KONSTRUKSI KALIMAT SINGKAT BAHASA SUNDA.

(1)

Wiwin Setiawati, 2015

WANGUNAN KALIMAH SINGGET BASA SUNDA

Universitas Pendidikan Indonesia | repository.upi.edu | perpustakaan.upi.edu

(Tilikan Adegan jeung Harti Kalimah dina Majalah Manglé)

TESIS

disusun pikeun nyumponan sarat ngahontal

Gelar Magister Pendidikan Bahasa dan Budaya Sunda

ku

Wiwin Setiawati NIM 1302557

PROGRAM STUDI PENDIDIKAN BAHASA DAN BUDAYA SUNDA SEKOLAH PASCASARJANA

(2)

(Tilikan Adegan jeung Harti Kalimah dina Majalah Manglé)

Oleh

Wiwin Setiawati, S.Pd.I.

Bandung, 2015

Sebuah Tesis yang diajukan untuk memenuhi salah satu syarat memperoleh

gelar Magister Pendidikan (M.Pd.) pada Prodi Pendidikan Bahasa dan Budaya

Sunda Sekolah Pascasarjana

Universitas Pendidikan Indonesia

Juni 2015

(3)

Tesis ini tidak boleh diperbanyak seluruhnya atau sebagian,

dengan dicetak ulang, difoto kopi, atau cara lainnya tanpa ijin dari penulis.

LEMBAR PENGESAHAN TESIS

Wiwin Setiawati 1302557

WANGUNAN KALIMAH SINGGET BAHASA SUNDA

(Tilikan Adegan jeung Harti Kalimah dina Majalah Manglẻ)

Disaluyuan jeung disahkeun ku:

Pangaping,

Dr. H. Yayat Sudaryat, M. Hum

NIP. 196302101987031001

Kauninga ku

Pupuhu Program Studi Pendidikan Bahasa dan Budaya Sunda

Sekolah Pascasarjana

(4)

NIP. 196302101987031001 LEMBAR PENGESAHAN TESIS

Wiwin Setiawati

1302557

WANGUNAN KALIMAH SINGGET BAHASA SUNDA

(Tilikan Adegan jeung Harti Kalimah dina Majalah Manglẻ)

Disaluyuan jeung disahkeun ku:

Pangaping,

(5)

NIP. 196302101987031001

Kauninga ku

Pupuhu Program Studi Pendidikan Bahasa dan Budaya Sunda

Sekolah Pascasarjana

Universitas Pendidikan Indonesia

(6)

KONSTRUKSI KALIMAT SINGKAT BAHASA SUNDA

(Kajian Struktur dan Makna Kalimat dalam Majalah Mangẻ)1

Wiwin Setiawati2

Abstrak. Penelitian ini bertujuan untuk mengetahui dan mendeskripsikan konstruksi kalimat singkat bahasa Sunda dalam majalah Manglé, yang dikaji dari segi struktur dan semantik. Dalam penelitian ini digunakan metode deskriptif. Data dikumpulkan dengan tehnik studi pustaka melalui instrumen kartu data. Untuk mengolah data digunakan teknik analisis unsur langsung. Hasil penelitian menemukan 706 kalimat singkat yang frekuensi pemakaiannya sebanyak 2028 kalimat. Ditemukan enam tipe kalimat singkat, yakni kalimat salam, kalimat seruan, kalimat panggilan, kalimat judul, kalimat motto, dan kalimat inkripsi. Kalimat singkat memiliki pola tertentu, yakni A : Kal Sal  C + J + K; B : Kal Ser  J + C; C : Kal Ser  Kec Pang; D : Kal Jud  J + U; E : Kal Mot  FP/FS Koor; F : Kal Ins  FB N + FB Mod. Kalimat singkat mengandung sapuluh maknai, yakni rasa syukur, selamat, serua ganti dan nama, rasa sakit, rasa marah, rasa menerima, kagét, berita, pedoman, dan cita-cita.

Kata kunci: kalimat singkat, struktur, fungsi, makna

1

Tesis ini dibimbing oleh Dr. H. Yayat Sudaryat, M.Hum 2

(7)

CONCISE SENTENCE CONSTRUCTION IN SUNDANESE

(The Study of Sentence Structure and Meaning in ManglẻMagazine)3

Wiwin Setiawati4

Abstract. This research intent to know and describe concise sentence construction in Mangle Magazine, which was investigated from structure and semantic component. In method utilizes this research descriptive. To gather data was utilized by bibliographies study by means of data card instrument. Data processing is done through method distribusional with immediate contituent analysis. Finding of this research result description about 706 concise sentence, one that concerns 2028 sentence frequency. To find six type of concise sentence, namely (1) greetings sentence, (2) aclamative sentence, (3) vacation sentence, (4) title or heading sentence, (5) motto sentence, and (6) inscription sentence. The concise sentence have formulas, that is A : Greet S  Pred + Subj + Adv; B : Aclam S  SubjJ + Pred; C : Vac S  Voc Words; D : Tittle S  Subj + Obj; E : Mott S  VP/AP Coord; F : Ins S  NF + PrepF. The concise sentence have ten meanings, that is fortunately, greetings, aclamatively, sickness, fury, acceptability, startled, informative, directive, and prospects.

Key words: concise sentence, structure, function, meaning

3

This Thesis supervised by Dr. H. Yayat Sudaryat. M.Hum 4

(8)

ix

DAFTAR EUSI

1.1 Kasang Tukang Panalungtikan ………... 1

1.2 Rumusan Masalah ……….. 3

1.3 Tujuan Panalungtikan ………. 4

1.4 Mangpaat Panalungtikan ……… 4

1.4.1 Mangpaat Tioritis ... 4

(9)

ix

2.3 Raraga Mikir ……….. 28

BAB III MÉTODE PANALUNGTIKAN ……….. 30

3.1 _{Desain Panalungtikan}………. ₃₀

3.2 _{Data jeung Sumber Data}……… ₃₂

3.3 _{Téhnik Ngumpulkeun Data}……… ₃₂

3.4 _{Instrumén Panalungtikan}……… ₃₃

3.5 _{Téhnik Ngolah Data}………... ₃₃

BAB IV HASIL PANALUNGTIKAN JEUNG PEDARAN ………. 35

4.1 Hasil Panalungtikan ………... 35

4.1.3.2 Adegan Kalimah Panyeluk ……… 44

4.1.3.2.1 Pola B1 : Kal Celuk  J ……….. 45

4.1.3.2.2 Pola B2: Kal Celuk C + J ……….. 45

4.1.3.3 Adegan Kalimah Panggero ……… 46

4.1.3.4 Adegan Kalimah Judul ……….. 46

(10)

ix

4.1.3.4.2 Pola D2: Kal Ju  J + U ……….. 47

4.1.3.5 Adegan Kalimah Motto ………. 48

4.1.3.5.1 Pola E1 : Kal Motto  FP ………... 48

4.1.3.5.2 Pola E2 : Kal Motto  FP Kod ……… 48

4.1.3.5.3 Pola E3 : Kal Motto  FS Kod ………..…. 49

4.1.3.6 Adegan Kalimah Inkripsi ……….. 49

4.1.4 Harti Kalimah Singget ………. 50

4.1.4.1 Harti Kalimah Salam ………. 50

4.1.4.2 Harti Kalimah Panyeluk ……… 51

4.1.4.3 Harti Kalimah Panggero ……… 51

4.1.4.4 Harti Kalimah Judul ……….. 53

4.1.4.5 Harti Kalimah Motto ………. 53

4.1.4.6 Harti Kalimah Inkripsi ………... 54

4.2 Pedaran ………... 55

BAB V KACINDEKAN JEUNG SARAN ……… 57

5.1 Kacindekan ………. 57

5.2 Saran ………... 57

DAPTAR ACUAN ………. 60

LAMPIRAN ………..……. 62

(11)

BAB I

BUBUKA

1.1 Kasang Tukang Panalungtikan

Basa Sunda kaasup basa indung pikeun urang Sunda sarta sakaligus jadi

basa daérah di Jawa Barat. Kalungguhan basa Sunda salaku basa daérah jinek dina

UUD 1945, Bab XV, penjelasan pasal 36. Kitu deui, dina kacindekan hasil

Seminar Politik Bahasa Nasional di Jakarta (1975) jeung dina RUU kebahasaan

(2006). Dina kalungguhanana jadi basa daérah, nurutkeun kacindekan Seminar

Politik Bahasa Nasional 1975 di Jakarta, basa Sunda miboga sababaraha fungsi, di

antarana, jadi (1) lambang kareueus daérah, (2) lambang jatidiri daérah, (3)

pakakas atawa alat gaul di kulawarga jeung masarakat daérah, (4) pangdeudeul

basa nasional, (5) basa panganteur di SD kelas-kelas awal di Jawa Barat, jeung (6)

pakakas pikeun mekarkeun jeung ngadeudeul budaya Sunda (Halim dina

Sudaryat, 2009:88)

Pikeun nguatan légalisasi pamumulé basa Sunda, Gubernur Jawa Barat

medalkeun Perda Nomer 5 taun 2003 ngeunaan Pemeliharaan Basa, Sastra, dan

Aksara Daérah. Minangka wujud (réalisasi) dina widang atikan jeung pangajaran,

Gubernur Jawa Barat ogé medalkeun surat putusan

No.423.5/Kep.674-Disdik/2006 tanggal 25 juli 2006 ngeunaan Standar Kompeténsi dan Kompeténsi

Dasar Serta Panduan Penyusunan Kurikulum Tingkat Satuan Pendidikan Mata

Pelajaran Bahasa dan Sastra Sunda TK/RA, SD/MI, SMP/MTS, SMA/MA/SMK.

Atuh dina Taun 2013, Gubernur Jawa Barat medalkeun putusan No.69, Taun 2013

ngeunaan Kompeténsi Inti dan Kompeténsi Dasar ngeunaan pangajaran basa

jeung sastra Sunda. Ieu téh saluyu jeung rékomédasi UNESCO tahun 1999

ngeunaan ngamumulé basa-basa indung di dunya, anu dina tanggal 21 Fébruari

ditetepkeun jadi "Poé Basa Indung Internasional".

Basa Sunda lahir bareng jeung lahirna masarakat Sunda katut budayana.

Ku kituna, dina pakumbuhanana masarakat Sunda ngayakeun patali marga

ngagunakeun basa Sunda salaku pakakas komunikasina. Basa Sunda henteu ngan

(12)

2

dipaké keur ngaraketkeun patali marga hungkul, tapi ogé dipaké keur sadirieun.

Keur sadirieun nyaéta waktu urang ngimpi, ngadunga, kukulutus, ngitung, jeung

nyieun catetan poéan dina agénda pribadi. Ari basa Sunda nu dipaké pakakas

komunikasi mah nyaéta basa Sunda anu dipaké pikeun ngirim jeung narima pesan

(rasa, pikiran, jeung kahayang) ti pangirim ka panampa (pamiarsa) ngaliwatan

médium basa. Basa Sunda dipaké waktu urang komunikasi; nyatana pikeun alat

campur gaul jeung papada urang Sunda atawa anu lain urang Sunda tapi bisa basa

Sunda.

Dina prosés komunikasi, pangirim atawa panampa bisa ngedalkeun naon

waé anu dirasa, boh rasa gumbira, nalangsa, atawa ambek ka jalma anu diajak

nyarita atawa nu dicaritakeun. Kedalna rasa, pikiran, jeung kahayang dina sistem

sora waktu campur gaul disebut adegan eusi basa (deep structure). Ari sistem sora

manusa anu dihasilkeun ku pakakas ucap manusa disebutna adegan cangkang

(surface structur). Hal anu dikomunikasikeun ku pangirim ka panampa kedal dina

wangun kalimah. Prawirasumantri (2000: 12) nétélakeun yén kalimah téh nyaéta

kontruksi gramatik maksimal, mangrupa bagian pangleutikna, ngandung pikiran

tina hiji wacana, diwatesan ku randegan panjang tur miboga lentong pamungkas

turun atawa naék, anu rélatif éta kontruksi téh bisa madeg mandiri. Ku kituna,

kalimah téh mangrupa wangun atawa kontruksi anu dipaké pikeun ngedalkeun

eusi komuniksi; rasa, pikiran, jeung kahayang.

Kalimah anu dipaké waktu komunikasi aya anu wangunna lengkep aya

ogé anu wangunna teu lengkep. Eta dua wangunan kalimah téh dina prakna dipaké

waktu komunikasi, bisa dina médium basa lisan bisa dina medium basa tulis.

Medium basa lisan umumna dipaké waktu ngobrol sapopoé, ngajar, ceramah,

atawa biantara, médium basa tulis umumna dipaké dina majalah, koran, jeung

buku-buku.

Wangun kalimah téh boh lengkep boh teu lengkep bisa kapanggih dina

rupa-rupa medium komunikasi. Ari medium komunikasi basa téh bisa ragam lisan

bisa ragam tulisan. Dina ragam lisan, wangun kalimah bisa kapanggih dina

(13)

3

ngagambarkeun ayana paguneman. Dina ragam tinulis, wangun kalimah téh bisa

kapanggih dina koran, majalah, jeung buku-buku karya sastra atawa pangajaran.

Ieu panalungtikan téh museur kana ulikan wangun kalimah singget dina

ragam tinulis anu kapanggih dina majalah basa Sunda, nyaéta majalah Manglé.

Panalungtikan ngeunaan struktur basa Sunda geus loba dipilampah boh nu

patalina jeung subsistem fonologis, subsistem gramatikal (morfologi jeung

sintaksis), boh subsistem léksikal. Kitu deui, panalungtikan nu patali jeung adegan

kalimah minangka subsistem gramatikal geus kaitung réa. Nepi ka kiwari,

panalungtikan anu ngagarap kalimah singget basa Sunda can kungsi aya nu

ngalaksanakeun.

Dina tulisan-tulisan anu maké basa Sunda réa digunakeun kalimah singget.

Salasahiji média tulisan anu réa ngadung kalimah singget nyaéta majalah Manglé.

Tapi, nepi ka kiwari can aya nu nalungtik kumaha adegan anu lengkep jeung harti

kalimah singget nu aya dina éta majalah. Ku kituna, panalungtikan anu judulna ”Wangun Kalimah Singget Basa Sunda dina Majalah Manglé: Tilikan Adegan jeung Semantik” dilaksakeun.

1.2 Rumusan Masalah

Analisis kalimah téh bisa disawang tina rupa-rupa segi saperti wangun,

fungsi pragmatis, hubungan antara unsur, jeung wandana. Wangun kalimah

ngawengku kalimah salancar jeung kalimah ngantét, fungsi pragmatis kalimah

ngawengku kalimah wawaran, kalimah pananya, kalimah paréntah, kalimah

panyeluk, hubungan antar unsur kalimah ngawengku hubungan satata jeung

hubungan sumélér, ari wanda kalimah ngawengku kalimah langsung jeung teu

langsung, kalimah aktif, pasif, médial, jeung résiprokal (Sudaryat, Spk,

2007:236).

Ku lantaran ambahan analisis kalimah téh kacida legana, dina ieu

panalungtikan diwatesanan kana wangun kalimah singget basa Sunda. Ari sumber

(14)

4

Dumasar kana éta watesan aya sababaraha masalah anu perlu

dirumuskeun. Eta rumusan masalah téh ditepikeun dina wangun pertanyaan ieu di

handap.

1) Kalimah singget naon waé anu kapanggih dina majalah Manglé?

2) Kumaha wanda kalimah singget dina éta majalah Manglé?

3) Kumaha adegan kalimah singget dina éta majalah Manglé?

4) Kumaha harti kalimah singget dina éta majalah Manglé?

1.3Tujuan Panalungtikan

Tujuan ieu panalungtikan téh nyaéta pikeun mikanyaho jeung

ngadéskripsikeun adegan jeung harti kalimah singget basa Sunda dina majalah

Manglé. Ari deskripsina ngawengku opat hal, nyaéta:

1) kalimah singget basa Sunda anu kapanggih dina majalah Manglé;

2) wanda kalimah singget dina majalah Manglé;

3) adegan kalimah singget dina majalah Manglé, jeung,

4) harti kalimah singget dina majalah Manglé.

1.4Mangpaat Panalungtikan 1.4.1 Mangpaat Tioritis

Sacara tioritis ieu panalungtikan téh bisa méré wawaran anu jembar pikeun

ngeuyeuban paélmuan tata basa tur kamekaran élmu pangaweruh dina widang

tata basa Sunda, utamana dina tataran sintaksis nyaéta pikeun ngeuyeuban

pangawéruh ngeunaan kalimah singget.

1.4.2 Mangpaat Praktis

Sacara praktis ieu panalungtikan dipiharep bisa méré mangpaat pikeun

guru, siswa, jeung nu maca. Pikeun guru, ieu panalungtikan bisa dijadikeun bahan

ajar jeung pangajaran basa. Pikeun siswa, bisa ngajembaran pangaweruh

ngeunaan élmu kabahasaan jeung sastra Sunda sarta pikeun ngaronjatkeun

(15)

5

pikeun nu maca, bisa ngeuyeuban pangaweruh kabasaan leuwih jembar deui,

utamana dina masalah kabasaan jeung pangajaran.

1.5 Raraga Tulisan

Ieu panalungtikan disusun ku lima bab, kalawan raraga tulisanana saperti

ieu di handap.

Bab I Bubuka, anu eusina mertélakeun kasang tukang, watesan jeung

rumusan masalah, tujuan panalungtikan, mangpaat panalungtikan, wangenan

istilah, jeung sistematika tésis.

Bab II Ulikan tiori, anu eusina ngadadarkeun sajumlahing konsép poko anu

dijadikeun tatapakan pikeun analisis pasualan anu ditalungtik dumasar kana

sajumlahing buku jeung bahan bacaan liannna salaku rujukan konsép jeung tiori.

Sawangan anu didadarkeun ngawengku tiori perkara kalimah, wangun kalimah,

peran, jeung hubungan semantis dina kalimah, jeung kawih. Salian ti éta,

didadarkeun anggapan dasar jeung raraga mikir.

Bab III Métode panalungtikan, anu eusina mertélakeun perkara métode

panalungtikan, desain panalungtikan, nangtukeun data, instrumén panalungtikan,

jeung prosedur analisis data.

Bab IV Timuan jeung pedaran, anu eusina mangrupa déskripsi jeung analisis

ngeunaan kalimah singget dina majalah Manglé. Didadarkeun ogé pedaran hasil

panalungtikan.

Bab V Kacinbekan jeung saran, anu eusina mangrupa kacindekan tina hasil

analisis anu dipedar dina bab IV, jeung saran anu dianggap penting pikeun

(16)

Universitas Pendidikan Indonesia | repository.upi.edu | perpustakaan.upi.edu 30

BAB III

MÉTODE PANALUNGTIKAN

3.1 Desain Panalungtikan

Dina ieu panalungtikan digunakeun pamarekan kualitatif, kalayan

ngagunakeun métodeu déskriptif. Métodeu déskriptif digunakeun pikeun

ngadéskripsikeun salasahiji gejala, kajadian nu kaalaman dina waktu

panalungtikan lumangsung kalayan ngébréhkeun hal-hal nu jadi puseur analisis

sangkan nyangking pedaran nu teleb ngeunaan struktur sintaksis dina majalah

Manglé satuluyna dianalisis. Ari anu didéskripsikeunana nya éta perkara adegan,

wanda, jeung harti kalimah anu aya dina majalah Manglé.

Desain panalungtikan nya éta gemblengan rencana pikeun ngumpulkeun

data dina raraga ngajawab patalékan panalungtikan, sarta téknik analisis atawa

métodeu husus anu rék digunakeun ku panalungtik.

Ieu panalungtikan dipuserkeun kana kalimah singget anu aya dina majalah

Manglé. Anu ditalungtik dina kalimah singget nya éta wanda kalimah singget,

adegan kalimah singget, jeung harti kalimah singget.

Ieu panalungtikan kagolong kana panalungtikan kualitatif anu maké

métodeu déskriptif. Panalungtikan dilaksanakeun kalawan ngagundakkeun desain

(17)

31

Bagan 3.2: Paradigma Panalungtikan

Jejer Panalungtikan

Wangunan Kalimah Singget Basa Sunda

(Tilikan Kana Adegan jeung Harti Kalimah dina Majalah Manglé)

Tujuan Panalungtikan

Ngadéskripsikeun:

1) wangun kalimah singget basa Sunda anu kapanggih dina majalah Manglé;

2) wanda kalimah singget dina éta majalah Manglé;

3) adegan kalimah singget dina éta majalah Manglé, jeung 4) harti kalimah singget dina éta

majalah Manglé.

Rumusan Masalah

1) Naon waé kalimah singget basa Sunda anu kapanggih dina majalah Manglé?

2) Kumaha wanda kalimah singget dina éta majalah Manglé?

3) Kumaha adegan kalimah singget dina éta majalah Manglé?

(18)

32

3.2 Data jeung Sumber Data

Data dina ieu panalungtikan nya éta kalimah singget dina majalah Manglé.

Ku kituna, sumber data tina ieu panalungtikan mangrupa data tinulis. Data tinulis

miboga fungsi salaku panglengkep tina data primer anu geus diolah ku

lembaga-lembaga anu tangtu. pangna leuwih milih ragam basa tinulis, lantaran data tinulis

miboga ciri anu leuwih konsisten, data dina wangun tinulis leuwih baku tibatan

basa lisan. Dokumén laporan, saperti koran, majalah, atawa tabloid Sunda

dianggap rélévan jeung tujuan panalungtikan.

Data dina ieu panalungtikan nya éta sakabéh kalimah singgget dina

sumber tinulis basa Sunda. Ieu data kalimah singget téh nyoko kana adegan,

wanda, jeung harti kalimah.

Sumber data dina ieu panalungtikan nya éta majalah Manglé opat édisi

salila sabulan. Jumlahna aya opat majalah anu medal ti mimiti minggu kahiji nepi

ka minggu kaopat bulan Novémber. No. 2499, 2500, 2501, jeung 2502, taun 2014.

Data kalimah singget diayak tina sakumna rubrik majalah Manglé. Ari

rubrik majalah Manglé, nya éta (1) Lawang Sakéténg, (2) Kaca Tilu, (3) Koropak,

(4) Tamu, (5) Laporan, (6) Kolom, (7) Nyusur Galuh, (8) Munara Cahaya, (9)

Tanya Jawab, (10), Aweuhan Pasundan, (11) Gedong Saté, (12) Katumbiri, (13)

Balé Bandung, (14) Tarucing Cakra, jeung (15) Lempa Lempi Lempong.

3.3 Téhnik Ngumpulkeun Data

Sugiono (2008:224) nétélakeun téhnik data téh nya éta mangrupa léngkah

anu pangstratégisna dina panalungtikan, lantaran tujuan dina ieu panalungtikan

nya éta ngahasilkeun data. Lamun teu apal kumaha carana ngumpulkeun data,

panalungtikan moal meunang data anu sampurna.

Téhnik anu dipaké pikeun ngumpulkeun data nya éta téhnik studi

dokuméntasi, ulikan pustaka atawa studi bibliografis. Téhnik studi dokuméntasi

disebut ogé téhnik téks. Ieu téhnik digunakeun dina ngumpulkeun data anu

dipikabutuh dina ieu panalungtikan, nyaéta pikeun meunangkeun data atawa

(19)

33

téhnik obérvasi pikeun ngumpulkeun data langsung tina objék anu ditalungtik.

Léngkah-léngkah ngumpulkeun data, di antarana waé:

1) Nangtukeun sumber data;

2) Maca majalah Manglé;

3) Nyirian jeung nyatet anu asup kana kalimah singget dina majalah Manglé

kana kartu data; jeung

4) Nyalin kalimah singget tina majalah Manglé kana kartu data.

3.4 Instrumén Panalungtikan

Instrumén anu digunakeun dina ieu panalungtikan nya éta sistim kartu

data. Dina kartu data dipidangkeun informasi nu patali jeung runtuyan abjad

(alfabétis), data kalimah ringkesan, sumber data nu eusina singggetan sumber

data, kaca, paragrap, jeung kalimah.

Conto instrumén nu mangrupa kartu data ébréh ieu di handap.

A

Assalamu’alaikum Wr. Wb. (M2500/4/1/1)

Wanda : Kalimah Salam

Adegan : katerangan

Harti : sanduk-sanduk

Bagan 3.1: Format Kartu Data

3.5 Téhnik Ngolah Data

Bogdan dina Sugiono (2008:244) nétélakeun yén analisis data nya éta

prosés néangan jeung nyusun sacara sistematis data anu kapanggih dina hasil

wawancara, cutatan, jeung bahan-bahan anu lain, supaya paham sarta

pamanggihna bisa diinformasikeun ka nu séjén.

Susan Stainback dina Sugiono (2008:244) nétélakeun yén analisis data nya

(20)

34

digunakeun pikeun maham patalina jeung konsép dina data supaya hipotésis bisa

dimekarkeun.

Spradley dina Sugiono (2008:224) nétélakeun yén analisis data nya éta

mangrupa cara fikir. Hal éta patali jeung ujian sacara sistematis pikeun

nandeskeun bagian, hubungan antara bagian, jeung hubunganana.

Tina sawatara wangenan di luhur, bisa dicindekkeun yén analisis data nya

éta prosés néangan jeung nyusun sacara sistematis data anu kapanggih dina hasil

wawancara, cutatan lapangan, jeung dokuméntasi, ku cara dipasing-pasing data

kana kategori, ngajabarkeun kana unit-unit, ngalakukeun sintésis, nyusun kana

pola, milih mana anu penting jeung anu bakal dipaké diajar, nyieun. kaicindekan

sangkan diri sorangan jeung anu lian paham kana éta kacindekan.

Dina ieu panalungtikan digunakeun téknik analisis unsur langsung, nya éta

téhnik nu digunakeun pikeun meunangkeun gambaran nu jéntré ngeunaan objék

nu ditalungtik. Ngaliwatan ieu téhnik, panalungtik bisa ngaanalisis data nepi ka

réngsé. Ieu téhnik téh miboga ogé fungsi salaku éksplorasi nu bisa méré gambaran

kalayan jéntré ngeunaan masalah jeung méré pituduh ngeunaan cara

ngungkulanana.

Data kalimah singget dina majalah Manglé jadi garapan utama panalungtikan.

Data anu geus dikumpulkeun jeung diréduksi téh tuluy dianalisis dumasar

léngkah-léngkah ieu di handap.

1) Niténan deui data nu geus dikumpulkeun;

2) Méré nomer kode data sacara alfabétis;

3) Nyieun papasingan kalimah singget dumasar kana adegan, wanda, jeung

hartina;

4) Nganalisis jeung ngadéskripsikeun data kalimah singget; jeung

5) Napsirkeun jeung nyieun kacindekan tina hasil panalungtikan.

(21)

BAB V

KACINDEKAN JEUNG SARAN

5.1 Kacindekan

Dumasar kana hasil analisis jeung déskripsi data saperti nu dipidangkeun dina

bab saméméhna, aya sababaraha perkara anu bisa dicindekkeun.

a. Kalimah singget dina majalah Manglé mangrupa kalimah anu umumna

jumlahna aya 2,41 (%); jeung (6) kalimah inkripsi, anu jumlahna aya 0,85

(%). Kalimah singget mibanda pola nu tangtu. Kapanggih aya 12 Pola

panyeluk gaganti jeung ngaran, (4) kanyeri, (5) kakeuheul, (6) tumamprak,

(7) kagét, (8) wawaran, (9) papagon, jeung (10) cita-cita.

5.2. Saran

Dumasar kana kacindekan di luhur aya sawatara saran nu perlu ditepikeun, di

antarana waé, saperti ieu di handap.

a. Ieu panalungtikan téh kakara nganalisis tur medar kalimah singget tina

médium basa tinulis, nya éta majalah Manglé. Masih perlu panalungtikan

kalimah singget anu sumber datana lengkep boh médium basa tulis boh

(22)

59

médium basa lisan. Ku kituna, perlu aya panalungtikan séjén anu ngulik

kalimah singget anu sumberna médium basa lisan.

b. Ieu panaungtikan téh sipatna panalungtikan kualitatif data basa nu sipatna

murni. Perlu panalungtikan séjén anu sipatna ngalarapkeun hasil

panalungtikan kualitatif dina widang atikan, boh di sakola boh di luar

sakola. Mudah-mudahan ieu panalungtikan jadi sumber bahan ajar

pangajaran basa Sunda di sakola.

c. Salian ti bisa dimangpaatkeun dina widang pendidikan atawa pangajaran

basa Sunda di sakola, ieu hasil panalungtikan ogé malahmandar bisa

ngadeudeul kamekaran basa Sunda dina média massa. Jadi bahan

pangjembar pangaweruh boh pikeun praktisi jurnalistik (wartawan), boh

(23)

DAFTAR ACUAN

Alwi, Hasan, dkk. 1993. Tata Bahasa Baku Bahasa Indonesia, Edisi

Kedua.Jakarta: Departemen Pendidikan dan Kebudayaan Republik Indonesia.

Alwasilah, A Chaedar.2009. Pokoknya Kualitatif : Dasar – dasar merancang dan

melakukan Penelitian Kualitatif. Jakarta:Pustaka Jaya. Bandung: Angkasa.

Chaer, Abdul. 2007. Linguistik Umum. Jakarta: Rineka Cipta.

Cook, Walter A. 1971. Introduction to Tagmemic Analysis. New Yrk:

Holt,Rinehart, and Winston.

Danadibrata, R.A. 2009. Kamus Basa Sunda. Bandung: PT Kiblat Buku Utama.

Departemen Pendidikan Nasional. 2008. Kamus Besar Bahasa Indonesia Pusat

Bahasa Edisi Keempat. Jakarta: PT Gramedia Pustaka Utama.

Djajasudarma, T. Fatimah.1993. Metode Linguistik (Ancangan Metode Penelitian

dan Kajian). Bandung: PT Eresco.

Putrayasa, Ida Bagus. 2009. Tata Kalimat Bahasa Indonesia. Bandung: Rafika

Aditama.

Ramlan. 2005. Ilmu Bahasa Indonesia Sintaksis. Jogjakarta: CV. Karyono.

Samsuri. 1987. Analisis Bahasa. Jakarta: Erlangga.

Sudaryat, Yayat. 1995. Ulikan Semantik Sunda. Bandung: CV Geger Sunten.

Sudaryat, Yayat. 2003. Struktur Diatesis Kalimat dalam Bahasa Sunda. Bandung:

Program Pendidikan Bahasa Sunda, FPBS, UPI.

Sudaryat, Yayat. 2004. Elmuning Basa Bandung: Walatra

Sudaryat, Yayat. 2005. Kamus Istilah Elmuning Basa Sunda Bandung: Penerbit

CV Karya IPTEK.

Sudaryat, Yayat. 2007. Tata Basa Sunda Kiwari. Bandung: Penerbit Yrama

Widya.

Sugiyono. 2013. Metode Penelitian Pendidikan Pendekatan Kuantitatif, Kualitatif

dan R&G. Bandung: Penerbit Alfabeta

Sukmadinata, Nana Syaodih. 2009. Metode Penelitian Pendidikan. Bandung:

Remaja Rosdakarya.

Tarigan, Henry Guntur. 1984. Pengajaran Sintaksis. Bandung: Angkasa.

(24)

61

Tarigan, Henry Guntur. 2009. Prinsip-prinsip Dasar Sintaksis. Bandung:

Angkasa.

Tim UPI. 2013. Pedoman Penulisan Karya Ilmiah Universitas Pendidikan