• Tidak ada hasil yang ditemukan

Bab 2 Gelombang Cahaya

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2017

Membagikan "Bab 2 Gelombang Cahaya"

Copied!
18
0
0

Teks penuh

(1)

A. Interferensi

Cahaya

B. Difraksi Cahaya

C. Polarisasi Cahaya

• mendeskripsikan gejala dan ciri-ciri gelombang cahaya;

• menerapkan konsep dan prinsip gelombang cahaya dalam teknologi.

Setelah mempelajari bab ini, Anda harus mampu:

menerapkan konsep dan prinsip gejala gelombang dalam menyelesaikan masalah.

Hasil yang harus Anda capai:

Gelombang Cahaya

5>?=5>165>?=5>1 C5>C1>7 3181G1 B5A9>7 >41 :D=@19 41<1= ;5894D@1> B581A981A9 %5C9;1 CDAD> 8D:1> @141 B91>7 81A9 ;141>7 ;141>7;9C141@1C=5>9;=1C99>418>G1@5<1>79G1>7=5>7891B935A18>G1 <1>79C @1;18B525>1A>G1@5<1>799CD

181G1=5AD@1;1>75<?=21>75<5;CA?=17>5C9; *14112>41 C5<18 =5=@5<1:1A9 75<?=21>7 =5;1>9; =9B1<>G1 75<?=21>7 19A 41> 75<?=21>7C1<9 @1;18@5A25411>1>C1A175<?=21>75<5;CA?=17>5C9; 41>75<?=21>7=5;1>9;

'1>DB91 C5<18 =5=1>611C;1> 75<?=21>7 5<5;CA?=17>5C9; 41<1= 2941>7 CA1>B@?AC1B9 1BCA?>?=9 =9<9C5A 41> 75?7A169 ,18D;18 >41 21719=1>175:1<141>39A939A975<?=21>75<5;CA?=17>5C9;;8DBDB>G1 3181G1B5AC1@5>5A1@1>>G1$1F121>1C1B@5AC1>G11>@5AC1>G11>C5AB52DC 41@1C>41C5=D;1>@1412129>9 )<58;1A5>19CD@5<1:1A92129>9 45>71>219;

Cahaya merupakan gelombang elektromagnetik yang banyak digunakan untuk kepentingan teknologi komunikasi.

Bab

2

(2)

A B C gelombang

datang

S2

S1

terang

terang

terang

terang terang terang terang terang terang terang

terang

terang

terang gelap

gelap

gelap

gelap gelap gelap gelap gelap gelap gelap

gelap

gelap S0

Gambar 2.1

Interferensi pada celah ganda Young

A. Interferensi Cahaya

141<18 "!! !#

1AC9>G175<?=21>7=5=9<9;9!41> # +5@5AC9G1>7C5<18492181B@141@5=2181B1>75<?=21>7 218F175<?=21>73181G125AB961CB5@5AC981<>G175<?=21>72D>G9G19CD 41@1C25A9>C5A65A5>B9 )<58;1A5>19CDD>CD;=5>41@1C;1>9>C5A65A5>B9 3181G1@D>49@5A<D;1>BD=25A3181G1G1>7;?85A5>G19CDBD=25A3181G1 G1>7=5=9<9;96A5;D5>B9B1=141>254161B5C5C1@ +D=25A3181G1G1>7 ;?85A5>41@1C491=1C9=5<1<D9@5A3?211>G1>749<1;D;1>?<58$160) 41>3(40(..

1. Percobaan Young dan Fresnell

a. Percobaan Celah Ganda Young

*5A3?211>9>949<1;D;1>?<58$160)45>71>=5>77D>1;1>4D1@5>7 81<1>7 *5>781<1>7@5AC1=1=5=9<9;9B1CD<D21>7;539<41>@5>781<1>7 ;54D149<5>7;1@945>71>4D1<D21>7;539< *5A81C9;1>%/&%3

+9>1A=?>?;A?=1C9B49@5A?<5841A9<1=@DB521719BD=25A3181G1G1>7 =5=1>31A=5<1<D935<18+ %5=D491>B9>1A41A935<18+49@1>31A;1>;5 @5>781<1>7;54D1 D135<18@141@5>781<1>7;54D1G19CD+41>+ G1>749@1B1>7B5:1:1A45>71>+1;1>25A6D>7B9B521719@5=1>31AB9>1A B9>1A;?85A5> %54D125A;1B41A935<1835<18+41>+9>925A9>C5A65A5>B9 @141<1G1A "1B9<9>C5A65A5>B925AD@171A9BC5A1>741>71A9B75<1@ b. Percobaan Fresnell

5>71>=5>77D>1;1>B52D18BD=25A3181G1+3(40(..=5=@5A?<58 4D1BD=25A3181G1+41>+G1>7;?85A5>41A981B9<@5=1>CD<1>4D1 Gambar 2.2

C1 S1

O

P C2

S2

S

Tokoh

Augustine Fresnell

(1788–1827)

Augustine Fresnell (1788–1827) adalah fisikawan Prancis yang mengembangkan teori gelombang transversal cahaya berdasarkan hasil penemuannya tentang lensa dan interferensi. Fresnell

memperlihatkan bahwa cahaya matahari terdiri atas bermacam-macam warna cahaya, yang setiap warna memiliki sudut bias tertentu. Ia juga menemukan sebuah bentuk lensa yang pada kedua

permukaannya berbentuk cembung. Bentuk lensa ini dikenal sebagai lensa cembung. Lensa ini memiliki sifat mengumpulkan cahaya.

Sumber: Science Encyclopedia, 1998

!(&(.6//(/2(.%,%3+-104(2(.1/&%0)%*%8%-(3,%-%0.%*41%.41%.&(3+-65'%.%/&6-6.%5+*%0

Tes Kompetensi Awal

@1;18G1>749=1;BD445>71>75<?=21>75<5;CA? =17>5C9;

@1;183181G1C5A=1BD;75<?=21>75<5;CA?=17>5C9;

(3)

C B

P

r2

S2

S1 r1 d y D b r2 S2 r1 S1 Gambar 2.3

(a) Sinar gelombang dari celah S1 dan S2 berinterferensi di titik P. (b) Untuk Dd, r

1 dan r 2 dianggap

sejajar dan membentuk sudut terhadap sumbu tengah.

*141%/&%3 C5AB52DC41@1C49<981C218F1+141<18BD=25AB9>1A =?>?;A?=1C9B +41>+141<1821G1>71>41A9+?<5835A=9>41> 5>71>45=9;91>B9>1AB9>1AG1>741C1>7@141<1G1AB5?<18?<1825A1B1< 41A9 + 41> + !5<?=21>7 3181G1 41A9 + 41> + 9>9 1;1> B1<9>7

25A9>C5A65A5>B9@141<1G1A41>81B9<>G125A71>CD>7@141B5<9B9841A9<9>C1B1> ;54D1B9>1A9CD *5A<D>41;5C18D9:9;1;54D1BD=25A3181G1=5=9<9;9 1=@<9CD4?G1>7B1=1@141C5=@1CC5A:149>G19>C565A5>B9=9>9=D=1;1> C5A25>CD;71A9B75<1@ +521<9;>G1:9;11=@<9CD4?C941;B1=19>C5A65A5>B9 =9>9=D=>G1C941;75<1@B1=1B5;1<9

*5A81C9;1>%/&%3 75<?=21>73181G141C1>7=5>D:D35<18

41>35<18G1>7C5A<5C1;@1412941>7 181G1C5AB52DCC5A496A1;B9?<58

;54D135<18C5AB52DC41>=5>781B9<;1>@?<19>C5A65A5>B9@141<1G1A %9C141@1C=5>5>CD;1>49=1>1B5C91@@9C1C5A1>71C1D@9C175<1@ C5A<5C1; @141 <1G1A 45>71> =5=25A9;1> BD4DC 41A9 BD=2D C5>718

C5A8141@ 71A9B 75<1@ 1C1D 71A9B C5A1>7 C5AB52DC ->CD; =5>5>CD;1> 25B1A>G1 ;9C1 81ADB =5>78D2D>7;1>>G1 45>71> *5A81C9;1> %/&%3 & ,9C9;=5AD@1;1>B52D18C9C9;G1>7C5A<5C1;@141 B545=9;91>AD@1B589>771:1A1;2;5*B1=145>71>;5* 45>71> 45=9;91>B1=145>71>:1A1;41A9;5 "D2D>71>1>C1A1:1A1;

41A9;541>9>9B1>71CAD=9C (1=D>;9C141@1C=5>G545A81>1

;1>>G145>71>=5>71>771@218F1BDBD>1>:1A1;35<18C5A8141@<1G1A :1D8<529825B1A41A9@141:1A1;1>C1A1;54D135<18 1A971=21A C5A<981C218F1B9>1A75<?=21>741>141<18B5:1:1A41>=5=25>CD; BD4DCC5A8141@BD=25A@DB1C *5A81C9;1>%/&%3 & ,5A>G1C1

BD4DCG1>74925>CD;?<58BD=2D@DB1C41>BD=2D 5>71>

45=9;91>;9C141@1C45>71>=D418=5>5>CD;1>218F1 B9> B9> K

(34%/%%0 9 =5AD@1;1> @5AB1=11> D>CD; =5>5>CD;1> :1A1; C5=@D81>C1A1B9>1A41>C5A8141@* ->CD;9>C5A65A5>B9=1;B9=D= 9>C5A65A5>B9 ;?>BCAD;C96 C5<18 49;5C18D9 218F1@1BC9 >?< 1C1D

29<1>71>75>1@41A9@1>:1>775<?=21>7 (34%/%%0 941@1C49CD<9B B52171925A9;DC

1

2 b

L

Pembahasan Soal

Seberkas cahaya monokromatis dijatuhkan pada dua celah sempit vertikal berdekatan dengan jarak d = 0,01 mm. Pola interferensi yang terjadi ditangkap layar pada jarak 20 cm dari celah. Diketahui bahwa jarak antara garis gelap pertama sebelah kiri ke garis gelap sebelah kanan adalah 7,2 mm. Panjang gelombang cahaya tersebut adalah ....

a. 180 nm d. 720 nm b. 270 nm e. 1.800 nm c. 360 nm

SPMB 2003 Pembahasan:

Jarak pola gelap ke-1 ke pusat adalah

7,2 10 m3 3,6 10 m 3 2

y

Dari soal diketahui: m = 1; d = 10–5 m; D = 0,2 m

sehingga 1 2 yd m D 1 2 yd D m 3 5

3,6 10 m 10 m 1 0,2 m 2 3 5

3,6 10 m 10 m 1 0,2 m

2

(4)

B9>

K

45>71> ->CD;C5A1>7@DB1C;9C1=5=25A9;1> @9C1C5A1>7@5AC1=141>B5C5ADB>G1

41@D> D>CD; 9>C5A65A5>B9 =9>9=D= 9>C5A65A5>B9 45BCAD;C96

@1BC929<1>71>71>:9<;1<9B5C5>71875<?=21>7(34%/%%0 941@1C 49CD<9B;1>B52171925A9;DC

B9>

K

45>71>

->CD;75<1@@5AC1=1;9C1=5=25A9;1>@9C175<1@;54D1 41>B5C5ADB>G1

2. Menentukan Jarak Pita Terang ke-

m

atau Pita Gelap ke-

m

dari Terang Pusat

*141 @5=2181B1> B525<D=>G1 C5<18 49B52DC;1> 218F1 @?<1 9>C5A65A5>B9@141<1G1A25AD@1@9C1C5A1>741>@9C175<1@ *5A81C9;1> %/&%3 %9C141@1C=5>5>CD;1>;54D4D;1>@9C1C5A1>7;51C1D @9C175<1@;5@141<1G1A *5A81C9;1>;5=21<9%/&%3 % )<58 ;1A5>1:1D8<529825B1A41A9@141BD4DC25A>9<19B1>71C ;539< ->CD;BD4DCG1>7B1>71C;539<1;1>25A<1;DB9> C1> 1A9

%/&%3 %;9C141@1C=5>5>CD;1>218F1

B9> C1> #

K

->CD;@9C1C5A1>7=1BD;;1>(34%/%%0 9;5(34%/%%0 9 B589>77149@5A?<58

# K

->CD;@9C175<1@=1BD;;1>(34%/%%0 9;5(34%/%%0 9 B589>77149@5A?<58

#

K

%5C5A1>71>

:1A1;1>C1A35<18@141<1G1A

# :1A1;C5A1>775<1@;541A9@DB1C

:1A1;<1G1A;535<18 @1>:1>775<?=21>73181G1 1<1=81<9>9

Tantangan

untuk Anda

(5)

->CD;=5>5>CD;1>@1>:1>775<?=21>7B9>1AG1>749@1>31A;1>?<58<1=@D@9:1A >1CA9D=B9>1A9>949<5F1C;1>@1414D135<18G1>725A:1A1;== *141:1A1;=5C5A 41A935<1849@1B1>7<1G1A $9;181B9<9>C5A65A5>B9@141<1G1A49@5A?<58:1A1;71A9BC5A1>7 @DB1CB1=@1945>71>;5<9=1141<18==25A1@1;18@1>:1>775<?=21>7B9>1A>1CA9D= C5AB52DC

%7%&

9;5C18D9 ==LK= # ==LK=

=

k #

= =

LK I

$149@1>:1>775<?=21>7B9>1A>1CA9D=141<18 I

Contoh

2.1

*141B52D18@5A3?211>9>C5A65A5>B9497D>1;1>4D135<18B5=@9C $1A1;1>C1A1;54D1 35<189CD==41>49<5C1;;1>@141:1A1;=;5<1G1A71A9B75<1@@5AC1=141A9@DB1C G1>7:1A1;>G1== "9CD>7<18@1>:1>775<?=21>73181G1>G1

%7%&

==LK=

=

# ==LK=9>C5A65A5>B975<1@

1A9(34%/%%0 949@5A?<58 #

=K

= = =

K

LK

= LK= I

$149@1>:1>775<?=21>73181G1>G1141<18 I

Contoh

2.2

3. Interferensi oleh Lapisan Tipis

*5=1>CD<1>3181G1=1C181A9?<58!#G1>74931=@DA 45>71> 19A 1;1> =5=@5A<981C;1> 71A9B71A9B 25AF1A>1 @141 =9>G1; +@5;CAD=F1A>19>9=5=@5A<981C;1>141>G1 " ?<58 <1@9B1>=9>G1;G1>7C9@9B9CD #>C5A65A5>B9C5AB52DC41@1C25AD@19>C5A65A5>B9 =1;B9=D==1D@D>9>C5A65A5>B9=9>9=D= #>C5A65A5>B91>C1A175<?=21>7 G1>749@1>CD<;1>?<58<1@9B1>C9@9B49CD>:D;;1>@141%/&%3

+525A;1BB9>1A41C1>7=5>75>19<1@9B1>C9@9B45>71>BD4DC41C1>7

1;1>49291B;1>41>B521791><17949@1>CD<;1>;5=21<9;5@5A=D;11> +9>1A G1>7 49@1>CD<;1> 49<5F1C;1> @141 B52D18 <5>B1 @?B9C96 41> 496?;DB;1>49C9C9;* 5A;1B3181G149C9C9;*=5AD@1;1>81B9<9>C5A65A5>B9 25A;1B 3181G1 41> 45>71> 141<18 25A;1B 3181G1 G1>7 49@1>CD<;1><1>7BD>741>141<1825A;1B3181G1G1>7=5>71<1=9 @5=291B1>C5A<5298418D<D;5=D491>49@1>CD<;1>

Gambar 2.4

Interferensi oleh lapisan tipis. P

D

A

B C i

d

n r

lensa

lapisan tipis (1)

(6)

+5<9B98 <9>C1B1> ?@C9; G1>7 49C5=@D8 ?<58 B9>1A 41C1>7 89>771 =5>:149B9>1A@1>CD<;541>B9>1A@1>CD<;5141<18

KKK

45>71>141<189>45;B291B<1@9B1>C9@9B41> '9B1<;1>C521< <1@9B1>141<18=1;13?BB589>771

3?B41>B9>45>71>C1>B589>771

3?B KC1>B9> 3?B K B9> B9>3?B

5>71>=5>77D>1;1>6-6/!0(..+64C5>C1>7@5=291B1>3181G1 G1;>9B9>B9>49@5A?<58B5<9B98:1A1;C5=@D8;54D1B9>1A=5>:149

3?B

K

B9> 3?B

3?BKB9> 3?B3?B

3?B K

+D@1G1C5A:1499>C5A65A5>B9=1;B9=D=49C9C9;*81ADB=5AD@1

;1>;5<9@1C1>41A9@1>:1>775<?=21>7 ;1>C5C1@9B9>1A@1>CD<49

=5>71<1=9@5AD2181>61B5 =1;11;1>=5>:149

1C1D K

#>C5A65A5>B9=1;B9=D=B9>1A@1>CD<@141<1@9B1>C9@9B1;1>=5=5>D89 @5AB1=11>

3?B K

45>71>

(34%/%%0 925A<1;DD>CD;9>45;B291B<1@9B1>C9@9B<529825B1A 41A91C1D

41@D>D>CD;=5=@5A?<589>C5A65A5>B9=9>9=D=;54D1B9>1A@1>CD< 81ADB=5=9<9;9254161B5

=1;1

#>C5A65A5>B9=9>9=D=41<1=1A18@1>CD<=5=5>D89@5AB1=11>

3?B41>

1C1D

3?B K

45>71>9>45;B291B

41>=5=5>D89BG1A1C41>>1C1D41>

Gambar 2.7

Interferensi oleh lapisan minyak yang tipis.

Sumber:www.instckphoto.com

Gambar 2.6

Interferensi oleh lapisan busa sabun yang tipis.

Sumber:www.funsci.com

,5>CD;1>C521<<1@9B1>=9>9=D=G1>7492DCD8;1>BD@1G1C5A:1499>C5A65A5>B9@141B52D18 <1@9B1>C9@9BG1>7=5=9<9;99>45;B291B 45>71>@1>:1>775<?=21>7 I

Contoh

2.3

Gambar 2.5

Interferensi oleh busa sabun.

(7)

Tugas Anda 2.1

Coba Anda perhatikan kembali

Gambar 2.5. Gelembung tersebut sebenarnya berwarna-warni. Mengapa demikian? Anda dapat mencari jawabannya dari buku referensi atau internet.

%7%&

#>C5A65A5>B9=1;B9=D=@141<1@9B1>C9@9B=5=5>D89@5AB1=11>

3?B 3?B +D@1G1C521<<1@9B1>=9>9=D=B5C9@9BC9@9B>G1=1;1

41>3?BB589>77149@5A?<58

I

I I

$149C521<<1@9B1>C9@9BG1>7492DCD8;1>141<18 I

,5>CD;1>@1>:1>775<?=21>7B9>1AG1>7497D>1;1>:9;1C5A:1499>C5A65A5>B9=9>9=D= ?A45;54D141A9<1@9B1>C9@9B49D41A145>71>;5C521<1> >=BD4DC291BJ41> 9>45;B291B<1@9B1>

%7%&

5>71>=5>77D>1;1>(34%/%%0 949@5A?<58 3?B

>=3?BJ

>=

$149@1>:1>775<?=21>7G1>7497D>1;1>141<18>=

Contoh

2.4

Kata Kunci

• interferensi

• sinar monokromatis • interferensi maksimum • interferensi minimum

Tes Kompetensi Subbab

A

(3,%-%0.%*'%.%/&6-6.%5+*%0

@1G1>749=1;BD49>C5A65>B93181G1

+52D1835<1871>4125A:1A1;==4925<1;1>735<18 41>@141:1A1;=5C5A49<5C1;;1>B52D18<1G1A 5<18 49B9>1A94D1B9>1A=?>?;A?=1C9B45>71>@1>:1>7 75<?=21>7>=41>>= 5A1@1;18:1A1;71A9B C5A1>7?A45;55=@1C;54D1B9>1A@141<1G1A

+525A;1B3181G1=5<5F1C94D135<18B5=@9CG1>7B1CD B1=1<19>25A:1A1;== $1A1;35<18;5<1G1A=5C5A 41>:1A1;1>C1A14D171A9BC5A1>7@141<1G1A141<18 LK3= 5A1@1;18@1>:1>775<?=21>73181G1

G1>7497D>1;1>

->CD;=5>7D;DA@1>:1>7B9>1A=5A1849<1;D;1> @5A3?211>B52171925A9;DC

+9>1A 29AD 45>71> @1>:1>7 75<?=21>7 >= 49:1CD8;1> C571; <DADB @141 35<18 71>41 *?<1 9>C5A65A5>B9C5A:149@141<1G1AG1>725A:1A1;=41A9 35<18 !1A9BC5A1>7?A45@5AC1=125A:1A1;==41A9 71A9BC5A1>7@DB1C +5C5<189CDB9>1A=5A1849:1CD8;1> @14135<18 ,5A>G1C171A9BC5A1>7?A45@5AC1=125A:1A1; ==41A971A9BC5A1>7@DB1C ,5>CD;1><18@1>:1>7 75<?=21>7B9>1A=5A189CD

+52D18<1@9B1>C9@9B=5=9<9;99>45;B291B497D>1;1> D>CD; =5<981C 75:1<1 9>C5A65A5>B9 $9;1 @1>:1>7 75<?=21>7>G1 IC5>CD;1>C521<=9>9=D= <1@9B1>C5AB52DCBD@1G1C5A:1499>C5A65A5>B9

B. Difraksi Cahaya

(8)

96A1;B93181G1C5A:149:D71@14135<18B5=@9CG1>7C5A@9B18B5:1:1A B1CD B1=1 <19> @141 :1A1; G1>7 B1=1 5<18 B5=@9C G1>7 45=9;91> 49B52DC %9B9141<18;5@9>71>;131G1>7497?A5B=5>DADC 71A9B B5:1:1A 41> 21>G1; :D=<18>G1 $1A1; 1>C1A1 4D1 35<18 49B52DC C5C1@1> ;9B9

1. Difraksi Celah Tunggal

96A1;B9@14135<18CD>771<1;1>=5>781B9<;1>@?<171A9BC5A1>7 41>75<1@@141<1G1A 5<18CD>771<41@1C491>771@C5A49A91C1B2525A1@1 35<18B5=@9CG1>74921C1B9C9C9;C9C9;41>B5C91@35<189CD=5AD@1;1> BD=25A 3181G1 B589>771 B1CD B1=1 <19>>G1 41@1C 25A9>C5A65A5>B9 *5A81C9;1>%/&%3

->CD;=5>71>1<9B9B@?<1496A1;B935<18@141 %/&%3 492179 4D121791> *5A81C9;1>75<?=21>741> !5<?=21>7=5>5=@D8 <9>C1B1>G1>7<5298:1D8B525B1A B9> 41A9@14175<?=21>7 +1=1 81<>G145>71>75<?=21>741>G1>7=5=9<9;92541<9>C1B1>B525B1A

B9>

#>C5A65A5>B9=9>9=D=G1>7=5>781B9<;1>71A9B75<1@C5A:149:9;1

;54D175<?=21>725A254161B5J1C1D2541<9>C1B1>>G1B1=145>71>

@1>:1>775<?=21>7 B9>

B9>

$9;135<184921795=@1C21791>4941@1C71A9B75<1@;5C9;1

B9> B9>

"1<B5AD@145>71>9CD:9;1C5<184921795>1=21791>4941@1C71A9B 75<1@;5C9;1

B9> B9>

+531A1D=D=41@1C49>G1C1;1>218F1@9C175<1@;5C5A:149:9;1

B9> K

%5C5A1>71>

<521A35<18

BD4DCB9=@1>745E91B9

->CD; 1C1D C5A:149 =1;B9=D= DC1=1 @9C1 C5A1>7 C5>718B5@5AC949@5A<981C;1>@141%/&%3

Gambar 2.9

Maksimum utama terjadi untuk k = 0 atau = 0. maksimum

utama

5>71>=5>77D>1;1>@5>781<1>735<18CD>771<@141<1G1AC1=@1;@?<1496A1;B9 71A9BC5A1>7@DB1C41>71A9B75<1@;55=@1C=5=25>CD;BD4DCJC5A8141@71A9B>?A=1< $9;13181G1G1>7497D>1;1>=5=9<9;9@1>:1>775<?=21>7 IC5>CD;1><521A 35<18G1>7497D>1;1>

Contoh

2.5

Gambar 2.8

Difraksi cahaya pada celah tunggal. d

5 4 3 2 1 2

d

2 d

sin 2 d

(9)

garis gelap

terang d

pusat Q P

->CD;=5>41@1C;1>@?<1496A1;B9=1;B9=D=2541<9>C1B1>41A99>C5A 65A5>B9=9>9=D=81ADB49;DA1>7945>71>

)<58;1A5>1;54D13181G1 B561B5254161B5;54D1>G1=5>:149J D175<?=21>745>71>2541 61B51C1D2541BD4DC61B5J49B52DC:D71B561B5 *5AB1=11>9>C5A65A5>B9 =1;B9=D=41A9@?<1496A1;B9>G11;1>=5>:149

B9>

B9>

1C1D

B9>

K

K141<1829<1>71>71>:9<

%7%&

5>71>=5>77D>1;1>(34%/%%0 949@5A?<58

B9>

B9>J I=1;1

I

$149<521A35<18>G1141<18 I

,5>CD;1><521A35<18=9>9=D=G1>7492DCD8;1>@141496A1;B935<18CD>771<:9;1 499>79>;1>BD4DC496A1;B9>G1J41>@1>:1>775<?=21>7G1>7497D>1;1>>= D>CD;@?<1496A1;B9=1;B9=D=

%7%&

5>71>=5>77D>1;1>(34%/%%0 9 49@5A?<58

B9>

B9> >= >=>= >=

$149<521A35<18=9>9=D=141<18 >=

Pembahasan Soal

Suatu berkas sinar sejajar mengenai celah yang lebarnya 0,4 mm secara tegak lurus. Di belakang celah diberi lensa positif dengan jarak titik api 40 cm. Garis terang pusat (orde nol) dengan garis gelap pertama pada layar di bidang titik api lensa berjarak 0,56 mm. Panjang gelombang sinar adalah .... a. 6,4 × 10–7 m

b. 6,0 × 10–7 m

c. 5,2 × 10–7 m

d. 5,6 × 10–7 m

e. 0,4 × 10–7 m

PPI 1983 Pembahasan:

Jarak titik api = jarak celah ke layar = = 40 cm.

Gelap pertama m = 1

dp

m

3 3

0,4 10 m 0,5 10 m 1 0,4 m

= 5,6 × 10–7 m

Jawaban: d

Contoh

2.6

2. Difraksi pada Kisi

96A1;B93181G1C5A:149@D<1@1413181G1G1>7=5<1<D921>G1;35<18 B5=@9C45>71>:1A1;35<18B1=1 5<18B5=@9CG1>745=9;91>49B52DC ;9B9496A1;B91C1D49B9>7;1C;9B9 +5=1;9>21>G1;35<18@141B52D18;9B9 B5=1;9>C1:1=@?<1496A1;B9G1>74981B9<;1>@141<1G1A '9B1<>G1@141 415A18B5<521A3=C5A41@1C 35<18 AC9>G1;9B9C5AB52DCC5A49A9 1C1B 35<18 3= 1C1D 35<183= 5>71> 45=9;91> :1A1;

Gambar 2.10

Difraksi pada kisi B

B1 A

d C D

G F E

T

M

P

K

(10)

Gambar 2.12

Difraksi minimum kedua untuk N banyak celah.

Gambar 2.13

Difraksi cahaya putih akan menghasilkan pola berupa pita-pita spektrum.

cahaya putih

kisi difraksi

me rah

merah merah

merah biru

biru

bir u

biru

spektrum orde ke 2

spektrum orde ke-1 spektrum orde ke-0 (putih) spektrum orde ke-1 spektrum orde ke-2

+52D18;9B945>71> 71A9B3=49<5F1C;1>3181G1C571;<DADB45>71>@1>:1>7 75<?=21>7 !1A9BC5A1>7496A1;B9?A45@5AC1=1=5=25>CD;BD4DCJC5A8141@71A9B

>?A=1<=1;B9=D=DC1=1 ,5>CD;1><18@1>:1>775<?=21>7

%7%&

9;5C18D9

71A9B3=LK3=B9>J

5>71>=5>77D>1;1>(34%/%0 9 49@5A?<58

B9>

LK

3= LK3=

I

$149@1>:1>775<?=21>7G1>7497D>1;1>141<18 I

%/&%3 =5=@5A<981C;1>B525A;1BB9>1A=?>?;A?=1C9BG1>7 49<5F1C;1>@141B52D18;9B941>=5>781B9<;1>@?<1496A1;B9@141<1G1A

*?<1496A1;B925AD@171A9BC5A1>741>71A9B75<1@B531A125A71>C91> 96A1;B9=1;B9=D=C5A:149:9;1@141<1G1AC1=@1;71A9B71A9BC5A1>7 541 <9>C1B1>G1>749<5F1C93181G1G1>741C1>741A94D135<1825A45;1C1> 141<18 1C1D29<1>71>31318;1<9@1>:1>775<?=21>7>G1 *?<1496A1;B9=1;B9=D=DC1=1@141;9B9141<18

B9>

49=1>1141<18?A45496A1;B941>141<18:1A1;1>C1A35<181C1DC5C1@1> ;9B9

96A1;B9=9>9=D=491>C1A1=1;B9=D=C5A:149:9;1@141<1G1AC1=@1; 71A9B71A9B75<1@41>=9>9=D=@5AC1=1B5BD418=1;B9=D=;5C5A:149 :9;1B9> :D71=9>9=D=;54D1:9;1B9>

+5217193?>C?8D>CD;35<1849@5A?<58%/&%3 B541>7 ;1>D>CD;21>G1;35<1849@5A?<58%/&%3

%/&%3 =5=@5A<981C;1>3181G1@?<9;A?=1C9;@14135<18 G1>7 =5AD@1;1> 3181G1 @DC98 +9>1A @DC98 @?<9;A?=1C9; C5A49A9 1C1B 25A21719 F1A>1 45>71> @1>:1>7 75<?=21>7 C5A;539< F1A>1 D>7D 41> C5A25B1AF1A>1=5A18 5>71>45=9;1>F1A>1G1>7C5A45;1C45>71> 141<18F1A>1D>7D41>G1>7C5A:1D8141<18F1A>1=5A18G1>7=5AD@1;1> B@5;CAD=F1A>1<5>7;1@G19CDD>7D29AD89:1D;D>9>7:9>77141> =5A18 +5C91@?A45496A1;B9=5>D>:D;;1>B@5;CAD=F1A>1

Contoh

2.7

*5A>18;18>41=5<981C@5<1>79*5<1>79=5AD@1;1>B1<18B1CD75:1<11<1=B521719 81B9<496A1;B9 ,D71B>41;D=@D<;1>9>6?A=1B9=5>75>19C5A:149>G1@5<1>79 ;5=D491>@A5B5>C1B9;1>CD<9B1>>414945@1>;5<1B

Mari Mencari Tahu

Gambar 2.11

Difraksi minimum kedua untuk N = 2 celah. m = 2

m = 1

2

1 1

3

2 1

3

sin d

m = –1 m = 0 m = 1 m = 2

0

sin d

2

Tantangan

untuk Anda

(11)

3. Daya Urai Optik

#! 141<18;5=1=@D1>B52D18<5>B1D>CD;=5=9B18;1> 21G1>71>41A94D1C9C9;G1>7C5A@9B18B1CDB1=1<19>@141:1A1;=9>9=D= %5=1=@D1>@5A25B1A1>1<1C1<1C?@C9;=9B1<>G1<D@=9;A?B;?@41> C5A?@?>74921C1B9?<5841G1DA19<5>B141>:D714921C1B9?<58@?<1496A1;B9 G1>7C5A25>CD;@14121G1>71>25>419CD

%/&%3 =5=@5A<981C;1>218F121G1>71>G1>7C5A:149=5 AD@1;1>@?<1496A1;B9G1>749B5212;1>?<58 !<D1BB9BC5=<5>B1 ?<581<1C1<1C?@C9;C5AB52DC

*?<1496A1;B9G1>74925>CD;?<58B52D1835<182D<1CC5A49A91C1B25>CD; C5A1>7 @DB1C G1>7 49;5<9<9>79 39>39> C5A1>7 41> 75<1@ +1<18 B5?A1>7 9<=DF1>13' %8.(+)*=5>G9=@D<;1>218F14D12D18C9C9;BD=25A G1>7C5A1>7>G1B1=11;1>C5A<981CC5A@9B18:9;1=1;B9=D=B5>CA1<1C1D @DB1C@DB1C 41A9 @?<1 496A1;B9 G1>7 B1CD 25AC5@1C1> <5C1;>G1 45>71> =9>9=D=@5AC1=141A9@?<1496A1;B9C9C9;G1>7<19> *?<1C5AB52DC41@1C 49:5<1B;1>45>71>=5>77D>1;1>%/&%3

$1A9:1A9<9>7;1A1>C5A1>7G1>7C5A25>CD;41@1C491AC9;1>41G1 @9B18@?<1496A1;B9G1>7C5A21C1B $9;13181G1=5<1<D9AD1>781=@11C1D D41A141G1DA1941A935<18<9>7;1A1>41@1C49C5>CD;1>45>71>@5AB1=11>

K '5>DADC %8.(+)*41>(%04;A9C5A91:1A1;1>C1A1;54D1=1;B9=D= C5AB52DC@1<9>7;539<B1=145>71>:1A9:1A9<9>7;1A1>C5A1>7 '1;B9=D= G1>7;54D1:1CD8@141=9>9=D=G1>7@5AC1=11C1D:1A1;BD4DC1>C1A1 ;54D1@DB1C21G1>71>G19CD

B9> K

->CD;BD4DCG1>7;539<

K

%5C5A1>71>

41G1DA19=

:1A1;25>4141A9<5>B1= @1>:1>775<?=21>73181G1=

491=5C5A2D;11><5>B1= BD4DC45E91B9

Gambar 2.14

Bayangan dari optik fisis dua benda yang berdekatan karena (a) beririsan dan (b) terpisah dengan baik.

Gambar 2.15

Lukisan sinar dari sumber cahaya dari sebuah celah bulat. D

celah bulat pola difraksi

r

cahaya sumber datang

2

s1

s2

D

Contoh

2.8

%5C9;1491=5C5A=1C149@5A25B1AB1=@19==25A1@1:1A1;=9>9=D=1>C1A14D1 BD=25AC9C9;G1>7=1B9841@1C492541;1>?<58=1C1@141:1A1;3=41A9=1C1 *1>:1>775<?=21>73181G149D41A1>=41>9>45;B291B=1C1

*5A81C9;1>71=21A25A9;DC

Merak jantan dengan bulu-bulu ekornya yang berwarna-warni dan berukuran lebar menyebabkan lebih kelihatan menarik dibanding merak betina. Keindahan bulu merak tersebut merupakan contoh efek difraksi gelombang cahaya oleh bulu merak.

Male with the largest or most colorful adornments are often the most attractive to females. The extraordinary feathers of a peacock’s tail are an example of diffraction effect of peacock’s tail light wakes.

Sumber: Biology Concepts & Connections, 2006

Informasi

untuk Anda

(12)

5<18CD>771<B5<521A==49B9>1A93181G1G1>7 @1>:1>775<?=21>7>G1 I *?<1496A1;B949C1>7;1@ @141<1G1AG1>7:1A1;>G13=41A935<18 ,5>CD;1> :1A1;1>C1A171A9B75<1@;5C97141>71A9BC5A1>7@DB1C D>CD;BD4DCG1>7;539<B9>C1>

5A1@1<521A35<18CD>771<G1>749@5A<D;1>BD@1G1 41@1CC5A:1499>C5A65A5>B9=1;B9=D=?A45;5C97145>71> BD4DC496A1;B9J41A9B525A;1BB9>1A=?>?;A?=1C9BG1>7 =5=9<9;9@1>:1>775<?=21>7 I

,5>CD;1><1841G1DA19B52D1835<1845>71>491=5C5A ==41>:1A1;35<18;5<1G1A=5C5A45>71>@1>:1>7 75<?=21>73181G1>G1>=

$1A1;4D1<1=@D=?29<141<18=5C5A41>491=5C5A @D@9<=1C1B5?A1>71>1;== $9;1@1>:1>775<?=21>7 3181G1G1>749@1>31A;1>;54D1<1=@DC5AB52DCA1C1 A1C1 I25A1@1;18:1A1;=?29<=1;B9=D=BD@1G1 >G1<1<1=@D9CD=1B9841@1C49@9B18;1>?<58=1C1 +5?A1>71>1;=5=2D;1=1C1<521A<521AB589>771

491=5C5A9A9B>G13= $9;1497D>1;1>B9>1A;D>9>7 45>71>@1>:1>775<?=21>7 I25A1@1;1841G1 @9B18=1C11>1;C5AB52DC41<1=A1491>41>45A1:1C

Tes Kompetensi Subbab

B

(3,%-%0.%*'%.%/&6-6.%5+*%0

C. Polarisasi Cahaya

1. Polarisasi pada Kristal

181G1G1>781>G1=5=9<9;91A1875C1A1>C5AC5>CD49B52DC3181G1 C5A@?<1A9B1B9 941>7C1=@1;;54D4D;1>1A1875C1A1>C5AC5>CD41A93181G1 C5A@?<1A9B1B9 49B52DC 2941>7 @?<1A9B1B9 $9;1 B52D18 3181G1 1<1=918 49<5F1C;1>@141B52D18;A9BC1<1A183181G1G1>7;5<D1A41A9;A9BC1<81>G1 41<1=B1CD1A18B1:1B589>77149B52DC3181G1C5A@?<1A9B1B9<9>51A $9;1 ;A9BC1< =5>G5A1@ B521791> 1A18 75C1A>G1 ;A9BC1< 9CD 49B52DC

*5A81C9;1>%/&%3 3181G141C1>7=9B1<>G1B9>1A1<1=9=1C181A9 C941;C5A@?<1A9B1B949<5F1C;1>@141B52D18;A9BC1< %?=@?>5>E5AC9;1< 49B5A1@?<58;A9BC1<41>3181G1G1>749C5ADB;1>C5A@?<1A9B1B9<9>51A

+5<19> ;A9BC1< @?<1A?94 @D> 41@1C =5=2D1C 3181G1 C5A@?<1A9B1B9 %/&%3 =5=@5A<981C;1> BDBD>1> 4D1 ;5@9>7 @?<1A?94 B5:1:1A *?<1A?94 @5AC1=1 49B52DC 41> ;5@9>7 G1>7 ;54D1 49B52DC

181G1G1>7;5<D1A41A9@?<1A?9481>G1=5=9<9;9B1CD1A1875C1A1> C5AC5>CD1C1D3181G1C5A@?<1A9B1B9;1A5>11A1875C1A1><19>>G149B5A1@

Kata Kunci

• difraksi gelombang • kisi difraksi

• sudut simpang (deviasi) • difraksi maksimum • difraksi celah tunggal • difraksi pada kisi • daya urai optik • apertur

%7%&

9;5C18D9491=5C5A<5>B1=1C1==LK=@1>:1>775<?=21>73181G1

>=LK=9>45;B291B=1C1

*1>:1>775<?=21>73181G1;5C9;1=5=1BD;9=1C149@5A?<5845>71>

=1C1 = =

!

$1A1;C9C9;25>41;5<5>B13== 1G1DA19<5>B1=1C141@1C4989CD>7

= =

=

LK=

Gambar 2.16

Cahaya tak terpolarisasi dilewatkan pada sebuah kristal.

getaran horizontal diserap sempurna oleh polaroid cahaya alami yang datang

getaran vertikal diserap sebagian

(13)

Gambar 2.17

(a) Polarisator dan analisator dipasang sejajar sehingga cahaya yang diteruskan di belakang analisator akan terpolarisasi linear.

(b) Polarisator dan analisator dipasang tegak lurus sehingga cahaya tidak diteruskan oleh analisator.

polarisator analisator sumber

cahaya

sumber

cahaya polarisator analisator tidak ada cahaya cahaya yang

diteruskan terpolarisasi

1

2 B5:1:1A1C1DB1=1;54D4D;1>>G13181G1G1>749C5ADB;1>C5A@?<1A9B1B9

*141%/&%3 &1A18CA1>B=9B91>1<9B1C?AC571;<DADB@1411A18 CA1>B=9B9@?<1A9B1C?AC941;14175C1A1>G1>741@1C49C5ADB;1>1>1<9B1C?A B589>771>41C941;41@1C=5<981C3181G1

$9;125A;1B3181G11<1=91845>71>9>C5>B9C1B49<5F1C;1>@141

B52D18@?<1A9B1C?A9451<9>C5>B9C1B3181G1G1>749<5F1C;1>141<18 1C1D ;1>C5C1@9:9;1;54D1>G149@1B1>725AB9<1>71>C941;141

9>C5>B9C1B3181G1G1>741@1C=5<5F1C91>1<9B1C?A

>1<9B1C?A25A6D>7B941<1==5>71>1<9B9BB9>1AG1>749<5F1C;1>?<58 @?<1A9B1C?A $9;11>1<9B1C?A49@DC1A@141B11C9CD=1C1=5<981CB9>1AC5A1>7 +9>1A=5A54D@@141B11C@?<1A9B1C?A41>1>1<9B1C?AB1<9>7C571;<DADB 41>C1;1413181G1G1>749C5ADB;1> '5>DADC5+(00( 16+4 %.64 K9>C5>B9C1B3181G1G1>749<5F1C;1>@?<1A9B1C?A141<18

$9;1 BD4DC BD=2D @?<1A9B1C?A 41> 1>1<9B1C?A 141<18 =1;1 9>C5>B9C1B3181G1B5C5<18=5<1<D91>1<9B1C?A141<183?BB589>771

3?B

K

*5AB1=11>9>949B52DC:D716-6/%.6445>71>141<189>C5>B9C1B 3181G1G1>7<5F1C1>1<9B1C?A41> 141<18BD4DC1>C1A1@?<1A9B1C?A41> 1>1<9B1C?A +1CD1>9>C5>B9C1B3181G1141<18F1CC=

+525A;1B3181G11<1=91849<5F1C;1>@1414D1;5@9>7;131@?<1A?94G1>71A18@?<1A9B1B9 B1CDB1=1<19>=5=25>CD;BD4DCJ $9;19>C5>B9C1B3181G11<1=918>G1141<18 .=C5>CD;1>9>C5>B9C1B3181G1G1>7C5<18=5<5F1C9;54D1;131@?<1A?94

C5AB52DC

%7%&

5>71>=5>77D>1;1>(34%/%%0 949@5A?<58

3?B

.=3?B.=

.=

$1499>C5>B9C1B3181G1G1>749<5F1C;1>141<18.=

Contoh

2.9

2. Polarisasi pada Pemantulan dan Pembiasan

*5A81C9;1>%/&%3 & +525A;1BB9>1A41C1>7G1>749<5F1C;1> @141@5A=D;11>2941>721C1B4D1=549D=G1>79>45;B291B>G125A2541 =9B1<>G141>B521791>B9>1A49@1>CD<;1>41>B521791><17949291B;1> $9;1B9>1A@1>CD<41>B9>1A291BB1<9>7C571;<DADB=5=25>CD;BD4DC JB9>1A@1>CD<25AD@1B9>1AC5A@?<1A9B1B9<9>51A@?<1A9B1B9B5=@DA>1 *141B11C9CDBD4DC41C1>749B52DCBD4DC@?<1A9B1B9

+D4DC41C1>79>949B52DCBD4DC@?<1A9B1B91C1DBD4DC" %/&%3 &=5=@5A<981C;1> B9>1A 41C1>7 @141 2941>7 21C1B +521791> 49@1>CD<;1>41>B521791><17949291B;1> +5BD1945>71>"D;D=+>5<<9DB

B9>B9>45>71>J1C1DK=1;141@1C

49CD<9B;1>@5AB1=11>>G1G19CD

B9>B9>KB9>3?B

B9>3?B

Gambar 2.18

Polarisasi pada (a) pemantulan dan

1 terpolarisasi

cermin ip

2 n1

n2

ip

r

(14)

C1>

K

5>71>141<18BD4DC@?<1A9B1B91C1DBD4DC" 41>B5AC1

141<189>45;B291B=549D=B1CD41>=549D=4D1

3. Polarisasi pada Pembiasan Ganda

*141 ;A9BC1< ;1<B9C 1) ;D1AB1 +9) =9;1 C?@1B 41> 5B

3181G141@1C=5>71<1=9@5=291B1>71>41;1A5>1=5=9<9;94D1>9<19 9>45;B 291B *141%/&%3 C1=@1; 141 4D1 21791> B9>1A G1>7 49291B;1> +9>1AC941;=5>79;DC9@5=291B1>=5>DADC"D;D=+>5<<9DB 1C1D49B52DCB9>1A9BC9=5F1B9>1A=5>79;DC98D;D=@5=291B1>+>5<<9DB 1C1D49B52DCB9>1A291B

4. Polarisasi karena Hamburan

181G1G1>741C1>7@141H1C71B1;1>=5>71<1=9@?<1A9B1B9B521791> <5;CA?>5<5;CA?> 41<1= @1AC9;5< 1;1> =5>G5A1@ 41> =5=1>31A;1> ;5=21<9B521791>41A93181G1%/&%3 # # ! ! &1>79C@141B91>7 81A9C1=@1;25AF1A>129AD;1A5>1@5A9BC9F181=2DA1> *1AC9;5<@1AC9;5< D41A1=5>G5A1@B9>1A=1C181A941>=5=1>31A;1>>G1;5=21<9C5ADC1=1 B9>1A 29AD>G1 *141 @179 41> B?A5 81A9 @1AC9;5<@1AC9;5< D41A1 1;1> =5>781=2DA;1><529821>G1;3181G129ADB589>771G1>7C5AB9B141A9 3181G1=1C181A9141<183181G1=5A18 D<1>C941;=5=9<9;91C=?B65A B589>771C941;41@1C=5>781=2DA;1>3181G1=1C181A9 )<58;1A5>1 9CD1C=?B65AD<1>C5A<981C75<1@

$9;1 3181G1 C941; C5A@?<1A9B1B9 41C1>7 @141 BD1CD =549D= 71B 3181G1G1>74981=2DA;1>41@1CC5A@?<1A9B1B9B521791>1C1DB5<DAD8>G1 A18@?<1A9B1B9B545=9;91>AD@1B589>771C571;<DADBC5A8141@2941>7 G1>74925>CD;?<5871A9BB9>1A41C1>741>71A9B@5>7<981C1>

5. Pemutaran Bidang Polarisasi

%/&%3 =5=@5A<981C;1>B52D18 G1>7C5A49A91C1B 4D12D18@?<1A?94G1>749@1B1>7@141B52D181<1CG1>749<5>7;1@945>71> B;1<1 45A1:1C 41> ;?C1; <1ADC1> *?<1A?94 G1>7 45;1C 45>71> BD=25A 3181G149B52DC@?<1A9B1C?A41>G1>7<19>>G1141<181>1<9B1C?A

'D<1=D<1=1C14925<1;1>71>1<9B1C?AC941;=5<981C3181G1G1>7 41C1>775<1@ *5>D>:D;1>1<9B1C?A=5>D>:D;;1>BD4DC;5=D491>

491>C1A1@?<1A9B1C?A41>1>1<9B1C?A49<5C1;;1>25:1>1;131G1>725A9B9 <1ADC1>7D<1 181G1G1>7=5<1<D9@?<1A9B1C?A1;1>=5<5F1C9<1ADC1>9>9 B525<D=B1=@19;51>1<9B1C?A +5C5<18491=1C9C5A>G1C1B5;1A1>7=1C1 =5<981C 141>G1 3181G1 C5A1>7 &1ADC1> 7D<1 41<1= 81< 9>9 25A6D>7B9 B521719@5=DC1A2941>775C1A 71A=5>:149<529875<1@<1791>1<9B1C?A 49@DC1AB589>771=5>D>:D;;1>BD4DC $14925B1A>G1BD4DC@DC1A1>

2941>775C1A3181G1G1>749<1;D;1>?<58<1ADC1>7D<1141<18

K

&1ADC1>7D<1C5AB52DC49B52DC<1ADC1> &1ADC1>C5AB52DC 141G1>741@1C=5=DC1A2941>775C1A@?<1A9B1B9;5;9A941>141:D71 Gambar 2.20

Polarisasi karena hamburan. partikel-partikel

gas

gelombang datang tak terpolarisasi

gelombang hamburan terpolarisasi

Gambar 2.21

Pemutaran bidang polarisasi. cahaya alami

tak terpolarisasi cahaya terpolarisasi

sumbu analisator sumbu

polarisator E0

0cos

E

normal

n1 n2

(1)

(2)

Gambar 2.19

(15)

;?>B5>CA1B9<1ADC1>?@C9;1;C96 *?<1A9=5C5AG1>7;8DBDBD>CD;=5>5> CD;1>;?>B5>CA1B9<1ADC1>7D<149B52DC

1A9 25A21719 @5A3?211> 49B9=@D<;1> 218F1 61;C?A61;C?A G1>7 =5=5>71AD89BD4DC@DC1A2941>775C1A141<18:5>9B<1ADC1>C521<<1ADC1> @1>:1>741>;?>B5>CA1B9<1ADC1> +531A1=1C5=1C9B41@1C49CD<9B;1> B52171925A9;DC

K

%5C5A1>71>

BD4DC@DC1A2941>775C1A

;?>B5>CA1B9<1ADC1> @1>:1>7<1ADC1>C521<

BD4DC@DC1A1>:5>9B<1ADC1>

9;5C18D9BD4DC@?<1A9B1B9BD1CD3181G1@14121<?;5B 141<18J $9;19>45;B291BD41A1C5>CD;1><18 9>45;B291B21<?;5BC5AB52DC

@129<19>C5>B9C1B3181G1G1>7;5<D1A41A94D1;131 @?<1A?94G1>749@1B1>7=5=25>CD;BD4DCJB1CDB1=1 <19>41A93181G1=D<1=D<1 ,5>CD;1>25B1A>G1BD4DC G1>74925>CD;?<58;54D1;131@?<1A?94C5AB52DC

$9;19>45;B291BD41A1141<18BD4DC@?<1A9B1B93181G1@14121<?;5B141<18J ,5>CD;1>9>45;B291B21<?;5BC5AB52DC

%7%&

9;5C18D9J

5>71>=5>77D>1;1>(34%/%%0 949@5A?<58 C1>

C1>C1>J

$1499>45;B291B21<?;5B141<18

+52D18B1381A9=5C5AG1>7@1>:1>7>G13=25A9B9<1ADC1>7D<1@1B9A45>71>@DC1A1> :5>9B<1ADC1>>G1J $9;1497D>1;1>B9>1A>1CA9D=@5=DC1A1>2941>7@?<1A9B1B9>G1 J89CD>7<18;?>B5>CA1B9<1ADC1>9CD

%7%&

9;5C18D9

3==

J

J

%?>B5>CA1B9<1ADC1>41@1C49@5A?<5845>71>(34%/%%0 949@5A?<58

=

$149;?>B5>CA1B9<1ADC1>141<18L

Contoh

2.10

Contoh

2.11

Kata Kunci

• bidang polarisasi • dichroicpolarisatoranalisator

• sudut polarisasi/sudut Brewster • hamburan

• polarimeter • larutan optik aktif • sacharimeter

Tes Kompetensi Subbab

C

(3,%-%0.%*'%.%/&6-6.%5+*%0

(16)

Setelah mempelajari bab ini, tentu Anda menjadi tahu bahwa cahaya merupakan gelombang elektro-magnetik yang dapat mengalami proses interferensi,

Refleksi

bagian mana yang menurut Anda sulit dipahami? Coba Anda diskusikan bersama teman atau guru Fisika Anda. Selain itu, coba Anda sebutkan manfaat yang Anda

Rangkuman

181G1 C5A=1BD; 75<?=21>7 5<5;CA?=17>5C9; B589>771@5A1=21C1>>G1C941;=5=5A<D;1>=549D= #>C5A65A5>B9141<18@5A9BC9F1@5>7712D>71>4D1 75<?=21>71C1D<529841A975<?=21>7G1>7;?85A5> 181G141@1C25A9>C5A65A5>B9:9;1BD=25A3181G1>G1 ;?85A5>1AC9>G1=5=9<9;96A5;D5>B9B1=141>2541 61B5C5C1@ +D=25A3181G1G1>7;?85A5>41@1C491=1C9 =5<1<D9@5A3?211>$160)41>3(40(..

#>C5A65A5>B93181G1=5>781B9<;1>@?<175<1@C5A1>7 *?<175<1@4981B9<;1>41A99>C5A65A5>B945BCAD;C96B1<9>7 =5<5=18;1>1;921C@5>7712D>71>4D175<?=21>7 G1>7=5=9<9;961B525A<1F1>1> *5AB1=11>B5<9B98:1A1; G1>749C5=@D875<?=21>7141<18

B9>

45>71>

*?<1C5A1>74981B9<;1>41A99>C5A65A5>B9;?>BCAD;C96 B1<9>7=5>7D1C;1>1;921C@5>7712D>71>4D1 75<?=21>7G1>7=5=9<9;961B5B1=1 *5AB1=11>B5<9B98 :1A1;G1>749C5=@D875<?=21>7141<18

B9>

45>71>

$1A1;41A9C5A1>7@DB1C;5@?<1C5A1>7;5141<18

#

$1A1;41A9C5A1>7@DB1C;5@?<175<1@;5141<18

#

96A1;B9 75<?=21>7 141<18 @A?B5B @5=25<?;1> 75<?=21>7G1>749B5212;1>?<58141>G1@5>781<1>7 25AD@1 35<18 1C1D BD4DC @5>781<1>7 G1>7 =5>781<1>79 B521791> =D;1 75<?=21>7 5<18 45=9;91>49B52DC;9B9496A1;B9 $1A1;1>C1A35<1841<1= ;9B949B52DCC5C1@1>;9B9

*141496A1;B935<18CD>771<@9C175<1@;5C5A:149 :9;1B9>45>71> B541>7;1>

@9C1C5A1>7;5C5A:149:9;1B9>

45>71>K141<1829<1>71>71>:9< 96A1;B9@141;9B9C5A:149:9;13181G149<5F1C;1>@141

35<1835<18G1>7=5=9<9;9:1A1;G1>7B1=1 1G1DA19?@C9;141<18;5=1=@D1>B52D18<5>B1

D>CD;=5=9B18;1>21G1>71>41A94D1C9C9;G1>7 C5A@9B18B1CDB1=1<19>@141:1A1;=9>9=D= *?<1A9B1B9141<18@A?B5B@5>G1A9>71>1A1875C1ABD1CD

75<?=21>7 <1CD>CD;=5>G1A9>71A1875C1A9>9 49B52DC@?<1A?94B1<18B1CD3?>C?8>G1141<18;A9BC1< #>C5>B9C1B3181G1G1>749<5F1C;1>@141@?<1A9B1C?A

;5@9>7@?<1A?94141<18

#>C5>B9C1B3181G1G1>749<5F1C;1>@1411>1<9B1C?A 141<18

3?B

45>71> BD4DC G1>7

4925>CD; 1>C1A1 BD=2D @?<1A9B1C?A 41> BD=2D 1>1<9B1C?A

96A1;B9

=5=2181B

96A1;B9

5<18,D>771< @141%9B996A1;B9 *?<1A9B1B9

=5=2181B

*?<1A9B1B9 @141%A9BC1<

*?<1A9B1B9@141*5=1>CD<1> 41>*5=291B1>

*?<1A9B1B9@141 *5=291B1>!1>41

C5A49A9 1C1B

#>C5A65A5>B9

'9>9=D= #>C5A65A5>B9'1;B9=D= #>C5A65A5>B9

*?<1A9B1B9;1A5>1 "1=2DA1>

*5=DC1A1> 941>7 *?<1A9B1B9

181G1

3?>C?8>G1

(.1/&%0).(-531/%)0(5+-Peta Konsep

(17)

Tes Kompetensi

Bab 2

+.+*.%*4%.%*4%56,%7%&%08%0)2%.+0)5(2%5'%0-(3,%-%0.%*2%'%&6-6.%5+*%0

+D4DC@9C1C5A1>7C5>71841A9496A1;B9?A45;54D1G1>7 4981B9<;1>?<58;9B945>71> 35<183=B525B1AJ '1;1@1>:1>775<?=21>73181G1G1>749@5A7D>1;1> 141<18

1 I

2 I

3 I

4 I

5 I

$9;1B9>1AG1>7:1CD8C571;<DADB491C1B@5A=D;11> =9>G1;491C1B19AC521<<1@9B1>=9>G1;9>45;B291B>G1

41>@1>:1>775<?=21>741A93181G1G1>7=5>7 81B9<;1>9>C5A65A5>B9=1;B9=D==1;1@5AB1=11>

G1>7=5=5>D89141<18 1

2

3

4

5

->CD;=5>5>CD;1>@1>:1>775<?=21>7=?>?;A?=1C9B 497D>1;1>@5A3?211>0?D>7G1>741C1>G1B521719 25A9;DC

$1A1;1>C1A1;54D135<18>G1==:1A1;35<18;5 <1G1A3=B5AC1:1A1;1>C1A171A9B75<1@;541> 71A9B75<1@;5@141<1G1A==

*1>:1>775<?=21>7B9>1A=?>?;A?=1C9BC5AB52DC 141<18

1 >= 4 >= 2 >= 5 >= 3 >=

*141@5A3?211>0?D>74D135<1825A:1A1;==49 <5C1;;1>@141:1A1;=41A9B52D18<1G1A $9;1:1A1; C5A45;1C1>C1A1@?<19>C5A65A5>B971A9BC5A1>7@5AC1=1 41>71A9BC5A1>7;5B525<1B141<18==@1>:1>7 75<?=21>73181G1G1>7=5>G9>1A9141<18

1 I 4 I

2 I 5 I

3 I

*A9>B9@41B1A41A94D1BD=25A3181G1;?85A5>141<18

1 ;54D1>G1B1>71C25A45;1C1> 2 1=@<9CD4?>G1B1=1

3 B9=@1>71>>G1B5<1<DB1=1 4 254161B5;54D1>G1141<18C5C1@

5 ;54D1>G1=5=1>31A;1>3181G1G1>725A@1@1B1> 9>39>(5FC?>C5A:149;1A5>175:1<1

1 496A1;B9 2 @?<1A9B1B9 3 49B@5AB9 4 9>C5A65A5>B9 5 A56A1;B9

*141@5A3?211>0?D>735<1871>41:9;1:1A1;1>C1A1 4D135<18>G149:149;1>4D1;1<9B5=D<1=1;1:1A1; 1>C1A14D171A9B75<1@G1>725ADADC1>

1 ;1<9B5=D<1 2 ;1<9B5=D<1 3 M;1<9B5=D<1 4 N;1<9B5=D<1 5 C5C1@C941;25AD218

@129<19>C5>B9C1B3181G1=D<1=D<1G1>7=5<5F1C9 4D1 @<1CA5C1A41B9 141<18 1>C1A1 ;54D1 @<1C

=5=25>CD; BD4DC J 9>C5>B9C1B 3181G1 G1>7 49<5F1C;1>?<58;54D1@<1C141<18

1 4

2

5

3

+52D18@?<1A?94=5=9<9;9@?<1A9B1C?A41>1>1<9B1C?AG1>7 49@1B1>7=5=25>CD;BD4DCJ9>C5>B9C1B3181G1G1>7 49C5ADB;1>1;1>B521>49>745>71>

1 4

2 5

3

D135<18B5=@9CG1>7C5A@9B18@141:1A1;== 49B9>1A9C571;<DADB !1A9BC5A1>7;5C971C5A<5C1;== 41A971A9BC5A1>7;5>?<@141<1G1AG1>7:1A1;>G1= 41A935<18 *1>:1>775<?=21>7B9>1AG1>749@1;19 141<18

1 LK==

2 LK==

3 LK==

4 LK==

5 LK==

+525A;1B B9>1A =?>?;A?=1C9B 45>71> @1>:1>7 75<?=21>7LK=41C1>7C571;<DADB@141;9B9

$9;1B@5;CAD=?A45;54D1=5=2D1CBD4DCJ45>71> 71A9B>?A=1<@141;9B9=1;1:D=<1871A9B@5A3=;9B9 141<18

1 L 4 L

2 L 5 L

3 L

1<?;;1311;1>=5>781B9<;1>B9>1A@1>CD<C5A@?<1A9B1B9 <9>51A:9;1B9>1A@1>CD<41>B9>1A291B=5=25>CD; BD4DC

1 J 4 J

2 J 5 J

(18)

%7%&.%*2(35%08%%0&(3+-65+0+'(0)%05(2%5

D135<1845>71>:1A1;==49B9>1A9C571;<DADB !1A9BC5A1>7;5C971C5A<5C1;==41A971A9BC5A1>7;5 >?<@141<1G1AG1>725A:1A1;=41A935<18 5A1@1 @1>:1>775<?=21>7B9>1AG1>749@1;19

181G1BD1CDBD=25A=5<1<D94D135<18B5=@9CG1>7 C5A@9B18== $9;1:1A1;1>C1A14D135<18B5=@9C C5A8141@<1G1A3=41>:1A1;1>C1A171A9B75<1@ @5AC1=141>71A9BC5A1>7@5AC1=1141<18== 25A1@1;18 @1>:1>7 75<?=21>7 3181G1 G1>7 497D>1;1>

$9;1@5A3?211>35<1871>410?D>74935<D@;1>;541<1= 19A21719=1>1;18@5AD2181>@1419>C5A65A5>B9G1>7 C5A:149

+52D18B1381A9=5C5A=5=9<9;9C12D>7G1>7499B9<1ADC1> 7D<1 @1>:1>7>G1 3= %?>B5>CA1B9 7D<1 G1>7 497D>1;1>41>BD4DC@DC1A:5>9B<1ADC1>141<18

@5A3= $9;1497D>1;1>B9>1A>1CA9D=

C5>CD;1>@5=DC1A1>2941>7@?<1A9B1B93181G1?<58 <1ADC1>

+525A;1B3181G1=?>?;A?=1C9B49:1CD8;1>@141 4D135<18B5=@9CE5AC9;1<25A45;1C1>45>71>:1A1;

== *?<19>C5A65A5>B9G1>7C5A:14949C1>7;1@ @141:1A1;3=41A935<18 9;5C18D9218F1:1A1; 1>C1A171A9B75<1@@5AC1=149B525<18;9A9;571A9B75<1@ @5AC1=149B525<18;1>1>141<18== *1>:1>7 75<?=21>725A;1B3181G1141<18

1 >= 2 >= 3 >= 4 >= 5 >=

! ()+10%.

+D1CD3181G1=5>5A1>7935<1871>41G1>7=5=9<9;9 :1A1;1>C1A35<183=B545=9;91>89>771C5A25>CD; @?<175<1@C5A1>7@141<1G1AG1>725A:1A1;3= %5C9;1

@5=9B181>1>C1A@?<1C5A1>7141<183==1;1 @1>:1>775<?=21>73181G1G1>7497D>1;1>C5AB52DC 141<18

1 >= 4 >= 2 >= 5 >= 3 >=

#" %810

.1A>1D>7D41A9B@5;CAD=?A45;5C97125A9=@9C45>71> F1A>1=5A18?A45;54D141A9BD1CD@5A9BC9F1496A1;B9 G1>7=5=@5A7D>1;1>;9B99>925A1AC9@5A21>49>71> 1>C1A1B9>1A@1>:1>775<?=21>7B9>1AD>7D41>B9>1A =5A18141<18

1 2 3 4

Gambar

Gambar 2.1
Gambar 2.3
Gambar 2.6Interferensi oleh lapisan
Gambar 2.15Lukisan sinar dari sumber cahaya
+3

Referensi

Dokumen terkait

Bila dua gelombang terjadi bersamaan, maka kedua gelombang mengalami penggabungan atau berinterferensi, semakin lebar jarak antar bandul (sumber gelombang), maka jarak antar

Pada bahan gelas yang digunakan dalam serat optik, indeks bias n berubah sesuai dengan panjang gelombang.. Demikian juga kecepatan gelombang juga berubah sesuai

Jawabannya : c 20.Perambatan cahaya dengan perantaraan gelombang dapat dibuktikan oleh gejala : A . pemantulan B . pembiasan C . interferensi

Gambar diatas menggambarkan seberkas cahaya yang melewati sebuah prisma. Gambar tersebut memperlihatkan bahwa berkas sinar tersebut dalam prisma mengalami dua kali pembiasan

Cahaya dengan panjang gelombang 490nm yang jatuh pada dua buah celah menghasilkan pola interferensi di mana pita terang keempat berada 35 mm dari terang pusat pada

Puncak dari suatu gelombang yang berasal dari satu lubang memotong bagin bawah sebuah gelombang yang berasal dari lubang yang lainnya, sebuah wilayah

Jika jarak antara dua celah sempit terhadap layer 100 cm dan jarak antara garis gelap pertama dengan garis terang pertama adalah 2,95 mm, maka panjang gelombang

EKSPLORASI DINAMIKA GELOMBANG: ANALISIS MENDALAM TEN TANG CAHAYA DAN BUNYI Oleh : ABSTRAK Gelombang merupakan prosess dari perpindahan suatu energi yang meram bat melalui getaran