اﺛﺮﺑﺨﺸﯽ آﻣﻮزش ﻧﻈﺮﯾﮥ اﻧﺘﺨﺎب و واﻗﻌﯿﺖ درﻣﺎﻧﯽ ﺑﺮ ﮐﺎﻫﺶ ﭘ

(1)

هسسؤم ناور سانش ی و مولع برت ی ت ی Institute of Psychology and Educational Sciences

هدکشناد ناور سانش ی و مولع برت ی ت ی Faculty of Psychology and Educational Sciences

هاگشناد نارهت University of Tehran

(DOI): 10.22059/japr.2022.324308.643851

و يﺮﮕﺷﺎﺧﺮﭘ ﺶﻫﺎﮐ ﺮﺑ ﯽﻧﺎﻣرد ﺖﯿﻌﻗاو و بﺎﺨﺘﻧا ﮥﯾﺮﻈﻧ شزﻮﻣآ ﯽﺸﺨﺑﺮﺛا ﺮﺘﺧد نﺎﻧاﻮﺟﻮﻧ ﯽﻔﻨﻣ يﺎﻫ نﺎﺠﯿﻫ

The Effectiveness of Choice Theory and Reality Therapy Training in Reducing Aggression and Negative Emotion of Female Adolescents

هداس هرهچلگ

*

تسرفون مظعا

**ی

رف ی هام هف ی م شناد

***

Golchehreh Sade Azam noferesti Farimah Fahimdanesh

Abstract

The aim of this study was to investigate the effectiveness of choice theory and reality therapy training on reducing aggression and negative emotions in female adolescents. According to this study, a semi- experimental method with a pre-test-post-test was conducted with a control group. 28 female students of 10th and 11th grade from two schools in Amol in 2016-2017 school year were selected by available sampling method and non-randomly assigned to experimental and control groups. Data were collected using the Novaco Aggression Questionnaire (AGQ), a short form of the Depression and Anxiety and Stress Scale (DASS-21) in a two-stage pretest and posttest.

The experimental group received eight sessions of reality therapy, while the control group did not. The collected data were analyzed using MANCOVA. The results showed that reality therapy reduced aggression components, but not depression, anxiety, and stress (p<0.05). According to the research findings, we can use choice theory and reality therapy training to reduce aggression and increase sense of responsibility in female adolescents.

.Keywords:Reality Therapy, Aggression, Depression, Anxiety, Stress.

کچ ی هد سررب فده اب رضاح شهوژپ ی

شخبرثا ی ررظ شز مآ ی و ا ختظا

عقاو ی ت ظامرد ی رگشاخرپ شهاک رب ی

ه و ی ا ج ا ه ی فنم ی ا ظازجزظ

ر تخد ا د ش شا جظا ی

ن دربرا ک شهوژ پ ی

شهوژ پ پ ج و ا ه

ی

ظی هم امشآ ی ش ی پ حرط اب ی ش زمشآ - سپ عماج دزب لرتنک هورگ اب زمشآ

شظاد لماش شهوژپ اپ رتخد اشزمآ

ی مهد و ی مهدشا هه سزتم سرادم

صحت لاس رد لمآ اتسرهش یل

ی 1397 - 1396 دز ب 28 ا شا ر فظ ی ن

شظاد ش هب اشزمآ ی ز ۀ هظزمظ گ ی ر ی د هور گ ود ه ب و ا ختظا سرت سدر

امشآ ی ش هداد دظدش هداد صاصتخا لرتنک و اه

ی شا هدافت سا اب شهوژپ

مانشسرپ رگشاخرپ ی زکازظ AGQ( قم هاتزک شرف و) ی

سا در سفا گ ی

،

( سرت سا و اره ضا 21

-DASS لحرم ود رد ) پ

ی ش ز مشآ و

سپ روآدرگ زمشآ ی امشآ هورگ دش ی ش 8 عقاو شزمآ هسلج ی

ت ظامرد ی

د ری تفا لاحرد ؛درک ی هک ه لخادم لر تنک هور گ ا

ی رد ار ی ت فا د ظدرکظ

هداد اه ی روآدرگ ی هد ش لحرم ود رد پ

ی ش ز مشآ س پ و ا ب ز مشآ

لحت زمشآ شا هدافتسا ی

ل زک راو ی سظا غتمدنچ ی هر لحت )اوزکظام(

ی ل دظدش

ی هتفا اه ررظ شزمآ داد اشظ ی

عقاو و اختظا ی ت ظامرد ی شهاک ببس

هفلؤم اه ی رپ رگشاخ ی ( تسا هدش 05 / 0

<p غت اما ) یی ر رادا نعم ی رد ار

گدرسفا شهاک ی

، ه ب سرتسا و ارهضا ه از نع

ی ا ج ا ه ی فنم ی

ای داج ( تسا هدرکظ 05 / 0

>p ساسارب ) ی هتفا اه ی م شهوژپ ی از ت شا

ررظ شز مآ ی عقاو دربرا ک و ا ختظا ی

ت ظا مرد ی ار ب ی شها ک

رگ شاخرپ ی ا فا و ی ش لزل سم ه س ی

ت پ ی ر ی تخد رد از جزظ ار

درک هدافتسا هژاو اه ی لک ی د ی : عقاو ی ت ظامرد ی

، رگشاخرپ ی

، گدرسفا ی

، ، اره ضا

سرتسا سانشراک*

ی اور دشرا سانش ی لاب ین ی اور هورگ ،هدازظاخ سانش

ی

، ظاسظا شزلع هدکشظاد ی

، ا ، ارهت ،گنهرف و ملع هاگشظاد ی

ار

*

ون*

ی هدنس لوئسم ا: داتسا ی را اور هورگ سانش ی

، کشظاد اور هد سانش ی برت شزلع و یت ی

، ا ، ارهت ، ارهت هاگشظاد ی

ار

*

سانشراک**

ی اور دشرا سانش ی لاب ین ی اور هورگ ،هدازظاخ سانش

ی

، ظاسظا شزلع هدکشظاد ی

، ا ، ارهت ،گنهرف و ملع هاگشظاد ی

ار

Email: [email protected] یشهوژپیملع :هلاقمعون

Received: 10 Oct 2021 Accepted: 25 Dec 2021 00/10/04:شریذپ 00/07/18 :تفایرد

(2)

همدقم

رگشاخرپ

1ی رد م ی نا ناناوجون ی ک ی زا مهم رت ی ن تلاکشم تملاس

ی و عامتجا ی تسا هک نکمم تسا سآ ی ب

مسج ی

، تلاکشم ناور

تخانش ی و راتفر ی ار ارب ی ناوجون و داوناخ ۀ وا هب هارمه هتشاد دشاب گ(

ی ن ی

، لوزاپ ی و

ه ی

،دم 2014 .) رگشاخرپ ی راتفر ی تسا هک فده نآ همدص ندز هب دوخ ی ا د ی نارگ تسا (

،ارتسنو نمشوب و

،لوک 2018 .) رد ا ی ن رعت ی ف دصق و ن ی ت مهم

؛تسا ی نع ی ی ک راتفر رد تروص ی هنارگشاخرپ بوسحم

م ی دوش هک زا ور ی دصق و دمع و هب روظنم همدص ندز هب د ی رگ ی ی ا دوخ ماجنا هدش دشاب . شهوژپ اه ناشن

م ی دهد رگشاخرپ ی اب بارطضا ستنوم و ملااس(2

، 2016 و ) گدرسفا

3ی سورانب(

،

،رلساه لاف ی

،دراس لوسنک ی

،نهوک و 2015

) طابترا دراد سب دهاوش . ی

را ی م ناشن ی دهد رگشاخرپ ی پ ی ش ب ی ن ی دننک ۀ راکهزب ی تح و ی

ناور تلالاتخا ی

دننام خا للات کولس تسا ان(

ی نج و

،ناراکمه 2018

لباق دصرد ناهج رسارس رد .) هجوت

ی

گرد ناناوجون زا ی

ر اهراتفر ی هک دنتسه هنارگشاخرپ رد

ب ی رتش دراوم گرزب ات لاس ی ن ی ز م همادا ی ی دبا

ه(

ی

،نمساو وابود رسکوب و

، 2009 ش .) ی عو رگشاخرپ و تنوشخ ی

م رد ی نا ا ناناوجون ی

نار ی ن ی ز زا 65 - 35

د قداص( تسا هدش شرازگ دصر ی

، جرف

،ناگداز لک ی داش ی ح و ی رد ی

، 2014 .) ارب ی ن

،ساسا شهوژپ اه یی هک

هب علاطم ۀ رگشاخرپ ی رد ناناوجون و شور اه ی هلخادم رد نآ م ی دنزادرپ

، زا مها ی ت لاب ی ن ی رادروخرب دنتسه

.

رد لزط ارف ی دن دشر

، اسظا رود ۀ ظازجزظ ی هب لد ی ل غت یی تار ددغ ورد ر

4 ی

، تغ یی تار تخانش ی ( لاثم یارب

رفاح راک

5ی

، مصت ی م گ ی ر

6ی

، کاردا )7

و غت یی تار عامتجا ی - ه ی ظاج

8ی ( دنظام ساسح ی ت ب ی رتش هب لمازع

سرتسا اش ی عامتجا ی )،

اب برجت دش ی د و ررکم اجیه یاه فنم ی هارمه

؛تسا شا ا ی ن ور اظازجزظ ارب ی رنت ی م

ه ی

9 اج رد ضرعم رهخ دنتسه (

،دمحا ه ترزک نتتیب

،نیتسابس و تیز 2015

) تلالاتخا ی دنظام گدرسفا ی و

ارهضا شا اش ی ع رت ی ن تلاکشم ه

ی ظاج ی رود ۀ ظازجزظ ی تسا ( ظلازپ ی

،ک

،هدهار و ایاک ،ایاگزس ،شزلس 2015

)

تلالاتخا گدرسفا

ی و ارهضا امه ی دن ی لااب یی اب دی رگ تلالاتخا ظاور

ی دراد هک پی ش ب ین ی دننک ۀ تلالاتخا

ظاور ی رد گر ب لاس ی تسا ( لو ی ک ت ی

، اراکمه و 2014

) و بقازع هرطاخمرپ ا ی ار ارب ی عسزت هظاراگشاس

اور تخانش ی و نچمه ی ن راگشاس ی عامتجا ی و ملع ی ا ی داج م ی ( دنک ، اراکمه و یک تیلو 2014

) نیارب ،ساسا

علاهم اجیه یاه م یفنم دنظا و اظازجزظ رد یگدرسفا و ارهضا نتفای

نیرتهب ور اه نیا میرنت یارب

اجیه یاه رود رد ۀ تسا رادرزخرب یرایسب ینیلاب تیمها شا یظ یظازجزظ

ا م ش ی ا لیلاد رگشاخرپ شورب ددعتم ی

حم لماع هدازظاخ ، ی

ه ی مهم ی ؛تسا یضعب رد هکارچ حم

ی ط اه شورب

1. aggression 2. anxiety 3. depression 4. endocrine glands 5. working memory 6. decision making 7. perception

8. social-emotinal changes 9.emotion regulation

(3)

تسا رتشیب یرگشاخرپ

هب نیدلاو شقظ هب یددعتم تاعلاهم مهم ل نم

نیرت عبنم هعماج پ ی ر ی هراشا ادظشرف

هدرک دظا ( رزت لاد ک شور ،سا یرآ ازظاساک و شرنیلایسراگ ، 2014

) ط ی رود ۀ یظازجزظ بی رتش ی ن فلاتخا هدازظاخ رب

رس للاقتسا ازجزظ و ظفح رادتقا دلاو ی ن تسا ( نسرلا و لاک ی

، ن 2009 ) لات ارب ی لح و لصف ا ی ن

،فلاتخا تمزصخ لباقتم

و امظ ی ش ظلازط ی تدم اجیه یاه م یفنم دنظا ارهضا

، یاهراتفر و یگدرسفا

هظارگشاخرپ ار

ببس م ی دزش ( دئزم

)

ور ی اهدرک ی فلتخم ی رد امرد رگشاخرپ ی و اجیه یاه فنم ی ( گدرسفا ی

، ارهضا و

سرتسا ) هب راک

هتفرگ هدش تسا شا هلمج م ی ازت هب ور ی درک تخانش ی - راتفر

1ی هراشا درک تاعلاهم حتارف لی

2ل اشظ هداد

تسا ا ی ن ور ی درک ارب ی شهاک رگشاخرپ ی و تلاکشم راتفر

ی و اجیه یاه فنم ی شا بق ی ل گدرسفا ی و

ارهضا رثؤم هدزب تسا ( لدزک

؛ وی

، ت

،شرپجیزک و نتراتسا و رزبیلک 2018

) اب ا ی ن لاح

تاعلاهم لزط ی شخبرثا ی طسزتم و کچزک ی ار رد شهاک اجیه یاه و ر اهراتف ی فنم ی (

،مشخ رگشاخرپ ی و

لرتنکدزخ ی اپ یی ن ) اشظ م ی دهد ( رلادظاک یا و

،اودف 2012

؛) ربانب ا شهوژپ نی رد

ور اه ی ررظ ی دی رگ یظ ی

درزم ظ ی شا

؛تسا هکارچ نکمم تسا ا جا ی ظامرد ی دنمششرا ی ارب ی رگشاخرپ ی و اجیه یاه فنم ی ار مهارف

دنک مه و ازجزظ للاقتسا اب یرتشیب یظازخ دشاب هتشاد

یررظ و اختظا عقاو

ی ت ظامرد

3ی ور ی درک ی تسا هک رسلاگ ( 2014 ) حرهم هدرک تسا و رب هافم ی م ی شا

لیبق

،لرتنک لزلسم ی ت پ ی ر ی و اختظا کأت ی د م ی دنک هک م ی دظازت رب اهدربهار ی شهاک رگشاخرپ ی و

اجیه یاه فنم ی ثأت ی ر درا گب شا ررظ رسلاگ ( 2007 ) شامت لامعا ی هک ا شاجظ م ی هد ی م راتفر تسا و رقت ی

ًاب شامت

اهراتفر ی ام اختظا و اختظا اه ساسارب ارغ ی ظورد ی و ظ ی اهشا ی ساسا ی اده ی ت م ی دظزش رسلاگ ( 2003 )

اعذا دراد شدرم م ی دنظازت اب اختظا ظاهاگآ اهراتفر ی اش شاجظا اظآ یساسا یاهشایظ یاضرا یارب هک م

ی دزش

ظا نیا تیلزلسم ری پ و ، اخت

اجیه اب یاه یرتمک مشخ و یفنم دظزش هجازم

رد ررظ ی اختظا دارفا هب

ای ن لد ی ل ب ی دظرام هک مظ ی دنهازخ شاجظا هک ار یباختظا تیلزلسم هداد

دظا ؛دظری پب ، عقاورد

آ اه ظ ی هتخزما دظا هک

لزلسم ی ت پ ی ر دنشاب ( بحاص ی

، لاش ی هداش و لاش ی

،هداش 1394 ) ( رسلاگ 2007 ) رواب د درا هک اظازجزظ راتفر

هظارگشاخرپ و

اس ی ر اهراتفر ی دمآراکاظ ار اختظا م ی

؛دننک ش ی ار رکف م ی دننک ا ی ن اهراتفر آ اه ار هب هتسازخ

اه ی اش م ی ظاسر د نینچمه شزمآ

یررظ و اختظا عقاو

ی ت ظامرد ی م ی دظازت ت ع تیلزلسم و سفظ یری پ

آ اه دهد شیا فا ار (

میک

، 2008 )

فده او عق ی ت ظامرد ی ا ی داج هظلازلسم راتفر تسا درف رد رت

؛ ارچ هک راتفر غ ی هظلازلسمر گدرسفا بجزم

ی

،

ارهضا و مشخ م

ی دزش فش(

ی ع دابآ ی

، رولاد و

، اشزپردس 1384

شهوژپ ) اه

ی ددعتم ی سررب هب ی شخبرثا ی

ررظ شزمآ ی

عقاو و اختظا ی

ت ظامرد ی رب رگشاخرپ ی و ه ی اج اه ی فنم ی اظازجزظ خادرپ

هت دظا روآرزپ ی

،

دظش ی

،رزپ روآرزپ ی حلاص و ی ( 2018 ) هب سررب ی شخبرثا ی هورگ شزمآ ی

عقاو ی ت ظامرد ی شهاک رب

1. cognitive-behavioral approach 2. meta analysis

3. choice theory and reality therapy

(4)

رگشاخرپ ی 34 شظاد ا رتخد اشزمآ ی

ظار ی دظداد اشظ و دنتخادرپ

، تشه عقاو شزمآ هسلج ی

ت ظامرد ی هب رزط

رادانعم ی رگشاخرپ راهم و شهاک رد ی

تسا هدزب رثؤم اظازجزظ محا .

د ی

،رابت رفعج ی و فش یع ی ( 1399 ) هک

هب سررب ی شخبرثا ی عقاو ی ت ظامرد ی رب رگشاخرپ ی ارهضا و اظازجزظ

راک هتخادرپ

،دظدزب شهاک رادانعم ی رد

رگشاخرپ ی اظآ ارهضا و ار

اشظ دظداد نچمه ی ن ظاقرف ی قرط ی اراکمه و (

1391 ) رد شهوژپ ی هب اقم ی س

شخبرثا ی شزمآ هورگ ی تخانش ی - اتفر ر ی و عقاو ی ت ظامرد ی رب ت ع سفظ و رگشاخرپ ی شظاد اشزمآ

دنتخادرپ اتظ ی ج اشظ م ی دهد شزمآ تخانش ی - راتفر ی و عقاو ی ت ظامرد ی رد اقم ی هس اب هورگ دهاش ثأت ی ر تبثم ی

رب غتم ی اهر ی هدشرکذ رد هورگ امشآ ی ش هتشاد

،تسا اما عقاو ی ت ظامرد ی ثأت ی ر ب ی رتش ی رد ا ی ن م ی ا هتشاد تسا

رداق ی ا ( 1399 هورگ کی رد یظ ) 36

شا هرفظ شظاد اشزمآ اشظ ههسزتم عهقم رتخد یم

دهد تیعقاو یظامرد

ببس سیاقم رد یشیامشآ هورگ رد یلیصحت یراگشاس شیا فا و یرگشاخرپ شهاک هازگ هورگ

دش نیا و

تاریثأت ات 6 دزب راگدظام مه زمشآ شا دعب هتفه

ری رد ( 2011 رد ) علاهم شظاد زمآ اش ریش 18 داد اشظ لاس تیعقاو

شهاک اب یظامرد لاع

،یگدرسفا مئ

ت ع شیا فا تسا هارمه یدنمششرا ساسحا شیا فا و سفظ

نچمه ی ن رق ی ش ی دزبهب و ی ( 1396 رد )

شهوژپ ی یور شظاد اشزمآ مهظ هیاپ رتخد هک دنتفایرد

شزمآ عقاو ی ت ظامرد ی یهورگ تدم هب تشه ،هسلج

شیا فا رد بسانم یشور اجیه میرنت و یلیصحت یدمآراکدزخ

شظاد اشزمآ نیلاب و یظامرد تلاخادم رد ی

تسا خار ( 1397 شهوژپ رد ) ی

ۀرابرد 30 رفظ هورگ ود(

15 رفظ ی شا ) شظاد اشزمآ رود رتخد ۀ شود ، هب سررب ی

ثأت ی ر تشه هسلج ا ی عقاو ی ت ظامرد ی هورگ ی رازشد رب ی رنت ی م اجیه یاه و دمآراکدزخ ی

آ اه خادرپ ت هک

اشظ شهوژپ نیا یم

دهد م ی ا دمآراکدزخ ی

ا ی ن شظاد اشزمآ تاسلج شا سپ هب

ترزص رادانعم ی شیا فا

هتفای تسا

ا هچرگ رد خرب ی تاعلاهم هب

ثأت ی ر شزمآ یررظ تیعقاو و اختظا رب یظامرد

اجیه یاه و یفنم

ا مک رایسب تاعلاهم نیا دادعت ،تسا هدش هتخادرپ اظازجزظ یرگشاخرپ و تس

دیاب نیا ی هتفا اه رد هظزمظ اه ی

یسررب اظازجزظ شا توافتم دزش

؛ نیاربانب شهوژپ رضاح یررظ شزمآ یشخبرثا نییعت فده اب و اختظا

شهاک رب یظامرد تیعقاو اجیه

یاه رتخد اظازجزظ رد یرگشاخرپ و یفنم ،

د خساپ یشهوژپ لأخ نیا هب اد

ه

تسا نیارب شهوژپ نیا ،ساسا هب

ا ی ن لاؤس خساپ هداد تسا هک ایآ شزمآ یررظ و اختظا عقاو

ی ت ظامرد ی

م ی دظازت رگشاخرپ ی و اجیه یاه فنم ی ار رد اظازجزظ رتخد شهاک دهد

شور عماج ۀ شهوژپ یارجا شور و هنومن ،یرامآ

شهوژپ رضاح شا ررظ فده ج پ شهوژپ یاه یدربراک و شا ررظ زیش ۀ یروآدرگ هداد

اه

، رد تسد شهوژپ یاه

همیظ یشیامشآ ( شیپ

، زمشآ سپ زمشآ اب هورگ شیامشآ و لرتنک ) یم رارق دریگ عماج رامآ ی ا ی ن شهوژپ ار

شظاد اشزمآ رتخد اپ ی مهد و ی مهدشا سرادم اتسرهش لمآ

کشت ی ل دظداد عماج شا اتسریبد ود شهوژپ یرامآ

(5)

هب و اختظا یفداصت ترزص تکرش

اگدننک شا

م ی ا شظاد اشزمآ دظدش اختظا اتسریبد ود نیا دادعت

تکرش اگدننک 28 دزب رفظ دظ هک هب ور هظزمظ گ ی ر ی سرتسدرد ساسارب و

کلام اه ی دورو رمظ( شهوژپ ۀ

و مشخ رد نیگظایم شا رتلااب اجیه

یاه شارحا و )یفنم دشظ

کلام اه ی و یکش پ تلالاتخا نتشادظ( جورخ

اور )یکش پ اختظا و هب ترزص فداصت ی هب ود هورگ امشآ ی ش و لرتنک دظدش هداد صاصتخا

و اختظا شا سپ

صیصخت تکرش

اگدننک هورگ،

شآ ام ی ش تحت شزمآ یررظ و اختظا عقاو

ی ت ظامرد ی تدم هب تشه هسلج

دنتفرگ رارق ،یظاهارف یرتسام(

1390 )؛

یلاحرد هک ه لرتنک هورگ ی

چ هلخادم یا رد ی تفا دظدرکظ هداد اه ی

رد رضاح شهوژپ ود

لحرم شیپ و زمشآ سپ زمشآ مانشسرپ شا هدافتسا اب هاتزک شرف و زکازظ یرگشاخرپ

سرتسا و ارهضا ،یگدرسفا سایقم درگ

آ دش یرو

هولاع ،هلخادم یارجا یارب رب

نتفرگ شا یبتک تیاضر شظاد

اشزمآ نیدلاو و آ یضزت ،اه لماک

و فافش

فادها شهوژپ و دظور و دش هداد اظآ هب راک هب

شظاد اشزمآ و هدازظاخ اه هک دش هداد انیمطا نیا اظآ ی

هب اظآ تاعلاطا و دزب دهازخ هظامرحم ترزص

شظاد اشزمآ م ی دنظازت مادا شا شهوژپ شا هلحرم ره رد

دننک یراددزخ یراکمه رد

ا ی ن شهوژپ

، هب رزرنم جت ی ه و لحت ی ل

،تاعلاطا ادتبا

تاعلاطا صزت

یف ی طزبرم

هب م ی گظا ی ن و فارحظا عم ی را تارمظ هورگ امشآ ی ش ی و لرتنک هرحلام دظدش و سپس ارب ی لاؤس هب خساپ

شهوژپ شا لحت ی ل راوزک ی سظا دنچ غتم ی

1هر ( MANCOVA )

دش هدافتسا

لودج 1 . صلاخ ۀ تاسلج شزومآ ی

هسلج اوتحم

کینکت نامز

لوا هفراعم

طابترا و گ ی ر ی

، بی ا فادها و ظازق ی ن فرعم

ی ود هب ود

، رمت ک رب هب دزخ اج ی دی رگ ی 120

شود فرعم

ی ه ی اج اه ی فنم ی ثمت

ی

،ل راتفر اج ی گ ی

،ن شاب ی شقظ 90

شزس فرعم

ی مشخ راتفر

اج ی گ ی

،ن رود خرچ ی د 90

شراهچ فرعم

ی عقاو ی ت ظامرد ا رب کرمت ی

ی اجن هب زنکا و اج ی آ و اجظآ تقو

،

زگ اد د 90 لاعف

مجنپ لاؤس

سرپ ی د و لزلسم ی ت پ ی ر هب ی

شلاچ شک ی د خساپ اه ی

،راگشاساظ رگا نم هب اج ی

شدزب

، آ لزلسم تقو ی

ت

؟ لابق رد نم 90

رورم مشش ظورد لرتنک ،لبق تاسلج ی

ب و ی ظور ی اختظا رد دهعت و

هظلازلسم خساپ اج

ی گ ین ی شقظ

، شام ی ن راتفر 90

متفه هافم رورم

ی م لک راتفر ی

، ظی اهشا وشارت ،هتسازخ ، ی

و راتفر

فم شزمآ ظد شزه یا ی ظ شا هدافتسا شزمآ زلهم ی

اهور ی

امح یت ی

، لزلسم

ی ت ! لابق رد نم -

شرا ی با ی ددجم

،

،NLP 90

ظابرق ثلثم شزهفم متشه ی

، جنم و رگراشآ ی

، هد لزصا ظاگ

عقاو ی ت ظامرد ی

، سپ زمشآ شاب

ی شقظ

،ربهر رگا ا ی ن راب راچد ه ی اج ،شزش

هاگظآ 120

1. multivariate covariance

(6)

اهرازبا ی شهوژپ

مانشسرپ ۀ

رگشاخرپ ی

وکاون

(1

)AGQ

ای ن همانشسرپ ار

( زکازظ 1998 هتخاس ) هک ی ک شرا گدزخ را با ی

، لماش 30 ش و ترابع ی

ر قم ی سا اه ی مجاهت ،2

مشخ هب تسا تمزصخ و رزرنم

هرمظ را گ ی ا ی ن قم ی سا 30 هدام ا ی

، ارب ی ره ی ک شا راهچ گ ی ن

« مه ی

،هش

هاگ ی

،تاقوا هب

،تردظ گره » هب ترت ی

،ب داقم ی ر

« 0 ، 1 ، 2 و 3

» ررظ رد هتفرگ هب ؛تسا هدش دام ج

ۀ 18 هک

هرمظ سزکعم را گ

ی م ی دزش دارفا ی ا رد هک ی ن قم ی سا ۀرمظ م شا رتلااب ی

گظا ی ن اراد ،دننک بسک ی

رگشاخرپ ی

دارفا و لااب ی

هک ۀرمظ آ اپ اه یی ن رت م شا ی گظا ی ن اراد ،دشاب ی رگشاخرپ ی اپ یی ن اتظ دنتسه ی

ج هعلاهم ا ی هک

ارب ی نه راج ی با ی ا ی ن شاجظا همانشسرپ دش

اشظ ، یم دهد اپ یا یی ا ی ن همانشسرپ هب

کمک زمشآ ور -

زمشآشاب 61 3

/ 0 هب تسد دمآ نچمه ی ن اور ییازتحم یی همانشسرپ 4

اب بساحم گتسبمه ی اب مانشسرپ

یرگشاخرپ تخاس 5

ب ا س رپ و ی ( 1992 ) 78 / 0 هب تسد دمآ ( لقظ هب شا هنگظش

، کلم ،یدباع ،رزپ 1388

ا ) ی ن

سل رهش رد همانشسرپ سلجظآ

رد هورگ اه ی نس ی فلتخم شا 84 - 9 هلاس رب ور ی 1546 رفظ ودب

نتفرگررظرد سنج

ی ت ارجا یی اپ و هدش یا یی اب ربارب آ 96

/ 0 اور و یی اب ربارب آ 86

/ 0 تسا هدش هبساحم

،زکازظ(

1998 )

مرف هاتوک قم ی سا گدرسفا ی

، بارطضا و

سرتسا

(6

21 DASS- )

ای ن م قی سا ار ولا ی دظزب ولا و ی دظزب لاس رد 1995 هت ی ه دظدرک ا ی ن قم ی سا 21 لاؤس دراد ره هک ی ک هشاس شا ،اه

گدرسفا ی

، ساسارب ار سرتسا و ارهضا 7

جنس لاؤس هدی

تسا رنه(

ی درزفارک و

، 2005 هک ) ۀرمظ اهظ یی

شادکره اب لااؤس تارمظ عزمجم ت

هب آ هب طزبرم م تسد

ی آ ی د ( رفص شا لاؤس ره رد

ۀراب مظ قدص نم ی

دنک )

ات 3 رد ًلاماک(

ۀراب م قدص نم ی

دنک هرمظ ) را گ ی م ی دزش ا هک اجظآ شا ی

ن هاتزک شرف همانشسرپ ۀدش

قم ی سا

لصا ی ( 42 لاؤس ی ،تسا ) ۀرمظ اهظ یی ره ی ک هدرخ شا قم ی سا اه اب ی د 2 هدرخ دزش ربارب قم

ی سا گدرسفا ی لماش

تلااؤس 3 ، 5 ، 10 ، 13 ، 16 ، 17 ، 21 هدرخ ؛ م قی سا تلااؤس لماش ارهضا 2

، 4 ، 7 ، 9 ، 15 ، 19 ، 20 و

هدرخ قم ی سا تلااؤس لماش سرتسا 1

، 6 ، 8 ، 11 ، 12 ، 14 ، 18 ا تسا ی ن قم ی سا گدرسفا مئلاع تدش ی

،

ار سرتسا و ارهضا یم

دجنس صخش تلالاتخا دزجو ًاما لا هظ و یت

ی هقبط رد هک دنب

ی اه ی مسر ی دنظام

ط ب هق نیب یدنب یللملا

بی رام ی ه ا ( )ICD و7

للاتخا یرامآ و یصیخشت یامنهار یظاور یاه

( )DSM رکذ 8

1. aggressive questionnaire 2. incursion

3. test and post-test 4. content validity 5. agression questionnaire

6. Depression Anxiety Stress Scales-21(DASS-21) 7. international classification of diseases

8.diagnostic and statistical manual of mental disorders

(7)

هدش دظا زتظآ اراکمه و یظ (

2006 لحت ) ی ل لماع ی قم هاتزک شرف ی

سا ار DASS شاجظا لماع هس و دظداد

گدرسفا ی

، هب ار سرتسا و ارهضا آ شهوژپ رد دظدروآ تسد

رض اه ی ب ارب افلآ ی ا ی ن هب لمازع ترت

ی ب

97 / 0 ، 92 / 0 و 95 / 0 نچمه دزب ی

ن گتسبمه ی ب ی ن گدرسفا ی سرتسا و 48

/ 0 سرتسا و ارهضا و 52

/ 0 و

گدرسفا و ارهضا ی

28 / 0 رنه دزب ی ( درزفارک و 2005

اور هاتزک شرف ) یی

هعلاهم ار هشاس دظدرک

آ مزمع لماع دزجو هب اه ی

قم هس و ی سا گدرسفا ی

، ا رد سرتسا و ارهضا ی

ن قم ی سا هراشا

دظراد

ا رد ی

، ار بحاص ی

، رغصا ی رلااس و ی ( 2005 شهوژپ رد ) ی

قم هاتزک شرف ی

سا و دظدرک ارجا ارDASS

لحت رد ی ل لماع ی

، گدرسفا لماع هس ی

، هب ار سرتسا و ارهضا گتسبمه دظدروآ تسد

ی گدرسفا ی ارهضا و

61 / 0 سرتسا و ارهضا ، 67

/ 0 گدرسفا و ی سرتسا و 64

/ 0 هب دمآ تسد

لاطا لیلحت و هیزجت شور تاع

شهوژپ نیا رد

، هب طا لیلحت و هی جت رزرنم لا

تاع شرظ شا را فا SPSS 21 دش هدافتسا

و یسررب یارب

ضرف ی ه اه ی هریغتم دنچ سظایراوزک لیلحت شا هدافتسا اب قیقحت (

MANCOVA )

هب سیاقم هی جت ،تارمظ

لیلحت و ضرف ی ه اه ی هتخادرپ لرتنک و یشیامشآ هورگ شهوژپ دش

هتفای اه

ظایم هب شیامشآ هورگ نس درادظاتسا فارحظا و نیگ بیترت

89 / 15 و 03 / 1 لرتنک هورگ یارب و 74

/ 16 و 98 / 0

رد دزب لودج 2 صخاش یفیصزت یاه غتم

ی اهر تسباو ی تسا هدش را گ هورگ کیکفت هب شهوژپ

لودج 2 صخاش . اه ی یفیصوت غتم یاهری شهوژپ رد هورگ شیامزآ لرتنک و

هورگ ریغتم هلحرم

دعت دا رتمک ی ن بی رتش ی ن م ی گنا ی ن فارحنا درادناتسا جک

ی شک ی گد ی

آ امش ی ش پ مشخ

شی زمشآ 12 17 24

41 / 20 46

/ 2 207

/ 0 379 / 1 -

سپ زمشآ 12

11 15

08 / 13 50

/ 1 024

/ 0 463 / 1 -

امت ی ل هب

مجاهت پ شی زمشآ 12 17 34

50 / 25 12

/ 5 304

/ 0 643 / -

سپ زمشآ 12

10 23

25 / 14 57

/ 3 394

/ 1 351 / 1

تمزصخ پ

شی زمشآ 12 11 18

58 / 14 35

/ 2 101

/ 0 098 / 1 -

سپ زمشآ 12

8 15 66 / 11 14

/ 2 142 / 0 - 818 / 0 -

سپ زمشآ 12

21 36

14 / 28 80

/ 4 142

/ 0 944 / 0 -

ارهضا پ

شی زمشآ 12 25 40

25 / 31 88

/ 4 459

/ 0 903 / 0 -

سپ زمشآ 12

18 38

75 / 28 94

/ 5 228 / 0 - 714 / 0 -

سرتسا پ شی زمشآ 12 24 37

16 / 31 19

/ 4 468 / 0 - 995 / 0 -

سپ زمشآ 12

24 34

25 / 29 54

/ 3 056

/ - 326 / 1 -

(8)

همادا لودج 2 صخاش . اه ی یفیصوت غتم یاهری شهوژپ رد هورگ شیامزآ لرتنک و

هورگ ریغتم هلحرم

دعت دا رتمک ی ن بی رتش ی ن م ی گنا ی ن فارحنا درادناتسا جک

ی شک ی گد ی

لرتنک پ مشخ

شی زمشآ 13 17 26

76 / 21 91

/ 2 372

/ - 795 / -

سپ زمشآ 13

14 29

76 / 20 15

/ 4 044

/ 0 113 / 1 -

امت ی ل هب

مجاهت پ شی زمشآ 13 18 29

15 / 23 99

/ 2 021

/ - 120 / 0

سپ زمشآ 13

18 36

69 / 24 66

/ 4 055

/ 1 32 / 1

تمزصخ پ

شی زمشآ 13 8 20 15 / 14 48

/ 3 417 / 0 - 143 / 0

سپ زمشآ 13

10 19

76 / 14 35

/ 2 083 / 0 - 515 / 0

گدرسفا پ ی شی زمشآ 13 23 34

15 / 28 38

/ 3 300

/ 0 914 / 0 -

سپ زمشآ 13

18 30

76 / 24 22

/ 4 499 / 0 - 278 / 1 -

ارهضا پ

شی زمشآ 13 22 33

07 / 31 04

/ 3 852 / 1 - 673 / 1

سپ زمشآ 13

23 39

23 / 27 08

/ 4 363

/ 1 571 / 3

سرتسا پ شی زمشآ 13 25 35

53 / 30 90

/ 2 565 / 0 - 109 / 0 -

ی هتفا اه ی ودج ل 2 اشظ م ی دهد ۀرمظ م اهریغتم یخرب دنظا

سرتسا و ارهضا هورگ رد

شیامشآ و لرتنک

د ود ره ر لحرم

تسا کید ظ مه هب شجنس

؛ یلاحرد هک رمظ ۀ م ییاهریغتم دنظا

تمزصخ و مشخ یتوافت

سپ تارمظ نیب یدحاودنچ شیامشآ هورگ زمشآ

اب هسیاقم رد شیپ

سپ هب تبسظ و آ زمشآ هورگ زمشآ

دراد دزجو لرتنک لیلحت یارب هداد

اه ضقظ شا ادتبا دشظ

یا تاضورفم دش لصاح انیمطا زمشآ ن

اب هجزت هب نماد

صخاش اه ی یجک و یگدیشک هک

رد شخب هتفای یاه یفیصزت یارب یاهریغتم هتسباو

هئارا

،دش صخشم

یم دزش هداد اه شا عیشزت لامرظ دظرادرزخرب1

جیتظ زمشآ شا

2سکاب اشظ یم دهد رتام ی س اه

3ی سظایراو -

سظایراوزک نگمه

دظا ( 147 / 0

= و P 32 / 1915 DF2 =

، 21 1=

، DF 74 / 1 )f=

رد همادا

، جیاتظ زمشآ نیزل

یارب ضورفم یسررب ینگمه

راو ی سظا اه ی لرتنک و شیامشآ هورگ نیب اهخ هئارا

هدش تسا

لودج 3 . جیاتن نومزآ نیول یارب یسررب ینگمه سنایراو یاطخ هورگ اه رد سپ نومزآ

ریغتم ( سپ نومزآ ) تاجرد f

یدازآ 1 تاجرد دازآ ی 2 یرادانعم

مشخ 821

/ 10 1

23 003

/ 0

امت ی ل هب مجاهت 206

/ 0 1

23 654

/ 0

تمزصخ 004

/ 0 1

23 952

/ 0

گدرسفا ی 010

/ 0 1

23 923

/ 0

ارهضا 381

/ 2 1

23 136

/ 0

سرتسا 01

/ 2 1

23 026

/ 0

1. normal distribution 2. m box-test

3. matrix

(9)

اب هجزت هب لودج 3 و رادانعم دزبظ رامآ ۀ زل ی

1ن ضورفم نگمه ی راو ی سظا اه هب ج مشخ رارقرب تسا اب

هجزت هب رارقرب دزب ضورفم سکاب و ظ ی شادظا ۀ رقت ی

ًاب ربارب هورگ م اه ی ازت شا زبظ رادانعم د

زل هرامآ ی ن رد

مشخ درزم مشچ

شزپ ی درک نچمه ی ن شا زمشآ ادبملا ی وی

2 کل ارب ی سررب ی تارثا لک ی غتمدنچ ی هر هدافتسا

دش رب ای ن ساسا شا اجظآ هک رادقم هب تسد هدمآ ارب ی ریغتمدنچ f ۀ یادبملا ( کلیو 41 / 8 ) رد هس 05 / 0 اب

یداشآ تاجرد 6

و 12 رادانعم نیب ،تسا هورگ

یاه شیامشآ و هورگ

،لرتنک لقادح رد یکی شا یاهریغتم

هتسباو ( تارمظ سپ زمشآ ) و سپ شا لیدعت رثا لماع هتیروزک ( شیپ زمشآ ) توافت یرادانعم دزجو

دراد

هب یسررب رزرنم قد

ی ق رت

، صلاخ لودج رد سظایراو لیلحت 4

تسا هدمآ

لودج 4 . لیلحت سنایراووک دنچ

م ت غ هری یارب یسررب تارثا نیب یهورگ غتم یاهری هتسباو

عبانم غتم

ی عومجم ر

تاروذجم م df

ی گنا ی ن تاروذجم رادانعم F

هزادنا ی رثا ناوت

نومزآ

هورگ مشخ

56 / 289 1

56 / 289 006 / 17 001 / 0 500 / 0 973 / 0

لیامت هب مجاهت 47

/ 496 1

47 / 496 83

/ 24 001 / 0 594 / 0 997 / 0

تمزصخ 21

/ 51 1

21 / 51 74

/ 7 013 / 0 313 / 0 746 / 0

یگدرسفا 28

/ 61 1

28 / 61 89

/ 2 107 / 0 145 / 0 362 / 0

ارهضا 87

/ 1 1

87 / 1 09 / 0 767 / 0 005 / 0 059 / 0

سرتسا 32

/ 1 1

32 / 1 07 / 0 787 / 0 004 / 0 058 / 0

ی هتفا اه ی لودج 4 اشظ م ی دهد تارمظ نیب سپ

زمشآ هفلؤم یاه ریغتم مشخ (

،مشخ لیامت هب مجاهت و

تمزصخ ) ود رد هورگ شیامشآ و لرتنک توافت یرادانعم دزجو

دراد شادظا ۀ رثا و ازت زمشآ شا تردق یبسظ

هتفای یاه هب تسد هدمآ تیاکح

،تشاد اما رد ۀراب هفلؤم یاه اجیه یاه یفنم (

،یگدرسفا ارهضا

و سرتسا )

سپ تارمظ ود رد زمشآ

هورگ لرتنک و شیامشآ سپ شا لرتنک رثا شیپ زمشآ توافت یرادانعم اب

رگیدکی

دنتشادظ

و ثحب تن

ی هج گ ی ر ی

فده ا شاجظا شا ی ن شهوژپ سررب ی شخبرثا ی شزمآ ررظ ی عقاو و اختظا ی

ت ظامرد ی رگشاخرپ شهاک رب ی

و

ه ی اج اه ی فنم ی زب لمآ اتسرهش رتخد اظازجزظ ب د

ساسار ی هتفا اه ی شهوژپ رد هفلؤم اه ی غتم ی ر مشخ

( سپ زمشآ

،مشخ امت ی ل هب مجاهت و تمزصخ ) بی ن هورگ امشآ ی ش و لرتنک توافت رادانعم ی دزجو دراد

ی هتفا اه ی ا ی ن اتظ اب شهوژپ ی

ج هب تسد شهوژپ شا هدمآ اه

ی روآرزپ ی

، دظش ی

،رزپ روآرزپ ی و حلاص ی ( 2018

،)

دمحا ی

،رابت رفعج ی و ش فی ع ی ( 1399 )،

رداق ی ا ( 1399 و ) ظاقرف ی قرط ی و اراکمه ( 1391 مه ) ازخ تسا

1. levene-test 2. wilks lambda-test

(10)

رد بت یی ن اتظ ی ج هب تسد هدمآ م ی ازت

،تفگ ی ک ی شا لصا ی رت ی ن تارثا عقاو ی ت ظامرد ی شزمآ ش ی هز اه ی رثؤم هب

رزرنم عفر ظ ی اهشا و ی گدا ی ر ی ش ی ز ۀ لرتنک رب گدظش ی هدزب تسا هب ررظ م ی دسر ظاظازجزظ ی هک امت ی ل هب مجاهت

،دظراد ا ی ن ورب ر ی ی ار رد ربارب ظ ی اهشا ی زکرس ی ا تشابظا هدش اشظ م ی دنهد اب هجزت هب نکت ی ک اه ی

کرادت دی هد هدش رد حرط امرد اظازجزظ هورگ امشآ ی ش ی دا م ی دنتفرگ هک ش ی هز اه ی هظاراگشاس ا ی ار ارب ی عفر

ظی اهشا ی تاذ ی دزخ پ ی اد

،دننک رابرد ۀ آ اه اب و دلا ی ن تبحص

،دننک راکفا مجاهت ی اش ار هب شلاچ دنشکب و اب

رکفت داقتظا ی آ اه ار دقظ دننک نچمه ی ن اب نکت ی ک اه ی هئارا هدش اظازجزظ شظاد شزمآ ی دا م ی دنتفرگ لئاسم

گدظش ی ار رتهب لرتنک

؛دننک لئاسم ی هک هب بعت ی ر اشدزخ پ ی اش ی اهدن ی راتفر هظارگشاخرپ شا

هلمج امت ی ل هب

هت اشمجا دنتسه

شا دی رگ

،زس ظازجزظ ی رود ۀ للاقتسا تسا

و فلاخرب اس

ی ر هتسد اه ی ور ی اهدرک ی

اور تخانش ی امظ ی ش نتبم ی رب ررظ ی اختظا شقظ سب ی را مهم ی رد للاقتسا لمع درف

؛تسا ارب ی لاثم شا

ئارا نکت ی ک اه ی کشخ راتفر ی تعظامم م ی دنک نچمه ی ن رد تاسلج هورگ ظامرد ی شظاد اشزمآ اب تکراشم و

کینکت رود

، دیخرچ لدابت

قشع و تبحم و ساسحا یدنمششرا ار

هب ازنع ود شایظ یساسا اسظا رد یررظ

تیعقاو یظامرد (

،رسلاگ 2007 ) نیرمت یم دظدرک و دای یم دنتفرگ دارفا یط فیلاکت تیعقاو یظامرد دای

یم دنتفرگ هک رد اس ی نیا ود شایظ

،یساسا تیلزلسم اهراتفر

ی دزخ ار ب ر هدهع ب دظریگ رد تاسلج یظامرد

نینچمه اب هدافتسا شا کینکت یلدنص غاد ییاهراتفر هک

دیاب حلاصا دظزش هتخانش یم دش

رد ۀراب هفلؤم یاه اجیه یاه یفنم (

،یگدرسفا ارهضا

و سرتسا ) ود نیب هورگ لرتنک و شیامشآ سپ شا

لرتنک رثا شیپ زمشآ توافت یرادانعم شادظ دزجو

هتفای ت یاه

نیا شخب شا شهوژپ اب

هتفای یاه

شهوژپ یاه نیشیپ ( ،ردیر 2011 یشیرق ؛ و

،یدزبهب 1396 و

،خار 1397 ) مهاظ زس دزب یشیرق و یدزبهب

( 1396 ) و خار ( 1397 ) هک هب یسررب یشخبرثا شزمآ

تیعقاو یظامرد رب میرنت اجیه یاه و شیا فا

یدمآراکدزخ یلیصحت

اظازجزظ رتخد

رپ هتخاد

،دظدزب اشظ دظداد تیعقاو یظامرد یهورگ رب میرنت اجیه اه و

دربلااب یدمآراکدزخ یلیصحت

شظاد اشزمآ رثؤم هدزب تسا ارب ی بت یی ن ا ی ن ی هتفا م ی ازت هب درازم ش ی ر

هراشا درک : لوا ا ی هکن ه ی اج هشاس ا ی تسا هک شا یظاوارف یری پریثأت غتم

ی اهر ی تظژ ی ک ی و صخش یت ی دراد

(م لزت ی هداش ظاکدرا ی

، 1388 )؛

اربانب ی ن شهاک ی ا دم ی ر ی ت اجیه اه هب امش ب ی رتش و اهدربهار ی پ ی چ ی هد رت ی رد

اب هسیاقم رگشاخرپ

ی ظ ی شا دراد هولاع ارب ی

،ن شخب ی شا تاسلج ششزمآ ی رد د ظ ی ک ی ا ی شا تاظاحتما شاجظا

دش هک

م ی دظازت هب ترزص تقزم ی ببس ا فا ی ش م ی ا اجیه یاه اشزخاظ ی دن م دنظا ارهضا و

سرتسا شظاد اشزمآ

دزش

؛ اربانب ی ن هب ررظ م ی دسر لمازع عقزم یت ی م ی دنظازت رد ثأت ی ر نتشادظ ا ی ن شزمآ رب شهاک اجیه یاه

فنم ی شظاد اشزمآ رثؤم شاب ن د رد تیاهظ هکنیا ای ن شهوژپ دنظام سب ی را ی شا شهوژپ اه اب دودحم ی ت اه یی

هجازم دزب

شا مهم رت ی ن ا ی ن ودحم دی ت اه م ی ازت هب درگ آ هداد یرو اه رط شا ی ق اهرا با ی غاک دادم ی

شرا گدزخ و ی

درک هراشا رد هشورما هک

ۀراب اور یی آ رابتعا و اه

ههبش اه یی حرهم هدش تسا نچمه ی ن ظزمظ ا ی ن شهوژپ

اهنت هب شظاد اشزمآ لمآ ی و اپ ی مهد و ی مهدشا دودحم دزب نیاربانب ؛ مظ

ی ازت هداد اه ی لصاح شا ا ی ن قحت ی ق

ار اب مطا ی ان لماک هب اس ی ر شظاد اشزمآ دی رگ قطانم و اس ی ر عطاقم صحت یل ی معت ی م داد یتآ ارگشهوژپ هب