بازکاوی یک اشتباه* محمدزمان فرنگی‌خوان (مترجم)؛ محمدزمان فرنگی‌ساز (نقاش)

*

هابﺘﺷا ﮏی یواﮐزاﺑ

(شاﻘن) زاﺳ یﮕنرﻓ ناﻣزﺪمﺤﻣ ؛(ﻢﺟرﺘﻣ) ناﻮﺧ یﮕنرﻓ ناﻣزﺪمﺤﻣ

**ﺪنژآ بﻮﻘﻌی .ناﺮیا ،ناﺮﻬﺗ ،ناﺮﻬﺗ هاﮕﺸﻧاد ،اﺒیز ىاﻫﺮﻨﻫ ﺲیدﺮپ ،ﻰمﺴﺠﺗ ىاﻫﺮﻨﻫ هﺪﮑﺸﻧاد داﺘﺳا (93/4/8 :ﻰیاﻬﻧ شﺮیﺬپ ﺦیراﺗ ،93/2/8 :ﻪﻟاﻘﻣ ﺖﻓایرد ﺦیراﺗ)

هﺪﯿﮑﭼ ناﻮﺧ ﻰﮕﻧﺮﻓ ناﻣزﺪمﺤﻣ ﻰﮑی :ﺪﻧدﺮﮐ ﻰﻣ ﻰﮔﺪﻧز ناﺮیا رد ناﻣزﺪمﺤﻣ ود ىﺮﺠﻫ ﻢﻫدزای هﺪﺳ رد ،هﺪﻧراﮕﻧ ﻪیﺿﺮﻓ ﻖﺒﻃ ﺮﺑ دﻮﺟﻮﻣ ىاﻫ ﺖیﻌﻗاو و ﺪﻧا ﻪﺘشاﺪﻨپ ﻰﮑی ار ناﻣزﺪمﺤﻣ ود ﻦیا ،ناﻫوﮋپﺮﻨﻫ .شاﻘﻧ ای زاﺳ ﻰﮕﻧﺮﻓ ناﻣزﺪمﺤﻣ ىﺮﮕید و ﻢﺟﺮﺘﻣ ای هراﺑرد دراد ﺖﻘﺑاﻄﻣ ناﻮﺧ ﻰﮕﻧﺮﻓ ناﻣزﺪمﺤﻣ درﻮﻣ رد ﻪﭽﻧآ ،وﺮﻨیا زا .ﺪﻧا هدﺮﮐ ﺐیﮐﺮﺗ ناﻣزﺪمﺤﻣ ود ﻦیا هراﺑرد ار ﻊﺑاﻨﻣ رد ﮏیﮑﻔﺗ ﺮﮕیﺪﮑی زا ار ناﻣزﺪمﺤﻣ ود ﻦیا اﺗ هدﺮﮐ شﻼﺗ ﻪﻟاﻘﻣ ﻦیا رد هﺪﻧراﮕﻧ .ﺪﻧا هدﺮﺑ راﮑﺑ شاﻘﻧ ای زاﺳ ﻰﮕﻧﺮﻓ ناﻣزﺪمﺤﻣ تاﻋﻼﻃا ﺲﭙﺳ و هﺪیﻫوﮋپ ﻊﺑاﻨﻣ زا ار ﻢﺟﺮﺘﻣ ای ناﻮﺧ ﻰﮕﻧﺮﻓ ناﻣزﺪمﺤﻣ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ تاﻋﻼﻃا ﺖﺴﺨﻧ رﻮﻈﻨﻣ ﻦیا ىاﺮﺑ و ﺪﻨﮐ و ﻰﮔﺪﻧز ﺮیﺴﻣ هﺪﻨﻨﮐ ﻦشور ،ﻊﺑاﻨﻣ تاﻋﻼﻃا اﺗ هدﺮﮐ شﻼﺗ و هدﻮمﻧ ﻊﺒﺘﺗ ار شاﻘﻧ ای زاﺳ ﻰﮕﻧﺮﻓ ناﻣزﺪمﺤﻣ ﻪﺑ ﻊﺟار دﻮﺟﻮﻣ اﺗ هﺪش ﻰﺳرﺮﺑ هاﺒﺘشا ﻦیا ىاﻫ ﻪﺸیر و دراﻮﻣ ﺲﭙﺳ .ﺪشاﺑ ﺮﮕیﺪﮑی زا عﻮﺿﻮﻣ ﮏیﮑﻔﺗ ﻪﺑ ناﻣزﺪمﺤﻣ ود ﻦیا ىﺮﻨﻫ ناﺘﺳراﮐ نﺪیﺳر ىاﺮﺑ هﺪﻧراﮕﻧ .دﻮش ﻰﻣ ﻪﺋارا راﮐ ﻪﺠیﺘﻧ ﺖیاﻬﻧ رد .ﺪﻧﻮش ﺺﺨﺸﻣ ﺮﮕیﺪﮑی زا ﻦشور و فاﻔش ًﻼﻣاﮐ ناﻣزﺪمﺤﻣ ود ﻦیا و ﻪﺘﻓﺮﮔ هﺮﻬﺑ تایﻠﮐ ﻪﺑ تایﺋزﺟ زا ﻊﺑاﻨﻣ ىاﻫ هداد و اﻫ ﻪﺘﻓای ﻞیﻠﺤﺗ و ﻰﺑایزرا و ﻒیﺻﻮﺗ و ﻰیاﺮﻘﺘﺳا شور زا بﻮﻠﻄﻣ ﻪﺠیﺘﻧ ﻪﺑ .ﺖﺳا هﺪﻧامﻧزاﺑ اﻫ ﻪﺘﻓای ﻰمﻠﻋ ﺪﻘﻧ ﻪﺳوﺮپ و ﻊﺑاﻨﻣ ﻞیﻠﺤﺗ و ﻞیﻠﻌﺗ ﻪﺑ ﺮﻈﻧ ناﻌﻣا زا زیﻧ راﮐ ﻪﺳوﺮپ رد

یﺪﯿﻠﮐ یاه هژاو .ناﻣزﻟا ﺐﺣاﺻ ای ،ﻪﻣاﻧ ﻦیﭼ ،زاﺳ ﻰﮕﻧﺮﻓ ،ناﻮﺧ ﻰﮕﻧﺮﻓ ،ناﻣزﺪمﺤﻣ

ﻪﻠیﺳﻮﻨیﺪﺑ .ﺖﺳا ﻪﺘﻓﺮﮔ ترﻮﺻ ناﺮﻬﺗ هاﮕﺸﻧاد ﻰﺸﻫوﮋپ ﺖﻧواﻌﻣ ﺮﻈﻧ ﺮیز ﻪﮐ ﺖﺳا «ناﻣزﺪمﺤﻣ ىﺮﻨﻫ هداﻮﻧاﺧ» ناﻮﻨﻋ ﺖﺤﺗ ﻰﺸﻫوﮋپ حﺮﻃ ﻞﺻاﺣ ﻪﻟاﻘﻣ ﻦیا * .مراد ﻰﻣ زاﺮﺑا ناﺮﻬﺗ هاﮕﺸﻧاد ﻰﺸﻫوﮋپ ﺖﻧواﻌﻣ زا ار دﻮﺧ ناﻨﺘﻣا .E-mail: yazhand@ut.ac.ir ،021-66415282 :ﺮﺑامﻧ ،021-66962593 :ﻦﻔﻠﺗ**

نآ زا ﻪﮐ دراد ﺖﻧراﻘﻣ ىا هرود اﺑ ناﺮیا رد ىﻮﻔﺻ ﺖﻣﻮﮑﺣ رﻮﻬﻇ نایﻮﻔﺻ رﻮﻬﻇ ﻪﮐ ىﺮﺠﻫ ﻢﻫد نﺮﻗ اﺑ .ﺪﻨﻨﮐ ﻰﻣ ﺮیﺒﻌﺗ ﻢﺴیﻧرﺪﻣ ﻪﺑ رد ﺲﻧاﺴﻧر رﻮﻬﻇ ﻪﮐ ىدﻼیﻣ ﻢﻫدزﻧاش نﺮﻗ اﺑ و ﺖﺳا ناﺮیا رد ﺮییﻐﺗ ار ناﻬﺟ هﺮﻬﭼ ﺞیرﺪﺘﺑ ﻪﮐ دﻮش ﻰﻣ عوﺮش ﻰﺗﻻﻮﺤﺗ ،ﺖﺳاپورا ﻪﺑ ﻰﺑایﺘﺳد ىاﺮﺑ ﻰﺒﻫﺬﻣ ﺖﻣﻮﮑﺣ ﻪﺸیﺪﻧا اﺑ نایﻮﻔﺻ .ﺪﻫد ﻰﻣ ﺖﻬﺟ ﻢﻫ ﻰﺑﺮﻏ ىاﻫ ترﺪﻗ اﺑ ﻪﻘﻄﻨﻣ رد ىداﺼﺘﻗا و ﻰﺳایﺳ ﻊﻓاﻨﻣ باﺑ ،ﻞﺑاﻘﺘﻣ ﻂﺑاور ﻦیا .دﺮیﮔ ﻰﻣ ﻰﻧوزﻓ اﻬﻧآ ﻦیﺑ طاﺒﺗرا و دﻮش ﻰﻣ اﺑ ،اﻣ راﮔزور ﻪﺑ اﺗ ﻪﮐ ﺪیاﺸﮔ ﻰﻣ نایﻧاﺮیا ىور ﻪﺑ ار ﺪیﺪﺟ ﻰیایﻧد ﺮیﮔرد ﺲﻧاﺴﻧر زا ﺲپ اپورا .ﺖﺳا ﻪﺘﻓای ﻪﻣادا ،ﻰﺳاﺳا ىاﻫ ﻰﻧﻮﮔﺮﮔد زا ﺞیرﺪﺘﺑ و دﻮش ﻰﻣ ﻰیاﺮﮔ ناﺴﻧا عﻮﻧ زا ىزرودﺮﺧ و ﻰﺸیﺪﻧا ﻦشور ﻰﺳایﺳ وﺮمﻠﻗ رد ار ﻰﺗاﺑﻼﻘﻧا و دﺮیﮔ ﻰﻣ ﻪﻠﺻاﻓ ﻰﺒﻫﺬﻣ ىاﻫ ﻪﺸیﺪﻧا ىا هزاﺗ ىﺮﮑﻓ ىاﻫ ﺖﻬﺟ و ﺪﻧارﺬﮔ ﻰﻣ ﺮﺳ زا ﻰﺘﻌﻨﺻ و ىداﺼﺘﻗا و ﺮﻨﻫ ﻢﻟاﻮﻋ رد ىﺮﮑﻓ ﺪیﺪﺟ ىاﻫ ﺖﻬﺟ ﻦیا زا ﻰﺸﺨﺑ .ﺪﻨﮐ ﻰﻣ اﺪیپ باﺮیﺳ ﺪیﺪﺟ ىاﻫ نایﺮﺟ و اﻫ هﻮیش اﺑ ار اپورا ىاﻫﺮﻨﻫ و ﺪﻫد ﻰﻣ خر ﻰﻗﻼﺧا و ﻰﺳایﺳ و ﻰﻋامﺘﺟا تﻻﻮﺤﺗ ﺮیﺴﻣ رد ﺮﻨﻫ .ﺪﻨﮐ ﻰﻣ ﺪﻨﮐ ﻰﻣ ﻪﺑﺮﺠﺗ ار ﻰﺗواﻔﺘﻣ ىاﻫ ﺐﻟاﻗ و اﻫ ﮏﺒﺳ و دﻮش ﻰﻣ لﻮﺤﺘﻣ .دﻮﺑ اﻬﻧآ رﺪﺻ رد گرزﺑ ﻰﺘﻨﺳ ماﻘﻣ رد ﻰمﺴﺠﺗ ﻢﺴیﻟارﻮﺗاﻧ ﻪﮐ نایﻧاﺮیا ،اپورا اﺑ نایﻮﻔﺻ ﻰﻋامﺘﺟا و ىداﺼﺘﻗا و ﻰﺳایﺳ تاﺒﺳاﻨﻣ ﺞیرﺪﺘﺑ ﻰیاﻨشآ ﻦیا و دزاﺳ ﻰﻣ اﻨشآ ﻢﻫ اپورا ﺮﻨﻫ ﺪیﺪﺟ تﻻداﻌﻣ اﺑ ار زا ساﺒﺘﻗا ﻪﮑیرﻮﻃ ﻪﺑ ﺪﺘﻓا ﻰﻣ ﺮﺛﺆﻣ ناﺮیا ﻰمﺴﺠﺗ ىاﻫﺮﻨﻫ جﻮﺴﻧ رد زاﺑ اﺟ ناﺮیا ﺮﻨﻫ رد «ﻰﮕﻧﺮﻓ» حﻼﻄﺻا اﺑ اپورا ﺮﻨﻫ ىاﻫ مﺮﻓ و اﻫ مﺮُﻧ

،ﺪﻌﺑ ﻪﺑ ﻦیوزﻗ ﺐﺘﮑﻣ زا هﮋیﻮﺑ ﻰﻧاﺮیا ناﺮﮔراﮕﻧ زا ىرامش .ﺪﻨﮐ ﻰﻣ راﺮﻗ ناش ىﺮﻨﻫ ىاﻫ ﺖیﻟاﻌﻓ حﻮﻟﺮﺳ رد ار ﻰﮕﻧﺮﻓ ناشاﻘﻧ زا ساﺒﺘﻗا ،ﻰﺳاﺒﻋ اﺿر و راﺸﻓا ﮏیﺑ ﻰﻗداﺻ ،ىراوزﺒﺳ ﺪمﺤﻣ ﺦیش و ﺪﻨﻫد ﻰﻣ ىاﺮﺑ ار هار و ﺪﻨﻫد ﻰﻣ ناﺸﻧ دﻮﺧ زا وﺮمﻠﻗ ﻦیا رد ﻦشور ىﺮﻈﻧ ﻪﻬﺟو رﻮﻀﺣ ،ناﺮیا ﻪﺑ ﻰیاپورا ناشاﻘﻧ دورو .ﺪﻨﻨﮐ ﻰﻣ راﻮمﻫ ﺮﮕید ناﺪﻨﻣﺮﻨﻫ راﺑرد ﻪﺑ اپورا ناﻫاش ىایاﺪﻫ نایﻣ رد ﻰیاپورا ﻰﺘﺴیﻟارﻮﺗاﻧ ىاﻫ ﻰشاﻘﻧ ىاﻫﻻاﮐ اﺑ ﻰیاپورا ناشاﻘﻧ ىاﻫرواﺮﮔ و ﻰپاﭼ ىاﻫ ﻰشاﻘﻧ دورو ،ناﺮیا ﻪﻣاﺟ رد ﻰیاپورا ﻊﻣاﻮﺟ اﺑ نایﻧاﺮیا طاﺒﺗرا ،ناﺮیا ﻪﻌﻣاﺟ ﻪﺑ ىراﺠﺗ ﻰﻧاﮐرﻮﮔﺪﻨﻫ و ﻰﻧامﺜﻋ اﺑ ناﺮیا راﺑرد ىراﺠﺗ طاﺒﺗرا ،ﻰﺳایﺳ و ىراﺠﺗ ناﺪﻨﻣﺮﻨﻫ ﺮﺘﺸیﺑ ﻪﭼﺮﻫ ﻰیاﻨشآ رد ﺮﺛﺆﻣ ﻞﻣاﻮﻋ زا ﻰﮕﻠمﺟ ،اپورا و مود ساﺒﻋ هاش هرود زا ﻪﮑیرﻮﻃ دﻮﺑ ﻰیاپورا ﻢﺴیﻟارﻮﺗاﻧ ﻰشاﻘﻧ اﺑ ناﺮیا ،راداﺒﺟ ﮏیﺑ ﻰﻠﻘیﻠﻋ نﻮﭼ ﻰﻧاﺪﻨﻣﺮﻨﻫ ،ﺪﻌﺑ ﻪﺑ (.ـﻫ 1052 ـ 1077) ﻢیﻠﻌﺗ ﺖﺤﺗ هﺮیﻏ و ناﻣزﺪمﺤﻣ ،ﻰﺳاﺒﻋ ﻊیﻔشﺪمﺤﻣ ،ﻰﺳاﺒﻋ ﻰﺨیش «ىزاﺳ ﻰﮕﻧﺮﻓ» ﻪﺑ ﻪﮐ ﺪﻧداد جاور ار ﻰﮑﺒﺳ ،ﻰیاپورا ﻢﺴیﻟارﻮﺗاﻧ «زاﺳ ﻰﮕﻧﺮﻓ» ﻪﺑ دﺮﮐ ﻰﻣ راﮐ هﻮیش ﻦیا اﺑ ﻪﮐ ىﺪﻨﻣﺮﻨﻫ و ﺖﻓای تﺮﻬش ﺮﺻاﻨﻋ زا ىا هزیﻣآ دﺮﺑراﮐ ﺖﻘیﻘﺣ رد ىزاﺳ ﻰﮕﻧﺮﻓ بﻮﻠﺳا .ﺪش فوﺮﻌﻣ ىاﻫ ىزاﺳاﻀﻓ ،ﻰیامﻧ ﻢﺠﺣ ىﺮیﮔراﮑﺑ .دﻮﺑ ﻰشاﻘﻧ رد ﻰﻧاﺮیا و ﻰﮕﻧﺮﻓ و اﻫ هﺮﮑیپ ﻪﻧاﻨیﺑ ﻊﻗاو تﺄیﻫ و ﻞﮑش ،ﻰیاپورا ىاﻫ ﻪﻨﺤﺻ زا بﺂﻣ ﻰﮕﻧﺮﻓ .دﻮﺑ ﺮﺻاﻨﻋ ﻦیا ﻪﻠمﺟ زا ىراﮐ ﻦشور ﻪیاﺳ

(ﻢﺟرﺘﻣ) ناﻮﺧ یﮕنرﻓ ناﻣزﺪمﺤﻣ ـ1

،ﺪﻨﮐ ﻰﻣ دای ناﻮﺧ ﻰﮕﻧﺮﻓ ناﻣزﺪمﺤﻣ زا ﻪــﮐ ﻰﻌﺒﻨﻣ ﻦیﺮﺗ ﻢﻬﻣ .ﺖﺳایﻟاﺘیا ﻞﻫا ﻰﺤیﺴﻣ ﻎﻠﺒﻣ و حایﺳ ،¹ﻰﭽﺗﻮﻧاﻣ ﻮﻟﻮﮑیﻧ ﻪﻣاﻧﺮﻔﺳ 1068) ﻰﻧاﮐرﻮﮔ ﺐیز ﮓﻧروا هراﺑرد ﻰشرازﮔ ﺪﻨﻫ ﺮﻔﺳ رد ﻰﭽﺗﻮﻧاﻣ ناﻣزﺪمﺤﻣ زا دﻮﺧ ﺐﻟاﻄﻣ ىﻼﺑﻻ رد و ﺪــﺴیﻮﻧ ﻰﻣ (.ـﻫ 1118ـ ﻢیﻈﻨﺗ و رﻮﻣا حﻼﺻا ىاﺮﺑ ﺐیز ﮓﻧروا ﻪﮐ ﺪﺴیﻮﻧ ﻰﻣ و ﺪﻨﮐ ﻰﻣ دای :اﻫ ﻰﻧاﻣاﺴﺑاﻧ دﺮﮔ راﺑرد رد اﺗ داد رﻮﺘﺳد ﺮیمﺸﮐ ناراد ﺐﺼﻨﻣ ﻰﻣامﺗ ﻪﺑ»

ﺖﺻﺮﻓ اﻬﻧآ نایﻣ رد ﻦﻣ .ﺪﻧﺪﻣآ دﺮﮔ اﻬﻧآ زا ىدایز رامــش .ﺪﻨیآ ﺪﻨﻣدﺮﺧ و ﻪﺘﺨیﻫﺮﻓ ﻪــﮐ مدﺮﮐ اﺪیپ ار ناﻣزﺪمﺤﻣ اﺑ ﻰیاﻨــشآ ىاﺮﺑ ار وا دﻮﺧ ﺖﻨﻄﻠﺳ زاﻏآ رد ،ناﺮیا هاــش ،ساﺒﻋ هاــش و دﻮﺑ .«دﻮﺑ هداﺘﺳﺮﻓ مر ﻪﺑ ﻞیﺼﺤﺗ ،مود ساﺒﻋ هاش ﻪﮐ ﺖﻔﮔ ﺪیاﺑ ﻰﻣ ﻰﭽﺗﻮﻧاﻣ ﮥﺘﻔﮔ ﻦیا ﺢیﺿﻮﺗ رد ﻰیاﻨشآ تروﺮﺿ ،ناﺮیا رد ﻰﺤیﺴﻣ ىاﻫﺮﻧﻮیﺴﻣ و ناﻐﻠﺒﻣ رﻮﻀﺣ اﺑ و ﺪﻨﮐ ﻰﻣ ﺲﺣ ار ﻰﺤیــﺴﻣ ﻦید اﺑ ﻪﺘﺨیﻫﺮﻓ نایﻧاﺮیا زا ﻦﺗ ﺪﻨﭼ مﻼﮐ و كﻮﻠﺳ و ﻦﻨــﺳ و بادآ ىﺮیﮔاﺮﻓ ىاﺮﺑ ار اﻬﻧآ زا ىرامــش ﺖﺸﮔزاﺑ ﻊﻗﻮﻣ رد اﺗ ﺪﻨﮐ ﻰﻣ مازﻋا اپورا ﻪﺑ ﻦیﺗﻻ ناﺑز و ﻰﺤیــﺴﻣ هﺮﻇاﻨﻣ ﻪﺑ ﻰﺤیﺴﻣ ىاﻫﺮﻧﻮیﺴﻣ اﺑ ،ناﺮیا ىامﻠﻋ راﻨﮐ رد ،ناﺮیا ﻪﺑ :ﺪﻫد ﻰﻣ ﻪﻣادا ﻰﭽﺗﻮﻧاﻣ .ﺪﻧزادﺮﭙﺑ ﻪﺘﻓﺮﮔ اﺮﻓ ار اﻣ ىاﻫﺮﻧﻮیﺴﻣ اﺑ هﺮﻇاﻨﻣ زﺮﻃ [ناﻣزﺪمﺤﻣ] وا»

.ﺖشاد ﻰﻣ او ﻰﺘﻔﮕش ﻪﺑ ار مﻼﺳا ﻦید ىامﻠﻋ و اﻫﻼﻣ ﻪﮑیرﻮﻃ .دﻮﺑ نآ زا رﻮﺧرد ﻰﺘﺧاﻨش و مﻼﺳا ﻦید رد ﻖیمﻋ ىرﻮﻏ ناﻣزﺪمﺤﻣ نآ ،ﻰﻠﻋ ﺐﻫﺬﻣ و ﺪمﺤﻣ ﻦید ﻪﺑ ىﺪﻨﺒیاپ ىاﺟ ﻪﺑ ﻰﻟو .ﺖشاد دﻮﺧ ﺮﺑ ناﻣزﻮﻟﻮﺋاپ ماﻧ و دوﺮﮔ ﻰﻣ ﺖیﺤیﺴﻣ ﻪﺑ و ﺪﻨﮐ ﻰﻣ اﻫر ار دﻮﺧ ندﻮﺑ ﻰﺤیﺴﻣ ﻪﮑﻨیا اﺑ ناﺮیا ﻪﺑ ﺖــﺸﮔزاﺑ ماﮕﻨﻫ .دﺪﻨﺑ ﻰﻣ لد ﺖیﺤیــﺴﻣ ﻪﺑ ىو ﻪﮐ ﺪﻨﺑای ﻰﻣرد امﻠﻋ ،ﺪﻨﮐ ﻰﻣ ناــمﺘﮐ ار زا ناﻣزﺪمﺤﻣ .ﺪﻧزادﺮپ ﻰﻣ وا ﺖیذا و رازآ ﻪﺑ وﺮﻨیا زا ﺖﺳا ﻪﺘﺴﺑ .دﺮیﮔ ﻰﻣ راﺮﻗ ناﻬﺟ هاــش ﺖیامﺣ ﺮﺘﭼ ﺮیز و ﺪﻨﮐ ﻰﻣ راﺮﻓ ناﺮیا و ﺪﻨﮐ ﻰﻣ ﺖﻓایرد ىﺮمﺘﺴﻣ و دﻮــش ﻰﻣ ﺐﺼﻨﻣ ﺐﺣاﺻ ﺪﻨﻫ رد ﻪﺑ .دﻮش ﻰﻣ مازﻋا ﺮیمــﺸﮐ ﻪﺑ نایﻧاﺮیا ﺮیاﺳ ﻪﺑ ﻦﺘــﺳﻮیپ ىاﺮﺑ نایﺤیﺴﻣ اﺑ و دور ﻰﻣ ﻰﻠﻫد ﻪﺑ اﻬﻧآ هاﺮمﻫ ﺐیز ﮓﻧروا رﻮﺘــﺳد ﻪﺑ ﻰﻨید ﻞﺋاﺴﻣ رد اﻬﻧآ .دزیر ﻰﻣ ﻰﺘﺳود حﺮﻃ ²ﻮیزﻮﺑرﺪپ هﮋیﻮﺑ و دراد ﻦیﺗﻻ رامــﺸیﺑ ىاﻫ باﺘﮐ ناﻣزﺪمﺤﻣ .ﺪﻧزادﺮپ ﻰﻣ ﺚﺤﺑ ناﺪﻨﭼ وا ﻰﮔﺪﻧز هﻮیش ،ﺪﻨﮐ ﻰﻣ مﻼﻋا ﻰﺤیﺴﻣ ار دﻮﺧ ﻪﮑﻨیا اﺑ .(^Manucci, ¹⁹⁰⁷, ¹⁶-¹⁸) «دراﺪﻧ ﺮﮕید ناﻧامﻠــﺴﻣ اﺑ ﻰﻗﺮﻓ ﺪﻨﮐ ﻰﻣ دای ناﻮــﺧ ﻰﮕﻧﺮﻓ ناﻣزﺪمﺤﻣ زا ﻪــﮐ ىﺮﮕید ﻊــﺒﻨﻣ ﻪﭽﺨیراﺗ» باﺘﮐ ،ﺖــﺳا ﻰﭽﺗﻮﻧاﻣ ىاﻫ ﻪﺘﻔﮔ ﺪیﺆﻣ ﺖــﻘیﻘﺣ رد و

هﻣﺪﻘﻣ

«ىدﻼیﻣ 18 و 17 ىاﻫ هﺪﺳ رد ناﺮیا رد ﺖیﻠﻣﺮﮐ ىاﻫﺮﻧﻮیــﺴﻣ 1636 ﺮﺒﻣاﺳد 13 ﺦیراﺗ ﻪﺑ باﺘﮐ ﻦیا رد .ﺖﺳا (.م 1939 ،نﺪﻨﻟ) ﻰﮕﻧﺮﻓ راﺛآ تاﻌﺒﺘﺗ رد ﻪﮐ دﻮش ﻰﻣ هراشا ناﻣز ماﻧ ﻪﺑ ﻰﺼﺨــش ﻪﺑ رد هراشا ﻦیا .(315 ،1ﺪﻠﺟ) دﻮﺑ هﺪش ﻞﺋاﻧ ﺮیﮕمﺸﭼ ﻰﺘﻓﺮﺸیپ ﻪﺑ ﺮﺑ ﻰﻨﺒﻣ ﺖﺳا هاﺮمﻫ ﻰﺘشاددای اﺑ ﺖیﻠﻣﺮﮐ ىاﻫﺮﻧﻮیــﺴﻣ ﻪﭽﺨیراﺗ ىاﺮﺑ .م 1629 لاــﺳ رد ار ناﺮیا ناﻧاﻮﺟ زا ﻰﮑی ﻰﻔﺻ هاــش ﻪﮑﻨیا غﻮﻠﺑ مایا رد وا .داﺘﺳﺮﻓ اﻫ ﺖیﻠﻣﺮﮐ دزﻧ ﻪﺑ ﻰیایﻟاﺘیا ناﺑز ىﺮیﮔاﺮﻓ .(319 ،1377 ،ﻒﻧاﻮیا زا ﻞﻘﻧ ﻪﺑ ،نامﻫ) ﺪﻣآرد ﮏیﻟﻮﺗاﮐ ﺐﻫﺬﻣ ﻪﺑ اﻫ ﺖیﻠﻣﺮﮐ ﺶیپ ﻰﻧاﻮﺟﻮﻧ زا ناﻣزﺪمﺤﻣ ﻪﮐ ﺖﺳاﺪیپ ﻪﻠمﺟ ﻦیا زا .ﺪیاﺮﮔ ﻰﻣ ﮏیﻟﻮﺗاﮐ ﺐﻫﺬﻣ ﻪﺑ غﻮﻠﺑ ماﮕﻨﻫ رد و دﻮش ﻰﻣ هداﺘــﺳﺮﻓ ﻪﮐ ﺖﻓﺮﮔ ﻪــﺠیﺘﻧ ناﻮﺗ ﻰﻣ هﺪــش دای ﻊﺒﻨﻣ ود تاــﻋﻼﻃا زا (اﻫ ﺖیﻠﻣﺮﮐ ﻪﭽﺨیراﺗ ﺮیﺒﻌﺗ ﻪﺑ) ﻰﻔﺻ هاــش ناﻣز رد ار ناﻣزﺪمﺤﻣ ىﺮیﮔدای ىاﺮﺑ ،(ﻰﭽﺗﻮﻧاﻣ ﺮیﺒﻌﺗ ﻪﺑ) مود ساﺒﻋ هاــش ناﻣز رد ای و هراشا ﻻاﺑ رد ﻪﮑﻧاﻨﭼ .ﺪﺘــﺳﺮﻓ ﻰﻣ اﻫ ﺖیﻠﻣﺮﮐ دزﻧ ﻪﺑ ﻰیایﻟاﺘیا ناﺑز ـ 1038) لوا ساﺒﻋ هاــش هرود زا هﮋیﻮﺑ ناــیﻮﻔﺻ ناﻣز رد ﺪــش ﻰﻧوزﻓ ناﺮیا رد ﻰﺤیــﺴﻣ ىاﻫﺮﻧﻮیــﺴﻣ رﻮﻀﺣ ،ﺪﻌﺑ ﻪﺑ ( ـﻫ906 ﻞﺋاﺴﻣ باﺑ رد ﻪﻌیــش ىامﻠﻋ اﺑ اﻬﻧآ هﺮﻇاﻨﻣ ﻪﺑ ﻰﻫاﮔ ﻪﮐ دﺮیﮔ ﻰﻣ راﺑرد رد ﻪﮐ اﻫ هﺮﻇاﻨﻣ ﻦیا .ﺪﻣاﺠﻧا ﻰﻣ ﺖیﺤیﺴﻣ و مﻼﺳا ﻰﺒﻫﺬﻣ اﻨــشآ ﻢﺟﺮﺘﻣ ﺮﻔﻧ ﮏی اﺗ دﺮﮐ ﻰﻣ باﺠیا ،ﺖﻓﺮﮔ ﻰﻣ ترﻮﺻ ىﻮﻔﺻ ﻪﺘشاد رﻮﻀﺣ راﺑرد رد ﻰﺤیﺴﻣ ﻰﺒﻫﺬﻣ ﻞﺋاــﺴﻣ و ﻦیﺗﻻ ناﺑز ﻪﺑ .ﺪﻨﮐ ﺖﮐراﺸﻣ هﺮﻇاﻨﻣ ﻦیا رد و ﺪشاﺑ ،ﺖشاد ىرﻮﻏ ﻢﻫ مﻼﺳا ﻦید رد ًاﺮﻫاﻇ ﻪﮐ هﺪش دای ناﻣزﺪمﺤﻣ ﺲپ و ﺪﻬﻧ ﻰﻣ دﻮﺧ ﺮﺑ ناﻣزﻮﻟﻮﺋاپ ماﻧ و ﺪیاﺮﮔ ﻰﻣ ﻰﺤیﺴﻣ ﻦید ﻪﺑ ماﺪﻗا وا ﻪیﻠﻋ و ﺪﻨﺑای ﻰﻣرد ار ﻪﻟﺄﺴﻣ ﻦیا امﻠﻋ ،ناﺮیا ﻪﺑ ﺖﺸﮔزاﺑ زا راﺑرد دراو اﺠﻧآ رد و دزــیﺮﮔ ﻰﻣ ﺪﻨﻫ ﻪﺑ راﭼاﻧ ﻪﺑ ىو و ﺪــﻨﻨﮐ ﻰﻣ ىو اﺑ ﻰﭽﺗﻮﻧاﻣ ﻮﻟﻮﮑیﻧ .دﻮش ﻰﻣ (.ـﻫ 1037 ـ 1069) ناﻬﺟ هاــش ﻪﻣاﻧﺮﻔﺳ رد و دﻮش ﻰﻣ اﻨشآ ،ناﻬﺟ هاش ﺪﻧزﺮﻓ ،ﺐیز ﮓﻧروا راﺑرد رد شاﻘﻧ وا ﻪﮐ ﺪﺴیﻮﻧ ﻰمﻧ زﮔﺮﻫ ﻰﻟو دراﮕﻧ ﻰﻣ وا هراﺑرد ىا ﻪمش دﻮﺧ رد دﻮﺟﻮﻣ راﺛآ و ﻦیﺗﻻ ناﺑز اﺑ وا ﻰیاﻨــشآ زا ﺮﺘﺸیﺑ ﻪﮑﻠﺑ .ﺖــﺳا ﻪﮐ ناﻣز ﻦیمﻫ رد ﺖﺳرد ﻪﮐ ﺖﺳا ﻰﻨﺘﻔﮔ .ﺪﻧار ﻰﻣ ﻦﺨــﺳ وا دزﻧ 1070 لاﺳ رد ﻰﻨﻌی دﺮﺑ ﻰﻣ ﺮﺴﺑ ﺪﻨﻫ رد ناﻮﺧ ﻰﮕﻧﺮﻓ ناﻣزﺪمﺤﻣ ﻢﻗر اﺑ ار دﻮﺧ ىراﮕﻧ ناﺪمﻠﻗ ﻦیﺘﺴﺨﻧ زاﺳ ﻰﮕﻧﺮﻓ ناﻣزﺪمﺤﻣ ،.ـﻫ .ﺪﻨﮐ ﻰﻣ ﺪیﻟﻮﺗ ناﺮیا راﺑرد رد «1070 ،ناﻣزﻟا ﺐﺣاﺻ ای ،ﻮﻫ»

ﻰــﺳراﻓ ناﺑز ﻪﺑ ار ﻦیﺗﻻ ﺮﺛا ﺪﻨﭼ ناﻮــﺧ ﻰﮕﻧﺮﻓ ناﻣزﺪمﺤﻣ ،ﻪــشﻮﻠﺑ) دﻮﺑ ﻢﻟاﻋ ﻪﻘیﺪﺣ باﺘﮐ اــﻬﻧآ زا ﻰﮑی ﻪﮐ ﺪــﻧادﺮﮔ ﻰﻣﺮﺑ ﻪﺑ ناﻬﻔﺻا هار ﺮﺳ ﺮﺑ ار ﻰﺒﻃ باﺘﮐ ﻦیا وا .(66 هرامش /2 ،1912 فوﺮﻌﻣ ناﻣزﺪمﺤﻣ ﻪﮑﻨیا .ﺪﻨﮐ ﻰﻣ ﻪمﺟﺮﺗ ﻰﺳراﻓ ﻪﺑ ﻰﻧاﻧﻮی زا ﺪﻨﻫ ماﻧ ﻪﺑ وا باﺘﮐ ﻪﻣﺪﻘﻣ زا ،هدﻮــﺑ ﻢﺟﺮﺘﻣ ﻰﻨﻌی «ناﻮﺧ ﻰﮕﻧﺮﻓ» ﻪــﺑ :ﺪﺴیﻮﻧ ﻰﻣ .دﻮش ﻰﻣ ﻦشور ﻪﻣاﻧ ﻦیﭼ رﻮﮐﺬﻣ نایرداپ ىاﻮــﺸیپ ﻪﮐ سﻮــﺴﮑیر ىرداپ اﻫﺪﻌﺑ ...»

نآ و ﻦیﭼ ﻖیاﻘﺣ و راﺒﺧا ﺮﺑ ﻞمﺘــﺸﻣ دﺮﮐ ﻒیﻨﺼﺗ ﻰﺑاﺘﮐ دﻮﺑ فﺮﻃ ﺮﻫ ﻪﺑ و ﺪﻧدﺮﮐ ﺮﻬﺘــﺸﻣ ،داﺘﺳﺮﻓ ناﺘــﺴﮕﻧﺮﻓ ﻪﺑ ار باﺘﮐ رﻮﻬﺸﻣ ناﻣزﺪمﺤﻣ ناﺑز ﻰﺑ هﺪﻨﺑ قاﻔﺗا ﺐــﺴﺣ ﻪﺑ و ﺪﻧداﺘﺳﺮﻓ ﻪﮐ ﻮیزﻮﺑ ىرداپ ﺶیپ رد و ﺪیــﺳر داﺑآ ناﻬﺟ ﻪﺑ ناﻮﺧ ﻰﮕﻧﺮﻓ ﻪﺑ و ﺪید ار رﻮﮐﺬﻣ باﺘﮐ ﺖﺳا داﺑآ ناﻬﺟ ﻦﮐاﺳ نایرداپ ىاﻮﺸیپ ىرداپ و ﺪیامﻧ ﻪمﺟﺮﺗ ﻰﺳراﻓ ﻪﺑ ار باﺘﮐ نآ ﻪﮐ ﺪیﺳر ﺮﻃاﺧ ﻪﺑ

.(1-2 ،1387 ،ﻰﭽیر) «دﻮمﻧ ﺐیﻏﺮﺗ ﻢﻫ لاﺳ رد ﻰﭽیرﻮیﺗاﻣ ﻪﺘشﻮﻧ ﻪﻣاﻧ ﻦیﭼ باﺘﮐ ﻪﮐ ﺖــﺳا ﻰﻨﺘﻔﮔ ﻪﻧاﻔﺳﺄﺘﻣ .ﺪش ﺮﺸﺘﻨﻣ ﻦیﺟﻮﻟ تاﺤیﺿﻮﺗ اﺑ ﻰﺴمش ىﺮﺠﻫ 1387 ﻪﺘشاﺪﻨپ ﻰﮑی شاﻘﻧ ناﻣزﺪمﺤﻣ اﺑ ار ناﻣزﺪمﺤﻣ ﻦیا ﻦیﺟﻮﻟ ﻢﻧاﺧ .ﺖﺳا ﻪﺘﻓر اﻄﺧ ﺮﺑ ،هﺪﻧارﺬﮔ ناﺮیا رد ﻪﮐ دﻮﺧ ىاﺮﺘﮐد زﺗ ﻞﮐ رد و ﻦیﭼ ﻪﻌﻣاﺟ و ﮓﻨﻫﺮﻓ و ﺦیراﺗ باﺑ رد ﺪﻨمشزرا ﻊﺑاﻨﻣ زا ﻪﻣاﻧ ﻦیﭼ .ﺖﺳا ﻪﺘﻓای ﻒیﻟﺄﺗ ىﺮﺠﻫ 970 لاﺳ رد و ﺖﺳا ىﺮﺠﻫ ﻢﻫد هﺪﺳ رد ناﻣزﺪمﺤﻣ ﻪﺑ باﻄﺧ ﻪﮐ ﺖــﺳا ﺖﺳد رد اﺮﻐﻃﻼﻣ زا ىا ﻪﻣاﻧ زا ىا ﻪﺨــﺴﻧ اﺗ ﺪــﻫاﻮﺧ ﻰﻣ وا زا نآ رد و ﻪﺘــشﻮﻧ ناﻮــﺧ ﻰﮕﻧﺮﻓ ﻪﻣاﻧ ﻦیا زا .ﺪﻫد ﺖﻧاﻣا وا ﻪــﺑ ار ﻰﻏاﺮﻣ رداﻘﻟاﺪﺒﻋ ناــﺤﻟﻻا ﻊﻣاﺟ نﻮﭼ هدﻮﺑ عﻼﻃا ﺐﺣاﺻ ﻢﻫ ﻰﻘیﺳﻮﻣ رد ناﻣزﺪمﺤﻣ ﻪﮐ ﺖﺳاﺪیپ :هﺪﻣآ نآ تﻼمﺟ زا ﻰﮑی رد ،ﺖﺳا ﻰﻘیــﺳﻮﻣ ﻢﻠﻋ ﻦﻓ ﺮﻫاﻣ ﻪﮐ ناﻣزﺪمﺤﻣ زا ﻪﮐ ﻢﺘﻔﮔ»

«ﺪﻧاد ﻰﻣ بﻮﺧ ار ﻪﻟاﺳر ﻦیا ﻰﮕﻧﺮﻓ ناﻣزﺪمﺤﻣ ﻪﮐ ما هﺪیﻨــش .(ﻪﻣاﻧﺮیﻮﺼﺗ ،105 ،1387 ،ﻦیﺟﻮﻟ) ﺪﻨﻫ رد ار ناــﻣزﺪمﺤﻣ ﻪﮐ دﻮــش ﻰﻣ مﻮﻠﻌﻣ ﻪﻠمﺟ ﻦیا زا زاــﺑ ىاﺮﻐﻃﻼﻣ ﻪﮐ ﺖــﺳا ﻰﻨﺘﻔﮔ .ﺪﻧا هﺪﻧاﻮﺧ ﻰﻣ ﻰــﮕﻧﺮﻓ ناــﻣزﺪمﺤﻣ ﺮﻋاش ﻻﻼﺟ ازﺮیﻣ هاﺮمﻫ ﻪﮐ هدﻮﺑ دﻮﺧ ﺮﺼﻋ ناﺮﻋاــش زا ىﺪﻬــﺸﻣ ﺮﺴپ ﺶﺨﺑداﺮﻣ ﺖﻣﺪﺧ ﻪﺑ و ﺪﻨﮐ ﻰﻣ تﺮﺟاﻬﻣ ﺪﻨﻫ ﻪﺑ هﺪﻨــﺴیﻮﻧ و و دﻮش ﻰﻣ ىوزﻨﻣ ﺮیمﺸﮐ رد ماﺠﻧاﺮﺳ و ﺪیآ ﻰﻣرد ناﻬﺟ هاــش ﺮﮕید ﮏیدزﻧ و دﺪﻨﺑ ﻰﻣ وﺮﻓ ناﻬﺟ زا ﻢﺸﭼ ىﺮﺠﻫ ﻢﻫدزای هﺪﺳ ﺮﺧاوا رد ،5 ج ،1364 ،اﻔﺻ) دﻮــش ﻰﻣ هدﺮﭙــﺳ كاﺧ ﻪﺑ ﻢیﻠﮐ ﺐﻟاﻃﻮﺑا رﻮﮔ .(968 /2 ﺶﺨﺑ ىدای ﻊﺑاﻨﻣ رد ﺮــﮕید ﻢﺟﺮﺘﻣ ای ناﻮﺧ ﻰﮕﻧﺮﻓ ناــﻣزﺪمﺤﻣ زا ﻰﺤیﺴﻣ نایرداپ دزﻧ رد ﺪﻨﻫ رد ناﻨﭽمﻫ ﺖﺴیﻧ ﺪیﻌﺑ و دﻮش ﻰمﻧ

.ﺖﺳا ﻪﺘﺴﺑ وﺮﻓ ناﻬﺟ زا ﻢﺸﭼ اﺠﻧآ رد و هدﺮﮐ ﻰﻣ ﻰﮔﺪﻧز

(شاﻘن) زاﺳ یﮕنرﻓ ناﻣزﺪمﺤﻣ ـ2

نامیﻠﺳ هاش راﺑرد شاﻘﻧ ،زاﺳ ﻰﮕﻧﺮﻓ ناﻣزﺪمﺤﻣ ﻰﮔﺪﻧز باﺑ رد تاﻋﻼﻃا ناﺪﻘﻓ ﻦیا و ﺖــﺴیﻧ ﺖــﺳد رد ﻰﻧاﺪﻨﭼ عﻼﻃا ،ىﻮﻔﺻ ﻢﺟﺮﺘﻣ ای ناﻮﺧ ﻰﮕﻧﺮﻓ ناﻣزﺪمﺤﻣ ﻰﮔﺪﻧز ﻖیاﻘﺣ اﺗ هﺪش ﺐﺟﻮﻣ ﻰﺗاﮑﻧ ،وا هراﺑرد ﻖﺛﻮﻣ تاﻋﻼﻃا اﻬﻨﺗ .دﻮش دراو ىو ﻪﻣاﻨیﮔﺪﻧز رد رد وا .دﻮش ﻰﻣ داﻔﺘﺴﻣ اﻫ ﻰشاﻘﻧ رد وا دﻮﺟﻮﻣ ىاﻫ ﻢﻗر زا ﻪﮐ ﺖﺳا هدﻮﺑ ﻢﻗ ﻰﻟاﻫا زا ﻪﮐ ﺪﻨﮐ ﻰﻣ دای شرﺪپ زا دﻮﺧ ىاﻫ ﻢﻗر ﺮﺘــﺸیﺑ ﺐﺣاﺻ ىرﺪپ ﺐﺣاﺻ ﺮﮔا ﺪﻨﻣﺮﻨﻫ ًﻻﻮﺻا ﻪﮐ ﺖــﺳا ﻰﻨﺘﻔﮔ .ﺖﺳا ﻢﻗر رد ار شرﺪپ ماﻧ ،تﺮﺧاﻔﻣ باﺑ زا ،هدﻮﺑ ﺐــﺼﻨﻣ ﺐﺣاﺻ و ماﻧ وا ﻪﮐ ﻢیﻧاد ﻰمﻧ ناﻣزﺪمﺤﻣ رﺪــپ درﻮﻣ رد .دﺮﮐ ﻰﻣ ﺮﮐذ ﺶــیﻮﺧ ترﻮﺻ ﻞیﻟد ود ﻪﺑ ﺪیاــش وا ماﻧ ﺮﮐذ .ﻪﻧ ای هدﻮﺑ راﺪﻣاﻧ ىﺪﻨﻣﺮﻨﻫ :ﺪشاﺑ ﻪﺘﻓﺮﮔ و هدﻮﺑ ﻢﻗ ﺮﻬش ای و راﺑرد ﺮﺒﺘﻌﻣ لاﺟر زا ﻰمﻗ ﻒﺳﻮی جاﺣ ـ1 ىاﺮﺑ زا ناﻣزﺪمﺤﻣ ـ2 .ﺖﺳا هدوزﻓا ﻰﻣ ﺪﻧزﺮﻓ راﺒﺘﻋا ﺮﺑ ﺶﻣاﻧ ﺮﮐذ ﺶیاﻫ ﻢﻗر رد رﺪپ ماﻧ ﺮﮐذ ﺮــﺑ ،ناﻮﺧ ﻰﮕﻧﺮﻓ ناﻣزﺪمﺤﻣ زا زیامﺗ .ﺖﺳا هﺪیزرو ﺪیﮐﺄﺗ

،دﻮــش ﻰﻣ هﺪیمﻬﻓ شراﺛآ رد وا ىاﻫ ﻢﻗر زا ﻪﮐ ىﺮﮕید ى ﻪﺘﮑﻧ ﺖﺳا (.ـﻫ 1077ـ 1105) ىﻮﻔﺻ نامیﻠﺳ هاش راﺑرد رد ىو رﻮﻀﺣ ناﮔﺪﻨﺑ ﻦیﺮﺘمﮐ» :دزرو ﻰﻣ ﺪــیﮐﺄﺗ ناﺪﺑ ﺶیﻮﺧ ﺮﺛا ﺪﻨﭼ رد ﻪﮐ «... نامیﻠــﺳ هاش ﺖﻬﺟ ﻪﺑ ،1100 ناﻣزﺪمﺤﻣ ﻒــﺳﻮی ﻰﺟاﺣ ﻦﺑا اﻫ ﻢﻗر ﻦــیا زا .(741 و 734 /2 ،1369 ،ىزــیﺮﺒﺗ هداز ﻢــیﺮﮐ) و هدﻮﺑ ىﻮﻔﺻ نامیﻠــﺳ هاش راﺑرد ﻰشاﺑ شاﻘﻧ ىو ﻪﮐ ﺖــﺳاﺪیپ اﻬﻨﺗ نﻮﭼ .ﺪﻧاــﺸﻨﺑ شراﺛآ ىاپ رد ار دﻮﺧ ﻢﻗر و ماﻧ ﻪﺘــشاد ﻖﺣ هﺪﻣآ ﺦیراﻮﺗ .ﺖﺳا ﻪﺘشاد ار ﻰﻘﺣ ﻦیﻨﭼ هزاﺟا راﺑرد ﻰــشاﺑ شاﻘﻧ ار ىﻮﻔﺻ نامیﻠﺳ هاش ﺖﻨﻄﻠــﺳ ناﻣز تﺪﻣ ،ناﻣزﺪمﺤﻣ راﺛآ رد .دﺮیﮔ ﻰﻣ ﺶشﻮپ ﺖﺤﺗ ناﻣز ناداﺘﺳا زا ﮏی ماﺪﮐ ﺶیپ ناﻣزﺪمﺤﻣ ﻪﮐ ﻢیراﺪﻧ عﻼﻃا ﺖﺳاﺪیپ رﻮﺼﻣ ﻦیﻌﻣ راﺛآ زا ﻰﮑی ﻢﻗر زا ﻰﻟو ﺖﺳا هدﺮﮐ ىدﺮﮔاش رد .ﺖﺳا ﻪﺘشاد ناﻣزﺪمﺤﻣ ندﺮﮔ ﻪﺑ ىداﺘﺳا ﻖﺣ ًاﺮﻫاﻇ ىو ﻪﮐ ﻪﻨــﺳ ماﺮﺤﻟا ﻪﺠﺤیذ ﺮﻬــش ﻢﻫدزﻧاپ زور ﺦیراﺗ ﻪﺑ» :هﺪﻣآ ﻢﻗر ﻦیا .ﺪش ﻖــﺸﻣ ﻪﻧاﻔیﻠﮑﺗ ﻰﺑ ناﻣزاﻗآ ﻰﻧاﺑﺮﻬﻣ ىﺪﻧزﺮﻓ ﺖﻬﺟ ﻪﺑ 1066 .(740 ،نامﻫ) «رﻮﺼﻣ ﻦیﻌﻣ ﻪﻘﺸﻣ .داﺑ كراﺒﻣ ىاﺮﺑ داﺘﺳا ًﻻﻮمﻌﻣ ،ىدﺮﮔاــش ـ داﺘــﺳا ماﻈﻧ رد ﻪﮐ ﻢیﻧاد ﻰﻣ ﻰﺣاﺮﻃ اﻫراﺑ نآ ىور زا دﺮﮔاش و هدز ﻰﻣ ﺶﻘﻧ ار ﻰﺣﺮﻃ دﺮﮔاــش ﻪﺑ ناداﺘﺳا ناﺪﻧزﺮﻓ نﻮﭽمﻫ نادﺮﮔاــش و ﺖﺳا هدﺮﮐ ﻰﻣ ﻖﺸﻣ و ﻦیﻨﺳ رد راﮔزور ﻦیا رد ناﻣزﺪمﺤﻣ ﻪﮐ اﺠﻧآ زا .ﺪﻧﺪﻣآ ﻰﻣ باﺴﺣ ناداﺘﺳا ﻦیﺑ ﻪﮐ هﺪیﻣاﻧ «ناﻣز اﻗآ» ار وا رﻮﺼﻣ ﻦیﻌﻣ ،هدﻮﺑ ﻰﻧاﻮﺟ ﺮیﻮﺼﺗ ﻦیا رﻮﺼﻣ ﻦیﻌﻣ ﻪﮐ ﺖﺳاﺪیپ .ﺖﺳا هدﻮﺑ لﻮمﻌﻣ نادﺮﮔاش و ﺾﺤﻣ ﻪﮑﻠﺑ ،ناــﻣزﺪمﺤﻣ ىدﺮﮔاــش ﻖــﺸﻣ و ﻒیﻠﮑﺗ ىاﺮﺑ ﻪﻧ ار ﺦیراﺗ ﻦیا زا ﻪﮐ ىﺮﮕید ﻪﺘﮑﻧ .ﺖــﺳا هﺪیــﺸﮐ ىو ىاﺮﺑ ىراﮔدای رد ناﻣزﺪمﺤﻣ رﻮﻀﺣ ،دﺮﮐ طاﺒﻨﺘﺳا ناﻮﺗ ﻰﻣ ىﺮﺠﻫ 1066 ﻰﻨﻌی ناﻮﺧ ﻰﮕﻧﺮﻓ ناﻣزﺪمﺤﻣ ﻪﮑﻧآ لاﺣ و هدﻮﺑ ناﻬﻔﺻا رد دﺮﮔاش ماﻘﻣ .ﺖﺳا هدﺮﺑ ﻰﻣ ﺮﺴﺑ اﻫ ﺖیﻠﻣﺮﮐ دزﻧ ایﻟاﺘیا رد ناﻣز ﻦیا رد (ﻢﺟﺮﺘﻣ) ای» ﻢﻗر ،ﻰــﻧاﻮﺟ مایا رد هﮋــیﻮﺑ ،ناﻣزﺪمﺤﻣ ﻢــﻗر ﻦیﺮﺗ ﻢﻬﻣ ناﻬﻔﺻا ىﺮﮔراﮕﻧ ﺐﺘﮑﻣ زا هﮋیﻮﺑ ،هرود ﻦیا رد .ﺖﺳا «ناﻣزﻟا ﺐﺣاﺻ ﻰﻋامﺘﺟا نﺄــش و ماﻧ ﺐﺣاﺻ ناﺮیا ﻪﻌﻣاﺟ رد ناﺪﻨﻣﺮﻨﻫ ،ﺪﻌﺑ ﻪــﺑ ار ﻰمﻗر ًﻻﻮمﻌﻣ ،مدﺮﻣ ﻪﻣاﻋ ﻦیﺑ رد ﺖیﻟﻮﺒﻘﻣ ىاﺮﺑ زا اﻬﻧآ .ﺪﻧﻮش ﻰﻣ ماﻧ ىواﺣ ﻢﻫ و ﻰﺒﻫﺬﻣ مﻮﻬﻔﻣ ﮏی هﺪﻧرادﺮﺑرد ﻢﻫ ﻪﮐ ﺪﻨﺘﺴﺑ ﻰﻣ راﮑﺑ ﺖﺳا ﻰﻧاﺪﻨﻣﺮﻨﻫ ﻦیﺘﺴﺨﻧ ﻪﻠمﺟ زا ناﻣزﺪمﺤﻣ .دﻮﺑ شداﺘﺳا و دﻮﺧ هداﻔﺘﺳا .ﺖﺳا هدﺮﮐ رایﺘﺧا ﻮﻠﻬپود ﻰﺗراﺒﻋ دﻮﺧ ﻢﻗر ﻊﺠﺳ ىاﺮﺑ ﻪﮐ :ﺪشاﺑ دﻮﺼﻘﻣ ﻪﺳ ﺮﺑ ﻞمﺘﺸﻣ ﺪﻧاﻮﺗ ﻰﻣ «ناﻣزﻟا ﺐﺣاﺻ ای» ﻢﻗر زا وا ،ناﻣزﺪمﺤﻣ ،دﻮﺧ ماﻧ ﻪﺑ هراشا ـ2 ؛ﺖشاد ناﻣز ماﻣا ماﻧ ﻪﺑ هراشا ـ1 ﻪﮐ ﺖشاد ناﻮﺧ ﻰﮕﻧﺮﻓ ناﻣزﺪمﺤﻣ اﺑ ىو زیامﺗ ﻪﺑ هراشا ـ3 ؛ﺖشاد .دﻮﺑ هﺪﻣآرد ﻰﺤیﺴﻣ ﻦید ﻪﺑ ﮓﻧﺮﻓ رد رد ود ﺮﻫ ﻪﮐ ﻪﺘــشاد رداﺮﺑ ود ناﻣزﺪمﺤﻣ ﻪــﮐ ﻢیراد غاﺮــﺳ و ﻢیﻫاﺮﺑاﺪمﺤﻣ ﻰﻨﻌی :ﺪﻧا هدﺮﮐ ﻰﻣ راﮐ ىﻮﻔﺻ نامیﻠــﺳ هاش راﺑرد رد ار راﺑرد «ﻰﻧاﻄﻠــﺳ ﺐﺗاﮐ» ماﻘﻣ ﻢیﻫاﺮﺑاﺪمﺤﻣ .ﺪــمﺤﻣ ﻰﺟاﺣ .(743 ،نامﻫ) ﺖــﺳاﺪیپ وا دﺪﻌﺘﻣ ماﻗرا زا ﻦیا و دﻮﺑ اراد ﺖﺑاﺘﮐ ﻪﺘﺴﺟﺮﺑ ناﺪﻨﻣﺮﻨﻫ زا ىزاﺳ ناﺪمﻠﻗ و ﻰشاﻘﻧ رد ﻢﻫ ﺪمﺤﻣ ﻰﺟاﺣ ﻰشاﺑ شاﻘﻧ ماﻘﻣ ناﻣزﺪمﺤﻣ ﺖﻘیﻘﺣ رد .ﺪش ﻰﻣ بﻮﺴﺤﻣ نارود ﻰشاﺑ طاﻄﺧ ماﻘﻣ ﻢﻫ ﻢیﻫاﺮﺑاﺪمﺤﻣ و ىﻮﻔﺻ نامیﻠــﺳ هاش راﺑرد رداﺮﺑ ناﻣزﺪمﺤﻣ مﻮــﻠﻌﻣ راﺮﻗ زا .ﺪﻨﺘــشاد هﺪﻬﻋ ﻪﺑ ار وا راــﺑرد

ﺮﺘﻬﮐ رداﺮﺑ ﺪمﺤﻣ ﻰﺟاﺣ و ﻰﻄــﺳو رداﺮﺑ ﻢیﻫاﺮﺑاﺪمﺤﻣ و ﺮﺗ گرزﺑ .ﺖﺳا هدﻮﺑ ناﻬﻔﺻا ناداﺘﺳا ﺮﺑ هوﻼﻋ ار ىزاــﺳ ﻰﮕﻧﺮﻓ هﻮیش ،ناﻣزﺪمﺤﻣ زا ،ﻰﺳاﺒﻋ ﻊیﻔشﺪمﺤﻣ ،ﻰــﺳاﺒﻋ ﻰﺨیــش ،رﻮﺼﻣ ﻦیﻌﻣ نﻮﭽمﻫ رد ﻪﮐ هﺮیﻏ و راﮐﻮﻟ ،ﻞــﺠﻧآ نﻮﭽمﻫ اﻬﻧآ راﺛآ و ﻰﮕﻧﺮﻓ ناداﺘــﺳا و ﻰپاﭼ ىاﻫ ﻰشاﻘﻧ زا زیﻧ و ﺪﻧدﺮﮐ ﻰﻣ راﮐ مود ساﺒﻋ هاــش راﺑرد ﺖﺳا ﺖﺳد رد ﺪﻨﭼ ىراﺛآ ىو زا .ﺖﺳا ﻪﺘﻓﺮﮔ اﺮﻓ ﮓﻧﺮﻓ ىا ﻪمﺳاﺑ اﻬﻧآ ﻦیﺮﺗ ﻢﻬﻣ .ﺖﺳا هدﺮﮐ ﺪیﻠﻘﺗ ﻰیاپورا ناــشاﻘﻧ راﺛآ ىور زا ﻪﮐ هﺪش ﺐﺟﻮﻣ ﻪﮐ ﺖﺳا ﻰﺤیﺴﻣ ﻦیﻣاﻀﻣ زا ﻮﻠﺑاﺗ ﺶــش ﻪﺑ ﮏیدزﻧ ﻪمﻫ .ﺪﻧﺮیﮕﺑ هاﺒﺘــشا ﻢﺟﺮﺘﻣ ناﻣزﺪمﺤﻣ اﺑ ار شاﻘﻧ ناﻣزﺪمﺤﻣ هﮋیو ىا ﻪﻗﻼﻋ ﻪﮐ هﺪش راﮐ نامیﻠﺳ هاش ﺖــﺳاﻮﺧرد ﻪﺑ اﻨﺑ راﺛآ ﻦیا .ﺖشاد ﻰﺒﻫﺬﻣ ﻦیﻣاﻀﻣ ﻪﺑ و ﻰﻠﻋﺪمﺤﻣ ﻰﮑی :ﺖــشاد ﺪﻧزﺮﻓ ود مﻮﻠﻌﻣ راﺮﻗ زا ناﻣزﺪمﺤﻣ ناشراﺛآ رد و ﺪﻧا هدﻮﺑ شاﻘﻧ وا ﺪﻧزﺮﻓ ود ﺮﻫ .ﻒﺳﻮیﺪمﺤﻣ ىﺮﮕید هاش زا ﻪﮐ ىﺮیﻮﺼﺗ رد ﻰﻠﻋﺪمﺤﻣ .ﺪﻧا هدﺮﮐ هراشا ناــشرﺪپ ماﻧ ﻪﺑ ترﻮﺻ ﻪﺑ ار دﻮﺧ ﻢﻗر هﺪیﺸﮐ وا نایراﺑرد و ىﻮﻔﺻ ﻦیﺴﺣ ناﻄﻠﺳ ﻢﻫ ﻒﺳﻮیﺪمﺤﻣ .ﺖﺳا هدروآ «1133 ناﻣزﺪمﺤﻣ ﻦﺑ ﻰﻠﻋﺪمﺤﻣ»

هداﻔﺘﺳا «1132 ناﻣزاﻗآ ﻦﺑ ﻒﺳﻮیﺪمﺤﻣ» ﻢﻗر زا ﻰﻧاﺪمﻠﻗ ىور ﺮﺑ ىور ﺮﺑ ﻰﻠﻋﺪمﺤﻣ ﻢﻗر زا ،ﻪﺘشﺬﮔ اﻬﻨیا زا .(742 ،نامﻫ) ﺪﻨﮐ ﻰﻣ ﻪﮐ ﻢیﺑای ﻰﻣرد ،دﻮــش ﻰﻣ ىراﺪﻬﮕﻧ ژاﺘیﻣرا رد هزوﺮﻣا ﻪﮐ ﻰﻧاﺪمﻠﻗ رد ىو نﻮﭼ .ﺖﺳا ﻪﺘشﺬﮔرد ىﺮﺠﻫ 1112 لاﺳ رد ناﻣزﺪمﺤﻣ هداﻔﺘــﺳا «1112 ،ناﻣزﺪمﺤﻣ مﻮﺣﺮﻣ ﻦﺑ ﻰﻠﻋﺪمﺤﻣ» زا دﻮﺧ ﻢﻗر .(^{LukounineandIvanov}, ¹⁹⁹⁶, ²¹⁵) ﺪﻨﮐ ﻰﻣ

هابﺘﺷا یﺑای هشیر ـ3

ناﻣزﺪمﺤﻣ اــﺗ ﺪﻫد ﻰﻣ خر ىﻮﻬــﺳ و هاﺒﺘــشا ﻪــﭼ ﻪــﮑﻨیا (شاﻘﻧ) زاــﺳ ﻰﮕﻧﺮﻓ ناﻣزﺪمﺤﻣ ىاــﺟ ،(ﻢﺟﺮﺘﻣ) ناﻮــﺧ ﻰﮕﻧﺮﻓ شاﻘﻧ ناﻣزﺪمﺤﻣ نایز ﻪﺑ ﻢــﺳا ود ﻦیا ىزیﻣآ ﻢﻫ و ﺪﻨیــﺸﻧ ﻰﻣ ﻪﻣاﻧﺮﻔﺳ ﻰﺴیﻠﮕﻧا ﻪمﺟﺮﺗ رد ار نآ ﻪــﺸیر ﺪیاﺑ ﻰﻣ ،دﻮش ﻰﻣ مامﺗ ﻪﻣاﻧﺮﻔﺳ .م 1907 لاﺳ رد ³ﻦیاورا مایﻠیو .دﺮﮐ ﻮﺠﺘﺴﺟ ﻰﭽﺗﻮﻧاﻣ ﻰﻀﻌﺑ هراﺑرد وا .ﺪــﻧادﺮﮔ ﻰﻣﺮﺑ ﻰــﺴیﻠﮕﻧا ناﺑز ﻪــﺑ ار ﻰــﭽﺗﻮﻧاﻣ ﺮﺗ ﺶیپ .ﺪیازﻓا ﻰﻣ ﻪــمﺟﺮﺗ ﺮﺑ ﻰــﺗاﺤیﺿﻮﺗ ﻰﭽﺗﻮﻧاﻣ ﺐــﻟاﻄﻣ زا ىو ندﻮﺑ شاﻘﻧ زا ،ناﻣزﺪمﺤﻣ زا ﺖﺒﺤﺻ رد ﻰﭽﺗﻮﻧاﻣ ﻪﮐ ﻢــیﺘﻔﮔ رﻮﻀﺣ ﻪﺑ دﻮﺧ ﻪمﺟﺮﺗ رد ﻦیاورا ﻪﮐ ﻰــﻣاﮕﻨﻫ .ﺪﻨﮐ ﻰمﻧ ﻰﺘﺒﺤﺻ ﻪیشاﺣ ﻰﭽﺗﻮﻧاﻣ ﺐﻟاﻄﻣ ﺮﺑ ،ﺪــﺳر ﻰﻣ ﻪﻣاﻧﺮﻔــﺳ رد ناﻣزﺪمﺤﻣ ﻪﺑ ﻊﺟار ﻰﺑﺮﻏ و ﻰﻗﺮش ﻊﺑاﻨﻣ رد ﻪﺘﺴﻧاﻮﺘﻧ ﻪﮐ ﺪﺴیﻮﻧ ﻰﻣ و ﺪﻧز ﻰﻣ :ﺪیازﻓا ﻰﻣ ﺪﻌﺑ و ﺪﻨﮐ اﺪیپ ﻰﺗاﻋﻼﻃا وا هراشا درﻮﻣ ناﻣزﺪمﺤﻣ ﻪﮐ ﺖﺳا ﺪﻘﺘﻌﻣ ﺲیﻟا.گ.آ ىاﻗآ اﻣا»

هراﮕﻧ ﻪﺳ وا زا ﻪﮐ ﺖﺳا ماﻧ ﻦیمﻫ اﺑ ﻰــشاﻘﻧ ًﻼمﺘﺤﻣ ﻰﭽﺗﻮﻧاﻣ ایﻧاﺘیﺮﺑ هزﻮﻣ ﻰﻣاﻈﻧ ﻪﺴمﺧ ﻪﺨﺴﻧ رد راد ﺦیراﺗ هﺪش ءاﻀﻣا و اﺒیز .ﺖﺳا دﻮﺟﻮﻣ ²²/^b, ^213a/^203b ىاﻫ گﺮﺑ ^or.²⁶⁵ هرامش ﻪﺑ ﻰﻟو ﺖﺳا راﮑﻧا ﻞﺑاﻗ ﺮیﻏ اﻫ هراﮕﻧ ﻦیا رد ﻰیاپورا ﻰــشاﻘﻧ ﺮیﺛﺄﺗ ﺖﺴﻧآ زا ﺮﺗﺮید ىدوﺪﺣ اﺗ 1675ـ 76 /1086 ﻰﻨﻌی اﻬﻧآ ﺦیراﺗ

ﺖﻘﺑاﻄﻣ .م 1660 لاــﺳ دوﺪﺣ ﻰﻨﻌی ﻰﭽﺗﻮﻧاﻣ ناﺘــﺳاد اﺑ ﻪﮐ 1667) مود ساﺒﻋ هاــش گﺮﻣ زا ﺲپ ًﻻامﺘﺣا دﺮﻣ ﻦیا اﻣا .ﺪﻨﮐ رد وا ﻪﻟاﻘﻣ ﻪﮐ ⁴كرﻼﮐ راﭙﺳاﮐﺮﺳ .ﺖﺳا ﻪﺘــﺸﮔﺮﺑ ناﺮیا ﻪﺑ (.م ﺮیﺛﺄﺗ ﻪﺑ ﻊﺟار ،[56 هرامش ،1896 ﺮﺒﺘﮐا 7 ﺪﻠﺟ] ﺪﻨﻣﺮﻨﻫ ﻪﻠﺠﻣ ﺖشاد راﻬﻇا ﻦﻣ ﻪﺑ ،ﺖــﺳا هﺪش ﺮــﺸﺘﻨﻣ ناﺮیا ﺮﻨﻫ رد ﻞﺋاﻓار ،ﻪﺘشاد رﻮﻀﺣ ناﺮیا رد .م 1874ـ 76 ىاﻫ لاــﺳ رد ﻪﮐ ﻰﻧاﻣز ﻰﻧاﺮیا ﻦﺗ هدزاود ﻪﮐ ﺪﻧدﻮﺑ ﺪﻘﺘﻌﻣ باــﺘﮐ ناﺒﻫﺬﻣ و ناﺮﮔراﮕﻧ اﺠﻧآ رد ﻰﻀﻌﺑ .ﺪﻨﺘﻓر مر ﻪﺑ ﻞیﺼﺤﺗ ىاﺮﺑ ساﺒﻋ هاــش ناﻣز رد .ﺪﻧﺪﻧاﻣ اپورا رد و ﺪﻧﺪش ﻰﺤیــﺴﻣ ﻢﻫ ﻰﻀﻌﺑ و ﺪﻧدﺮﻣ و ﺪﻧﺪﻧاﻣ .(17 ،2 ج ،1907) «ﺪﻧدﺮﮐ ﻰﻣ ﻰﮔﺪﻧز ﻮﮔرﻮﺑ رد مر رد اﻬﻧآ ،ﺖــﺳا ﻰﭽﺗﻮﻧاﻣ ﺐﻟاﻄﻣ ﺮﺑ ﻦیاورا ىاﻫ هدوزﻓا ﻪﮐ تاراﺒﻋ ﻦیا ﺐﻟاﻄﻣ ﻦیا ﻪﮐ ﻰﺴﮐ ﻦیﺘﺴﺨﻧ .دزاﺳ ﻰﻣ ﻢﻫاﺮﻓ ار هاﺒﺘشا تاﺒﺟﻮﻣ ،دروآ ﻰﻣ ﺶﺑاﺘﮐ رد .م 1911 لاــﺳ رد و دراﺪــﻨپ ﻰﻣ ﻰــﻌﻗاو ار ﺪﻨﻫ رد اﺒیز ىاﻫﺮﻨﻫ ﺦیراﺗ» باﺘﮐ رد ﻪﮐ ﺖﺳا ⁵ﺖیمﺳا ﺖﻨﺴﻨیو :ﺪﺴیﻮﻧ ﻰﻣ «نﻼیﺳ و ﻰﺼﺨش ﻪﻠمﺟ زا ﻰﻧاﺮیا نادﺮﮔاش زا ىا هﺪﻋ مود ساﺒﻋ هاش»

رد رﻮﮐﺬﻣ ﺺﺨش و ﺪﻨﮐ ﻰﻣ مازﻋا مر ﺮﻬش ﻪﺑ ار ناﻣزﺪمﺤﻣ ماﻧ ﻪﺑ و دراﺬﮔ ﻰﻣ ناﻣزﻮﻟﻮﺋاپ ار دﻮﺧ ماﻧ و دوﺮﮔ ﻰﻣ ﻰﺤیﺴﻣ ﻦید ﻪﺑ اﺠﻧآ ﻦید زا ىو ﻪﮐ ﺪﻨمﻬﻓ ﻰﻣ نﻮﭼ ناﺮیا ﻪﺑ ﺖﺸﮔزاﺑ ﻊﻗﻮﻣ رد ﺲﭙﺳ راﺑرد ﻪﺑ و دزیﺮﮔ ﻰﻣ ﺪﻨﻫ ﻪﺑ مود ساﺒﻋ هاش سﺮﺗ زا ،ﻪﺘﺸﮔﺮﺑ دﻮﺧ ﺪﺑای ﻰﻣ ﺮیمﺸﮐ رد ىراد ﺐﺼﻨﻣ ﺖمﺳ اﺠﻧآ رد و دور ﻰﻣ ناﻬﺟ هاش ناﺮیﮕﺑ ىرﺮﻘﻣ باﺴﺣ رد نﻮﭼ ﺐیز ﮓﻧروا نﺪﻣآ راﮐ ىور زا ﺲپ و دﻮــش ﻰﻣ راﺮﻗ ﺐیز ﮓﻧروا رﻮﺘــﺳد ﻪﺑ دﻮﺑ هداد ىور ﻰﺗاﻓﻼﺘﺧا «ﺪﻨﻨﮐ ﻰﻓﺮﻌﻣ ﺮیمﺸﮐ رد ﻰﺘﻟود ﻪﻧاﺨﻧاﻮید ﻪﺑ ار دﻮﺧ اﻬﻧآ ﻰﮕﻠمﺟ .(727 ،2 ﺪﻠﺟ ،1369 ،ىزیﺮﺒﺗ هداز ﻢیﺮﮐ زا ﻞﻘﻧ ﻪﺑ ؛266 ،1911)

ZurOrientalischen) ^altertum ناﻮﻨﻋ اﺑ ﻰﺸیﺮﺗا ﻪیﺮﺸﻧ ﮏی ﻪــﮐ (^{SkundewomJosefVonKarabaek} (^Viene, ¹⁹¹¹) رد هدﻮﺑ ﮏﭼاﺑ اراﮐ نﻮﻓ فزﻮی ﻰﺸیﺮﺗا ساﻨــش قﺮش هراﺑرد ،ًاﺮﻫاﻇ ار ﺖیمﺳا ﺐﻟاﻄﻣ مﻮﺳ ﺪﻠﺟ 42 ﻪﺤﻔﺻ رد ىدﻼیﻣ 1911 لاــﺳ تاﻗﻼﻣ» ﻪﮐ ار ناﮔرﻮﻣ ﻪــﺴمﺧ ىاﻫ هراﮕﻧ زا ﻰﮑی و ﺪﻨﮐ ﻰﻣ راﺮﮑﺗ

زیﻧ ار ناﻣزﺪمﺤﻣ ﻢﻗر و دزاــﺳ ﻰﻣ ﺮــﺸﺘﻨﻣ ،دﻮﺑ «ﻢیﺮﻣ و ﺖﺑازیﻟا ار دﻮﺧ باﺘﮐ ﻦیﺗراﻣ .م 1912 لاﺳ رد ﻰﻨﻌی ﺪﻌﺑ لاﺳ ﮏی .دروآ ﻰﻣ نﺪﻨﻟ رد «ﻪیﮐﺮﺗ و ﺪﻨﻫ و ناﺮیا ناشاﻘﻧ و ىﺮﮔراﮕﻧ ﻰشاﻘﻧ» ى هراﺑرد ﻢﻫ هراﮕﻧ ود و ﺪﻨﮐ ﻰﻣ راﺮﮑﺗ ار ﺐﻟاﻄﻣ نامﻫ و ﺮــﺸﺘﻨﻣ ﺪﻠﺟ ود رد ﻦیاورا ﻰﻧز ﻪیشاﺣ ﺐیﺗﺮﺗ ﻦیﺪﺑ .(173 ﻪﺣﻮﻟ) دروآ ﻰﻣ ناﻣزﺪمﺤﻣ زا

6ﺲﺘﻟﻮش ﺮﺘﻟاو ﻰﺘﺣ و ﺪﺑای ﻰﻣ ﻰﻌﻗاو ترﻮﺻ ﻰﭽﺗﻮﻧاﻣ ﻪﻣاﻧﺮﻔــﺳ ﺮﺑ رد ﻪﮐ ناﺮیا ﻰﻣﻼﺳا ىﺮﮔراﮕﻧ باﺘﮐ رد ىدﻼیﻣ 1914 لاــﺳ رد ﺐﻟاﻄﻣ ،نآ 203 اــﺗ 195 تاﺤﻔﺻ رد ﺪﻫد ﻰﻣ راــﺸﺘﻧا ﮏیزﭙیﻻ ار ناﻣزﺪمﺤﻣ راﺛآ زا ﻰﮑی ﻰﺳراﻓ ﻢﻗر و ﺪﻨﮐ ﻰﻣ راﺮﮑﺗ ار ﻦیــﺸیپ .(727 ـ 28 /2 ج ،1969 ،ىزیﺮﺒﺗ هداز ﻢیﺮﮐ) دزاﺳ ﻰﻣ ﺮﺸﺘﻨﻣ ﻪﺑ) ناﺮیا ىﺮﮔراﮕﻧ باﺘﮐ رد .م 1929 لاــﺳ رد نایــﺴیﮐاﺳ ﻰﻧاﺮیا ﻰشاﻘﻧ ﺦیراﺗ باﺘﮐ رد ىﺮﮔ و ﻦﺴﻨیﮑﻠیو و نﻮیﻨیﺑ (ﻪﺴﻧاﺮﻓ باﺘﮐ رد «ناﺮیا ىﺮﮔراﮕﻧ» رد ﻞﻧﻮﮐ ﺖــﺴﻧرا ،.م 1933 لاــﺳ رد ناﻮیا و .م 1939 لاــﺳ رد پﻮپ ىراﺘﺳاﺮیو اﺑ ناﺮیا ﺮﻨﻫ ﻰــﺳرﺮﺑ ﻰﮕﻠمﺟ ،.م 1964 لاﺳ رد ﻞﺻﻻا ﻰﺳور ىﻮﺴﻧاﺮﻓ هوﮋپﺮﻨﻫ ﻦیﮐﻮﭽﺳ ﺪﻨﻨﮐ ﻰﻣ راﺮﮑﺗ ،هدﻮﺑ ﻢﻫ ناــییاپورا ﻊﺒﻃ باﺑ ﻪﮐ ار هاﺒﺘــشا نامﻫ باﺗ و بآﺮپ ىا ﻪﻟاﻘﻣ ﻦﺘــشﻮﻧ اﺑ ءاﮐذ ﻰیﺤی مﻮﺣﺮﻣ زیﻧ ناﺮــیا رد و نایﺑﺮﻏ تاﻫاﺒﺘشا ﺮﺑ 1341 لاﺳ ﻦﺨﺳ ﻪﻠﺠﻣ رد ناﻣزﺪمﺤﻣ هراﺑرد هﻮﻠﺟ ﻰﻌﻗاو ﺮﺘــﺸیﺑ ﻪﭼﺮﻫ ار ﺐﻠﻄﻣ و ﺪﻧز ﻰﻣ ﺪیﮐﺄﺗ و ﺪییﺄﺗ ﺮــﻬُﻣ زا ناﻫوﮋپﺮﻨﻫ زا ﻰﻀﻌﺑ ﻢﺘﺴیﺑ هﺪﺳ مود ﻪمیﻧ رد ﻪﮑﻨیا اﺗ ،ﺪﻫد ﻰﻣ باﺑ و ﺪﻨﻨﮐ ﻰﻣ ﺪیدﺮﺗ و ﮏیﮑﺸﺗ درﻮﻣ ﻦیا رد ﻰﺳور ﻒﻧاﻮیا ﻪﻠمﺟ تاﻫاﺒﺘشا ﻰﺑای ﻪﺸیر و ﻰﻠﺻا ﻊﺑاﻨﻣ ﻪﺑ عﻮﺟر اﺑ ار ﻪﻧاﻘﻘﺤﻣ ﻰشرازﮔ لاﺳ رد ﺶﺑاﺘﮐ مود ﺪﻠﺟ رد ﻢﻫ ىزیﺮﺒﺗ هداز ﻢیﺮﮐ و ﺪﻨیاــﺸﮔ ﻰﻣ رد نایﺑﺮﻏ تاﻫاﺒﺘشا ﺮﺑ دﻮش ﻰﻣ ﺮﺸﺘﻨﻣ نﺪﻨﻟ رد ﻪﮐ ﻰﺴمش 1369 ﻪﮐ) ﻪﺑوﺮﮔ ﺖﺴﻧرا ﺮﺴمﻫ ⁷زمیﺳ رﻮﻨیﻟا .دﺮیﮔ ﻰﻣ هدﺮﺧ ﻪﻨیﻣز ﻦیا

IslamicArt ﻪﻠﺠﻣ رد ،(دﻮﺑ هﺪش ﻰﺗاﻫاﺒﺘــشا ﻦیﻨﭼ ﺐﮑﺗﺮﻣ دﻮﺧ ناﻣزﺪمﺤﻣ هراﺑرد ﻰﻫاﺒﺘشا ﻦیﻨﭼ ﻪﮐ دﺮیﺬپ ﻰﻣ .م 2001 لاﺳ رد .ﺖﺳا ﻪﺘﻓﺮﮔ ترﻮﺻ

هجﯿﺘن

ﺖﻓایرد ﻰﺘﺣار ﻪــﺑ ناﻮﺗ ﻰﻣ ﺪــش شرازﮔ ﻪﮐ ﻰﺗاﻋﻼﻃا زا ﻰﮔﺪﻧز ناﻣزﺪمﺤﻣ ود ،ىﺮﺠﻫ ﻢﻫدزای هﺪــﺳ مود ﻪمیﻧ رد ﻪﮐ ىﺮﮕید و ﻢﺟﺮﺘﻣ ای ناﻮــﺧ ﻰﮕﻧﺮﻓ ناﻣزﺪمﺤﻣ ﻰﮑی ،هدﺮــﮐ ﻰﻣ زا ناﻮﺧ ﻰﮕﻧﺮﻓ ناﻣزﺪمﺤﻣ .شاــﻘﻧ ای زاــﺳ ﻰﮕﻧﺮﻓ ناﻣزﺪمﺤﻣ اﻫ ﺖیﻠﻣﺮﮐ دزﻧ ﻪﺑ ﻰیایﻟاﺘیا ناﺑز ىﺮیﮔاﺮﻓ ىاﺮﺑ ﻰﻧاﻮﺟﻮﻧ نارود راﺑرد رد ﻢﺟﺮﺘﻣ ناﻮﻨﻋ ﻪــﺑ اﻫﺪﻌﺑ اﺗ دﻮــش ﻰﻣ مازﻋا ایﻟاﺘیا رد ماﻧ و ﺪیاﺮﮔ ﻰﻣ ﺖیﺤیﺴﻣ ﻦید ﻪﺑ ایﻟاﺘیا رد ىو .ﺪﻨﮐ راﮐ ناﺮیا ﻪمﻫ اﺑ ،ناﺮیا ﻪﺑ ﺖﺸﮔزاﺑ ﻊﻗﻮﻣ رد و ﺪﻬﻧ ﻰﻣ دﻮﺧ ﺮﺑ ناﻣزﻮﻟﻮﺋاپ ﺮیزﮔاﻧ ﻪﺑ وا و ﺪﻧﻮش ﻰﻣ ﻪﻟﺄــﺴﻣ ﻦیا ﻪﺟﻮﺘﻣ ءامﻠﻋ ،ىراﮐ ناﻬﻨپ ﻪﺑ و دﻮش ﻰﻣ ناﻬﺟ هاش راﺑرد دراو اﺠﻧآ رد و دزیﺮﮔ ﻰﻣ ﺪﻨﻫ ﻪﺑ ﺮیمﺸﮐ رد ﺐیز ﮓﻧروا ناﻣز رد وا .ﺪﺑای ﻰﻣ ﺖﺳد ﻻاو ﻰﺒﺻاﻨﻣ ﺮﻧﻮیــﺴﻣ و ﻎﱢﻠَﺒُﻣ ﻰﭽﺗﻮﻧاﻣ ﻮﻟﻮﮑیﻧ اﺑ اﺠﻧآ رد و ﺪﺑای ﻰﻣ رﻮــﻀﺣ شا ﻪﻣاﻧﺮﻔﺳ رد ﻰﭽﺗﻮﻧاﻣ و دﻮــش ﻰﻣ اﻨشآ ﻰیایﻟاﺘیا ﻰﺤیــﺴﻣ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ وا زا زﮔﺮﻫ ﻰﻟو ﺪــﺴیﻮﻧ ﻰﻣ ﻰیاﻨشآ ﻦیا زا ىا ﻪمــش

ﻰــﺴیﻠﮕﻧا ﻢﺟﺮﺘﻣ ىاﻫ هدوزﻓا زا ﻪﺘﮑﻧ ﻦیا و ﺪﻨﮐ ﻰمﻧ دای شاﻘﻧ وا و دﻮش ﻰﻣ ناﻫوﮋپﺮﻨﻫ هاﺒﺘــشا ﺐﺟﻮﻣ ﻪﮐ ﺖﺳوا ﻪﻣاﻧﺮﻔــﺳ ﻰﮔﺪﻧز ﻊیاﻗو و ﺪﻧﺮیﮔ ﻰﻣ زاــﺳ ﻰﮕﻧﺮﻓ ناﻣزﺪمﺤﻣ ىاﺟ ﻪــﺑ ار ناﻣزﺪمﺤﻣ .ﺪﻨﻫد ﻰﻣ ﻢیمﻌﺗ شاﻘﻧ ناــﻣزﺪمﺤﻣ درﻮﻣ رد ار وا ﻪﮐ ﺪﻧادﺮﮔ ﻰﻣﺮﺑ ﻰــﺳراﻓ ناﺑز ﻪﺑ ار باﺘﮐ ﻦیﺪﻨﭼ ناﻮﺧ ﻰﮕﻧﺮﻓ ناﺮیا رد ًاﺮیﺧا ﻪــﮐ ﺖــﺳا ﻰﭽیرﻮیﺗاﻣ ﻪﺘــشﻮﻧ ﻪﻣاﻧ ﻦیﭼ ﻰﮑی ﻰﺘﺳد ﻢﻫ ﻰﻘیﺳﻮﻣ رد مﻮﻠﻌﻣ راﺮﻗ زا وا .ﺖــﺳا هﺪــش ﺮﺸﺘﻨﻣ .ﺖﺳا ﻪﺘشاد تاﻋﻼﻃا شاﻘﻧ ای زاــﺳ ﻰﮕﻧﺮﻓ ناﻣزﺪمﺤﻣ ﻰﮔﺪﻧز درﻮﻣ رد وا ىاــﻫ ﻢﻗر زا ﻪــﮑﻨیا زــﺟ ﺖــﺴیﻧ سﺮﺘــﺳد رد ﻰــﻧاﺪﻨﭼ راﺑرد ﻰشاﺑ شاﻘﻧ ماﻘﻣ و ﻰمﻗ ﻒــﺳﻮی جاﺣ ﺪﻧزﺮﻓ ﻪﮐ ﺖﺳاﺪیپ 50 زا ﺶیﺑ هزوﺮﻣا و ﻪﺘــشاد هﺪﻬﻋ ﻪﺑ ار ىﻮﻔﺻ نامیﻠــﺳ هاش

اه ﺖﺷﻮن یﭘ

1NiccoloManucci.

2Buzoe.

3WilliamErwine.

4 (^C.^I.^E).

5VincentSmith.

6Schulz 7E.^Sims.

ﻊﺑانﻣ ﺖﺳرﻬﻓ

.ناﺮﻬﺗ ،ﻰﻟﻮﻣ ،ﺪﻧژآ بﻮﻘﻌی ﻪمﺟﺮﺗ ،خر هدزاود رد «ناﻣزﺪمﺤﻣ» ،(1377) .آ ،ﻒﻧاﻮیا .66 هرامش ،2 ﺪﻠﺟ ،ﺲیراپ ﻰﻠﻣ ﻪﻧاﺨﺑاﺘﮐ رد ﻰﺳراﻓ ﺦﺴﻧ ﺖﺳﺮﻬﻓ ،(1912) ﻪشﻮﻠﺑ ﺪمﺤﻣ ﻪمﺟﺮﺗ ،ناﺮــیا ﻰــشاﻘﻧ ﺦیراﺗ ﺮیــﺳ ،(1378) ناﺮﮕید و نﻮــیﻨیﺑ

.ناﺮﻬﺗ ،ﺮیﺒﮐﺮیﻣا ،ﺶﻨمﻧاﺮیا ،ﺪﻧژآ بﻮﻘﻌی ﻪمﺟﺮﺗ ،ناﺮیا ﻰــشاﻘﻧ رﻮﺻ و ﺮیــﺳ ،(1378) ناﺮﮕید و پﻮپ

.ناﺮﻬﺗ ،ﻰﻟﻮﻣ .ناﺮﻬﺗ ،بﻮﺘﮑﻣ ثاﺮیﻣ ،ﻦیﺟﻮﻟ ﺶشﻮﮐ ﻪﺑ ،ﻪﻣاﻧ ﻦیﭼ ،(1387)ﻮیﺗاﻣ ،ﻰﭽیر اپورا ﻪﺑ ﻪﮐ ﻰــﻧاﺮیا ﺮﮔراﮕﻧ ﻦیﺘــﺴﺨﻧ ،ناﻣزﺪمﺤﻣ ،(1341)ﻰــیﺤی ،ءاﮐذ

.1007ـ1016 ﺺﺻ ،10ـ9 ىاﻫ هرامش ،13 لاﺳ ،ﻦﺨﺳ ،ﺪش هداﺘﺳﺮﻓ .ناﺮﻬﺗ ،2 ﺶﺨﺑ ،5 ﺪﻠﺟ ،ناﺮیا رد تایﺑدا ﺦیراﺗ ،(1364)ﷲا ﺢیﺑذ ،اﻔﺻ ،ناﺮیا ﻢیﺪﻗ ناــشاﻘﻧ لاﻮﺣا و راﺛآ ،(1369)ﻰﻠﻋﺪمﺤﻣ ،ىزیﺮﺒﺗ هداز ﻢــیﺮﮐ

.نﺪﻨﻟ ،2ﺪﻠﺟ

--- (¹⁹³⁹), ^{A chronicle of the Carmelites in Iran and the}

PapalMissionoftheXVIIthandtheXVIIIthCenturies, ^London.

Ivanov, ^A.^A(¹⁹⁷⁹), ^{The Life oF Muhammad Zaman}: ^A

Reconsideration, ^Iran, ^Vol. ¹⁷, ^PP. ⁴⁶-⁷¹.

Lukounine and Ivanov(¹⁹⁹⁶), ^{Persian Lost Treasures},

London.

Manucci, ^N(¹⁹⁰⁷), ^{Venitian adventurer in Mughal India},

London.

Martin, ^F.^R(¹⁹¹²), ^{Theminiature Painting andPainters oF}

Persia, ^{IndiaandTurkey}, ^London.

Sakisian, ^A(¹⁹²⁹), ^{La miniature Persane du XIIe au XVIIe}

Siecle, ^Paris.

Schulz, ^W(¹⁹¹⁴), ^{DieIslamische}meniaturmalerei, ^Leipsiq.

Sims, ^E( ²⁰⁰²), ^{Towardsamonographonthe17thCentury}

IranianPainterMohammadZamanIbnHajiYusuF, ^IslamicArt,

Vol. ^V, ¹⁸³ -⁹⁴.

Smith, ^V(¹⁹¹¹), ^{Ahistory of Fine artin Indiaand Ceylon},

Oxford.

Stchoukine(¹⁹⁶⁷), ^{Le Peintures des manuscrits des Shah}

Abbas, ^Paris.

---- (¹⁹¹¹), ^Zur OrientalischenaltertumskundeWom Josef VonKarabacek, ^Viene.

ىزاﺳ ﻰﮕﻧﺮﻓ بﻮﻠﺳا اﺑ ﻪﮐ هﺪــش ﻪﺘﺧاﻨش وا زا ﻰــشاﻘﻧ ىﻮﻠﺑاﺗ اﺑ ىو ﻰمــﺳا ﻰیاﺟ ﻪﺑاﺟ رد وا هﻮیــش ﻦیا .ﺖــﺳا هدﺮﮐ راﮐ وا ﺮﮕید رداﺮﺑ .ﺖــﺳا هدﻮﺒﻧ ﺮیﺛﺄﺗ ﻰﺑ ناﻮﺧ ﻰﮕﻧﺮﻓ ناــﻣزﺪمﺤﻣ ار راﺑرد ﻰﻧاﻄﻠــﺳ ﺐﺗاﮐ ای ﻰــشاﺑ طاﻄﺧ ماﻘﻣ ﻢــیﻫاﺮﺑاﺪمﺤﻣ ﻰشاﻘﻧ رد زیﻧ ﻒــﺳﻮیﺪمﺤﻣ و ﻰﻠﻋﺪمﺤﻣ وا ناﺪﻧزﺮﻓ .ﺖــشاد

شﺪﻧزﺮﻓ هراــشا ﻖﺒﻃ ناﻣزﺪمﺤﻣ .ﺪــﻧدﻮﺑ ﺪﻣآﺮــﺳ ناﺪــمﻠﻗ زا ﻢــﺸﭼ ىﺮﺠﻫ 1112 لاــﺳ رد ،ناﺪمﻠﻗ ﮏی رد ﻰﻠﻋﺪمﺤﻣ .ﺖﺳا ﻪﺘﺴﺑ وﺮﻓ ناﻬﺟ