Kriminalistika 2

(1)

Kriminalistikë

TABELA E PËRMBAJTJES: TABELA E PËRMBAJTJES: PJESA

PJESA 1 1 NOCIONI, NOCIONI, NDARJA NDARJA DHE DHE RËNDËSIA RËNDËSIA E E KRIMINALISTIKËSKRIMINALISTIKËS PJESA

PJESA 2 2 METODIMETODIKA KA KRIMIKRIMINALISTNALISTIKE IKE E E HETIMIHETIMIT T TË TË VEPRAVEPRAVEVE PENALE

PENALE PJE

PJESA SA 3 3 NJOHNJOHURI URI TË TË PËRPËRGJIGJITHSHTHSHME ME PËR PËR TEKTEKNIKNIKËNËN KRIMINALISTIKE

KRIMINALISTIKE PJESA

PJESA 4 4 STUDIMI STUDIMI MBI MBI GJURMËTGJURMËT PJESA

PJESA 5 5 STUDIMI STUDIMI MBI MBI ARMËT ARMËT E E ZJARRITZJARRIT PJESA

PJESA 6 6 KRIMI KRIMI I I ORGANIZUAR ORGANIZUAR DHE DHE KONTRABANDAKONTRABANDA PJESA

PJESA 7 7 METODIKA METODIKA E E ZBULIMIT ZBULIMIT DHE DHE SQARIMIT SQARIMIT TË TË VRASJESVRASJES PJESA

PJESA 8 8 METODIKA METODIKA E E ZBULZBULIMIT IMIT DHE DHE SQARIMSQARIMIT IT TË TË KRIMEKRIMEVEVE SEKSUALE

SEKSUALE PJESA

PJESA 9 9 METODIKA METODIKA E E ZBULIMIT ZBULIMIT DHE DHE SQARIMIT SQARIMIT TË TË AKSIDENTEVEAKSIDENTEVE TË TRAFIKUT

TË TRAFIKUT PJESA

PJESA 10 10 METODIKA METODIKA E E ZBULIMIT ZBULIMIT TË TË VJEDHJEVEVJEDHJEVE PJ

PJESESA A 11 11 MEMETOTODIDIKA KA E E ZBZBULULIMIMIT IT DHDHE E SQASQARIRIMIMIT T TËTË KRIMINALITETIT EKOLOGJIK

KRIMINALITETIT EKOLOGJIK PJ

PJESESA A 12 12 MEMETOTODIDIKA KA E E ZBZBULULIMIMIT IT DHDHE E SQASQARIRIMIMIT T TËTË KRIMINALITETIT KOMPJUTERIK

KRIMINALITETIT KOMPJUTERIK Shënim:

Shënim: Skripta është përgatitur në bazë të syllabusit për lëndën “Kriminalistika”Skripta është përgatitur në bazë të syllabusit për lëndën “Kriminalistika” të ligjëruar nga Prof. Fatmir Qollaku. Për përgatitjen e saj janë përdorur burimet dhe të ligjëruar nga Prof. Fatmir Qollaku. Për përgatitjen e saj janë përdorur burimet dhe literatura në vijim: “Kriminalistika, Zbulimi dhe të Provuarit e Krimit” Prof.Dr. Vesel literatura në vijim: “Kriminalistika, Zbulimi dhe të Provuarit e Krimit” Prof.Dr. Vesel Latifi, “Kriminalistika” Dr.Sc Nedzad Korjalic dhe Mr.Sc Driton Muharremi si dhe disa Latifi, “Kriminalistika” Dr.Sc Nedzad Korjalic dhe Mr.Sc Driton Muharremi si dhe disa tema të ligjëruara nga Prof. Fatmir Qollaku gjatë vijimit të semestrit.

tema të ligjëruara nga Prof. Fatmir Qollaku gjatë vijimit të semestrit.

PJESA 1

NOCIONI, LËNDA, OBJEKTI, METODAT, NDARJA DHE

RËNDËSIA E KRIMINALISTIKËS

1. Nocioni i Kriminalistikës

Kriminalistika është shkencë shoqërore që studion krimin, shkaqet dhe metodat për Kriminalistika është shkencë shoqërore që studion krimin, shkaqet dhe metodat për zb

zbuliulimimin n e e krkrimeimeveve11_,_{, fo}_form_rmat_{at e}_{e lu}_luft_ftim_imit_{it të}_{të kr}_krim_imit_it,_{, pa}_para_rand_ndal_alim_imin_{in dh}_dhe_{e ka}_kapj_pjen_{en e}_e

kryerësve të krimeve si dhe të provuarit e veprave penale. Kriminalistika në luftë kryerësve të krimeve si dhe të provuarit e veprave penale. Kriminalistika në luftë kundër krimit përdor metoda e mjete shkencore për zbulimin, hetimin, gjykimin de kundër krimit përdor metoda e mjete shkencore për zbulimin, hetimin, gjykimin de parandalimin e veprave penale. Bazën ligjore të kriminalistikës e përbëjnë Kodi parandalimin e veprave penale. Bazën ligjore të kriminalistikës e përbëjnë Kodi Penal dhe ai i Procedurës Penale.

Penal dhe ai i Procedurës Penale. 1

1

Termi

Termi krimkrim përdoret për shënimin e një sjelljeje të përdoret për shënimin e një sjelljeje të caktuar njerëzore (të realizuar mecaktuar njerëzore (të realizuar me veprimin apo mosveprimin) me të cilën shkelet ligji.

(2)

2. Ndarja trikotome

2.1

2.1 Metodika kriminalistikeMetodika kriminalistike, si pjesë e veçantë e taktikës kriminalistike, studion, si pjesë e veçantë e taktikës kriminalistike, studion fo

formrmat at dhe dhe mëmënyrnyrat at e e krkryeyerjerjes s së së vevepraprave ve pepenanale le (t(tekekniknikën ën dhe dhe tataktktikëikën n ee de

deliklikuenuencëcës) s) dhdhe e përpërcacaktkton on mëmënynyrarat t dhdhe e memetotodadat t më më gjgjithithëpëpërërfsfshirhirësëse e përpër zbulimin, sqarimin dhe parandalimin e kryerjes së disa veprave penale.

zbulimin, sqarimin dhe parandalimin e kryerjes së disa veprave penale. 2.2

2.2 Taktika kriminalistikeTaktika kriminalistike Përkufizimi më i shkurtë i taktikës kriminalistike do tëPërkufizimi më i shkurtë i taktikës kriminalistike do të ishte se ajo është degë e shkencës kriminalistike e cila merret me studimin dhe ishte se ajo është degë e shkencës kriminalistike e cila merret me studimin dhe aplikimin e veprimeve të drejta dhe të dobishme në zbulimin, hulumtimin dhe aplikimin e veprimeve të drejta dhe të dobishme në zbulimin, hulumtimin dhe pengimin e veprave penale. Në kuadër të taktikës kriminalistike studiohet edhe pengimin e veprave penale. Në kuadër të taktikës kriminalistike studiohet edhe pr

prakaktitika ka e e zbzbululimimitit, , huhululumtmtimimitit, , arargugumementntimimit it dhdhe e pepengngimimit it apapo o luluftftimimit it tëtë kriminalitetit

kriminalitetit22 _{në tërësi me qëllim të përsosjes së mënyrave ekzistuese, metodave}_{në tërësi me qëllim të përsosjes së mënyrave ekzistuese, metodave}

dhe rregullave të veprimit si dhe me qëllim të zbulimit, ndriçimit dhe pengimit të dhe rregullave të veprimit si dhe me qëllim të zbulimit, ndriçimit dhe pengimit të veprave penale të cilat nuk janë të natyrës teknike. Taktika kriminalistike, praktikës veprave penale të cilat nuk janë të natyrës teknike. Taktika kriminalistike, praktikës kriminalistike i ofron modelet më optimale të veprimit kriminalistik të karakterit të kriminalistike i ofron modelet më optimale të veprimit kriminalistik të karakterit të përgjithshëm, pra ato që vazhdojnë për të gjitha veprat penale.

përgjithshëm, pra ato që vazhdojnë për të gjitha veprat penale. 2.3

2.3 TeknikTeknika a krimikriminalisnalistiketike Teknika Teknika kriminalistike kriminalistike është është degë degë (nënsistem) (nënsistem) ii kr

krimiiminanalislistitikëkës s që që memerrerret t me me gjegjetjtjenen, , ststudiudimimin, n, pëpërsrshthtatatjen jen dhdhe e avavanancicimin min ee me

metotodadave ve dhe dhe mjmjeteteveve e më më të të pëpërsrshthtatatshmshme e shkshkencencorore-te-tekekniknike e pëpër r lufluftitimimin n ee kriminalitetit nga fusha e shkencave natyrore dhe teknike dhe me qëllim të zbulimit, kriminalitetit nga fusha e shkencave natyrore dhe teknike dhe me qëllim të zbulimit, sigurimit, fiksimit dhe interpretimit të gjurmëve për qëllime zbuluese-dëshmuese. sigurimit, fiksimit dhe interpretimit të gjurmëve për qëllime zbuluese-dëshmuese. Teknika

Teknika kriminalistike kriminalistike fut fut në në procedurën procedurën parapenale parapenale dhe dhe penale penale mjete mjete dhe dhe metodametoda sh

shkekencncorore e dhe dhe teteknknike ike me me qëqëllillim m të të zbzbuliulimimit t dhe dhe sqasqarimrimit it të të gjgjësësenendevdeve e dhedhe rrethanave në lidhje me veprat penale, që janë të rëndësishme për zbulimin dhe rrethanave në lidhje me veprat penale, që janë të rëndësishme për zbulimin dhe sqarimin e veprës penale, identifikimin e kryerësit, objektit të sulmuar dhe të tjerë. sqarimin e veprës penale, identifikimin e kryerësit, objektit të sulmuar dhe të tjerë. Shpr

Shprehjehja a „shk„shkencencoreore-te-teknikknike“ e“ duheduhet t marmarrë rë si si sheshenjë një për për të të gjitgjitha ha metmetodaodat t dhedhe mjet

mjetet et që që mbësmbështehteten ten në në aplaplikimikimin in e e të të arrarrituriturave ave të të shkshkencencave ave natnatyroyrore re dhedhe teknike.

teknike.

3. Detyrat e kriminalistikës në luftën kundër kriminalitetit

3.1 Detyrat kryesore të kriminalistikës në luftën kundër kriminalitetit janë: 3.1 Detyrat kryesore të kriminalistikës në luftën kundër kriminalitetit janë:

3.1.1 gjetja e metodave më efektive dhe përshtatja e metodave ekzistuese 3.1.1 gjetja e metodave më efektive dhe përshtatja e metodave ekzistuese për

për zbzbuliulimimin n e e vevepraprave ve pepenanale le dhe dhe krykryererësësve ve të të tytyre re si si dhe dhe pëpërsrsososjaja,, përshtatja e shfrytëzimi i metodave të shkencave të tjera për këtë qëllim. përshtatja e shfrytëzimi i metodave të shkencave të tjera për këtë qëllim. 3.1.2 zbulimi mbledhja dhe sigurimi i provave mbi veprën e kryer penale si 3.1.2 zbulimi mbledhja dhe sigurimi i provave mbi veprën e kryer penale si dhe mbi fajin e personit të caktuar.

dhe mbi fajin e personit të caktuar.

3.1.3 Gjetja, përsosja dhe shfrytëzimi i metodave më bashkëkohore me rastin 3.1.3 Gjetja, përsosja dhe shfrytëzimi i metodave më bashkëkohore me rastin e marrjes së masave taktike-kriminalistike dhe teknike-kriminalistike dhe të e marrjes së masave taktike-kriminalistike dhe teknike-kriminalistike dhe të veprimeve që kanë karakter hetimor.

veprimeve që kanë karakter hetimor. 2

2

Për dallim nga krimi,

Për dallim nga krimi, kriminalitetikriminaliteti është dukuri masive dhe mund të përcaktohet si tërështë dukuri masive dhe mund të përcaktohet si tërësiësi e atyre aktiviteteve të një ose më shumë personave të realizuar në periudhën e caktuar e atyre aktiviteteve të një ose më shumë personave të realizuar në periudhën e caktuar kohore dhe në rajonin e

kohore dhe në rajonin e caktuar, të cilat janë në kundërshtim me rrecaktuar, të cilat janë në kundërshtim me rregullat juridike dhe përgullat juridike dhe për shkeljen e të cilave është paraparë

(3)

3.1.4 mbledhja, evidencimi dhe studimi i mënyrës së kryerjes së veprave 3.1.4 mbledhja, evidencimi dhe studimi i mënyrës së kryerjes së veprave penale, aplikimit të mjeteve dhe metodave nga ana e kryesve të veprave penale, aplikimit të mjeteve dhe metodave nga ana e kryesve të veprave penale ose veprimet që kanë karakter hetimor.

penale ose veprimet që kanë karakter hetimor.

3.1.5 planifikimi dhe marrja e masave dhe veprimeve operative-taktike dhe 3.1.5 planifikimi dhe marrja e masave dhe veprimeve operative-taktike dhe operative teknike me qëllim të kapjes së kryesve që janë në arrati pas operative teknike me qëllim të kapjes së kryesve që janë në arrati pas kryerjes së veprës penale.

kryerjes së veprës penale. 3.

3.1.1.6 6 ststududimimi i i i pspsikikolologogjijisë së së së dedeklklararimimit it të të pepersrsononit it në në prprococededururënën pa

pararapepenanale le si si dhdhe e të të pjpjesesëmëmararrërësvsve e në në prprooccededururë ë (d(dysyshihimmtataririt, t, tëtë pand

pandehurehurit)it), , dukduke e përfpërfilluillur r rregrregullaullat t dhe dhe parparimet imet e e taktaktiktikës ës dhe dhe tekteknikënikëss kriminalistike.

kriminalistike.

3.1.7 studimi dhe përcaktimi i metodave dhe mjeteve që mund të aplikohen 3.1.7 studimi dhe përcaktimi i metodave dhe mjeteve që mund të aplikohen në luftimin e kriminalitetit.

në luftimin e kriminalitetit.

3.1.8 unifikimi i logjikës së të provuarit dhe të gjykuarit të veprës penale qysh 3.1.8 unifikimi i logjikës së të provuarit dhe të gjykuarit të veprës penale qysh nga të

nga të mëmësusuararit it pëpër r veveprprën ën e e krkryeyer r pepenanale le dederi ri në në mamarrrrjen e jen e vevendndimiimitt gjyqësor.

gjyqësor.

3.1.9 Studimi i mënyrave dhe metodave për arritjen deri te njohuritë fillestare 3.1.9 Studimi i mënyrave dhe metodave për arritjen deri te njohuritë fillestare (indice

(indicet-baza e dyshimit) se t-baza e dyshimit) se është duke u është duke u përgatpërgatitur kryerja e itur kryerja e veprës penale,veprës penale, me qëllim të parandalimit të tyre.

me qëllim të parandalimit të tyre.

4. Heruistika

Krim

Kriminalinalististika ika heurheurististike ike e e parparaqeaqet t vepveprën rën penpenale si ale si dukdukuri uri reareale le dhe dhe njihnjihet et sisi zb

zbululueuese se e e veveprprës ës pepenanale le dhdhe e krkryeyesisit. t. AjAjo o i i shshfrfrytytëzëzon on mjmjetetet et e e vëvëzhzhgigimimit,t, sshhëënniimmeevvee, , ppëërrvvoojjëës s jjeettëëssoorree, , nnjjoohhuurriittë ë nngga a sshhkkeennccaat t tteekknniikkoo natyrore,eksperimentimi etj.

natyrore,eksperimentimi etj.

5. Silogjistika

Kriminal

Kriminalistika silogjististika silogjistike gjithashtu paraqet veprën penale ike gjithashtu paraqet veprën penale si dukuri si dukuri reale por edhereale por edhe si lëndë të ndjekjes penale dhe drejtës penale. Kjo niset nga besueshmëria se si lëndë të ndjekjes penale dhe drejtës penale. Kjo niset nga besueshmëria se personi i caktuar është kryes i veprës penale si dhe shqyrton në mënyrën më të personi i caktuar është kryes i veprës penale si dhe shqyrton në mënyrën më të përsosur nxjerrjen e veprimeve dhe dëshmive nga procesi. Mjetet e kriminalistikës përsosur nxjerrjen e veprimeve dhe dëshmive nga procesi. Mjetet e kriminalistikës silogjistike janë kufizuar me rregullat e procedurës

silogjistike janë kufizuar me rregullat e procedurës

6. Indicia (indicium - shenjë)

Indicia ose bazat e dyshimit janë informatat fillestare të cilat më shumë ose më pak Indicia ose bazat e dyshimit janë informatat fillestare të cilat më shumë ose më pak tregojnë për ekzistimin e veprës penale dhe për lidhjen e afërt apo të largët të tregojnë për ekzistimin e veprës penale dhe për lidhjen e afërt apo të largët të veprave me ndonjë person i cili në mënyrë direkte si kryerës, ose indirekte është i veprave me ndonjë person i cili në mënyrë direkte si kryerës, ose indirekte është i lidhur për veprën. Ato në përpunimin kriminalistik janë udhërrëfyes i domosdoshëm lidhur për veprën. Ato në përpunimin kriminalistik janë udhërrëfyes i domosdoshëm dhe mjet në bazë të së cilit me një siguri më të vogël apo më të madhe mund të dhe mjet në bazë të së cilit me një siguri më të vogël apo më të madhe mund të përfund

përfundohet se fjala është për veprën e ohet se fjala është për veprën e caktcaktuar penale dhe se uar penale dhe se persopersoni i ni i caktcaktuar douar do të mund të ishte kryerës i saj ose i veprës tjetër penale. Në praktikën kriminalistike të mund të ishte kryerës i saj ose i veprës tjetër penale. Në praktikën kriminalistike in

(4)

rëndësishme ndarja e tyre sipas veprës penale dhe kryesit të saj, gjegjësisht indicet rëndësishme ndarja e tyre sipas veprës penale dhe kryesit të saj, gjegjësisht indicet të cilat kanë të bëjnë me veprën penale dhe ato që kanë të bëjnë me kryesin. të cilat kanë të bëjnë me veprën penale dhe ato që kanë të bëjnë me kryesin. indicet mund të ndahen edhe sipas elementeve themelore të veprës penale: vendit, indicet mund të ndahen edhe sipas elementeve themelore të veprës penale: vendit, kohës, mënyrës së kryerjes. Ato mund të paraqiten para kryerjes së veprës penale, kohës, mënyrës së kryerjes. Ato mund të paraqiten para kryerjes së veprës penale, në kohën e kryerjes së veprës penale ose pas kryerjes së veprës penale.

në kohën e kryerjes së veprës penale ose pas kryerjes së veprës penale.

7. Prova

Është objekt i të provuarit,tërësia e fakteve, konstatimi i të cilave është i nevojshëm Është objekt i të provuarit,tërësia e fakteve, konstatimi i të cilave është i nevojshëm për zgjidhjen e drejtë të një çështjeje penale.

për zgjidhjen e drejtë të një çështjeje penale.

PJESA 2

METODIKA KRIMINALISTIKE E HETIMIT TË VEPRAVE PENALE

1. Metodika kriminalistike e hetimit të veprave penale

1.1 Metodik

1.1 Metodika e a e hetimit të kategorhetimit të kategorive të ive të ndryshme të veprave penale nga ana e ndryshme të veprave penale nga ana e sajsaj ndihmon me rekomandimin e saj shkencor për të bërë cilësimin e drejtë të veprës ndihmon me rekomandimin e saj shkencor për të bërë cilësimin e drejtë të veprës penale. Si rrjedhim, në përpunimin e çdo metodike të hetimit të veprave penale penale. Si rrjedhim, në përpunimin e çdo metodike të hetimit të veprave penale merren parasysh kërkesat e shkencës së të drejtës penale, normat dhe institutet merren parasysh kërkesat e shkencës së të drejtës penale, normat dhe institutet penale, të cilat përbëjnë një nga baza te saj juridike. Sfera e zbatimit të metodave e penale, të cilat përbëjnë një nga baza te saj juridike. Sfera e zbatimit të metodave e mjeteve kriminalistike është më e gjerë në procesin e hetimeve parapake se sa në mjeteve kriminalistike është më e gjerë në procesin e hetimeve parapake se sa në atë të gjykimit. Është kështu për arsye se politika gjyqësore dhe prokurori janë atë të gjykimit. Është kështu për arsye se politika gjyqësore dhe prokurori janë pjesëmarrësit e parë të veprimtarisë procedurale.

pjesëmarrësit e parë të veprimtarisë procedurale.

1.2 Planifikimi i veprimeve operative – taktike dhe hetimore bëhet me kombinimin e 1.2 Planifikimi i veprimeve operative – taktike dhe hetimore bëhet me kombinimin e metodave të analizës (zbërthimi i tërësisë në pjesët e saja përbërëse) dhe sintezës metodave të analizës (zbërthimi i tërësisë në pjesët e saja përbërëse) dhe sintezës (bashkimi i pjesëve në tërësi), induksionit dhe deduksionit si dhe analizës. Një vepër (bashkimi i pjesëve në tërësi), induksionit dhe deduksionit si dhe analizës. Një vepër penale unike ndahet në rrethanat e ndryshme që studiohen. Për secilën nga këto penale unike ndahet në rrethanat e ndryshme që studiohen. Për secilën nga këto rrethana ngritën versione në bazë të nëntë pyetjeve kryesore. Pyetjet “e arta” rrethana ngritën versione në bazë të nëntë pyetjeve kryesore. Pyetjet “e arta” (kryesore) paraqesin skeletin e punës në fazën e zbulimit, procedurën parapenale (kryesore) paraqesin skeletin e punës në fazën e zbulimit, procedurën parapenale dhe penale. Nëse këtyre pyetjeve u japim përgjigje të saktë dhe të plotë, atëherë dhe penale. Nëse këtyre pyetjeve u japim përgjigje të saktë dhe të plotë, atëherë mund të konstatohet se është zbuluar dhe provuar e vërteta objektive që ka të bëjë mund të konstatohet se është zbuluar dhe provuar e vërteta objektive që ka të bëjë me veprën penale konkrete. Pyetjet “e arta” (kryesore) të kriminalistikës janë:

me veprën penale konkrete. Pyetjet “e arta” (kryesore) të kriminalistikës janë:

Çka

Çka (ka ndodhur)?(ka ndodhur)?

Kush

Kush(është kryesi)?(është kryesi)?

Kur

Kur (e ka kryer)?(e ka kryer)?

Ku

Ku (e ka kryer)?(e ka kryer)?

Si

Si(është kryer)?(është kryer)?

Me çka

Me çka (është kryer)?(është kryer)?

Pse

Pse (është kryer?(është kryer?

Kënd ose me çka Kënd ose me çka??

Me kë

(5)

1.3 Të gjitha pyetjet kryesore dhe përgjigjet e tyre përbëjnë tërësinë organike, 1.3 Të gjitha pyetjet kryesore dhe përgjigjet e tyre përbëjnë tërësinë organike, prandaj duhet caktuar dhe zgjidhur si të tilla. Struktura e nëntë pyetjeve tregon prandaj duhet caktuar dhe zgjidhur si të tilla. Struktura e nëntë pyetjeve tregon degëzimin e tyre në dy drejtime. Përgjigjet e pyetjeve “çka”, “kur”, “ku”, “si” dhe degëzimin e tyre në dy drejtime. Përgjigjet e pyetjeve “çka”, “kur”, “ku”, “si” dhe “m

“me e çkçka” a” ndrndriçiçojojnë në në në rerend nd të të paparë rë ananën ën obobjekjektitive ve të të veveprëprës s pepenanale, le, ndëndërsrsaa përgjigjet pyetjeve “pse”, “kush” dhe “me kë” kanë të bëjnë kryesisht me momente përgjigjet pyetjeve “pse”, “kush” dhe “me kë” kanë të bëjnë kryesisht me momente subjektive të kësaj vepre.

subjektive të kësaj vepre.

2. Luftimi bashkëkohor i kriminalitetit

2.1 Parandalimi dhe luftimi i suksesshëm i kriminalitetit nuk mund të mbështetet 2.1 Parandalimi dhe luftimi i suksesshëm i kriminalitetit nuk mund të mbështetet vetëm në metoda e mjete të kriminalistikës. Në këtë drejtim është e domosdoshme vetëm në metoda e mjete të kriminalistikës. Në këtë drejtim është e domosdoshme njohja e shkencave të tjera të cilat lëndë studimi kanë kriminalitetin (e drejta njohja e shkencave të tjera të cilat lëndë studimi kanë kriminalitetin (e drejta penale, e drejta e procedurës penale, kriminologjia, politika kriminale, mjekësia penale, e drejta e procedurës penale, kriminologjia, politika kriminale, mjekësia ligjore, psikologjia etj). Edhe pse të gjitha këto shkenca e studiojnë kriminalitetin, ligjore, psikologjia etj). Edhe pse të gjitha këto shkenca e studiojnë kriminalitetin, nga aspekte të ndryshme, duke e krahasuar kriminalistikën me shkenca të tjera, nga aspekte të ndryshme, duke e krahasuar kriminalistikën me shkenca të tjera, vëmendje e theksuar i është kushtuar raportit të kriminalistikës me kriminologjinë. vëmendje e theksuar i është kushtuar raportit të kriminalistikës me kriminologjinë. Kriminalistika dhe Kriminologjia e studiojnë kriminalitetin nga aspekte të ndryshme, Kriminalistika dhe Kriminologjia e studiojnë kriminalitetin nga aspekte të ndryshme, Krim

Kriminalinalististika ngika nga asa aspekpekti ti i zbui zbulimilimit të vt të vepraeprave peve penalnale dhe ke dhe kryeryerësvrësve e kurskursee Kr

Krimiiminonolologjigjia a në në rerelalacicion on më më të të gjegjerërë, , nga nga asaspekpekti ti i i këkërkrkimiimit t të të shkshkaqaqeveve e dhdhee kushteve e formave të paraqitjes së veprave të caktuara penale.

kushteve e formave të paraqitjes së veprave të caktuara penale. 2

2.2 .2 Me Me aananalilizëzën n e e foformrmavave e kokonknkrretete e ttë ë krkrimimininaalilitetettit it babashshkëkëkokohohor r dhdhee përgjithësimin e rezultateve të fituara (gjendjet, dinamikat, trendët) është vërtetuar përgjithësimin e rezultateve të fituara (gjendjet, dinamikat, trendët) është vërtetuar se kriminaliteti i sotëm si në Republikën e Kosovës ashtu edhe në botë ka këto se kriminaliteti i sotëm si në Republikën e Kosovës ashtu edhe në botë ka këto karakteristika:

karakteristika: 2.2.1

2.2.1 Modifikimi i dukurive ekzistuese dhe paraqitja e formave të rejaModifikimi i dukurive ekzistuese dhe paraqitja e formave të reja të

të kriminkriminalitealitetittit (P(Pararaqaqititja ja e e foformrmavave e të të rereja ja të të krkrimimininalalititetetit it ësështhtëë kushtëzuar me ndryshimet e krijuara në sferat e shumta të jetës shoqërore, kushtëzuar me ndryshimet e krijuara në sferat e shumta të jetës shoqërore, për

përpaparimrimin in e e shshkekencncës ës dhe dhe teteknknolologogjisjisë, ë, ndrndrysyshimhimin in e e mamarrrrëdhëdhënënievievee pronësore,

pronësore, rregullativës rregullativës legjislative legjislative etj.etj. 2.2.2

2.2.2 MasiMasiviteti viteti i i shprehshprehjes jes krimikriminalenale (Të dhënat ekzistuese statistikore(Të dhënat ekzistuese statistikore për gjendjen dhe lëvizjet e kriminalitetit në nivelin botëror-global tregojnë që për gjendjen dhe lëvizjet e kriminalitetit në nivelin botëror-global tregojnë që numri i veprave penale të kryera është absolutisht në rritje.

numri i veprave penale të kryera është absolutisht në rritje. 2.2.3

2.2.3 Organizimi i veprimit kriminalOrganizimi i veprimit kriminal (Veprimtaria e organizuar kriminale, e(Veprimtaria e organizuar kriminale, e motivuar me dëshirën për ngritje të profitit nënkupton organizmin kualitativ motivuar me dëshirën për ngritje të profitit nënkupton organizmin kualitativ të

të pupunësnës, , ndandarjerjen n e e rorolevleve e në në krkryeyerjerjen n e e akaktivtiviteiteteteve ve të të drdrejtejtpëpërdrrdrejejtata,, zgjerimin, ndikimin dhe mbulimin e rajonit më të gjerë si territor ashtu edhe zgjerimin, ndikimin dhe mbulimin e rajonit më të gjerë si territor ashtu edhe në sferat e jetës ku janë të përfshirë.

në sferat e jetës ku janë të përfshirë. 2.2.4

2.2.4 LëvLëvizsizshmëhmëria ria e e krykryerëerësve sve të të vepvepravrave e penpenaleale (Lëviz(Lëvizshmëria shmëria ee kry

kryerëserësve ve të të vepvepravrave e penapenale le ëshështë të shpeshpesh sh parparakuakusht sht i i rënrëndësdësishëishëm m përpër kr

kryeyerjrjen en me me susukskses es të të veveprpravave e të të cacaktktuauara ra pepenanale le (k(konontrtrababanandidimi mi ii narkotikëve nga territori i vendeve ku prodhohen, mallrat teknike nga rajoni narkotikëve nga territori i vendeve ku prodhohen, mallrat teknike nga rajoni ku çmimi është më i ulët, furnizimi me armë dhe municion në regjionin ku ku çmimi është më i ulët, furnizimi me armë dhe municion në regjionin ku është më lehët të arrihet deri te ato etj.).

(6)

2.2.5

2.2.5 PërsërPërsëritësiitësit-Rect-Recidiviidivistët stët (( Të Të dhënat dhënat tregojnë tregojnë se se në në numrin numrin ee tërësishëm të personave të dënuar një të pestën e përbëjnë tërësishëm të personave të dënuar një të pestën e përbëjnë përsëritësit-re

recicidivdivististëtët. . FaFaktkti i se se pëpërsrsërëritëitësitsit-re-recicidivdivisistëtët t vevendondosin sin në në përpërsësëritritjen jen ee aktiviteteve kriminale e bënë këtë kategori të kryerësve të veprave penale aktiviteteve kriminale e bënë këtë kategori të kryerësve të veprave penale veçanërisht të rrezikshëm për shoqërinë.

veçanërisht të rrezikshëm për shoqërinë. 2.2.6

2.2.6 Specializimi i kryerësve të veprave penaleSpecializimi i kryerësve të veprave penale (Me zgjedhjen e një lloji(Me zgjedhjen e një lloji të

të cacaktktuauar r të të veveprpravave e pepenanalele, , usushthtririmimin n dhdhe e apaplilikikimimin n e e shshpepeshshtë të tëtë mënyrave të caktuara të kryerjes së tyre, disa kryerës e ndërtojnë stilin e mënyrave të caktuara të kryerjes së tyre, disa kryerës e ndërtojnë stilin e tyre vetanak të veprimtarisë kriminale.

tyre vetanak të veprimtarisë kriminale. 2.2.7

2.2.7 ProfesionalizimiProfesionalizimi (Për herë e më shumë ka kryerës të veprave penale(Për herë e më shumë ka kryerës të veprave penale me shprehinë e zhvilluar drejt sjelljes së përgatitur mirë kriminale, të cilën e me shprehinë e zhvilluar drejt sjelljes së përgatitur mirë kriminale, të cilën e ndë

ndërmrmararrin rin rrrregegullullishisht t në në rarajojonin nin e e gjegjerë rë dhdhe e të të cicilalat t pëpër r ta ta popothuthuajsajsee paraqesin profesion të përhershëm).

paraqesin profesion të përhershëm). 2.2.8

2.2.8 Keqpërdorimi i të arriturave shkencore-teknikeKeqpërdorimi i të arriturave shkencore-teknike (Niveli i tanishëm(Niveli i tanishëm I zhvillimit shkencor i shoqëruar me të arritura teknike ofron mundësinë e I zhvillimit shkencor i shoqëruar me të arritura teknike ofron mundësinë e keqpërdorimit për qëllime kriminale si në fazën e përgatitjes ashtu edhe me keqpërdorimit për qëllime kriminale si në fazën e përgatitjes ashtu edhe me ra

raststin in e e krkryeyerjerjes s së së vevepraprave ve të të shushumtmta a pepenanale le në në lëlëmimin n e e proprodhdhimiimit t tëtë dr

drogogavave e sisintntetetikike, e, pëpërgrgatatititjejen n dhdhe e bëbërjrjen en e e fafalslsififikikimimeveve, e, në në lëlëmimin n ee kriminalitetit kompjuterik, te përgjimi i paautorizuar dhe incizimi tonik, te kriminalitetit kompjuterik, te përgjimi i paautorizuar dhe incizimi tonik, te krimet e ndryshme që janë kryer me mjete të ndryshme për paaftësim, te krimet e ndryshme që janë kryer me mjete të ndryshme për paaftësim, te vrasjet e kryera me ndihmën e mjeteve eksplozive me aktivizim në largësi, vrasjet e kryera me ndihmën e mjeteve eksplozive me aktivizim në largësi, materieve radioaktive etj.)

materieve radioaktive etj.) 2.2.9

2.2.9 Aplikimi i dhunësAplikimi i dhunës (Animi nga dhuna gjatë kryerjes së disa veprave(Animi nga dhuna gjatë kryerjes së disa veprave penale ka për qëllim të pamundësojë zbulimin e kryerësve dhe të ështirësojë penale ka për qëllim të pamundësojë zbulimin e kryerësve dhe të ështirësojë dëshmimin e veprimtarisë së tyre kriminale dhe sipas rregullit përbëhet nga dëshmimin e veprimtarisë së tyre kriminale dhe sipas rregullit përbëhet nga fr

frikikësësimimi i mamadjdje e ededhe he në në elelimimininimimin in e e pepersrsononavave e që që tetentntojojnë në që që t’t’uu kundërvihen dhe të mundësojnë ose ndihmojnë zbulimin dhe dënimin e tyre. kundërvihen dhe të mundësojnë ose ndihmojnë zbulimin dhe dënimin e tyre.

3. Alibi

Alibi nënkupton „në vendin tjetër”. Në praktikë kjo është dëshmi që e ofron i Alibi nënkupton „në vendin tjetër”. Në praktikë kjo është dëshmi që e ofron i dyshuari apo i akuzuari lidhur me mospraninë e tij në kohën dhe në vendin e dyshuari apo i akuzuari lidhur me mospraninë e tij në kohën dhe në vendin e ngjarjes. Pra mund të thuhet se alibia është provë e llojit të vet të pafajësisë së ngjarjes. Pra mund të thuhet se alibia është provë e llojit të vet të pafajësisë së ndonjë personi e cila vërteton se personi i caktuar në të cilin dyshohet se ka kryer ndonjë personi e cila vërteton se personi i caktuar në të cilin dyshohet se ka kryer vepër penale, në kohën kur vepra është kryer ka qenë në vend tjetër, e jo në vendin vepër penale, në kohën kur vepra është kryer ka qenë në vend tjetër, e jo në vendin e veprës penale. “vërtetimi i alibisë ka kuptim vetëm nëse paraprakisht është e veprës penale. “vërtetimi i alibisë ka kuptim vetëm nëse paraprakisht është vërtetuar saktë koha dhe vendi i kryerjes së veprës penale”. Alibia e vërtetuar saktë vërtetuar saktë koha dhe vendi i kryerjes së veprës penale”. Alibia e vërtetuar saktë është provë e pathyeshme se personi i caktuar nuk e ka kryer veprën penale, kurse është provë e pathyeshme se personi i caktuar nuk e ka kryer veprën penale, kurse në anën tjetër alibia e rrejshme ose e dyshimtë nuk është provë e fortë për të në anën tjetër alibia e rrejshme ose e dyshimtë nuk është provë e fortë për të dyshuarin se nuk e ka kryer veprën penale. Alibia e rrejshme mund të jetë edhe dyshuarin se nuk e ka kryer veprën penale. Alibia e rrejshme mund të jetë edhe rezultat i hutimit apo harresës së të dyshuarit.

rezultat i hutimit apo harresës së të dyshuarit.

4. Kapja në Flagrancë

Kapja në flagrancë nënkupton kapjen e një personi te caktuar ne kryerje e sipër, ne Kapja në flagrancë nënkupton kapjen e një personi te caktuar ne kryerje e sipër, ne

(7)

të një vepre penale. Për te qene e tillë duhet te jete fiksuar rregullisht me formën të një vepre penale. Për te qene e tillë duhet te jete fiksuar rregullisht me formën përkatëse procedurale (procesverbal).

përkatëse procedurale (procesverbal).

PJESA 3

NJOHURI TË PËRGJITHSHME PËR TEKNIKËN

KRIMINALISTIKE

1. Përkufizimi i teknikës kriminalistike

Teknika

Teknika kriminalistike kriminalistike është është degë degë (nënsistem) (nënsistem) i i kriminalistikës kriminalistikës që që merret merret meme gje

gjetjtjen, en, ststududimiimin, n, pëpërshrshtatatjetjen n dhe dhe avavanancicimin min e e memetotodadave ve dhdhe e mjmjeteteveve e më më tëtë përshtatshme shkencore-teknike për luftimin e kriminalitetit nga fusha e shkencave përshtatshme shkencore-teknike për luftimin e kriminalitetit nga fusha e shkencave natyro

natyrore re dhe teknike dhe dhe teknike dhe me qëllim me qëllim të zbulimit, sigurimit, fiksimit dhe të zbulimit, sigurimit, fiksimit dhe interprinterpretimitetimit të

të gjugjurmrmëvëve e për për qëqëllillime me zbzbuluuluesese-de-dësëshmhmuesuese. e. TekTekniknika a krkrimiminainalislistitike ke fut fut nënë procedurën parapenale dhe penale mjete dhe metoda shkencore dhe teknike me procedurën parapenale dhe penale mjete dhe metoda shkencore dhe teknike me qëllim të zbulimit dhe sqarimit të gjësendeve dhe rrethanave në lidhje me veprat qëllim të zbulimit dhe sqarimit të gjësendeve dhe rrethanave në lidhje me veprat pe

penanale, le, që që jajanë në të të rërëndëndësissishmhme e për për zbzbululimiimin n dhdhe e sqasqarimrimin in e e veveprprës ës pepenanale,le, identifikimin e kryerësit, objektit të sulmuar dhe të tjerë. Shprehja identifikimin e kryerësit, objektit të sulmuar dhe të tjerë. Shprehja „shkencore-teknik

teknike“ duhet marrë si e“ duhet marrë si shenjë për të shenjë për të gjitha metodagjitha metodat dhe t dhe mjetemjetet që t që mbështmbështeten nëeten në aplikimin e të arriturave të shkencave natyrore dhe teknike.

aplikimin e të arriturave të shkencave natyrore dhe teknike.

2. Ndarja e teknikës kriminalistike

2.1 Sot, teknika kriminalistike si nocion unik nga arsyet didaktike kushtimisht mund 2.1 Sot, teknika kriminalistike si nocion unik nga arsyet didaktike kushtimisht mund të ndahet në:

të ndahet në:

2.1.1 Teknikën kriminalistike operative 2.1.1 Teknikën kriminalistike operative 2.1.2 Laboratorike ose hetimore

2.1.2 Laboratorike ose hetimore

3. Identifikimi i Personit në bazë të

3. Identifikimi i Personit në bazë të tipareve të jashtme

tipareve të jashtme

Përcaktimi i njeriut ose i sendit konkret në identifikimin kriminalistik arrihet në dy Përcaktimi i njeriut ose i sendit konkret në identifikimin kriminalistik arrihet në dy faza. Në fazën e parë përcaktohet përkatësia grupore e objektit të identifikuar faza. Në fazën e parë përcaktohet përkatësia grupore e objektit të identifikuar (bëhet krahasimi, nëse përputhen shenjat e përgjithshme) dhe në fazën e dytë, nga (bëhet krahasimi, nëse përputhen shenjat e përgjithshme) dhe në fazën e dytë, nga numri i objekteve të këtij grupi, përcaktohet objekti konkret.

numri i objekteve të këtij grupi, përcaktohet objekti konkret.

Identifikimi i personit ka për qëllim: të përcaktojë personin e kryesit të panjohur, a Identifikimi i personit ka për qëllim: të përcaktojë personin e kryesit të panjohur, a është ai person recidivist, ti zbulojë emrat falso, ta përcaktoj personalitetin e të është ai person recidivist, ti zbulojë emrat falso, ta përcaktoj personalitetin e të sëmurit shpirtëror, ta vërtetojë identifikimin e kufomës. Mjetet për identifikimin sëmurit shpirtëror, ta vërtetojë identifikimin e kufomës. Mjetet për identifikimin kr

krimiiminanalislistitik k jajanë: në: lislista ta ababececediedikeke, , anantrtropopomometetriaria, , dadaktktiloiloskskopopiaia, , fofototogragrafia fia ee përshkruar etj.

përshkruar etj.

4. Antropometria 4. Antropometria

Metodat shkencore për identifikimin e personit filluan të përdoren në gjysmën e Metodat shkencore për identifikimin e personit filluan të përdoren në gjysmën e dytë të shekullit XIX. Në vitin 1840 doli teoria se nuk ka dy

dytë të shekullit XIX. Në vitin 1840 doli teoria se nuk ka dy njerëz që të kenë masanjerëz që të kenë masa të njëjta (astronomi, statistikani dhe matematikani belg Lamber-Adolphe-Quetelet). të njëjta (astronomi, statistikani dhe matematikani belg Lamber-Adolphe-Quetelet). Në bazë të kësaj teorie, në vitin 1880, kriminalisti francez Alphonse Bertillon i Në bazë të kësaj teorie, në vitin 1880, kriminalisti francez Alphonse Bertillon i

(8)

zëvendësoi metodat e vjetra të identifikimit (d.m.th paradën e identifikimit) me zëvendësoi metodat e vjetra të identifikimit (d.m.th paradën e identifikimit) me metodën e re, e cila mori emrin Antropometria. Kjo metodë u përdor në atë kohë metodën e re, e cila mori emrin Antropometria. Kjo metodë u përdor në atë kohë për të bërë identifikimin e personit në bazë të matjeve kockore të trupit të njeriut, si për të bërë identifikimin e personit në bazë të matjeve kockore të trupit të njeriut, si shtati, gjatësia dhe gjerësia e kohës, gjatësia e gishtit të mesëm e gishtit të vogël, e shtati, gjatësia dhe gjerësia e kohës, gjatësia e gishtit të mesëm e gishtit të vogël, e deri në fund të gishtit të mesëm të dorës së majtë, të këmbës së majtë e tjera. deri në fund të gishtit të mesëm të dorës së majtë, të këmbës së majtë e tjera. Metoda antropometrike, në atë kohë kishte të meta të cilat shkaktoheshin nga Metoda antropometrike, në atë kohë kishte të meta të cilat shkaktoheshin nga mungesa e njohurive të personave të ngarkuar për të bërë matjet kockore me mungesa e njohurive të personave të ngarkuar për të bërë matjet kockore me in

inststrurumementnte e pëpërkrkatatësëse e ngnga a ndndryryshshimimet et që që pëpësoson n njnjereriu iu gjgjatatë ë rrrrititjejes, s, ngngaa ngjashmëria që kanë binjakët në pjesë të ndryshme të trupi etj.

ngjashmëria që kanë binjakët në pjesë të ndryshme të trupi etj.

5. Fotografia kriminalistike 5. Fotografia kriminalistike

Fotografia kriminalistike është sistem i metodave dhe supozimeve shkencore që Fotografia kriminalistike është sistem i metodave dhe supozimeve shkencore që mbështeten në të, mënyra dhe lloj i incizimit fotografik që shfrytëzohet me rastin e mbështeten në të, mënyra dhe lloj i incizimit fotografik që shfrytëzohet me rastin e mbledhjes dhe fiksimit si dhe të hetimit të gjurmëve dhe gjësendeve kriminalistike mbledhjes dhe fiksimit si dhe të hetimit të gjurmëve dhe gjësendeve kriminalistike dhe realizimit të masave dhe veprimeve të tjera operative dhe hetuese në luftimin e dhe realizimit të masave dhe veprimeve të tjera operative dhe hetuese në luftimin e kriminalitetit.

kriminalitetit.

Fotografia kriminalistike dallon nga fotografia e përgjithshme sipas bazës juridike Fotografia kriminalistike dallon nga fotografia e përgjithshme sipas bazës juridike për aplikimin e saj, cakun e aplikimit, specifikave të objektit të incizimit dhe sipas për aplikimin e saj, cakun e aplikimit, specifikave të objektit të incizimit dhe sipas rregullave të incizimit. Për nevoja të identifikimit më së shumti shfrytëzohen në rregullave të incizimit. Për nevoja të identifikimit më së shumti shfrytëzohen në evidenc

evidencën ën kriminakriminalistike „albumet e listike „albumet e fotofotografivgrafive“ e“ (albumi i (albumi i kriminelkriminelëve) për ëve) për njohjennjohjen e kryerësve të veprave penale nga na e viktimave dhe dëshmitarëve okularë.

e kryerësve të veprave penale nga na e viktimave dhe dëshmitarëve okularë.

6. Fotografia e përshkruar dhe Fotoroboti 6. Fotografia e përshkruar dhe Fotoroboti

Nevoja për mënyrën e veçantë të identifikimit paraqitet kur ekziston dëshmitari Nevoja për mënyrën e veçantë të identifikimit paraqitet kur ekziston dëshmitari okular, por personi i dyshuar është i panjohur. Në rastet e tilla mënyra e vetme okular, por personi i dyshuar është i panjohur. Në rastet e tilla mënyra e vetme është që dëshmitari okular të përshkruajë kryerësin e veprës penale, kështu në është që dëshmitari okular të përshkruajë kryerësin e veprës penale, kështu në bazë të

bazë të përshkrpërshkrimit të imit të dhënë rikonstrukdhënë rikonstruktohet fytyratohet fytyra. . RikonsRikonstruktimtruktimi i i i fytyrfytyrës kryhetës kryhet në dy mënyra: me dorë të lirë (artisti-portretisti në bazë të përshkrimit skicon në dy mënyra: me dorë të lirë (artisti-portretisti në bazë të përshkrimit skicon fytyrën e kryerësit të veprës penale) dhe me ndihmën e pajisjes speciale të quajtur fytyrën e kryerësit të veprës penale) dhe me ndihmën e pajisjes speciale të quajtur foto-robot.

foto-robot.

PJESA 4

STUDIMI MBI GJURMËT

1. Traselologjia

Traseolgjia

Traseolgjia studion studion gjurmët gjurmët që që ka ka lënë lënë objektet objektet me me një një strukturë strukturë të të jashtme jashtme tëtë cakt

caktuar. Detyrë themelouar. Detyrë themelore e re e saj është identifikimsaj është identifikimi i i i atij objekti që ka atij objekti që ka lënë gjurmë silënë gjurmë si dhe

dhe mëmënyrnyra a se se si si jajanë në lëlënë në atato. o. IdIdenentiftifikikimi imi trtrasaseoeologlogjik jik ka ka për për detdetyryrë ë ededhehe identifikimin e të tërës në bazë të pjesëve, d.m.th, përcaktimin e objektit, pjesët e identifikimin e të tërës në bazë të pjesëve, d.m.th, përcaktimin e objektit, pjesët e të cilit më parë i përkitnin një të tëre. Në këtë mënyrë traseologjia studion gjurmët, të cilit më parë i përkitnin një të tëre. Në këtë mënyrë traseologjia studion gjurmët, të cilat pasqyrojnë strukturën e jashtë të objekteve dhe ndjek identifikimin e këtyre të cilat pasqyrojnë strukturën e jashtë të objekteve dhe ndjek identifikimin e këtyre objekteve dhe sqarimin e rrethanave që kanë të bëjnë me mekanizmin e formimit të objekteve dhe sqarimin e rrethanave që kanë të bëjnë me mekanizmin e formimit të

(9)

kë

këtytyre re gjugjurmërmëveve. . DeDetytyra ra e e trtrasaseoeolologjigjisë së ësështhtë ë sqsqararimi imi i i rrrretethahananave ve se se si si jajanënë formuar gjurmët.

formuar gjurmët.

2. Mikrogjurmët

2.1

2.1 MikMikrogrogjurmjurmët ët janë janë gjurgjurmë më përpërmbambajtja jtja infoinformarmative tive e e të të cilacilave ve qëndqëndron ron nënnën pragun e shqisave të njeriut, andaj këto ndryshime kriminologjikisht relevante nuk pragun e shqisave të njeriut, andaj këto ndryshime kriminologjikisht relevante nuk mund të vërehen me shqisat dhe ekzistimi i të cilave presupozohet dhe të cilat mund të vërehen me shqisat dhe ekzistimi i të cilave presupozohet dhe të cilat mund të

mund të bëhen zbuluese-dbëhen zbuluese-dëshmuese vetëm me aplikimin e ëshmuese vetëm me aplikimin e principeprincipeve të ve të gjurmimitgjurmimit kriminalistike-teknike, si dhe me zhvillimin e metodave dhe mjeteve për sigurimin kriminalistike-teknike, si dhe me zhvillimin e metodave dhe mjeteve për sigurimin dhe vlerësimin e tyre.

dhe vlerësimin e tyre.

2.2 Mikrogjurmët janë aq të shumëllojshme sa është e vështirë, për të mos thënë e 2.2 Mikrogjurmët janë aq të shumëllojshme sa është e vështirë, për të mos thënë e pamundur të bëhet klasifikimi i tyre shkencorë. Në vija të përgjithshme, duke u pamundur të bëhet klasifikimi i tyre shkencorë. Në vija të përgjithshme, duke u mbështetur në prejardhjen e tyre, mund të bëhet ky klasifikim:

mbështetur në prejardhjen e tyre, mund të bëhet ky klasifikim: 2.2.1

2.2.1 Grupi i mikrogjurmëve me prejardhje biologjikeGrupi i mikrogjurmëve me prejardhje biologjike, ku përfshihen, ku përfshihen fijet e flokut të njeriut, qimet e kafshëve, fijet e tekstileve etj.

fijet e flokut të njeriut, qimet e kafshëve, fijet e tekstileve etj. 2.2.2

2.2.2 GrupGrupi i i i mikromikrogjurgjurmëve mëve me me prejaprejardhjrdhje e orgaorganikenike, ku përfshihen, ku përfshihen karburantet, bojërat, lubrifikantët etj.

karburantet, bojërat, lubrifikantët etj. 2.2.3

2.2.3 Grupi i mikrogjurmëve me prejardhje inorganikeGrupi i mikrogjurmëve me prejardhje inorganike, ku përfshihen, ku përfshihen mikr

mikropjopjesë esë të të metmetalealeve ve të të ndryndryshmshme e dhe dhe mikmikrooroobjekbjekte te tjetjera ra me me oriorigjingjinëë inorganike.

inorganike. 2.2.4

2.2.4 Grupi i mikrogjurmëve me prejardhje të përzier Grupi i mikrogjurmëve me prejardhje të përzier , ku përfshihen, ku përfshihen mikro-objektet e natyrës biologjike, organike dhe inorganike.

mikro-objektet e natyrës biologjike, organike dhe inorganike.

3. Makrogjurmët

Makrogjurmët

Makrogjurmët papararaqeqesin sin gjugjurmrmë ë të të dukdukshshme me të të dimdimenensiosioneneve ve më më të të mëmëdhadha..

Makro

Makrogjurmët kryesisht vërehen lehtë, pa gjurmët kryesisht vërehen lehtë, pa përdorimpërdorimin in e e mjetevmjeteve e të posaçme, lehtëtë posaçme, lehtë fiksohen dhe kjo kryesisht nuk theksohet posaçërisht.

fiksohen dhe kjo kryesisht nuk theksohet posaçërisht.

4. Daktiloskopia

Daktiloskopia

Daktiloskopia ësështhtë ë memetotoda da më më e e sisigurgurt t dhe dhe më më e e përpërhahapur pur babashshkëkëkokohohore re ee

vërtetimit të identitetit të personave në bazë të vijave papilare. Bëhet fjalë për vërtetimit të identitetit të personave në bazë të vijave papilare. Bëhet fjalë për shfrytëzimin e vijave papilare në gishtërinj, shuplaka dhe shputat e njerëzve me shfrytëzimin e vijave papilare në gishtërinj, shuplaka dhe shputat e njerëzve me qëllim të vërtetimit të identitetit.

qëllim të vërtetimit të identitetit.

William James Herschel

William James Herschel i pari i i pari i ka përdorur shenjaka përdorur shenjat e t e gishtërgishtërinjve për identifikiminjve për identifikimin ein e

personave që kishin bërë kërkesë për pensionim në vitet e gjashtëdhjeta të shekullit personave që kishin bërë kërkesë për pensionim në vitet e gjashtëdhjeta të shekullit 19 në Indi. Ka treguar se forma e vijave nuk ndryshon me moshën.

(10)

Nga

Nga pikëpikëpampamja ja krikriminaminalistlistike, ike, me me anëanën n e e dakdaktilotiloskoskopisë pisë vërvërtettetoheohet t idenidentittiteti eti ii personave të gjallë dhe të vdekur dhe identiteti i shkaktuesit të ndonjë gjurme. Vijat personave të gjallë dhe të vdekur dhe identiteti i shkaktuesit të ndonjë gjurme. Vijat papilare krijohen në muajin e katërt embrional dhe dukja e tyre nuk ndërron prej papilare krijohen në muajin e katërt embrional dhe dukja e tyre nuk ndërron prej lind

lindjes e jes e deri në vdekje (dederi në vdekje (dekomkompozpozimi i imi i truptrupit). it). VizaVizatimetimet e t e vijavijave papilave papilare janëre janë strikt individuale. Kjo do të thotë se nuk ekzistojnë dy njerëz me vizatimin identik të strikt individuale. Kjo do të thotë se nuk ekzistojnë dy njerëz me vizatimin identik të vijave papilare. Në rast të lëndimit të epidermisit, me shërimin krijohen imazhet e vijave papilare. Në rast të lëndimit të epidermisit, me shërimin krijohen imazhet e njëjta të vizatimit të vijave papilare.

njëjta të vizatimit të vijave papilare.

5. Gjurmët e Gjakut

Gjurmët e gjakut kanë rëndësi të posaçme, sidomos për shkak se ato mund të Gjurmët e gjakut kanë rëndësi të posaçme, sidomos për shkak se ato mund të gjenden në ato raste kur kemi

gjenden në ato raste kur kemi të bëjmë me vepra të të bëjmë me vepra të rënda penale. Në bazë të tyrerënda penale. Në bazë të tyre është e mundshme të bëhen prova e të dhënave të rëndësishme dhe të rrethanave është e mundshme të bëhen prova e të dhënave të rëndësishme dhe të rrethanave përkitazi me ndriçimin e veprës penale në bazë të tyre.

përkitazi me ndriçimin e veprës penale në bazë të tyre.

Në vendin e ngjarjes gjurmët e gjakut duhet kërkuar në ato vende ku nuk bien në sy Në vendin e ngjarjes gjurmët e gjakut duhet kërkuar në ato vende ku nuk bien në sy në shikim të parë, sepse ato nuk i ka vërejtur as kryesi e as ka bërë përpjekje ti në shikim të parë, sepse ato nuk i ka vërejtur as kryesi e as ka bërë përpjekje ti eliminojë. Te kryesi gjurmët e gjakut duhet kërkuar në rrobat e tij, në të mbathurat, eliminojë. Te kryesi gjurmët e gjakut duhet kërkuar në rrobat e tij, në të mbathurat, në trup. Te viktima, zakonisht gjurmët e gjakut shihen lehtë, prandaj nuk kërkojë në trup. Te viktima, zakonisht gjurmët e gjakut shihen lehtë, prandaj nuk kërkojë punë të posaçme për tu gjetur. Pasi të gjenden gjurmët e gjakut, duhet të bëhet punë të posaçme për tu gjetur. Pasi të gjenden gjurmët e gjakut, duhet të bëhet fotografimi shkallëzues, për të fiksuar pozitën dhe formën e tyre.

fotografimi shkallëzues, për të fiksuar pozitën dhe formën e tyre.

Gjaku i të gjitha racave njerëzore ndahet në katër grupe O, A, B dhe AB. Grupet e Gjaku i të gjitha racave njerëzore ndahet në katër grupe O, A, B dhe AB. Grupet e gjakut të njerëzve janë të trashëgueshme dhe të përhershme. Grupet e gjakut gjakut të njerëzve janë të trashëgueshme dhe të përhershme. Grupet e gjakut mund të vërtetohen në mënyrë të sigurt. Përcaktimi i grupit të gjakut hyn në punë mund të vërtetohen në mënyrë të sigurt. Përcaktimi i grupit të gjakut hyn në punë në kriminalist

në kriminalistikën praktike vetëm për të ikën praktike vetëm për të mohuar një provë, sepse në mohuar një provë, sepse në bazë të grupitbazë të grupit të gjakut mund të vërtetohet nëse një lloji të caktuar të grupit të gjakut i përket një të gjakut mund të vërtetohet nëse një lloji të caktuar të grupit të gjakut i përket një person i caktuar, po qe se nuk përputhen grupet e gjakut.

person i caktuar, po qe se nuk përputhen grupet e gjakut.

6. Gjurmët e spermës

Gjurmët e spermës janë çështje të hulumtimeve mjeko-ligjore, që bëhen për të Gjurmët e spermës janë çështje të hulumtimeve mjeko-ligjore, që bëhen për të vërtetuar se a është me prejardhje të spermës ajo njollë apo jo dhe cilit grup të vërtetuar se a është me prejardhje të spermës ajo njollë apo jo dhe cilit grup të gjakut i takon personi nga i cili rrjedh njolla. Gjurmët e spermës zakonisht duhen gjakut i takon personi nga i cili rrjedh njolla. Gjurmët e spermës zakonisht duhen kërkuar te rastet e delikteve seksuale (në vendin e ngjarjes, në viktimë, te kryesi). kërkuar te rastet e delikteve seksuale (në vendin e ngjarjes, në viktimë, te kryesi). Ndryshe, njollat e spermës më së lehti gjenden me ndihmën e llambës së dorës, me Ndryshe, njollat e spermës më së lehti gjenden me ndihmën e llambës së dorës, me dritë të dobët ose me llambën e kuarcit. Metoda më e mirë për zbulimin e gjurmëve dritë të dobët ose me llambën e kuarcit. Metoda më e mirë për zbulimin e gjurmëve të spermës është ajo fosfatike.

të spermës është ajo fosfatike.

Në bazë të gjurmës së spermës mund të identifikohet personi ose të caktohet grupi Në bazë të gjurmës së spermës mund të identifikohet personi ose të caktohet grupi i gjakut. Këto gjurmë bëjnë orientimin edhe për motivin e krimit, kushtet në të cilat i gjakut. Këto gjurmë bëjnë orientimin edhe për motivin e krimit, kushtet në të cilat ësh

është kryer si dhe të kryer si dhe kohkohën dhe vendiën dhe vendin e n e krykryerjeerjes së s së vepveprës penarës penale. Me rastle. Me rastin ein e fiksimit të gjurmës së spermës, zakonisht kjo gjurmë merret së bashku me objektin fiksimit të gjurmës së spermës, zakonisht kjo gjurmë merret së bashku me objektin në të cilin është gjetur.

në të cilin është gjetur.

7. Gjurmët e shputave të njeriut

Ecja e njeriut është në të vërtetë të kaluarit e peshës trupore mbi atë këmbë me të Ecja e njeriut është në të vërtetë të kaluarit e peshës trupore mbi atë këmbë me të cilin hidhet hapi. Për këtë arsye, gjurma e këmbës, e krijuar duke ecur është cilin hidhet hapi. Për këtë arsye, gjurma e këmbës, e krijuar duke ecur është

(11)

gjithmo

gjithmonë më në më e thellë nga e thellë nga gjurma sipërfagjurma sipërfaqësoreqësore, e , e cila është krijuar duke qëndruarcila është krijuar duke qëndruar në vend.

në vend.

Gjurmët e këmbëve ndahen në gjurmët e lënda nga këmba e mbathur dhe të lënda Gjurmët e këmbëve ndahen në gjurmët e lënda nga këmba e mbathur dhe të lënda nga këmba e zbathur. Këto Gjurmë janë statike dhe dinamike, të thelluara dhe të nga këmba e zbathur. Këto Gjurmë janë statike dhe dinamike, të thelluara dhe të sipërfaqshme. Gjurmët e th

sipërfaqshme. Gjurmët e thelluara elluara formohen kur shputa formohen kur shputa e këmbës, duke e këmbës, duke shkelur nëshkelur në lëndë të butë,

lëndë të butë, rërë, pluhur, borë, lë formën e rërë, pluhur, borë, lë formën e saj në saj në përfytpërfytyrim kundërtoryrim kundërtor. Në . Në vrap,vrap, shenja e thembrës pothuajse mungon, ndërsa shenja e tabanit është më e thellë shenja e thembrës pothuajse mungon, ndërsa shenja e tabanit është më e thellë për shkak të presionit të madh që ushtrohet në këtë rast në to.

për shkak të presionit të madh që ushtrohet në këtë rast në to.

Në bazë të këtyre shenjave të përgjithshme dhe individuale bëhet kërkimi i personit Në bazë të këtyre shenjave të përgjithshme dhe individuale bëhet kërkimi i personit në grupin përkatës dhe përcaktohet identiteti i tij.

në grupin përkatës dhe përcaktohet identiteti i tij.

8. Gjurmët e veglave të thyerjes

8.1 Kryesi, në disa raste pas kryerjes së veprës penale, e lë në vend ose e hedhë në 8.1 Kryesi, në disa raste pas kryerjes së veprës penale, e lë në vend ose e hedhë në aftësi të vendit të ngjarjes, veglën që ka përdorur për thyerje. Këqyrja e veglës së aftësi të vendit të ngjarjes, veglën që ka përdorur për thyerje. Këqyrja e veglës së thyerj

thyerjes fillon me es fillon me kërkimkërkimin in e gjurmëve të e gjurmëve të gishtagishtave të ve të kryesitkryesit, vazhdon me , vazhdon me zbuliminzbulimin e shenjave që tregojnë përdorim

e shenjave që tregojnë përdorimin e in e kësaj vegle me thyerje, vendin dhe mënyrën ekësaj vegle me thyerje, vendin dhe mënyrën e pë

përgargatititjtjes es së së sasaj, j, proprofefesiosionin nin i i mbmbajtajtësësi, i, vevetë të mbmbajtajtësësin in dhe dhe pëpërcrcakaktitimin min ee individualitetit të saj.

individualitetit të saj.

8.2 Gjurmët të cilat i lënë veglat në objekte të ndryshme mund të ndahen në këtë 8.2 Gjurmët të cilat i lënë veglat në objekte të ndryshme mund të ndahen në këtë mënyrë:

mënyrë: 8.2.1

8.2.1 Në gjurmë të cilat pasqyrojnë ndryshimin e formës për shkak tëNë gjurmë të cilat pasqyrojnë ndryshimin e formës për shkak të humbjes ose shtypjes së materialit

humbjes ose shtypjes së materialit; shenjat e veglave në bartësin e; shenjat e veglave në bartësin e gjurmës ose bartësin e gjurmës në vegël, të cilat janë krijuar për shkak të gjurmës ose bartësin e gjurmës në vegël, të cilat janë krijuar për shkak të ndërrimit të substancës;

ndërrimit të substancës; 8.2.2

8.2.2 SipërfaqësoreSipërfaqësore (në sipërfaqe të forta), relievore (thellimet në objekte(në sipërfaqe të forta), relievore (thellimet në objekte druri, bojë, në objekte plastike);

druri, bojë, në objekte plastike); 8.2.3

8.2.3 GjGjururmëmët t e e ththelelluluar ar dhdhe e shshenenjajatt, , gjgjururmëmët t e e rrrrësëshqhqititjejes s dhdhe e tëtë gërrithjes, gjurmët e kr

gërrithjes, gjurmët e krijuara nga veprimi ijuara nga veprimi i veglave prerëse i veglave prerëse ose në ose në veglat nëveglat në të cilat gdhendet etj.

të cilat gdhendet etj.

9. Metoda e ADN

ADN është shenja unike një dimensionale për individualitetin e dikujt, e më së ADN është shenja unike një dimensionale për individualitetin e dikujt, e më së shumti përdoret në kontekstin e aplikimeve forenzike gjatë identifikimit. Shumica e shumti përdoret në kontekstin e aplikimeve forenzike gjatë identifikimit. Shumica e ADN-ve të njerëzve është identike për tërë qeniet njerëzore dhe vetëm një numër ADN-ve të njerëzve është identike për tërë qeniet njerëzore dhe vetëm një numër re

relalatitivivishsht t i i vovogëgël l i i lolokakaciciononeveve e të të veveçaçantnta a në në ADADN N i i vë vë në në papah h vavaririacacioionenett individuale. Ato variacione tregohen ose në numrin e përsëritur të bllokimeve të individuale. Ato variacione tregohen ose në numrin e përsëritur të bllokimeve të rr

rrjedjedhëhës s eleelemementntarare e osose e në në pepengengesasat t më më të të vovogla gla jojofufunknksiosionanale le të të rrrrjedjedhëhëss elementare. Proceset e kyçura në identifikim në bazë të ADN përcaktojnë se a elementare. Proceset e kyçura në identifikim në bazë të ADN përcaktojnë se a rrjedhin dy mostra ADN nga individi i njëjtë apo individ të ndryshëm. Duke marrë rrjedhin dy mostra ADN nga individi i njëjtë apo individ të ndryshëm. Duke marrë pa

pararasysysh sh që që ngnga a ADADN N mumund nd të të memerrrren en të të dhdhënëna a “p“pririvavatete” ” (s(siç iç jajanë në llllojojet et ee ndr

(12)

popullaritet të madh te shfrytëzuesit. Kjo metodë i takon grupit të teknikave të popullaritet të madh te shfrytëzuesit. Kjo metodë i takon grupit të teknikave të bezdisshme.

bezdisshme.

PJESA 5

STUDIMI

STUDIMI MBI

MBI ARMËT

ARMËT E

E ZJARRIT

ZJARRIT

1. Kuptimi dhe ndarja e Balistikës

1.1 Fjala balistikë rrjedh nga Greqishtja (“ballo” që do të thotë “të hedhësh). 1.1 Fjala balistikë rrjedh nga Greqishtja (“ballo” që do të thotë “të hedhësh).

Balistika kriminalistike studion metodat dhe mjetet teknike-shkencore per zbulimin, Balistika kriminalistike studion metodat dhe mjetet teknike-shkencore per zbulimin, fiksimin dhe ekzaminimin e gjurmëve të lëna nga armët e zjarrit dhe nga municioni fiksimin dhe ekzaminimin e gjurmëve të lëna nga armët e zjarrit dhe nga municioni që është përdorur prej tyre me qëllim të identifikimit të armës së zjarrit në bazë të që është përdorur prej tyre me qëllim të identifikimit të armës së zjarrit në bazë të gëzhojës së predhës si dhe metodat dhe mjetet për përcaktimin e gjendjes teknike gëzhojës së predhës si dhe metodat dhe mjetet për përcaktimin e gjendjes teknike të armës së zjarrit dhe fenomeneve të qitjes me qëllim të zgjidhjes së problemeve të armës së zjarrit dhe fenomeneve të qitjes me qëllim të zgjidhjes së problemeve që lindin në hetimin dhe gjykimin e veprës penale.

që lindin në hetimin dhe gjykimin e veprës penale. 1.2 Balistika ndahet në dy degë kryesore:

1.2 Balistika ndahet në dy degë kryesore: 1.2.1

1.2.1 Balistika e brendshmeBalistika e brendshme që studion lëvizjen e predhës brenda tytës sëqë studion lëvizjen e predhës brenda tytës së armës së shtyrë nga trysnia e gazrave të barotit; dhe

armës së shtyrë nga trysnia e gazrave të barotit; dhe 1.2.2

1.2.2 Balistika e jashtmeBalistika e jashtme që studion lëvizjen e predhës pasi të dalë ngaqë studion lëvizjen e predhës pasi të dalë nga gryka e tytës, kur ndaj asaj predhe ushtron ndikim graviteti i tokës dhe gryka e tytës, kur ndaj asaj predhe ushtron ndikim graviteti i tokës dhe rezistenca e ajrit.

rezistenca e ajrit.

1.3 Përveç Balistikës së Brendshme dhe të Jashtme ekziston edhe Balistika 1.3 Përveç Balistikës së Brendshme dhe të Jashtme ekziston edhe Balistika Terminale:

Terminale: 1.3.1

1.3.1 Balistika TerminaleBalistika Terminale studion efektin e projektilit (predhës) në cakun estudion efektin e projektilit (predhës) në cakun e qëlluar.

qëlluar. Efekti i projektimit në Efekti i projektimit në cak varet cak varet nga shpejtësia e projektilit edhe nga shpejtësia e projektilit edhe psepse nuk mund të lihen pas dore faktorët si forma e projektilit, lloji i cakut,

nuk mund të lihen pas dore faktorët si forma e projektilit, lloji i cakut, lokacioni i goditjes etj.

lokacioni i goditjes etj.

2. Klasifikimi i armëve të zjarrit

2.1 Armët e zjarrit mund të klasifikohen sipas kritereve të ndryshme. Në bazë të 2.1 Armët e zjarrit mund të klasifikohen sipas kritereve të ndryshme. Në bazë të destinacionit (përdorimit) të tyre klasifikohen në:

destinacionit (përdorimit) të tyre klasifikohen në: 2.1.1

2.1.1 Armë LuftarakeArmë Luftarake

2.1.2

2.1.2 Armë suvenirArmë suvenir

2.1.3

2.1.3 Armë të gjuetisëArmë të gjuetisë

2.2 Sipas mekanizmit të punës, armët e zjarrit klasifikohen në: 2.2 Sipas mekanizmit të punës, armët e zjarrit klasifikohen në:

2.2.1

2.2.1 Të respektuara:Të respektuara: te të cilat për ndezjen e çdo predhe duhet tëte të cilat për ndezjen e çdo predhe duhet të

ndërmerren operacione mekanike me të cilat predha futet në tytë, ndizet dhe ndërmerren operacione mekanike me të cilat predha futet në tytë, ndizet dhe e hedh jashtë gëzhojën e ndezur;

(13)

2.2.2

2.2.2 Gjysmë-automatike:Gjysmë-automatike: te të cilat mjafton që vetëm predha e parë tëte të cilat mjafton që vetëm predha e parë të futet në tytë e që më vonë në mënyrë sukseseve të bëhet ndezja e të gjitha futet në tytë e që më vonë në mënyrë sukseseve të bëhet ndezja e të gjitha predhave; dhe

predhave; dhe 2.2.3

2.2.3 Automatike:Automatike: te të cilat pas futjes së predhës së parë në tytë, ndezja ete të cilat pas futjes së predhës së parë në tytë, ndezja e të gjitha predhave të mbetura bëhet në mënyrë automatike.

të gjitha predhave të mbetura bëhet në mënyrë automatike.

3. Gjurmët e armëve të zjarrit në vendin

3. Gjurmët e armëve të zjarrit në vendin e ngjarjes

e ngjarjes

Në vendin e kryerjes së veprës penale mund të gjendet vetë arma e zjarrit, gëzhoja Në vendin e kryerjes së veprës penale mund të gjendet vetë arma e zjarrit, gëzhoja dhe predha. Kur gjendet vetë arma e zjarrit, atëherë modeli dhe kalibri mund të dhe predha. Kur gjendet vetë arma e zjarrit, atëherë modeli dhe kalibri mund të përcaktohen nga të dhënat teknike të fiksuara në armë si dhe nga pesha, nga përcaktohen nga të dhënat teknike të fiksuara në armë si dhe nga pesha, nga gjatësia e përgjithshme, nga gjatësia e tyres, nga sasia dhe drejtimi i vjaskave etj. gjatësia e përgjithshme, nga gjatësia e tyres, nga sasia dhe drejtimi i vjaskave etj. Këto të dhëna krahasohen me modelet e katalogëve të llojeve të armëve të zjarrit. Këto të dhëna krahasohen me modelet e katalogëve të llojeve të armëve të zjarrit. Përcaktimi i modelit dhe llojit të armës në bazë të predhës mund të bëhet në bazë Përcaktimi i modelit dhe llojit të armës në bazë të predhës mund të bëhet në bazë të gjurmëve që lë kanali i tytës në predhë, si drejtimi, numri, gjerësia dhe këndi i të gjurmëve që lë kanali i tytës në predhë, si drejtimi, numri, gjerësia dhe këndi i vjaskave, sepse llojet dhe modelet e ndryshme të armëve kanë drejtim, numër, vjaskave, sepse llojet dhe modelet e ndryshme të armëve kanë drejtim, numër, gjerësi dhe kënd të ndryshëm të vjaskave.

gjerësi dhe kënd të ndryshëm të vjaskave.

4. Eksperimentimi balistik kriminalistik

4.1 Ekspertimi balistik kriminalistik mbështetet mbi parimet e përgjithshme të 4.1 Ekspertimi balistik kriminalistik mbështetet mbi parimet e përgjithshme të identifikimit kriminalistik. Detyra kryesore e tij është identifikimi i armës së zjarrit identifikimit kriminalistik. Detyra kryesore e tij është identifikimi i armës së zjarrit në bazë të gëzhojave dhe predhave të qitura në vendin ku është kryer vepra në bazë të gëzhojave dhe predhave të qitura në vendin ku është kryer vepra penale. Pjesë e ekspertimit balistik kriminalistik është:

penale. Pjesë e ekspertimit balistik kriminalistik është: 4.1.1 Fiksimi i gjurmëve të barotit

4.1.1 Fiksimi i gjurmëve të barotit

4.1.2 Ekzaminimi i gëzhojës dhe predhës 4.1.2 Ekzaminimi i gëzhojës dhe predhës 4.1.3 Përcaktimi i vendndodhjes së qitësit 4.1.3 Përcaktimi i vendndodhjes së qitësit 4.1.4 Përcaktimi i kohës së qitjes

4.1.4 Përcaktimi i kohës së qitjes 4.1.5 Përcaktimi i largësisë së qitjes 4.1.5 Përcaktimi i largësisë së qitjes

4.1.6 Përcaktimi i diametrit dhe pamjes së vrimës së shkaktuar nga predha 4.1.6 Përcaktimi i diametrit dhe pamjes së vrimës së shkaktuar nga predha 4.1.7 Fiksimi i gjurmëve balistike

4.1.7 Fiksimi i gjurmëve balistike

PJESA 6

KRIMI I ORGANIZUAR DHE KONTRABANDA

1. Krimi i Organizuar

Përkufizimi i ‘krimit të organizuar” paraqet vështirësi të veçantë dhe ekzistojnë Përkufizimi i ‘krimit të organizuar” paraqet vështirësi të veçantë dhe ekzistojnë përkuf

përkufizime të ndryshme në izime të ndryshme në vende të ndryshme. Një përkufizim i vende të ndryshme. Një përkufizim i mundshëm ështëmundshëm është si vijon “Krimi i organizuar paraqet bashkimin e dy ose më shumë personave me si vijon “Krimi i organizuar paraqet bashkimin e dy ose më shumë personave me qëllim të vendosjes së monopolit në hapësirë gjeografike, në veprimtarinë kriminale qëllim të vendosjes së monopolit në hapësirë gjeografike, në veprimtarinë kriminale e

e cicila la sjsjelell l fifititim m osose e të të arardhdhurura a të të vavazhzhdudueseshmhme e fifinanancnciaiarere, , së së babashshku ku meme përdorimin e frikësimit, terrorit, ose dhunës mbi ata që i kundërvihen zhvillimit të përdorimin e frikësimit, terrorit, ose dhunës mbi ata që i kundërvihen zhvillimit të saj, me anë të korruptimit të shërbyesve publikë pjesëmarrja e të cilëve është e saj, me anë të korruptimit të shërbyesve publikë pjesëmarrja e të cilëve është e dom

domosdosdoshoshme me për për ekzekzisteistencëncën n e e mëtmëtejme ejme ilegilegale ale dhe dhe zhvizhvillimllimin in e e vepveprimtrimtarisarisëë kriminale.”

(14)

2. Hetimi bashkëkohor i krimit të organizuar

2.1 Krimi i organizuar është një kërcënim i madh i stabilitetit politik dhe ekonomik 2.1 Krimi i organizuar është një kërcënim i madh i stabilitetit politik dhe ekonomik të çdo vendi. Rruga vendimtare që duhet marrë në luftimin e krimit të organizuar të çdo vendi. Rruga vendimtare që duhet marrë në luftimin e krimit të organizuar konsiston në shkatërrimin e potencës financiare të tij dhe që presupozon edhe konsiston në shkatërrimin e potencës financiare të tij dhe që presupozon edhe bashkëpunimin ndërkombëtar energjik edhe efikas.

bashkëpunimin ndërkombëtar energjik edhe efikas.

2.2 Lufta e suksesshme kundër krimit të organizuar kërkon trajtim të gjithanshëm 2.2 Lufta e suksesshme kundër krimit të organizuar kërkon trajtim të gjithanshëm dhe të vazhdueshëm. Elementet me themelore të luftës kundër krimit të organizuar dhe të vazhdueshëm. Elementet me themelore të luftës kundër krimit të organizuar mund te jenë:

mund te jenë:

2.2.1 Përcaktimi dhe vendosja e paluhatshme e udhëheqjes politike të vendit 2.2.1 Përcaktimi dhe vendosja e paluhatshme e udhëheqjes politike të vendit dhe të gjithë organeve të tyre kundër krimit të organizuar.

dhe të gjithë organeve të tyre kundër krimit të organizuar.

2.2.2 Organizimi dhe bashkëpunimi institucional në nivel lokal, rajonal dhe 2.2.2 Organizimi dhe bashkëpunimi institucional në nivel lokal, rajonal dhe ndërkombëtar kundër krimit të organizuar.

ndërkombëtar kundër krimit të organizuar.

2.2.3 Sigurimi i dhënies së përgjegjësisë të të gjithë atyre në administratën 2.2.3 Sigurimi i dhënies së përgjegjësisë të të gjithë atyre në administratën shtetërore, qeveri, parti, që implikohen në krimin e organizuar.

shtetërore, qeveri, parti, që implikohen në krimin e organizuar.

2.2.4 Nxjerrja e legjislacionit të përbashkët kundër krimit të organizuar në 2.2.4 Nxjerrja e legjislacionit të përbashkët kundër krimit të organizuar në nivel rajonal ose Evropian dhe formimi i organeve të përbashkëta të policisë nivel rajonal ose Evropian dhe formimi i organeve të përbashkëta të policisë dhe organeve të tjera të specializuara.

dhe organeve të tjera të specializuara.

2.2.5 Reformimi i policisë dhe gjyqësisë në drejtim të organizimit të organeve 2.2.5 Reformimi i policisë dhe gjyqësisë në drejtim të organizimit të organeve të specializuara për luftimin e krimit të organizuar.

të specializuara për luftimin e krimit të organizuar.

2.2.6 Organizimi i kërkimit të vazhdueshëm shkencor dhe profesional i krimit 2.2.6 Organizimi i kërkimit të vazhdueshëm shkencor dhe profesional i krimit të organizuar.

të organizuar.

3. Kontrabandimi

Kontrabandimi përcaktohet thjesht si aktivitet i bartjes ilegale të mallit që janë Kontrabandimi përcaktohet thjesht si aktivitet i bartjes ilegale të mallit që janë deficitare në treg ose të cilave u ulet çmimi i tregut, gjegjësisht mallrave shitja e të deficitare në treg ose të cilave u ulet çmimi i tregut, gjegjësisht mallrave shitja e të cilave është e kufizuar ose e ndaluar, që kryhet në mënyrë të organizuar dhe të cilave është e kufizuar ose e ndaluar, që kryhet në mënyrë të organizuar dhe të fshehtë në formë të profesionit të përkohshëm ose të përhershëm për çka merret fshehtë në formë të profesionit të përkohshëm ose të përhershëm për çka merret dëmshpërblimi i caktuar në para. Kontrabandimi ka të bëjë ekskluzivisht me kalimin dëmshpërblimi i caktuar në para. Kontrabandimi ka të bëjë ekskluzivisht me kalimin e kufijve dhe bartjen e mallrave të ndryshme përtej kufijve. Kontrabandimi dallon e kufijve dhe bartjen e mallrave të ndryshme përtej kufijve. Kontrabandimi dallon nga Krimi i Organizuar për shkak se mund të kryhet madje edhe nga një ose dy nga Krimi i Organizuar për shkak se mund të kryhet madje edhe nga një ose dy persona.

persona. Dis

Disa a nga nga foformrmat at më më të të përpërhahapurpura a të të kokontntrarababandindimit mit jajanënë: : KoKontrntrababananda da meme nar

narkotkotikë, ikë, konkontratrabandbanda a me me armarmë, ë, konkontratrabanbanda da e e autautomjomjeteeteve, ve, konkontratrabanbanda da meme vlera kulturore etj.

vlera kulturore etj.

4. Trafikimi i qenieve njerëzore

Problem të rëndësishëm paraqet dëshmimi i tregtisë me qenie njerëzore, gjegjësisht Problem të rëndësishëm paraqet dëshmimi i tregtisë me qenie njerëzore, gjegjësisht vepra penale nuk mund të dëshmohet pa bashkëpunimin e viktimës. Në fazën e vepra penale nuk mund të dëshmohet pa bashkëpunimin e viktimës. Në fazën e