S
L
A
F
N
A
W
I
U
G
A
L
K
I
R
I
L
M
A
L
A
D
M
U
B
L
A
W
A
K
I
L
R
A
K
Y
A
T
I S P I R K S
t a r a y S u t a S h a l a S i h u n e m e M k u t n u n a k u j a i D
n a k i d i d n e P a n a jr a S r a l e G h e l o r e p m e M
n a d a s a h a B n a k i d i d n e P i d u t S m a r g o r
P SasrtaI ndonesia
h e l O
o t n a y r a H r e d n a x e l A
08 122406 1
R G O R
P AMSTUD IPENDIDIKANBAHASADANSASTRAI NDONESIA I
N E S N A D A S A H A B N A K I D I D N E P N A S U R U J
N A K I D I D N E P U M L I N A D N A U R U G E K S A T L U K A F
A M R A H D A T A N A S S A T I S R E V I N U
A T R A K A Y G O Y
i
S
L
A
F
N
A
W
I
U
G
A
L
K
I
R
I
L
M
A
L
A
D
M
U
B
L
A
W
A
K
I
L
R
A
K
Y
A
T
I S P I R K S
t a r a y S u t a S h a l a S i h u n e m e M k u t n u n a k u j a i D
n a k i d i d n e P a n a jr a S r a l e G h e l o r e p m e M
n a d a s a h a B n a k i d i d n e P i d u t S m a r g o r
P SasrtaI ndonesia
h e l O
o t n a y r a H r e d n a x e l A
08 122406 1
R G O R
P AMSTUD IPENDIDIKANBAHASADANSASTRAI NDONESIA I
N E S N A D A S A H A B N A K I D I D N E P N A S U R U J
N A K I D I D N E P U M L I N A D N A U R U G E K S A T L U K A F
A M R A H D A T A N A S S A T I S R E V I N U
A T R A K A Y G O Y
v i
a
d
a
p
e
k
n
a
k
h
a
b
m
e
s
r
e
p
a
y
a
s
i
n
i
is
p
ir
k
S
:
a
s
E
a
h
a
M
g
n
a
Y
n
a
h
u
T
t
a
m
h
a
r
n
a
k
h
a
r
u
c
n
e
m
h
a
le
t
g
n
a
Y
,
h
i
d
a
y
a
h
d
a
n
p
e
r
il
n
d
u
n
g
a
n
– a
N
y
K
e
d
u
a
o
r
a
n
g
t
u
a
s
a
y
a
(
B
a
p
a
k
H
e
r
m
i
n
a
n
d
i
d
a
n
I
b
u
A
g
n
e
s
N
i
u
)
d
g
n
u
k
u
d
n
e
m
u
l
a
le
s
g
n
a
y
a
n
m
e
n
d
o
a
k
a
n
a
g
a
r
s
a
y
a
d
a
p
a
t
m
e
n
u
n
t
a
s
k
a
n
p
e
n
d
i
d
i
k
a
n
i
d
U
n
i
v
e
r
s
ti
a
s
S
a
n
a
t
a
D
h
a
r
m
a
K
a
k
a
k
s
a
y
a
(
L
e
o
n
a
r
d
o
B
u
d
i
S
e
it
a
w
a
n
)
y
a
n
g
s
le
a
l
u
m
e
m
b
e
ir
k
a
n
s
e
m
a
n
g
a
t
s
a
t
a
m
a
l
a
d
n
e
m
g
n
a
y
h
is
a
k
a
m
ir
e
t
a
d
n
a
t
i
a
g
a
b
e
s
n
a
k
h
a
b
m
e
s
r
e
p
a
y
a
s
i
n
i
is
p
ir
k
S
d
g
n
a
y
n
a
a
y
a
c
r
e
p
e
k
n
a
d
n
a
g
n
u
k
u
v
b
h
a
d
u
s
s
u
r
a
h
r
a
j
a
le
p
r
e
t
g
n
a
r
o
e
S
e
r
b
u
a
t
a
d
li
s
je
a
k
d
a
l
a
m
p
i
k
ri
a
n
p
m
a
l
a
d
i
g
a
l
a
p
a
e
r
b
u
a
t
a
n
.
(
P
r
a
m
o
e
d
y
a
A
n
a
n
t
a
T
o
e
)r
n
a
t
a
u
k
e
k
a
d
a
g
n
a
li
b
g
n
a
r
O
-
k
e
k
u
a
t
a
n
d
a
s
y
a
t
t
a
k
t
e
r
d
u
g
a
y
a
n
g
b
si
a
it
m
b
u
l
p
a
d
a
s
a
m
u
d
e
r
a
,
p
a
d
a
g
u
n
u
n
g
b
e
r
a
p
i
d
a
n
p
a
d
a
p
ir
b
a
d
i
y
a
n
g
t
a
h
u
b
e
n
a
r
a
k
a
n
t
u
j
u
a
n
i v
k a d it i n i s il u t a y a s g n a y i s p ir k s a w h a b a y n h u g g n u s e s n a g n e d n a k a t a y n e m a y a S
l e t g n a y i l a u c e k , n i a l g n a r o a y r a k n a i g a b u a t a a y r a k t a u m e
m ah disebutkan dalam
. h a i m li a y r a k a y n k a y a l a n a m i a g a b e s , a k a t s u p r a tf a d n a d n a p it u k
, a tr a k a y g o
Y 42 Februa ir 12 4 0 s
il u n e P
ii i v
n a h u T a d a p e k n a k t a j n a p s il u n e p r u k u y s n a d i j u
P Yang Maha Esa karena ata s
berka tdan rahma tperilndungan-Nyapenuil sdapa tmenyelesaikan sk irpsii n idengan s u r a h g n a y t a r a y s u t a s h a l a s n a k a p u r e m i n i i s p ir k s n a s il u n e P . r a c n a l n a d k i a b
dipenuh iuntuk memperolehgela rSajranaPendidikanpada Prod iPendidikan Bahasa n
a
d Sasrta Indones . ia Penuil smenyadar ibahwa sk irpsi i n idapa tdiselesaikan berka t h i s a k a m ir e t n a k p a c u g n e m n i g n i s il u n e p , u ti k u t n U . k a h i p i a g a b r e b i r a d n a g n u k u d
a d a p e
k :
.
1 Rohandi , Ph.D. , selaku Dekan Fakutla s Keguruan dan lImu Pendidikan , a
y g o Y , a m r a h D a t a n a S s a ti s r e v i n
U ka tra
.
2 Dr .Yuilana Setiyaningsih ,selaku Kaprod iPBSI Universtia sSanata Dharma a
tr a k a y g o Y .
3 Drs .B .Rahmanto ,M.Hum .selakudosen pembimbingI ,yangt elahmembe irkan ,
i s a v it o m , n a g n i b m i
b danmasukandem ikesempurnaans k irpsii ni .
4 Dr .Y. Karmin, M.Pd. selaku dosen pembimbing II ,yang telah membe irkan k
it ir k , i s a v it o
m , dans arans elamas k irpsii n idikejrakan .
5 Para dosen PBS Iyang telah membagikan limu ,dan pengalamannya selama k
i d i d n e p h u p m e n e m s il u n e
p and iUniverstia sSanataDharma .
6 Robe tru sMarsidiqselaku karyawan sekreta ira tPBS Iata spelayanannya selama i
n i .
7 Ayah dan Ibu ,Herminandi dan Agne sNiu ,yang t elah member idukungan dan l
e y n e m k u t n u n a a y a c r e p e
k esaikans k irpsii ni .
8 Ervina Wjiayanit yang selalu member idukungan dan moitvasi selama prose s n
e
p yusunans k irpsii n ibe lrangsung .
9 Teman-temanPBSI angkatan2008 ,ata ske jrasama ,dan kebersamaannyaselama i
x i ,
l a h i a g a b r e b n a g n e d s il u n e
p dan berbaga icara dem ikelancaran penyusunan n
i i s p ir k
s .i
Penuil smenyadar ibahwa sk irps iin imasih banyak kekurangannya .Walaupun n
a i k i m e
d , hasi l peneilitan ini diharapkan dapa t bermanfaa t bag i semua yang .
n a k u lr e m e m
a tr a k a y g o
Y , 16J anuar i2014
o t n a y r a H r e d n a x e l
A
M I
ii x
I S I R A T F A D
L U D U J N A M A L A
H ... i G
N I B M I B M E P N A U J U T E S R E P N A M A L A
H ... ii I
J U G N E P A I T I N A P N A N U S U
S ... . i ii N
A H A B M E S R E
P ... i v O
T T O
M ... v A
Y R A K N A I L S A E K N A A T A Y N R E
P ... v i A
Y R A K I S A K I L B U P N A U J U T E S R E P N A A T A Y N R E
P ... v ii
R A T N A G N E P A T A
K ... v iii K
A R T S B
A ... x
T C A R T S B
A ... x i I
S I R A T F A
D ... ... x ii N
A U L U H A D N E P I B A
B ………... 1 g
n a k a l e B r a t a L 1 .
1 ………... ... 1 2
.
1 Rumusanmasalah………... 4 n
a it il e n e P n a u j u T 3 .
1 ………... 5 .
1 4 Manfaa tPeneilitan………... 5 h
a li t s I n a s a t a B 6 .
1 ………... 6 I
R O E T N A S A D N A L I I B A
B ……….... .... 7 g
n a y n a it il e n e P 1 .
2 Relevan………... 7 2
.
2 GayaBahasa………. .. 8 3
.
2 PengeritanLi irkLagu……… 2 7 4
.
2 IwanFals. ... 2 7 D
O T E M I I I B A
B E PENELITIAN...………... 2 9 n
a it il e n e P s i n e J 1 .
3 ………... 2 9 2
.
3 Sumbe rData………... ... 2 9 3
.
ii i x .
3 4 TeknikPengumpulanData………... ... 30 .3 5 TeknikAnailsi sData ... .... 31 V
I B A
B ANALISISDATADANPEMBAHASAN…... 3 2 D
1 .
4 esk irps iData……….. ... 3 2 2
.
4 BentukGayaBahasadalamLi irkLaguI wanFal s t
a y k a R l i k a W m u b l
A ……….. ... 3 2 1
. 2 .
4 GayaBahasaPerbandingan……….. ... 3 3 .
4 2.1. 1Perumpamaan………. ... 3 3 .
4 2. .1 2 Metafora………. ... 3 5 .
4 2.1.3Personi ifkasi………. ... .. 3 6 .
4 2. 1.4Anttiesis………. ... 4 0 .
4 2.1.5PleonasmedanTautologi………. ... 4 0 .
4 2. 1.6Perfirasis………... 4 1 2
. 2 .
4 GayaBahasaPe trentangan………... ... 4 2 .
4 2. 2 .1 Hiperbola………... 4 2 .
4 2. 32 . rI oni………. ... 4 3 .
4 2. 42 P. aronomasia………. ... 44 .
2 .
4 3 GayaBahasaPe trautan………... ... 4 4 .
4 2.3 . 1 Metonomia………. ... .. 4 4 .
4 2.3 2. Antonomasia………. ... 45 .
2 .
4 4 GayaBahasaPerulangan………... ... 4 5 .
4 2.4 .1Altierasi………. ... 4 5 .
4 2.4 2. Asonans i………. ... 4 7 .
4 2. 4.3Epizeukis………. ... 4 8 .
4 2. 4.4Anafora………... 5 0 .
4 2.4.4Episftora………. ... 5 2 .
4 2.4.4Mesodiplosi s………. ... .. 5 3 3
.
4 GayaBahasayangPailngMenonjo ldalamLi irkLaguI wanFal s m
u b l
v i x V
B A
B PENUTUP ... 5 8 n
a l u p m i s e K 1 .
5 ... 5 8 ..
.. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. . n a r a S 2 .
5 ... 5 8 A
K A T S U P R A T F A
D ... 60 N
A R I P M A
a s a h a b a y a g g n u d n a g n e m g n a y s l a F n a w I u g a l k ir il h o t n o c i n i t u k ir e B
a t a k n a i a k a m e p u ti a y , a r o f a t e m s i n e jr e
b -kata bukan a tr isebenarnya ,melainkan
sebaga ilukisan yang berdasarkan persamaan atau perbandingan (Ta irgan ,1985 : .)
5 1
g n o P g n i P a l o B h a d n I a t a M
a k u s k a t g n a y a n a m a ir P
a ti w u j u m m u y n e S
a k u s k a t g n a y a d a u a l a K
k o l b o g g n a d e s n i k g n u M
a s a h a b a y a g g n u d n a g n e m g n a y s l a F n a w I u g a l k ir il h o t n o c i n i t u k ir e B
s i n e jr e
b perumpamaan ,yatiuperbandinganduaha lyangpadahakikatnyabe lrainan .
a m a s p a g g n a a ti k a j a g n e s g n a
y (Ta irgan ,1985 :9 .)
k a m E
i a g a
B beningmataari it n e h k a t r a c n a m e
M
g n a r u k t a m a r e t h a l h i s a m n i k g n u M
k ir il a d a p a s a h a b a y a g n a it il e n e p , s il u n e p n a t a m a g n e p h u a j e s , a u d e k n a s a l A
u g a
l (Iwan Fals) belum pernah dliakukan oleh penelti ilain. Ha lterakhi ryang t
a u b m e
m penuilst e tra irkuntukmenelti iadalah padamasapeme irntahanOrdeBaru musis iyang satu in isanga takrab d iteilnga masyarakat ,khususnya orang-orang
Jika berbicara tentang il irk , karya-karya Iwan Fal s belum terganitkan .
k ir i
L n aya y ng tajam ,berani ,jenaka ,namun menghibur .Ha lin iterbukt idengan
h u r u l e s i d r a b e s r e t g n a y ) s l a F n a w I r a m e g g n e p t a u b n a li g g n a p ( I O a s s a m a y n k a y n a b
i r a d a s a h a b a y a g i ti l e n e m k u t n u k ir a tr e t s il u n e p t a u b m e m g n a y h a l u ti . a i s e n o d n I
s l a F n a w
I .
a y n a b n a i k e s ir a
D kalbum ,penelti imemiilhalbumWaki lRakyat .Padamasa
l u d u jr e b g n a y m u b l a i r a d u g a l u t a s h a l a s u r a B e d r O n a h a t n ir e m e
p Sura tBua tWaki l
t a y k a
R dliarang beredar ,karenadianggapmengganggu kestablian peme irntahpada
e p t a u b m e m g n a y h a l u ti n a s a l A . u ti u t k a
w nelti ite tra irk untuk menelti i il irk lagu
s l a F n a w
I , khususnyapadaalbumWaki lRakyat.
2 .
1 RumusanMasalah
i ti l e n e p , s a t a i d n a k i a r u i d h a l e t g n a y h a l a s a m g n a k a l e b r a t a l n a k r a s a d r e B
n a k s u m u r e
m rumusan masalah yang akan djiabarkan ke dalam pe tranyaan
. n a it il e n e p n a a y n a tr e p
.
a Bagaimana bentuk gaya bahasa dalam il irk lagu Iwan Fal sAlbum Waki l
t a y k a
R ?
.
b Gaya bahasa apa saja yang menonjol dalam il irk lagu Iwan Fal sAlbum
t a y k a R l i k a
3 .
1 TujuanPeneil itan
a s a h a b a y a g n a k i s p ir k s e d n e m h a l a d a i n i n a it il e n e p n a u j u t , m u m u a r a c e S
m u b l A s l a F n a w I u g a l k ir il m a l a
d Waki lRakyat ,sedangkan tujuan khususnya
: h a l a d a
.
a Mendeskirpsikan bentuk gaya bahasa dalam il irk lagu Iwan Fals Album
.t a y k a R l i k a W
.
b Mengetahui gaya bahasa yangpailngmenonjo ldalam il irk l agu Iwan Fal s
m u b l
A Waki lRakyat.
4 .
1 Manfaa tPeneil itan
b a y a g i a n e g n e m n a it il e n e
P ahasa pada il irk lagu Iwan Fal s(Album Waki l
d ) t a y k a
R iharapkan dapa t membe irkan banyak manfaat , baik teo irit s maupun
.s it k a r p
.
a Manfaa tTeo irits
)
1 Sebaga isumberi nformas idant ambahan limupengetahuant entanggaya
m a l a d t a p a d r e t g n a y a s a h a
b il irk lagu Iwan Fals khususnya pada a mlbu
t a y k a R l i k a
W .
)
2 Dapa tmembe irkan sumbangan pengetahuan baru dalam dunia musik ,
m a l a d a s a h a b a y a g g n a t n e t i u h a t e g n e m n i g n i g n a y a k e r e m i g a b a y n s u s u h k
u g a l k ir
.
b Manfaa tPrakits
)
1 Bag i seniman (khususnya pengarang lagu) dapa t memperoleh
n a u h a t e g n e
p barudalammenggunakangayabahasas ebaga iungkapanuntuk
e d i n a k r a u l e g n e
m -idenya.
)
2 Bag ipenelti ilain, hasi lpeneilitan in idiharapkan dapa tmenjad i
g n a y n a it il e n e p n a k u k a l e m m a l a d i s n e r e f e r u a t a l a w a n a ri k i m e p n a g n a b m u s
. u g a l k ir il m a l a d a s a h a b a y a g i a n e g n e m m a l a d h i b e l
5 .
1 BatasanI stliah .
a Gayabahasa : gayabahasa adalah caramengungkapkanpikrianmelalu i
i a k a m e p ( s il u n e p i d a b ir p n a d a w ij n a k t a h il r e p m e m g n a y s a h k a r a c e s a s a h a b
: r u s n u a g it g n u d n a g n e m s u r a h k i a b g n a y a s a h a b a y a g h a u b e S . ) a s a h a b
n a d , n u t n a s n a p o s , n a r u j u j e
k menairk .Keraf( 1985 :113)
.
b Anailsi s : penyeildikan t erhadap suatupe irsitwa ( karangan ,perbuatan ,
I B B K ( a y n r a n e b e s g n a y a r a k r e p i u h a t e g n e m k u t n u ) b s
d , 2008:60)
.
c Li irk : karya sasrta (puisi ) yang be irs i curahan perasaan p irbadi ,
. ) 8 7 6 : 3 0 0 2 , I B B K ( n a i y n a y n h a u b e s a t a k n a n u s u s
.
d Lagu : ragam suara yang berriama (dalam bercakap , berbunyi ,
g n u d i k , n a i y n a y n , g n a d n e d t u b e s i d a s i b a g u j u g a L . ) a c a b m e
m (KBBI edis i
a g it e
c a b m e p u a t a r a g n e d n e p r a g a , l a y a h k a y a d a y n g n it n e p a p a t e b n a k n a k e n e
m a dapa t
.t u b e s r e t a s a h a b a y a g m a l a d g n u d n a k r e t g n a y a n k a m n a k ri s f a n e m
f a r e
K (1980 : 113) berpendapat bahwa gaya bahasa adalah cara
n a d a w ij n a k t a h il r e p m e m g n a y s a h k a r a c e s a s a h a b i u l a l e m n a ri k i p n a k p a k g n u g n e m
.) a s a h a b i a k a m e p ( s il u n e p i d a b ir
p Ta irgan membag igaya bahasa ke dalam empa t
n a g n o l o
g , yatiugaya bahasa perbandingan ,gaya bahasape trentangan ,gaya bahasa
. n a g n a l u r e p a s a h a b a y a g n a d , n a t u a tr e
p Dar i beberapa pendapa t mengena i
s il u n e p a y n ri h k a , a s a h a b a y a g n a it r e g n e
p menggunakan pengeritan yang sesua i
. n a it il e n e p n a h u t u b e k n a g n e
d Pengeritan menuru tKera fdiata sdigunakan untuk
“deifnis i gaya bahasa”. Untuk pembagian golongan gaya bahasa penuil s
, n a g ir a T t a p a d n e p n a k a n u g g n e
m karena pembagian gaya bahasa menuru tTairgan
h i b e
l irnc i dibandingkan dengan pembagian menurut Kera .f Dibawah in i
n a k i a p m a s i
d pembagiangayabahasamenuru tTa irgan(1985 :6- 203).
.
a Gaya bahasa perbandingan meilput i : perumpamaan , metafora ,
i s a k if i n o s r e
p ,depersoni ifkasi ,alegor,i anttiesis ,pleonasme, perfirasis ,anitsipas i
u a t
a prolepsis, nd a koreksioatauepano trosis.
)
1 Perumpamaan adalahperbandingan duaha lyang padahakikatnyabe lrainan
: a y n l a s i M
i t r e p e
s a ridenganminyak. i
t r e p e
s ai rd idaunkeladi. 0
1 : 5 8 9 1 ( , n a g ir a
T )
)
2 Metafora adalah pemakaian kata-kata bukan a tr i yang sebenarnya ,
i a g a b e s n a k n i a l e
m lukisan yang berdasarkan persamaan atau perbandingan.
) 8 4 6 : 6 7 9 1 , a t n i m r a d a w r e o P (
: a y n l a s i M
i s u
S ijnak-ijnakmerpat.i a
t a
K -kataadalahsenjata. )
3 Personi ifkas iadalah jeni smaja syang melekatkan sfiat-sfia tinsan kepada
. k a rt s b a g n a y e d i n a d a w a y n r e b k a d it g n a y g n a r a b
: a y n l a s i M
Bum iyangmenangis.
Cintakubertepuks ebelaht angan. )
4 Depersoni ifkas i adalah kebailkan dar i gaya bahasa personiifkasi atau n
a n a s n i g n e
p . Biasanya gaya bahasa depersoni ifkas i in i terdapa t dalam a
t a k n a k t a a f n a m e m t i s il p s k e a r a c e s g n a y n a i a d n a g n e p t a m il a
k kalau dan
. n a p a r a h u a t a n a s a g a g s a l e j n e p i a g a b e s a y n s i n e j e s
: a y n l a s i M
u a l a
K dikaumenjad ibulan ,makadakumenjad ibintang. i
a d n
A kaumenjadil angti ,makadiamenjad ibum.i
)
5 Alegor iadalah certia yangdikisahkan dalam l ambang-lambang ;merupakan
h a d a w u a t a t a p m e t , n a g n u b m a n i s e k r e b n a d s a u lr e p i d g n a y a r o f a t e
-j b
o ke atau gagasan-gagasan yang dipe lrambangkan . Alegor i biasanya
t a fi s g n u d n a g n e
m -sfia tmora latau spritiua lmanusia .Fabel dan parabe l ir
o g e l a n a k a p u r e
m -alegor i singkat . Dalam sasrta klasik terdapat aneka
.l i c n a K a ti r e C m a g a r
: a y n l a s i M
a y a u b n a g n e d l i c n a K
a r u k n a g n e d l i c n a
K -k ura
u a m ir a h n a g n e d l i c n a K
i n a t e p n a g n e d l i c n a K
4 2 : 5 8 9 1 ( , n a g ir a
T )
)
6 Anttiesi sadalah sejeni sgaya bahasa yang mengadakan komparas iatau
a t a k u ti a y ( m i n o t n a a u d a r a t n a n a g n i d n a b r e
p -katayangmengandungci ir-cri i
n a g n a t n e tr e b g n a y k it n a m e
s .)
: a y n l a s i M
i d u
B senangmeilha tkekecewaanku. a
l a g e
S hinaan tiuakubala sdenganwajahyangt ersenyum. )
7 Pleonasme dan Tautologi .Pleonasme adalah pemakaian kata yangmubazi r
; t a d a g n a j n a p e s t u r u n e m i tr e p e s ( u lr e p k a d it a y n r a n e b e s g n a y , ) n a h i b e lr e b (
.) g n o l o n e m g n o l o t g n il a s
: a y n l a s i M
.i r i d n e s a y a s a r e m a k n a g n e d u ti n a i d a j e k t e r t o m e m a y a S
.i r i d n e s a y n u h a b s a t a i d u ti s a r e b l u k i m e m n o t n A
g n u d n a g n e m a y n r a s a d a d a p n a h i b e lr e b g n a y a t a k h a l a d a i g o l o t u a T
a y n l a s i
M :
g n a y g n a r
O meninggal tiumenutupmatabuats elama-lamanya. k
a n
A -anakasyikmenyepakbolayangbunda rbentuknya tiu . )
8 Perfirasis adalah sejeni sgaya bahasa yang agak mi irp dengan pleonasme. a
u d e
K -duanya mempergunakan kata-kata lebih banyak da irpada yang
a s a h a b a y a g a d a P . n a k h u t u b i
d perfirasis ,kata-katayangbe lrebihan tiupada
t a p a d a y n p i s n ir
p digant idengans ebuahkatas aja . :
a y n l a s i M
i d i d n e P n a s u r u J i d a y n h a il u k n a k i a s e l e y n e m h a l e t i n
A kan Ekonom iFKIP
. a m r a h D a t a n a
S (=lulu satauberhasi)l
m a d i a i g n a y m a g a r e s n a k a n u g g n e m h a l e t i m a k u s g n u b i r t u
P -idamkans ejak
l i c e k h i s a m a
i (=berhasi lataus ukses) )
9 Anitsipas iatau Prolepsi sadalah kata yang mempergunakan t e lrebih dahulu
u a t a u t a
s beberapakatas ebelumgagasanataupunpe irsitwayangs ebenarnya
.i d a jr e t
: a y n l a s i M
, g n a n e s t a g n a s a y a
S sayaberhasi lmeneirmabeasiswadil ua rnegr.i u
ti g n a l a m g n a y a r a d n e g n e
P dtiabrakolehmobi lpoils.i
) 0
1 Koreksio atau Epano tresi s adalah gaya bahasa yang ingin menegaskan
.i l a b m e k a y n i s k e r o g n e m u a t a a y n i k i a b r e p m e m a ti k n a i d u m e k i p a t e t , u t a u s e s
: a y n l a s i M
f a a m , h a g n e T n a t n a m il a K i d n a n u g n a b n a k i m s e r e m n a k a i t a p u B k a p a B
.r u m i T n a t n a m il a K i d , n a k u b
.
b Gaya bahasa pe trentangan meilput i: hiperbola ,ltiote ,s rioni ,oksimoron,
, a i s a m o n o r a
p parailpsis ,zeugma ,sliepsis ,inuendo, antfirasi ,s paradoks ,kilmak ,s
s i s a b a n
a ,anitk ilmaks ,dandekrementum.
)
1 Hiperbola adalah gaya bahasa yang merupakan ungkapan yang melebih
-u a t a , a y n n a r u k u , a y n h a l m u j : n a k d u s k a m i d a y n r a n e b e s g n a y a p a n a k h i b e l
. a y n t a fi s
: a y n l a s i M
t a a s h u l e g n e m a i n u p il a k e s t a h il u k k a t a y n n a p u d i h e k i l a k e s h a w e M
n a m e t r it k a r t n e
m -temannya bua tpengganitkaya. a
y n r a m a k i d n u p u b e d u t a s t a h il u k k a
T bua tpengganitbersih. )
2 Ltiote sadalah gaya bahasa yang mengandung pernyataan yang dikecli
-n a k h a d n e r e m k u t n u , a y n r a n e b e s g n a y n a a t a y n e k i r a d i g n a r u k i d , n a k li c e k
.i ri d
: a y n l a s i M
s l a F n a w
I samas ekal ibukanmusis ikarbtian. i
n a h D d a m h
A bukan hl a musis ikacangan.
)
3 rIon i adalah gaya bahasa yang menyatakan makna yang be trentangan
k o l o r e b d u s k a m n a g n e
d -olok .
: a y n l a s i M
s a t a i d s a k r e b l i b m a g n e m k u t n u h a s u s a g g n i h e s , u m n a d a b i l a k e s i g g n i T
.i r a m e l
i l a k e s s u r u
)
4 Oksimoron adalah gaya bahasa yang mengandung pe trentangan dengan
a t a k n a k a n u g r e p m e
m -katayangbe lrawanandalamf raseyangs ama.
: a y n l a s i M
t a g n a s g n a m e m g n i b e t t a j n a p a g a r h a l
O menarik hat iwalaupun sangat a
y a h a b r e
b .
i a g a b e s i a k a p i d t a p a d l a i s o s a i d e
M sarana perdamaian namun dapa tpula i
a g a b e
s penghasu tpeperangan. )
5 Paronomasia adalah gaya bahasa yang be irs ipenjajaran kata-kata yang
a t a k ; n i a l a n k a m r e b i p a t e t a m a s i y n u b r e
b -kata yang sama bunyinya tetap i
r
a itnyaberbeda.
: a y n l a s i M
t a b a j e
P teras tius edangbersantai-santa id itera srumahnya. il
a
K in isaya akant urun t angan untuk membantu warga membersihkan kal i .
e d o c
)
6 Parailpsi s adalah gaya bahasa yang merupakan suatu formula yang
i a g a b e s n a k a n u g r e p i
d sarana untuk menerangkan bahwa seseorang itdak
.i ri d n e s u ti t a m il a k m a l a d t a ri s r e t g n a y a p a n a k a t a g n e m
: a y n l a s i M
g n ir e s u r u g u b
I memuij anak tiu ,yang (maafkan saya )saya maksud j usrtu .
a y n i h a r a m e m
p a k i s r e b u l a l e s a
I sopan ijka dihadapan orang tuanya ,maaf ,maksud saya r
a j a g n a r u
k .
)
7 Zeugmaadalahgayabahasayangmempergunakangabungangramaitka ldua
ir i c g n u d n a g n e m g n a y a t a k h a u
b -ci irs emanitkyangbe trentangan.
: a y n l a s i M
g n a y k a n a h a l a d a l a n o
) 9 3 5 : 8 6 9 1 , n i s s a J ( ) 0
1 Inuendoadalahgayabahasayangberupas indriandenganmengeclikanf akta
. a y n r a n e b e
s Gaya bahasa in imenyatakan k iritk dengan sugest iyang itdak
it a h n a k ti k a y n e m k a d it k a p m a t g n ir e s n a d , g n u s g n a
l ijka diitnjau sambi l
. u l a l
: a y n l a s i M
u r a b a y a k g n a r o i d a j n e m a y n n a m a
P karena sediki tmengkomersiailsasikan .
a y n n a t a b a j
u l a m t i k i d e s u ti g n a r
O karena te trangkap basah menjua lperabo tdapu r a
y n n a k ij a
m .
) 5 7 : 5 8 9 1 ( , n a g ir a T
) 1
1 Antfirasi sadalah gaya bahasa yangberupa penggunaansebuah katadengan
. a y n k il a b e s a n k a m
: a y n l a s i M
g n a y g n u l u u j n it e p a i d i n
I merobohkanCri sJohn! a
m i r e n e m a r e
S pu ijandar iteman-temannya.
) 2
1 Paradok sadalah gaya bahasa yang mengandung pe trentangan yang nyata
a t k a f n a g n e
d -faktayangada.
: a y n l a s i M
. u k i g a b a r a j n e p h a l a d a i n i h a w e m h a m u R
g n a r o h a l a d a a ti k n a a s a r e p i a k u l e m k u t n u i s n e t o p r e b g n il a p g n a y g n a r
O
-.t a k e d r e t g n a r o
) 3
1 Kilmak sadalah gaya bahasa yang mengandung urutan-urutan pikrian yang
. n a n a k e n e p g n u d n a g n e m n i k a m a m a l n i k a m
) 2
2 Hiperbaton atau histeron proteron adalah gaya bahasa yang merupakan
g o l g n a y u t a u s e s a l a g e s ir a d n a k il a b e
k i sdanwajar .
: a y n l a s i M
t a d n e s r e t g n a y i s it il o p o t a d i
P -senda ttiuberhasi lmeyakinkan irbuanorang. . h a j a g r a s e b e s g n a y u m n a d a b t a r e b n a k n u r u n e m n a k a k a m e lr e b n a n a k a M
) 3
2 Hipalase adalah gaya bahasa yang merupakan kebailkan dar i suatu
h a i m a l a n a g n u b u
h antaraduakomponengagasan.
: a y n l a s i M
g n a b m i b g n a y u y a k a d a p r a d n a s r e b a
I (yang bimbang adalah ia ,bukan )
u y a k
s a l a m g n a y r u s a k i d g n i r a b r e t u k
A (yangmala sadalahaku ,bukankasur) )
4
2 Sinisme adalah gaya bahasa yang berupa sindrian yang berbentuk
.i t a h n a s u l u t e k n a d n a s a l k i e k p a d a h r e t n a k e j e g n u d n a g n e m g n a y n a i s g n a s e k
: a y n l a s i M
u t a s h a l a d n
A -satunyaorangyangs anggupmerampa skebahagiaanku.
) 5
2 Sarkasme adalah gaya bahasa yang mengandung olok-olok atau sindrian
.i t a h n a k ti k a y n e m n a d s a d e p
: a y n l a s i M
. u m u a m ir a h u m t u l u M
.i m a k n a k h a s e r e m u m n a t a u b r e P
.
c Gaya bahasa pe trautan meilpuit : metonimia ,sinekdoke ,alus,i eufemisme ,
i n o p
e m , eptie,t antonomasia ,erotesis ,paraleilsme ,eilpsis ,gradasi ,asindeton, nd a
. n o t e d n i s il o
: a y n l a s i M
a
D radambadak u a
d tangdar idan au u
D gaduaduk a i
damdidi ir ku a
K lau‘kandakalakac au i
ba rbibi rbiduanbic ara n
I liahindahnyaimpian n
i saningka ring ar a
T ngantangguhtadahkantangguk a
T ngantangguhtanam itanahtambun Adakahaja lakanai b
Andai akuaja ran ak Sayangsesama sayangsegala?
1 8 1 : 5 8 9 1 ( , n a g ir a
T )
)
2 Asonans iadalah semacam gaya bahasa repiits iyang berwujud perulangan
. a m a s g n a y l a k o v i y n u b
: a y n l a s i M
Muka muda mudahmuram Tiada siaga tiadabiasa Jaga harga tahanr aga
2 8 1 : 5 8 9 1 ( , n a g ir a
T )
)
3 Antanaklasi sadalah sejeni sgaya bahasa repiits iyang berwujud perulangan
i y n u b a m a s g n a y a t a
k denganmaknayangberbeda.
: a y n l a s i M
a w a b m e m u l a l e s a y a
S buahtanganbua tbuahhaits aya.
l a u j n e p g n a r a j k a
T buah tiumenjad ibuahbibi rmasyaraka.t
)
4 Kiasmu sadalah gaya bahasa yang be irsikan perulangan dan sekailgu s
m a l a d a t a k a u d a r a t a e s r e v n i n a k a p u r e
: a y n l a s i M
g n a
Y kaya merasa di irnya miskin ,sedangkan yang miskin merasa di irnya a
y a k .
g n a y g n a r
O pintar mengaku di irnya bodoh ,sebailknya orang yang bodoh a
y n ir i d u k a g n e
m pinta .r
)
5 Epizeuki sadalah semacam gaya bahasa repiits iyang berupa perulangan
t u r u tr e b i l a k a p a r e b e b n a k g n it n e p i d g n a y a t a k s a t a g n u s g n a
l -turu.t
: a y n l a s i M
g n il a s s u r a h a ti
K mengasihi ,mengasih,i sekal ilag imengasihi aga rhidup .
a r e t h a j e s n a d i a m a d a ti k
)
6 Tautote sadalah gaya bahasa repiits iyang berupa perulangan ata ssemua
. i s k u rt s n o k h a u b e s a p a r e b e b m a l a d a t a k
: a y n l a s i M
i a t n i c n e m g n il a s u m a k n a d u k a , u k a i a t n i c n e m u m a k , u m a k i a t n i c n e m u k A
. u t a s r e b u k a n a d u m a k , u k a
g n il a s s a n A n a d i k i R , i k i R i c n e b m e m s a n A , s a n A i c n e b m e m i k i R
. u r e t e s r e b s a n A n a d i k i R , i c n e b m e m
)
7 Anafora adalah gaya bahasa repiits iyang berupa perulangan kata pe trama
. t a m il a k p a it e s u a t a s ir a b p a it e s a d a p
: a y n l a s i M
u a
T kahengkaubahwamerekalahyangmelukaimu? u
a
T kahengkaubahwamerekalahyangmerampa skebahagianmu? u
a
T kah engkau bahwa mereka pula yang membua tanakmu putu ssekolah? u
a
T kahengkaubahwamerekalahpenjaha tyangs esungguhnya?
)
8 Episrtofaadalahsemacamgayabahasa r epiits iyangberupaperulangankata
. n a t u r u r e b t a m il a k u a t a s ir a b r i h k a a d a p e s a r f u a t a
u d i h e
K pandalamkeluargaadalahsandiwara h a l a d a a y n p i s n ir p a d a p u k a d a p u m a t n i
C sandiwara
h a l a d a m u i s o p m i s , a y r a k a k o l r a n i m e
S sandiwara
r a j a l e b s e s o r
P -mengaja rd idalamkela sadalahsandiwara h
a l a d a i n i a ti k p u d i h a y n k e d n e
P sandiwara
0 1 : 5 8 9 1 ( , n a g ir a
T )
)
9 Simploke adalah sejeni sgaya bahasa repiits iyang berupa perulangan pada
t u r u tr e b t a m il a k u a t a s ir a b a p a r e b e b r i h k a n a d l a w
a -turu.t
: a y n l a s i M
. r u c a l e p a ti n a w u k a n a k a t a k u a K
h a lr a i b n a k a t a k u k A
. m u s e m a ti n a w u k a n a k a t a k u a K
h a lr a i b n a k a t a k u k A
a t a k u a
K kanakus ampahmasyarakat . h
a lr a i b n a k a t a k u k A
. a s o d h u n e p u k a n a k a t a k u a K
h a lr a i b n a k a t a k u k A
7 9 1 : 5 8 9 1 ( , n a g ir a
T )
) 0
1 Mesodiplosi sadalah sejeni sgayabahasa r epiits iyangberwujud perulangan
. n u t n u r e b t a m il a k a p a r e b e b u a t a s ir a b h a g n e t i d e s a r f u a t a a t a k
: a y n l a s i M
k i d i d n e p a r a
P haru smeningkatkankecerdasanbangsa r
e t k o d a r a
P haru smeningkatkankesehatanmasyarakat a
P rapetan iharu smeningkatkanhas lis awah-ladang a
h a s u g n e p a r a
P haru smeningkatkanhasi lusahanya I
. R i s il o P a r a
P haru smeningkatkankeamananhukum t
a y k a r h u r u l e
S haru smeningkatkanpembangunandis egalabidang 8
9 1 : 5 8 9 1 ( , n a g ir a
) 1
1 Epanalepsi sadalah semacam gaya bahasa repiits iyang berupa perulangan
.t a m il a k u a t a a s u a l k m a l a d r i h k a r e t i d a j n e m a m a tr e p a t a k
: a y n l a s i M
a y a
S akant etapberusahamencapa ictia-ctiasaya. i
m a
K samas ekal iitdakmelupakanamana tnenekkami.
) 2
1 Anadiplosi sadalah sejeni sgaya bahasa repiits id imana kata atau frase
a s u a l k i r a d a m a tr e p e s a r f i d a j n e m t a m il a k u a t a a s u a l k u t a u s i r a d r i h k a r e t
. a y n t u k ir e b t a m il a k u a t a
: a y n l a s i M
h a r a d a d a a g a r m a l a d
a g a n e t a d a h a r a d m a l a d
a y a d a d a a g a n e t m a l a d
a l a
d mdayaadas egala
3 0 2 : 5 8 9 1 ( , n a g ir a
T )
3 .
2 PengeritanLirikLagu
I B B K t u r u n e
M (2003 :678) Li irk adalah karya sasrta (puisi )yang be irs i
. n a i y n a y n h a u b e s a t a k n a n u s u s , i d a b ir p n a a s a r e p n a h a r u
c Lagu adalah ragam suara
t u b e s i d a s i b a g u j u g a L . ) a c a b m e m , i y n u b r e b , p a k a c r e b m a l a d ( a m a ri r e b g n a y
g n u d i k , n a i y n a y n , g n a d n e
d (KBBIedis ikeitga ,2007 : 462 .)
4 .
2 IwanFal s
n a w
I F sal yang bernama asl iVrigiawan Listanto ,lahri pada tangga l3
u g a l t a w e L . 1 6 9 1 r e b m e t p e
S -lagunyai amemo rte tkehidupansosial-budayad iakhi r
0 7 9 1 n u h a
g n a r e b e S g n a i S a y n l a s i m ( l a n i g r a m k o p m o l e k i g a b i t a p m e , ) a s i L e t n a T , t a y k a R
s
I tana ,Lonteku) ,ataubencanabesa ryangmelandaI ndonesia .
i a g a b e
S penyany idanpenciptal agu,I wanFal smempunyait empati sitmewa
e n o d n I i d k i s u m a t e p m a l a
d sia .Lagu-lagu I wanyang kha skadang-kadangbernada
s a r e
k , menyengat , kadang lembut, menyentuh , dan terkadang be trutu rdengan
Y . a d n a c r e
b ang membua tsosok Iwan begtiu besar bukan karena kemampuannya
k ir il h a l a d a g n it n e p h a l a k k a t g n a y i p a t , k ir il k i c a r e
m -il irk tiu menjad ibagian
ir a h e s n a w I p u d i h n a n a l a jr e p n a d i s i v i r a d l a r g e t n
i -har idanpesan-pesankehidupan .
a y r a k a d a p n a k u m e t a ti k g n a r a j t a g n a s g n a y i n
I -karyal ainnya .
I .r a s e b t a g n a s s l a F n a w I a m s ir a h
K asanga tdipujaolehkaum‘ akarr umpu’t .
n a a n a h r e d e s e
K n ay menjad ipanutan para penggemarnya yang terseba rd iseluruh
it a n a f r a m e g g n e p a r a P . a r a t n a s u
N knyabahkanmendi irkanyayasanpadat angga l16
l a n e k i d a s a i b g n a y u a t a a i s e n o d n I g n a r O n a s a y a Y a m a n r e b g n a y 9 9 9 1 s u t s u g A
v it k a i h a d a w e m i n i n a s a y a Y . I O n a g n e
d tia spara penggemarnya .Hingga sekarang
a t n a s u N u r u j n e p p a it e s i d n a k u m e ti d t a p a d I O g n a b a c r o t n a
k ra dan beberapa
9 2
I
I
I
B
A
B
D
O
T
E
M
E
P
E
N
E
L
I
T
I
A
N
1 .
3 Jeni sPeneil itan
fi t p ir k s e d n a it il e n e P . fi t a ti l a u k f it p ir k s e d n a it il e n e p k u s a m r e t i n i n a it il e n e P
a t k a f a d a p e k r a s a d n e m g n a y n a it il e n e p k u t n e b u t a u s h a l a d a f it a ti l a u
k -fakta yang
a y n t u j n a l e s u ti a t a d , n a g n a p a l i d h e l o r e p i
d didesk irpsikan secara fakta dan aktual ,
i k i d e l e s i d g n a y a n e m o n e f n a g n u b u h n a d a t k a f a r a t n a n a ti a k h a a l e n e m n a i d u m e k
.) 3 6 : 3 8 9 1 , ri z a N (
s l a F n a w I u g a l k ir il a s a h a b a y a g s i s il a n a g n e m n a k a i n i n a it il e n e
P albumWaki l
t a y k a
R ,yangmencar ibentuk-bentukgaya bahasa yang t erdapa td idalam il irkl agu
.t a y k a R l i k a W m u b l a s l a F n a w I
2 .
3 SumberData
g n a y a t a
D dianailsis dalam peneilitan in iadalah il irk lagu Iwan Fal salbum
t a y k a R l i k a
W .Terdapa tsepuluh il irk lagu d idalam album. Beirku tin iadalah
n a t n e t n a r a b m a
g g sumbe rdatayangakand tiel ti.i
s it r
A :I wanFals
m u b l A a m a
N :Li irkLaguI wanFal sAlbumWaki lRakyat
u g a l l u d u
J :Mata I ndahBolaPing Pong ,PHK ,Potre tPanen + Mimp i
g n e r a
5 .
3 TeknikAnailsi sData
a t a d s i s il a n a k i n k e t h a l a d a i ti l e n e p h e l o n a k a n u g i d g n a y a t a d s i s il a n a k i n k e T
g n a y s i s il a n a h a l a d a f it a ti l a u k a t a d s i s il a n a , ) 8 9 : 3 0 0 2 ( n a s a H t u r u n e M . fi t a ti l a u k
l e d o m u a t a k ir t e m o n o k e n a d , k it s it a t s , a k it a m e t a m l e d o m n a k a n u g g n e m k a d
it
-a t a D . a y n n i a l u t n e tr e t l e d o
m -datayangadahanyadiuraikandandtiafsrikan.
Peneilit menganailsi sdata yang telah terkumpul dan mengklasi ifkasikann ya
n a k a n u g g n e m i ti l e n e P . a y n s i n e j n a g n e d i a u s e
s langkah-langkahsebaga ibe irku t :
.
1 Member itanda pada it - pap it a il irk yang mengandung unsu rgaya bahasa
g n i s a m i ri c n a g n e d i a u s e
s -masinggayabahasa.
.
2 Mengidenit ifkas ihasli t emuan gaya bahasa yang t erdapa tdalam kumpulan
m u b l a s l a F n a w I u g a l k ir
il Waki lRakyat.
.
3 Mendeskirpsikanhasi lanailsi sgaya bahasapada il irk l agu I wanFal salbum
t a y k a R l i k a
2 3
V
I
B
A
B
N
A
I
T
I
L
E
N
E
P
L
I
S
A
H
D
A
N
P
E
M
B
A
H
A
S
A
N
1 .
4 DeskripsiD ata
a l a d s i s il a n a i d g n a y a t a
D m sk irps iin iadalah il irk lagu Iwan Fals .Dar i m
u b l a h il i m e m i ti l e n e p , m u b l a k a y n a b n a i k e
s Waki lRakyat yang beri si sepuluh u
ti a y , u g a l k ir
il MataI ndahBolaPingPong ,PHK ,Potre tPanen+Mimp iWareng ,
t a y k a R l i k a W t a u B t a r u
S ,Dimana ,Diet ,Emak, Guru Zirah, Teman Kawanku n
a m e T a y n u
P ,Libu rKeci lKaum Kusam. Li irk-il irkt ersebu tselengkapnyat erdapa t m
a l a
d lamprian1.
2 .
4 BentukGayaBahasadalamLirikLaguI wanFal sAlbumWaki lRakyat
i r a
D sepuluh il irk lagu Iwan Fal syang dianailsi sterdapat tujuh belas itpe a
s a h a b a y a
g .Tujuhbela sgayabahasayangdigunakanyatius ebaga ibe irkut :
.
a Gaya bahasa perbandingan :perumpamaan ,metafora ,personi ifkasi ,anttiesis , s
i s a r fi r e p n a d i g o l o t u a t u a t a e m s a n o e l p .
b Gayabahasape trentangan :hiperbola ,rioni ,danparonomasia .
c Gayabahasape trautan :metonimia nd a antonomasia .
d Gayabahasaperulangan : altierasi ,asonansi ,epizeukis ,anafora ,episrtofadan s
i s o l p i d o s e
” k a m E “ k ir il m a l a d g n ir i m k a t e c i d g n a
Y ,“Guru Zriah”,“Teman Kawanku ”
m a s u K m u a K l i c e K r u b i L “ n a d , ” n a m e T a y n u
P adalahgayabahasaperumpamaan. t
u b e s r e t k ir il m a l a d i
D terdapa tkata bak ,bagai ,dan bagaikan yang menuru tc ir-i .
n a a m a p m u r e p a s a h a b a y a g m a l a d g n o l o g r e t a y n ir i c
2 . 1 . 2 .
4 Metafora
h a l a d a a r o f a t e
M pemakaian kata-kata bukan a tr i yang sebenarnya , n a g n i d n a b r e p u a t a n a a m a s r e p n a k r a s a d r e b g n a y n a s i k u l i a g a b e s n a k n i a l e m
) a t n i m r a d a w r e o P
( . Metafora dtiemukan dalam il irk l agu Iwan Fal syang be jrudu l ,
” n a m e T a y n u P u k n a w a K n a m e T “ , ” h a ri Z u r u G
“ dan“Libu rKeci lKaumKusam”.
)
1 GuruZirah
n a k u b u m ri b i b h a r e
M polesanpabrik
a s a r
F polesan pabrikd iatas t ermasuk dalam gayabahasa be jreni smetaforakarena m
a l a d t a p a d r e t g n a y a n k a
m frasa t ersebu tbukanl ah a tr iyang sebenarnya .Polesan k
i r b a
p dapa tdiaritkans ebaga iilpsitck.
)
2 TemanKawankuPunyaTeman
e f o r p k a b a y n k a g a
L so rpemikirj empolan
a s a r
F pemiki rjempolan d iata stermasuk dalam gaya bahasa be jreni smetafora . a y n r a n e b e s g n a y i tr a h a l n a k u b t u b e s r e t a s a r f m a l a d t a p a d r e t g n a y a n k a m a n e r a k
n a l o p m e j r i k i m e
m u l k a m l a b e t a t a m a c a
K kutubuku
a s a r
F kutu buku d iata stermasuk dalam gaya bahasa be jreni smetafora karena .
a y n r a n e b e s g n a y i tr a h a l n a k u b t u b e s r e t a s a r f m a l a d t a p a d r e t g n a y a n k a
m Kutubuku
g n a y g n a r o i a g a b e s n a k it r a i d t a p a
d gema rmembaca.
)
3 LiburKeci lKaumKusam
n a g n e d h a l a k k a
T oranggedean
a s a r
F orang gedean d iatas t ermasuk dalam gaya bahasa be jreni smetafora karena . a y n r a n e b e s g n a y i tr a h a l n a k u b t u b e s r e t a s a r f m a l a d t a p a d r e t g n a y a n k a
m Orang
n a e d e
g dapa tdiaritkans ebaga iorangyangmempunya ibanyakha tra.
li c e k r u b i
L kaumkusam
a s a r
F kaum kusam d iata stermasuk dalam gaya bahasa be jreni smetafora karena . a y n r a n e b e s g n a y i tr a h a l n a k u b t u b e s r e t a s a r f m a l a d t a p a d r e t g n a y a n k a
m kaum
m a s u
k dapa tdiaritkans ebaga iorangyangmiskin.
3 . 1 . 2 .
4 Personi ifkasi
t a fi s n a k t a k e l e m g n a y a s a h a b a y a g h a l a d a i s a k if i n o s r e
P insani kepada
g n a r a
b yang tak bernyawa dan ide yang absrtak .Personi ifkas idtiemukan dalam l
u d u jr e b g n a y s l a F n a w I u g a l k ir
il “PHK” ,“Porte tPanen + Mimp i(Wereng)” , ”
t a y k a R l i k a W t a u B t a r u S
)
1 PHK
s a n a p t a a
S itkamkepala
k ir il m a l a d i d a n e r a k i s a k if i n o s r e p a s a h a b a y a g s i n e j k u s a m r e t s a t a i d k ir il n a g n o t o p
t a p a d r e t t u b e s r e
t kailma t yang menyatakan bahwa (seolah-olah ) panas dapa t a
k i n e
m mkepala.
n i s e m g n i s i
B menyulu tresah
k ir il m a l a d i d a n e r a k i s a k if i n o s r e p a s a h a b a y a g s i n e j k u s a m r e t s a t a i d k ir il n a g n o t o p
h a l o e s ( a w h a b n a k a t a y n e m g n a y t a m il a k t a p a d r e t t u b e s r e
t -olah ) mesin dapa t h
a s e r t u l u y n e
m .
)
2 Potre tPanen+Mimpi( Wereng)
a r o p a t s e
P hamadliumbung
i d k ir il n a g n o t o
p atast ermasukj eni sgayabahasapersoni ifkas ikarenad idalam ilirk h
a l o e s ( a w h a b n a k a t a y n e m g n a y t a m il a k t a p a d r e t t u b e s r e
t -olah ) hama dapa t
. a r o p a t s e p r e b
h u p a r u b m a b t o e r i a l a
B menyambu ttubuh
k ir il m a l a d i d a n e r a k i s a k if i n o s r e p a s a h a b a y a g s i n e j k u s a m r e t s a t a i d k ir il n a g n o t o p
h a l o e s ( a w h a b n a k a t a y n e m g n a y t a m il a k t a p a d r e t t u b e s r e
t -olah )bala ireot dapa t h
u b u t t u b m a y n e
)
3 Sura tBua tWaki lRakyat
n a g n a
J raguj angant aku tkarangmenghadang
k ir il m a l a d i d a n e r a k i s a k if i n o s r e p a s a h a b a y a g s i n e j k u s a m r e t s a t a i d k ir il n a g n o t o p
h a l o e s ( a w h a b n a k a t a y n e m g n a y t a m il a k t a p a d r e t t u b e s r e
t -olah )karang dapa t g
n a d a h g n e
m ataumenghalangit ujuans eseorang.
)
4 D imana
? u m i a l e b a n a m i D
n a k t a g n a h g n a
Y nadikuyangbeku
k ir il m a l a d i d a n e r a k i s a k if i n o s r e p a s a h a b a y a g s i n e j k u s a m r e t s a t a i d k ir il n a g n o t o p
h a l o e s ( a w h a b n a k a t a y n e m g n a y t a m il a k t a p a d r e t t u b e s r e
t -olah )belaian dapa t .
u k e b g n a y i d a n n a k t a g n a h g n e m
a g a h a
D meronta
g s i n e j k u s a m r e t s a t a i d k ir il n a g n o t o
p ayabahasapersoni ifkas ikarenad idalam ilirk h
a l o e s ( a w h a b n a k a t a y n e m g n a y a s a r f t a p a d r e t t u b e s r e
t -olah ) dahaga dapa t a
t n o r e m .
u k h it e
L mengglia
k ir il m a l a d i d a n e r a k i s a k if i n o s r e p a s a h a b a y a g s i n e j k u s a m r e t s a t a i d k ir il n a g n o t o p
a s a r f t a p a d r e t t u b e s r e
t yangmenyatakanbahwa( seolah-olah)l eithdapa tmengglia.
u k k a t
k a r e d r e
b lontarkan kecewa”, “mengundang mata untuk memandang”, dan “sedangkanl aparteru smenuntut”.
4 . 1 . 2 .
4 Anttiesis
s i s e ti t n
A adalah sejeni sgaya bahasa yang mengadakan komparasi aa t u i
n o t n a a u d a r a t n a n a g n i d n a b r e
p m (yatiu kata-kata yang mengandung ci ir-cri i k
it n a m e
s yang be trentangan .) Anttiesi sdtiemukan dalam il irk l agu Iwan Fal syang .
” ) g n e r e W ( i p m i M + n e n a P t e rt o P “ l u d u jr e b
) g n e r e W ( i p m i M + n e n a P t e r t o P
g n a l u p a k e r e m g n a t a d a j n e S
n a p a r a h a w a b m e M
g n u b m u li d a m a h a r o p a t s e P
a l a l a rt n a k i y n a y N
L ki ir d iatas termasuk gaya bahasa ant tihesi skarena d idalam il irk t ersebu t g
n u d n a g n e
m c ir-i cri isemanitk yangbe lrawanan ,perbedaan tiu dapa tdiilha tantara
g n a l u p a k e r e m g n a t a d a j n e
S membawa harapan dengan Pesta pora hama
g n u b m u li
d nyanyikant ralala.
5 . 1 . 2 .
4 PleonasmedanTautolog.i
h a l a d a e m s a n o e l
P pemakaian kata yang mubazi r (be lrebihan) , yang u
lr e p k a d it a y n r a n e b e
s . Pleonasme dtiemukan dalam il irk lagu Iwan Fal syang “
l u d u jr e
b MataI ndahBolaPingPong” . g n o P g n i P a l o B h a d n I a t a M
k ir il m a l a d g n ir i m k a t e c i d g n a
Y “Mata Indah Bola Ping Pong” dan “Diet” a
y a g h a l a d
a bahasaperfirasis . iD dalam il irkt ersebutt erdapa tkatayangbe lrebihan a
j a s a t a k u t a s n a g n e d i t n a g i d t a p a d a y n s u r a h e s g n a
y .
.
4 2 2. GayaBahasaPertentangan
1 . 2 . 2 .
4 Hiperbola
a l o b r e p i
H adalah gaya bahasa yang melebih-lebihkan apa yang sebenarnya n
a k d u s k a m i
d :jumlahnya ,ukurannya ,atau sfiatnya. Hiperbola dtiemukan dalam a
t a M “ l u d u jr e b g n a y s l a F n a w I u g a l k ir
il Indah Bola Ping Pong” dan “Sura tBua t t
a y k a R l i k a
W ” . )
1 MataI ndahBolaPingPong
s i n a m u a k i ri d n e s h a l a S
s i n a m t a m a r e t h a j a w a y n u P
t a m il a k m a l a d a n e r a k a l o b r e p i h a s a h a b a y a g h a l a d a s a t a i d k ir i
L “salahsendir ikau s
i n a m t a m a r e t h a j a w a y n u p , s i n a
m ” adalah kailma tyang ingin melebih-lebihkan a
ti n a w n a k it n a c e
k .
)
2 Sura tBua tWaki lRakyat
e r e t o l i d n a k u b h il i p i d a r a d u a S
l a n e k k a t i m a k i k s e
M siapas audara a r a u j a r a p h il i m e m i d u s k a t i m a K
a h a h a h a r a u j h e e h a r a u j m a i d a r a u J
a l o b r e p i h a s a h a b a y a g h a l a d a s a t a i d k ir i
L karena dalam il irk t ersebut t erdapat ak at h
i b e l e m g n a
”saudaradipiilhbukan dil otere ,mesk ikami t akkena lsiapa saudara, kami t aksud i ,
a r a u j a r a p h il i m e
m juara diamj uara he ehj uara hahaha”. il irk t ersebu tmerupakan t
a m il a k i r a d a l o b r e p i h n a d u j u w r e
p “saudarat akpanta smenjad iwaklir akyat” .
Dalam il irk “Mata Indah Bola Ping Pong” dan “Sura tBua tWaki lRakyat” k
u s a m r e
t gaya bahasa hiperbola .D idalam il irk tersebu tterdapa tungkapan yang h
i b e l e
m -lebihkanapayangs ebenarnyadimaksudkan.
4.2.2.2 Iron i
h a l a d a i n o
rI gaya bahasa yang menyatakan makna yang be trentangan k
o l o r e b d u s k a m n a g n e
d -olok. Maksud tiu dapa tdicapa idengan mengemukakan a
y n r a n e b e s g n a y a n k a m n a g n e d n a n a w a lr e b g n a y a n k a
m ,keitdaksesuaian antara a
n a s a u
s dan kenyataan yang sebenarnya ,dan keitdaksesuaian antara harapan dan a
y n e
k taan. rIon idtiemukan dalam il irk l agu Iwan Fal syang be jrudu l“Sura tBua t t
a y k a R l i k a
W ” .
t a y k a R l i k a W t a u B t a r u S
t a y k a r e m a y n s u r a h e s t a y k a r li k a W
t a y k a r l a o s g n a d i s u t k a w r u d it n a g n a J
k u s a m r e t s a t a i d k ir i
L gaya bahasa rion ikarena dalam il irk tersebu tterdapa t t a m il a k m a l a d t a h il i d t a p a d u ti l a H . n a a t a y n e k n a d n a p a r a h a r a t n a n a i a u s e s k a d it e k
n a g n a j “ n a g n e d ) n a p a r a h n a k a p u r e m g n a y ( ” t a y k a r e m a y n s u r a h e s t a y k a r l i k a w “
n a a t a y n e k n a k a p u r e m g n a y ( ” t a y k a r l a o s g n i d i s u t k a w r u d