Pamali Dina Kahirupan Masarakat Kecamatan Cigugur Kabupatén Kuningan : ulikan sémiotik jeung etnopedagogi.

(1)

Hesti Widiastuti, 2015

Pamali Dina Kahirupan Masarakat Kecamatan Cigugur Kabupatén Kuningan Universitas Pendidikan Indonesia | repository.upi.edu | perpustakaan.upi.edu

PAMALI DINA KAHIRUPAN MASARAKAT KECAMATAN CIGUGUR KABUPATÉN KUNINGAN

(Ulikan Sémiotik jeung Étnopédagogi)

Tésis

diajengkeun pikeun nyumponan salah sahiji sarat ngahontal gelar Magister Pendidikan Bahasa dan Budaya Sunda

ku

HESTI WIDIASTUTI NIM 1302564

PROGRAM STUDI PENDIDIKAN BAHASA DAN BUDAYA SUNDA SEKOLAH PASCASARJANA

(2)

Hesti Widiastuti, 2015

PAMALI DINA KAHIRUPAN MASARAKAT KECAMATAN CIGUGUR KABUPATÉN KUNINGAN

(Ulikan Sémiotik jeung Étnopédagogi)

Oleh Hesti Widiastuti

Sebuah tesis yang diajukan untuk memenuhi salah satu syarat memperoleh gelar Magister pada Prodi Pendidikan Bahasa dan Budaya Sunda

Juni 2015

Hak Cipta dilindungi undang-undang.

(3)

Hesti Widiastuti, 2015

LEMBAR PENGESAHAN

HESTI WIDIASTUTI 1302564

PAMALI DINA KAHIRUPAN MASARAKAT DI KECAMATAN CIGUGUR KABUPATÉN KUNINGAN

(ULIKAN SÉMIOTIK JEUNG ÉTNOPÉDAGOGI)

disaluyuan tur disahkeun ku pangaping : Pangaping,

Dr. H. Usep Kuswari, M.Pd. NIP. 19590119 198601 1 001

Kauninga ku

Ketua Program Studi Pendidikan Bahasa dan Budaya Sunda Sekolah Pascasarjana UPI,

(4)

Hesti Widiastuti, 2015

PAMALI DINA KAHIRUPAN MASARAKAT KECAMATAN CIGUGUR KABUPATÉN KUNINGAN

(Ulikan Sémiotik jeung Etnopedagogi)1)

Hesti Widiastuti2)

ABSTRAK

Penelitian ini dilatarbelakangi oleh kurangnya pengetahuan masyarakat Kecamatan Cigugur Kabupatén Kuningan tentang Pamali. Penelituian ini bertujuan untuk mengumpulkan pamali yang masih ada di masayarakat Kecamatan Cigugur Kabupatén Kuningan, mengklasifikasi pamali yang ditemukan, memberi interpretasi melalui teori semiotik, dan mengungkap nilai moral yang ada dalam pamali memalui teori etnopedagogi. Metode yang dipakai dalam penelitian ini adalah metode Kualitatif dengan metode deskriptif. Sumber data dalam penelitian ini adalah pamali yang hidup di masyarakat Kecamatan Cigugur Kabupatén Kuningan yang terdiri dari sepuluh desa. Teknik yang dipakai dalam penelitian ini adalah teknik wawancara dan teknik observasi langsung. Peralatan atau instrument yang dipakai adalah kamera, handycam, daftar pamali dan kartu data. Berdasarkan hasil penelitian, didapat 188 pamali yang terkumpul dari sepuh desa. Berdasarkan klasifikasinya pamali terbagi menjadi enam klasifikasi diantaranya (1) ada 30 pamali untuk wanita hamil, (2) 14 pamali untuk anak-anak, (3) 79 pamali untuk kebiasaan sehari-hari, (4) 24 pamali untuk waktu, (5) 13 pamali untuk lelaki dan perempuan, terakhir (6) 28 pamali husus. Berdasarkan unsur semiotik pamali terbagi jadi tiga unsur yaitu 31 pamali termasuk unsur Ikon, 60 pamali termasuk unsur Indeks, dan 97 pamali termasuk unsur Simbol. Sedangkan hasil analisis pamali berdasarkan unsur etnopedagogi terbagi dalam beberapa unsur yaitu 13 pamali termasuk ke dalam unsur etnopedagogi silih asih, ada 16 pamali yang termasuk ke dalam unsur etnopedagogi silih asuh, ada 10 pamali yang termasuk unsur etnopedagogi pengkuh agama, ada 13 pamali termasuk unsur etnopedagogi luhung élmuna, ada 44 pamali yang termasuk ke dalam unsur etnopedagogi jembar budayana, ada Sembilan pamali yang termasuk unsur etnopedagogi rancagé gawéna, ada 43 pamali yang termasuk ke dalam unsur cageur, ada 32 pamali yang termasuk unsur etnopedagogi bener, ada lima pamali yang termasuk ke dalam unsur etnopedagogi singer, ada enam unsur etnopedagogi moral manusia kepada Tuhan, ada 45 pamali termasuk dalam unsur etnopedagogi moral manusa kepada pribadi, ada 24 pamali yang termasuk ke dalam unsur etnopedagogi moral manusia ke manusia lain, ada Sembilan pamali yang termasuk pada unsur etnopedagogi moral manusia kepada alam, dan terakhir ada 18 pamali yang termasuk pada unsur etnopedagogi moral manusia kepada tujuan hidupnya.

Kata Kunci: Pamali di Kecamatan Cigugur, Sémiotik, Étnopédagogi.

1)_{Tesis ini dibimbing oleh Dr. H. Usep Kuswari, M.Pd.,}

(5)

Hesti Widiastuti, 2015

PAMALI IN PEOPLE’S LIFE IN CIGUGUR SUB-DISTRICT

KUNINGAN REGENCY

(The Analysis of Semiotic and Etnopedagogy)3)

Hesti Widiastuti4)

ABSTRAK

The research was motivated by people’s lack of knowledge about pamali in Cigugur Sub-district, Kuningan Regency. The research aimed at collecting the existing pamali in the society of Cigugur Sub-district, Kuningan Regency, classifying the pamali found, giving interpretation through semiotic theory, and revealing moral value contained in pamali through etnopedagogical theory. The method used in this study is qualitative method which is descriptiv method. The data soures in this study is the pamali which is alive in the society of Cigugur Sub-district, Kuningan Regency consisted of ten areas. The technique used in this study is interview and direct observation. Tools and instrments used in this study were caera, handycam, lists of pamali and data card. Based on its classifications, pamali is divided into six classifications, they are (1) 30 pamalis for pregnant woman, (2) 14 pamalis for children, (3) 79 pamalisfor daily activities, (4) 24 pamalis for the time, (5) 13 pamalis for men and women, and (6) 28 special pamalis. Based on the semiotic element, pamali is divided into three elements: 31 pamalis are iconic elements, 60 pamalis are index elements, and 97 pamalis are symbol elements. Meanwhile, based on its etnopedagogical element, pamali is divided into several elements which are 13 pamalis included into silih asih etnopedagogical elements, 16 pamalis included into silih asuh etnopedagogical elements, 10 pamalis included into pengkuh agama etnopedagogical elements, 13 pamalis included into luhung élmuna pedagogical elements, 44 pamalis included into jembar budayana etnopedagogical elements, 9 pamalis includedinto rancagé gawénaetnopedagogical elements, 43 pamalis included into cageur etnopedagogical elements, 32 pamalis included into bener etnopedagogical elements, 5 pamalis included into singer etnopedagogical elements, 6 pamalis included into humans’ morality to God etnopedagogical elements, 45 pamalis included into humans’ morality to themselves etnopedagogical elements, 24 pamalis included into humans’ morality to others etnopedagogical elements, 9 pamalis included into humans’ morality to nature etnopedagogical elements, and 18 pamalis included into humans’ morality to their own goals etnopedagogical elements.

Keywords: PamaliinCigugur Sub-district, Sémiotic, Etnopedagogy.

3)_{The Thesis was supervised by Dr. H. UsepKuswari, M.Pd.,}

(6)

Hesti Widiastuti, 2015

DAPTAR EUSI

Kaca

PERNYATAAN ... i

PANGJAJAP ... ii

CATUR PANUHUN ... iii

ABSTRAK ... v

DAPTAR EUSI ... viii

DAPTAR TABÉL ... xi

DAPTAR GAMBAR ... xii

DAPTAR LAMPIRAN ... xiii

DAPTAR SINGGETAN ... xiv

BAB I BUBUKA 1.1 Kasang Tukang Masalah ... 1

1.2 Rumusan Masalah ... 5

1.3 Tujuan Panalungtikan... 6

1.3.1 Tujuan Umum ... 6

1.3.2 Tujuan Husus ... 6

1.4 Mangpaat Panalungtikan ... 7

1.4.1 Mangpaat Tioritis ... 7

1.4.2 Mangpaat Praktis ... 7

1.5 Raraga Tulisan ... 7

BAB II KAJIAN PUSTAKA 2.1 Kabudayaan ... 9

2.1.1 Wangenan Kabudayaan ... 9

2.1.2 Wujud Kabudayaan ... 10

2.1.3 Unsur Kabudayaan ... 11

2.2 Folklor ... 13

2.2.1 Ciri-ciri Folklor ... 14

2.2.2 Fungsi Folklor ... 15

2.2.3 Papasingan Folklor ... 17

2.2.3.1 Folklor Lisan ... 17

2.2.3.2 Folklor Satengah Lisan ... 17

2.2.3.3 Folklor Non-Lisan ... 20

2.3 Pamali ... 21

2.3.1 Wangenan Pamali... 21

2.3.2 Fungsi Pamali ... 22

2.3.3 Papasingan Pamali ... 22

2..4 Sémiotik ... 24

(7)

Hesti Widiastuti, 2015

2.4.2 Trikotomi Tanda... 26

2.4.2.1 Trikotomi Kahiji : Hubungan Objék jeung Tanda ... 26

2.4.2.1.1 Ikon ... 27

2.4.2.1.2 Indéks ... 27

2.4.2.1.3 Simbol ... 28

2.5 Étnopédagogi ... 28

2.6 Panalungtikan Saméméhna ... 32

2.7 Raraga Mikir ... 33

BAB III MÉTODE PANALUNGTIKAN 3.1 Désain Panalungtikan ... 34

3.2 Partisipan jeung Tempat Panalungtikan ... 36

3.3 Ngumpulkeun Data ... 36

3.3.1 Téhnik Ngumpulkeun Data ... 37

3.3.2 Instrumén Panalungtikan ... 37

3.4 Téhnik Analisis Data ... 38

BAB IV HASIL PANALUNGTIKAN JEUNG PEDARAN HASIL PANALUNGTIKAN 4.1 Hasil Panalungtikan ... 41

4.1.1 Déskripsi Pamali di Kecamatan Cigugur ... 41

4.1.2 Klasifikasi Pamali ... 54

4.1.2.1 Pamali pikeun nu Kakandungan ... 54

4.1.2.2 Pamali pikeun Budak ... 58

4.1.2.3 Pamali pikeun Paripolah Sapopoé ... 59

4.1.2.4 Pamali pikeun Waktu ... 65

4.1.2.5 Pamali pikeun Lalaki jeung Awéwé ... 67

4.1.2.6 Pamali Husus ... 68

4.1.3 Fungsi Pamali pikeun Masarakat Cigugur ... 72

4.1.4 Unsur Sémiotik dina Pamali... 73

4.1.4.1 Ikon dina Pamali ... 74

4.1.4.2 Indéks dina Pamali ... 81

4.1.4.3 Simbol dina Pamali ... 93

4.1.5 Unsur étnopédagogi dina Pamali ... 114

4.1.5.1 Paripolah Nyunda Tri-Silas ... 114

4.1.5.2 Catur Diri Insan ... 122

4.1.5.3 Gapura Panca Waluya (Panca Rawayan) ... 139

4.1.5.4 Moral Kamanusaan ... 155

(8)

Hesti Widiastuti, 2015

BAB V KACINDEKAN, IMPLIKASI JEUNG RÉKOMÉNDASI

5.1 Kacindekan ... 184

5.2 Implikasi Pamali dina Kahirupan Masarakat Cigugur ... 186

5.3 Rékomendasi ... 187

DAPTAR PUSTAKA ... 189

LAMPIRAN-LAMPIRAN ... 191

(9)

BAB I BUBUKA

1.1Kasang Tukang

Budaya téh mangrupa hasil cipta manusa anu dipaké jeung tumuwuh tur mekar saluyu jeung kamekaran jaman. Dina hirup kumbuhna, manusa teu bisa leupas ti manusa séjénna. Ku kituna manusa disebut mahluk sosial anu hirup dina hiji kelompok atawa masarakat.

Nurutkeun William A. Haviland dina Sundjaya (2008, kc. 4), masarakat mangrupa sakelompok jalma anu matuh di hiji daérah sarta miboga kabudayaan nu sarua. Masarakat jeung kabudayaan silih mangaruhan dina kahirupan manusa salaku mahluk sosial jeung mahluk anu berbudaya. Di masarakat aya unsur-unsur

kabudayaan salaku interaksi sosial anu ngabeungkeut masarakatna kana hiji sistem anu sarua.

Kabudayaan mangrupa hasil cipta manusa anu dilarapkeun dina kahirupan. Saperti anu ditétélakeun ku Koentjaraningrat (2009, kc. 144) yén kabudayaan nya éta sistem gagasan, tindakan jeung hasil karya manusa dina kahirupan masarakat anu dipiboga ku cara diajar. Dina kabudayaan nyangkaruk ajén-inajén pikeun kahirupan masarakatna. Koentjaraningrat ngabagi kabudayaan jadi tujuh unsure anu penting di kahirupan masarakat, nya éta (1) sistem religi atawa kapercayaan, (2) pangaweruh, (3) sistem sosial jeung organisasi kamasarakatan, (4) basa, (5) kasenian, (6) sistem pakasaban, jeung (7) sistem téknologi.

Kabudayaan saperti anu ditétélakeun di luhur mangrupa pola kahirupan masarakat anu jadi kabiasaan, mulai tina sistem religi atawa kapercayaan nepi ka sistem téknologi masarakatna aya dina lingkaran hirup anu tuluy tumuluy ka anak incu kahareupna. Pola kabudayaan dina hiji masarakat bisa katémbong tina cara hirup sapopoé masarakatna. Kabudayaan mangrupa produk anu jembar, dijerona aya sababaraha istilah anu aya patalina jeung kabudayaan masarakat, hususna masarakat Sunda. Anu kaasup kana sababaraha istilah anu raket patalina jeung kabudayaan nya éta kaarifan lokal jeung folklor.

(10)

2

Hesti Widiastuti, 2015

saluyu jeung anu ditétélakeun ku Sibarani (2010, kc. 131) yén kaarifan lokal mangrupa dadasar dina kahirupan masarakatna, ku jalan ngalarapkeun kaarifan lokal masarakatna bisa apal kana naon-naon anu dipikabutuhna, jeung sakabéh pasualan anu disanghareupan ku éta masarakatna bisa diréngsékeun ku jalan ngamangpaatkeun tradisi-tradisi anu dijieun ku masarakatna. Sedengkeun anu disebut Folklor mangrupa bagéan tina kabudayaan, anu sumebarna sacara lisan. Folklor hirup dina jero kabudayaan masarakatna, pola hirup masarakatna bisa jadi ngabogaan unsure foklor. Folklor ogé ngawengku sawatara kabudayaan anu sumebar tur diwariskeun sacara turun-tumurun boh sacara lisan boh ngaliwatan conto anu dibarengan ku gerak isyarat. Nurutkeun Dundes dina Danandjaja (2007, kc. 1) Sacara étimologis folklor asalna tina kecap folk jeung lore. Folk hartina

sakumpulan jalma anu miboga cirri fisik, sosial, jeung kabudayaan nepi ka bisa dibédakeun tina kelompok séjenna. Dumasar wangenan folklor di luhur tangtu pola hirup masarakat anu réa teu sakabéhna sarua, tiap kelompok masarakat miboga pola hirup sewing-séwangan anu tuluy ngawujud dina wangun folklor. Aya tilu wangun folklor nya éta folklore lisan, folklor satengah lisan jeung folklor non-lisan.

Dina kahirupan masarakat Indonésia anu réa ku selér bangsana tangtu kabudayaan jadi ciri has daérah séwang-séwangan. Biasana kaarifan lokal jeung folklor anu hirup ogé béda-béda. Nurutkeun Endaswara (2009, kc 15) kabudayaan bisa dibagi jadi dua jenis nya éta kabudayaan nasional jeung kabudayaan nusantara. Kabudayaan nasional nya éta kabudayaan anu ngawengku sakabéh kabudayaan bangsa Indonésia, sedengkeun anu disebut kabudayaan Nusantara nya éta kabudayaan anu geus aya saméméh ngadegna pamaréntahan Républik Indonésia. Anu kaasup kana kabudayaan Nusantara diantarana, Jawa, Sunda, Batak , Bugis, Bali, Minangkabau, Makasar, Ambon, jeung sajabana. Hartina kabudayaan Nusantara mangrupa sélér bangsa anu hirup di Indonésia anu miboga kabudayaan sewang-séwangan.

(11)

3

Hesti Widiastuti, 2015

bakal kaguar sasaruaan jeung bébédana kabudayaan anu aya, boh dina wangun kaarifan lokal boh dina wangun folklor, anu bakal ngajadikeun salasahiji média pikeun ngahijikeun sélér bangsa anu aya di Indonésia, anu tungtungna bakal katémbong cirri has bangsa Indonésia ngaliwatan budaya Nusantarana.

Ku kituna, saupama dipatalikeun jeung ieu panalungtikan tangtu ieu panalungtikan miboga udagan pikeun mertélakeun salasahiji folklor anu masih kénéh hirup di masarakat Sunda hususna. Dina kahirupan masarakat Sunda kacida réana folklor anu masih kénéh hirup salaku kabudayaan. Contona waé anu kaasup kana folklor lisan nya éta basa rahayat, ungkara tradisional, patalékan tradisional, puisi rahayat, carita rahayat, jeung kawih/lagu rahayat. Sedengkeun anu kaasup kana folklor satengah lisan nya éta kapercayaan rahayat, kaulinan barudak, upacara adat, pesta rakyat, jeung téater rakyat. Pamungkas anu kaasup kana folklor non-lisan nya éta arsitéktur imah tradisional, kerajinan rahayat, kadaharan tradisional, jeung obat-obatan tradisional.

Pamali mangrupa salasahiji produk folklor satengah lisan, lantaran mangrupa wangun kapercayaan masarakat anu dikedalkeunna sacara lisan. Nurutkeun makna aslina, kecap pamali téh nya éta sagala rupa anu ngotoran awak (mala= kotor, mali= nu nyababkeun kokotor, leutak nu ngalimpudan awak). Pamali nya éta panyaraman pikeun migawé atawa ngedalkeun hiji hal anu bakal ngadatangkeun mamala pikeun manéhna atawa batur saupama dipilampah. Dina kamus Danadibrata (2009, kc. 489) pamali téh miboga harti panyaraman ti kolot baheula anu maksudna teu meunang ngalakukeun hiji pagawéan lantaran sok aya matakna.

Tina wangenan-wangenan pamali di luhur, bisa dicindekkeun yén pamali téh mangrupa hiji aturan anu dijieun ku karuhun tur hirup dina mangsa harita anu sabagian masih dipaké dina kahirupan kiwari. Pamali biasana patali jeung mitos anu sawatara jalma nganggap éta pamali téh mangrupa hal anu teu asup akal, lantaran mitos mangrupa hal anu dipercaya sacara turun tumurun ku hiji masarakat anu makéna.

(12)

4

Hesti Widiastuti, 2015

sacara teu langsung sangkan budak bisa nurut kana naon-naon anu diucapkeun ku kolot. Teu kapaluruh ti iraha pamali hirup di masarakat Sunda, jeung deui kumaha matakna disebut pamali téh. Nurutkeun Mustapa (2010, kc. 15) ti jaman baheula geus aya panyaraman anu teu dituliskeun dina aturan-aturan tinulis atawa buku, ngan saukur panyaraman anu ukur diomongkeun kolot baheula anu bisa dipaké pikeun mapatahan sarta nyaram ka budakna sangkan teu migawé hal-hal anu kira-kira nyilakakeun. Pamali hirup di masarakat ngaliwatan tradisi lisan anu gampang robah jeung hésé dipaluruh kasang tukangna, tapi saupama nilik kana basa jeung

ma’nana, pamali téh hirup lantaran ayana pangalaman anu karandapan ku kolot

baheula anu matak nyilakakeun, ku kituna pamali kawilang penting pikeun kahirupan masarakat alam harita, hususna pikeun ngatik jeung ngadidik budak sangkan nurut kana naon nu diomongkeun ku kolotna.

Ku kituna, panalungtikan ngeunaan pamali téh penting dilakonan, pangpangna mah pikeun maluruh ajén atikanana. Naha pamali téh dipaké ngan saukur panyaraman kolot baheula kana hal-hal anu dianggap goréng, atawa naha aya ajén atikan anu hayang ditepikeun kolot baheula pikeun ngajalankeun kahirupan masarakatna sacara tingtrim. Éta hal tangtu kudu dipaluruh pikeun lumangsungna kahirupan pamali éta sorangan, hiji hal moal bisa hirup nepi ka kiwari saupama teu miboga fungsi dina tatanan kahirupan masarakatna.

Saupama ditilik tina sajarahna, Kecamatan Cigugur téh boga ajén sajarah anu luhur pikeun Kabupatén Kuningan, lantaran Cigugur dijadikeun puseur dayeuh pikeun karajaan Kuningan anu dipingpin ku Adipati Ewangga, lantaran éta ogé Cigugur téh jadi puseur sumebarna kabudayaan-kabudayaan anu dibawa ku sémah. Contona waé dina abad 19 keur jaman Kristenisasi asup ka Jawa Barat, Kecamatan Cigugur jadi puseur sumebarna agama Kristen anu asup, kitu ogé nalika sumebarna agama Islam Kecamatan Cigugur miboga peran anu penting. Ku kituna di kecamatan Cigugur Kiwari 50% ngagem agama Kristen jeung 50% ngagem agama Islam. Salian ti dua éta ageman, di Cigugur ogé aya aliran kapercayaan anu sok disebut Sunda Wiwitan.

(13)

5

Hesti Widiastuti, 2015

diagem ku masarakat Sunda saméméh aya agama Hindu jeung Islam. Kapercayaan Sunda wiwitan hirup di sababaraha désa anu aya di Jawa Barat saperti masarakat Kanékés, masarakat Ciptagelar jeung masarakat Cigugur. Ieu hal ngabalukarkeun euyeubna kabudayaan-kabudayaan anu hirup di masarakat Kecamatan Cigugur, salasahijina tradisi lisan pamali anu masih kénéh hirup di masarakat Kecamatan Cigugur. ieu hal di luhur anu ngalantarankeun panalungtik milih Kecamatan Cigugur salaku sumber data dina ieu panalungtikan, lantaran kahirupan masarakat Kecamatan Cigugur anu masih kénéh raket patalina jeung kagiatan-kagiatan adat saperti upacara adat, sistem kapercayaan kaasup pamali.

Panalungtikan ngeunaan ajén étnopedagogik dina pamali masih kénéh jarang, aya ogé panalungtikan ngeunaan pamali anu hirup di masarakat séjénna. Ieu di handap sababaraha panalungtikan ngeunaan pamali:

a. Diani Permasih (2014) anu judulna Ajén Atikan dina Folklor Kapamalian anu

aya di Désa Tanjungsari Kecamatan Cicaléngka Kabupatén Bandung.

b. Kurnia Hardiansyah (2009) anu judulna Ungkapan Pamali Bahasa Sunda

(Kajian Struktur dan Makna).

Sedengkeun panalungtikan husus ngeunaan ajén étnopedagogik anu aya dina pamali di kecamatan Cigugur mah can aya nu nalungtik. Ku kituna perlu diayakeun panalungtikan kana éta hal anu dijudukan Pamali dina Kahirupan Masarakat Kecamatan Cigugur Kabupatén Kuningan (Ulikan Sémiotik jeung Étnopédagogi).

1.2Rumsan Masalah

Rumusan masalah dina ieu panalungtikan ngawengku pamali, sémiotik, jeung étnopédagogi. Pamali mangrupa salasahiji wangun folklor satengah lisan, anu dina ieu panalungtikan diwatesanan kana klasifikasi folklor satengah lisan nurutkeun Hand dina Danandjaya (2007, kc. 155) diantarana: (1) kapercayaan rakyat dina kahirupan manusa, (2) kapercayaan kana mahluk gaib, (3) kapercayaan kana ayana alam samesta, jeung (4) kapercayaan nu séjénna.

(14)

6

ikon, indéks, jeung simbol. Dina ieu hal tilu unsur sémiotik peirce bakal

dilarapkeun kana pamali nepi ka katémbong ma’na tina éta pamali.

Anu pamungkas, tilikan étnopédagogi nurutkeun Suryalaga (2010, kc. 8-10) yén ajén-inajén budaya Sunda patali jeung rupa-rupa hal, di antarana: (1) paripolah nyunda Tri-silas, (2) catur jatidiri insan, (3) panca rawayan (Gapura Panca Waluya), (4) jeung moral kamanusaan.

Dumasar kana rumusan masalah di luhur, anu jadi masalah dina ieu panalungtikan dirumuskeun dina kalimah pananya ieu di handap.

1) Naon waé téks pamali anu aya dina kahirupan masarakat Kecamatan Cigugur Kabupatén Kuningan?

2) Kumaha klasifikasi téks jeung fungsi pamali dina kahirupan masarakat Kecamatan Cigugur Kabupatén Kuningan?

3) Unsur sémiotik naon waé anu nyangkaruk dina téks pamali masarakat Kecamatan Cigugur Kabupatén Kuningan?

4) Ajén étnopédagogi naon waé anu nyampak dina téks pamali masarakat Kecamatan Cigugur Kabupatén Kuningan?

1.3Tujuan Panalungtikan

1.3.1 Tujuan Umum

Tujuan umum dina ieu panalungtikan nya éta maluruh ajén étnopédagogik anu aya dina téks pamali anu hirup di masarakat Kecamatan Cigugur Kabupatén Kunigan.

1.3.2 Tujuan Husus

Tujuan husus anu hayang dihontal ngaliwatan ieu panalungtikan nya éta ngadéskripsikeun:

1) data téks pamali dina kahirupan masarakat Kecamatan Cigugur Kabupatén Kuningan;

2) klasifikasi téks jeung fungsi pamali dina kahirupan masarakat Kecamatan Cigugur Kabupatén Kuningan dina wangun folklor satengah lisan;

(15)

7

Hesti Widiastuti, 2015

4) ajén atikan étnopédagogik anu nyampak dina téks pamali masarakat Kecamatan Cigugur Kabupatén Kuningan.

1.4Mangpaat Panalungtikan

1.4.1 Mangpaat Tioritis

Sacara tioritis ieu panalungtikan dipiharep bisa ngeuyeuban pangaweruh ngeunaan kabudayaan Sunda, hususna dina widang aspék tradisi lisan kapamalian.

1.4.2 Mangpaat Praktis

Sacara praktis ieu panalungtikan dipiharep bisa méré gambaran ngeunaan ajén

atikan jeung ma’na anu nyangkaruk dina aspék pamali anu aya, hususna pikeun

masarakat, budayawan jeung Guru.

1.5 Raraga Tulisan

Sistematika panulisan dina ieu tesis ngawengku lima bab, nya éta:

1) BAB 1 BUBUKA, anu ngawengku kasangtukang masalah, watesan jeung rumusan masalah, tujuan panalungtikan, mangpaat panalungtikan, jeung sistematika panulisan;

2) BAB II KAJIAN TIORI, anu ngawengku tiori-tiori ngeunaan kabudayaan, pamali, ajén atikan jeung sémiotik;

3) BAB III METODOLOGI PANALUNGTIKAN, anu ngawengku metode panalungtikan, sumber data, desain panalungtikan, wangenan operasional, instrumen panalungtikan, téhnik ngumpulkeun data, jeung téhnik ngolah data; 4) BAB IV HASIL JEUNG PEDARAN, anu ngadadarkeun hasil tina

(16)

8

Hesti Widiastuti, 2015

5) BAB V KACINDEKAN JEUNG SARAN, mangrupa kacindekan tina hasil panalungtikan sarta méré saran ngeunaan hal anu aya patalina jeung panalungtikan anu dilakukeun;