• Tidak ada hasil yang ditemukan

BAB 3 RUMUS – RUMUS TRIGONOMETRI - BAB 3 Rumus rumus Trigonometri

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2018

Membagikan "BAB 3 RUMUS – RUMUS TRIGONOMETRI - BAB 3 Rumus rumus Trigonometri"

Copied!
30
0
0

Teks penuh

(1)

Kunci Penyelesaian Matematika SMA Jl.2A- Sukino Bab 3 | page 51

Latihan Kompetensi Siswa 1

A. Evaluasi Pengertian atau Ingatan

1. C.

3cosxsinx

2

1

30

cosx = cosxcos30sinxsin30

=

2 1 . sin 3 2 1 .

cosx  x =

3cosxsinx

2 1

2. A. 2

cosxsinx

2

1

45

cosx = cosxcos45sinxsin45

= 2

cosxsinx

2

1

3. A. 2

3 1

4

1

 

75

cos = cos

3045

= cos30cos45sin30sin45

= 2

2 1 . 2 1 2 2 1 . 3 2 1

= 2

3 1

4

1

4. A.

2 2

1 3

15

cos = cos

6045

= cos60cos45sin60sin45

= 2

2 1 . 3 2 1 2 2 1 . 2

1

=

2 2 3 1 2 4

1

=

2 2

1 3

5. C. cos2xsin2 y

xy

 

cos xy

cos =

cosxcosysinxsiny

cosxcosysinxsiny

= cos2xcos2 ysin2xsin2y

= cos2x

1sin2y

 

 1cos2x

sin2y = cos2xsin2y

6. A. cos

x60

x

x cos

2 1 sin 3 2

1

= sin60sinxcos60cosx

= cos

x60

7. B. -0,5



cos = coscos sinsin

=

14 3 5 . 7

3 4 14 11 . 7

1

= 0,5

98 49 98

60

11

8. D. 1 2

2 1 3 2 1

a

a  

      

3

cos   =    

3 sin sin 3 cos

cos   

= 3

2 1 . 2 1 . 1a2 a

9. A. 1

  

cos35 sin125 sin35 125

cos = cos

12535

= cos90= 1

10. B. 5 3

 

cos = coscossinsin

=

5 3 . 25

7 5 4 . 25 24

= 5 . 25

75 =

5 3

11. E. 125 117

 

cos = coscossinsin

=

25 7 . 5 3 5 4 . 25 24

= 125 117

12. D. 2 1

AB

cos = cosAcosBsinAsinB

= .0

2 3 1 . 2 1

= 2 1

13. E. cos7x

x x x

x.sin3 cos4 cos3 4

sin  = cos

4x3x

= cos7x

BAB 3

(2)

Kunci Penyelesaian Matematika SMA Jl.2A- Sukino Bab 3 | page 52 14. B. 2

1 3

2

1

2 2 1

cosP  P45

3 2 1

cosQ  Q30

R=180

PQ

105

 cos105

cosR = cos

6045

= cos60cos45sin60sin45

= 2

2 1 . 3 2 1 2 2 1 . 2

1

= 2

1 3

4

1

15. B. 85 13

C

cos = cos

180

AB

= cos180cos

AB

sin180sin

AB

= 1.cos

AB

0.sin

AB

= 

cosAcosBsin AsinB

=

   

17 15 . 5 3 17

8 . 5 4

= 85 13

B. Evaluasi Pemahaman dan Penguasaan Materi

1. a. cos

2a3b

= cos2acos3bsin2asin3b

b. cos

3xy

= cos3xcosysin3xsiny

c. cos

x45

= cosxcos45sinxsin45

= 2

cosx sinx

2

1

d. cos

x15

= cosxcos15sinxsin15

e. 

     

3 cos

2 x  = 2 

  

3 sin sin 3 cos

cosxx

= 2 

  

x

x 3sin

2 1 cos 2 1

= 2

cosx 3sinx

2

1

f. 

     

6 cos 3

2 x  =2 3 

  

6 sin sin 6 cos

cosxx

=2 3 

  

x

x sin

2 1 cos 3 2 1

= 3

3cosxsinx

g. 

  

B A

2 1 3 1

cos =

= A B A B

2 1 sin 3 1 sin 2 1 cos 3 1

cos 

h. 

  

B A

4 1 3 2

cos =

= A B A B

4 1 sin 3 2 sin 4 1 cos 3 2

cos 

2. a. cos

90x

= cos90cosxsin90sinx

= 0.cosx1.sinx

= sinx

b. cos

270x

= cos270cosxsin270sinx

=0.cosx

 

1.sinx

= sinx

c. cos

270x

= cos270cosxsin270sinx

=0.cosx

 

1.sinx

= sinx

d. cos

x90

= cosxcos90sinxsin90

= 0.cosx1.sinx

= sinx

e. cos

x180

= cosxcos180sinxsin180

=

 

1.cosx0.sinx

= cosx

f. 

  

5 2

cos =

=    sin5

2 sin 5 cos 2

cos 

           

=0.cos5 

 

1.sin5

= sin5

g. 

  

   

2 3

cos =    

2 3 sin sin 2 3 cos

cos 

= 0.cos

 

1.sin

= sin

h. cos

2 

= cos2cossin2sin

=1.cos0.sin

= cos

3. a.

3 sin 3 sin 3 cos 3

cos     = 

     

3 3

cos   = 1 b.

6 sin 3 sin 6 cos 3

cos    = 

     

6 3 cos  

= 

    

2 cos  = 0 c.

4 sin 3 2 sin 4 cos 3 2

cos      = 

  

4 3 2 cos  

= 

    

12 11 cos 

d.

4 3 sin 3 5 sin 4 3 cos 3 5

cos      = 

  

4 3 3 5 cos  

= 

    

12 29 cos  e. cos50cos60sin50sin60= cos110

(3)

Kunci Penyelesaian Matematika SMA Jl.2A- Sukino Bab3 | page 53 4. a. cos180cos

60

sin180sin

60

=

= cos

18060

= 2 1

b. cos

150

cos90sin

150

sin90= =cos

240

= cos

240

= cos

18060

= -2 1 c. cos140cos10sin140sin10=

= cos

14010

= cos

150

= -2 1

3 d. cos200cos20sin200sin20=

= cos

20020

= cos

180

= -1

5. a. cos



= coscos sinsin

=

13 5 . 5 3 13 12 . 5

4

= 65 63

b. cos



= coscos sinsin

= 

     

13 5 . 5 3 13 12 . 5 4

= 65 33

c. cos

 

= coscossinsin

= 

           

13 5 . 5 3 13 12 . 5 4

= 65 33

d. cos



= coscossinsin

= 

     

13 5 . 5 3 13 12 . 5 4

= 65 33

e. 

     

2

cos =   sin

2 sin cos 2

cos 

= 0.cos1.sin

= sin

f. 

     

2

cos =    sin

2 sin cos 2

cos 

= 0.cos1.sin

= sin

g. 

     

4

cos =   sin

4 sin cos 4

cos 

=  2.

sin

2

1 cos . 2 2

1

= 2

cos sin

2

1

h. 

     

6

cos =    sin

6 sin cos 6

cos 

=  .

sin

2

1 cos . 3 2

1

=

3cos sin

2

1

7. a. cos

AB

= cosAcosBsinAsinB= 3 2 1

=

2 1 cos

cosA B = 3 2 1

= cosAcosB=

3 1

2

1

b. cos

AB

= cosAcosBsinAsinB

=

2 1 1 3 2

1

=

3 2

2

1

8. a. cos

AB

= cosAcosBsinAsinB

=

10 9 . 10

1 10

19 . 10

99 

= 100

9 1881

b. cos

AB

= cosAcosBsinAsinB

=

10 9 . 10

1 10

19 . 10

99 

= 100

9 1881

c. cos

AB

= cosAcosBsinAsinB

=

10 9 . 10

1 10

19 . 10

99

         

=

100 9 1881 

d. cos

AB

= cosAcosBsinAsinB

=

10 9 . 10

1 10

19 . 10

99

         

=

(4)

Kunci Penyelesaian Matematika SMA Jl.2A- Sukino Bab 3 | page 54 e. cos

AB

= cosAcosBsinAsinB

=

10 9 . 10

1 10

19 . 10

99

                 

= 100

9 1881

f. cos

AB

= cosAcosBsinAsinB

=

10 9 . 10

1 10

19 . 10

99

                 

=

100 9 1881 

9. a. cos

AB

= cosAcosBsinAsinB

=

13 5 . 25 24 13 12 . 25

7       

= 325

204 

b. cos

AB

= cosAcosBsinAsinB

=

13 5 . 25 24 13 12 . 25

7       

= 325

36 

c. cos

AB

= cosAcosBsinAsinB

=

13 5 . 25 24 13 12 . 25

7 

= 325 204

d. cos

AB

= cosAcosBsinAsinB

=

13 5 . 25 24 13 12 . 25

7 

= 325

36 

10. a. cos

AB

= cosAcosBsinAsinB

=

5 3 . 13 12 5 4 . 13

5

= 65

16 

b. cos

AB

= cosAcosBsinAsinB

=

5 3 . 13 12 5 4 . 13

5

= 65 56

11. a.

cosAcosB

 

2 sinAsinB

2 =

B A B

A

B A B

A

sin sin 2 sin sin

cos cos 2 cos cos

2 2

2 2

 

=

A B A B

B A B

A

sin sin cos cos 2

sin sin cos

cos2 2 2 2

 

= 22cos

AB

b. cos

AB

.cos

AB

=

A B A B

B A B A

sin sin cos cos

sin sin cos cos

 

= cos2Acos2Bsin2Asin2B

=

1sin2A

cos2Bsin2A

1cos2B

= cos2Bsin2A

12.

2 2

2

1 Q

P  =

sin sin

 

2 cos cos

2

2

1

y x y

x  

=

 

 

 

y x y x

y x y

x

sin sin cos cos 2

cos cos sin

sin 2

1 2 2 2 2

=

22cos

xy

2

1

= 1 +cos(xy)

13. 2cos

x45

= cos

x45

= 2

cosxcos45sinxsin45

=

45 sin sin 45 cos

cosxx

= cosxcos45= 3sinxsin45

a.

x x x

cos sin

tan  =

45 sin 3

45 cos

= 3 1

b.

x x x

sin cos

cot  =

1 3

= 3

c. cos

30x

= cos30cosxsin30sinx

= x sinx

2 1 cos 3 2 1

=

3cosx sinx

2

1

d. cos

x30

= cosxcos30sinxsin30

= x sinx

2 1 cos 3 2 1

=

3cosx sinx

2

1

14.

 

t t

30 cos

30 cos

=

t t

t t

sin 30 sin cos 30 cos

sin 30 sin cos 30 cos

 

t

t sin

2 1 cos 3 2

1

= 

  

t t

n sin

2 1 cos 3 2 1

n

t1 cos 3 2 1

= sin

1

2

1

n t

t t t

cos sin

tan  =

1

1 3

2 1 2 1

 

n n

=

n

n

 

(5)

Kunci Penyelesaian Matematika SMA Jl.2A- Sukino Bab3 | page 55 cos 3

2 cos

cosA A A sin sin 3 4 cos cos

3 2 sin sin 3 2 cos cos cos

A

sin 3 2 1 cos

2 1

sin 3 2 1 cos 2 1 cos

C. Evaluasi Kemampuan Analisis 1. cos



= 2cos



cos sin . cos sin tan . sin sin 3 cos

cos    

=  3sin

2 1 cos 2 sin sin 3 cos

cos    

=  3sin

2 1 cos 2 cos 2 cos 2

sin sin cos cos

sin sin cos cos

cos cos

cos 

cos cos

sin sin cos

cos 

sin sin cos 

sin sin

sin sin cos

cos 

cos cos

cos 

cos cos

sin sin cos

cos 

sin sin cos 

sin sin

sin sin cos

cos 

sin sin cos 

sin sin

sin sin cos cos

cos sin cos 

cos sin

sin sin cos

cos 

cos sin cos 

cos sin

sin sin cos cos

sin sin cos 

sin sin

sin sin cos cos

 cos

4 x  =  sin sin 3 cos cos

4 xx  cos 2 cos

2 x  =  sin sin 4 cos cos

(6)

Kunci Penyelesaian Matematika SMA Jl.2A- Sukino Bab3 | page 56 9. a. 8sin 6cos r.cos

 

= r

coscossinsin

6

cos 

r

cos 6

r

8 sin 

r

sin 8

 

r

cos 6

= 

sin 8

  

cos sin

tan  =

3 4 6

8

b. 4sin3cos r.cos

 

= r

coscossinsin

3

cos 

r

cos 3

 

r

4 sin 

r

sin 4

r

cos 3

 =

sin 4

  

cos sin

tan  =

3 4 

c. 4cos7sinr.cos

 

= r

coscossinsin

4

cos 

r

cos 4

r

7 sin 

r

sin 7

r

cos 4

= 

sin 7

  

cos sin

tan  =

4 7 

d. 12sin5cos r.cos

 

= r

coscossinsin

5

cos 

r

cos 5

 

r

12 sin 

r

sin 12

 

r

 cos

5 

=  sin

12 

  

cos sin

tan  =

5 12

10. a. 

            

3 cos 3 cos

cos2 2  2  =

     

3 cos 2 cos2 2 

=

2 2

2 1 2

cos 

      

= cos2 2

1

b. cos2

60

cos2

60

sin2

=

2

60 sin sin 60 cos

cos   +

2

sin 60 sin cos 60

cos    - sin2 =

2 sin 3 2 1 cos 2 1

   

+

2 sin 3 2 1 cos 2 1

   

-

2

sin

= 2 sin2 sin2 2

3 cos 2

1

= 2 sin2 2 1 cos 2

1

= 2 1

c. cos275sin215=

dari soal no.11b bagian B diperoleh : 

  sin 15 75

cos2 2 = cos

7515

 

cos7515

= cos90cos60

= 0

2 1 . 0 

Latihan Kompetensi Siswa 2

A. Evaluasi Pengertian atau Ingatan 1. E. 1

   

cos11 cos79 sin11 79

sin = sin

7911

= sin90= 1 2. A. 3

2 1

   

cos10 cos50 sin10 50

sin = sin60

= 3

2 1

3. E. 3 2 1

   

cos16 cos76 sin16 76

sin = sin60

= 3

2 1

4. A. 2

sinx cosx

2

1

45

sin x = sinxcos45cosxsin45

= 2

sinx cosx

2

1

5. A.

2 6 1

6

1

30

sin x = sinxcos30cosxsin30

= x cosx

2 1 sin 3 2

1

=

3 1 . 2 1 3

2 2 . 3 2

1

=

2 6 1

6

1

6. A. sin

x30

x

x cos

2 1 sin 3 2 1

 = cos30sinxsin30cosx

= sin

x30

7. A. 2

1a

140

sin = sin

9050

= sin90cos50cos90sin50

= 1. 1a2 0.sin50

= 2

(7)

Kunci Penyelesaian Matematika SMA Jl.2A- Sukino Bab 3 | page 57 8. A.

2 2

1 3

15

sin = sin

6045

= sin60cos45cos60sin45

= 

  

2 1 3 2 1 2 2 1

=

2 2 1 3 2 4

1

=

2 2

1 3

9. C.

2 2

3 1

75

sin = sin

4530

= sin45cos30cos45sin30

= 

  

2 1 3 2 1 2 2 1

=

2 2 1 3 2 4 1

 

=

2 2

1 3

10. A. cos2ycos2x

xy

 

sin xy

sin =

sinxcosycosxsiny

sinxcosycosxsiny

= sin2xcos2ycos2xsin2y

=

1cos2x

cos2ycos2x

1cos2y

= cos2 ycos2x

11. D. 2sin

       

    

     4 sin 4

sin =    sin

4 cos cos 4

sin 

   

    sin

4 cos cos 4 sin

=  sin 4 cos 2

= 2sin 2

1 .

2 = 2sin

12. A. 6 1



sin = sincos cossin = sin30

=

2 1 sin cos 3 1

  

6 1 sin cos  

13. E. 125

44

AB

sin = sinAcosBcosAsinB

=

25 7 . 5 4 25 24 . 5

3

= 125

44

14. A. 221

21 

AB

sin = sin AcosBcosAsinB

=

17 8 . 13 12 17 15 . 13

5

      

= 221

21 

15. D. 25 24

C

sin = sin

180

AB

= sin180cos

AB

cos180sin

AB

= 

  

1 sinAB

= sin

AB

= sinAcosBcosAsinB

=

5 3 . 5 4 5 4 . 5

3

= 25 24

B. Evaluasi Pemahaman dan Penguasaan Materi

1. a. sin

AB

= sin

3060

= 1

AB

sin = sin

3060

=

2 1 30 sin  

b. sin

AB

= sin

6030

= 1

AB

sin = sin

6030

=

2 1 30 sin 

c. sin

AB

=       

4 6 sin  

=

4 sin 6 cos 4 cos 6

sin    

=

2 2

3 1

AB

sin = 

     

4 6 sin  

=

4 sin 6 cos 4 cos 6

sin    

=

2 2

3 1

d. sin

AB

= sin

3040

= sin70

AB

sin = sin

3040

= sin

10

(8)

Kunci Penyelesaian Matematika SMA Jl.2A- Sukino Bab3 | page 58 2425 2079

f.

sin sin

= cos cos 2 sin cos 2 cos

sinx   x  cos cos 2 sin cos 2 3 cos

sinx   x

sin sin

=

sin cos cos sin

sin cos cos sin

cos cos

sin cos cos sin

cos cos

sin cos cos sin

tan tan

tan tan

sin sin sin 

sin sin

sin cos cos

sin 

sin sin sin 

sin sin

sin cos cos

sin 

cos cos

sin 

cos cos

cos sin cos

sin 

sin sin

cos cos

=

sin cos cos sin sin cos cos sin

sin sin cos cos sin sin cos cos

cos sin 2

cos cos 2

(9)

Kunci Penyelesaian Matematika SMA Jl.2A- Sukino Bab3 | page 59 b.  

 

2 1 sin 2 1

cos =

  

 

2 1 sin 2 1 cos 2 1 cos 2 1 sin 2 1

cos  

=

 

  

2 1 sin 2 1 cos

2 1 cos 2 1 sin 180

2 1 cos 

  

=

 

   

2 1 sin 2 1 cos 2 1 cos 2 1 sin 2

1

sin   

=

  

  

2 1 sin 2 1 cos 2 1 cos 2 1 sin

2 1 sin 2 1 cos 2 1 cos 2 1 sin

 

=  

2 1 cos 2 1 sin 2

7. a.

  

5 cos

cos 5 sin

sin

 =

 

   

5 cos 5 sin

5 sin cos 5 cos

sin 

=

 

 5 cos 5 sin

6 sin b. cos



+cos



=

  

cos sin sin

cos  +coscossinsin

= 2coscos

c. cos

 

-cos

 

= 2sincos

d. sin

 

+sin

 

=   

cos cos sin

sin  +sincos cossin

= 2sincos

e. sin

 

-sin



= 2cossin

8. a. 2sin AcosB

dari soal no.7 (d) diperoleh :

B Acos sin

2 = sin

AB

+sin

AB

= 0,7 + 0,5 = 1,2

b. 2cosAsinB

dari soal no.7 (e) diperoleh :

B Asin cos

2 = sin

AB

-sin

AB

= 0,7 - 0,5 = 0,2 c. cos

AB

= cosAcosBsinAsinB

=

cos

AB

cos

AB

2

1

-

cos AB cos AB

2

1

= cos

AB

= 3 2 1

d. sin

AB

= 0,5

9. cos



= coscossinsin = 3 cos = 0,1 - sinsin =

2 1 

sin

sin = -0,4

a. cos

 

= coscossinsin

= 0,1 + (-0,4) = -0,3 b. cos

 

= coscossinsin

= 0,1 + (-0,4) = -0,3 c. sin



= -0,1

d. sin



= -0,1

10.

cosAcosBsinAsinB

2+

2

cos sin sin

cosA BA B

=

B A B

A B A

B A B

A

B A B A B

A

2 2 2 2 2

2 2 2

cos sin sin sin cos cos 2

sin cos sin

sin

sin sin cos cos 2 cos cos

 

 

= sin2A

sin2Bcos2B

cos2A

sin2Bcos2B

=

sin2Acos2A

 

sin2Bcos2B

= 1

C. Evaluasi Kemampuan Analisis 1. a. sin

ABC

= sin

A

BC

= sinAcos

BC

cosAsin

BC

=

B C B C

A

C B C B A

sin cos cos sin cos

sin sin cos cos sin

 

=

C B A C B A

C B A C B A

sin sin sin sin cos cos

cos sin cos cos cos sin

 

b. cos

ABC

=

B C

A

B C

Acos  sin sin 

cos

=

C B A C B A

C B A C B A

sin cos sin cos sin sin

sin sin cos cos cos cos

 

3. cossin

A

= cossin

A

 

sin cos cos cos sin

cos AA =

A

A cos cos sin

cos sin

cos    

=

   

 

sin cos cos sin cos

cos cos 2 sin

  A

A

= tanA=

 

 

cos cos 2

sin cos

sin

A A

4. cos

AB

= cosAcosBsinAsinB= 5 3

B Atan

tan =

B A

B A

cos cos

sin sin

= 2

B Asin

sin = 2cosAcosB

AB

cos = 3cosAcosB= 5 3

b. cosAcosB= 5 1

a. sinAsinB= 5 1 . 2 =

(10)

Kunci Penyelesaian Matematika SMA Jl.2A- Sukino Bab3 | page 60 c. cos

AB

= cosAcosBsinAsinB

= 5 1

-5 2

= 5 1 

5. a. sin275sin215=

sin

9015

2sin215 = cos215sin215

dari soal no.11(b) bagian B :

= cos

1515

 

cos1515

= cos30cos0

= .1 2 1

= 2 1

b. cos215cos275= cos215cos

9015

 = cos215sin215

= 2 1

7. a. cos

AB

= cosAcosBsinAsinB

=

17 15 . 13

5 17 15 . 13 12

     

 =

221 255 

b. sin

AB

= sinAcosBcosAsinB

=

17 15 . 13 12 17 15 . 13

5

     

 =

221 105 

c. sin

AB

= 221 255 

d. cos

AB

= 221 105 

8. a. sin

AB

= sinAcosBcosAsinB

= 

           

13 12 . 17

8 13

5 . 17 15

= 221

21 

b. cos

AB

= cosAcosBsinAsinB

= 

                 

13 12 . 17 15 13

5 . 17

8

= 221 140 

c. kuadran III, karena sin

AB

dan cos

AB

bernilai negatif.

9. yasin2ftcosBacos2ftsinB

ft B

a

 .sin 2

10. y1y2=   

 

 

 

t A t

A cos

2

cos 2

1

= 

  

2 sin sin 2 cos cos 1

  

t t

A +

cos cos sin sin

2 t t

A

= A1

sint

+A2

cost

= A2costA1sint

11. a. rsin



= rsincos rcossin

= 8sin 6cos 8

cos

r

 cos

8  r

6 sin 

r

 sin

6  r

 cos

8 =

 sin

6

  

cos sin

tan  =

4 3 b. rsin



= rsincos rcossin

= 4sin3cos 4

cos

r

 cos

4  r

3 sin 

r

 sin

3  r

 cos

4 =

 sin

3

  

cos sin

tan  =

4 3

c. rcos 2 

 cos

2  r

3 sin 

r

 sin

3   r

 cos

2 =

 sin

3 

  

cos sin

tan  =

2 3  

d. rcos12 

 cos

12  r

5 sin 

r

 sin

5   r

 cos

12 =

 sin

5 

  

cos sin

tan  =

12 5 

12. a. 

     

4 sin

2 x  = 

  

4 sin cos 4 cos sin

2 xx

= sinxcosx

b. 

     

4 sin

2 x  = 

  

4 sin cos 4 cos sin

2 xx

= sinxcosx

c. 

     

6 sin

2 x  = 

  

6 sin cos 6 cos sin

2 xx

= 

  

x

x cos

2 1 sin 3 2 1 2

= 3sinxcosx

d. 

     

3

sin x  - 

     

6 cos x  = =

3 sin cos 3 cos

sinx   x  -   

6 sin sin 6 cos

cosxx

=

x x

 

3cosx sinx

2

1 cos 3 sin 2 1

 

(11)

Kunci Penyelesaian Matematika SMA Jl.2A- Sukino Bab 3 | page 61

Latihan Kompetensi Siswa 3

A. Evaluasi Pengertian atau Ingatan 1. C.tan(-x)

4

4

tan 1

tan 1

tan . tan 1

tan tan

 tan 1

45 2 tan 1 tan . 45 tan 1

45 2 tan 45 tan

 tan . 69 tan 1

66 tan 69 tan

= tan

6966

 sin 9 cos

9 sin 9 cos

= tan 1

9 tan 1 tan . 45 tan 1

9 tan 45 tan

= tan

459

tan . tan 1

tan tan

 sin 11 cos

11 sin 11 cos

= tan 1

11 tan 1 tan . 45 tan 1

11 tan 45 tan

= tan

4511

tan tan

tan . tan 1

tan . tan tan

tan 1 tan

1

tan tan

tan . tan 1

tan tan

tan . tan 1

tan tan

tan . tan 1

tan 1

tan 1

 

= 1

B. Evaluasi Pemahaman dan Penguasaan Materi

1. a.

115 tan . 155 tan 1

115 tan 155 tan

= tan

155115

tan . 25 tan 1

15 tan 25 tan

=

150 tan . 175 tan 1

150 tan 175 tan

= tan

175150

tan . 10 tan 1

15 tan 10 tan

= tan25=a tan . 5 , 14 tan 1

5 , 10 tan 5 , 14 tan

(12)

Kunci Penyelesaian Matematika SMA Jl.2A- Sukino Bab 3 | page 62 tan . 45 tan 1

60 tan 45 tan

= tan . 45 tan 1

30 tan 45 tan

=  tan . 180 tan 1

75 tan 180 tan

 tan . 60 tan 1

45 tan 60 tan

 tan . 180 tan 1

15 tan 180 tan

105 tan . 180 tan 1

105 tan 180 tan

 105 tan

1 195 tan

1

tan . tan 1

tan tan

tan . tan 1

tan tan

4 tan 1

tan 1

sin cos

sin cos

tan . tan 1

tan tan

4 tan 1

tan 1

sin cos

sin cos

sin cos

sin cos

sin cos

sin cos

tan . tan 1

tan tan

tan . 3 1

tan 3

tan . 3 3

tan 3 tan 3

tan 3

tan 3

tan 3

tan . tan 1

tan tan

 

= 0,75

B B tan 2 1

tan 2 tan

2  

25 , 1 tan 5

tan . tan 1

tan tan

(13)

Kunci Penyelesaian Matematika SMA Jl.2A- Sukino Bab3 | page 63

tan . tan 1

tan tan  tan 1

tan

A tan 3 tan tan tan

tan   

= 1

tan tan

tan tan

1 tan 1

tan tan

=

 

 

tan . tan 1

tan tan

tan tan

tan tan 1

tan tan

 tan

1

tan . tan 1

tan tan

tan tan 1

tan tan

= tan

A

AB

= tanB

tan tan

tan . tan 1

sin cos cos sin

sin sin cos cos

sin sin

1 sin sin

1

cot cot

1 cot . cot

tan tan

tan . tan 1

sin cos cos sin

sin sin cos cos

sin sin

1 sin sin

1

cot cot

1 cot . cot

204 .

tan . tan 1

tan tan 

=

 

 

21

220 .

140 .

C. Evaluasi Kemampuan Analisis 1. tan

45A

= 4tan

45A

45 tan . tan 1

tan 45 tan

A tan . 45 tan 1

tan 45 tan . 4

 

2 tan

1 A =

2 tan 1

4  A

A A 2tan tan

1 2  = 44tan2A8tanA

3 tan 10 tan

3 2AA= 0

tan . tan 1

tan tan

tan . tan 1

tan tan

 tan tan

2 x x a b tan 1

tan 2

tan . tan 1

tan tan

tan tan

2

tan

2  tan

b

tan 1

(14)

Kunci Penyelesaian Matematika SMA Jl.2A- Sukino Bab 3 | page 64 3. tan



=

 

 

tan . tan 1

tan tan

 

= P Q P Q

PQ Q P

Q P

Q

P

      

1 2 1 .

1 1 1 1 1

= cotcot

4. a. tanAtanBtanC=

A B

B

Atan tan180  tan

= tanAtanB

A B

B A

 

 

tan . 180 tan 1

tan 180 tan

= tanAtanB

B A

B A

tan . tan 1

tan tan

 

=

B A

B A B A

B A B

A

tan . tan 1

tan tan tan

tan

tan tan tan tan

2

2

    

  

 

 

= tanAtanBtanC

b. tanC= tan

180

AB

= tan

AB

=

B A

B A

tan . tan 1

tan tan

  

= 1,5

4 , 2 . 5 , 1 1

4 , 2 5 ,

1

  

tanA=tanC

jadi,A=C

5. 2x25x10

2x1



x1

0

2 1 1

x ; x21

2 1

tan ; tan 1

a. tan

 

= 3 1 . 1

1

2 1 2 3

2 1 2 1

  

b. tan

 

=

3 1 1

. 1

1

2 3 2 1

2 1 2 1

    

6. a. tan

AB

= tan

180

AB

= tanC

= 7 5 

b. tan

AB

=

B A

B A

tan . tan 1

tan tan

 

= 7 5 

=

8 1

tan tan

B

A

= 7 5 

= tanAtanB= 7 7 5

 = 5

7. a. tan

 

=

 

 

tan . tan 1

tan tan

 

=

2 1

2 1

. 1 m m

m m

 

b. tan

 

=

 

  

1 1

2 1 m

m

   90

9. cot

AB

=

B A

B A

tan tan

tan . tan 1

 

=

xy x y x

y

x

  1

Latihan Kompetensi Siswa 4

A. Evaluasi Pengertian atau Ingatan

1. C. 25

7 

x

2

cos = 12sin2x

=

25 32 1 5 4 2 1

2

       

 =

25 7 

2. B. 289 240

x

2

sin = 2sinxcosx

=

17 8 . 17 15 .

2 =

289 240

3. C. 169 119

x

2

cos = 12sin2x

=

169 50 1 13

5 2 1

2

       

 =

169 119

4. E. 7 24

x

2

tan =

 

16

7 2 3 2 4 3 4 3 2

1 . 2 tan

1 tan

2

 

x

x

=

7 24 7 16 2 3

5. C. 27

8

x

3

sin = 2sin2xcosx

= 4sinxcos2x

=

2

3 2 . 3 1 .

4

     

= 27

(15)

Kunci Penyelesaian Matematika SMA Jl.2A- Sukino Bab3 | page 65 6. E. -1

x

3

cos = cos

2xx

= cos2xcosxsin2xsinx

=

2cos2x1

cosx2sin2xcosx =

2 1 . 2

3 . 2 2 1 . 1 2 1 . 2

2 2

             

  

      

=

4 3 4 1 

 = -1

7. A. tanx

x x

2 cos 1

2 sin

 = 1 2cos 1 cos sin 2

2 

x

x x

= tanx

8. E.

2 2

2 2 3

Q P

P Q P

 

x Q x

Pcos2  sin2 =

x x x x Q

x x P

2 2

cos 1 cos 1 2 2

cos sin 2

sin cos

  

=

x

x Q x P

2

cos 1 2

tan 2 tan

1 

=

 

 

2 2 2

1 2 1

Q Q P Q

P Q

P  

= PQ2P32PQ2= 3PQ2P3 = P

3Q2P2

=

2 2

2 2 3

Q P

P Q P

 

9. D. tanx

x x 2 cos 1

2 cos 1

 

=

x x x

x

2 2

2 2

cos 2

sin 2 1 cos 2 1

sin 2 1

1

 

 

= tanx

B. Evaluasi Pemahaman dan Penguasaan Materi

1. cos3A= cos

2AA

= cos2AcosAsin2AsinA

=

12sin2A

cosx2sin2AcosA = cosA4sin2AcosA

= cosA

14sin2 A

A

4

cos = cos

2A2A

= cos2Acos2Asin2Asin2A

=

12sin2A



2cos2x1

4sin2AcosA = 2

sin2Acos2A

18sin2Acos2A =18sin2Acos2A

=12sin22A A

3

tan = tan

2AA

=

A A

A A

tan . 2 tan 1

2 tan 2 tan

  

=

A A

A A A A

tan . 1

2 tan

2 2

tan 1

tan 2 tan 1

tan 2

 

  

=

A A

A A

2 2

3

tan 2 tan 1

tan tan 3

 

 

=

A A A

2 3

tan 3 1

tan tan 3

  

A

4

tan = tan

2A2A

=

A A

2 tan 1

2 tan 2

2  

=

2

tan 1

tan 2 tan 1

tan 4

2 2

1

A A A A

 

 

=

2

2 2 2 2

2

tan 1

tan 4 tan 1

tan 1

tan 4

A A A

A A

  

=

A

A

A A

2 2 2

2

tan 4 tan 1

tan 1 tan 4

 

2. a. sin2A= 2sinAcosA

= 

    

17 15 . 17

8 .

2 =

289 240 

b. cos2A= 12sin2A

=

2

7 8 . 2

1 

    

 =

289 161 

c. tan2A=

A A 2 tan 1

tan 2  =

 

61

240 61 225 15 16 1

. 2

225 61 15 16 2 15

8 15 8

    

3. a. sin2A= 2sinAcosA

= 

          

25 24 . 25

7 .

2 =

(16)

Kunci Penyelesaian Matematika SMA Jl.2A- Sukino Bab 3 | page 66

625 527 

c. tan2A=

A A 2 tan 1

tan 2  =

 

527

336 527 576 12

7 1

. 2

576 527 12 tan 1

3 tan 2 sin

70 cos 1

=

35 cos 35 sin 2

35 sin 2 35 cos 35 sin 2

35 sin 2 210 cos

1  tan 1

tan 2 tan 1

tan 2 tan . tan 1

2 tan tan

 tan . 2 tan 1

2 tan 2 tan

tan . tan 1

tan tan

=

cos 1

cos 1

cos

1 = t2t2cos sin

2 cos 1

cos sin 2

sin 2 cos

sin 2

sin 2 cos 1

2 sin

 = 1

2cos 1

cos sin 2 tan 1

tan 2

cos sin cos

tan 2

 =

 2

cos . cos

sin 2

tan 1

tan 1 cos sin

cos sin cos

2

tan . tan 1

tan tan

4 tan 1

tan 1

sin cos

sin cos

sin cos

sin cos

sin cos

cos sin 2 sin cos

 cos

2 sin 1

tan . tan 1

tan tan

4 tan 1

tan 1

sin cos

sin cos

sin cos

cos sin 2 cos sin

 cos

2 sin 1

c.

2

2 1 sin 2 1 cos cos

2  cos 1 2 cos 1 cos 2 tan

1

tan 1 tan 1 2

tan 2

tan

1

=

 

cot 2

(17)

Kunci Penyelesaian Matematika SMA Jl.2A- Sukino Bab 3 | page 67

cos

2 cos cos 2 sin

sin 

=

B B B cos

2 cos 

=

 

B B cos cos 

= B B cos cos

= 1 sin cos

2 cos

 = C C

C C

sin cos

sin

cos2 2

sin cos

sin cos sin cos

 cos

cos 2 cos

 cos

cos 1 cos

2 2 cos

1 cos 1 cos 2 cos

2 sin 1

sin cos

cos sin 2 cos sin

sin cos sin cos

sin

cos 2

cos 1 cos 1

sin cos

sin

cos tan 1

tan 1 sin 2 cos

1  

2 cos

1 

sin

=1sin

c.

2 2

tan 1

tan 1

cos cos sin 2 sin cos

cos sin cos

 sin 1 cos 1

2 cos 1

sin cos sin

2 1 1

1 cos 2

sin 2 sin

2 cos cos 1

sin cos sin 2

1 cos 2 cos

1 2

cos 2 1 sin

cos 2 1 cos

cos sin 1

cos sin 1

sin 2 1 cos sin 2 1

1 cos 2 cos sin 2

cos 2 sin 2 sin

cos 2 sin 2 cos

 

= 

2 1 cot

g. 

tan . tan 1

tan tan

 tan 1

tan 1 sin 1

sin 1

tan cot

cot tan

tan tan

tan 1

tan 1

tan 1

1 tan

 cos

1 sin

cos

cos sin

2 cos 2 sin

1

cos sin 2

1 cos 2

1 2 

= B

B B

cot sin cos

11. a. sin2xsinx0 0 sin cos sin

2 x x x cos 1 cos

2 2x  x sin 3 sin 2

1 2xx 

0 6 sin 3 sin

2 2xx  sin

(18)

Kunci Penyelesaian Matematika SMA Jl.2A- Sukino Bab3 | page 68 12. a. 2 2 22cos8

= 2 2 22

2cos24 1

= 2 2 4cos24

= 2 22cos4 = 2 22

2cos221

= 2 4cos22

= 22cos2 = 22

2cos2 1

= 2cos

b. 2 2 22cos8 = 22cos2

=

2

sin 2 1 2 2  = 2sin

c. 2sin2 2 22cos8

= 2sin22cos2

= 2sin22

12sin2

= 2

12sin2

= 2.cos2 = cos 2

d. 2cos2 2 22cos8

= 2cos22cos2

= 2cos2 2

2cos2 1

= 2

12cos2

= 2sin

C. Evaluasi Kemampuan Analisis 6.

x2y2



x2 y23

=

 

2 

2

 2 cos cos 2

sin

sinA A A A

 

sinAsin2A 2 cosAcos2A23

=

   

 

 

 

A A A

A

A A

A A

2 cos cos 2 2 sin sin 2

2 cos 2 sin cos

sin2 2 2 2

x

   

 

 

 

 

3 2 cos cos 2 2 sin sin 2

2 cos 2 sin cos

sin2 2 2 2

A A A

A

A A

A A

=

22sinAsin2A2cosAcos2A

x

22sinAsin2A2cosAcos2A1

=

22cos

2AA

2cos

2AA

1

= 4cosA4cos2A22cosA

= 4cos2A2cosA2

= 2

2cos2A1

2cosA = 2cos2A2cosA

= 2

cosAcos2A

= 2y

8. b. tan15tan30tan15tan30

= tan

3015



1tan15tan30

tan15tan30

= 1

9. a. sin2Asin2Bsin2C

= sin2Asin2Bsin2

180

AB

= sin2Asin2Bsin2

AB

= sin2Asin2Bsin2Acos2Bcos2Asin2B

= sin2A

1cos2B

sin2B

1cos2A

= sin2A.2cos2Bsin2B.2cos2 A

= 2sinAcosA.2cos2B2sinBcosB.2cos2A

= 4cosAcosB

sinAcosBcosAsinB

= 4cosAcosBsin

AB

= 4cosAcosBsin

180

AB

= 4cosAcosBsinC

b. cos2Acos2Bcos2C

= cos2Acos2Bcos2

180

AB

= cos2Acos2Bcos2

AB

= cos2Acos2Bcos2Acos2Bsin2Asin2B

=

B A B A

B B

A

cos cos sin sin 4

2 cos 2 cos 1 2

cos   

=



 

B A B A

B B

A

cos cos sin sin 4

1 cos 2 cos 2 1 cos

2 2  2  2  

= 4cosAcosB

cosAcosBsinAsinB

1

= 4cosAcosBcos

AB

1

= 4cosAcosBcos

180

AB

1

= 14cosAcosBcosC

c. cos2Acos2Bcos2C

= cos2Acos2Bcos2

180

AB

= cos2Acos2Bcos2

AB

= cos2Acos2B

cos2Acos2Bsin2Asin2B

= cos2A

1cos2B

cos2Bsin2Asin2B

=

B A B A

B B

A

cos cos sin sin 4

2 cos sin

2 2

cos 2  

=



 

B A B A

B B

A

cos cos sin sin 4

sin 2 1 sin 2 sin 2

1 2 2   2 

= 4sin AsinB

cosAcosBsin AsinB

1

= 4sin AsinBcos

AB

1

= 4sin AsinBcos

180

AB

1

(19)

Kunci Penyelesaian Matematika SMA Jl.2A- Sukino Bab 3 | page 69

Latihan Kompetensi Siswa 5

A. Evaluasi Pengertian atau Ingatan

1. D.

2 2

1

2 cos 1 2

sinx  x

=

2 143

=

8 1

 = 2

4 1

 = 

2 2

1

2. C.

3 1

x x x

cos 1

cos 1 2 tan

   

=

5 4 5 4 1 1

  

=

9 1

 = 

3 1

3. D.

2 2 2

2 45 sin 2 1 22

sin  =

2 45 cos 1

=

2 2 121

=

4 2 2

=

2 2 2

4. C. 21

2 45 tan 30 22

tan   =

 

 

45 cos 1

45 cos 1

=

2 1

2 1

2 1 2 1

 

=

2 2

2 2

 

= 21

5. B. cotx

  

 

2 tan tan

1 2 1

2

x

x = 

 

  2

2 2

tan tan 1 2 1

x x

=

  

   

   

x x x x

cos 1

cos 1

cos 1

cos 1

1 2 1

=

  

  

x

x

2 cos 1

cos 2 2 1

= x x sin cos

= cotx

7. B. cos

 

 

2 2

2 2

tan 1

tan 1

 

 

=

   

cos 1

cos 1

cos 1

cos 1

1 1

   

 

= 2 cos

2 

= cos

9. C. -3

  

cos 1

cos 1 2 sin

   

=

8 , 0 1

8 , 0 1

  

=

2 , 0

8 , 1

 =  9= 3

B. Evaluasi Pemahaman dan Penguasaan Materi

1. a.

2 cos 1 2

cosA  A

=

2 11715

=

34 32

= 17

17 4

b.

A A A

cos 1

cos 1 2 tan

  

=

17 15 17 15

1 1

 

=

32 2

= 4 1

c.

2 cos 1 2

sin A  A

=

2 11715

=

34 2

= 17

(20)

Kunci Penyelesaian Matematika SMA Jl.2A- Sukino Bab 3 | page 70 2. a.

2 cos 1 2

sin A   A

=

2 1419

=

41 . 2

32

= 41

41 4

b.

2 cos 1 2

cos A  A

=

2 1419

= 41

41 5 

c.

A A A

cos 1

cos 1 2 tan

   

=

41 9 41

9 1 1

  

=

50 32

 =

5 4 

3. a. 2

tan A=

 

 

25 24 25 24

1 1

 

 

= 7

b. 2

sin A=

 

2 1 2524

 = 2

10 7 

c. 2

cosA=

 

2 1 2425

 =

100 2

 = 2

10 1 

4. a.

A A A

cos 1

cos 1 2 tan

   

=

 

 

25 7 25 7 1 1

 

 

 =

9 16

 =

3 4 

b.

2 cos 1 2

cos A  A

=

 

2 1 257

 =

5 3 

c.

2 cos 1 2

sin A  A

=

 

2 1 257

= 5 4

5. a.

2 45 tan

1 2 1 22

cot  =

 

 

45 cos 1

45 cos 1

=

2 1

2 1

2 1 2 1

 

=

2 2

2 2

 

= 2

2 2 2

= 2

2 2

2 

=1 2

g.

2 45 sin 2 1 22

sin  =

2 45 cos

1 

=

2 2 112

=

4 2 2

=

2 2 2

h.

2 45 cos 2 1 22

cos  =

2 2 2

6. a. cossecAcotA=

A A A sin

cos sin

1 

= A

A sin

cos 1

=

2 2

2 2

cos sin 2

sin 2 1 1

A A

A

 

= 2 2

cos sin

A A

= 2 tan A

b.

cos 1

2

tan A A =

2 2

cos cos 1 sin

A

AA

=

2 2 2 2

cos

1 cos 2 1 sin

A A

A  

=

2 2 2 2 cos

cos sin 2

A A A

=

2 cos 2 sin

2 A A=sinA

c.

2

2 sin 2

cos 

  

x x

=

2 cos 2 sin 2 2 cos 2

(21)

Kunci Penyelesaian Matematika SMA Jl.2A- Sukino Bab 3 | page 71 d. B cosB

2 cos

2 2  = 1 cos 1

2 cos

2 2   cos

1 2 sec

x

x =

2 cos 1

cos sin

1

=

 

sin cos 1

cos sin 2

1 cos 2

sin cos

sin sin

A cos 1

2 cos 1

cos 1

cos 1

cos 1

sin 1

 

=

1 cos 2 1

cos sin 2

cos sin cos

2 tan cos

cos sin

2 tan 1 2 tan 2 tan 2 1 2 tan 2 tan 2 cos cos 2 sin 2

130 5

+ 2

130 84

= 2

130 89

b.

2 sin cos 2 cos sin 2

650 138

c.     sin

2 sin cos 2 cos 2

130 47

130 23 tan . tan 1

2 tan tan

650 172

10. a. 12sin215= cos30= 0,866

b.  

2 1 22 sin 2 sin 2 tan 1

22 tan 2

Referensi

Dokumen terkait

Kunci dan pembahasan soal ini bisa dilihat di www.zenius.net dengan memasukkan kode 1247 ke menu search.. Carilah himpunan penyelesaian dari pertidak- samaan

Cooperative Script pada Siswa Kelas X SMA Negeri 4 Malang menunjukan bahwa penerapan model pembelajaran cooperative script dapat meningkatkan hasil belajar matematika

Dalam proses pembuatan konten Facebook Page Liputan6, peserta magang mengaplikasikan 4 langkah penulisan konten dari Windyaningrum secara terbalik, dimana peserta magang

Pada tahap pendahuluan atau refleksi awal kegiatan yang dilakukan peneliti adalah wawancara dngan guru matematika yang mengajar siswa kelas X-A SMA Islam Sunan

Pada form ini akan diberikan ringkasan dari proses penyelesaian persamaan matematika yang telah di-input ke dalam program, diberikan juga solusi hasil perhitungan program aplikasi.

Menguasai berhitung adalah kunci untuk maju ke materi Matematika SMA.Fitur dasar dari materi ini adalah memusatkan pada pengembangan kemampuan berhitung yang kuat, yang

Peserta didik diminta menyelesaikan Uji Pemahaman Bagian A dari Buku Matematika SMA/MA Kelas X dari PT Penerbit Erlangga halaman 123 nomor 1- 3 untuk memahami cara menyelesaikan masalah

Peserta didik diminta: ● menyelesaikan Uji Pemahaman Bagian A dari Buku Matematika SMA/MA Kelas X dari PT Penerbit Erlangga halaman 149-150 untuk memahami konsep penyelesaian sistem