# %atabase M5S-L a(a# %ibaas 8ara me#ga(ses %a# me#ggu#a(a# %atabase M5S-L, A%a bebera$a 8ara %ia#tara#5a 5aitu :
1, Memaami <o'%er Ser+er M5S-L
M5S-L se8ara sta#%ar %a$at %i i#sta'' $a%a %ri+e utama 9%ri+e )7 a$abi'a %i i#%os, Semua uti'it5 %a# $e#em$ata# %atabase/tabe' %i'eta((a# $a%a 6o'%er
C:90AMPP9$)"(, U#tu( %atabase 9basis %ata 5a#g te'a %ibuat %a$at %itemu(a# $a%a sub 6o'%er C:90AMPP9$)"(9*!t!,
., Me#ggu#a(a# User Famu
Pa%a $ertama (a'i m5s=' %ii#sta''7 ser+er te'a me#5e%ia(a# user %e#ga# ta#$a a%a +eri6i(asi a$a$u#, Arti#5a7 (ita %a$at me'a(u(a# 'ogi# %e#ga# ti%a( me#ggu#a(a# user#ame %a# $assor% a$a$u#, Kita %a$at masu( $a%a $rom$t M5S-L %e#ga# 8ara masu( $a%a 6o'%er bi#7 %a# (emu%ia# %a$at me#&a'a#(a# M5S-L K'ie# 5a#g te'a %ise%ia(a# ber#ama $)"(.ee, Perati(a# 8ara beri(ut a$abi'a %i'a(u(a# %ari (om$uter i#%os,
1, Membu(a &e#%e'a MS DOS atau C$$!n* Pr$+t me'a'ui me#u R'n
%e#ga# 8ara me#u'is(a# $eri#ta-$* a$abi'a me#ggu#a(a# i#%os XP7 %a# me#u'is(a# $eri#ta-$$!n* $a%a i# ,
., Sete'a masu( $a%a &e#%e'a )MD atau MS D;S7 tu'is $eri#ta D;S se$erti beri(utCD9 (emu%ia# enter7 a(a# mu#8u' se$erti %ibaa i#i :
, Sete'a itu tu'is(a# $eri#taCD 0AMPP (emu%ia# te(a#enter7 a(a# mu#8u' se$erti %ibaa i#i :
!, La#g(a se'a#&ut#5a tu'is $eri#ta CD $)"( (emu%ia# te(a# enter7 a(a# mu#8u' se$erti tam$i'a# %ibaa i#i :
", Kemu%ia# tu'is(a# (emba'i $eri#ta CD ;n (emu%ia# te(a# enter7 a(a# mu#8u' tam$i'a# sebagai beri(ut :
2, Sete'a masu( $a%a sub 6o'%er C:90AMPP9$)"(9;n7 se(ara#g (ita %a$at me#&a'a#(a# ('ie# M5S-L 5a#g ber#ama$)"(.ee, )ara#5a a%a'a %e#ga# me#u'is(a# $eri#ta $)"(7 (emu%ia# te(a# tombo' Enter, Beri(ut 8o#to#5a:
3, A$abi'a te'a me#%a$at $rom$t %e#ga# #ama m5s='7 berarti %atabase M5S-L te'a sia$ me#erima $eri#ta (ita,
Me$;'!t *!n Meng!&t8&!n D!t!;!"e
Sebe'um membuat tabe' %a# (o'om7 (ita arus mem$ersia$(a# %atabase#5a ter'ebi %au'u, M5S-L memi'i(i $eri#ta 5a#g %a$at %igu#a(a# u#tu( membuat %atabase baru7 5aitu CREATE DATABASE, Beri(ut i#i 8o#to#5a :
Pa%a $eri#ta %iatas7 $er#5ataa# -uer5 ;K7 1 ro a66e8te% 90,"3 se8 me#a#%a(a# $eri#ta 5a#g %itu'is(a# ber&a'a# %e#ga# bai(7 sei#gga se(ara#g te'a berasi' memi'i(i
%atabase baru ber#ama *!t!<"e&(!6*;, Kita %a$at membu(ti(a##5a %e#ga# me#ggu#a(a# $eri#taSHOW DATABASES,
U#tu( be(er&a $a%a %atabase*!t!<"e&(!6*;7 arus me#ga(ti6(a# 9masu( $a%a %atabase 5a#g bersa#g(uta# ter'ebi %au'u, Peri#ta 5a#g %igu#a(a# u#tu( me#ga(ti6(a# %atabase a%a'a USE, Beri(ut i#i 8o#to#5a :
Sete'a me#%a$at(a# $esa# Database 8a#ge%7 berarti se(ara#g te'a bera%a %i %a'am %atabase ber#ama*!t!<"e&!(6*;, Se(ara#g a$abi'a (ita me#geti((a# sebua $eri#ta7 ma(a se8ara otomatis e6e(#5a a(a# %itu&u(a# $a%a %atabase a(ti6,
Me'iat Da6tar Fabe' :
A$abi'a a(a# me'iat i#6ormasi me#ge#ai (ebera%aa# tabe' $a%a suatu %atabase7 %a$at me#ggu#a(a# $eri#taSHOW TABLES, Beri(ut i#i 8o#to#5a :
B!6!"! S#L $e$(& ;e;er!+! ;!g!n +entng= )!t' :
1, Data Definition Language >DDL, S-L DDL me#5e%ia(a# $eri#ta*$eri#ta u#tu( me#%e6i#isi(a# s(ema re'asi7 me#ga$us re'asi7 serta memo%i6i(asi s(ema re'asi, ., Data Manipulation Language >DML, S-L DML me#8a(u$ baasa S-L u#tu(
me#5isi$(a# re(ama# $a%a re'asi7 me#ga$us re(ama# $a%a re'asi7 serta memo%i6i(asi re(ama# $a%a re'asi,
, View Definition, S-L memuat $eri#ta*$eri#ta u#tu( me#%i6i#isi(a# tam$i'a#* tam$i'a# 9view 5a#g %i(ee#%a(i $e#ggu#a,
!, Transaction Control , S-L memuat $eri#ta*$eri#ta u#tu( me#s$esi6i(asi aa' %a# a(ir tra#sa(si,
", Embedded SQL %a# Dynamic SQL, Fermi#o'ogi i#i me#8a(u$ (emam$ua# S-L u#tu( %isisi$(a# $a%a bebera$a baasa $emrograma#7 misa'#5a $a%a >isua' Basi87
De'$i7 )??7 a+a %a# sebagai#5a,
2, Integrity, S-L DDL me#8a(u$ $eri#ta*$eri#ta u#tu( me#s$esi6i(asi batasa#* batasa# i#tegritas,
3, Autori!ation, S-L DDL me#8a(u$ $eri#ta*$eri#ta u#tu( membatasi a(ses $a%a basis %ata %emi a'asa# (eama#a#,
Be&er?! *eng!n +ernt!6 DDL > Data Definition Language
1, Me#ggu#a(a# Peri#ta )REAFE
Peri#ta CREATE meru$a(a# bagia# %ari $eri#ta DDL 9 Data Definition Language 5a#g %igu#a(a# u#tu( memba#gu# atau me#%esai# stru(tur tabe' baru,
U#tu( membuat tabe'7 si#ta( 5a#g %igu#a(a# a%a'a :
CREATE TABLE n!$!<t!;e( >K($<! T@PE >(e;!r=
K($<; T@PE >(e;!r= ... ... ... K($<n T@PE >(e;!r
De#ga# me#ggu#a(a# si#ta(s %i atas7 (ita %a$at me#gim$'eme#tasi(a# $ere#8a#aa# tabe' ber#amag'r'7 tabe' i#i (ita buat $a%a %atabase %ataJse(o'a%b 5a#g te'a (ita buat sebe'um#5a, U#tu( mem$ermu%a $emaama#7 stru(tur %ari tabe' g'r'
a%a'a:
Ko'om Fi$e Lebar Ketera#ga#
@i$ )HAR " @ama >AR)HAR " Ke'ami# E@UM 9P7 Agama >AR)HAR 1" A'amat >AR)HAR 20 Kea'ia# >AR)HAR 100
Dari stru(tur %esai# tabe'g'r' %i atas7 a$abi'a %iim$'eme#tasi(a# %e#ga# $eri#ta
CREATE7 ma(a $eri#ta 'e#g(a$#5a a%a'a :
Pa%a $eri#ta %i atas7 $er#5ataa# NOT NULL me#a#%a(a# baa (o'om 5a#g %ima(su% arus %iisi %e#ga# %ata7 atau berarti setia$ a%a re8or% baru (o'om tersebut ti%a( bo'e %ibiar(a# (oso#g, Sete'a tabe' tersebut terbuat (ita %a$at me'iat
ra#8a#ga# tabe' tersebut %e#ga# 8ara me#%is(ri$si(a##5a (emba'i, Peri#ta 5a#g %igu#a(a# a%a'aDESC atauDESCRIBE, Beri(ut i#i 8o#to#5a :
., Me#ggu#a(a# Peri#ta ALFER
Semua be#tu( tabe' 5a#g $er#a %ibuat bu(a# meru$a(a# tabe' a(ir 5a#g mati 9ti%a( %a$at %iuba7 a(a# teta$i (ita masi %a$at mema#i$u'asi be#tu( tabe' 5a#g te'a a%a me#&a%i be#tu( 'ai#, ALTER meru$a(a# $eri#taDDL 5a#g %igu#a(a# u#tu( me'a(u(a# $erubaa# %esai# tabe' me#&a%i tabe' %e#ga# stru(tur baru,
Sebagai 8o#to7 $a%a tabe' g'r' 5a#g te'a %ibuat memi'i(i (o'om ber#ama
&e!6(!n7 (ita a(a# meruba#5a me#&a%i (o'om('('"!n, Beri(ut i#i 8o#to#5a :
A$abi'a e#%a( me#amba(a# (o'om baru7 ma(a $er'u me#ggu#a(a# o$tio#ADD
%a'am $eri#taALTER , Se%a#g(a# u#tu( a'amat $e#em$ata# atau $osisi (o'om#5a7 %a$at me#ggu#a(a# o$tio#A5TER , Sebagai 8o#to7 a$abi'a e#%a( me#amba(a# (o'om %e#ga# #ama &e!6(!n $a%a tabe' g'r'7 ti$e %ata#5a a%a'a >AR)HAR91007 (o'om baru i#i a(a# %i'eta((a# sete'a (o'om !(!$!t, Sei#gga $eri#ta#5a a%a'a :
, Me#ggu#a(a# Peri#ta DR;P
A$abi'a a(a# me#ga$us (o'om 'ama 5a#g su%a ti%a( %igu#a(a# 'agi7 ma(a $eri#ta 5a#g %a$at %igu#a(a# a%a'a DROP n!$! &($7, Sebagai 'atia#7
me#8oba u#tu( me#ga$us (o'om!g!$! $a%a tabe'g'r', Beri(ut $eri#ta#5a :
De#ga# me#ggu#a(a# DROP &uga %a$at me#ga$us tabe' 5a#g a%a %i %a'am %atabase a(ti6, Fe(#i( $e#ggu#aa##5a a%a'a %e#ga# me#u'is(a# $eri#taDROP n!$!t!;e(7, A$abi'a a(a# me#ga$us tebe' %e#ga# #amag'r'7 ma(a $eri#ta#5a a%a'a :
Be&er?! *eng!n +ernt!6 DML > Data Manipulation Language
1, Persia$a# Database %a# Fabe'
Sebagai 'atia#7 (ita a(a# me#ggu#a(a# %atabase 5a#g bergu#a u#tu( me#ge'o'a %ata se(o'a ti#ggi, Re'asio#a' tabe' 5a#g a(a# %igu#a(a# a%a'a se$erti gambar beri(ut :
Pa%a 'atia# i#i %atabase 5a#g %igu#a(a# a%a'a *!t!<&!$+'"*;7 u#tu( itu sebe'um#5a (ita arus membuat %atabase tersebut, Pa%a ra#8a#ga# %atabase %iatas7 tabe' ?en"&!$+'" %igu#a(a# u#tu( mere(am %ata*%ata (am$us ber%asar(a# &e#is#5a, Fabe' i#i a(a# memi'i(i ubu#ga# satu (eba#5a( 9one to many %e#ga#
tabe' *!t!&!$+'", Beri(ut a%a'a $eri#ta u#tu( membuat %atabase
CREATE DATABASE *!t!<&!$+'"*; USE *!t!<&!$+'"*;
CREATE TABLE ?en"&!$+'" > &*<?en" CHAR>3 NOT NULL=
n$<?en" ARCHAR> NOT NULL= PRIMAR@ KE@ >&*<?en"
Se'a#&ut#5a (ita %a$at membuat tabe' (e%ua 5a#g ber#ama*!t!&!$+'", Fabe' i#i a(a# %igu#a(a# u#tu( mere(am %ata*%ata (am$us se8ara %etai', Di %a'am tabe' i#i ter%a$at (u#8i tamu 5a#g berasa' %ari tabe' ?en"&!$+'", Kita %a$at membuat tabe' i#i %e#ga# me#geti((a# $eri#ta %ibaa i#i :
CREATE TABLE *!t!&!$+'" > &*<&!$+'" CHAR> NOT NULL= &*<?en" CHAR>3 NOT NULL=
n$<&!$+'" ARCHAR>3F NOT NULL= t6n<;er*r ARCHAR> NOT NULL= ?'$<8!&'(t!" INT>2 NOT NULL=
*$"( ARCHAR>3F NOT NULL=
"t!t'" ENUM>GNEERI=SWASTA NOT NULL= PRIMAR@ KE@ >&*<&!$+'"
., Me#ggu#a(a# Peri#ta I@SERF
Peri#ta INSERT %igu#a(a# u#tu( memasu((a# %ata (e %a'am tabe' terte#tu, De#ga# me#ggu#a(a# $eri#ta i#i (ita %a$at me#amba %ata baru (e %a'am tabe' 5a#g masi (oso#g atau$u# tabe' 5a#g te'a berisi, Beri(ut a%a'a si#ta( %asar u#tu( memasu((a# %ata :
INSERT INTO n!$!t!;e( >&($!= &($;= ....= &($n ALUES >G"<&($!="<&($;=....="<&($n
De#ga# me#ggu#a(a# si#ta(s %iatas7 ma(a (ita %a$at memasu((a# %ata baru (e %a'am tabe' ?en"&!$+'" %e#ga# 8ara sebagai beri(ut :
Pa%a 8ara %iatas (ita a#5a memasu((a# %ata u#tu( satu re8or% 9satu baris sa&a7 sebe#ar#5a u#tu( me#gemat a(tu (ita %a$at memasu((a# bebera$a baris %ata se8ara bersamaa#, Beri(ut i#i 8o#to5a :
Se'a#&ut#5a memasu((a# %ata*%ata (am$us (e%a'am tabe' *!t!&!$+'" %e#ga# me#&a'a#(a# $eri#ta se$erti sebe'um#5a,
, Me#ggu#a(a# Peri#taSELE)F
Peri#ta SELECT %igu#a(a# u#tu( me#5e'e(si atau memi'i atau me#am$i'(a# sebagia# atau semua %ata 5a#g a%a %i %a'am sebua (o'om, Da'am %atabase re'asio#a'7 $eri#ta i#i %igu#a(a# u#tu( me#gambi' %ata %ari bebera$a tabe' 5a#g bere'asi, De#ga# me#ggu#a(a# 8ara biasa7 $eri#ta SELE)F %a$at %igu#a(a# u#tu(
me#am$i'(a# semua %ata 9(o'om %a# baris %ari sebua tabe', Parameter 5a#g %igu#a(a# u#tu( me#u#&u( $a%a semua (o'om a%a'a ta#%a bi#ta#g>, Beri(ut a%a'a si#ta(s#5a :
SELECT 5ROM n!$!t!;e(
De#ga# me#ggu#a(a# si#ta(s %iatas7 (ita %a$at me#8oba#5a u#tu( me#am$i'(a# semua %ata %ari tabe' ?en"&!$+'", Beri(ut i#i 8o#to asi'#5a :
Se'ai# me#ggu#a(a# ta#%a bi#ta#g7 (ita &uga %a$at 'a#gsu#g memba8a %ire(tori 5a#g %ata#5a a(a# %itam$i'(a#, Beri(ut 8o#to $e#ggambara# si#ta(s#5a :
SELECT &($!= &($;= &($n 5ROM n!$!te;e(
!, Me#ggu#a(a# Peri#ta UPDAFE
Peri#ta UPDATE7 sesuai %e#ga# #ama#5a $eri#ta i#i %igu#a(a# u#tu( me#g*
update atau mem$erbarui %ata 'ama me#&a%i %ata ter(i#i 9terbaru, Beri(ut 8ara $e#ggu#aa# si#ta(s#5a :
UPDATE n!$!t!;e( SET &($!*!t!;!r'= &($;*!t!;!r'= ....= &($n*!t!;!r' WHERE &($&'n-&*e;!r"
Pa%a si#ta(s %i atas7 $er#5ataa# WHERE %e#ga# satu (o#%isi berarti %ata 5a#g a(a# %i$erbarui a#5a satu baris, Sebagai 'atia#7 (ita a(a# me#guba %ata
?en"&!$+'" %ari oliteknik me#&a%i "olite#ni# $"%LTE&'7 ma(a $eri#ta 5a#g %igu#a(a# a%a'a :
Pa%a $eri#ta %i atas7 $er#5ataa# WHERE &*<?en"J bergu#a u#tu( me#u#&u( baris 5a#g memi'i(i (o%e02 u#tu( %ie%it, Sei#gga %e#ga# $eri#ta tersebut a(a# me#ga(ibat(a# $erubaa# se$erti beri(ut :
", Me#ggu#a(a# Peri#ta DELEFE
Peri#ta DELETE %igu#a(a# u#tu( me#gi'a#g(a# atau me#ga$us sebagia# atau semua %ata 5a#g a%a %i %a'am tabe', Se$erti a'#5a %e#ga# $eri#ta UPDAFE7 u#tu( me#ggu#a(a# $eri#ta DELEFE &uga %i$er'u(a# (o#%isi %e#ga# ('ausa HERE u#tu( me#u#&u( baris ma#a 5a#g a(a# %ii'a#g(a#, Si#ta(s %asar $eri#ta DELEFE %a$at %i'iat %ibaa i#i :
DELETE 5ROM n!$!t!;e( WHERE &($&'n-&'n-
De#ga# me#ggu#a(a# si#ta(s %i atas7 ma(a (ita %a$at me#ggu#a(a##5a u#tu( me#gaa$us sa'a satu baris %ata 5a#g a%a %i %a'am tabe' ?en"&!$+'", Misa'#5a (ita a(a# me#ga$us %ata $a%a baris (e*"7 5aitu (o%e#5a 9JF7 ma(a $eri#ta#5a a%a'a sebagai beri(ut :
De#ga# me#ggu#a(a# $eri#ta %iatas7 ma(a $erubaa# %ata#5a %a$at %i'iat sebagai beri(ut :
METODE PEMBELAJARAN :
A, Pe#&e'asa# / 8erama B, Demo#strasi
), Pra(ti(um
D, Fa#5a &aab %a# %is(usi E, Prese#tasi tugas
KEIATAN PEMBELAJARAN : PERTEMUAN 1
A. KEIATAN AWAL / PENDAHULUAN :
1, Nuru me#5ia$(a# $si(is %a# 6isi( $eserta %i%i( u#tu( memu'ai $embe'a&ara# %e#ga# memeri#ta(a# (etua (e'as memim$i# %oa sebe'um $embe'a&ara# %imu'ai,
., Nuru mem$er(e#a'(a# %iri %a# (e#a'a# %e#ga# $esertaa %i%i( %e#ga# me#gabse# satu $er satu,
, Nuru me#5am$ai(a# tu&ua# $embe'a&ara# &uga $e#&e'asa# aa' te#ta#g materi 5a#g a(a# %ia&ar(a#,
B. KEIATAN INTI : 1. E&+(r!"
Peserta %i%i( me#gum$u'(a# i#6ormasi ter(ait materi 5a#g %isam$ai(a# :
Memberi(a# (esem$ata# $a%a $eserta %i%i( me#8ari materi 'ai# 5a#g berubu#ga# %e#ga# materi 5a#g %isam$ai(a# 'eat i#ter#et atau$u# bu(u re6ere#si 5a#g ter(ait,
2. E(!;r!"
Memberi(a# $erta#5aa#*$erta#5aa# (e8i' saat $embe'a&ara# ber'a#gsu#g7 sei#gga $eserta %i%i( 5a#g me#gerti %a$at me#ga#g(at ta#ga# %a# me#&aab $erta5aa#
tersebut,
3. Kn8r$!"
a, Nuru me#a#5a(a# (emba'i $a%a $eserta %i%i( a$a(a mere(a $aam te#ta#g materi 5a#g %isam$ai(a#
b, Nuru me#&e'as(a# (emba'i a$a 5a#g be'um %i$aami $eserta %i%i(,
PERTEMUAN 2.
A. KEIATAN AWAL / PENDAHULUAN :
1, Nuru me#5ia$(a# $si(is %a# 6isi( $eserta %i%i( u#tu( memu'ai $embe'a&ara# %e#ga# memeri#ta(a# (etua (e'as memim$i# %oa sebe'um $embe'a&ara# %imu'ai,
., Nuru me#gabse# $eserta %i%i( satu $ersatu7 memasti(a# baa $eserta %i%i( su%a 'e#g(a$,
B. KEIATAN INTI : 1. E&+(r!"
Peserta %i%i( me#gum$u'(a# i#6ormasi ter(ait materi 5a#g %isam$ai(a# : Memberi(a# (esem$ata# $a%a $eserta %i%i( me#8ari materi 'ai# 5a#g berubu#ga# %e#ga# materi 5a#g %isam$ai(a# 'eat i#ter#et atau$u# bu(u re6ere#si 5a#g ter(ait,
2. E(!;r!"
Memberi(a# $erta#5aa#*$erta#5aa# (e8i' saat $embe'a&ara# ber'a#gsu#g7 sei#gga $eserta %i%i( 5a#g me#gerti %a$at me#ga#g(at ta#ga# %a# me#&aab $erta5aa#
tersebut,
3. Kn8r$!"
a, Nuru me#a#5a(a# (emba'i $a%a $eserta %i%i( a$a(a mere(a $aam te#ta#g materi 5a#g %isam$ai(a#,
b, Nuru me#&e'as(a# (emba'i a$a 5a#g be'um %i$aami $eserta %i%i(,
PERTEMUAN 3 .
A. KEIATAN AWAL / PENDAHULUAN :
1, Nuru me#5ia$(a# $si(is %a# 6isi( $eserta %i%i( u#tu( memu'ai $embe'a&ara# %e#ga# memeri#ta(a# (etua (e'as memim$i# %oa sebe'um $embe'a&ara# %imu'ai,
., Nuru me#gabse# $eserta %i%i( satu $ersatu7 memasti(a# baa $eserta %i%i( su%a 'e#g(a$,
B. KEIATAN INTI : 1. E&+(r!"
Peserta %i%i( me#gum$u'(a# i#6ormasi ter(ait materi 5a#g %isam$ai(a# : Memberi(a# (esem$ata# $a%a $eserta %i%i( me#8ari materi 'ai# 5a#g berubu#ga# %e#ga# materi 5a#g %isam$ai(a# 'eat i#ter#et atau$u# bu(u re6ere#si 5a#g ter(ait,
2. E(!;r!"
Memberi(a# $erta#5aa#*$erta#5aa# (e8i' saat $embe'a&ara# ber'a#gsu#g7 sei#gga $eserta %i%i( 5a#g me#gerti %a$at me#ga#g(at ta#ga# %a# me#&aab $erta5aa#
tersebut,
3. Kn8r$!"
a, Nuru me#a#5a(a# (emba'i $a%a $eserta %i%i( a$a(a mere(a $aam te#ta#g materi 5a#g %isam$ai(a#,
b, Nuru me#&e'as(a# (emba'i a$a 5a#g be'um %i$aami $eserta %i%i(,
PENUNAAN ALAT= BAHAN DAN SUMBER BELAJAR A. Kom$uter u#tu( setia$ $eserta %i%i(,
B. S$i%o' 7 $e#ga$us7 $a$a# tu'is,
C. A'at $eraga $rese#tasi,
D. So6tare 5a#g %ibutu(a# : XAMPP7 MoOi''a <ire6o atau Noog'e )rome
E. Mo%u' te#ta#g M5S-L
SUMBER BELAJAR
• A,S7 Rosa %a# M,Sa'au%%i#, .011, Mo%u' Pembe'a&ara# Re(a5asa Pera#g(at Lu#a(
9Ferstru(tur Da# Berorie#tasi ;b&e(, Ba#%u#g : Mo%u'a
• @ugroo7 A%i, .011, Pera#8a#ga# %a# Im$'eme#tasi Sistem Basis Data, Gog5a(arta :
A#%i
• @ugroo7 Bu#a6it, .00, Latia# Membuat A$'i(asi eb PHP %a# M5S-L %e#ga#
Dreamea+er MX 27 37 .00!Q %a# 4, Gog5a(arta : Na+a Me%ia
Me#getaui
Ke$a'a SMK AL AZHAR Sem$u
ASNAN= S.P*.
Ba#5ua#gi7 12 u'i .01. Nuru Mata Pe'a&ara#
SUEN HARI WIBOWO= S.K$. A. SOAL
1, A$a (e$a#&a#ga# S-L %a# &e'as(a# se8ara si#g(at te#ta#g S-L 9bobot #i'ai 10 ., Sebut(a# " 8o#to DBMS 9bobot #i'ai ."
, A$a 6u#gsi %ari Data De6i#itio# La#guage 9DDL %a# Data Ma#i$u'atio# La#guage 9DML 9bobot #i'ai ."
!, A$a 6u#gsi %ari $eri#ta i#sert $a%a si#ta(s m5s=' 9 bobot #i'ai 1"
", Fu'is(a# si#ta(s m5s=' u#tu( membuat satu tabe' guru 5a#g tersusu# atas 6ie'% #i$7 #ama7 (e'ami# %a# a'amat 9bobot #i'ai ."
RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN
SEKOLAH : SMK AL AZHAR SEMPU
MATA PELAJARAN : Membuat Program Basis Data
KELAS / SEMESTER : XII / 1
ALOKASI WAKTU : 1. !" me#it
STANDAR KOMPETENSI :
Membuat $rogram basis %ata
KOMPETENSI DASAR :
Me#ggu#a(a# S-L
INDIKATOR :
1, Me#&a'a#(a# uti'it5 M5S-L
., Membuat %atabase %e#ga# (ete#tua# (usus , Me#e#tu(a# Stru(tur tabe'
!, Mema#i$u'asi %atabase
TUJUAN PEMBELAJARAN : A. PERTEMUAN 1
1, Sisa %a$at me#&a'a(a# %a# me#ggu#a(a uti'it5 M5S-L ., Sisa %a$at mera#8a#g %atabase 5a#g bai(
B. PERTEMUAN 2
, Sisa %a$at me#getaui ti$e*ti$e %ata 5a#g %i%u(u#g o'e M5S-L !, Sisa %a$at membuat %atabase %e#ga# (ete#tua# (usus
", Sisa %a$at me#e#tu(a# stru(tur tabe' %a'am %atabase 5a#g %i buat
C. PERTEMUAN 3
2, Sisa %a$at me#getaui $eri#ta*$eri#ta M5S-L 5a#g bergu#a u#tu( mema#i$u'asi %atabase
3, Sisa %a$at mema#i$u'asi %atabase %e#ga# me#ggu#a(a# $eri#ta M5S-L
MATERI AJAR :
Mengg'n!&!n Ut(t) M)S#L >PHP M)A*$n
La#g(a me#ggu#a(a# uti'it5 M5S-L me#ggu#a(a# PHP M5A%mi# : 1, A(ti6(a# Xam$$ )o#tro' Pa#e'
., K'i( tombo' A%mi# $a%a A$a8e , Foo's PHPM5A%mi#
Atau %a$at &uga me'a'ui a'ama# broser : 1, Bu(a a'ama# broser tt$://'o8a'ost
., Foo's PHPM5A%mi#
Men?!(!n&!n S#L #'er) * PHPM)A*$n
Sa'a satu %atabase so6tare 5a#g umum %igu#a(a# u#tu( me#ge'o'a suatu eb %atabase a%a'a +6+M)A*$n, U#tu( membuat %a# me#ge'o'a tabe' %i $$M5A%mi# sebe#ar#5a (ita su%a %iberi (emu%aa# %e#ga# 8ara memi'i %a# me#g('i( me#u*me#u 5a#g a%a, Fa$i bagi 5a#g i#gi# be'a&ar me#ge#aiS#L #'er) se$ertiDDL 9 Data Definition Language %a#DML 9 Data Manipulation Language u#tu( me#ge'o'a tabe' se8ara
ma#ua'7 A#%a &uga bisa me#ggu#a(a# $$M5A%mi#, Beri(ut 8ara#5a :
1, i(a me#ggu#a(a# Xam$$7 bu(a $$M5A%mi# %i URL6tt+://(-!(6"t7 (emu%ia#
T(" +6+M)A*$n
., Buat %atabase baru %i (o'om Cre!te ne *!t!;!"e7 misa' %e#ga# #ama %atabase
*;+er+'"t!&!!n7 'a'u ('i(Cre!te,
Atau &i(a i#gi# me#ggu#a(a#S#L #'er)7 $a%a si%ebar ('i( i8o# #'er) n*
9i8o# (e %ua %ari (iri7 ma(a i#%o baru a(a# mu#8u',
Pa%a i#%o baru tersebut (eti((a# sa&a S-L -uer5 5a#g %ii#gi#(a#7 sebagai 8o#to %isi#i sa5a membuat sebua %atabase %e#ga# #ama*;+er+'"t!&!!n, i(a su%a7 ('i( ,
, Kemu%ia# u#tu( membuat sebua tabe' beserta 6ie'%*6ie'%#5a a%a %ua 8ara &uga7 misa' membuat sebuatabel %e#ga# #ama!nggt! %e#ga# bua field 7 5a(#i n"7
n!$!<""! %a#!(!$!t%e#ga# field n" sebagai Pr$!r) Ke)*#5a,
Pertama bu(a %atabase 5a#g a(a# %itamba(a# tabe'#5a7 misa'#5a*;+er+'"t!&!!n
(emu%ia# isi(a# $a%a Cre!te ne t!;(e n *!t!;!"e *;+er+'"t!&!!n %e#ga#
Se'a#&ut#5a isi(a# tabe' tersebut sesuai %e#ga# (ete#tua# stru(tur#5a7 &i(a su%a ('i(S!,e,
Atau &i(a i#gi# me#ggu#a(a#S#L #'er)7 $a%a si%ebar ('i( i8o# #'er) n*
9i8o# (e %ua %ari (iri7 ma(a i#%o baru a(a# mu#8u', Pa%a i#%o baru tersebut (eti((a# sa&a S-L -uer5 5a#g %ii#gi#(a#7 &i(a su%a ('i(,
i(a -uer5 5a#g %imasu((a# su%a be#ar ma(a a(a# mu#8u' #oti6i(asi"our SQL query #as been e$ecuted successfully,
Per!n-!ng!n B!"" D!t!
U#tu( mera#8a#g basis %ata (ita $er'u me#getaui ter'ebi %au'u (om$o#e#*(om$o#e# basis %ata tersebut, Kom$o#e# 5a#g $a'i#g $e#ti#g a%a'a e#titas %a# atribut,
Entt!" *!n Atr;'t
Entt!" a%a'a sesuatu atau ob&e( %i %u#ia #5ata 9real word 5a#g %a$at %ibe%a(a# %e#ga# sesuatu atau ob&e( 'ai##5a, Sebagai 8o#to7 setia$ maasisa %a'am suatu u#i+ersitas a%a'a suatu e#titas, Setia$ 6a(u'tas %a'am satu u#i+ersitas &uga suatu e#titas, Da$at %i(ata(a# baa e#titas bisa bersi6at (o#se$tua' / abstra( atau #5ata a%ir %i %u#ia #5ata 9entitas yang bersifat abstrak% misalnya persamaan kuadrat% rumus!rumus fisika dan sebagainya, E#titas $a%a umum#5a memi'i(i se&um'a $ro$erti 5a#g %a$at %igu#a(a#
u#tu( membe%a(a# suatu e#titas %e#ga# e#titas 'ai##5a, Sebagai 8o#to7 (ar5aa# suatu $erusaaa# umum#5a memi'i(i @IP 5a#g membe%a(a# seora#g (ar5aa# %e#ga#
(ar5aa# 'ai##5a7 misa'#5a @IP "14!0." berarti (ar5aa# %e#ga# i%e#titas A%i @ugroo7 %a# @IP "14!00 berarti (ar5aa# %e#ga# i%e#titas Sa$to Bu%i Harto#o, Pro$erti*$ro$erti tersebut %i#ama(a# atribut,
Suatu e#titas %ire$rese#tasi(a# %e#ga# se&um'a atribut,Atr;'t a%a'a $ro$erti %es(ri$ti6 5a#g %imi'i(i o'e setia$ a#ggota %ari im$u#a# e#titas, De#ga# me#gambi' 8o#to e#titas Maasisa7 atribut*atribut 5a#g mu#g(i# a%a'a @IM7 #ama maasisa7 a'amat7 serta #omor te'e$o#, Setia$ e#titas memi'i(i #i'ai u#tu( setia$ atribut#5a, Misa'#5a7 maasisa terte#tu memi'i(i #i'ai ',)isara#te# Ku'o# @o,..3 u#tu( atribut a'amat#5a, Atau7 maasisa 5a#g 'ai# memi'i(i #i'ai 3.01!4 u#tu( atribut #omor te'e$o##5a,
Re(!"
Re(!" a%a'a ubu#ga# a#tara suatu im$u#a# e#titas %e#ga# im$u#a# e#titas 5a#g 'ai##5a, Misa'#5a7 e#titas Maasisa memi'i(i ubu#ga# terte#tu %e#ga# e#titas Mata(u'ia 9 Ma#asiswa mengambil Matakulia#, Pa%a $e#ggambara# mo%e' E#titas* Re'asio#a'7 re'asi a%a'a $ere(at 5a#g me#gubu#g(a# suatu e#titas %e#ga# e#titas 'ai##5a,
K'n-
K'n- >#ey meru$a(a# suatu atribut 5a#g u#i( 5a#g %a$at %igu#a(a# u#tu( membe%a(a# suatu e#titas %e#ga# e#titas 'ai##5a %a'am suatu im$u#a# e#titas, Se8ara (o#se$tua'7 sebua e#titas i#%i+i%ua' memi'i(i batas 5a#g &e'as, Dari su%ut $a#%a#g basis %ata7 $erbe%aa# %ia#tara mere(a arus %i8ermi#(a# 'eat $erbe%aa# %a'am #i'ai atribut#5a, Misa'#5a7 u#tu( e#titas maasisa7 atribut (u#8i#5a mu#g(i# a%a'a @IM*#5a sebab ti%a( %i$er(e#a#(a# 'ebi %ari satu maasisa memi'i(i #i'ai atribut @IM 5a#g sama7 a'au$u# mu#g(i# maasisa*maasisa itu memi'i(i (ata(a#'a #i'ai atribut #ama 5a#g sama 9mu#g(i# a%a bebera$a maasisa %e#ga# #ama 5a#g sama7 misa'#5a Esti @ugrae#i %i suatu U#i+ersitas terte#tu,
Re'asi 5a#g %ia#ut tabe'*tabe' %iatas a%a'a re'asi &ne!to!Many7 misa'#5a re'asi a#tara tabe' user %a# tabe' berita 5a#g %iubu#g(a# o'e 6ie'% user#ame7 %a'am (o#te(s&ne!to! Many7 ma(a seora#g user %a$at me#u'is ba#5a( berita 9ti%a( bisa seba'i(#5a,
Fa#%a T me#a#%a(a# baa 6ie'% tersebut meru$a(a# (u#8i $rimer %a'am suatu tabe', Fa#%a TT me#a#%a(a# baa 6ie'% tersebut meru$a(a# (u#8i se8o#%ar5 9(u#8i tamu 5a#g me#gubu#g(a# a#tara satu tabe' %e#ga# tabe' 'ai##5a,
T)+e D!t! P!*! M)S#L
Fi$e %ata 5a#g %i%u(u#g M5S-L a#tara 'ai# 5aitu : 1, Fi$e %ata u#tu( bi'a#ga#
@o Fi$e Data Ketera#ga#
1, FI@GI@F U(ura# 1 b5te, Bi'a#ga# bu'at ter(e8i'7 %e#ga# &a#g(aua# u#tu( bi'a#ga# berta#%a *1.4 sam$ai %e#ga# 1.3 %a# u#tu( 5a#g ti%a( berta#%a 0 sam$ai %e#ga# ."", Bi'a#ga# ta( berta#%a %ita#%ai %e#ga# (ata U@SIN@ED,
., SMALLI@F U(ura# . b5te, Bi'a#ga# bu'at %e#ga# &a#g(aua# u#tu( bi'a#ga# berta#%a *.324 sam$ai %e#ga# .323 %a# u#tu(
5a#g ti%a( berta#%a 0 sam$ai %e#ga# 2""",
, MEDIUMI@F U(ura# b5te, Bi'a#ga# bu'at %e#ga# &a#g(aua# u#tu( bi'a#ga# berta#%a *444204 sam$ai %e#ga# 444203 %a#
u#tu( 5a#g ti%a( berta#%a 0 sam$ai %e#ga# 12333.1",
!, I@F U(ura# ! b5te, Bi'a#ga# bu'at %e#ga# &a#g(aua# u#tu( bi'a#ga# berta#%a *.1!3!42!4 sam$ai %e#ga#
.1!3!42!3 %a# u#tu( 5a#g ti%a( berta#%a 0 sam$ai %e#ga# !.!23.",
", I@FENER Sama %e#ga# I@F,
2, BINI@F U(ura# 4 b5te, Bi'a#ga# bu'at %e#ga# &a#g(aua# u#tu( bi'a#ga# berta#%a *..3.024"!33"404 sam$ai %e#ga#
..3.024"!33"403 %a# u#tu( 5a#g ti%a( berta#%a 0 sam$ai %e#ga# 14!!23!!03303""121",
3, <L;AF U(ura# ! b5te, Bii'a#ga# $e8aa#, 4, D;UBLE U(ura# 4 b5te, Bi'a#ga# $e8aa#,
, DE)IMAL U(ura# M b5te, Bi'a#ga# $e8aa#, Misa'#5a DE)IMAL9"7. %a$at %igu#a(a# u#tu( me#5im$a# bi'a#ga# *7 sam$ai %e#ga# 7,
., Fi$e %ata u#tu( ta#gga' %a# &am @o Fi$e Data Ketera#ga#
1, DAFEFIME U(ura# 4 b5te, Kombi#asi ta#gga' %a# &am %e#ga# &a#g(aua# %ari 1000*01*01 00:00:00 sam$ai %e#ga#
*1.*1 .:":",
., DAFE U(ura# 4 b5te, Kombi#asi ta#gga' %a# &am %e#ga# &a#g(aua# %ari 1000*01*01 sam$ai %e#ga# *1.*1 , , FIMESFAMP U(ura# ! b5te, Kombi#asi ta#gga' %a# &am %e#ga#
&a#g(aua# %ari 130*01*01 sam$ai %e#ga# .03 ,
!, FIME U(ura# b5te,a(tu %e#ga# &a#g(aua# %ari *44:":" sam$ai %e#ga# 44:":",
", GEAR U(ura# 1 b5te, Data tau# a#tara 101 sam$ai %e#ga# .1"",
, Fi$e %ata u#tu( (ara(ter %a# 'ai#*'ai# @o Fi$e Data Ketera#ga#
1, )HAR U(ura# M b5te7 1M."", Data stri#g %e#ga# $a#&a#g 5a#g teta$, )HAR91 8u(u$ %itu'is %e#ga#
)HAR,
., >AR)HAR U(ura# L?1 b5te %e#ga# LM %a# 1M."", Data stri#g %e#ga# $a#&a#g ber+ariasi terga#tu#g %ata#5a, , FI@GBL;B7
FI@GFEXF
L?1 b5te7 %e#ga# L.4, Fi$e FEXF atau BL;B %e#ga#
$a#&a#g ma(simum ."" (ara(ter, !, BL;B7
FEXF
L?. b5te7 %e#ga# L.12 , Fi$e FEXF atau BL;B
%e#ga# $a#&a#g ma(simum 2""" (ara(ter, ", MEDIUMBL;B7
MEDIUMFEXF
L? b5te7 %e#ga# L..!, Fi$e FEXF atau BL;B
%e#ga# $a#&a#g ma(simum 1233.1" (ara(ter, 2, L;@NBL;B7
L;@NFEXF
L?! b5te7 %e#ga# L.., Fi$e FEXF atau BL;B
%e#ga# $a#&a#g ma(simum !.!23." (ara(ter,
3, E@UM U(ura# 1 atau . b5te terga#tu#g #i'ai e#umerasi#5a ma(s 2""" #i'ai,
4, SEF U(ura# 17.77! atau 4 b5te terga#tu#g &um'a a#ggota im$u#a# ma(s 2! a#ggota,
Me$;'!t D!t!;!"e Deng!n Str'&t'r D!n Ketent'!n K6'"'"
Bebera$a (ete#tua# 5a#g arus %i$erati(a# %a'am $embuata# %atabase agar %a$at meme#ui (riteria sebagai suatu %atabase7 5aitu :
1, Re%u%a#si %a# i#(o#siste#si %ata : $e#5im$a#a# %ata 5a#g sama %ibebera$a tem$at %isebut re%u%a#si7 a' i#i me#5ebab(a# $emborosa# %a# me#imbu'a(a# i#(o#siste#si %ata 9%ata ti%a( (o#siste# (are#a bi'a ter&a%i $erubaa# tera%a$ %ata ma(a %ata arus %iuba %ibebera$a tem$at7 a' i#i te#tu#5a ti%a( e6isie#,
membutu(a# %a# mem$u#5ai a( u#tu( me#ga(ses#5a, ;'e (are#a itu $er'u %ibuat suatu $rogram $e#ge'o'aa# atau suatu a$'i(asi u#tu( me#ga(ses %ata 5a#g %i(e#a' sebagai DBMS,
, Data teriso'asi : &i(a %ata tersebar %a'am bebera$a 6i'e %a'am be#tu( 6ormat 5a#g ti%a( sama7 ma(a a(a# me#5u'it(a# %a'am me#u'is $rogram a$'i(asi u#tu( me#gambi' %a# me#5im$a# %ata, ;'e (are#a itu %ata %a'am satu %atabase arus %ibuat satu 6ormat sei#gga mu%a %ibuat $rogram a$'ia(si#5a,
!, Masa'a (eama#a# 9 security : ti%a( setia$ $ema(ai sistem %atabase %i$erbo'e(a# u#tu( me#ga(ses semua %ata7 misa'#5a %ata me#ge#ai ga&i $egaai a#5a bo'e %ibu(a o'e bagia# (eua#ga# %a# $erso#a'ia7 se%a#g(a# bagia# gu%a#g ti%a( %i$er(e#a#(a# u#tu( membu(a#5a, Keama#a# %a$at %iatur %a# %isesuai(a# bai( %iti#g(at %tabase atau a$'i(asi#5a,
", Masa'a i#tegritas 9integrity : %atabase berisis 6i'e 5a#g sa'i#g berubu#ga#7 masa'a utama a%a'a bagaima#a (aita# a#tar 6i'e tersebut ter&a%i mes(i %i(etaui baa 6i'e A ter(ait %e#ga# 6i'e B7 #amu# se8ara te(#is a%a 6ie'% 5a#g me#gait(a# (e%ua 6i'e tersebut, ;'e (are#a itu 6ie'% (u#8i ti%a( %a$at %iabai(a# %a'am membuat suatu %atabase,
2, Mu'ti user : sa'a satu a'asa# %atabase %iba#gu# a%a'a (are#a #a#ti#5a %ata tersebut %igu#a(a# o'e ba#5a( ora#g7 bai( %a'am a(tu berbe%a mau$u# bersamaa# sei#gga (ebutua# %atabase 5a#g a#%a' 5a#g me#%u(u#g ba#5a( $ema(ai $er'u %i$ertimba#g(a#,
Me$!n+'(!" D!t!;!"e M)S#L
U#tu( mema#i$u'asi %atabase M5S-L %a$at me#ggu#a(a# $eri#ta DDL %a# DML
1, Data Definition Language >DDL, S-L DDL me#5e%ia(a# $eri#ta*$eri#ta u#tu( me#%e6i#isi(a# s(ema re'asi7 me#ga$us re'asi7 serta memo%i6i(asi s(ema re'asi, Peri#ta DDL amtara 'ai# : )REAFE7 ALFER %a# DR;P,
., Data Manipulation Language >DML, S-L DML me#8a(u$ baasa S-L u#tu( me#5isi$(a# re(ama# $a%a re'asi7 me#ga$us re(ama# $a%a re'asi7 serta memo%i6i(asi re(ama# $a%a re'asi, Peri#ta DML a#tara 'ai# : )REAFE7 I@SERF7 SELE)F7 UPDAFE %a# DELEFE,
METODE PEMBELAJARAN :
A, Pe#&e'asa# / 8erama B, Demo#strasi
), Pra(ti(um
D, Fa#5a &aab %a# %is(usi E, Prese#tasi tugas
KEIATAN PEMBELAJARAN : PERTEMUAN 1
A. KEIATAN AWAL / PENDAHULUAN :
1, Nuru me#5ia$(a# $si(is %a# 6isi( $eserta %i%i( u#tu( memu'ai $embe'a&ara# %e#ga# memeri#ta(a# (etua (e'as memim$i# %oa sebe'um $embe'a&ara# %imu'ai, ., Nuru me#gabse# $eserta %i%i( satu $ersatu7 memasti(a# baa $eserta %i%i( su%a
'e#g(a$,
, Nuru me#5am$ai(a# tu&ua# $embe'a&ara# &uga $e#&e'asa# aa' te#ta#g materi 5a#g a(a# %ia&ar(a#,
B. KEIATAN INTI : 1. E&+(r!"
Peserta %i%i( me#gum$u'(a# i#6ormasi ter(ait materi 5a#g %isam$ai(a# :
Memberi(a# (esem$ata# $a%a $eserta %i%i( me#8ari materi 'ai# 5a#g berubu#ga# %e#ga# materi 5a#g %isam$ai(a# 'eat i#ter#et atau$u# bu(u re6ere#si 5a#g ter(ait,
2. E(!;r!"
Memberi(a# $erta#5aa#*$erta#5aa# (e8i' saat $embe'a&ara# ber'a#gsu#g7 sei#gga $eserta %i%i( 5a#g me#gerti %a$at me#ga#g(at ta#ga# %a# me#&aab $erta5aa#
tersebut,
3. Kn8r$!"
a, Nuru me#a#5a(a# (emba'i $a%a $eserta %i%i( a$a(a mere(a $aam te#ta#g materi 5a#g %isam$ai(a#
b, Nuru me#&e'as(a# (emba'i a$a 5a#g be'um %i$aami $eserta %i%i(,
PERTEMUAN 2.
A. KEIATAN AWAL / PENDAHULUAN :
1, Nuru me#5ia$(a# $si(is %a# 6isi( $eserta %i%i( u#tu( memu'ai $embe'a&ara# %e#ga# memeri#ta(a# (etua (e'as memim$i# %oa sebe'um $embe'a&ara# %imu'ai, ., Nuru me#gabse# $eserta %i%i( satu $ersatu7 memasti(a# baa $eserta %i%i( su%a
'e#g(a$,
B. KEIATAN INTI : 1. E&+(r!"
Peserta %i%i( me#gum$u'(a# i#6ormasi ter(ait materi 5a#g %isam$ai(a# : Memberi(a# (esem$ata# $a%a $eserta %i%i( me#8ari materi 'ai# 5a#g berubu#ga# %e#ga# materi 5a#g %isam$ai(a# 'eat i#ter#et atau$u# bu(u re6ere#si 5a#g ter(ait,
2. E(!;r!"
Memberi(a# $erta#5aa#*$erta#5aa# (e8i' saat $embe'a&ara# ber'a#gsu#g7 sei#gga $eserta %i%i( 5a#g me#gerti %a$at me#ga#g(at ta#ga# %a# me#&aab $erta5aa#
tersebut,
3. Kn8r$!"
a, Nuru me#a#5a(a# (emba'i $a%a $eserta %i%i( a$a(a mere(a $aam te#ta#g materi 5a#g %isam$ai(a#,
b, Nuru me#&e'as(a# (emba'i a$a 5a#g be'um %i$aami $eserta %i%i(,
PERTEMUAN 3 .
A. KEIATAN AWAL / PENDAHULUAN :
1, Nuru me#5ia$(a# $si(is %a# 6isi( $eserta %i%i( u#tu( memu'ai $embe'a&ara# %e#ga# memeri#ta(a# (etua (e'as memim$i# %oa sebe'um $embe'a&ara# %imu'ai, ., Nuru me#gabse# $eserta %i%i( satu $ersatu7 memasti(a# baa $eserta %i%i( su%a
'e#g(a$,
B. KEIATAN INTI : 1. E&+(r!"
Peserta %i%i( me#gum$u'(a# i#6ormasi ter(ait materi 5a#g %isam$ai(a# : Memberi(a# (esem$ata# $a%a $eserta %i%i( me#8ari materi 'ai# 5a#g berubu#ga# %e#ga# materi 5a#g %isam$ai(a# 'eat i#ter#et atau$u# bu(u re6ere#si 5a#g ter(ait,
2. E(!;r!"
Memberi(a# $erta#5aa#*$erta#5aa# (e8i' saat $embe'a&ara# ber'a#gsu#g7 sei#gga $eserta %i%i( 5a#g me#gerti %a$at me#ga#g(at ta#ga# %a# me#&aab $erta5aa#
tersebut,
3. Kn8r$!"
te#ta#g materi 5a#g %isam$ai(a#,
b, Nuru me#&e'as(a# (emba'i a$a 5a#g be'um %i$aami $eserta %i%i(,
PENUNAAN ALAT= BAHAN DAN SUMBER BELAJAR A. Kom$uter u#tu( setia$ $eserta %i%i(,
B. S$i%o' 7 $e#ga$us7 $a$a# tu'is,
C. A'at $eraga $rese#tasi,
D. So6tare 5a#g %ibutu(a# : XAMPP7 MoOi''a <ire6o atau Noog'e )rome
E. Mo%u' te#ta#g M5S-L
PENILAIAN
SUMBER BELAJAR
• A,S7 Rosa %a# M,Sa'au%%i#, .011, Mo%u' Pembe'a&ara# Re(a5asa Pera#g(at Lu#a(
9Ferstru(tur Da# Berorie#tasi ;b&e(, Ba#%u#g : Mo%u'a
• @ugroo7 A%i, .011, Pera#8a#ga# %a# Im$'eme#tasi Sistem Basis Data, Gog5a(arta :
A#%i
• @ugroo7 Bu#a6it, .00, Latia# Membuat A$'i(asi eb PHP %a# M5S-L %e#ga#
Dreamea+er MX 27 37 .00!Q %a# 4, Gog5a(arta : Na+a Me%ia
Me#getaui
Ke$a'a SMK AL AZHAR SEMPU
ASNAN= S.P*.
Ba#5ua#gi7 12 u'i .01. Nuru Mata Pe'a&ara#
SUEN HARI WIBOWO= S.K$. A. SOAL
1, Fu'is(a# 'a#ga(a*'a#g(a me#ggu#a(a# uti'it5 M5S-L 9bobot #i'ai .0
., e'as(a# a$a 5a#g %isebut $rimar5 (e5 9bobot #i'ai 10 , Sebut %a# &e'as(a# mi#ima' " ti$e %ata 5a#g %i%u(u#g o'e
M5S-L 9bobot #i'ai 0
!, A$a 5a#g %ima(sut %e#ga# re%u%a#si %a# i#(o#siste#si %ata 9 bobot #i'ai .0
", Sebut(a# $eri#ta*$eri#ta 5a#g ber6u#gsi u#tu( mema#i$u'asi %atabase 9bobot #i'ai .0
RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN
SEKOLAH : SMK AL AZHAR SEMPU
MATA PELAJARAN : Membuat Program Basis Data
KELAS / SEMESTER : XII / .
ALOKASI WAKTU : 1. !" me#it
STANDAR KOMPETENSI :
Membuat $rogram basis %ata
KOMPETENSI DASAR :
Me#ggu#a(a# store% $ro8e%ures
INDIKATOR :
1, Mema#i$u'asi store% $ro8e%ures 9%ibuat7 mo%i6i(asi %a# a$us ., Membuat $rogrammi#g store% $ro8e%ures
TUJUAN PEMBELAJARAN : A. PERTEMUAN 1
1, Sisa me#getaui a$a 5a#g %ima(su% %e#ga# store% $ro8e%ures ., Sisa me#getaui ma#6aat %ari store% $ro8e%ures
B. PERTEMUAN 2
!, Sisa me#getaui %a# %a$at membuat si#ta(s $embuata# store% $ro8e%ures ", Sisa me#getaui $eri#ta $ema#ggi'a# store% $ro8e%ures
2, Sisa %a$at me#getaui $e#%e('arasia# +ariabe' $a%a store% $ro8e%ures
C. PERTEMUAN 3
3, Sisa %a$at me#am$i'(a# store% $ro8e%ures 5a#g tersim$a# %i %atabase 4, Sisa %a$at me#ga$us store% $ro8e%ures 5a#g $er#a %ibuat
, Sisa %a$at membuat $rogrammi#g store% $ro8e%ures
MATERI AJAR :
Stre* Pr-e*'re"
Store% Pro8e%ures a%a'a (o%e*(o%e atau $eri#ta S-L 5a#g %isim$a# %i %a'am (ata'og %atabase, Sebua store% $ro8e%ures %a$at %i$a#ggi' o'e $rogram7 trigger7 mau$u# store% $ro8e%ures 'ai##5a,
Store% $ro8e%ure 5a#g mema#ggi' %iri#5a se#%iri %isebut %e#ga# Re8ursi+e Store% Pro8e%ures, Ham$ir semua so6tare RDBMS mam$u me#&a'a#(a# Re8ursi+e Store% Pro8e%ures,
Stre* Pr-e*'re" * M)S#L
M5S-L termasu( so6tare $e#go'a %atabase 5a#g 8u(u$ ter(e#a' %a# ba#5a( %igu#a(a#, Pa%a aa'#5a M5S-L be'um me#%u(u#g store% $ro8e%ures7 #amu# se&a( +ersi "7 M5S-L su%a me#%u(u#g store% $ro8e%ures,
M!n8!!t Stre* Pr-e*'re"
1, Store% Pro8e%ures %a$at me#i#g(at(a# $er6orma atau (i#er&a $rogram7 (usus#5a 5a#g ber(aita# %e#ga# $e#go'aa# %atabase,
., Store% Pro8e%ures %a$at me#gura#gi tra6i( atau 'a'u'i#tas %ata7 (are#a $rogram a#5a 8u(u$ mema#ggi' #ama $ro8e%ures %ari $a%a me#girim(a# $eri#ta S-L 5a#g $a#&a#g,
, Store% Pro8e%ures %a$at %igu#a(a# (emba'i o'e $rogrammer 'ai# 5a#g i#gi# me#ggu#a(a##5a7 sei#gga $rogrammer tersebut ti%a( $er'u membuat se#%iri (o%e* (o%e $rogram u#tu( me#ga(ses tabe' terte#tu,
!, Store% Pro8e%ures memi'i(i ti#g(at (eama#a# 5a#g ti#ggi7 (are#a seora#g a%mi#istrator %atabase %a$at memberi(a# a( a(ses terte#tu (e$a%a seora#g user u#tu( me#ga(ses store% $ro8e%ures i#i,
Ke(e$!6!n Stre* Pr-e*'re"
1, Store% Pro8e%ures membuat beba# (er&a ser+er me#&a%i ti#ggi7 (usus#5a $a%a Pro8essor %a# memor5,
., Store% Pro8e%ures a#5a berisi (o%e S-L 5a#g bersi6at %e('arati67 sei#gga ti%a( %a$at %igu#a(a# u#tu( me#u'is $rose%ur 5a#g membutu(a# 'ogi(a 5a#g (om$'e(s, , Store% Pro8e%ures su'it u#tu( %i'a(u(a# $roses %ebuggi#g,
Sete'a me#getaui (e'ebia# %a# (e(ura#ga# Store% Pro8e%ures7 ma(a sebai(#5a %i %a'am me#gemba#g(a# sebua a$'i(asi7 $er'u %i$ertimba#g(a# a$a(a $er'u u#tu( me#ggu#a(a# store% $ro8e%ures atau ti%a(7 a' i#i terga#tu#g %e#ga# ti#g(at (om$'e(sitas a$'i(asi 5a#g a(a# %ibuat,
Snt!&" Pe$;'!t!n Stre* Pr-e*'re"
DELIMIFER //
)REAFE PR;)EDURE @amaJPro8e%ure9$arameter17 $arameter.7 $arameter #Q BENI@
S-L SFAFEME@FSV E@D //
DELIMIFER V
Atau7 &i(a Store% Pro8e%ures tersebut me#gemba'i(a# #i'ai ba'i( 6ormat#5a a%a'a sebagai beri(ut :
DELIMIFER //
)REAFE <U@)FI;@ @amaJ<u#8tio#9$arameter17 $arameter.7 $arameter #Q REFUR@S ti$eJ%ata BENI@ S-L SFAFEME@FSV REFUR@ resu'tsV E@D // DELIMIFER V
Beri(ut i#i a%a'a 8o#to (o%e u#tu( membuat Store% Pro8e%ures $ertama u#tu( baa#a# a#a'isa :
Pe#&e'asa#:
1, Pa%a (o%e %iatas ter%a$at stateme#t DELIMIFER //7 stateme#t i#i bu(a# $eri#ta u#tu( membuat Store% Pro8e%ures7 a(a# teta$i $eri#ta i#i u#tu( me#guba ta#%a a(ir e(se(usi $eri#ta 5a#g aa'#5a beru$a ta#%a semi*8o'o# 9titi( (oma me#&a%i ta#%a %oub'e*s'as,
., Pa%a baris (e%ua ter%a$at $eri#ta )REAFE PR;)EDURE7 stateme#t i#i %igu#a(a# u#tu( membuat Store% Pro8e%ures, Pa%a 8o#to (o%e %iatas7 NetA''Pro%u8ts9 a%a'a #ama Store% Pro8e%ures 5a#g %a$at %i$a#ggi',
, Se'a#&ut#5a $eri#ta 5a#g ber(aita# %e#ga# $e#go'aa# %atabase %i'eta((a# %i a#tarab'o( BENI@ %a# E@D, Pa%a 8o#to (o%e %iatas7 ter%a$at $eri#ta S-L SELE)F T <R;M $ro%u8tsV,
!, Pa%a baris tera(ir ter%a$at $eri#ta DELIMIFERV, Stateme#t i#i me#gemba'i(a# ta#%a a(ir e(se(usi $eri#ta S-L me#&a%i ta#%a semi*8o'o# 9titi( (oma,
Me$!ngg( Stre* Pr-e*'re"
U#tu( mema#ggi' store% $ro8e%ures a%a'a %e#ga# me#ggu#a(a# $eri#ta S-L beri(ut :
CALLN!$!<Stre*<Pr-e*'re
Ber(aita# %e#ga# 8o#to %iatas7 u#tu( mema#ggi' Store% Pro8e%ures NetA''Pro%u8ts9 %a$at %i'a(u(a# %e#ga# me#geti( $eri#ta :
CALL etA((Pr*'-t">
De#ga# memberi(a# $eri#ta tersebut7 ma(a a(a# %itam$i'(a# se'uru %ata 5a#g ter%a$at %i %a'am tabe' $ro%u8ts,
De&(!r!" !r!;e( P!*! Stre* Pr-e*'re"
DE)LARE +ariab'eJ#ame%ataJt5$e9siOe DE<AULF %e6au'tJ+a'ueV Pe#&e'asa# :
1, Stateme#t DE)LARE7 stateme#t i#i u#tu( me#5ata(a# +ariab'e ., >ariab'eJ#ame a%a'a #ama +ariab'e
, DataJt5$e a%a'a ti$e %ata 5a#g %igu#a(a# o'e +ariabe'7 misa'#5a I@F u#tu( i#teger7 <L;AF u#tu( 6'oat7 )HAR u#tu( )ara8ter,
!, SiOe a%a'a u(ura# atau $a#&a#g %ata,
", DE<AULF u#tu( memberi(a# #i'ai %e6au't atau #i'ai aa' +ariab'e,
Cnt6%-nt6 Pen*e&(!r!"!n !r!;e(
DECLARE '!ntt) INT>3 DE5AULT
Ma(su% stateme#t %iatas a%a'a me#%e('arasi(a# +ariab'e ber#ama =ua#tit5 berti$e %ata I#teger %a# memi'i(i 'ebar %ata b5te serta memi'i(i #i'ai aa' 0,
DECLARE = ? INT>2 DE5AULT
Ma(su% stateme#t %iatas a%a'a me#%e('arasi(a# %ua bua +ariab'e 5aitu i %a# &7 (e%ua#5a berti$e %ata I#teger %e#ga# 'ebar %ata . b5te %a# memi'i(i #i'ai aa' 0,
Me$;er&!n N(! Ke D!(!$ !r!;e(
Sete'a memaami 8ara me#%e('arasi(a# +ariab'e %i %a'am store% $ro8e%ures7 ma(a se'a#&ut#5a a%a'a mem$e'a&ari 8ara memberi(a# #i'ai (e%a'am +ariabe',
U#tu( memberi(a# #i'ai (e%a'am suatu +ariab'e %a$at me#ggu#a(a# $eri#ta SEF %a# $eri#ta SELE)F I@F;, Beri(ut i#i 8o#to bagaima#a $e#era$a# $eri#ta SEF %a# $eri#ta SELE)F I@F; :
DECLARE &e((ng INT>3 DE5AULT SET &e((ng 4
Pe#&e'asa# me#ge#ai $eri#ta*$eri#ta %iatas :
1, DE)LARE (e'i'i#g I@F9 DE<AULF 07 ma(su%#5a me#%e('arasi(a# +ariabe' ber#ama (e'i'i#g 5a#g berti$e %ata I#teger %e#ga# 'ebar %ata b5te %a# memi'i(i
#i'ai aa' 0,
., SEF (e'i'i#g 407 ma(su%#5a memberi(a# #i'ai 40 (e%a'am +ariabe' (e'i'i#g7 sei#gga #i'ai +ariabe' (e'i'i#g se(ara#g a%a'a 407 bu(a# 0 'agi,
Disam$i#g me#ggu#a(a# $eri#ta SEF u#tu( memberi(a# #i'ai +ariabe'7 %a$at &uga %igu#a(a# $eri#ta SELE)F I@F;, Perati(a# 8o#to beri(ut i#i:
DECLARE tt!(<+r*'-t" INT DE5AULT
SELECT COUNT> INTO tt!(<+r*'-t" 5ROM +r*'-t"
Pe#&e'asa# me#ge#ai $eri#ta*$eri#ta %i atas :
1, DE)LARE tota'J$ro%u8ts I@F DE<AULF 07 ma(su%#5a a%a'a me#%e('arasi(a# +ariabe' ber#ama tota'J$ro%u8ts 5a#g berti$e %ata i#teger %e#ga# #i'ai aa' 0,
., SELE)F );U@F9T I@F; tota'J$ro%u8ts <R;M $ro%u8ts7 ma(su%#5a a%a'a me#gitu#g se'uru &um'a re8or% %a# asi' $eritu#ga##5a %imasu((a# (e%a'am +ariabe' tota'J$ro%u8ts,
U#tu( me#am$i'(a# semua Store% Pro8e%ures 5a#g tersim$a# %i %atabase7 %a$at %i'a(u(a# %e#ga# memberi(a# $eri#ta :
SHOW PROCEDURE STATUS
Se%a#g(a# u#tu( me#am$i'(a# isi suatu Store% Pro8e%ures 5a#g su%a %ibuat $eri#ta#5a a%a'a :
SHOW CREATE PROCEDURE N!$!<Stre*<Pr-e*'re
)o#to:
SHOW CREATE PROCEDURE etA((Pr*'-t" Meng6!+'" Stre* Pr-e*'re" @!ng Pern!6 D;'!t
U#tu( me#ga$us suatu Store% Pro8e%ures 5a#g ter%a$at %a'am %atabase atau 5a#g su%a $er#a %ibuat7 $eri#ta#5a a%a'a :
DROP PROCEDURE N!$!<Stre*<Pr-e*'re
)o#to:
DROP PROCEDURE etA((Pr*'-t" Prgr!$$ng Stre* Pr-e*'re"
Me$;'!t *!n Me$!ngg( Stre* Pr-e*'re"
1, Bu(a );MMA@D I@D;
., Masu((e 6o'%er %ima#a m5s=',ee bera%a %e#ga# me#geti( $eri#ta :CD C:90AMPP9M)S#L9;nE@FERQ
, Se'a#&ut#5a masu( (e'i#g(u#ga# M5S-L %e#ga# me#geti( $eri#ta: $)"( 'rt + E@FERQ7 (emu%ia# masu((a# $assor% M5S-L A#%a
%a# te(a# E@FERQ,
!, Se'a#&ut#5a &i(a $roses 'ogi# (e M5S-L berasi'7 A#%a a(a# %isa&i(a# 'i#g(u#ga# $e#go'a %ata M5S-L,
", Buat sebua %atabase ber#ama *;<(!t6"+ %e#ga# me#geti((a# $eri#ta :
CREATE DATABASE *;<(!t6"+ ENTER USE *;<(!t6"+ ENTER
2, Buat sebua tabe' %e#ga# #ama+r*'-t" %e#ga# stru(tur :
5e(* N!$e D!t! T)+e Lengt6
$ro%u8tJi% )ar
$ro%u8tJ#ame )ar "0
$ri8e Doub'e
Peri#ta#5a a%a'a :
CREATE TABLE +r*'-t">+r*'-t<* -6!r>3= +r*'-t<n!$e -6!r>F= +r-e *';(e E@FERQ
3, Kemu%ia# isi'a tabe' $ro%u8ts tersebut %e#ga# bebera$a baris %ata beri(u ti#i :
+r*'-t<* +r*'-t<n!$e Pr-e
001 Kertas A! 0000
00. Kertas <! !000
00 S$i%o' XGZ "000
00! LemKertas 1"00
Peri#ta#5a a%a'a sebagai beri(ut :
INSERT INTO +r*'-t" ALUES >G1= GKERTAS A= G3E@FERQ
INSERT INTO +r*'-t" ALUES >G2= GKERTAS 5= G3E@FERQ
INSERT INTO +r*'-t" ALUES >G3= GSPIDOL 0@= GFE@FERQ
4, Agar 'ebi 5a(i#7 8oba tam$i'(a# se'uru %ata 5a#g ter%a$at %i %a'am tabe' $ro%u8ts %e#ga# memberi(a# $eri#ta : SELECT 5ROM +r*'-t" E@FERQ
, Se(ara#g saat#5a membuat store% $ro8e%ures 5a#g ber#ama NetA''Pro%u8ts, Peri#ta#5a a%a'a sebagai beri(ut :
DELIMITER //
CREATE PROCEDURE etA((Pr*'-t"> BEIN
SELECT 5ROM +r*'-t" END //
DELIMITER
10, Peri#ta %iatas ma(su%#5a a%a'a membuat Store% Pro8e%ures 5a#g ber#ama NetA''Pro%u8ts %a# out$ut %ari $a%a Store% Pro8e%ures
tersebut a%a'a me#am$i'(a# se'uru %ata 5a#g ter%a$at %i %a'am tabe'+r*'-t", 11, U#tu( me#&a'a#(a# Store% Pro8e%ures NetA''Pro%u8ts 5a#g
te'a %ibuat %iatas7 $eri#ta#5a a%a'a:
CALL etA((Pr*'-t">E@FERQ
Hasi'#5a a%a'a se'uru %ata %i %a'am tabe'+r*'-t" a(a# %itam$i'(a#, Perati(a# gambar beri(ut:
Me$;'!t *!n Me$!ngg( Stre* 5'n-tn
Masi %i 'i#g(u#ga# M5S-L 5a#g masi a(ti67 $a%a $ra(ti(um (a'i i#i a(a# %i&e'as(a# me#ge#ai 8ara membuat Store% <u#8tio# 5a#g ber#ama NetPro%u8t@ame7 %i ma#a store% 6u#8tio# i#i a(a# memberi(a# #i'ai ba'i( beru$a #ama $ro%u(,
1, Pa%a &e#%e'a M5S-L 5a#g masi a(ti67 (eti('a $eri#ta beri(ut i#i :
DELIMITER //
CREATE 5UNCTION etPr*'-tN!$e>,!rID -6!r>3 RETURNS tet
BEIN
DECLARE ,N!$!CHAR>F
SELECT +r*'-t<n!$e INTO ,N!$! 5ROM +r*'-t" WHERE +r*'-t<*,!rID
RETURN ,N!$! END //
DELIMITER
., U#tu( me#gu&i*8oba Store% <u#8tio# %iatas7 missa'(a# (ita i#gi# me#getaui #ama $ro%u( 5a#g memi'i(i $ro%u8tJi%00.7 $eri#ta#5a a%a'a sebagai beri(ut :
METODE PEMBELAJARAN :
A, Pe#&e'asa# / 8erama B, Demo#strasi
), Pra(ti(um
D, Fa#5a &aab %a# %is(usi E, Prese#tasi tugas
KEIATAN PEMBELAJARAN : PERTEMUAN 1
A. KEIATAN AWAL / PENDAHULUAN :
1, Nuru me#5ia$(a# $si(is %a# 6isi( $eserta %i%i( u#tu( memu'ai $embe'a&ara# %e#ga# memeri#ta(a# (etua (e'as memim$i# %oa sebe'um $embe'a&ara# %imu'ai, ., Nuru me#gabse# $eserta %i%i( satu $ersatu7 memasti(a# baa $eserta %i%i( su%a
'e#g(a$,
, Nuru me#5am$ai(a# tu&ua# $embe'a&ara# &uga $e#&e'asa# aa' te#ta#g materi 5a#g a(a# %ia&ar(a#,
B. KEIATAN INTI : 1. E&+(r!"
Peserta %i%i( me#gum$u'(a# i#6ormasi ter(ait materi 5a#g %isam$ai(a# :
Memberi(a# (esem$ata# $a%a $eserta %i%i( me#8ari materi 'ai# 5a#g berubu#ga# %e#ga# materi 5a#g %isam$ai(a# 'eat i#ter#et atau$u# bu(u re6ere#si 5a#g ter(ait,
2. E(!;r!"
Memberi(a# $erta#5aa#*$erta#5aa# (e8i' saat $embe'a&ara# ber'a#gsu#g7 sei#gga $eserta %i%i( 5a#g me#gerti %a$at me#ga#g(at ta#ga# %a# me#&aab $erta5aa#
tersebut,
3. Kn8r$!"
a, Nuru me#a#5a(a# (emba'i $a%a $eserta %i%i( a$a(a mere(a $aam te#ta#g materi 5a#g %isam$ai(a#
b, Nuru me#&e'as(a# (emba'i a$a 5a#g be'um %i$aami $eserta %i%i(,
PERTEMUAN 2.
A. KEIATAN AWAL / PENDAHULUAN :
1, Nuru me#5ia$(a# $si(is %a# 6isi( $eserta %i%i( u#tu( memu'ai $embe'a&ara# %e#ga# memeri#ta(a# (etua (e'as memim$i# %oa sebe'um $embe'a&ara# %imu'ai, ., Nuru me#gabse# $eserta %i%i( satu $ersatu7 memasti(a# baa $eserta %i%i( su%a
'e#g(a$,
1. E&+(r!"
Peserta %i%i( me#gum$u'(a# i#6ormasi ter(ait materi 5a#g %isam$ai(a# : Memberi(a# (esem$ata# $a%a $eserta %i%i( me#8ari materi 'ai# 5a#g berubu#ga# %e#ga# materi 5a#g %isam$ai(a# 'eat i#ter#et atau$u# bu(u re6ere#si 5a#g ter(ait,
2. E(!;r!"
Memberi(a# $erta#5aa#*$erta#5aa# (e8i' saat $embe'a&ara# ber'a#gsu#g7 sei#gga $eserta %i%i( 5a#g me#gerti %a$at me#ga#g(at ta#ga# %a# me#&aab $erta5aa#
tersebut,
3. Kn8r$!"
a, Nuru me#a#5a(a# (emba'i $a%a $eserta %i%i( a$a(a mere(a $aam te#ta#g materi 5a#g %isam$ai(a#,
b, Nuru me#&e'as(a# (emba'i a$a 5a#g be'um %i$aami $eserta %i%i(,
PERTEMUAN 3 .
A. KEIATAN AWAL / PENDAHULUAN :
1, Nuru me#5ia$(a# $si(is %a# 6isi( $eserta %i%i( u#tu( memu'ai $embe'a&ara# %e#ga# memeri#ta(a# (etua (e'as memim$i# %oa sebe'um $embe'a&ara# %imu'ai, ., Nuru me#gabse# $eserta %i%i( satu $ersatu7 memasti(a# baa $eserta %i%i( su%a
'e#g(a$,
B. KEIATAN INTI : 1. E&+(r!"
Peserta %i%i( me#gum$u'(a# i#6ormasi ter(ait materi 5a#g %isam$ai(a# : Memberi(a# (esem$ata# $a%a $eserta %i%i( me#8ari materi 'ai# 5a#g berubu#ga# %e#ga# materi 5a#g %isam$ai(a# 'eat i#ter#et atau$u# bu(u re6ere#si 5a#g ter(ait,
2. E(!;r!"
Memberi(a# $erta#5aa#*$erta#5aa# (e8i' saat $embe'a&ara# ber'a#gsu#g7 sei#gga $eserta %i%i( 5a#g me#gerti %a$at me#ga#g(at ta#ga# %a# me#&aab $erta5aa#
tersebut,
3. Kn8r$!"
a, Nuru me#a#5a(a# (emba'i $a%a $eserta %i%i( a$a(a mere(a $aam te#ta#g materi 5a#g %isam$ai(a#,
b, Nuru me#&e'as(a# (emba'i a$a 5a#g be'um %i$aami $eserta %i%i(,
PENUNAAN ALAT= BAHAN DAN SUMBER BELAJAR A. Kom$uter u#tu( setia$ $eserta %i%i(,
B. S$i%o' 7 $e#ga$us7 $a$a# tu'is,
C. A'at $eraga $rese#tasi,
D. So6tare 5a#g %ibutu(a# : XAMPP7 MoOi''a <ire6o atau Noog'e )rome
E. Mo%u' te#ta#g M5S-L