isinauling kalayaan

REPUBLIKA NG PILIPINAS

PAMANTASAN NG ESTADO NG MINDANAO

FATIMA,GENERAL SANTOS CITY

Ipinasa nina: Ipinasa kay: Gng. Carmela G. Ong

Joan Nunez

Maikling Kwento sa Panahon ng Isinauling Kalayaan

( 1946-1970 )

Kaligirang Pangkasaysayan

Naging makasaysayan sa ating mga Pilipino ang ika-4 ng Hulyo,1946,sapagkat ditto isinauli ang kalayaan. Ibinaba sa tagdan ang bandilang Amerikano at magi sang iwinagayway ang bandilang Pilipino. Nawala ang tanikala, nawala ang gapos.Sa unang pagkakataon ay naging Malaya sa turing ang mga Pilipino.

Maraming mabigat na suliranin ang iniwan ng digmaan sa nagsasariling Pilipinas. Ang ekonomiya ng bansa ay humantong sa kababaan.

May mga salaping ipinamudmod sa mga gerilya bilang gantimpala ng kagitingan at pagkamakabayan,subalit walang pag – uukol ng pansing ginawa sa kabuhayang bansa.walang puhunang ibinigay sa mga pangunahing agwain tulad ng pagsasaka, pangingisda,pag-aalaga ng hayop, at pagtatatag ng pabrika o pagawaan. Sa madaling salita,walang naging balangkas na ekonomiya ng bansa bago ito pinalaya.

Ang Kalagayan ng Panitikan

Muling sumigla ang Panitikang Pilipino nang panahong ito. Kadalasang tumatalakay sa masasamang karanasan ng mga Pilipino sa ilalim ng Hapon ang karamihan ng mga akdang naisulat.

1. Tungkol sa kalupitan ng mga Hapones

2. Kahirapan ng pamumuhay sa ilalim ng pamamahala ng mga Hapones 3. Kabayanihan ng mga gerilya at iba pa.

Nabuksan muli ang mga palimbagan, pahayagan at mga magasin na ipinasara noon sa ng mga Hapon ilan dito ay ang :

1. Liwayway 2. Malaya 3. Bulaklak 4. Tagumpay 5. Ilang-ilang 6. Sinag-tala 7. Kayumanggi

Naging mapaghangad na makakuha ng gantimpala ang mga manunulat sa panahong

ito sapagkat bago pa sumulat ng anumang akda ay inaalam muna kung aling pahayagan ang magbabayad dito ng malaking halaga.

Isa sa naging kapansin pansing pangyayari sa Panitikang Pilipino sa panahong ito ay ang pagsulpot ng ng mga kabataang mag-aaral sa larangan ng panulat. Naging kanilang batayan sa estilo ng pagsulat,at tinutularan ang mga manunulat na Amerikano na sina

Ernest Hemingway, William Saroyan at John Steinbeck.

Ang Maikling Kwento

Sa panahon ng kalayaan, ang sangay ng Maikling Katha ay pinayaman ng ibat ibang katipunan,gayundin ng mga indibidwal na manunulat. Nagtataglay na ang mga maikling katha nang mabuti-buting tauhan, mga pangyayaring batay sa katotohanan at mga paksaing may kahulugan.Kabilang sa mga maikling katha na ito ang:

1. “Walang Panginoon” ni Deogracias A. Rosario 2. “Kasalan sa Nayon” ni Eleuterio P. Fojas 3. “Ang Pusa sa Aking Hapag” ni Jesus A. Arceo

4. “Impong Sela” ni Epifanio G. Matute (kathang kumatawan sa Pilipinas sa Asian/ Pacific Literature ng UNESCO)

5. “Suyuan sa Tubigan” ni Macario Pineda

6. “Bahagyang Tag-araw sa Isang Tahanan” ni Serafin S. Gunigundo 7. “Liwanag sa Usok ng Punlo” ni Brigido C. Batungbakal

8. “Bahay na Bato” ni Antonio B.L. Rosales

9. “Sa Kamatayan Lamang” ni Teodoro A. Agoncillo

10. “Dahong Palay,Timbubuli at Bubuyog” ni Anacleta Villcorta Agoncillo 11. “Bakya’ ni Hernando R. Ocampo

12. “Maghilum Ma’y Balantukan” ni Mabini Rey Centeno 13. “ Lupang Tinubuan” ni Narciso G. Reyes

14. “Dugo at Utak” ni Cornelio S .Reyes 15. “Biyaya ng Tag-ulan’ ni A.I. Dizon 16. “Kahiwagaan” ni Pablo N. Bautista 17. “ Ang Daong ni Noe” ni Pedro S. Dandan 18. “Batingaw” ni Elpidio P. Kapulong

19. “Matalino ang Inaanak Ko” ni Fernando L. Samonte 20. “Ang Anluwage “ ni Hilario L. Coronel

21. “ Landas ng Bahaghari” ni Benjamin P. Pascual 22. “Estero” ni Pedro L. Ricarte

23. “ Lugmok na Ang Nayon” ni Edgardo M. Reyes 24. “Luntiang Bukid” ni Edgardo Bautista Reyes 25. “Tata Selo” ni Rogelio Sikat

26. “Ang Aso sa Lagarian” ni Dominador B. Mirasol

27. “Si Loleng Marya Kapra ,Mga Araw at Gabi ,at Ang Bukang Liwayway sa Kanyang Buhay” ni Wilfredo Pa. Virtusio

28. “Anay” ni Epifanio E. San Juan 29. “Kumpisal” ni Norma O. Mirasol

30. “Wala ng Lawin sa Bukid ni Tata Felipe” ni Benigno R. Juan

31. “Dapithapon ng Isang Bangkang Papel sa Buhay ni Ato” ni Jun Cruz Reyes

Mga Maikling Kathang nagwagi ng Gantimpalang Palanca

1950-1951

1st_{- “Kwento ni Mabute” ni Genoveva D. Edroza}

2nd_{- “Mabangis na Kamay…..Maamong Kamay” ni Pedro S. Dandan}

3rd_{- “Planeta, Buwan at Mga Bituin” ni Elpidio P. Kapulong}

Inampalan: Cirio H. Panganiban, Alejandro G. Abadilla, Serafin S. Gunigundo 1951-1952

1st_{- “ Kahiwagaan “ ni Pablo N. Bautista}

2nd_{- “Kamtayan sa Gulod” ni Manuel J. Ocampo}

3rd_{- “Pagbabalik” ni Genoveva D. Edroza}

Inampalan: Teodoro A. Agoncillo ,Hernando R. Ocampo,Jose Villa Panganiban 1952-1953

1st_{- “Kapangyarihan” ni Buenaventura S. Medina Jr.}

2nd_{- “ Ang Anluwage” ni Hilario L. Coronel}

3rd_{- “Malalim ang Gabi” ni Ponciano B Perlas}

Inampalan: Rufino Alejandro, Genoveva D. Edroza, Jose Santos 1953-1954

1st_{- “Sa Kamatayan Lamang” ni Teodoro A. Agoncillo}

2nd_{- “Ang Pusa sa Aking Durungawan” ni Buenaventura S. Medina jr.}

3rd_{- “Matalino ang Inaanak Ko” ni Fernando L. Samonte}

1954-1955

1st_{- “ Ang Paglalayag…. Sa Puso ng Isang Bata” ni Genoveva Edroza Matute}

2nd_{- “ Batingaw” ni Elpidio P. Kapulong}

3rd- “ _{Lumamig na Bakal” ni Virgilio Blones}

Inampalan: Inigo Ed. Regalado, Hilaria Labog, Gregoria N. Garcia 1955-1956

1st_{- “wala}

2nd_{- “Lupa, Ulan at Supling” ni Martin del Rosario}

3rd_{- “Mga Butil, Mga Busal” ni Pedro T. Salazar}

Inampalan: Baltazar Villanueva, Nieves Baens del Rosario, Auria Jimenez Santiago 1956-1957

1st_{- “Sugat ng Digma” ni Pedro S Dandan}

2nd_{- “Punongkahoy” ni Buenaventura S. Medina Jr.}

3rd_{- “Pag-uugat….Pagsusupling” ni Eduardu Bautista Reyes}

Inampalan: Genoveva Edroza Matute, Gloia Villaraza Guzman, Ligaya D. Perez 1957-1958

1st_{- “ Ang Mangingisda” ni Ponciano B. Peralta Pineda}

2nd- _{“ Mahaba ang Daang Bakal” ni Simplicio Bisa}

3rd_{- “Lakas” ni Pedro S. Dandan}

Inampalan: Serafin S. Gunigundo, Carmen Herrera Acosta, Buenaventura S. Medina Jr. 1958-1959

1st_{-“ Dayuhan” ni Buenaventura S. Medina Jr.,}

2nd_{- Estero “ ni Pedro L. Ricarte}

3rd_{- “Mapanglaw ang Mukha ng Buwan” ni Efren Reyes Abueg}

1959-1960

1st_{- “Luntiang Bukid” ni Eduardo Bautista Reyes}

2nd_{- “Kinagisnang Balon” ni Andres Cristobal Cruz}

3rd_{- “ Sa Di Maabot ng Kawalang Malay” ni Edgardo M. Reyes}

Inampalan: Epifanio G. Matute, Anacleta Villacorta Agoncillo,Gloria Villaraza Guzman 1960-1961

1st_{- “Parusa” ni Genoveva Edroza Matute}

2nd_{- “Binhi” ni Clodualdo del Mundo}

3rd_{- “Mabangis na Lunsod” ni Efren Reyes Abueg}

Inampalan: Andrea Amor Tablan, Guadalupe B. Estrada, Aniceto F. Silvestre 1961-1962

1st_{- “Banyaga” ni Liwayway A. Arceo}

2nd_{- “Impeng Negro” ni Rogelio R. Sikat}

3rd_{- “Sugat sa Dibdib ng Gabi” ni Buenaventura S. Medina Jr.}

Inampalan: Clodualdo del Mundo, Alicia Lopez Lim, brigido G. Batungbakal 1962-1963

1st_{- “Himaymay” ni Buenaventura S. Medina Jr.}

2nd_{- “Tata Selo” ni Rogelio R. Sikat}

3rd_{- Sa bagong Paraiso” ni Efren Reyes Abueg}

Inampalan: Ponciano B. Peralta Pineda, Remedios M. Cayari, Ligaya D. Perez 1963-1964

1st_{- “Mga aso sa Lagarian” ni Dominador B. Mirasol}

2nd_{- “Si Ama “ni Edgardo M. Reyes}

3rd_{- “Dugo sa Ulo ni Corbo” ni Efren Reyes Abueg}

1964-1965

1st_{- “ Landas sa Bahaghari” ni Benjamin P. Pascual}

2nd_{- “Kamtayan sa Dilim at Ulan” ni Eli Ang Barroso}

3rd_{- “Mga Luha ni Lela” ni Bayani M. de Leon}

Inampalan: Pablo R. Glorioso, Ligaya D. Perez, Agapito M. Joaquin 1965-1966

1st_{- “Bilanggo” niWilfredo Pa. Virtusio}

2nd_{- “ Ang Anino ng Kanyang Ama “ ni Pedro S. Dandan}

3rd_{- “Ang Dalaw” ni Jeremias Victor Lacanienta}

Inampalan: Fausto J. Galauran, Ramon R. Marcelino, Mariano C. Pascual 1966-1967

1st_{- “ Ang Kamatayan ni Tiyo Samuel” ni Efren Reyes Abueg}

2nd_{- “Talulot sa Pagas na Lupa” ni Domingo G. Landicho}

3rd_{- “ Masaya ang Alitaptap sa Labi ng Kabibi” ni Epifanio E. San Juan Jr.}

Inampalan: Hernando R. Ocampo, Ligaya D. Perez, Pedro S. Dandan 1967-1968

1st_{- “Anay” ni Epifanio E. San Juan Jr.}

2nd_{- “Si Boy Nicolas” ni Pedro L. Ricarte}

3rd_{- “Himagsik ni Emmanuel Lazaro” ni Domingo G. Landicho}

Inmapalan: Genoveva Edroza Matute, Ponciano B. Peralta Pineda, Anacleta Villacorta Agoncillo

1968-1969

1st_{- “Huwag!Huwag Mong Kukuwentuhan ang Batang si Wei Fung”ni Ricardo Lee}

2nd_{- “ Mariang Makiling” ni Eli Ang Barroso}

Inampalan: Ponciano B. Peralta Pineda, Agapito M. Joaquin, Pablo R. Glorioso 1969-1970

1st_{- “Servando Magdamag” ni Ricardo Lee}

2nd_{- “ Mga Bangkay Sa Dalampasigan ng Mga Uwak” ni Dominador B. Mirasol}

3rd_{- “Dugo sa Kanyang Pagsilang’ ni Domingo G. Landicho}

Inampalan: Ponciano B. Peralta Pineda, Agapito M. Joaquin, Pedro L. Ricarte 1970-1971

Mga Tanging Gantimpala

“Ipis sa Guhong Templo” ni Edgar Maranan “Maria , ang Iyong Anak” ni Wilfredo Pa. Virtusio “Isan Araw sa Buhay ni Lazaro” Jose Rey Munsayac

Inampalan: Hernando R. Ocampo, Liwayway A. Arceo, Patricia Melendez Cruz

Sanggunian:

Panitikang Filipino