1 KERTAS KERJA CADANGAN
Projek UMMM
Tajuk
PENETAPAN STANDARD PENYERUPAAN (AL-TASYABBUH) YANG DILARANG DALAM REALITI MASYARAKAT MAJMUK DI MALAYSIA
Ketua Projek
Dr Mohd Anuar Ramli
Ahli Penyelidik
1) Dr Sayuti
2) Dr Ali
1.0 RINGKASAN EKSEKUTIF
Fenomena penyerupaan (al-tasyabbuh) yang dilarang dengan orang bukan
Islam semakin menular dalam masyarakat Islam di Malaysia. Gejala ini
berlaku ekoran interaksi secara terbuka dan bebas tanpa batasan yang
ditetapkan syariat Islam. Ia mampu menjerumuskan umat Islam di
Malaysia dalam kancah pluralisme agama yang ditegah, di mana semua
agama dianggap sebagai sama dan tiada batasan akidah yang membezakan
antara orang Islam dan bukan Islam. Gejala penyerupaan ini jelas dalam
sambutan perayaan utama seperti kongsi perayaan atau perayaan
2
candle light vigil. Selain itu turut menyumbang kepada penularan gejala ini
adalah sambutan rumah terbuka bagi meraikan perayaan tiap kaum dan
agama di samping kehadiran orang Islam ke upacara keagamaan di rumah
ibadat orang bukan Islam. Hasil interaksi sosial dan antara agama ini,
terdapat sebilangan orang Melayu yang mengadaptasi budaya kaum lain
yang mana kesannya, mereka kian hilang jati diri dan dalam masa yang
sama berlaku peleburan jati diri iaitu penyerupaan dengan orang bukan
Islam. Sehubungan itu satu pendekatan yang bersifat wasatiyyah
(sederhana) wajar dibangunkan agar interaksi antara agama ini
berlangsung dalam suasana yang harmoni dan selaras dengan tuntutan
Syarak. Ia perlu mengambil kira realiti semasa dan setempat. Justeru, untuk
membangunkan pendekatan wasatiyyah (sederhana) dalam penentuan
kriteria tasyabbuh yang dilarang ini, pengkaji akan meneliti asas dalam
al-Quran, al-Sunnah dan pandangan ulama di samping disesuaikan dengan
konteks masyarakat majmuk di Malaysia. Ia merupakan pendekatan yang
moderate dalam mengimbangi antara pendekatan liberalisme yang
cenderung kepada pluralisme agama dan radikalisme yang cenderung
kepada konflik antara agama. Pengkaji juga akan menjalankan kajian
lapangan bagi kawasan yang telah ditetapkan untuk mengenalpasti realiti
tasyabbuh (penyerupaan) yang berlaku dalam masyarakat Islam. Antara
hasil kajian, satu pendekatan wasatiyyah dalam penentuan kriteria
tasyabbuh yang dilarang dapat dibangunkan bagi mewujudkan suasana
harmoni tanpa sebarang konflik dalam hubungan antara agama di
3 2.0 LATAR BELAKANG MASALAH KAJIAN
Masyarakat Malaysia ibarat miniatur Asia, iaitu sebuah model mini keragaman
rantau Asia yang dikenali sebagai masyarakat majmuk. Ia terdiri daripada pelbagai
kaum dan agama, terutama adalah Melayu yang keseluruhannya beragama Islam,
Cina yang sebahagiannya beragama Buddha dan sebahagian yang lain beragama
Kristian, dan India yang rata-rata beragama Hindu di samping minoriti beragama
Kristian.
Dalam huraian Furnivall (1967),1 masyarakat majmuk merujuk kepada idea
bahawa dalam masyarakat majmuk terdapat beberapa masyarakat yang tinggal
sebelah menyebelah di dalam satu unit politik yang sama tetapi dalam beberapa hal,
hidup mereka terpisah. Setiap masyarakat mempunyai kepercayaan agama,
kebudayaan, bahasa, idea dan cara hidup yang tersendiri. Pembahagian masyarakat
atau kaum ini berlanjutan dalam sektor ekonomi, yang mana terdapat pembahagian
jenis pekerjaan berasaskan bangsa.2 Pendek kata, masyarakat majmuk yang
berkembang di Malaysia boleh dilihat dalam empat dimensi iaitu politik, ekonomi,
sosial dan budaya.3 Hasilnya, berlaku pengkhususan (specialisation) pekerjaan,
pengasingan (segregation) tempat tinggal, pemisahan proses sosialisasi dan mobiliti,
dan pemencilan (isolation) budaya.4
Walau bagaimana pun, empat jurang perbezaan ini cuba dirapatkan dengan
penawaran pelbagai dasar dan program yang khusus bagi mewujudkan perpaduan
1 Dikemukakan oleh J.S. Furnivall, seorang ahli ekonomi kolonial.
2 John Sydenhem Furnivall (1967), Netherlands India: A Study of Plural Economy, Cambridge:
Cambridge University Press, h. 446.
3 Maurice Freedman (1960), h. 159.
4
dan integrasi kaum.5 Antaranya yang melibatkan aspek perayaan utama Negara
seperti kongsi perayaan seperti Gong Xi Raya (antara Tahun Baru Cina dengan
Aidilfitri), Deepa raya (antara Deepavali dengan Aidilfitri). Selain itu sambutan
rumah terbuka turut diadakan bagi meraikan perayaan tiap kaum dan agama,
menghadiri upacara keagamaan di rumah ibadat dan sebagainya.6 Hasil interaksi
sosial dan budaya ini, setiap kaum cuba untuk mendekati budaya kaum lain dan
saling kenal mengenali. Masyarakat Melayu dengan mudah mengadaptasi budaya
kaum lain yang mana kesannya, mereka kian hilang jati diri (al-tamayyuz iaitu yang
membezakan dengan orang bukan Islam) dan dalam masa yang sama berlaku
peleburan jati diri (al-tasyabbuh iaitu penyerupaan dengan orang bukan Islam).
Program-progran yang dianjurkan ini walaupun asasnya bertujuan positif
untuk mengeratkan perpaduan antara kaum, tetapi ia melibatkan ketetapan hukum
Islam. Pihak-pihak terlibat perlu merujuk kepada panduan syariat Islam ketika
berhubungan dengan agama lain. Ini kerana dalam konteks hukum Islam,
fenomena penyerupaan (al-tasyabbuh) ini menimbulkan implikasi hukum sama ada
ia boleh menjerumuskan ke kancah kekufuran, maksiat dan dosa. Syariat Islam
walaupun dengan terang menjelaskan prinsip saling kenal mengenali (ta’aruf) (QS,
49: 13), tetapi tetap menekankan mengenai larangan orang Islam menyerupai orang
bukan Islam (al-tasyabbuh). Terdapat hadis Nabi SAW yang tegas melarang umat
Islam daripada menyerupai kaum lain. Sabda Nabi SAW yang bermaksud
“Barangsiapa yang menyerupai suatu kaum, maka dia termasuk darinya”. 7
5 Wan Hashim Wan Teh,.4-5
6 Ridzwan bin Ahmad, 2006.
5
Berdasarkan hadis di atas, Nabi SAW melarang dengan tegas mana- mana
orang Islam meniru amalan orang bukan Islam. Ia menunjukkan sesiapa yang
menyerupai atau meniru orang fasik atau orang bukan Islam atau orang yang
berbuat bid’ah dalam perkara yang dikhususkan oleh mereka atau selainnya maka
dia akan menjadi sebahagian daripada mereka.8 Larangan ini secara asasnya adalah
bersifat umum dan tiada satu standard yang jelas berdasarkan realiti masyarakat
majmuk di Malaysia.
Justeru kajian ini akan menganalisis realiti sosial dalam kalangan masyarakat
Islam di Malaysia dalam berinteraksi dengan orang bukan Islam sama ada terjebak
dalam amalan penyerupaan yang dilarang atau yang dibenarkan syariat Islam.
Sejajar dengan itu, satu standard penetapan terhadap perbuatan-perbuatan
penyerupaan (al-tasyabbuh) yang dilarang akan dibangunkan agar bersesuaian
dengan realiti masyarakat berbilang kaum di negara ini.
3.0 PERSOALAN KAJIAN
Sehubungan dengan itu, pengkaji telah merumuskan persoalan kajian seperti
berikut:
i. Apakah bentuk-bentuk penyerupaan (al-tasyabbuh) yang dibenarkan dan
dilarang dalam hukum Islam?
ii. Apakah tahap kefahaman dan penglibatan orang Islam di Malaysia dalam
aspek penyerupaan (al-tasyabbuh)?
6
iii. Apakah kriteria yang sederhana dalam penetapan penyerupaan (al-tasyabbuh)
yang dilarang oleh Syariat Islam dalam konteks masyarakat Majmuk di
Malaysia.
4.0 OBJEKTIF KAJIAN
Pengkaji telah merumuskan lima objektif kajian, iaitu:
i. Mengenalpasti bentuk-bentuk penyerupaan (al-tasyabbuh)yang dibenarkan
dan dilarang dalam hukum Islam.
ii. Menganalisis tahap kefahaman dan penglibatan orang Islam di Malaysia
dalam aspek penyerupaan (al-tasyabbuh).
iii. Mengemukakan kriteria penetapan penyerupaan (al-tasyabbuh) yang dilarang
oleh Syariat Islam dalam konteks masyarakat Majmuk di Malaysia.
5.0 KEPENTINGAN KAJIAN
Kajian ini penting dalam pengenalpastian elemen penyerupaan (al-tasyabbuh) dalam
masyarakat Malaysia, yang mana ia mempunyai implikasi hukum di sebalik amalan
yang dilakukan. Ini disebabkan terdapat beberapa pendekatan sarjana Islam dalam
menggarisbawahi tiap amalan itu sama ada adanya penyerupaan (al-tasyabbuh) atau
tidak. Kajian ini akan mengemukan pendekatan yang sederhana dalam isu
penyerupaan (al-tasyabbuh) agar hubungan sosial yang berlangsung tidak terencat
serta interaksi sosial dan budaya berjalan lancar. Dengan itu, proses integrasi kaum
7 6.0 SKOP KAJIAN
Pengkaji membataskan kajian ini kepada:
i. Penelitian terhadap bentuk penyerupaan (al-tasyabbuh) yang dibenarkan dan
dilarang Syarak.
ii. Tinjauan terhadap kefahaman serta amalan responden dan informan terpilih
dalam isu penyerupaan (al-tasyabbuh).
iii. Penetapan beberapa kriteria penyerupaan (al-tasyabbuh) yang dilarang di
dalam konteks masyarakat majmuk di Malaysia.
7.0 SOROTAN LITERATUR
Secara umumnya, dalam perbincangan mengenai isu penyerupaan
(al-tasyabbuh), terdapat tiga aliran utama dari dalam kalangan ulama, iaitu:
a) Bersikap tegas dan ketat (tasyadud) dalam menentukan sesuatu perbuatan
sebagai sebuah tindakan penyerupaan (al-tasyabbuh) dan menetapkan
hukum ke atas perbuatan-perbuatan berkenaan. Aliran ini menyamakan
status penyerupaan terhadap perbuatan agama dan adat orang bukan Islam
sebagai tasyabbuh.
b) Bersikap sederhana (tawasut) dalam mengklasifikasikan sesuatu perbuatan
penyerupaan (al-tasyabbuh) dan menetapkan hukum ke atasnya. Aliran ini
cenderung membezakan antara status penyerupaan terhadap perbuatan
agama dan adat. Penyerupaan dalam amalan adat dilihat sebagai perkara
8
c) Bersikap terlalu terbuka (tasahul) dan bermudah-mudahan dalam menilai
amalan penyerupaan dengan tidak menganggap penyerupaan dalam hal
berkaitan agama ataupun adat orang bukan Islam sebagai al-tasyabbuh.
Sikap tegas dan ketat dalam menanggapi isu ini kebiasannya terdapat pada
kelompok fundamentalis (khususnya yang beraliran fiqh Hanbali) yang mewarisinya
daripada karya-karya fiqh klasik seperti pada penulisan Ibn Taymiyyah9, al-Suyuti10
dan Ibn Qayyim al-Jawziyyah11. Ibn Taymiyyah misalnya, sebagai seorang ahli fiqh
mazhab Hanbali, walaupun memuatkan pendapat pelbagai mazhab mengenai isu
penyerupaan (al-tasyabbuh), hakikatnya lebih cenderung kepada pendapat pengasas
mazhab tersebut, iaitu Imam Ahmad bin Hanbal yang agak tegas dalam mendepani
persoalan ini. Sikap sedemikian diambil diakibatkan oleh suasana tegang yang
wujud antara masyarakat Islam dan bukan Islam serta status Muslim yang
mendominasi suasana sosio-politik ketika mana karya tersebut dihasilkan.12. Selain
itu ia juga adalah hasil daripada perspektif yang bersifat literal ke atas nass-nass
Syarak. Misalnya Ibn Taymiyyah menyatakan larangan Muslim untuk terlibat dalam
sebarang bentuk penyertaan dalam aktiviti orang bukan Islam sama ada berbentuk
9 Ibn Taymiyyah(1421H/2001M), Iqtida’ al-Sirat al-Mustaqim li Mukhalafah Ashab al-Jahim, Nasir bin
`Abd al-Karim (tahqiq), (Riyadh : Maktabah al-Rusd, 1421H.2001M dan al-Fatawa al-Kubra, 725. Walau bagaimanapun tidak dinafikan bahawa Ibn Taymiyyah juga pada hakikatnya meletakkan asas-asas yang bersifat terbuka dalam melihat isu al-tasyabbuh ini.
10 Al-Suyuti, al-Amr ‘an al-Ittiba` wa al-Nahy `an al-Ibtida`, 90
11 Ibn Qayyim Al-Jawziyyah, Ahkam Ahl al-Dhimmah, 725
9
adat atau upacara keagamaan13, menghadiri jemputan perayaan masyarakat bukan
Islam, menjemput mereka ke perayaan orang Islam, serta sebarang aktiviti termasuk
urusan jualbeli yang menyokong aktiviti mereka14.
Secara khususnya dalam sorotan literatur kajian ini, dapat dikategorikan
kepada dua bentuk karya, iaitu:
i) Karya klasik
Terdapat beberapa karya klasik yang membahaskan mengenai isu al-tasyabbuh.
Karya utama dalam kategori adalah yang dihasilkan oleh Ibn Taimiyyah yang
berjudul Iqtida’ al-Sirat al-Mustaqim Mukhalafah ashab al-Jahim. Ia merupakan sebuah
karya yang membahaskan isu ini secara komprehensif, namun fokus yang banyak
diberikan kepada isu tasyabbuh dalam aspek perayaan. Ibn Taymiyyah
membahaskan persoalan ini dari sudut dalil-dalil al-Qur’an dan al-Hadis yang
menunjukkan larangannya, pendapat Sahabat dan para tabi`in, serta pendapat para
Imam Mazhab berkenaan isu-isu terperinci berhubung masalah ini. Ibn
Taimiyyah(728H) dalam karya ini cenderung kepada pandangan Imam Ahmad bin
Hanbal dalam isu tasyabbuh ini.15 Antara karya klasik lain yang membawa tema
yang hampir sama adalah seperti Dhahabi (748H) dengan karyanya Tashbih
al-Khasis bi Ahl al-Khamis : fi Radd al-Tashabbuh bi al-Musyrikin16.
13 Ibn Taymiyyah(1421H/2001M), Iqtida’ al-Sirat al-Mustaqim li Mukhalafah Ashab al-Jahim, Nasir bin
`Abd al-Karim (tahqiq), (Riyadh : Maktabah al-Rusd, 1421H.2001M), 1, .444 & 471
14 Ibn Taimiyyah(1426H.2006M), Majmu’ al-Fatawa, h.332
15 Ibn Taymiyyah , Iqtida’ al-Sirat al-Mustaqim Mukhalafah ashab al-Jahim , (Riyadh : Dar Isbiliya, 1998)
16 Al-Dhahabi, Tasybih al-Khasis li Ahl al-Khamis : fi Radd al-Tasyabbuh bi al-Musyrikin, Muhammad
10
ii) Karya kontemporari
Terdapat juga karya-karya kontemporari berhubung dengan isu al-tasyabbuh dalam
bahasa Arab. Kebanyakannya merupakan kajian-kajian pada peringkat tesis
kedoktoran atau disertasi sarjana yang dihasilkan di institut pengajian tinggi di
timur tengah dan kebanyakkan dari Arab Saudi. Antara karya-karya tersebut adalah
seperti yang dihasilkan oleh Jamil Habib al-Luwaihiq, berjudul Tasyabbuh
al-Munhi ‘anhu fi Fiqh Islami yang merupakan disertasi MA, di Universiti Umm
al-Qura, Mekah. Ia membincangkan secara terperinci mengenai tasyabbuh dan
bentuk-bentuk tasyabbuh. Selain itu, penulisan al-Luwaihiq bermanfaat untuk kajian ini
kerana ia turut menggariskan beberapa prinsip asas dalam menanggapi sesebuah
perbuatan tasyabbuh 17. Kajian Ashraf ibn `Abd al-Hamid al-Barqa’an pula berjudul
Mazahir al-Tasyabbuh bi al-Kuffar fi al-`Asr al-Hadis wa Atharuha `ala al-Muslimin
sebuah disertasi sarjana di Fakulti Akidah, Universiti Ummu al-Qura 18 ,
membawakan perbincangan intensif mengenai bentuk-bentuk tasyabbuh terhadap
non-muslim dan kesannya ke atas pemikiran dan akidah ummat ini khususnya.
Sehubungan dengan itu, pengkaji mendapati dari konseptualnya telah ada
perbincangan mengenai tasyabbuh, serta terdapat juga kajian-kajian tasyabbuh dalam
konteks masyarakat Malaysia. Walau bagaimanapun tidak terdapat sebarang kajian
yang cuba memberikan garis panduan yang tepat mengenai hukum perbuatan
al-tasyabbuh dengan mengambilkira kondisi hubungan dan interaksi sosial dalam
masyarakat di Malaysia.
Sehubungan itu, kajian yang akan dijalankan ini akan melihat fenomena
penyerupaan (al-tasyabbuh) dalam skop yang lebih luas, iaitu di Malaysia dan fokus
17 Jamil Habib Al-Luwaihiq al-Matiri.
11
juga diperluaskan bukan setakat dalam aspek perayaan malah merangkumi dimensi
sosio-budaya yang lain. Hasil penelitian ini akan dibangunkan satu kriteria larangan
al-tasyabbuh sebagai panduan dalam interaksi orang Islam dan bukan Islam dalam
konteks Malaysia.
8.0 METODOLOGI KAJIAN
Dalam kajian ini, pengkaji akan menggunakan dua metode agar dapat
menghasilkan kajian yang berkualiti dan mencapai objektif yang digariskan.
Rekabentuk kajian
Dalam kajian ini, pengkaji menggabungkan antara kajian perputakaan dan kajian
lapangan.
i) Kajian perpustakaan
Kajian perpustakaan merupakan pendekatan penting bagi pengkaji untuk
mengumpul data- data yang diperlukan untuk memahami tentang konsep dan
kriteria al-tasyabbuh. Ia melibatkan kajian berorientasikan dokumentasi, iaitu satu
cara pengambilan data dengan cara meneliti dokumen-dokumen yang ada
hubungan dengan masalah yang dikaji. Metode ini digunakan dengan merujuk
kepada buku-buku, artikel-artikel dan bahan bertulis. Pengkaji telah merujuk
12 ii) Kajian lapangan
Kajian lapangan digunakan untuk mendapatkan maklumat dan data-data terpilih
yang berkaitan dengan kajian amalan masyarakat Islam di Malaysia. Pengkaji akan
membahagikan dalam beberapa zon khusus, iaitu utara, selatan, timur , tengah,
barat dan kepulaun Borneo (Sabah & Sarawak). Pengkaji turut mengaplikasikan
metode temubual (interviews)19 bagi mendapatkan maklumat lanjut mengenai
bidang yang dikaji. Metode temubual ialah cara yang digunakan untuk
mendapatkan maklumat secara lisan dari seseorang responden melalui cara
percakapan secara berhadapan muka dengan seseorang (face to face). Informan yang
terlibat termasuklah pihak autoriti agama seperti majlis agama, jabatan agama dan
institusi fatwa bagi negeri berkenaan. Temu bual ini adalah bertujuan untuk
mendapatkan pandangan yang berkaitan dengan al-tasyabbuh dan fatwa-fatwa
berkaitan.
Pengkaji turut menjalankan kajian tinjauan (survey) yang dilaksanakan dalam
bentuk kuantitatif. Kajian tinjauan ialah kaedah penyelidikan deskriptif bukan
eksperimental yang dapat mengumpul data berhubung fenomena yang tidak dapat
dilihat secara langsung20. Kaedah ini dapat memperoleh banyak maklumat daripada
sampel yang besar dalam masa yang singkat. Pengkaji memilih reka bentuk tinjauan
(survey) adalah untuk meninjau dan mengumpul maklumat berkaitan tahap
kefahaman tentang tasyabbuh dalam kalangan masyarakat di sekitar Wilayah
Persekutuan Kuala Lumpur.
19 William Foddy (1993).
13 Lokasi Kajian
Kajian ini dijalankan di beberapa kawasan di sekitar Wilayah Persekutuan Kuala
Lumpur. Lokasi ini dipilih kerana memenuhi kriteria kajian dari segi latar belakang
responden di samping mampu menjawab persoalan kajian.
Sampel dan Persampelan Kajian
Suatu masalah atau fenomena yang ingin dikaji dalam sebuah populasi tidak
semestinya hanya akan mampu difahami dengan menggunakan kesemua ahli
dalam populasi tersebut. Menurut Gall, Gall & Borg (2005), pemilihan sampel
berdasarkan populasi kajian sudah memadai untuk memahami keadaan sebenar
suatu masalah atau fenomena yang ingin dikaji.21 Sejumlah 451 orang responden
daripada masyarakat Melayu Muslim di sekitar 11 buah parlimen di dalam Wilayah
Persekutuan Kuala Lumpur telah dipilih menggunakan kaedah proportional random
stratified sampling bagi ditemubual secara terbuka. Bagi menjayakan kajian ini,
sebuah kajiselidik telah dibentuk. Soalan kajiselidik terbabit melibatkan tiga
bahagian. Bahagian pertama ialah soalan-soalan yang melibatkan kefahaman
masyarakat mengenai konsep al-tasyabbuh. Bahagian kedua pula melibatkan soalan
mengenai kefahaman masyarakat mengenai amalan tasyabbuh. Manakala pada
bahagian yang terakhir, adalah soalan-soalan berhubung keterlibatan masyarakat
Muslim dalam aktiviti tasyabbuh.
14 Instrumen Kajian
Kajian ini menggunakan soal selidik sebagai intrumen kajian yang disediakan
kepada sampel kajian bagi mendapatkan data kuantitatif. Soal selidik ini
distrukturkan kepada 3 bahagian.
Bahagian A : Latar belakang responden.
Bahagian B : Kefahaman responden.
Bahagian C: Amalan responden.
Dalam aspek kaedah pemungutan data, penyelidik memilih untuk
menggunakan kaedah pemungutan data secara skala jawapan jenis Likert lima mata
sebagai skala jawapan responden terhadap semua penyataan yang digunakan
dalam instrumen kajian. Kesemua soalan-soalan yang diutarakan mempunyai lima
skala likert (1= Sangat Tidak Setuju, 2= Tidak Setuju 3=Tidak Pasti, 4=Setuju, 5=
Sangat Setuju) yang telah ditetapkan.
Kesahan Dan Kebolehpercayaan Instrumen Kajian
Instrumen-instrumen kajian yang dibina perlu melalui proses kesahan dan
kebolehpercayaan agar data-data yang diperoleh tepat dan boleh dipercayai.
Kesahan dan kebolehpercayaan digunakan bagi mengukur data kajian yang dibuat
agar lebih tepat dan berkualiti. Menurut Mohd Majid Konting22 pengukuran data
kajian melalui kesahan dan kebolehpercayaan dapat meningkatkan mutu
penyelidikan dengan pernyataan item yang tepat dan jelas, item-item yang
digunakan mestilah homogenus, arahan-arahan ujian yang jelas, ringkas dan padat,
15
mengelakkan gangguan semasa peserta kajian menjawab ujian dan pengumpulan
data secara terkawal dan sama rata.
Kajian Rintis
Satu kajian rintis akan dijalankan sebelum kajian sebenar dilakukan bagi mengukur
kebolehpercayaan, kesesuaian struktur ayat dan istilah-istilah yang digunakan
dalam soal selidik kajian. Kajian rintis akan dijalankan dalam beberapa buah
kawasan di Pulau Pinang yang terkenal dengan masyarakat yang majmuk lagi
terbuka. Soal selidik diedarkan kepada 50 orang respoden.
Metode Pengumpulan Data Kajian
Dalam kajian ini, pengkaji menggunakan data kuantitatif melalui soal selidik.
Data-data kajian ini merangkumi maklumat secara bertulis yang dikumpulkan melalui
aktiviti-aktiviti soal selidik. Pengkaji akan akan melantik beberapa orang
enumerator untuk membantu menjalankan aktiviti pengedaran dan pengumpulan
soal selidik. Sebelum pelaksanaan kajian dijalankan di lokasi yang terlibat,
responden kajian akan diberi taklimat ringkas berkaitan kajian yang dijalankan.
Metode Menganalisis Data Kajian
Penganalisisan data dalam kajian ini adalah berbentuk data kuantitatif melalui
maklumat yang dikumpulkan menerusi instrumen soal selidik. Data-data yang
diperolehi daripada responden kajian melalui soal selidik akan dianalisis secara
deskriptif menggunakan Pakej Statistik Untuk Sains Sosial (Statistical Package for the
Social Sciences) atau lebih dikenali sebagai program SPSS. Statistik deskriptif yang
digunakan dalam kajian ini adalah kekerapan, peratusan, min dan sisihan piawai
16 Analisis Statistik Inferensi
Analisis statistik inferensi turut digunakan dalam kajian ini untuk menguji objekitf
seperti yang telah digariskan. Analisis statistik inferensi berguna untuk mengenal
pasti sama ada suatu penemuan dalam suatu kajian berlaku secara semula jadi atau
dipengaruhi oleh suatu pemboleh ubah. Menurut Alias Baba (1997), statistik
deskriptif digunakan untuk memperihalkan keadaan data yang terdapat pada
sampel kajian. Ianya ialah proses mengumpul data, membuat rumusan dan
menyampaikan rumusan dan bentuk yang senang difahami oleh kumpulan
sasaran.23
Statistik inferensi akan dilaksanakan dengan menggunakan ujian ANOVA sehala
untuk menguji kebarangkalian perbandingan skor min untuk pemboleh ubah bebas
yang mempunyai lima buah kumpulan iaitu taraf pendapatan. Analisis statistik
korelasi Spearman (r) turut digunakan dalam kajian ini untuk mengukur tahap
korelasi antara dua pemboleh ubah kuantitatif.
17 Lampiran 1 : Carta Aliran Fasa Gerak Kerja Penyelidikan
Fasa 1 (6 bulan)
- Membuat literature review & siri brainstorming - Mengumpul data mengenai tasyabbuh - Merumuskan soalan soal selidik
- Mengenalpasti responden yang terlibat dalam soal selidik.
Fasa 2 (6 bulan)
- Menyiapkan kerangka teori kajian (Laporan 1) - Menjalankan pilot test.
- Menjalankan kajian lapangan: Observasi & Soal selidik - Mengenal pasti tokoh-tokoh ulama untuk ditemubual
Fasa 3 (3 bulan)
- Menganalisis soal selidik yang diterima berpandukan perisian SPSS.
- Menyiapkan Laporan 2
- Menjalankan kajian lapangan: Temu bual tokoh agama
Fasa 4 (3 bulan)
- Menganalisis data yang dikumpulkan semasa kajian lapangan.
- Menyiapkan Laporan akhir
18 Lampiran 2 : Gantt Chart& Milestones
19
21 Lampiran 3: Bajet
OKTOBER 2014- MAC 2016 VOT11000 GAJI DAN UPAH
ITEM UNIT JUMLAH
Pembantu Penyelidik RM1800.00 x 1 orang x 18
bulan
RM32400.00
Upah Enumerator RM 2500.00
JUMLAH GAJI DAN UPAH RM34900.00
VOT21000 PERBELANJAAN PERJALANAN DAN SARA HIDUP
ITEM UNIT JUMLAH
KL-(Melaka-Johor)-KL 700KM x 2 x RM0.60
RM840.00
KL-Sabah-KL RM500(tiket) x 2 x 2 orang
RM2000.00
22 VOT 26000 BEKALAN DAN BAHAN-BAHAN LAIN
ITEM UNIT JUMLAH
Kertas A4 putih RM13.00 x 20 ream RM260.00
DVD-R RM5.00 x 50 unit RM250.00
Toner pencetak RM350.00 x 4 unit RM1400.00
Alat tulis/stationeries RM2000.00 RM2000.00
Fail kulit keras RM8.00 x 20 unit RM160.00
Fail kulit nipis RM1.00 x 100 unit RM100.00
Fotokopi dan penjilidan RM5000.00 RM5000.00
Fotokopi soal-selidik 4000 set x 10 hlmn x RM0.05 RM2000.00
Cenderamata (RM3 x 200orang) RM600.00
JUMLAH BEKALAN DAN BAHAN-BAHAN LAIN
RM11770.00
VOT29000 PERKHIDMATAN IKHTISAS
ITEM UNIT JUMLAH
Kos mesyuarat projek RM150.00 x 12 mesyuarat RM1800.00
Analisis Data
Printer RM900.00 x 1 unit RM900.00
Thumb drive (32GB) RM70.00 x 5 unit RM350.00
External hardisk (1TB) RM500.00 x 1 unit RM500.00
Perakam suara mp4 RM500.00 x 2 unit RM1000.00
JUMLAH PERALATAN RM1850.00
JUMLAH KESELURUHAN (RM)
