BAB. IV BAB. IV
ANALISIS ISU-ISU STRATEGIS ANALISIS ISU-ISU STRATEGIS Analisis
Analisis isu-isu isu-isu strat!is strat!is "ru#a$an "ru#a$an sala% sala% satu satu &a!ian &a!ian tr#ntin! tr#ntin! '($u"n'($u"n RPJMD K(ta K(ta"(&a!u 2013-2018 $arna "n)a'i 'asar uta"a *isi 'an "isi RPJMD K(ta K(ta"(&a!u 2013-2018 $arna "n)a'i 'asar uta"a *isi 'an "isi #"&an!un
#"&an!unan )an!$a an )an!$a "nn!a%+ Anal"nn!a%+ Analisis ini isis ini "n)las$an &utir-&utir #ntin! isu-"n)las$an &utir-&utir #ntin! isu-isu strat!is ,an! a$an "nntu$an $inr)a #"&an!unan 'ala" .li"a/ ta%un isu strat!is ,an! a$an "nntu$an $inr)a #"&an!unan 'ala" .li"a/ ta%un "n'atan!+ su-isu strat!is "li#uti #r"asala%an #"&an!unan 'ara% 'an "n'atan!+ su-isu strat!is "li#uti #r"asala%an #"&an!unan 'ara% 'an isu strat!is+
isu strat!is+ 4.1.
4.1. PermasalahaPermasalahan n Pembangunan.Pembangunan. +1
+1+1+ +1+ ''ntintii$i$asi asi PrPr"as"asalaala%a%an n UnUntu$ tu$ PnPnnntuatuan n Pr(Pr(!ra!ra" " P"P"&a&an!un!unannan Dara%
Dara%
'ntii$asi #r"asala%an #"&an!unan 'i!una$an untu$ "nntu$an #r(!ra" 'ntii$asi #r"asala%an #"&an!unan 'i!una$an untu$ "nntu$an #r(!ra" #"&an!unan 'ara% ,an! t#at s&a!ai s(lusi tr%a'a# #r"asala%an ,an! #"&an!unan 'ara% ,an! t#at s&a!ai s(lusi tr%a'a# #r"asala%an ,an! 'i%a
'i%a'a#i'a#i (l% (l% $ar$arnan,nan,a a 'i&u'i&utu%$atu%$an n $t#$t#atan atan 'ala'ala" " "la"la$u$a$u$an n i'ni'ntii$tii$asiasi '
'n!n!an an ""n!n!!u!unana$a$an n $r$rititrria ia ttrtrtntntu u ss%i%in!n!!a !a ""n!n!%a%asisil$l$an an 'a'atatar r #r"asala%an ,an! s4ara a$tual 'i%a'a#i 'ala" #"&an!unan+ Kritria ,an! #r"asala%an ,an! s4ara a$tual 'i%a'a#i 'ala" #"&an!unan+ Kritria ,an! 'i!una$an untu$ "n!i'ntii$asi #r"asala%an ,an! a$an
'i!una$an untu$ "n!i'ntii$asi #r"asala%an ,an! a$an 'ian!$at a'ala%5'ian!$at a'ala%5 +1+1+1
+1+1+1 Ca$u#an "Ca$u#an "asala% ,an! asala% ,an! luas+luas+ +1
+1+1++1+22 PPr"ar"asalsala%aa%an n 44n'n'runrun! ! "n"ninin!$a!$at t ataatau u """&"&sar sar 'i 'i "as"asa a ,a,an!n! 'atan! 'an &r'a"#a$ n!ati+
'atan! 'an &r'a"#a$ n!ati+ +1+1
+1+1+3+3 M"M"rlu$rlu$an an u#a,u#a,a a #na#nan!ann!anan an ,an! $(nsis,an! $(nsistn tn 'ari 6a$tu $ 'ari 6a$tu $ 6a$t6a$tuu srta sinr!itas &r&a!ai #i%a$+
srta sinr!itas &r&a!ai #i%a$+ +1+2+
+1+2+ 'ntii$asi 'ntii$asi Pr"asala%aPr"asala%an n Untu$ Untu$ P"nu%an P"nu%an Pn,ln!!Pn,ln!!araan araan UrusanUrusan P"rinta%an
P"rinta%an Dara% Dara% .Urusan .Urusan 7a)i&Pili%an/+7a)i&Pili%an/+ Urusan wajb mel!u"#
Urusan wajb mel!u"# 1.
1.
PEN$I$I%AN&
PEN$I$I%AN&
1+1+ PnuPnuntasntasan 6a)i& &la)an 6a)i& &la)ar 9 ar 9 ta%uta%un 'an n 'an "n!"n!"&a"&an!$an!$an n 6a)6a)i& &la)ai& &la)ar r 1212 ta%u
ta%un n trutruta"a ta"a &a!i &a!i Mas,Mas,ara$ara$at at Br#Br#n!n!%asil%asilan an RnRn'a% 'a% .MBR.MBR/ / &lu&lu"" &r)alan "anta# 'an ssuai %ara#an:
&r)alan "anta# 'an ssuai %ara#an: 2+
2+ ;isti;isti" " n(rn(r"asi Mana)"asi Mana)"n ,an! "n,a"n ,an! "n,a)i$a)i$an n 'ata 'an in(r"a'ata 'an in(r"asi &lu"si &lu" &r)alan 'n!an &ai$+
&r)alan 'n!an &ai$+ 3+
3+ <a<asisililitatasssasararana na ##n'n'i'i'i$i$an an 'a'an n ##nunun)n)anan! ! ##n'n'i'i'i$i$an an ttr"r"asasu$u$ #n!"&an
#n!"&an!an #r#usta$aan 'an !an #r#usta$aan 'an la&(rat(riu" s&a!ai sarana "inat la&(rat(riu" s&a!ai sarana "inat 'an'an &u'a,a &a4a &lu" ""a'ai:
&u'a,a &a4a &lu" ""a'ai: +
+ Pr(!Pr(!ra" &asis6ra" &asis6a a #n'#n'i'i$i'i$an an &a!&a!i i "as,"as,ara$aara$at t &r#&r#n'an'a#ata#atan n rn'rn'a%a% &lu" trla$sana 'n!an &ai$:
&lu" trla$sana 'n!an &ai$: +
+ Kualitas 'an rKualitas 'an rl*ansi srta tal*ansi srta tata $l(la #n'ita $l(la #n'i'i$an &lu" s'i$an &lu" ssuai 'n!ansuai 'n!an $&utu%an 'an tuntutan 'ala" ran!$a #nin!$atan 'a,a sain!:
$&utu%an 'an tuntutan 'ala" ran!$a #nin!$atan 'a,a sain!: '.
'. %E%ESESE(A(ATTAAN&N& 1+
1+ KualKualitas 'an Kuaitas 'an Kuantitantitas tna!as tna!a asilita asilitas 'an inrass 'an inrastru$tru$tur $s%tur $s%atan &latan &lu"u" ""a'ai+
2+
2+ KsaKsa'ara'aran a$an #(la %in a$an #(la %i'u# s%'u# s%at 'an saniat 'an sanitasi lintasi lin!$un!$un!an #a'!an #a'a s&a!a s&a!ianian "as
"as,a,ara$ra$at at trtrutauta"a "a 'i 'i $al$alanan!an !an &r&r##n'in'i'i'i$an $an rnrn'a%'a% "is"is$in$in 'an'an "n"#ati 'ara% $u"u% "asi% rn'a%+
"n"#ati 'ara% $u"u% "asi% rn'a%+ 3+
3+ BBlulu" " (#(#titi"a"alnln,a ,a sisinnr!r!ititas as ##lala,a,ananan n $$ss%a%atatan n anantatara ra ##""ririntnta%a% 'n!an s6asta 'ala" #n,'iaan sarana 'an #rasarana $s%atan:
'n!an s6asta 'ala" #n,'iaan sarana 'an #rasarana $s%atan: +
+ Ka#aKa#asitas sitas #la#la,ana,anan Pusn Pus$s"$s"an &an &lu" lu" (#ti(#ti"al:"al: +
+ An!An!$a %a$a %ara#ra#an %i'an %i'u# &u# &lu" tlu" tr4ar4a#ai#ai:: ?+
?+ PnPnin!in!$at$atan ti# Ru"aan ti# Ru"a% % sa$sa$it s&a!it s&a!ai ru"aai ru"a% % sa$sa$it it ru)ru)u$au$an n 'i $a6a'i $a6asansan B(laan! M(n!(n'(6 Ra,a :
B(laan! M(n!(n'(6 Ra,a : @+
@+ PlaPla,ana,anan ru"n ru"a% sa% sa$it a$it ,an! ,an! &r&&r&asis asis n(rn(r"asi "asi TT$n(l$n(l(!i(!i 8+
8+ KuraKuran!n,n!n,a $((r'ia $((r'inasi 'nnasi 'n!an inst!an instansi tr$ansi tr$ait 'alaait 'ala" ran!$a Pn" ran!$a Pn4!a%4!a%anan P"&rantasan Pn,ala%!unaan 'an Pr'aran Gla# Nar$(&a .PGN/ P"&rantasan Pn,ala%!unaan 'an Pr'aran Gla# Nar$(&a .PGN/
). URUSAN PE%ER*AAN U+U+, PERU+A(AN, PENATAAN RUANG,
). URUSAN PE%ER*AAN U+U+, PERU+A(AN, PENATAAN RUANG,
PER(U
PER(UBUNGA
BUNGAN,
N, PERT
PERTA
ANA(AN
NA(AN %EL
%EL+P%
+P% IN/RA
IN/RASTRU%
STRU%TUR
TUR
$AN TATA RUANG0&
$AN TATA RUANG0&
1+1+ KuanKuantitas 'atitas 'an $ualin $ualitas )artas )arin!ain!an )alan ,n )alan ,an! &lan! &lu" ""u" ""a'aia'ai:: 2+
2+ K(nK(n'is'isi 'rai 'raininas ,as ,an! $an! $urauran! &an! &ai$:i$: 3+
3+ KuraKuran!n,n!n,a 4aa 4a$u#a$u#an ln la,ana,anan an air air &rs&rsi%+i%+ +
+ BlBlu" u" trtrla,la,anianin,n,a a $(t$(ta a s4s4ara ""aara ""a'ai untu'ai untu$ $ #n#nan!an!anaanan n air li"&air li"&a%a% tr#a'u 'n!an PA>:
tr#a'u 'n!an PA>: +
+ K(K(n'n'isisi i )a)aririn!n!an an )a)alalan n ,a,an! n! ""n!n!alala"a"i i $$rurusasa$a$an n ss'a'an! n! 'a'an n &&raratt trs&ar 'i %a"#ir sluru% 6ila,a%:
trs&ar 'i %a"#ir sluru% 6ila,a%: ?+
?+ K(n'K(n'isi )ariisi )arin!an #n!an #'str'strian ,anian ,an! $uran! "! $uran! ""a'a"a'ai 'an t"#ai 'an t"#at #ar$ir ,ant #ar$ir ,an!! ti'a$ trs'ia s4ara la,a$:
ti'a$ trs'ia s4ara la,a$: @+
@+ PnaPnataan %untaan %unian ru"ian ru"a% susua% susun 'an #r"n 'an #r"u$i"u$i"an ,an! laan ,an! la,a$ 'n,a$ 'n!an a$s!an a$sss sanitasi ,an! ""a'ai &lu" tr&an!un s4ara (#ti"al:
sanitasi ,an! ""a'ai &lu" tr&an!un s4ara (#ti"al: 8
8++ PPrr""u$u$ii"a"an n ##nn'u'u''uu$ $ aatatau u ##ruru"a"a%%an an ''i i &a&an,n,a$ a$ tt"#"#aat t "a"asisi%% "n!%a'a#i #r"asala%an ,an! &r$aitan 'n!an $trs'iaan sanitasi "n!%a'a#i #r"asala%an ,an! &r$aitan 'n!an $trs'iaan sanitasi 'an air &rsi% $trs'iaan #ru"a%an ,an! la,a$ %uni "asi% $uran!+ 'an air &rsi% $trs'iaan #ru"a%an ,an! la,a$ %uni "asi% $uran!+ 9+
9+ KurKuranan! ! (#t(#ti"ai"aln,ln,a a ##rnrn4an4anaaaan n #r#r$"$"&an&an!a!an n 6i6ila,la,a% a% #a#a'a 'a $a6$a6asaasann 4#at
4#at tu"&u%+tu"&u%+ 10+
10+ Ka6asan Ka6asan $u"u% "asi$u"u% "asi% luas % luas 'i 'i K(ta"(&a!u K(ta"(&a!u 'an rasi'an rasi( &an!una( &an!unan &r-MBn &r-MB "as
"asinin! ! &&lu" lu" "a$"a$si"si"al+ al+ BanBan,a$ ,a$ lala%an %an ,an,an! ! &&lu" lu" &&rsrsrtirtii$i$at at 'an'an #(tnsi "ni"&ul$an #r"asala%an 'i $"u'ian %ari:
#(tnsi "ni"&ul$an #r"asala%an 'i $"u'ian %ari: 11
11++ >!alisasi >!alisasi Rn4ana TRn4ana Tatata Ruan! 7ila,a Ruan! 7ila,a% .RTRa% .RTR7/ 7/ "asi% 'ala" #"asi% 'ala" #r(ssr(ss 1'.
1'.Ruan! tr&u$a %i)au "asi% san!at Ruan! tr&u$a %i)au "asi% san!at $uran!:$uran!: 13+
13+ ;ist" trans#(r;ist" trans#(rtasi #r$(taan ,atasi #r$(taan ,an! &lu" ""an! &lu" ""a'ai+'ai+ 1+
1+ ;ara;arana na trantrans#(rs#(rtasi tasi ,an! $uran! "n'u$u,an! $uran! "n'u$un! n! #r!#r!ra$ra$an an #n'#n'u'u$ 'ariu'u$ 'ari sisi $uantitas )alur 'an
sisi $uantitas )alur 'an $n,a"anan:$n,a"anan: 1+
1+ <asi<asilitas trans#(litas trans#(rtasi #u&li$ ,an! rtasi #u&li$ ,an! &lu&lu" " ""a""a'ai'ai saransarana a transtrans#(rta#(rtasisi ,an! a'a $uran! "n'u$un! #r!ra$an #n'u'u$ 'ari sisi $uantitas ,an! a'a $uran! "n'u$un! #r!ra$an #n'u'u$ 'ari sisi $uantitas )alur 'an $
)alur 'an $n,a"anan+n,a"anan+ 1?+
1?+ TaTana% ,an! &lu" 'isrtii$asi "asina% ,an! &lu" 'isrtii$asi "asi% &an,a$+% &an,a$+ 1@+
4. Urusan Lngungan (2u! %el3m!3 /s 2an Lngungan0 1+ ;a"#a% "asi% &lu" 'a#at trtan!ani s4ara (#ti"al 'an ti"&ulan
4n'run! &rta"&a%+ Pn!l(laan a$%ir sa"#a% &lu" (#ti"al 'an &lu" "n!"&an!$an sist" #aritis#ati untu$ #rinsi# 3R :
2+ Pnin!$atan "isi !as &uan! su"&r &r!ra$ 'an ti'a$ &r!ra$:
). Pnin!$atan #n,'iaan su"&r air &a$u &lu" ""a'ai untu$ "n!i"&an!i la)u #rtu"&u%an #n'u'u$:
+ ;un!ai-sun!ai 'i K(ta"(&a!u )u!a &an,a$ ,an! tr4"ar+ B&ra#a sun!ai &lu" ""nu%i &a$u "utu #ara"tr CODBOD 'an "n)a'i #"&uan!an sa"#a%:
+ Pnin!$atan rsi$( &n4ana $&a$aran ,an! 'is&a&$an $arna $#a'atan #rtu"&u%an #r"u$i"an:
?+ Kuran!n,a $sa'aran "as,ara$at tr%a'a# lin!$un!an 'an #"&r'a,aan "as,ara$at untu$ #'uli tr%a'a# #n!l(laan sa"#a% s4ara "an'iri+
. URUSAN SSIAL, %EBU$A5AAN, PE+BER$A5AAN PERE+PUAN $AN PERLIN$UNGAN ANA%, %EPE+U$AAN $AN LA(RAGA, %+UNI%ASI $AN IN/R+ATI%A %EL+P% SSIAL BU$A5A0
1+ Kr)asa"a #"rinta% s6asta 'an l"&a!a (r!anisasi "as,ara$at 'ala" ""&r'a,a$an $l("#($ #n,an'an! "asala% $s)a%traan s(sial "as,ara$at &lu" $ti:
2+ P(la-#(la #nan!anan 'an #la,anan Pn,an'an! Masala% Ks)a%traan ;(sial .PMK;/ &lu" (#ti"al+
3+ Blu" (#ti"aln,a #lstarian nilai-nilai lu%ur &u'a,a a'at 'an tra'isi $%i'u#an sni &a%asa 'an sastra ,an! "asi% l$at 'an tu"&u% 'ala" $%i'u#an "as,ara$at 'ala" "n!%a'a#i arus !l(&alisasi srta $arian &u'a,a l($al s&a!ai &asis $ta%anan &u'a,a untu$ "n)a!a $&rlan)utan 'ina"i$a 'an #r$"&an!an a"an s$ali!us untu$ "n,arin! "asu$n,a &u'a,a-&u'a,a asin! ,an! $uran! ssuai 'n!an tatanan tuntunan 'an t(nt(nan &u'a,a l($al:
+ Blu" (#ti"aln,a #n!l(laan &u'a,a s&a!ai ast ,an! san!at &r%ar!a 'ala" ""&an!un )ati 'iri 'an "6arnai s!na# s$t(r $%i'u#an srta "n)a'i 'a,a tari$ ,an! $%as untu$ "n!un'an! $un)un!an 'an #r%atian 'ari luar 'ara% 'an 'unia intrnasi(nal:
+ Masi% l"a%n,a #rlin'un!an %u$u" &a!i s"ua ast $&u'a,aan &ai$ ,an! isi$ "au#un n(n isi$ 'ala" &ntu$ %a$ atas $$a,aan intl$tual &an!sa:
?+ Pn'i'i$an "n,an!$ut #n!ta%uan tntan! $&u'a,aan B(laan! M(n!(n'(6 .tarian 'ara% "usi$ tra'isi(nal 'an &a%asa 'ara%/ &lu" tra$("('asi s4ara ""a'ai 'an "rata 'ala" $uri$ulu" "uatan l($al 'i s$(la%-s$(la%+
@+ Pn!arusuta"aan !n'r #la$sanaann,a "asi% san!at tr&atas+
6. Masi% tr)a'i #r'a!an!an #r"#uan .6("n-trai4$in!/ 'an $$rasan 'ala" ru"a% tan!!a+
9+ Prlin'un!an ana$ 'an #"nu%an %a$ "r$a "asi% %arus 'itin!$at$an untu$ "n,ia#$an "r$a "n)a'i !nrasi #nrus ,an! ssuai 'n!an *isi #"&an!unan )an!$a #an)an!+
10+ ;arana 'an #rasarana (la%ra!a &lu" trs'ia s4ara ""a'ai+
11+ nstitusi-institusi ,an! ""&a6a%i 4a&an!-4a&an! (la%ra!a &lu" tr$l(la s4ara ""a'ai+
12+ Tr&atasn,a sarana 'an #rasana untu$ "6a'a%i a$ti*itas 'an $rati*itas !nrasi "u'a ,an! l&i% &r$ualitas 'an "an'iri:+
13+ #n,&arluasan in(r"asi tr$ait $&i)a$an #"rinta% &lu" (#ti"al+ 1+ P"anaatan T$n(l(!i n(r"asi 'an K("uni$asi .TK/ 'ala"
#n,ln!!araan #"rinta% &lu" (#ti"al
. URUSAN %EPEN$U$U%AN $AN 7ATATAN SIPIL, %ELUARGA
BEREN7ANA $AN %ELUARGA SE*A(TERA %EL+P%
%EPEN$U$U%AN 0 &
1+ Kuran!n,a Pla,anan #u&li$ $#n'u'u$an 'an 4atatan si#il $#a'a "as,ara$at +
2+ Prlun,a #nataan "ana)"n 'an #rila$u #la,anan #u&li$ $#n'u'u$an 'an 4atatan si#il+
3+ Data&as $#n'u'u$an ,an! "asi% san!at l"a% s%in!!a 'ata $#n'u'u$an &lu" "nun)u$an situasi ,an! ssun!!u%n,a
+ Pnurunan 'ari 4a$u#an #srta KB a$ti ini #rlu "n)a'i sala% satu #r%atian truta"a tr$ait 'n!an u#a,a #n!n'alian la)u #rtu"&u%an #n'u'u$ ala"i K(ta"(&a!u
+ Kuran!n,a tna!a #n,ulu% KB ,an! trlati%+
?+ Kualitas #la,anan &lu" "a$si"al s%in!!a ntnsii$asi Pla,anan KB san!at #ntin!+
8. URUSAN %PERASI USA(A %E7IL $AN +ENENGA(, PENANA+AN
+$AL, PERIN$USTRIAN $AN %ETENAGA%ER*AAN %EL+P%
BI$ANG E%N+I0
1+ Ju"la% $(#rasi ,an! ti'a$ a$ti "asi% &an,a$+
2+ K"a"#uan UMKM 'ala" #n,usunan #r(#(sal &isnis .&ussinss #r(#(sal/ "asi% tr&atas+
3+ Rn'a%n,a ;DM a$ss #asar #n!!unaan T$n(l(!i T#at Guna .TTG/ a$ss #"&ia,aan in(r"asi 'an $l"&a!aan K(#rasi Usa%a Mi$r( K4il 'an Mnn!a%:
+ Pr("(si #r('u$-#r('u$ UMKM &ai$ 'i'ala" "au#un 'iluar n!ri "asi% $uran!+
?+ Pnin!$atan 'a,a sain! in*stasi "lalui 'u$un!an inrastru$tur #n'u$un! "asi% $uran!:
@+ K((r'inasi antar institusi 'ala" ran!$a "n'(r(n! in*stasi &lu" (#ti"al+
8+ nsnti is$al 'an n(n is$al tr%a'a# in*st(r untu$ "nari$ in*stasi "asi% &lu" ""a'ai+
9+ K$uran!an 'ala" sarana 'an #rasarana 'asar truta"a #"a'a"an listri$ srin! tr)a'i+
10+
Tin!$at #n!an!!uran tr&u$a 4u$u# tin!!i 'n!an #r$"&an!an la#an!an $r)a ,an! tr&atas 'iantaran,a a'ala% $arna $tr&atasan $tra"#ilan 'an $4a$a#an tna!a $r)a ,an! $uran! ssuai 'n!an s$t(r $(n("i ,an! ""&utu%$ann,a:+11+ Kualitas tna!a $r)a ,an! trs'ia "n4a$u# #n!ta%uan $tra"#ilan 'isi#lin 'an t(s $r)a $&an,a$an &lu" ""nu%i $&utu%an #asar srta $#ntin!an #"&an!unan 'ara%+
12+ =ariasi la#an!an $r)a ,an! trs'ia "asi% tr&atas+
9. URUSAN %ESATUAN BANGSA $AN PLITI% $ALA+ NEGERI,
PEREN7ANAAN PE+BANGUNAN, TN+I $AERA(, PE+ERINTA(AN U+U+, A$+INISTRASI %EUANGAN $AERA(, PERANG%AT $AERA(, %EPEGA:AIAN $AN PERSAN$IAN, PE+BER$A5AAN +AS5ARA%AT $AN $ESA, STATISTI%, %EARSIPAN %EL+P% PE+ERINTA(AN0
1+ Ksa'aran %u$u" 'an 6a6asan #(liti$ srta t(lransi "as,ara$at s4ara u"u" "asi% rn'a%+
2+ Kuran!n,a $uantitas 'an $ualitas ;atuan P(lisi Pa"(n! Pra)a 'ala" "6u)ut$an $tntra"an 'an $trti&an u"u" srta #nra#an Praturan Dara% 'an K#utusan K#ala Dara%
3+ Blu" O#ti"aln,a %u&un!an 'an $r)asa"a ,an! &ai$ 'n!an 'inas instansi tr$ait 'an a#arat #n!a$ %u$u" lainn,a 'ala" #la$sanaan Ktntra"an 'an Ktrti&an srta Pn!a$an Praturan Dara%+
+ Kuran!n,a sarana 'an #rasarana ,an! ""a'ai 'ala" ran!$a "la$sana$an a$ti*itas (#rasi(anl 'i la#an!an+
+ Prlun,a Pn!uatan $l"&a!aan "ana)"n 'an ;DM ;atuan P(lisi Pa"(n! Pra)a 'ala" ran!$a #la,anan "as,ara$at+
?+ Masi% l"a%n,a $((r'inasi 'an sin$r(nisasi 'ala" #rn4anaan #"&an!unan &ai$ 'i lin!$u# s$t(ral "au#un lintas tin!$atan #"rinta%an+
@+ Masi% tr&atasn,a $trs'iaan 'ata ,an! 'i&utu%$an untu$ "la$u$an #rn4anaan ,an! &ai$+
8+ Masi% l"a%n,a $ualitas $a)ian-$a)ian ,an! 'a#at "nun)an! #rn4anaan #"&an!unan ,an! &ai$+
9+ Masi% $uran!n,a #r%atian "as,ara$at tr%a'a# #ntin!n,a #n,ln!!araan Mus,a6ara% Prn4anaan P"&an!unan
10+ Tr&atasn,a intnsitas $r)asa"a antar #la$u #"&an!unan truta"a #i%a$ s6asta 'an "as,ara$at #a'a u"u"n,a 'ala" ""&an!un #u&li4 #ri*at #artnrs%i#+
11+ Tr&atasn,a $"a"#uan #"rinta% 'ara% 'ala" "ntr)"a%$an 'an "n!int!rasi$an $&i)a$an #rn4anaan 'i tin!$at nasi(nal 'an #r(*insi $ 'ala" #rn4anaan tin!$at 'ara% &ai$ 'ala" s$ala s$t(ral "au#un 'ala" s$ala $6ila,a%an+
12+ >"a%n,a su"&r'a,a "anusia ,an! ""ili$i $ualii$asi #rn4ana 'an #nliti 'i P"rinta% K(ta"(&a!u+
13+ Kuran! (#ti"aln,a #rn4anaan #r$"&an!an 6ila,a% #a'a $a6asan 4#at tu"&u% s#rti $a6asan #r$(taan:
1+ Prn4anaan #"&an!unan ,an! 'ila$u$an &lu" "n!a$("('asi s4ara ""a'ai s&a!ai u#a,a "n4i#ta$an #"&an!unan s4ara &r$lan)utan .sustaina&l '*l(#"nt/+
1+ Kr)asa"a $"itraan 'an ))arin! $r)a antara "as,ara$at si#il DPRD #artai #(liti$ 'an #"rinta% 'ara% 'ala" "n!atasi #r"asala%an 'ara% srta 'ala" $a#asitas #n!uatan $l"&a!aan &lu" (#ti"al: 1?+ Pn!"&an!an 'an #nin!$atan $a#asitas #la,anan #"rinta%
&r&asis l$tr(ni$ 'an intrnt .l4tr(ni4 G(*rn"nt -G(*/ &lu" (#ti"al:
1@+ A$ss la,anan 'an #rlin'un!an %u$u" &a!i s"ua "as,ara$at &lu" "rata:
18+ Ka#asitas 'an $a#a&ilitas #"rinta% 'ala" "n,lsai$an &r&a!ai $asus %u$u" 'i 'ara% "asi% $uran!:
19+ Pn!a$an su#r"asi %u$u" "asi% l"a%:
20+ Kr)asa"a #a'a sluru% &i'an! #"&an!unan untu$ "n'u$un! #r$(n("ian ra$,at &lu" "a$si"al:
21+ Kr)asa"a 'n!an #i%a$ luar n!ri 'n!an i"#l"ntasi ,an! l&i% &r"anaat &a!i "as,ara$at "asi% $uran!:
22+ Kualitas 'an $uantitas ))arin!an $r)asa"a 'n!an 'ara% lain s6asta &ai$ 'i 'ala" n!ri "au#un 'i luar n!ri &lu" (#ti"al:
23+ Ka#asitas a#aratur #"rinta% &lu" (#ti"al &r'asar$an tin!$at $("#tnsi $"a"#uan t$nis 'an "$anis" &ir($rasi 'ala" "ana)"n #"&an!unan 'an #n!l(laan $uan!an #"rinta% K(ta"(&a!u rlati "asi% rn'a%:
2+ ;ist" r"unrasi &r&asis $inr)a ,an! "asi% &lu" tri"#l"ntasi 'n!an &ai$:
2+ Klura%an 'an $4a"atan &lu" &r#ran (#ti"al 'ala" #la,anan 'an #la$sanaan #"&an!unan s$ala lin!$un!an atau 'i tin!$at "as,ara$at: 2?+ Trans#aransi #n!l(laan #"rinta%an &lu" ""a'ai:
2@+ Pla,anan #u&li$ "asi% ""rlu$an #r&ai$an 'i s"ua lini: 28+ ;u"&r #"&ia,aan #"&an!unan rlati &lu" &r*ariasi:
29+ K((r'inasi sinr!itas sin$r(nisasi 'an %ar"(nisasi 'ala" $r)asa"a antara #"rinta%an #a'a 6ila,a% B(laan! M(n!(n'(6 Ra,a &lu" (#ti"al+
30+ rn'a%n,a $"a"#uan "as,ara$at 'sa 'ala" "n!a$ss $s"#atan &rusa%a+
6. PERTANIAN,PERTERNA%AN ,%E(UTANAN, PERI%ANAN $AN %ETA(ANAN PANGAN %EL+P% BI$ANG PERTANIAN0
1+ ;inr!itas #r(!ra" #"rinta% 'ara% 'n!an #r(!ra" nasi(nal &lu" (#ti"al 'ala" ran!$a "6u)u'$an $ta%anan #an!an .((' s4urit,/+ 2+ Pla$sanaaan #r(!ra"-#r(!ra" ,an! "n)a"in $trs'iaan #an!an
'an #a#an s4ara &r$lan)utan &lu" (#ti"al+
3+ ntnsii$asi #n,ulu%an #rtanian#r$&unan #trna$an 'an #ri$anan "asi% $uran!+
+ Pn!ta%uan #tani tntan! #n!l(laan a!ri&isnis &i'an! #rtanian #r$&unan #trna$an 'an #ri$anan "asi% $uran!+
+ K"auan 'an $"a"#uan #tani "asi% $uran! untu$ "n!!una$an t$n(l(!i #rtanian ,an! l&i% "a)u+
?+ ri!asi "asi% $uran! untu$ "n!atur $trs'iaan 'an #n,aluran air untu$ #rtanian 'an #r$&unan+
@+ Pr"u$i"an 'an a$ti*itas $(n("i &rta"&a% ,an! "n!a$i&at$an ali% un!si la%an #rtanian "n)a'i #"u$i"an
8+ Ktr!antun!an #a'a #u#u$ an(r!ani$ 'an #stisi'a "asi% tin!!i s%in!!a "n!uran!i tin!$at $su&uran tana%+
9+ Ktr!antun!an #tani ,an! 4u$u# tin!!i tr%a'a# #r(!ra" &antuan #"rinta% s%in!!a $uran! ""ili$i $"an'irian 'an 'a,a )uan! ,an! tin!!i+
10+ Pn!ta%uan 'an $"auan "as,ara$at "asi% rn'a% 'ala" ""anaat$an li"&a%-li"&a% %asil #rtanian #trna$an 'an #r$&unan untu$ "n!%asil$an #r('u$-#r('u$ ,an! &rnilai ta"&a%+ 11+ Ktrs'iaan srta a$ss #tani 'an #trna$ atas sa#r('i "asi% &lu"
""a'ai+
12+ M('al 'i $alan!an #tani 'an #trna$ "asi% tr&atas+
13+ P"anaatan T$n(l(!i T#at Guna .TTG/ "asi% $uran! untu$ $!iatan #rtanian #trna$an 'an #r$&unan+
1+ Ani"( "as,ara$at truta"a $au" "u'a untu$ "n)a'i #trna$ 'an #tani #r(ssi(nal 4n'run! "nurun+
1+ Pn,a$it tana"an #r$&unan &lu" trtan!!ulan!i s4ara &ai$+
1?+ Ani"( #tani untu$ &trna$ "asi% $uran! 'an %a"a #n,a$it trna$ rlati tin!!i+
1@+ Pr('u$si 'a!in! "asi% rn'a% untu$ ""nu%i $&utu%an l($al+
18+ n'ustri ,an! "n'u$un! #n!l(laan #r('u$ turunan 'ari $("('itas #rtanian #r$&unan 'an #trna$an "asi% tr&atas+
19+ ;inr!itas #r(!ra" #"rinta% 'ara% 'n!an #r(!ra" nasi(nal &lu" (#ti"al 'ala" ran!$a "6u)u'$an $ta%anan #an!an .((' s4urit,/+ 20+ Pr(!ra"-#r(!ra" #nun)an! $ta%anan 'an $a"anan #an!an "asi%
$uran!+
'1.Hasil-%asil #nlitian 'i &i'an! #rtanian #trna$an 'an #r$&unan "asi% $uran!.
22+ Pnta#an $lastr $("('itas un!!ulan #rtanian #trna$an 'an #r$&unan &lu" (#ti"al+
23+ Pla$sanaaan #r(!ra"-#r(!ra" ,an! "n)a"in $trs'iaan #an!an 'an #a#an s4ara &r$lan)utan &lu" (#ti"al+
2+ T$anan ali% un!si la%an 'ari la%an #rtanian "n)a'i n(n #rtanian ,an! "ni"&ul$an 'a"#a$ tr%a'a# $lstarian lin!$un!an:
2?+ Masi% $uran!n,a 'stinasi 6isata &r&asis a!r(
• in'ustri: • #r'a!an!an
1+1+2+ Pnlaa%an RPJMN 'an RPJMD Dara% >ainn,a
A!ar #rn4anaan #"&an!unan 'ara% "n!a'(#si atau slaras 'n!an $&i)a$an #"&an!unan nasi(nal #rlu 'ila$u$an tlaa%an tr%a'a# #"rinta% 'i&i'an! #"&an!unan nasi(nal ,an! 'itta#$an 'ala" RPJMN ,an! &r%u&un!an atau ""#n!aru%i #"&an!unan 'ara%+ Disa"#in! itu a!ar #rn4anaan #"&an!unan ,an! &r%u&un!an 'n!an rn4ana )an!$a "nn!a% atau #r(!ra" $6ila,a%an 'ara% lain 'a#at slaras "a$a tlaa%an 'ari RPJMD 'ara% lain )u!a #rlu 'ila$u$an+
1+1+2+1+ Pnalaa%an RPJMN RPJMD Pr(*insi+
Pnlaa%an $&i)a$an #"&an!unan nasi(nal ,an! 'itta#$an 'ala" RPJMN "ru#a$an sala% satu i'ntii$asi a$t(r-a$t(r $strnal ,an! &rtu)uan untu$ "n'a#at$an &utir-&utir $&i)a$an #"rinta% tr#ntin! ,an! &r%u&un!an 'an &r#n!aru% lan!sun! tr%a'a# #rn4anaan #"&an!unan 'ara% 'ala" .li"a/ ta%un $ '#an+ Hasil tlaa%an #a'a 'asarn,a 'i"a$su'$an s&a!ai su"&r uta"a &a!i i'ntii$asi isu-isu strat!is+ K&i)a$an ,an! 'ii'ntii$asi 'a#at &ru#a #luan! atau s&ali$n,a an4a"an &a!i 'ara% sla"a $urun 6a$tu .li"a/ ta%un ,an! a$an 'atan!+
P"rinta% tla% "nta#$an Rn4ana P"&an!unan Jan!$a Mnn!a% Nasi(nal .RPJMN/ 2010-201 s&a!ai #'("an #"&an!unan n!ara 'ala" $urun 6a$tu trs&ut+ RPJMN "ru#a$an #n)a&aran 'ari *isi "isi 'an #r(!ra" #rsi'n ,an! #n,usunann,a "n!a4u $#a'a Rn4ana P"&an!unan Jan!$a Pan)an! Nasi(nal .RPJPN/ 200-202+ Dn!an ""#r%ati$an 4a#aian #"&an!unan #a'a #ri(' ,an! lalu 'an "n4r"ati tantan!an $ '#an RPJMN "nta#$an =isi n'(nsia 201 ,aitu Tr6u)u'n,a n'(nsia ,an! ;)a%tra D"($ratis 'an Br$a'ilan+ =isi trs&ut 'itr)"a%$an $ 'ala" 3 "isi 'i"ana ms !er"ama ."lan)ut$an #"&an!unan "nu)u n'(nsia ,an! s)a%tra/ 'an ms e"ga .""#r$uat 'i"nsi $a'ilan 'i s"ua &i'an!/ &rsin!!un!an 'n!an #r"asala%an riil 'i K(ta K(ta"(&a!u+
Pr6u)u'an *isi 'an "isi RPJMN 2010-201 'ila$u$an "lalui a!n'a #"&an!unan 'i"ana agen2a I .#"&an!unan $(n("i 'an #nin!$atan $s)a%traan ra$,at/ 'an agen2a V .#"&an!unan ,an! in$lusi 'an &r$a'ilan/ 'a#at 'i#a%a"i s&a!ai turunan 'ari "isi #rta"a 'an $ti!a ,an! tla% 'i)las$an s&lu"n,a+ A!n'a-a!n'a ini 'iln!$a#i 'n!an sasaran ,aitu in'i$at(r #n4a#aian 'i a$%ir #"rinta%an Prsi'n ;(sil( Ba"&an! u'%(,(n(+ Pa'a ;asaran P"&an!unan Ks)a%traan Ra$,at "isaln,a
'itta#$an tar!t untu$ in'i$at(r Mnin!$atn,a rata-rata la"a s$(la% #n'u'u$ &rusia 1 ta%un $ atas #a'a ta%un 201 a'ala% 82+
=isi 'an "isi 'iturun$an $ l*l (#rasi(nal 'n!an 4ara "nta#$an 11 #ri(ritas nasi(nal su#a,a l&i% "u'a% 'ii"#l"ntasi$an 'an 'iu$ur tin!$at $&r%asilann,a+ Ma,(ritas su"&r 'a,a a$an 'ial($asi$an untu$ "n!r)a$an 11 #ri(ritas nasi(nal ,an! tr'iri 'ari5
1+ R(r"asi Bir($rasi 'an Tata Kl(la 2+ Pn'i'i$an
3+ Ks%atan
+ Pnan!!ulan!an K"is$inan + Kta%anan Pan!an
?+ nrastru$tur
@+ $li" n*stasi 'an $li" Usa%a 8+ Enr!i
9+ >in!$un!an Hi'u# 'an Pn!l(laan Bn4ana 10+ K&u'a,aan Krati*itas 'an n(*asi T$n(l(!i
11+ Dara% Trtin!!al Tr'#an Trluar Pas4a-$(nli$+
Pa'a stia# #r(!ra" tr'a#at su&stansi inti ,an! &risi as#$-as#$ #a'a s&ua% #r(!ra" ,an! 'iln!$a#i 'n!an tar!t ,an! tru$ur+ ;u&stansi inti ini %n'a$n,a "n)a'i tar!t &rsa"a ,an! %arus 'i$)ar (l% sluru% 'ara% ti'a$ tr$4uali (l% K(ta K(ta"(&a!u s&a!ai &ntu$ $(ntri&usi 'ala" "6u)u'$an =isi n'(nsia 201+
+1+2+1+ Pnlaa%an RPJMD Dara% >ainn,a
RPJMD K(ta K(ta"(&a!u 201-2018 )u!a ""#r%ati$an '($u"n RPJMD Ka&u#atn B(laan! M(n!(n'(6 Ta%un 2011-201? 'an RPJMD Ka&u#atn B(laan! M(n!(n'(6 Ti"ur Ta%un 2010-201 'i"ana $'ua 'ara% trs&ut &r&atasan lan!sun! 'n!an K(ta K(ta"(&a!u a!ar tr4i#ta $tr#a'uan #"&an!unaan )an!$a "nn!a% 'ara% 'n!an 'ara% s$itar $arna ""ili$i %u&un!an $tr$aitan atau #n!aru% 'ala" #la$sanaan #"&an!unan 'ara%+
;lan)utn,a i'ntii$asi $&i)a$an 'ari '($u"n RPJMD 'ara% lain 'ituan!$an 'ala" ta&l s&a!ai &ri$ut5
Ta&l -1
'ntii$asi su ;trat!isK&i)a$an RPJMD Ka&u#atn B(laan! M(n!(n'(6 'an Ka&u#atn B(laan! M(n!(n'(6 Ti"ur
Kab.Bolaang Mongondow Keterkaitan Kabupaten Bolaang
Mongondow Timur Keterkaitan Infrastruktur Transportasi di
wilayah Bolaang Mongondow hingga akhir
Rendahnya layanan infrastruktur wilayah sekitar akan memberi tekanan
Jaringan jalan di kabupaten Bolaang Mongondow Timur yang terdiri dari jalan
Rendahnya layanan infrastruktur wilayah sekitar akan memberi tekanan
tahun 2010 walaupun sebagian besar sudah baik namun pada beberapa bagian belum memadai yang ditunjukan antara lain masih rendahnya tingkat kemantapan dan kondisi sebagian jalan rendahnya kualitas dan !akupan pelayanan infrastuktur jaringan jalan kurangnya ketersedian dan perlengkapan jalan dan fasilitas lalu lintas belum optimalnya kondisi dan penataan sistem hirarki terminal sebagai tempat pertukaran modal transportasi" terhadap layanan infrasruktur di #ota #otamobagu serta berdampak negatif terhadap jalur distribusi perdagangan #otamobagu $ manado dan kotamobagu%lolak%boroko% gorontalo
negara jalan pro&insi dan jalan kabupaten men!apai ''((( km) *anjang jalan ini belum men!ukupin kebutuhan pelayanan transportasi penduduk #abupaten Bolaang Mongondow Timur yang ditunjukan dengan angka kepadatan jalan yang men!apai 0'+ kend),km2) Belum tersedianya jaringan jalan yang memadai
menghambat
perkembangan interaksi intra wilayah dalam bentuk interasi fisik sosial dan ekonomi yang selanjutnya akan berdampak negatif terhadap perkembangan wilayah) -i #abupaten Bolaan Mongondow Timur masi terdapat desa desa .disa jiko blanga / yang belum terjangkau oleh jaringan jalan) ksesibilitasi kedesa tersebut hanya dapat di!apai melalui transportasi laut) -isamping itu aksesjalan menuju kota kotamobagu yang merupakan urat nadi perekonomian masyarakat belum memadai) -emikian halnya akses jalan egara lingkar elatan menuju #abupaten Bolaang Mongondow elatan yang belum dapat dijangkau dengan kendaraan roda empat #ondisi Insfrastruktur jalan ini merupakan hambatan utamabagi pengembangan 3konomi -aerah) terhadap layanan infrasruktur di #ota #otamobagu serta berdampak negatif terhadap jalur distribusi perdagangan #otamobagu $#otabunan%Minahasa Tenggara% Manado
Masih Rendahnya daya beli masyarakat dan Tingginya tingkat kemiskinan dan pengangguran
#ota #otamobagu sebagai pull fa!tor dapat menjadi tujuan bagi para pen!ari kerja dan penduduk miskin yang bekerja tanpa keahlian)
Masih banyaknya pengangguran dan #emiskinan
#ota #otamobagu sebagai pull fa!tor dapat menjadi tujuan bagi para pen!ari kerja dan penduduk miskin yang bekerja tanpa keahlian)
1.'. Isu S"ra"egs.
su strat!is a'ala% #r"asala%an uta"a ,an! 'is#a$ati untu$ 'i)a'i$an #ri(ritas #nan!anan sla"a $urun 6a$tu .li"a/ ta%un "n'atan!+ su strat!is 'ii'ntii$asi 'ari &r&a!ai su"&r 'iantaran,a a'ala%5
1+ su strat!is 'ari 'ina"i$a intrnasi(nal nasi(nal 'an r!i(nal ,an! ""#n!aru%i K(ta K(ta"(&a!u+
2+ su strat!is 'ari K&i)a$an P"&an!unan Dara% >ainn,a ,an! ""#n!aru%i K(ta K(ta"(&a!u
3+ su strat!is 'ari $&i)a$an #"&an!unan 'ara% ,an! tr'iri 'ari 5
1/ Rn4ana P"&an!unan Jan!$a Pan)an! Dara% .RPJPD/ K(ta K(ta"(&a!u 2008-202+
2/ su strat!is ,an! 'ian!$at 'ari analisis situasi 'an $(n'isi $#n'u'u$an $(n("i s(sial &u'a,a sarana #rasarana 'an #"rinta%an u"u" saat ini srta $"un!$inan $(n'isin,a 'i "asa 'atan!+
3/ ;asaran-sasaran #"&an!unan ,an! &lu" 'a#at 'i#nu%i #a'a "asa RPJMD s&lu"n,a+
1+2+1+ Analisisa ;6(t
Analisa ;7OT "ru#a$an instru"nt ,an! 'a#at 'i!una$an untu$ "n!i'ntii$asi 'an "n!analisis &&ra#a a$t(r s4ara sist"atis untu$ "ru"us$an isu-isu strat!is 'i'ala" "n!l(la #n,ln!!araan #"&an!unan K(ta K(ta"(&a!u+ Analisa ini 'i'asar$an #a'a l(!i$a ,an! 'a#at ""a$si"al$an $$uatan .strn!t%s/ 'an #luan! .(##(rtunitis/ na"un s4ara &rsa"aan 'a#at ""ini"al$an $l"a%an .6a$nss/ 'an an4a"an .t%rats/+ Bri$ut ini a'ala% %asil i'ntii$asi ;7OT+
1+2+1+1+ K$uatan.;trn!t%/
1+ G(#(sisi strat!is K(ta K(ta"(&a!u 'i 6ila,a% B(laan! M(n!(n'(6 Ra,a s&a!ai si"#ul 'istri&usi )asa #r'a!an!an #n'i'i$an 'an $s%atan+
2+ K(ta $(ta"(&a!u s&a!ai 4al(n i&u $(ta Pr(*insi B(laan! M(n!(n'(6 Ra,a.BMR/
3+ M"ili$i asilitas u"u" l&i% ln!$a# 'i&an'in!$an 'ara% ttan!!a: + P(tnsi #n'u'u$ #r('u$ti 'an tr'i'i$
+ D("inasi #n'u'u$ usia #r('u$ti:
?+ Nilai &u'a,a 'an s)ara% $(ta $(ta"(&a!u +
@+ Trs'ian,a $ln!$a#an )n)an! #n'i'i$an %in!!a Pr!uruan Tin!!i 'i&an'in!$an 'ara% 'i 6ila,a% B(laan! M(n!(n'(6 Ra,a+
8+ ;tru$tur Bir($rasi ,an! "a#an: 9+ ;uasana $a"anan ,an! $(n'usi:
10+ K("it"n #i"#inan 'ara% #a'a lin!$un!an %i'u#
11+ A$ssi&ilitas )alan ,an! 4u$u# &ai$ "n!%u&un!$an 'n!an 6ila,a% $strnal
12+ ;uasana #(liti$ ,an! 'a"ai 'an $'6asaan '"($rasi "as,ara$at 13+ Kr)asa"a ,an! &ai$ antara $s$uti 'an l!islati+
1+ K&i)a$an-$&i)a$an ,an! "n!a$("('ir $#ntin!an "as,ara$at &an,a$ 1+ K(ta K(ta"(&a!u s&a!ai Pusat K!iatan 7ila,a% .PK7/ 'i B(laan!
M(n!(n'(6 Ra,a 'ala" stru$tur tata ruan! Nasi(nal 'an Pr(*insi ;ula6si Utara+
1+2+1+2+ Kl"a%an.7a$nss/
1+ Rn'a%n,a i$li" usa%a 'an in*stasi
2+ Masi% rn'a%n,a #n!l(laan #(tnsi $(n("i 'ara%
3+ Blu" tr#nu%in,a ;PM 'an sarana 'an #rasarana 'ara% ,an! &lu" ""nu%i $ritria PK7:
+ Masi% tr'a#atn,a #n!an!!uran
+ Tr&atasn,a sarana 'an #rasarana 'asar
?+ Blu" (#ti"aln,a #"anaatan t$n(l(!i in(r"asi 'ala" 'unia usa%a: @+ Masi% rn'a%n,a $ualitas ;u"&r Da,a Manusia .;DM/:
8+ Blu" trs'ian,a sarana"('a trans#(rtasi ,an! ""a'ai 9+ K(n'isi $"anta#an )alan ,an! &lu" (#ti"al
10+ Kuran!n,a $sa'aran 'an #artis#asi "as,ara$at 'ala" #n!l(laan sa"#a%+
1+2+1+3+ Pluan! .O##(rtunit,/
1+ Dara% ,an! "n)a'i sala% satu tu)uan in*stasi
2+ Tu)uan 6isata &lan)a 'an $ulinr srta t"#at #rsin!!a%antu)uan &a!i 6ila,a% B(laan! M(n!(n'(6 Ra,a+
3+ Pn'anaan #usat "lalui Pr(!ra"-#r(!ra" ,an! slaras 'n!an #r(!ra" K(ta K(ta"(&a!u
+ ;istr Cit, 'an Kr)asa"a antar 'ara%
+ Pnta#an K(ta K(ta"(&a!u 'ala" RTR7 Nasi(nal 'an RTR7 Pr(*insi ;ulut s&a!ai Pusat K!iatan 7ila,a% .PK7/ untu$ 6ila,a% B(laan! M(n!(n'(6 Ra,a+
?+ Trs'ian,a l"&a!a 'an a#aratur ,an! 'a#at "n)a!a $&rlan!sun!an sta&ilitas $a"anan+
1+2+1++ An4a"an .T%rat%/
1+ >'a$an #n'u'u$ ,an! ti'a$ tr$n'ali &ai$ 'i$arna$an a$t(r ala"ia% "au#un "i!rasi
2+ Bn4ana ala" 'an '!ra'asi lin!$un!an 3+ Tin!!in,a tin!$at inlasi
+ Kuran!n,a "inat in*st(r untu$ &r$i#ra% 'ala" #"&an!unan $(n("i: + K("#tnsi lulusan #n'i'i$an ti'a$ ""nu%i $&utu%an tuntutan 'unia
$r)a:
?+ Pru&a%an $li" 'an P"anasan Gl(&al @+ Brta"&a%n,a )u"la% $n'araan &r"(t(r+
Br'asar$an %asil analisis ;7OT tr%a'a# %al-%al ,an! tla% 'i$"u$a$an s&lu"n,a srta 'n!an ""#rti"&an!$an $ritria-$ritria ,an! tla% 'itta#$an "a$a 'a#at 'ii'ntii$asi 9 .s"&ilan/ isu strat!is K(ta K(ta"(&a!u s&a!ai &ri$ut5
1+ Pn'i'i$an: 2+ Ks%atan : 3+ nrastru$tur: + Pnan!!ulan!an K"is$inan: + Kta%anan #an!an: ?+ >in!$un!an Hi'u#:
@+ R(r"asi Bir($rasi 'an Tata Kl(la 8+ Ka'ilan 'an $staraan !n'r : 9+ n*stasi+
Br&a!ai isu strat!is 'i"a$su' "ru#a$an tantan!an ,an! #rlu 'iantisi#asi )u!a #(tnsi su"&r'a,a ,an! #rlu 'i$"&an!$an untu$ $&r%asilan
#n4a#aian 4ita-4ita #"&an!unan+ 1. Pen22an .
Pn'i'i$an "ru#a$an sarana untu$ "nin!$at$an $ualitas su"&r 'a,a "anusia ,an! "n)a'i (&)$ 'an su&)$ #"&an!unan+ Dari %asil #nlitian trun!$a# &a%6a #"&an!unan s$t(r #n'i'i$an 'n!an "anusia s&a!ai ($usn,a tla% ""&ri$an $(ntri&usi lan!sun! tr%a'a# #rtu"&u%an $(n("i suatu n!ara "lalui #nin!$atan $tra"#ilan 'an $"a"#uan #r('u$si tna!a $r)a+ Untu$ itu P"rinta% #rlu ""&ri$an #r%atian $%usus 'i &i'an! #n'i'i$an a!ar stia# 6ar!a "as,ara$at ""ili$i %a$ ,an! sa"a 'ala" "n'a#at$an a$ss #n'i'i$an+ ;4ara u"u" in'i$at(r $inr)a stan'ar #la,anan &i'an! #n'i'i$an K(ta K(ta"(&a!u tla% ""nu%i tar!t #n4a#aian tta#i a'a &&ra#a in'i$at(r ,an! ""#n!aru%i in'$s #n'i'i$an #a'a ta%un 2012 &lu" "n4a#ai tar!t ,aitu 5
Rata-rata la"a s$(la% Ta%un 2012 s&sar 93 Ta%un ini &rarti tla% "l6ati 6a)i& &la)ar 9 ta%un 'an a$an "nra#$an 6a)i& &la)ar 12 ta%un "lalui $&i)a$an 'i RPJMD 201-2018+ Ks"#atan &la)ar ti'a$ %an,a "n)a'i %a$ &a!i usia s$(la% tta#i tr&u$a &a!i sluru% 6ar!a ,an! in!in "nin!$at$an #n'i'i$an 'an #n!ta%uann,a+ Dala" %al ini &r$aitan 'n!an a$ss #n'i'i$an untu$ s"ua &ai$ "n,an!$ut s$(la% (r"al n(n (r"al "au#un in(r"al+
An!$a Ml$ Huru ta%un 2012 s&sar 99??F An!$a "l$ %uru srin! 'i!una$an untu$ "n!!a"&ar$an $ualitas ;DM+ Pnin!$atan 6a6asan #n!ta%uan "as,ara$at san!at 'i#n!aru%i (l% $"a"#uan ""&a4a 'an "nulis+ Prin!$at An!$a "l$ %uru K(ta K(ta"(&a!u 'i #rin!$at @ )i$a 'i&an'in!$an 'n!an rata-rata sluru% ;ula6si Utara ta%un 2012 s&sar 99? an!$a ini l&i% &sar 'ari ;ula6si Utara+
An!$a Partisi#asi Kasar "nun)u$$an tin!$at #artisi#asi #n'u'u$ s4ara u"u" 'i suatu tin!$at #n'i'i$an+ APK "ru#a$an in'i$at(r ,an! #alin! s'r%ana untu$ "n!u$ur 'a,a sra# #n'u'u$ usia s$(la% 'i "asin!-"asin! )n)an! #n'i'i$an+ #a'a )n)an! ;D M;'ra)at An!$a Partisi#asi Kasar
.APK/ su'a% "n4a#ai l&i% 100 #rsn "nun)u$$an a'a #n'u'u$ ,an! s$(la% &lu" "n4u$u#i u"ur 'an atau "l&i%i u"ur ,an! s%arusn,a+ Hal ini )u!a 'a#at "nun)u$$an &a%6a 6ila,a% trs&ut "a"#u "na"#un! #n'u'u$ usia s$(la% l&i% 'ari#a'a tar!t ,an! ssun!!u%n,a #a'a )n)an!
#n'i'i$an ;MP MTs ;'ra)at ta%un 2010 s&sar 838 F "nin!$at ta%un 2012 "n4a#ai 8988F 'an ;MA MA ;'ra)at ta%un 2010 s&sar @?0 #rsn "nin!$at ta%un 2012 s&sar 883F %al ini "nun)u$$an tin!!in,a tin!$at #artisi#asi s$(la% tan#a ""#r%ati$an $t#atan usia s$(la% #a'a )n)an! #n'i'i$ann,a+
'. %eseha"an.
<a$t(r $s%atan "as,ara$at "ru#a$an a$t(r #ntin! 'ala" #la$sanaan #r(!ra" #"&an!unan+ Kualitas $s%atan ,an! &ai$ a$an ""&ri$an su"&r 'a,a "anusia ,an! sia# untu$ "la$sana$an #"&an!unan suatu n!ara+ Pnan!anan $s%atan ,an! sinr!is 'n!an a$t(r lin!$un!an "n)a'i #ntin! "n!in!at &a%6a #a'a #la$sanaann,a u#a,a #nan!anan $s%atan 'isa"#in! u#a,a $urati &ru#a #n!(&atan stla% "as,ara$at tr$na #n,a$it a'a #ula u#a,a #r("(ti 'an #r*nti s&a!ai u#a,a #nin!$atan $ualitas 'an "n)a!a $s%atan "as,ara$at a!ar ti'a$ "u'a% tr)an!$iti #n,a$it+
K(ns# #nan!anan $s%atan s4ara #r("(ti 'an #r*nti "n'(r(n! a'an,a #"a%a"an &a%6a a$t(r $s%atan lin!$un!an "ru#a$an as#$ #ntin! 'ala" "n)a!a $s%atan "as,ara$at+ U#a,a #nin!$atan $ualitas $s%atan lin!$un!an "n)a'i #ntin! "n!in!at &a%6a &&ra#a #n,a$it ,an! &r)an!$it luas #a'a 6ar!a "as,ara$at &ra6al 'ari rn'a%n,a $ualitas $s%atan lin!$un!an+ Untu$ itu 'i#rlu$an #nin!$atan la,anan $s%atan #r("(ti 'ala" &ntu$ #nin!$atan %i!initas 'an sanitasi lin!$un!an ,an! ruan! lin!$u#n,a "li#uti #n,'iaan air &rsi% ru"a% tan!!a "t(' #n!l(laan 'an #"&uan!an sa"#a% #nan!anan $(t(ran 'an air li"&a% ru"a% tan!!a s%in!!a 'a#at 'i#a%a"i &a%6a $s%atan lin!$un!an a'ala% u#a,a #r("(ti ,an! %arus 'i)alan$an lintas s$t(ral+ U#a,a #r*nti )u!a #r("(ti 'ala" $(ns# #nan!anan $s%atan a'ala% "lalui $!iatan P(s,an'u ,an! "niti$&rat$an $#a'a #nan!anan $s%atan &alita+
Disa"#in! u#a,a #r("(ti 'an #r*nti trs&ut 'i atas u#a,a #ntin! lain ,an! "n)a'i lini tr'#an 'ala" isu $s%atan a'ala% u#a,a $urati 'an r%a&ilitati ,aitu #la,anan $s%atan 'ala" &ntu$ #n!(&atan+ Bntu$ #la,anan $urati trs'ia "lalui #la,anan Balai Pn!(&atan Pus$s"as .Pusat Ks%atan Mas,ara$at/ Klini$ Ks%atan 'an ru"a% sa$it+
Ktrs'iaan #us$s"as 'i K(ta K(ta"(&a!u #a'a #ri(' 2009 2011 tr4atat &a%6a rasi( #us$s"as #rsatuan #n'u'u$ 'i K(ta K(ta"(&a!u s'i$it "n!ala"i #nrunan s&sar 000322+ Rasi( #us$s"as #r satuan #n'u'u$ 'ala" %al ini a'ala% )u"la% #us$s"as #r 1+000 #n'u'u$+ Pa'a ta%un 2011 'i K(ta K(ta"(&a!u satu unit #us$s"as "la,ani 9+0? (ran! #n'u'u$+ Untu$ 4a$u#an #us$s"as 'i K(ta K(ta"(&a!u sla"a #ri(' 2008-2010 su'a% 'i atas 100F+ ni &rarti &a%6a )u"la% #us$s"as 'i suatu $4a"atan a'a ,an! l&i% 'ari satu #us$s"as+ Ca$u#an #us$s"as 'i ta%un 2011 "n4a#ai 12F+ Di sisi lain )u"la% ru"a% sa$it 'i K(ta K(ta"(&a!u sla"a #ri(' 2009-2011 &lu" "n!ala"i $nai$an )i$a #a'a ta%un 2009 tr4atat tr'a#at ru"a% sa$it "a$a #a'a ta%un 2011 tla% tta# ru"a% sa$it+ Rasi( ru"a% sa$it #r satuan #n'u'u$ a'ala% )u"la% ru"a% sa$it #r 1+000 #n'u'u$+ Rasi( ru"a%
sa$it #r satuan #n'u'u$ 'i K(ta K(ta"(&a!u #a'a ta%un 2010 "n4a#ai 0012+ Pa'a ta%un 2011 satu ru"a% sa$it 'a#at "la,ani s&an,a$ 21+@3 #n'u'u$+ K(ta K(ta"(&a!u &lu" ""ili$i ru"a% sa$it ,an! ""a'ai s&a!ai ru"a% sa$it ru)u$an 'i Ka6asan B(laan! M(n!(n'(6 Ra,a+ Untu$ itu P"rinta% K(ta K(ta"(&a!u ""ili$i $6a)i&an 'ala" "nin!$at$an a$ss #la,anan $s%atan &a!i "as,ara$at "is$in truta"a untu$ "asala% $!a6at'aruratan+
). In;ras"ru"ur
nrastru$tur isi$ "ru#a$an $("#(nn 'asar #r$(n("ian 'an "ru#a$an as#$ uta"a 'i 'ala" #"rataan #"&an!unan 'an $s)a%traan "as,ara$at inrastru$tur )u!a "ru#a$an r('a #n!!ra$ #rtu"&u%an $(n("i s%in!!a #n,'iaan inrastru$tur ,an! ""a'ai "n)a'i $&utu%an ,an! %arus 'is'ia$an (l% #"rinta%+Tr"asu$ 'ala" #n,'iaan inrastru$tur a'ala% )alan )"&atan 'rainas #n,'iaan air &rsi% #n!l(laan li"&a% 'an
lain-lain+
Jalan ;4ara Ksluru%an . Nasi(nal Pr(*insi 'an K(ta/ 'i K(ta K(ta"(&a!u #a'a ta%un 2013 ,aitu 283 $il("tr 'i"ana $(n'isi inrastru$tur )alan ra,a 'i K(ta K(ta"(&a!u 'ala" $a'aan rusa$ 13211 $il("tr atau ??F ,an! tr'iri 'ari 2313F 'ala" $(n'isi rusa$ rin!an 189?F 'ala" $(n'isi rusa$ s'an! 'an K(n'isi rusa$ &rat 123F+ A$an tta#i 'ari #an)an! )alan rusa$ trs&ut &aru &isa 'i#r&ai$i 1223 $il("tr atau s$itar 3F+
;4ara u"u" #r"asala%an $rusa$an )alan 'is&a&$an 'ua %al #rta"a r#tisi atau #n!ulan!an &&an $'ua $arna a'an,a air ,an! "n!!nan!i #r"u$aan )alan ,an! "n!a$i&at$an l(n!!arn,a i$atan as#al 'n!an &a%an lain+ Ti#i$al $rusa$an $arna #n!aru% air a'ala% lu&an! )alan+ ;$ali lu&an! tr&ntu$ "a$a air a$an trta"#un! 'i 'ala"n,a s%in!!a 'ala" %itun!an "in!!u lu&an! ,an! s"ua $4il 'a#at ""&sar 'n!an 4#at+ tula% s&a&n,a $rusa$an )alan srin! 'i$ata$an &rsiat $s#(nnsial atau 'a#at 'i$ata$an &a%6a ""#r&ai$i )alan %arus 'ila$sana$an s4ara si"ultan 'n!an #r&ai$an 'rainas+
Jalan ,an! rusa$ s"a$in "nin!$at truta"a &ila "asu$ "usi" #n!%u)an a$i&at air "rsa# $ &a'an )alan+ ni truta"a 'ia$i&at$an "ini"n,a 'a,a 'u$un! sist" 'rainas ,an! a'a+ Dn!an &an,a$n,a )alan ,an! rusa$ 'an &rlu&an! ""&uat *(lu" $n'araan 'i s)u"la% titi$ 'i K(ta K(ta"(&a!u s"a$in "a4t+ K(n'isi $uran! &ai$n,a )alan ini tla% "n)a'i sala% satu #rs(alan uta"a 'i K(ta K(ta"(&a!u ,an! sla"a ini 'an san!at &an,a$ 'i$lu%$an (l% "as,ara$at #n!!una )alan+ K '#an #rlu 'ila$u$an #nlaa%an tr$ait 'a,a ta%an $$uatan 'an $ualitas )alan a!ar tr4i#ta (#ti"alisasi "(&ilitas #u&li$ srta #n!%"atan an!!aran+ Pr$rasan )alan 'ala" %al ini 'a#at 'ila$u$an 'n!an t$n(l(!i rsa#an ,an! ""a'ai+ Di%ara#$an $ualitas )alan $(ta "a"#u &rta%an %in!!a 3 .ti!a/ ta%un+
U#a,a #nin!$atan a$ssi&ilitas )alan )u!a 'ila$u$an 'n!an #l&aran )alan- )alan uta"a s$ali!us #'strianisasi+ K(n'isi tr(t(ar K(ta K(ta"(&a!u "asi%
"nun)u$an $(n'isi $uran! $n,a"anan 'an $a"anann,a truta"a #"a$aian ,an! "n,i"#an! 'ari un!si ssun!!u%n,a #"&an!unan 'an
#ra6atann,a ,an! asal-asalan !an!!uan $arna "asala% &(n!$ar-#asan! listri$ 'an tl#(n+
K(n'isi s#rti ini a#a&ila ti'a$ 'ila$u$an #nan!anan ,an! t#at a$an "n!!an!!u $lan4aran a$ti*itas 6ar!a $(ta ,an! #a'a !ilirannn,a 'a#at "n)a'i "asala% $(n("i "au#un s(4ial ,an! "luas+
Pn,'iaan nrastru$tur ,an! &r$ualitas 'a#at 'ila$u$an "lalui &&ra#a strat!i $&i)a$an 'iantaran,a5 #"&an!unan )alan 'an )"&atan ,an! &r$ualitas 'an u"ur #a$ai #an)an! #"&rsi%an tr(t(ar 'ari PK> #r$rasan )alan 'n!an t$n(l(!i rsa#an Pr&ai$an saluran !(r(n!-!(r(n! s4ara
$("#r%nsi untu$ )arin!an $a&l 'rainas 'an lain-lain+
T(#(!rai K(ta K(ta"(&a!u srta #r$"&an!ann,a s4ara %(ri(ntal 'an *rti$al ""&utu%$an #rn4anaan 'an #nra#an t$n(l(!i 'rainas ,an! &ai$ "r*italisasi 'rainas $(ta a$an &an,a$ i"#li$asi $&ai$an+ ;4ara u"u" sist" 'rainas 'i K(ta K(ta"(&a!u tr&a!i "n)a'i 2 .'ua/ &a!ian ,aitu 'rainas "a$r( 'an 'rainas "i$r(+ ;aluran #"&uan!an "a$r( a'ala% saluran #"&uan!an ,an! s4ara ala"i su'a% a'a 'i K(ta K(ta"(&a!u ,an! tr'iri 'ari 9 sun!ai s#an)an! 1210 $"+
;aluran #"&uan!an "i$r( a'ala% saluran ,an! sn!a)a 'i&uat "n!i$uti #(la )arin!an )alan+ Na"un s$itar ?83F ruas )alan &lu" ""ili$i saluran
'rainas s%in!!a &&ra#a 'ara% "n)a'i ra6an &an)ir 'an !nan!an+ K(n'isi saluran "i$r( ini#un 'i &&ra#a t"#at tr#utus .ti'a$ &r%u&un!an 'n!an saluran 'i &a!ian %ilirn,a/+ ;4ara $sluru%an sist" 'rainas 'i K(ta K(ta"(&a!u "asi% &lu" trn4ana 'n!an (#ti"al+ ;lain 'rainas #n,&a& tr)a'in,a 'ara% ra6an &an)ir a'ala% $arna trtutu#n,a strt inlt (l% &&ra#a a$ti*itas s%in!!a air %u)an ti'a$ &isa "asu$ $ 'ala" saluran 'rainas a'an,a #n'an!$alan 'i &&ra#a &a!ian saluran $(nstru$si 'rainas ,an! ti'a$ ssuai 'n!an $&utu%an 'i la#an!an srta #n!ali%un!sian la%an 'ari $(n'isi ala"i "n)a'i la%an 'n!an un!si $("rsil s#rti #rt($(an "all )alan #ru"a%an 'an lain-lain s%in!!a tutu#an la%an #un &ru&a% ,an!
"nin!$at$an '&it li"#asan+
4. Penanggulangan %emsnan&
K"is$inan "n)a'i sala% satu in'i$at(r #ntin! untu$ "n!a"ati $"a)uan #"&an!unan $arna "asu$ s&a!ai unsur #ntin! 'ala" tu)uan #"&an!unan+ K(ta K(ta"(&a!u slan! 3 ta%un tra$%ir ""#rli%at$an #nurunan ,an! san!at &rarti tr%a'a# )u"la% (ran! "is$in+ Pa'a ta%un 2009 )u"la% (ran! "is$in "asi% tr4atat s&an,a$ 11+?3 (ran! $"u'ian "nurun
#a'a 2010 'an 2011 "n)a'i 8+122 (ran! 'an @+22 (ran!+
P"&r'a,aan "as,ara$at a'ala% sran!$aian $!iatan untu$ "nin!$at$an ast 'an $"a"#uan "as,ara$at "is$in a!ar "au 'an "a"#u "n!a$ss &r&a!ai su"&r'a,a tana% #rtanian #r"('alan t$n(l(!i 'an #asar+ U#a,a #"&r'a,aan "as,ara$at ""#un,ai tu)uan "nin!$at$an #n'a#atan 'an $s)a%traan $l("#($ "is$in &srta $luar!an,a &ai$ 'n!an "nin!$at$an usa%a ,an! a'a "au#un 'n!an "n4i#ta$an $s"#atan $r)a &aru srta "nin!$at$an 'a,a ta6ar "r$a "lalui #n'a"#in!an ,an! #artisi#ati 'an &r$lan)utan+
U#a,a ""&r'a,a$an #n'u'u$ "is$in "n)a'i san!at #ntin! untu$ "nin!$at$an $ti*itas 'an $&rlan)utan #nan!!ulan!an $"is$inan+ Dala" u#a,a #nan!!ulan!an $"is$inan san!at #ntin! untu$ ti'a$ ""&rla$u$an #n'u'u$ "is$in s"ata-"ata s&a!ai (&,$ #"&an!unan+ U#a,a untu$ ""&r'a,a$an #n'u'u$ "is$in #rlu 'ila$u$an a!ar #n'u'u$ "is$in 'a#at &ru#a,a $luar 'ari $"is$inan 'an ti'a$ )atu% $"&ali $ 'ala" )&a$an $"is$inan+
Pntin!n,a #la$sana strat!i 'n!an #rinsi# ini a'ala% ""#rti"&an!$an &a%6a $"is$inan )u!a 'is&a&$an (l% $ti'a$a'ilan 'an stru$tur $(n("i ,an! ti'a$ &r#i%a$ $#a'a $au" "is$in+ Hal ini "n,&a&$an (ut#ut #rtu"&u%an ti'a$ tr'istri&usi s4ara "rata #a'a s"ua $l("#($ "as,ara$at+ Kl("#($ "as,ara$at "is$in ,an! s4ara #(liti$ s(sial 'an $(n("i ti'a$ &r'a,a )aran! "ni$"ati %asil #"&an!unan trs&ut s4ara #r(#(rsi(nal+ Ba%$an srin! #r(ss #"&an!unan itu )ustru ""&uat "r$a "n!ala"i "ar)inalisasi &ai$ s4ara isi$ "au#un s(sial 'is&a&$an $(ns# #"&an!unan ,an! 'itu)u$an untu$ "nan!!ulan!i $"is$inan u"u"n,a "lalui "$anis" atas-&a6a% .t(#-'(6n/+
. %e"ahanan !angan&
Ju"la% #n'u'u$ 12@+2@0 ri&u )i6a sa"#ai #a'a a$%ir Ta%un 2012 'n!an an!$a >a)u #rtu"&u%an #n'u'u$ s&sar 1+2 F #r ta%un+ Dn!an )u"la% trs&ut K(ta K(ta"(&a!u saat ini ""&utu%$an &a%an #an!an #($($ s$uran!-$uran!n,a 1@3 ri&u t(n &ras+ Ji$a ti'a$ 'ii"&an!i 'n!an la)u #rtu"&u%an #r('u$si #an!an 'ala" 'ara% s4ara si!nii$an 'a#at "n,&a&$an $ta%anan #an!an "nurun+
Rn'a%n,a la)u #nin!$atan #r('u$si #an!an 'an trus "nurunn,a #r('u$si 'i K(ta K(ta"(&a!u antara lain 'is&a&$an (l% 5
1+ Pr('u$ti*itas tana"an #an!an ,an! "asi% rn'a% 'an trus "nurun:
2+ Pnin!$atan luas aral #nana"an-#ann ,an! sta!nan &a%$an trus "nurun $%ususn,a 'i la%an #rtanian #an!an #r('u$ti 'i K4a"atan K(ta"(&a!u ;latan ,an! "ru#a$an sntra #r('u$si &ras K(ta K(ta"(&a!u+
K("&inasi $'ua a$t(r 'i atas ""asti$an la)u #rtu"&u%an #r('u$si 'ari ta%un $ ta%un ,an! 4n'run! trus "nurun+ Untu$ "n!atasi 'ua #r"asala%an t$nis ,an! "n'asar trs&ut #rlu 'ila$u$an u#a,a-u#a,a $%usus 'ala" #"&an!unan #rtanian #an!an $%ususn,a 'ala" $ran!$a #r(!ra" $ta%anan #an!an 'i K(ta K(ta"(&a!u+
Rata-rata #r('u$ti*itas tana"an #an!an $%ususn,a $("('itas #a'i 'i K(ta K(ta"(&&a!u "asi% rn'a%+ Rata-rata #r('u$ti*itas #a'i a'ala% 3 t(n%a+ Ji$a 'i&an'in! 'n!an 'ara% #r('usn #an!an lain 'i Pr(*insi ;ula6si Utara $%ususn,a &ras #r('u$ti*itas #a'i 'i K(ta K(ta"(&a!u "asi% rn'a%+ Ka&u#atn Mina%asa Utara ""ili$i #r('u$ti*itas rata-rata 9 t(n%a Ka&u#atn Mina%asa ?? t(n%a 'an Ka&u#atn B(laan! M(n!(n'(6 ?3 t(n%a+
<a$t(r '("inan #n,&a& rn'a%n,a #r('u$ti*itas tana"an #an!an a'ala% 5 .a/ Pnra#an t$n(l(!i &u'i'a,a 'i la#an!an ,an! "asi% rn'a%:
.&/ Tin!$at $su&uran la%an ,an! trus "nurun:
.4/ E$s#l(rasi #(tnsi !nti$ tana"an ,an! "asi% &lu" (#ti"al+
Rn'a%n,a #nra#an t$n(l(!i &u'i'a,a ta"#a$ 'ari &sarn,a $sn)an!an #(tnsi #r('u$si 'ari %asil #nlitian 'n!an %asil 'i la#an!an ,an! 'i#r(l% (l% #tani+ Hal ini 'is&a&$an $arna #"a%a"an 'an #n!uasaan #nra#an #a$t t$n(l(!i &aru ,an! $uran! 'a#at 'i#a%a"i (l% #tani s4ara utu% s%in!!a #nra#an t$n(l(!in,a s#(t(n!-s#(t(n!+
;#rti #n!!unaan #u#u$ ,an! ti'a$ t#at &i&it un!!ul 'an 4ara #"li%araan ,an! &lu" (#ti"al 'itra#$an #tani &lu" (#ti"al $arna l"a%n,a s(sialisasi t$n(l(!i sist" #"&inaan srta l"a%n,a "('al usa%a #tani itu sn'iri+
;lain itu )u!a $arna 4ara &u'i'a,a #tani ,an! "nra#$an &u'i'a,a $(n*nsi(nal 'an $uran! in(*ati s#rti $4n'run!an "n!!una$an in#ut #u#u$ $i"ia ,an! trus "nrus ti'a$ "n!!una$an #r!iliran tana"an $%ilan!an #as4a #ann ,an! "asi% tin!!i 1 20 F 'an ""a$ai air iri!asi ,an! ti'a$ isin+ A$i&atn,a antara lain &r'a"#a$ #a'a rn'a%n,a #r('u$ti*itas ,an! "n!an4a" $lan!sun!an usa%a tani 'an 'a,a sain! 'i #asaran trus "nurun+
Rn'a%n,a #r('u$ti*itas 'an 'a,a sain! $("('iti tana"an #an!an ,an! 'iusa%a$an "n,&a&$an turunn,a "inat #tani untu$ "n!"&an!$an usa%a &u'i'a,a #an!ann,a s%in!!a 'ala" s$ala luas ""#n!aru%i #r('u$si nasi(nal+
8. Lngungan (2u!.
su lin!$un!an "n"#ati #(sisi strat!is 'ala" $(nt$s #"&an!unan &r$lan)utan ,an! &r#rinsi# untu$ ""nu%i $&utu%an s$aran! tan#a "n!(r&an$an #"nu%an $&utu%an !nrasi "asa '#an .Brun'tlan' R#(rt 'ari PBB 198@/+ <a$t(r #ntin! untu$ "n4a#ai &r$lan)utan a'ala% #"&an!unan 'n!an tta# ""#r%itun!$an a$t(r lin!$un!an+ Pnan!anan ,an! t#at tr%a'a# #r"asala%an lin!$un!an ,an! "un4ul s&a!ai 'a"#a$ 'ari #"&an!unan "n)a'i tu!as #"rinta%+
Tin!!in,a tin!$at $!iatan 'i K(ta K(ta"(&a!u "n!a$i&at$an antara lain &rta"&a%n,a luas la%an tr&an!un 'an #r('u$si #(lusi+ K(n'isi saat ini "nun)u$$an $"a"#uan 'a,a ta"#un! $(ta s"a$in "nurun s&a!ai 'a"#a$ 'ari $!iatan trs&ut+ Ol% $arna itu 'i#rlu$an #"&na%an 'an #na"&a%an 'a,a 'u$un! $(ta #a'a l($asi-l($asi ,an! "asi% ""un!$in$an+ Pn!n'alian 'an #"li%araan $ualitas lin!$un!an $(ta ti'a$ trl#as 'ari #n,'iaan ruan! tr&u$a %i)au $(ta+ ;suai stan'ar #raturan #run'an!an &a%6a $&utu%an "ini"al RTH a'ala% 30F tr%a'a# luas $(ta+ Dn!an luas $(ta s&sar ?80? Ha "a$a stan'ar "ini"u" RTH a'ala% 201 Ha ,an! tr'iri 'ari RTH #ri*at 20F 'an RTH #u&li$ 10F+ Dn!an '"i$ian "a$a stan'ar $&utu%an "ini"al RTH #ri*at a'ala% ?81 Ha 'an RTH #u&li$ s&sar 13?1 Ha+ K(n'isi $sistin! "nun)u$$an &a%6a RTH #ri*at l&i% '("inan 'i"ana #n!!unaan sa6a% )u!a tr"asu$ 'ala" $at!(ri RTH+
Pn'$atan lain tr%a'a# $&utu%an RTH untu$ #"nu%an ($si!n 'i"ana 'i#r%itun!a$an )u"la% #n'u'u$ 'i"asa "n'atan! 'an $#a'atan lalu lintas
#a'a $a6asan tr&an!un "a$a 'i'a#at$an &a%6a $&utu%an "ini"al RTH rata-rata 'i K(ta"(&a!u a'ala% s$itar 3F tr%a'a# luas $(ta 'i"ana an!$a ini na"#a$ $4il $arna $#a'atan #n'u'u$ ,an! tr!(l(n! rn'a% 'i&an'in!$an 'n!an luasan $a6asan $(ta ,an! 'i'u$un! (l% %i)aun,a #rsa6a%an+
Pr"asala%an lin!$un!an ,an! "n)a'i #r%atian 'i K(ta K(ta"(&a!u a'ala% "asala% sa"#a%+ Pr('u$si sa"#a% K(ta K(ta"(&a!u s"a$in %ari s"a$in "nin!$at+ Di ta%un 2012 #r('u$si sa"#a% #r %arin,a su'a% "n4a#ai +++++ "3+ Ol% $arna itu $trs'iaan sarana 'an #rasarana #rsa"#a%an #rlu 'i'u$un! s4ara (#ti"al+
Pn!l(laan sa"#a% 'n!an "('l (#n 'u"#in! %arus 'itin!!al$an $arna 'ala" Un'an! Un'an! N("(r 18 ta%un 2008 tntan! Pn!l(laan ;a"#a% 'is&ut$an &a%6a sist" #n!(la%an sa"#a% (#n 'u"#in! ti'a$ ra"a% lin!$un!an srta rntan tr%a'a# &n4ana l(n!s(r s%in!!a #rlu 'ila$u$an #n!"&an!an sist" 'ala" "la$u$an #n!(la%an sa"#a%+
9. %ese"araan 2an %ea2lan Gen2er
Kstaraan 'an $a'ilan !n'r su'a% "n)a'i isu ,an! san!at #ntin! 'an su'a% "n)a'i $("it"n &an!sa-&an!sa 'i 'unia tr"asu$ n'(nsia s%in!!a sluru% n!ara "n)a'i tri$at 'an %arus "la$sana$an $("it"n trs&ut+ Disa'ari &a%6a $&r%asilan #"&an!unan &ai$ ,an! 'ila$sana$an (l% #"rinta% s6asta "au#un "as,ara$at san!at tr!antun! 'ari #ran srta la$i-la$i 'an #r"#uan s&a!ai #la$u 'an #"anaat %asil #"&an!unan+ Pa'a #la$sanaann,a sa"#ai saat ini #ran srta $au" #r"#uan &lu" 'i(#ti"al$an+ Ol% $arna itu #r(!ra" #"&r'a,aan #r"#uan tla% "n)a'i a!n'a 'an ""rlu$an 'u$un!an s"ua #i%a$+
Pn'u'u$ #r"#uan K(ta K(ta"(&a!u #a'a ta%un 2012 ,an! )u"la%n,a 90?F .3+3@9 )i6a/ 'ari t(tal .108+@9 )i6a/ #n'u'u$ K(ta K(ta"(&a!u "ru#a$an su"&r 'a,a #"&an!unan ,an! 4u$u# &sar+
Partisi#asi a$ti #r"#uan 'ala" stia# #r(ss #"&an!unan a$an ""#r4#at tr4a#ain,a tu)uan #"&an!unan+ Kuran! &r#rann,a $au" #r"#uan a$an ""#rla"&at #r(ss #"&an!unan atau &a%$an #r"#uan 'a#at "n)a'i &&an #"&an!unan itu sn'iri+ Kn,ataann,a 'ala" &&ra#a as#$ #"&an!unan #r"#uan $uran! 'a#at &r#ran a$ti+ Hal ini 'is&a&$an $arna $(n'isi 'an #(sisi ,an! $uran! "n!untun!$an 'i&an'in! la$i-la$i+ ;#rti #luan! 'an $s"#atan ,an! tr&atas 'ala" "n!a$ss 'an "n!(ntr(l su"&r 'a,a #"&an!unan sist" u#a% ,an! "ru!i$an tin!$at $s%atan 'an #n'i'i$an ,an! rn'a% s%in!!a "anaat #"&an!unan $uran! 'itri"a $au"
#r"#uan+
A'a#un a$t(r #n,&a& $sn)an!an !n'r antara lain 5 .1/ tata nilai s(sial &u'a,a "as,ara$at u"u"n,a l&i% "n!uta"a$an la$i-la$i 'ari#a'a #r"#uan .i'(l(!, #atriar$i/ .2/ #raturan #run'an!-un'an!an "asi% &r#i%a$ #a'a sala% satu )nis $la"in 'n!an $ata lain &lu" "n4r"in$an