ﻌﺳﻮﺗ ،ﺖﻟود ﺔ
ﻲﻧﺎﻬﺟ دﺎﺼﺘﻗا رد مﺎﻏدا و يدﺎﺼﺘﻗا
) ﻌﻟﺎﻄﻣ ﺔ ﻪﻴﺳور يدرﻮﻣ :
2010 - 1990
(
يدازﺮﻴﺷ ﺎﺿر *
،ﻲﺳﺎﻴﺳ مﻮﻠﻋ رﺎﻳدﺎﺘﺳا ﻼﺳا دازآ هﺎﮕﺸﻧاد
جﺮﻛ ﻲﻣ
) ﺖﻓﺎﻳرد ﺦﻳرﺎﺗ :
28 / 09 / -1394 ﺐﻳﻮﺼﺗ ﺦﻳرﺎﺗ :
06 / 10 / 1394 (
هﺪﻴﻜﭼ
ﻲﻜﻳ ،يدﺎﺼﺘﻗا ﺔﻌﺳﻮﺗ و ﻪﻌﺳﻮﺗ زاﻞﺋﺎﺴﻣ و ﻪﻏﺪﻏد يﺎﻫ ﻲﻠﺻا يﺎﻫرﻮﺸﻛ زوﺮﻣا
ﺎﻴﻧد
،ﺖﺳا ﻪﺑ هﮋﻳو ﻪﻜﻧآ
زا لﺎﺳ 1990 ﺎﺑ ﻲﺷﺎﭘوﺮﻓ كﻮﻠﺑ ﻲﺘﺴﻴﻧﻮﻤﻛ و
ﺖﺴﻜﺷ ﺔﺑﺮﺠﺗ ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ يﺰﻳر ﺰﻛﺮﻤﺘﻣ و يﻮﮕﻟا هار ﺪﺷر
ﻪﻳﺎﻣﺮﺳﺮﻴﻏ يراد
) ﻲﺘﺴﻴﻟﺎﻴﺳﻮﺳ (
، ﻦﻳا ﺶﺳﺮﭘ ﺶﻴﺑ زا ﺶﻴﭘ حﺮﻄﻣ ﺖﺳا ﻪﻛ يﺎﻫرﻮﺸﻛ ﻲﺘﺴﻴﻧﻮﻤﻛ
و رد
سأر نآ ﺎﻫ
،ﻪﻴﺳور ﻪﭼ يﺮﻴﺴﻣ ار رد ﺪﻧور ﺔﻌﺳﻮﺗ ﻲﻠﻣ بﺎﺨﺘﻧا هدﺮﻛ ﺪﻧا و ﺖﻟود ﻪﭼ ﻲﺸﻘﻧ ار رد ﻦﻳا
ﺎﺘﺳار ﺎﻔﻳا هدﺮﻛ
؟ﺖﺳا دﺎﺼﺘﻗا ﻪﻴﺳور رد ةرود ﺲﭘ زا ﻲﺷﺎﭘوﺮﻓ ) ﺔﻫد 1990 ( ﺪﻫﺎﺷ
،ﻲﮕﺘﻔﺷآ ﺶﻫﺎﻛ
تاﺪﻴﻟﻮﺗ ﻲﻠﺧاد و ﺶﻳاﺰﻓا ﺖﻤﻴﻗ يﺎﻫﻻﺎﻛ ﻲﻓﺮﺼﻣ دﻮﺑ . ﻢﻫ نﻮﻨﻛا ﻪﻴﺳور ﻦﻴﻤﺘﺴﻴﺑ دﺎﺼﺘﻗا نﺎﻬﺟ ﺖﺳا و
تاردﺎﺻ ﻦﻳا رﻮﺸﻛ ﻪﻛ رد لﺎﺳ 1995
، 78 درﺎﻴﻠﻴﻣ رﻻد
،دﻮﺑ رد لﺎﺳ 2011 ﻪﺑ ﺶﻴﺑ زا 302 درﺎﻴﻠﻴﻣ رﻻد
هﺪﻴﺳر ﺖﺳا . رﺎﺘﺷﻮﻧ ﻦﻳا ﻲﻣ شﻼﺗ
ﻦﻳا ﺎﺗ ﺪﻨﻛ ﻪﺑﺮﺠﺗ
ﺎﺑ ار ﻪﺟﻮﺗ ﻪﺑ ﺶﻘﻧ ﺖﻟود رد ﺪﻨﻳآﺮﻓ ﻪﻌﺳﻮﺗ و ﻴﻧ ﺰ
مﺎﻏدا رد دﺎﺼﺘﻗا ﻲﻧﺎﻬﺟ ﻲﺳرﺮﺑ و ﻞﻴﻠﺤﺗ ﺪﻨﻛ . زا ﻦﻳا
،ور ﺶﺳﺮﭘ ﻲﺳﺎﺳا نآ ﺖﺳا ﻪﻛ ﺖﻟود ﻪﭼ ﻲﺸﻘﻧ رد
ﺪﻨﻳآﺮﻓ ﺔﻌﺳﻮﺗ ﻦﻳا رﻮﺸﻛ و مﺎﻏدا رد دﺎﺼﺘﻗا ﻲﻧﺎﻬﺟ رد لﺎﺳ يﺎﻫ ﺲﭘ زا ﻲﺷﺎﭘوﺮﻓ ﻪﺑ هﺪﻬﻋ ﻪﺘﺷاد
؟ﺖﺳا
ﻲﺳرﺮﺑ ﺎﻫ نﺎﺸﻧ ﻲﻣ ﺪﻫد ﺖﻟود ﻪﻛ ﻪﻴﺳور فﻼﺧﺮﺑ ﻪﺘﺷﺬﮔ ) ﻲﻳاﺮﮔﺰﻛﺮﻤﺗ (
، رد لﺎﺳ يﺎﻫ 2010 - 1990 رد
يﺎﺘﺳار يزﺎﺳدازآ يدﺎﺼﺘﻗا
و مﺎﻏدا رد دﺎﺼﺘﻗا ﻲﻧﺎﻬﺟ مﺎﮔ ﻪﺘﺷادﺮﺑ ﺖﺳا .
هژاوﺪﻴﻠﻛ ﺎﻫ
ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ ،ﻲﻧﺎﻬﺟ دﺎﺼﺘﻗا رد مﺎﻏدا ،يدﺎﺼﺘﻗا يزﺎﺳدازآ ﺔﻌﺳﻮﺗ ،يﺰﻳر
،يدﺎﺼﺘﻗا ور ﻪﻴﺳ .
*. E-mail: shirzadi2020@yahoo.com
ﻪﻣﺪﻘﻣ
ﻲﺑ ﻢﺘﺴﻴﺑ نﺮﻗ
بﻮﺷآﺮﭘ زا ﻲﻜﻳ ﻚﺷ
هﺪﺳ ﻦﻳﺮﺗ
ﺖﺳا هدﻮﺑ ﺮﺸﺑ ﺦﻳرﺎﺗ يﺎﻫ .
،نﺮـﻗ ﻦﻳا زﺎﻏآﺮﺳ رد
ﻧا ﺮﺒﺘﻛا بﻼﻘ )
1917 (
دﺎـﺘﻓا قﺎـﻔﺗا نآ ﻲـﺷﺎﭘوﺮﻓ ،ﻲﻧﺎـﻳﺎﭘ ﺔـﻫد رد و ،يورﻮـﺷ دﺎﺤﺗا ﺲﻴﺳﺄﺗ و .
فﻼﺘﺧا ندﺮﻛدﻮﺑﺎﻧ ﻲﻋﺪﻣ و دز ﻢﻫﺮﺑ ار نﺎﻬﺟ ﻲﺘﻨﺳ مﺎﻈﻧ ﺮﺒﺘﻛا بﻼﻘﻧا
،ﻲﺗﺎـﻘﺒﻃ يﺎـﻫزﺎﻴﺘﻣا و ﺎﻫ
ﻲﺑ ﻲﻧﺎﻣرآ ﺔﻌﻣﺎﺟ ﻦﺘﺧﺎﺳﺎﭘﺮﺑ و ﻲﺻﻮﺼﺧ ﺖﻴﻜﻟﺎﻣ و رﺎﻤﺜﺘﺳا
دﻮـﺑ ﻢﺴﻴﻧﻮﻤﻛ ﺔﻘﺒﻃ .
،بﻼـﻘﻧا ﻦـﻳا
ﺮﮕﻳد ترﺪﻗ
ﺶﺒﻨﺟ شﺮﺘﺴﮔ ﻪﺑ ،ﺪﻴﺒﻠﻃ هزرﺎﺒﻣ ﻪﺑ ار نﺎﻬﺟ يﺎﻫ لﻼﻘﺘﺳا يﺎﻫ
يﺎﻫرﻮﺸـﻛ رد ﻪﻧﺎﺒﻠﻃ
دﺎـﺤﺗا و ﺎـﻜﻳﺮﻣآ ةﺪـﺤﺘﻣ تﻻﺎـﻳا ترﺪـﻗﺮﺑا ود ذﻮـﻔﻧ ﻖﻃﺎﻨﻣ ﻪﺑ ار نﺎﻬﺟ و دﺮﻛ ﻚﻤﻛ هﺮﻤﻌﺘﺴﻣ
دﺮﻛ ﻢﻴﺴﻘﺗ يورﻮﺷ .
ﺪـﺷ زﺎـﻏآ دﺮﺳ ﮓﻨﺟ نآ زا ﺲﭘ .
زا يرﺎﻴﺴـﺑ ﻪـﺑ يورﻮـﺷ دﺎـﺤﺗا ﺖـﻟود
ﺎﺠﻧاﺮﺳ و ﺖﻓﺎﻴﻧ ﺖﺳد دﻮﺧ يﺎﻫﺎﻋدا ﺪﻴﺷﺎﭘ وﺮﻓ م
.
،ﻲـﺷﺎﭘوﺮﻓ زا ﺲـﭘ ﺔﻫد ود رد و هداد ﺮﻴﻴﻐﺗ ار دﻮﺧ يدﺎﺼﺘﻗا و ﻲﺳﺎﻴﺳ مﺎﻈﻧ ،ﻪﻴﺳور هزوﺮﻣا
ﺖـﺳا ﻪﺘﻓﺮﮔﺮـﺳ زا ار هرﺎـﺑود يزﺎـﺳرﺎﺘﺧﺎﺳ و يزﺎـﺳزﺎﺑ ،ﺲﻴﺳﺄﺗزﺎﺑ راﻮﺷد ﺪﻨﻳآﺮﻓ .
ﻢـﻬﻣ ﻦﻳﺮـﺗ
ﻲﮔﮋﻳو
زا ﺪﻨﺗرﺎﺒﻋ ﻪﻴﺳور ﻲﻧﻮﻨﻛ ﺔﻌﻣﺎﺟ يﺎﻫ :
ﻪﺑ ﺮـﺑ يﺰـﻛﺮﻣ ﺖـﻣﻮﻜﺣ دوﺪﺤﻣﺎﻧ ترﺪﻗ يﺮﻴﮔرﺎﻛ
ﺪﻓ ﻞﻛ
ﻪﺒﺷ ﺔﻌﻣﺎﺟ ،نﻮﻴﺳار ،ﻲـﺳﺎﻴﺳ ﺖـﺑﺎﻗر ﺔـﻨﻣاد ﺪـﻳﺪﺤﺗ و ﺖﻴﻓﺎﻔـﺷ زا بﺎـﻨﺘﺟا ،ﻚﻴﺗاﺮﻛﻮﻣد
،ﻢـﻬﻣ و روآدﻮـﺳ ﻊﻳﺎﻨـﺻ ﺮﺑ ﺖﻟود لﺮﺘﻨﻛ ،ﻲﺳﺎﻴﺳ ﺮﻈﻧرﺎﻬﻇا ﺖﻳدوﺪﺤﻣ ،لﺮﺘﻨﻛ ﺖﺤﺗ نﻮﻳﺰﻳﻮﻠﺗ ﻪﻳﺎﻣﺮﺳ ﻖﻳﻮﺸﺗ
هزﻮﺣ مﺎﻤﺗ رد ﻲﺻﻮﺼﺧ يراﺬﮔ
ﻦﻴﻳﺎـﭘ زا يرادرﻮـﺧﺮﺑ ،رﻮﺸﻛ دﺎﺼﺘﻗا يﺎﻫ
ﻦﻳﺮـﺗ
خﺮﻧ و ﺪﻣآرد ﺮﺑ تﺎﻴﻟﺎﻣ يﺎﻫ ﻪﻳﺎﻣﺮﺳ دﻮﺳ
مﺎﻈﻧ ﻦﻳﺮﺗﺪﺑ ﻂﻠﺴﺗ ،نﺎﻬﺟ رد
ﻊﻧﺎﻣ و يﺎﻫ
ﻂﻴـﺤﻣ زا يرادرﻮـﺧﺮﺑ ،مدﺮـﻣ ﻦﻴﺑ بﺮﻏ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﻦﻴﺴﺤﺗ و ﻲﻧﺎﻤﮔﺪﺑ ﺲﺣ دﻮﺟو ،دازآ ﺖﺑﺎﻗر
گرﺰﺑ و هدﺮﺘﺴﮔ ﻲﻳﺎﻴﻓاﺮﻐﺟ
و توﺎـﻔﺘﻣ نﺪـﻤﺗ ﻦﻳﺪـﻨﭼ ﺎـﺑ يزﺮـﻣ ﻢﻫ ،ﻲﻌﻴﺒﻃ ﻊﺑﺎﻨﻣ ﺮﻳﺎﺧذ ﻦﻳﺮﺗ
ﻢﺻﺎﺨﺘﻣ ﺐﻠﻏا .
ﻪﺑ ﻪﻌﺳﻮﺗ
يدﺎﺼﺘﻗا ﺔﻌﺳﻮﺗ هﮋﻳو
ﻪﻏﺪﻏد و ﻞﺋﺎﺴﻣ زا ﻲﻜﻳ ﻲﺑﻮﭼرﺎـﭼ رد ﻪﻴـﺳور ﻲﻠـﺻا يﺎـﻫ
ﺖﺳا ﻦﻳﻮﻧ .
ﻪـﺑ لﺎـﺳ زا ﻪـﻜﻧآ هﮋـﻳو 1990
ﺔـﺑﺮﺠﺗ ﺖﺴـﻜﺷ و ﻲﺘﺴـﻴﻧﻮﻤﻛ كﻮـﻠﺑ ﻲـﺷﺎﭘوﺮﻓ ﺎـﺑ
ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ
ﻪﻳﺎﻣﺮﺳﺮﻴﻏ ﺪﺷر هار يﻮﮕﻟا و ﺰﻛﺮﻤﺘﻣ يﺰﻳر يراد
) ﻲﺘﺴﻴﻟﺎﻴﺳﻮﺳ (
ﺶﻴﭘ زا ﺶﻴﺑ ﺶﺳﺮﭘ ﻦﻳا ،
نآ سأر رد و ﻲﺘﺴﻴﻧﻮﻤﻛ يﺎﻫرﻮﺸﻛ ﻪﻛ ﺪﺷ حﺮﻄﻣ
رد ﻪﻴﺳور ﺎﻫ ار يﺮﻴﺴﻣ ﻪﭼ ﻲﻠﻣ ﺔﻌﺳﻮﺗ ﺪﻧور
ﻪﺘﻓﺮﮔ ﺶﻴﭘ رد
ﻪﺑ ﺎﺘﺳار ﻦﻳا رد ار ﻲﺸﻘﻧ ﻪﭼ ﺖﻟود و ﺪﻧا
ﻪـﺘﻓﺮﮔ هﺪﻬﻋ ﺖـﺳا
. رد ﻪﻴـﺳور دﺎﺼـﺘﻗا
ﻲﺷﺎﭘوﺮﻓ زا ﺲﭘ ةرود )
ﺔﻫد 1990 ( ﻲـﻠﺧاد تاﺪـﻴﻟﻮﺗ ،ﺖـﺷاﺬﮔ ﺮـﺳ ﺖﺸـﭘ ار ﻲﺘﺨـﺳ نﻮﻣزآ ،
ﻪﺑ ﻲﻓﺮﺼﻣ يﺎﻫﻻﺎﻛ ﺖﻤﻴﻗ و ﺶﻫﺎﻛ
ﺖﻓﺎﻳ ﺶﻳاﺰﻓا تﺪﺷ .
لﺎـﺳ ﺎـﺗ ﺖﻴﻌـﺿو ﻦﻳا 1998
ﻪـﻛ جوا
دﺎﺼـﺘﻗا ﺪـﺷر و ﻪﻴـﺳور ﺖـﻟود شﻼـﺗ ﺎـﺑ ،نآ زا ﺲـﭘ و ﺖﻓﺎﻳ ﻪﻣادا ،دﻮﺑ ﻪﻴﺳور دﺎﺼﺘﻗا ناﺮﺤﺑ ﻪﺑ ،ﻲﻧﺎﻬﺟ ﻪﻨﻴﻣز ﺞﻳرﺪﺗ
ﺪﺷ ﻢﻫاﺮﻓ ناﺮﺤﺑ زا جوﺮﺧ يﺎﻫ .
ﻲﺑﺎﻳزرا ﺮﺑﺎﻨﺑ ﻦﻴﻤﺘﺴـﻴﺑ ﻪﻴﺳور ،ﺮﻴﺧا يﺎﻫ
لﺎـﺳ رد ﻪـﻛ رﻮﺸﻛ ﻦﻳا تاردﺎﺻ و ﺖﺳا نﺎﻬﺟ دﺎﺼﺘﻗا 1995
، 78 لﺎـﺳ رد ،دﻮـﺑ رﻻد درﺎـﻴﻠﻴﻣ
2011 ﻪﺑ زا ﺶﻴﺑ 302
ﺖﺳا هﺪﻴﺳر رﻻد درﺎﻴﻠﻴﻣ .
ﺎـﺑ ﻪﻴـﺳور دﺎﺼـﺘﻗا ﻞـﻣﺎﻌﺗ زا نﺎﺸـﻧ دﻮـﺧ ﻦﻳا ناوید
رلااس
ﺖﺳا نآ رد مﺎﻏدا و ﻲﻧﺎﻬﺟ دﺎﺼﺘﻗا .
ﻲﻣ شﻼﺗ هﺪﻨﺴﻳﻮﻧ ،ﻪﻨﻴﻣز ﻦﻳا رد
ﻪـﺟﻮﺗ ﺎﺑ ﻪﺑﺮﺠﺗ ﻦﻳا ﺎﺗ ﺪﻨﻛ
ﺪـﻨﻛ ﻞـﻴﻠﺤﺗ و ﻲـﺳرﺮﺑ ار ﻲﻧﺎـﻬﺟ دﺎﺼـﺘﻗا رد مﺎـﻏدا ﺰﻴﻧ و ﻪﻌﺳﻮﺗ ﺪﻨﻳآﺮﻓ رد ﺖﻟود ﺶﻘﻧ ﻪﺑ .
زا
ﻦﻳا
ا ﺶﺳﺮﭘ ،ور
ﺔﻌـﺳﻮﺗ ﺪﻨﻳآﺮﻓ رد ﻲﺸﻘﻧ ﻪﭼ ﺖﻟود ﻪﻛ ﺖﺳا نآ ﻲﺳﺎﺳ رد مﺎـﻏدا و رﻮﺸـﻛ ﻦـﻳا
لﺎﺳ رد ﻲﻧﺎﻬﺟ دﺎﺼﺘﻗا
ﻪﺑ ﻲﺷﺎﭘوﺮﻓ زا ﺲﭘ يﺎﻫ
؟ﺖﺳا ﻪﺘﺷاد هﺪﻬﻋ ﻪﺑ
ﻲـﻣ ﺮـﻈﻧ ﺖـﻟود ﻪـﻛ ﺪـﺳر
لﺎﺳ رد ﻪﻴﺳور يﺎﻫ
2010 - 1990
ﻲﺻﻮﺼﺧ و يزﺎﺳدازآ هار زا
ﺖـﻴﻟﺎﻌﻓ يزﺎـﺳ ،يدﺎﺼـﺘﻗا يﺎـﻫ
ﻪﻨﻴﻣز
ﺮﺑ ،ﻲﺘﺑﺎـﻗر يﺎﻀـﻓ شﺮﺘﺴـﮔ ياﺮـﺑ يزﺎﺳ ﻪـﻣﺎﻧ
دازآ دﺎﺼـﺘﻗا يﺎﺘـﺳار رد يدﺎﺼـﺘﻗا يﺰـﻳر
ﻦﻴﺑ
ﺖﺧﺎﺳﺮﻳز ﺔﻌﺳﻮﺗ ،ﻲﻠﻠﻤﻟا
ﻦﻴﺑ ترﺎﺠﺗ شﺮﺘﺴﮔ و ﺎﻫ مﺎﻏدا و ﻪﻴﺳور دﺎﺼﺘﻗا ﺔﻌﺳﻮﺗ ﻪﺑ ،ﻲﻠﻠﻤﻟا
هدﺮﻛ ﻚﻤﻛ ﻲﻧﺎﻬﺟ دﺎﺼﺘﻗا رد نآ ﺖﺳا
.
ﻪـﻣﺎﻧﺮﺑ ﺔﻘﺑﺎﺳ ﻪﻴﺳور ﻪﻜﻨﻳا ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ار ﺰـﻛﺮﻤﺘﻣ يﺰـﻳر
ﻲـﻜﺘﻣ زﺎـﮔ و ﺖﻔﻧ يﺎﻫﺪﻣآرد ﺮﺑ ،ﺖﺳا ﻪﺘﺷاﺬﮔ ﺮﺳ ﺖﺸﭘ دﺎﺼـﺘﻗا رد مﺎـﻏدا ﺖـﻬﺟ رد ،ﺖـﺳا
ﻲﻣ ﺮﺑ مﺎﮔ ﻲﻧﺎﻬﺟ رﻮﺸـﻛ ﻦـﻳا ﺔـﺑﺮﺠﺗ ،ﺖـﺳا ﻲﻧﺎـﻬﺟ رﻮﻬﻇﻮﻧ يﺎﻫدﺎﺼﺘﻗا زا ﻲﻜﻳ نﻮﻨﻛا و دراد
ﻲﻣ ﺖﻴﻤﻫا ﺪﺑﺎﻳ
.
و ﺪﺷر ﻪﻌﺳﻮﺗ
يدﺎﺼﺘﻗا ﺪﺷر ﻲـﻠﻣ ﺪـﻴﻟﻮﺗ و ﻲـﻠﻣ ﺺﻟﺎـﺧﺎﻧ لﻮﺼـﺤﻣ ،ﻲﻠﻣ ﺪﻣآرد ﺶﻳاﺰﻓا ﻲﻨﻌﻣ ﻪﺑ 1
رد نﺎـﻣز
ﺖﺳا ﻲﻧﻻﻮﻃ .
ﻦﻳاﺮﺑﺎﻨﺑ
،
ﻳ ﻲﻠﻣ ﺪﻣآرد ﺶﻳاﺰﻓا ﮓﻨﻫآ رﻮﺸﻛ ﻚﻳ رد تﺎﻣﺪﺧ و ﺎﻫﻻﺎﻛ ﺪﻴﻟﻮﺗ ناﺰﻴﻣ ﺎ
ﺮﻈﻧ درﻮﻣ ﺖﺳا
ﻪـﻴﺣﺎﻧ ﻚـﻳ ﺎﻳ ﺖﻠﻣ ﻚﻳ تﺎﻣﺪﺧ و ﺎﻫﻻﺎﻛ ﺪﻴﻟﻮﺗ ﺖﻴﻓﺮﻇ ﺶﻳاﺰﻓا ةﺪﻧﺮﻴﮔﺮﺑ رد و
ﺖـﺳا تﺎﻣﺪـﺧ و ﺎﻫﻻﺎﻛ ﻦﻳا ﺪﻴﻟﻮﺗ ﺶﻳاﺰﻓا ﺎﺑ هاﺮﻤﻫ )
،ﮓـﻨﻫﺮﻓ 1371 :
.(61
ﺪـﺷر ﺐـﻴﺗﺮﺗ ﻦـﻳا ﻪـﺑ
،يدﺎﺼﺘﻗا ﺪﺻرد
يدﺎﺼﺘﻗا تاﺪﻴﻟﻮﺗ ﺶﻳاﺰﻓا رد
ود ﻚـﻳ ﺎﻳ لﺎﺳ ﻚﻳ ﻪـﻛ ﺖـﺳا ﻦﻴـﻌﻣ ﻲﻧﺎـﻣز ةر
دراد ﻲﭘرد ار ﻲﻠﻣ ﺪﻣآرد ﺢﻄﺳ ﺶﻳاﺰﻓا )
،ﺎﻴﻛزا 1379 :
(61
و هﺪﻳﺪﭘ يا ﻂـﻘﻓ
ﺖـﺳا ﻲـﻤﻛ )
،ﺪـﻧوﺮﻴﺟ
1368 :
.(85
ﻪﻌﺳﻮﺗ و ﻲﻔﻴﻛ دﻮﺒﻬﺑ ﻲﻨﻌﻣ ﻪﺑ 2
ﻲﻤﻛ
ﺖﺳا يدﺎﺼﺘﻗا ﺪﺣاو ﻚﻳ ﻊﺿو رد )
،ﮓﻨﻫﺮﻓ 1371 :
.(533
ﻪﻌﺳﻮﺗ
، ﺖﻤﺳ و نﺎﻣزﺎﺳ ﺪﻳﺪﺠﺗ ،دﻮﺧ رد ﻪﻛ ﺖﺳا ﻲﻧﺎﻳﺮﺟ مﺎﻈﻧ ﻞﻛ يﺮﻴﮔ
ﻲﻋﺎـﻤﺘﺟا ـ يدﺎﺼﺘﻗا
ﻪﺑ ار دراد هاﺮﻤﻫ
ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ و ار ﺪﻣآرد و ﺪﻴﻟﻮﺗ ناﺰﻴﻣ دﻮﺒﻬﺑ
ﻲﻣ ﺮﺑ رد دﺮﻴﮔ
ﻲﻧﻮـﮔﺮﮔد ﻞﻣﺎـﺷ ،
يﺎـﻫ
ﺖﺧﺎﺳ رد ﻲﺳﺎﺳا هﺎﮔﺪﻳد ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ و يرادا ـ ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا ،يدﺎﻬﻧ يﺎﻫ
ﺖـﺳا مدﺮـﻣ ﻲﻣﻮـﻤﻋ يﺎـﻫ
)
Kingsbury and Others, 2006: 24-25
.(
ـﻤﻫ يﺪﻨﻳآﺮﻓ ،ﻪﻌﺳﻮﺗ مﻮﻬﻔﻣ زا ﻲﻘﻠﺗ هزوﺮﻣا ﻪ
ﻪـﺒﻧﺎﺟ
ﺖﺳا . ﻌﺳﻮﺗ ﺔ ﻌﺳﻮﺗ ،يدﺎﺼﺘﻗا ﺔ
ﻌـﺳﻮﺗ ،ﻲﺳﺎﻴﺳ ﺔ
ﻌـﺳﻮﺗ و ﻲﻋﺎـﻤﺘﺟا و ﻲـﮕﻨﻫﺮﻓ ﺔ
ﻲـﺘﻴﻨﻣا دﺎـﻌﺑا
ﻲﻠﻣ ﺔﻌﺳﻮﺗ ﻒﻠﺘﺨﻣ ﺪﻨﺘﺴﻫ
.
1. Economic Growth 2. Development
ﻪﻌﺳﻮﺗ و ﺖﻟود
ﻪﻌﺳﻮﺗ ﻲﻳاﺮﮔ 1
ﺖﻟود و ﻪﻌﺳﻮﺗ يﺎﻫ
2اﺮﮔ
هژاو زا
ﻪﻌﺳﻮﺗ تﺎﻴﺑدا ﺪﻳﺪﺟ ﻢﻴﻫﺎﻔﻣ و ﺎﻫ ﻂﺳاوا زا ﻪﻛ ﺪﻧا
ﺔﻫد 1980
ﺮﻗ ﻲﻠﻤﻋ و يﺮﻈﻧ ﻪﺟﻮﺗ درﻮﻣ ،نآ زا ﺲﭘ و ﻪﺘﻓﺮﮔ را
ﺪﻧا . ﻪﻌﺳﻮﺗ و ﻞـﻳﺎﻤﺗ ﺮﮕﻧﺎﻴﺑ ﻲﻳاﺮﮔ
رد ﻲـﮕﻨﻫﺮﻓ و ﻲـﺳﺎﻴﺳ ،ﻲﻋﺎـﻤﺘﺟا ،يدﺎﺼـﺘﻗا يﺎﻫرﺎﺘﺧﺎﺳ لﻮﺤﺗ ﻪﺑ ﻪﻌﻣﺎﺟ ﻚﻳ نﺎﮕﺒﺨﻧ ﺶﻳاﺮﮔ
ﻲﺘﻌﻨﺻ ،ﺖﻓﺮﺸﻴﭘ ،يزﺎﺳﻮﻧ ﺖﻬﺟ
ﺖﺳا هﺎﻓر و ﺪﻴﻟﻮﺗ ،نﺪﺷ .
ﻪﻌﺳﻮﺗ ﺖﻟود
ﺎـﺑ ﻪـﻛ ﺖﺳا ﻲﺘﻟود اﺮﮔ
خﺮﻧ ﻦﻴﻤﻀﺗ ياﺮﺑ ﻪﻌﻣﺎﺟ يدﺎﺼﺘﻗا سﺎﺳا رد ﻦﻳدﺎﻴﻨﺑ ﺮﻴﻴﻐﺗ فﺪﻫ يﺎﻫ
و يدﺎﺼـﺘﻗا ﺪـﺷر يﻻﺎـﺑ
ﻪﺑ ﺎﻣا ؛دراﺪﻧ ﻚﻴﺗاﺮﻛﻮﻣد ﺖﻴﻋوﺮﺸﻣ ًﺄﻣاﺰﻟا و دراد ﻲﻓﺎﻛ ﻲﻳﺎﻧاﻮﺗ مدﺮﻣ ﻲﮔﺪﻧز ﺢﻄﺳ يﺎﻘﺗرا
ﺞﻳرﺪﺗ
ﻲﻣ راﺬﮔاو ﻲﻧﺪﻣ ﺔﻌﻣﺎﺟ ﻪﺑ ار دﻮﺧ ترﺪﻗ
ﺪﻨﻛ . ﻞـﻣﺎﻜﺗ هزاﺪـﻧا نآ ﺎﺗ ﻲﻧﺪﻣ ﺔﻌﻣﺎﺟ ،ﻪﻠﺣﺮﻣ ﻦﻳا رد
دزﺎﺳ ﺺﺨﺸﻣ ار ﺖﻟود ﺔﻨﻴﻬﺑ ﺪﺣ ،دﻮﺧ ﻪﻛ ﻪﺘﻓﺎﻳ )
،ﻲﻧﺎﻧر 1381 :
.(373
ﻣا رد ﻪـﻛ ﺖﺳا رﺎﻜﺷآ هزوﺮ
ﻪﻌﺳﻮﺗ يﺎﻫرﻮﺸﻛ
ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ نوﺪﺑ ،ﻪﺘﻓﺎﻴﻧ ﻊﻳﺮـﺳ ﺪـﺷر و ﻲﺘﻌﻨـﺻ ﺔﻌﺳﻮﺗ ﻪﺑ ﻲﺑﺎﻴﺘﺳد ،يدﺎﺼﺘﻗا يﺰﻳر
نﺎﻜﻣا يدﺎﺼﺘﻗا
ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ ﺖﻴﻟﻮﺌﺴﻣ و ﺖﺴﻴﻧ ﺮﻳﺬﭘ ﺖـﺳا ﺖـﻟود ةﺪـﻬﻋ ﺮـﺑ ﻢﻫ يﺰﻳر
)
،ﺪـﻧوﺮﻴﺟ 1368 :
189 -
.(187
ﺖﻟود يدﺎﺼﺘﻗا ﺔﻌﺳﻮﺗ ﻪﭼ ﺮﮔا ﺔﻫد رد رﻮﺤﻣ
1990
ﻪـﺑور ﺖﺴـﻜﺷ ﺎـﺑ
هﺪـﺷ ور ﺎـﻣا ،ﺖـﺳا
دﻮﺑ ﺪﻫاﻮﺨﻧ ﻖﻓﻮﻣ ﺰﻴﻧ ﺖﻟود ﺖﻟﺎﺧد نوﺪﺑ يدﺎﺼﺘﻗا ﺔﻌﺳﻮﺗ .
ﻦﻳا زا ﺔﻳﺎـﺳ رد ﺎﻫرﻮﺸﻛ ﺔﻌﺳﻮﺗ ،ور
ماﺪﻗا
نﺎﻜﻣا ﺖﻟود ﻲﺣﻼﺻا يﺎﻫ
ﺖﻳاﺪﻫ ﺶﻘﻧ ﺮﮕﻧﺎﻴﺑ ﻪﻛ ﺖﺳا ﺮﻳﺬﭘ
ﺖﺻﺮﻓ و ﺮﮔ
ياﺮـﺑ ﺖﻟود زﺎﺳ
ﺖﺳا ﻲﺻﻮﺼﺧ ﺶﺨﺑ و رازﺎﺑ ﺖﻴﻟﺎﻌﻓ .
ﻞـﻣﺎﻌﺗ و ﻲﮕﻨﻫﺎـﻤﻫ ،رازﺎـﺑ و ﺖـﻟود ﻦﻴﺑ هﺎﮔﺪﻳد ﻦﻳا زا
دﻮﺟو دراد . ﺖﻟود
ﻪﻌـﺳﻮﺗ يﺎـﻫ
،ﺪـﻣآرﺎﻛ يرادا مﺎـﻈﻧ ﺮـﺑ ﻲـﻨﺘﺒﻣ ،ﻲـﻧورد نﺎﻣزﺎـﺳ ﺮـﻈﻧ زا اﺮـﮔ
ﻪﺘﺴﻳﺎﺷ
شادﺎﭘ و يرﻻﺎﺳ
ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ ﻲﮕﺘﺴﺒﻤﻫ ﺲﺣ و ﺖﻴﻟﻮﺌﺴﻣ دﺎﺠﻳا ياﺮﺑ تﺪﻣزارد ﻲﻠﻐﺷ يﺎﻫ
ﺪﻨﺘﺴﻫ . ﻪﻌﺳﻮﺗ ﺖﻟود
ﻚﻳ زا اﺮﮔ
هوﺮﮔ ﺎﺑ ﻮﺳ
ﻦﻴـﺑ يﺎﻀﻓ ﺎﺑ ﺮﮕﻳد يﻮﺳ زا و ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا يﺎﻫ
ﻲـﻠﻠﻤﻟا
ﺖﺳا ﻞﻣﺎﻌﺗ رد )
زﺮﻴﺷ ،يدا 1393 : 134 -
.(125
ﻲﺻﻮﺼﺧ ،يزﺎﺳدازآ ﻲﻧﺎﻬﺟ دﺎﺼﺘﻗا رد مﺎﻏدا و يزﺎﺳ
ﻪﻏﺪﻏد زا ﻲﻜﻳ
ﻪـﺑ ﺎﻴﻧد يﺎﻫرﻮﺸﻛ ﻲﻠﺻا يﺎﻫ
ﻪـﺑ ور ﺪـﻨﻳآﺮﻓ ،ﻪﻌـﺳﻮﺗ لﺎـﺣرد يﺎﻫرﻮﺸـﻛ هﮋـﻳو
ﻲﻧﺎﻬﺟ شﺮﺘﺴﮔ
ﺖﺳا ﺪﻨﻳآﺮﻓ ﻦﻳا ﺎﺑ ﻲﻳورﺎﻳور ﻲﮕﻧﻮﮕﭼ و نﺪﺷ .
ﻲﻧﺎﻬﺟ ﺔـﻫد زا نﺪـﺷ 1970
ﻪـﺑ
ﻪﺑ ،ﺪﻌﺑ
ورﻮﺷ دﺎﺤﺗا ﻲﺷﺎﭘوﺮﻓ ﺎﺑ هﮋﻳو ﺔـﻫد رد ﻲـﺘﻟود ﻢﺴـﻴﻟﺎﻴﺳﻮﺳ طﻮﻘﺳ و ي
1990 ﻢﻴـﻜﺤﺗ و
ﻪﻳﺎﻣﺮﺳ
ﻪـﺑ ،ﺖﺳا ﻪﺘﻓﺎﻳ ﺖﻴﻤﻫا ،نﺎﻬﺟ رد يراد
ﺖـﺳﺎﻴﺳ رد ار ﺮﻴﺛﺄـﺗ ﻦﻳﺮﺘﺸـﻴﺑ ﻪـﻛ ﻲﻠﻜـﺷ يﺎـﻫ
ﺖﺳا ﻪﺘﺷاد ﺎﻫرﻮﺸﻛ يدﺎﺼﺘﻗا .
ﻪﺑ ﻲﻧﺎﻬﺟ دﺎﺼﺘﻗا ،ﺎﺘﺳار ﻦﻳا رد
و ﻲـﻳاﺮﮕﻤﻫ ﺖﻤـﺳ ﻪـﺑ ﺖﻋﺮـﺳ
ﻪﭼرﺎﭙﻜﻳ
ﻗا رد ﻲﻠﻣ يﺎﻫدﺎﺼﺘﻗا مﺎﻏدا و ﺖﺳا ﺖﻛﺮﺣ لﺎﺣرد نﺪﺷ
ﻦﻴـﺑ دﺎﺼﺘ ﻲﮕﺘﺴـﺑاو و ﻲـﻠﻠﻤﻟا
ﺖــﺳا ﺶﻳاﺰــﻓا لﺎــﺣرد تﺪــﺷ ﻪــﺑ ﻪﺘــﺷﺬﮔ ﻪــﺑ ﺖﺒﺴــﻧ ﺎﻫرﻮﺸــﻛ يدﺎﺼــﺘﻗا ﻞــﺑﺎﻘﺘﻣ .
و ﺖــﺑﺎﻗر
1. Developmentalism 2. Developmental States
ﺖﺑﺎﻗر ﻢﻬﻣ ،يﺮﻳﺬﭘ
ﻲﻠﺻا و ﻪﻔﻟﺆﻣ ﻦﻳﺮﺗ
ﻲﻧﺎﻬﺟ مﺎﻴﭘ ﻦﻳﺮﺗ ﺖﺳا نﺪﺷ
)
،ﺰﻨﻴﻫ 1393 : 94 -
.(87
ﻞﻳاوا رد
لﺎﺳ 2001
ﻦﻴـﺑ ةروﺎﺸـﻣ ﺮـﺘﻓد و ﻲﺴﻴﻟﺎﭘ ﻦﻳرﺎﻓ رﻮﻬﺸﻣ ﺔﻳﺮﺸﻧ
ﺺﺧﺎـﺷ ﻲـﻧﺮﻛ ﻲـﻠﻠﻤﻟا ﻳﺎـﻫ
زا ﻲ
ﻲﻧﺎﻬﺟ
ﻲﻧﺎـﻬﺟ ؛دراد ﻲﻠﺻا ﻪﻔﻟﺆﻣ رﺎﻬﭼ ﻪﻛ ﺪﻧدﺮﻛ ﻪﺋارا نﺪﺷ
،تﺎﻣﺪـﺧ و ﺎـﻫﻻﺎﻛ ترﺎـﺠﺗ نﺪـﺷ
ﻲﻧﺎﻬﺟ ﻲﻧﺎﻬﺟ ،ﻲﻟﺎﻣ نﺪﺷ
سﺎـﻤﺗ نﺪـﺷ
ﻲـﺘﻧﺮﺘﻨﻳا لﺎﺼـﺗا و ﻲﺼـﺨﺷ يﺎـﻫ .
،تﺎـﻌﻟﺎﻄﻣ ﺮـﮕﻳد رد
ﺺﺧﺎﺷ
ﻪﻳﺎﻣﺮﺳ ،رازﺎﺑ ةزاﺪﻧا ﺪﻨﻧﺎﻣ يﺮﮕﻳد يﺎﻫ
ﻪﻓﺮﻌﺗ ﻊﻧاﻮﻣ ﺶﻫﺎﻛ ،ﻲﺟرﺎﺧ ﻢﻴﻘﺘﺴﻣ يراﺬﮔ و يا
ﻪﻓﺮﻌﺗﺮﻴﻏ و يا
حﺮﻃ رد ﺖﻛرﺎﺸﻣ
ﻲـﻣ راﺮـﻗ هرﺎـﺷا درﻮﻣ يدﺎﺼﺘﻗا ﻲﻳاﺮﮕﻤﻫ يﺎﻫ
دﺮـﻴﮔ )
و ارآﺮـﻬﻣ
،نﺎﻴﻤﺘﺳر 1385 : 4 -
.(2
ﻲﻧﺎﻬﺟ رد ﻪﻌﺳﻮﺗ لﺎﺣرد يﺎﻫرﻮﺸﻛ مﺎﻏدا
ﻪﻠﺌﺴـﻣ ،دﺎﺼـﺘﻗا نﺪـﺷ
بﺎـﻨﺘﺟا يا
ﺖـﺳا ﺮﻳﺬـﭘﺎﻧ .
نﺎﻣزﺎﺳ
ﻦﻴﺑ يدﺎﺼﺘﻗا يﺎﻫ
ﻦﻴﺑ قوﺪﻨﺻ ،ﻲﻧﺎﻬﺟ ﻚﻧﺎﺑ ﺪﻨﻧﺎﻣ ﻲﻠﻠﻤﻟا
ترﺎـﺠﺗ نﺎﻣزﺎـﺳ و لﻮﭘ ﻲﻠﻠﻤﻟا
و ﻲﻧﺎﻬﺟ
نﺎﻣزﺎﺳ ﻲﺘﺣ
ﺪﻨﺘﺴـﻫ لﺎﻌﻓ ﺎﺘﺳار ﻦﻳا رد ﺰﻴﻧ هﺮﻴﻏ و وﺪﻴﻧﻮﻳ ،دﺎﺘﻜﻧا ﺪﻨﻧﺎﻣ ﻲﻳﺎﻫ )
،ﻲﻧﺎﻄﻠـﺳ
1382 :
.(973
هﺪﻳﺪﭘ ،مﺎﻏدا
ﻲﻧﺎﻬﺟ ةداز و ﺮﺧﺄﺘﻣ يا
ﺖﻴﻌـﺿو درﻮـﻣ رد ﺮﺘﺸﻴﺑ و ﺖﺳا دﺎﺼﺘﻗا نﺪﺷ
ﻲﻧﺎﻬﺟ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﻪﻌﺳﻮﺗ لﺎﺣرد يﺎﻫرﻮﺸﻛ ﻪﺑ دﺎﺼﺘﻗا نﺪﺷ
ﻲﻣ رﺎﻛ دور . ،ﻲﻧﺎﻬﺟ ترﺎﺠﺗ رد رﻮﻀﺣ
ﻳﺎﻣﺮﺳ بﺬﺟ ﻪ
ﻦﻴـﺑ ﻲﻟﺎـﻣ يﺎـﻫرازﺎﺑ رد رﻮﻀﺣ و ﻲﺟرﺎﺧ ﻢﻴﻘﺘﺴﻣ يراﺬﮔ
ﺺﺧﺎـﺷ ﻲـﻠﻠﻤﻟا
يﺎـﻫ
ﻲﻧﺎﻬﺟ ﺪﻨﺘﺴﻫ دﺎﺼﺘﻗا نﺪﺷ )
،ﻲﻧﺎﻄﻠـﺳ 1382 : 986 -
.(980
ﻲﺻﻮﺼـﺧ ،يرﺎـﺠﺗ يزﺎـﺳدازآ و ،يزﺎـﺳ
رد ﻪﻌـﺳﻮﺗ لﺎﺣرد يﺎﻫرﻮﺸﻛ يدﺎﺼﺘﻗا يزﺎﺳزﺎﺑ و تﺎﺣﻼﺻا رد ﻢﻬﻣ ﺮﻴﻐﺘﻣ ﻪﺳ ،ﻲﻟﺎﻣ يزﺎﺳدازآ ﻲﻧﺎﻬﺟ يﺎﺘﺳار مﺎﻏدا و يدﺎﺼﺘﻗا نﺪﺷ
ﺪﻨﺘﺴﻫ ﻲﻧﺎﻬﺟ دﺎﺼﺘﻗا رد )
،ﻲﻧﺎﻄﻠﺳ 1382 :
.(998
لﺎﺳ ﺎﺗ ﻪﻴﺳور رد ﻪﻌﺳﻮﺗ و يزﺎﺳﻮﻧ 1990
ﻪﻠﺌﺴﻣ
،ﻪﻌﺳﻮﺗ و يزﺎﺳﻮﻧ زا
ﻪﺑ ﻢﻫﺪﺠﻫ ةﺪﺳ ﻪﻠﺌﺴـﻣ
يا ﻲﺗﺎـﻴﺣ ياﺮـﺑ ﺖـﻟود ﻪﻴـﺳور و ﺔـﻌﻣﺎﺟ
ﻦﻳا يﺮﻜﻓ رﻮﺸﻛ
يرﺎﻴﺴﺑ يﺎﻨﺒﻣ و ﻞﻳﺪﺒﺗ زا
تﻻﻮﺤﺗ هﺪﺳ يﺎﻫ ﻢﻫﺪﺠﻴﻫ ﺎﺗ
زوﺮﻣا هﺪﺷ ﺖﺳا . ﻦﻳا
ﺶﺳﺮﭘ
ﻛ ﺖﺳا حﺮﻄﻣ ﺎﻫ ﻪ
ﻪﭼ ﻲﻳﻮﮕﻟا ﻲﻣ ﺪﻧاﻮﺗ ﻪﻴﺳور ار ﻪﺑ ﺖﻴﻌﻗﻮﻣ ﺮﻳﺎﺳ ﺖـﻟود يﺎـﻫ ﻪﺘﻓﺮﺸـﻴﭘ
؟ﺪﻧﺎﺳﺮﺑ ﻦﻳا ﻮﮕﻟا ﻪﭼ ﻲﺘﺒﺴﻧ ﺎﺑ ﺖﻨﺳ
،ﺎﻫ ﺖﻟﺎﺻا ﺎﻫ و ﺖﻴﻌﻗﻮﻣ ﻪﻴﺳور دراد ﻪﭼ و رﺎﺛآ و ﻲﻳﺎﻫﺪﻣﺎﻴﭘ
ار ياﺮﺑ
،ﻪﻌﻣﺎﺟ مدﺮﻣ و ﺖﻣﻮﻜﺣ ﻪﺑ لﺎﺒﻧد هرود ﻪﻴﺳور ،ﻢﻫدﺰﻧﺎﺷ ةﺪﺳ زﺎﻏآ ﺎﺗ ؟دراد ﻲﺑ زا يا
ﻲﺗﺎﺒﺛ
ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا و ﻲﺳﺎﻴﺳ
ﻢﺟﺎﻬﺗ و يدﺎﺼﺘﻗا ﻪﺟﻮﺗ ﻞﺑﺎﻗ تﻼﻜﺸﻣ ﺎﺑ هاﺮﻤﻫ ار
دﺮﻛ ﻪﺑﺮﺠﺗ ﻲﺟرﺎﺧ يﺎﻫ .
دراد طﺎﺒﺗرا ﺮﺘﭘ راﺰﺗ ﺎﺑ ﻪﻘﻠﻄﻣ ﺖﻣﻮﻜﺣ ﻪﺑ راﺬﮔ .
و ﻪﻴـﺳور ﺖـﻣﻮﻜﺣ لﻮـﺤﺗ ﺔﻠﺌﺴﻣ ﺮﺘﭘ ةرود رد
» ﻲﻳﺎﭘورا نﺪـﺷ «
ﻪـﺑ و ،حﺮـﻄﻣ ﻲـﺳور ﮓـﻨﻫﺮﻓ ﺮﺘﺸـﻴﺑ
ﺖـﺳﺎﻴﺳ ﻲﮔدﺮﺘﺴـﮔ ﻞـﻴﻟد ﺖـﻴﻤﻫا و ﺎـﻫ
ﻪﺑ ،ﺶﺗﺎﺣﻼﺻا
ﺪﺷ ﻪﺘﺧﺎﻨﺷ ﺮﻴﺒﻛﺮﺘﭘ ناﻮﻨﻋ ﺖﺳا ه
.
نﺎـﻤﻴﭘ شدﺮـﮔ ﺪﺤﺘﻣ مﺎﻈﻧ ﻚﻳ وا
دﺎﻨـﺳا ،ﻪـﻣﺎﻧ
ﻪﻳور ﺮﮕﻳد و يرادا
ﻪﺑ ﺖﻟود نﺎﻨﻛرﺎﻛ ياﺮﺑ ار يﺎﻫ
ﺶـﺗرا رد ﻲﺗﺎﺣﻼﺻا ،ﺖﻓﺮﮔ رﺎﻛ
دﺮـﻛ دﺎـﺠﻳا يﻮـﻗ و ﺪﻳﺪﺟ ﻲﻳﺎﻳرد يوﺮﻴﻧ ﻚﻳ و داد مﺎﺠﻧا )
،ﻒﺋاﺮﻴـﺷ 1392 : 62 -
.(60
و ﺪـﻴﻟﻮﺗ زا
اﺮﺑ ار ﻲﺟرﺎﺧ ﺺﺼﺨﺘﻣ ناراﺰﻫ و دﺮﻛ ﺖﻳﺎﻤﺣ ترﺎﺠﺗ
ﻪـﺑ ﺪﻳﺪﺟ مﻮﻠﻋ شزﻮﻣآ ي
ﺖـﻓﺮﮔ رﺎـﻛ .
ﻲﻳﺎﭘورا ﺔﺨﺴﻧ ﻚﻳ ﻪﺑ ار ﻲﺳور ﻲﺘﻨﺳ ﻢﻳﻮﻘﺗ و دﺮﻛ ﺮﺼﺘﺨﻣ و هدﺎﺳ ار ﻲﺳور يﺎﺒﻔﻟا
داد ﺮﻴﻴﻐﺗ ﺮﺗ .
ناوید
رلااس
ﻦﺳ رد
دﺮﻛ ﺲﻴﺳﺄﺗ هﺎﮕﺸﻧاد و مﻮﻠﻋ ﻲﻣدﺎﻛآ گرﻮﺑزﺮﺘﭘ .
ﺮـﻴﻴﻐﺗ ار ﻢـﻬﻣ يﺎﻫﺮﻬـﺷ يرﺎﻤﻌﻣ ﻚﺒﺳ
داد .
ﺖﺷاﺬﮔ يﺎﺟﺮﺑ توﺎﻔﺘﻣ ًﻼﻣﺎﻛ يرﻮﺸﻛ ،ﺖﻓر ﺎﻴﻧد زا ﻪﻛ ﻲﻧﺎﻣز .
ﺪﻘﺘﻌﻣ ﺮﺘﭘ دﻮﺑ
ﻪﻴﺳور ﻪﻛ ﺎـﺗ
ﻲﻧﺎﻣز ﻪﻛ رد ﺔﺻﺮﻋ يروﺎﻨﻓ ﻪﺑ ﺎﭘورا
،ﺪﺳﺮﻧ ﻚﻳ يرﻮﺗاﺮﭙﻣا ﺪﻨﻤﺗرﺪﻗ
ﺪـﻫاﻮﺨﻧ
زا ﺪـﻳﺎﺑ و ﺖـﺷاد
،نﺎﺘﺴﻠﮕﻧا ﻪﺴﻧاﺮﻓ
و ﺮﮕﻳد يﺎﻫرﻮﺸﻛ يﺎﭘورا
ﻲﺑﺮﻏ ﺪﻴﻠﻘﺗ ﺪﻨﻛ . ﻦﻳا زا ﻲﺳراﺪﻣ ور ار
ياﺮﺑ شزﻮﻣآ
تﺎﻴﺿﺎﻳر و
ﻲﺳﺪﻨﻬﻣ ﺎﭘﺮﺑ دﺮﻛ . ﻲﻣدﺎﻛآ ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ مﻮﻠﻋ
ار ياﺮﺑ ﺞﻳوﺮﺗ ﻣآ شزﻮ و ﺶﻫوﮋﭘ ﺲﻴﺳﺄﺗ
دﺮﻛ )
،ﺮﻠﻜﻳﺮﺘـﺳا 1383
:
(40
.
ﺖﻟود ،ﻻﺎﺑ زا ﻦﻴﻌﻣ لﻮﺻا ﻞﻴﻤﺤﺗ ﺎﺑ ﺮﺘﭘ ناﻮـﻳد ﻲﮔدﺮﺘﺴـﮔ و يرﻻﺎـﺳ
دﻮﺑ ﻪﻴﺳور يزﺎﺳﻮﻧ ﻲﭘرد ،ﻲﻳاﺮﮔﺰﻛﺮﻣ و يرادا )
،ﻒﻳﺎـﻳدﺮﺑ 1383 :
.(33
ﺔﻠﺌﺴـﻣ ﻚـﻳ ﺮـﺘﭘ نﺎـﻣز زا
ﻲﻣ حﺮﻄﻣ ﻲﺳﺎﺳا
ﻪﺸﻳﺪﻧا ،ﻊﻗاورد ؟ﻲﺑﺮﻏ ﺎﻳ ﺖﺳا ﻲﻗﺮﺷ ﻪﻴﺳور ﻪﻜﻨﻳا نآ و دﻮﺷ بﺮﻏ يﺎﻫ
و اﺮﮔ
اﺮﮔﺎﻴﺳاروا ﺎﻫﺪﻌﺑ و اﺮﮔوﻼﺳا ﺪﻧدﻮﺑ ﺮﺘﭘ ةرود تﺎﺣﻼﺻا ﺔﺠﻴﺘﻧ ،
)
،ﺮﻠﻜﻳﺮﺘﺳا 1383 : 60 -
.(59
لﺎـﺳ ﺎﺗ
1914
، ﻪﻴﺳور ﻪﺑ ترﺪﻗ ﻲﺘﻌﻨﺻ ﻲﮔرﺰﺑ و ،ﻞﻳﺪﺒﺗ رﺎﺘﺧﺎﺳ
ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا يﺎﻫﺮﻬﺷ
گرﺰـﺑ شﻮﺨﺘـﺳد
ﻲﻧﻮﮔﺮﮔد ﺪﺷ
)
ﻚﻣ
،ﻞﻴﻧاد 1389 : 109 -
.(108
ﻪﻧﺎﺧرﺎﻛ وا
هدﺎﺟ ،ﺎﻫ ﻞﭘ ،ﺎﻫ
ر طﻮﻄﺧ و ﺎﻫ ها
ﺪـﻳﺪﺟ ﻦﻫآ
ﻲﻣ ﺖﺧﺎﺳ . هار طﻮﻄﺧ لﻮﻃ عﻮﻤﺠﻣ هار ﺔﻜﺒﺷ زا ﺲﭘ رﻮﺸﻛ ﻦﻳا ﻦﻫآ
رد ،مود ﺎﻴﻧد رد ﺎﻜﻳﺮﻣآ ﻦﻫآ
ﻦﻴﺷﺎﻣ ﺖﺧﺎﺳ رد ،مود ﺖﻔﻧ ﺪﻴﻟﻮﺗ
دﻮﺑ ﻢﺠﻨﭘ ﮓﻨﺳ لﺎﻏز جاﺮﺨﺘﺳا رد و مرﺎﻬﭼ تﻻآ .
رد ﻪﻴﺳور
دﻮـﺑ ﻲﻧﺎـﻬﺟ لوا مﺎـﻘﻣ رد ،مﺪـﻨﮔ ﺪـﻴﻟﻮﺗ رد و لوا رﻮﺸﻛ ﺞﻨﭘ ﻦﻴﺑ رد دﻻﻮﻓ ﺪﻴﻟﻮﺗ
(Orlov and
Others, 2008: 26)
. لﺎـﺳ زا ﻪﻴـﺳور ﺖﻓﺮﺸﻴﭘ يﻮﮕﻟا 1917
ﻪـﺑ نﻮـﮔﺮﮔد ﻞـﻣﺎﻛ ﻞﻜـﺷ و ﺪـﺷ
ﺔﺸـﻳﺪﻧا ﻂﻠﺴـﺗ ﺖـﺤﺗ لﺎـﺳ دﺎـﺘﻔﻫ زا ﺶﻴـﺑ ياﺮـﺑ ﻞﻤﻋرد ،ﻦﻴﻨﻟ يﺮﺒﻫر و ﻢﺴﻳﻮﺸﻠﺑ يزوﺮﻴﭘ ﺎﺑ
ﺖﺷادﺮﺑ و ﺮﻴﺳﺎﻔﺗ و ﻢﺴﻴﻧﻮﻤﻛ
ﺖﻓﺮﮔ راﺮﻗ نآ ﻲﺳور يﺎﻫ .
ﺔﻫد زا 1920 ﺔـﻫد ﺮـﺧاوا ﺎـﺗ 1980
،
كﺮﻬﺷ و گرﺰﺑ يﺎﻫﺮﻬﺷ
ﺎﻫ
ﻪﺑ ﻚﭼﻮﻛ ي
دﺎـﻌﺑا ﺔـﻤﻫ يﺪﺼﺘﻣ ﻪﻛ يﺰﻛﺮﻤﺘﻣ يرادا هﺎﮕﺘﺳد ﺔﻠﻴﺳو
ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ
ﻲﻣ هرادا ،دﻮﺑ ﻪﻌﺳﻮﺗ و يﺰﻳر
ﺪﺷ .
ﻪﺑ لﻮﺤﺗ يورﻮﺷ دﺎﺤﺗا دﺎﺼﺘﻗا
ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ مﺎﻈﻧ ﻚﻳ ﺖﻤﺳ
دﺮﻛ زﺎﻏآ ار ﺰﻛﺮﻤﺘﻣ .
ﻪﻧﺎﺧرﺎﻛ
ﻪﻜﺒـﺷ ﻪﺑ و ﺪﻧﺪﻣآرد ﺖﻣﻮﻜﺣ ﺖﻴﻜﻟﺎﻣ ﺖﺤﺗ ﺎﻫ
ﻞﻳﺪـﺒﺗ هﺪـﻴﭽﻴﭘ يا
ﻪﺑ ﻪﻛ ﺪﻧﺪﺷ
ﻣﺎﻧﺮﺑ ﺰﻛﺮﻤﺘﻣ مﺎﻈﻧ ﺔﻠﻴﺳو ﻪ
ﻲﻣ هرادا ،ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ و ﻊﻳزﻮﺗ ،ﺪﻴﻟﻮﺗ ،يﺰﻳر ﺪﺷ
)
،زﻮﻴﺗﺎـﻣ 1383 :
(.25
خﺮﻧ ﺪﺷر يدﺎﺼﺘﻗا ﺎﺗ ﻪﻴﺳور زﺎﻏآ
ﺔﻫد 1970
، ﻻﺎﺑ
؛دﻮﺑ ﺎﻣا زا
،ﺪـﻌﺑ ﻪﺑ نﺎﻣز نآ ﺪـﻣآرد
ﻲـﻠﻣ
ﺶﻫﺎﻛ ﺖﻓﺎﻳ و رد ﺔﻫد 1980
،
ًﺎﺒﻳﺮﻘﺗ ﺖﺑﺎﺛ ﺪﻧﺎﻣ و ترﺪﻗ
،نﺎﻬﺟ مود ﻪﺑ
ﻲﻳارﺎﻛ ﺞﻳرﺪﺗ و
ﺖـﻴﻔﻴﻛ
ﺪﻴﻟﻮﺗ و ﻞﻣﺎﻜﺗ ﺶﻧاد ﻲﻨﻓ دﻮﺧ
داد ﺖﺳد زا ار .
ﻪﻫد رد ﻲﺘﺴﻴﻧﻮﻤﻛ يدﺎﺼﺘﻗا يﻮﮕﻟا ﻲﻣﺎﻛﺎﻧ يﺎـﻫ
1970 و 1980 ﺔـﻣﺎﻧﺮﺑ ود و ﺖـﺷاداو ﻲـﺳﺎﻴﺳ و يدﺎﺼـﺘﻗا حﻼـﺻا تروﺮﺿ ﻪﺑ ار ﻒﭼﺎﺑرﻮﮔ ،
ﺎﻜﻳوﺮﺘﺳﺮﭘ )
يزﺎﺳزﺎﺑ يﺎﺘﺳار رد يدﺎﺼﺘﻗا تﺎﺣﻼﺻا (
ﺖـﺳﻮﻨﺳﻼﮔ و )
رد ﻲـﺳﺎﻴﺳ تﺎﺣﻼـﺻا
زﺎﺑ يﺎﻀﻓ يﺎﺘﺳار (
دﺮﻛ حﺮﻄﻣ ار .
مﺎﻘﻣ ،ﻦﻳا زا ﺶﻴﭘ يﺎﻫ
ﻢﻴﻤﺼﺗ مﺎﻤﺗ لﻮﺌﺴﻣ ﻮﻜﺴﻣ طﻮـﺑﺮﻣ يﺎﻫ
ﻪﻴﻤﻬﺳ ،ﺪﻴﻟﻮﺗ ﻪﺑ
يﺪﻨﺑ ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ ،ﺎﻫ
ﺖﻤﻴﻗ و ﻻﺎﻛ ﺔﺿﺮﻋ يﺎﻫ
ﺪﻧدﻮﺑ ﺎﻫ . ،ﻲـﻌﻴﺒﻃ ﻊﺑﺎـﻨﻣ ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ ﺖﻟود
ﻦﻴﺷﺎﻣ ،ﺪﻴﻟﻮﺗ تﻼﻴﻬﺴﺗ و تﺎﺴﻴﺳﺄﺗ ﻚﻧﺎﺑ ،تﻻآ
هدﺮﺧ ،ﺎﻫ ﻲﺷوﺮﻓ لﺮـﺘﻨﻛ ار يرﺎﺠﺗ يﺎﻫدﺎﻬﻧ و ﺎﻫ
ﻲﻣ دﺮﻛ )
Kenez, 2006: 163
.(
يدﺎﺼﺘﻗا تﺎﺣﻼﺻا ﻒﭼﺎﺑرﻮﮔ دﻮﺧ
) ﺎﻜﻳوﺮﺘـﺳﺮﭘ (
فﺪـﻫ ﺎـﺑ ار
ﻊﻳزﻮﺗ و ،مدﺮﻣ ﻲﮔﺪﻧز ﺢﻄﺳ ندﺮﺑﻻﺎﺑ ،يدﺎﺼﺘﻗا يﺎﻫﺎﻨﮕﻨﺗ و ﺎﻫدﻮﺒﻤﻛ ﻊﻓر ،يدﺎﺼﺘﻗا ﻊﺿو دﻮﺒﻬﺑ ﻪﻧﻻدﺎﻋ
توﺮﺛ و ﺎﻫﺪﻣآرد ﺮﺗ ﻲﺷﺎﭘوﺮﻓ ﺔﻧﺎﺘﺳآ رد ﺎﻣا ؛دﺮﻛ زﺎﻏآ ﺎﻫ
)
ﺪﻌﺑ لﺎﺳ رﺎﻬﭼ (
زا ﻚﻳ ﭻﻴﻫ ﻪﺑ ،
فﺪﻫ ﻦﻳا
ﻘﺳ هﺎﮕﺗﺮﭘ ﻪﺑ يدﺎﺼﺘﻗا ﺮﻈﻧ زا رﻮﺸﻛ و ﺖﻓﺎﻴﻧ ﺖﺳد ﺎﻫ ﺪﻴﺳر طﻮ
. تﺎﺣﻼـﺻا رﺎـﻨﻛ رد
ﻲﺳﺎﻴﺳ تﺎﺣﻼﺻا ،يدﺎﺼﺘﻗا )
ﺖﺳﻮﻨﺳﻼﮔ (
فﺪـﻫ ﻪﻛ ﺖﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﻒﭼﺎﺑرﻮﮔ رﺎﻛ رﻮﺘﺳد رد ﺰﻴﻧ
ﺖﻴﻌﻗاو دازآ ﻲﺳرﺮﺑ ﻞﻴﻬﺴﺗ نآ
مدﺮﻣ ﺎﺑ ﺖﻣﻮﻜﺣ يرﺎﮔزﺎﺳ و قﺎﺒﻄﻧا ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ ﻦﻴﻣﺄﺗ و دﻮﺟﻮﻣ يﺎﻫ
دﻮﺑ .
ﻦﻴﻟﺎﺘـﺳا ﺐـﺟﻮﻣ ﺖـﺳﻮﻨﺳﻼﮔ ياﺮﺟا
ـﺑ لﺮـﺘﻨﻛ و رﻮﺴـﻧﺎﺳ فﺬـﺣ ،نﺎـﻴﺑ يدازآ ،ﻲـﻳادز ﺮ
ﺪﺷ نﻮﻳﺰﻳﻮﻠﺗ و ﻮﻳدار ،تﺎﻋﻮﺒﻄﻣ .
ﻲﻳﺎﺳرﺎﻧ و ﺪﺳﺎﻔﻣ ﺪﻘﻧ يﺎﻀﻓ ،ناﺮﻋﺎﺷ ﺖﻴﻟﺎﻌﻓ ،ﺖﻓﺮﮔ ﻖﻧور ﺎﻫ
ﺪـﻨﺘﺧادﺮﭘ ﺖـﻴﻟﺎﻌﻓ ﻪـﺑ باﺰـﺣا و ﺪﻧﺪـﺷ دازآ ﻲـﺳﺎﻴﺳ نﺎﻴﻧاﺪﻧز ،ﺪﺷ دازآ نﺎﮔﺪﻨﺴﻳﻮﻧ ،ناﺪﻨﻣﺮﻨﻫ )
،ناﺮﮕﻳد و ﻲﻳﻻﻮﻛ 1381
: 66 -
.(65
يورﻮﺷ دﺎﺤﺗا ﻲﺷﺎﭘوﺮﻓ زا ﺲﭘ ةرود رد يدﺎﺼﺘﻗا ﺔﻌﺳﻮﺗ
ﺷﺎﭘوﺮﻓ ﺎﺑ يﺎـﻫﻮﮕﻟا و ﺪـﺷ ﻲﻧﻮـﮔﺮﮔد شﻮﺨﺘـﺳد ﻪﻴـﺳور رد ﻪﻌﺳﻮﺗ دﺮﻜﻳور ،يورﻮﺷ دﺎﺤﺗا ﻲ
ﺖﻓﺮﮔ راﺮﻗ رﺎﻛ رﻮﺘﺳد رد ﻲﺑﺮﻏ .
يژﻮﻟﻮﺋﺪـﻳا زا عﺎﻓد ﺔﻳﺎﭘ ﺮﺑ يرﻮﺤﻣ ﺖﻳﻮﻟوا يورﻮﺷ دﺎﺤﺗا رد
ﻪﻳﺎﻣﺮﺳ ﺎﺑ ﻪﻠﺑﺎﻘﻣ ،ﻲﺘﺴﻴﻧﻮﻤﻛ
ﻮـﺷرو نﺎـﻤﻴﭘ و قﺮﺷ كﻮﻠﺑ ﻮﻀﻋ يﺎﻫرﻮﺸﻛ داﺪﻌﺗ ﺶﻳاﺰﻓا و يراد
ﻳﺪﺟ ناراﺪﻣﺎﻣز ﻪﻜﻧآ لﺎﺣ ،دﻮﺑ ﺖـﻳﻮﻟوا يروﺎـﻨﻓ ناﻮـﺗ يﺎـﻘﺗرا و يدﺎﺼﺘﻗا ﺔﻌﺳﻮﺗ و ﺪﺷر ﻪﺑ ،ﺪ
ﺪﻧداد .
ﻪـﺑ ﺎـﺑ ﻮﻜﺴﻣ
و يدﺎﺼـﺘﻗا تﺎﺣﻼـﺻا ﺖﻣﺪـﺧ رد ﻲﺟرﺎـﺧ ﺖـﺳﺎﻴﺳ دﺮـﻜﻳور يﺮﻴﮔرﺎـﻛ
ﺖﺳد ،ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا
دﻮـﺧ ﻲﺟرﺎـﺧ ﺖـﺳﺎﻴﺳ يﺎﻤﻨﻫار و ﻢﻛﺎﺣ ﻲﻠﻛ ﻂﺧ ار يدﺎﺼﺘﻗا ﻊﻓﺎﻨﻣ ﻪﺑ ﻦﺘﻓﺎﻳ
داد راﺮﻗ .
فﺪﻫ زا ﻲﻧﺎﻬﺟ دﺎﺼﺘﻗا رد مﺎﻏدا ،ﺎﺘﺳار ﻦﻳا رد
ﻫ بﺬـﺟ ﻪﻛ ﺪﺷ ﻪﻴﺳور ﺖﻟود ﻲﻠﺻا يﺎ
ﻪﻳﺎﻣﺮﺳ يرﺎﺠﺗ تﺎﺒﺳﺎﻨﻣ ﺖﻳﻮﻘﺗ ،ﻪﺘﻓﺮﺸﻴﭘ يژﻮﻟﻮﻨﻜﺗ ،ﻲﺟرﺎﺧ يﺎﻫ -
ﻲﺑﺮﻏ يﺎﻫرﻮﺸﻛ ﺎﺑ يدﺎﺼﺘﻗا
نﺎﻣزﺎﺳ رد ﺖﻳﻮﻀﻋ و ﺖـﺳا دﺮـﻜﻳور ﻦﻳا ﺺﺧﺎﺷ هﻮﺟو زا ﻲﻧﺎﻬﺟ يدﺎﺼﺘﻗا يﺎﻫ
)
و هدازﺪـﻬﺘﺠﻣ
يﺪﻴﺷر ،داﮋﻧ 1390 :
.(13
ﻲﻣ ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ
ﺎـﻬﺟ ترﺎﺠﺗ نﺎﻣزﺎﺳ رد ﻪﻴﺳور ﺖﻳﻮﻀﻋ ناﻮﺗ يﺎﻫرﻮﺸـﻛ ،ﻲﻧ
ﻢﻫ ﻞﻘﺘﺴﻣ هوﺮﮔ ،دﻮﺳ 8
)
ﻲﺘﻌﻨـﺻ و يدﺎﺼـﺘﻗا گرﺰﺑ يﺎﻫرﻮﺸﻛ (
هوﺮـﮔ ، 20 يدﺎﺼـﺘﻗا ﻊـﻤﺠﻣ ،
ﻦﻴـﺑ ﺲـﻧاژآ ،ﺎﻴﺳآ و مارآ سﻮﻧﺎﻴﻗا يﺎﻫرﻮﺸﻛ يدﺎﺼﺘﻗا يرﺎﻜﻤﻫ ،ﺎﻴﺳاروا
،ﻲـﻤﺗا يژﺮـﻧا ﻲـﻠﻠﻤﻟا
ﻦﻴﺑ ﻚﻧﺎﺑ
ﻦﻴﺑ ﻲﻧﺎﮔرزﺎﺑ قﺎﺗا ،ﻪﻌﺳﻮﺗ و يزﺎﺳزﺎﺑ ﻲﻠﻠﻤﻟا
ﻦﻴﺑ ﺔﻳدﺎﺤﺗا ،ﻲﻠﻠﻤﻟا
ﺮﺷ ،ﻪﻌﺳﻮﺗ ﻲﻠﻠﻤﻟا ﺖﻛ
ﻲﻟﺎﻣ - ﻦﻴﺑ
ﻦﻴﺑ نﺎﻤﻴﭘ ،ﻲﻠﻠﻤﻟا ﻲﻣﺎـﮔ ار فﺎﻨﺻا ﺔﻳدﺎﺤﺗا ﻲﻧﺎﻬﺟ نﻮﻴﺳارﺪﻓ و فﺎﻨﺻا ﺔﻳدﺎﺤﺗا ﻲﻠﻠﻤﻟا
ﺖﺴﻧاد ﺎﺘﺳار ﻦﻳا رد )
،شزاﺮﺑ 1391 :
.(101
رد نﺎـﻬﺟ ﻂﻳاﺮـﺷ ﻪـﺑ ﻪـﺟﻮﺗ ﺎﺑ ﻪﻴﺳور ﺪﻳﺪﺟ نﺎﻤﻛﺎﺣ
هﺮﻬﺑ ﺎﺑ ﻪﻛ ﺪﻧدﻮﺑ نآ ﻲﭘرد ،ﻢﻜﻳ و ﺖﺴﻴﺑ ةﺪﺳ رد ار دﻮﺧ ذﻮﻔﻧ اﺪﺘﺑا ،يژﺮﻧا راﺰﺑا زا يﺮﻴﮔ
ﻖﻃﺎـﻨﻣ
ﺐﻄﻗ ﺎﺑ يدﺎﺼﺘﻗا ﺖﺑﺎﻗر رد ﺲﭙﺳ و ﺪﻨﻫد ﻪﻌﺳﻮﺗ ﻚﻳدﺰﻧ جرﺎﺧ و ﻲﻧﻮﻣاﺮﻴﭘ ﻲﺘﻌﻨـﺻ گرﺰﺑ يﺎﻫ
زا ﻲﻗﺮـﺷ بﻮـﻨﺟ يﺎﻴـﺳآ يﺎﻫرﻮﺸـﻛ و ﻦﻴﭼ ،ﺎﻜﻳﺮﻣآ ةﺪﺤﺘﻣ تﻻﺎﻳا ،ﺎﭘورا ﺔﻳدﺎﺤﺗا ﺪﻨﻧﺎﻣ نﺎﻬﺟ
ﻪﺑ ﻢﻫ يژﺮﻧا
ﻪﺑ راﺰﺑا ناﻮﻨﻋ
ﻪـﺑ و ترﺪـﻗ فﺪـﻫ ﺰـﻴﻧ و ترﺪﻗ يﺮﻴﮔرﺎﻛ
ﺖـﺳد رد توﺮـﺛ ندروآ
ﻣ ﻊﻓﺎﻨﻣ يﺎﺘﺳار هﺮﻬﺑ ﻪﻴﺳور ﻮﻴﺗارﺪﻓ يرﻮﻬﻤﺟ ﻲﻠﻣ ﺖﻴﻨﻣا و ﻲﻠ
ﺪﻨﻨﻛ يرادﺮﺑ )
،ﻲﻗدﺎـﺻ 1391 : 222 -
.(221
ﻪــﺑ لﺎــﺳ رد ،ﻲــﻠﻛ ﻞﻜــﺷ يﺎــﻫ
1990 ﺎــﺗ 2010 هرود ﻪــﺳ ﻲــﻣ ار
دﺮــﻛ ﺰﻳﺎــﻤﺘﻣ ناﻮــﺗ :
ةرود
ﺔﻫد ﻞﻳاوا زا ،لوا 1990
ﻲﺻﻮﺼـﺧ ﺪﻫﺎـﺷ و ﺪـﺷ زﺎﻏآ
ﻲـﻳاراد ﻊﻳﺮـﺳ يزﺎـﺳ
،ﺖـﻣﻮﻜﺣ يﺎـﻫ
و دازآ ترﺎﺠﺗ و دﺎﺼﺘﻗا لﻮﺻا حﺮﻃ تارﺮﻘﻣ
ﺶـﺨﺑ زا يرﺎﻴﺴـﺑ زا ﻲﻳادز
ﻪﻴـﺳور دﺎﺼـﺘﻗا يﺎـﻫ
دﻮﺑ .
ﻲﻳاراد ﻊﻳﺮﺳ مﺎﻏدا ﻦﻤﻀﺘﻣ ،ﺪﻴﻣﺎﺠﻧا لﻮﻃ ﻪﺑ ﻢﺘﺴﻴﺑ نﺮﻗ نﺎﻳﺎﭘ ﺎﺗ ﻪﻛ مود ةرود
يدﺎﺼﺘﻗا يﺎﻫ
ﺖﻛﺮﺷ ﺖﺳد رد ﻲﻟﺎﻣ و
لﺎـﺳ ﺎـﺗ ﻪـﻛ ،مﻮـﺳ ةرود ؛دﻮـﺑ گرﺰـﺑ صﺎﺨﺷا و ﺎﻫ 2010
ﻞﻣﺎـﺷ ار
ﻲﻣ
شﻼﺗ ﺎﺑ ،دﻮﺷ
ﻨﻣ ﻲﺧﺮﺑ ﻊﻳزﻮﺗزﺎﺑ ياﺮﺑ ﺖﻣﻮﻜﺣ يﺎﻫ دﺎـﺠﻳا و دﺎﺼـﺘﻗا ةرﺎﺑود ﻲﻫﺪﻧﺎﻣزﺎﺳ ،ﻊﺑﺎ
ﻲﻣ ﻪﺘﺧﺎﻨﺷ ﺪﻣآرﺎﻛ ﻲﻟﺎﻣ و يدﺎﺼﺘﻗا مﺎﻈﻧ ﻚﻳ
دﻮﺷ .
ﺖـﻤﻴﻗ ﺎـﺑ ﺰـﻴﻧ هرود ﻦﻳا عوﺮﺷ
يﻻﺎـﺑ يﺎـﻫ
ﻢﻫ ،دﺮﻛ ﻚﻤﻛ ﻪﻴﺳور ﻲﺒﺴﻧ ﻲﻟﺎﻣ تﺎﺒﺛ ﻪﺑ ﻪﻛ ﺖﻔﻧ دﻮـﺑ نﺎﻣز
.
لﺎـﺳ ناﺮـﺤﺑ يﺎـﻫ
2008 و 2009
ﺖﺳﺎﻴﺳ و ﻪﻴﺳور يدﺎﺼﺘﻗا مﺎﻈﻧ يﺎﻘﺑ يﺪﺟ نﻮﻣزآ
ﻦﻳا يدﺎﺼﺘﻗا يﺎﻫ دﻮﺑ رﻮﺸﻛ
)
،ﻒﺋاﺮﻴـﺷ 1392 :
.(270
لﺎﺳ رد 1992
ﻲﺑ و ﻞﻘﺘﺴﻣ ،دازآ يرﻮﺸﻛ ﻪﻴﺳور ،
،دﻮﺑ لﻮﭘ ﺮـﺳ ﻪـﺑ ﻲﮕﺘﻔـﺷآ رد نآ دﺎﺼﺘﻗا
ﻲﻣ
ﻲﺘﺳﺎﻛ مﺎﻤﺗ ًﺎﺒﻳﺮﻘﺗ و دﺮﺑ
ﺖـﺷاد دﻮـﺧ ﺎﺑ ار يورﻮﺷ دﺎﺤﺗا ةرود يﺎﻫ .
ﺖـﻟود ﻲﻠـﺻا ﺔـﻔﻴﻇو
ﻦﻴﺑ زا ﻦﻴﺴﺘﻠﻳ
ﺖﺴـﺟ و ،تﺎﺣﻼـﺻا مﺎـﺠﻧا و يورﻮﺷ دﺎﺤﺗا دﺎﺼﺘﻗا ثاﺮﻴﻣ ندﺮﺑ ةﻮﻴـﺷ يﻮـﺟو
دﻮﺑ لﺎﻐﺘﺷا و ﻲﻟﺎﻣ ،يدﺎﺼﺘﻗا ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ ﺐﺳﺎﻨﻣ .
ﻪﻴﺳور دﺎﺼﺘﻗا حﻼﺻا ياﺮﺑ وا ناروﺎﺸﻣ و ﻦﻴﺴﺘﻠﻳ
دﻮﺑ ﺖﺳﺎﻴﺳ ﻪﺳ ﺮﺑ ﻲﻨﺘﺒﻣ ﻪﻛ ﺪﻧدﺮﻛ بﺎﺨﺘﻧا ار يدﺎﺼﺘﻗا ﻢﺴﻴﻟاﺮﺒﻴﻟ دﺮﺒﻫار :
ياﺮـﺑ مدﺮـﻣ ،ﺖﺴـﺨﻧ
ﻲﺻﻮﺼﺧ
ﻲـﻣ ﻖﻳﻮﺸﺗ ،دﻮﺑ ﺖﻟود ﻚﻠﻤﺗ رد ﺮﺘﺸﻴﭘ ﻪﻛ ﻲﻟاﻮﻣا يزﺎﺳ ،لارﺪـﻓ ﺖـﻟود ،مود ؛ﺪﻧﺪـﺷ
د
ﺖﻤﻴﻗ لﺮﺘﻨﻛ و ﺖﻴﺒﺜﺗ لﻮﺌﺴﻣ ﺮﮕﻳ
لﺎﻐﺘـﺷا ﻦﻴﻣﺄﺗ ﺔﻨﻴﻣز رد دﻮﺧ ﺪﻬﻌﺗ زا ﺖﻣﻮﻜﺣ ،مﻮﺳ ؛دﻮﺒﻧ ﺎﻫ
ﺪﻴﺸﻛ ﺖﺳد ،دﻮﺑ هﺪﺷ ﻦﻴﻤﻀﺗ يورﻮﺷ دﺎﺤﺗا رد ﻪﻛ ﻞﻣﺎﻛ .
حﻼﺻا ﻲﻠﺻا ضﺮﻓ ﻪﻛ دﻮﺑ ﻦﻳا نﺎﺒﻠﻃ
كﻮـﺷ ﻪـﻛ ﺎـﻫﺮﻴﻴﻐﺗ ﻦـﻳا ياﺮﺟا زا هﺎﻣ ﺪﻨﭼ زا ﺲﭘ
هﺪـﻴﻣﺎﻧ ﻲﻧﺎـﻣرد
هﺎـﮕﻨﺑ و ﻊﻳﺎﻨـﺻ ،ﺪـﺷ
يﺎـﻫ
ﻲﺻﻮﺼﺧ ﻟﻮﺗ ،هﺪﺷ و دﺎﺼـﺘﻗا هﺎـﮕﻧآ ؛ﺖـﻓﺮﮔ ﺪـﻫاﻮﺧ ﻖﻧور ترﺎﺠﺗ و دﺮﻛ ﺪﻨﻫاﻮﺧ عوﺮﺷ ار ﺪﻴ
ﻲﻣ او ﺖﻛﺮﺣ ﻪﺑ ار ﻲﻜﻧﺎﺑ مﺎﻈﻧ ،دﻮﺒﻬﺑ لﺎﺣرد ترﺎﺠﺗ
دراد . ﻪﺑ ﻲﺗﺎﻴﻟﺎﻣ يﻻﺎﺑ يﺎﻫﺪﻣآرد ،مﺎﺠﻧاﺮﺳ
ﻲﻣ نﺎﻜﻣا ﺖﻣﻮﻜﺣ
هزﻮﺣ رد ﺎﺗ ﺪﻫد
ﻪﻳﺎﻣﺮﺳ يرﺎﺠﺗ صﺎﺧ يﺎﻫ
موﺮـﺤﻣ ﻪـﺑ و ﺪـﻨﻛ يراﺬﮔ
ﻦﻳﺮـﺗ
هوﺮﮔ ﺑ ﻪﻠﻤﺟ زا ﻪﻴﺳور مدﺮﻣ يﺎﻫ ﺪـﻨﻛ ﻚﻤﻛ نﺎﻛدﻮﻛ و نﺎﮕﺘﺴﺸﻧزﺎ
. ﻲﺻﻮﺼـﺧ ﻦﻴـﻨﭽﻤﻫ يزﺎـﺳ
دﻮـﺑ ﻲﺳﺎﻴﺳ رﻮﻧﺎﻣ ﻚﻳ دازآ رازﺎﺑ ناراﺪﻓﺮﻃ نﺎﻴﻣ ترﺪﻗ ﻊﻳزﻮﺗ و ﻢﻴﻜﺤﺗ ياﺮﺑ )
Gaidar, 2007:
.(85
كﻮــﺷ يﺎــﻫﺮﻴﺛﺄﺗ ،يدﺎﺼــﺘﻗا ةزﻮــﺣ رد دﻮــﺑ ﺪﻳﺪــﺷ ،ﻲﻧﺎــﻣرد
. ﻲﺻﻮﺼــﺧ ﺔــﻣﺎﻧﺮﺑ ﻪــﺑ يزﺎــﺳ
ناﻮﻳد
ﺪﺷ رﺎﺘﻓﺮﮔ ﺐﻠﻘﺗ و يرﻻﺎﺳ .
لﺎﺳ رد مرﻮﺗ 1992
ﺎﺗ 3000 لﺎـﺳ رد و ﺖـﻓﺮﮔ ﻻﺎـﺑ ﺪﺻرد
1993 ، 900
ﺖﻓﺎﻳ ﺶﻳاﺰﻓا ﺮﮕﻳد ﺪﺻرد .
لﺎﺳ ﻦﻴﺑ يﺎﻫ 1991 و 1993 ﺎـﺗ ﻲـﻠﺧاد ﺺﻟﺎﺧﺎﻧ ﺪﻴﻟﻮﺗ
زا ﺶﻴﺑ 40 ،ﺖﻌﻨﺻ ﺶﺨﺑ رد ﺪﻴﻟﻮﺗ و دﺮﻛ طﻮﻘﺳ ﺪﺻرد 43
ﺖﺷاد ﺶﻫﺎﻛ ﺪﺻرد .
ﺪﻳﺪـﺷ مرﻮﺗ
لﺎـﺳ رد و دز ﻪﺑﺮﺿ ،ﺪﻨﺘﺷاد ﺖﺑﺎﺛ ﺪﻣآرد ﻪﻛ ﻲﻣدﺮﻣ ﻪﺑ 1993
دوﺪـﺣ 31
ـﻳز مدﺮـﻣ زا ﺪـﺻرد ﺮ
ﺪﻨﺘﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﺮﻘﻓ ﻂﺧ .
لﺎﺳ رد يﺎﻫ 1991 ﺎﺗ 1996 دوﺪـﺣ ﻲـﻠﺧاد ﺺﻟﺎﺧﺎﻧ ﺪﻴﻟﻮﺗ 52
و ﺪـﺻرد
ﻲﺘﻌﻨﺻ ﺪﻴﻟﻮﺗ 60
ﺖـﻓﺎﻳ ﺶﻫﺎﻛ ﺪﺻرد )
Shlapentokh and Shiraev, 2002: 63
.(
ﺪـﻴﻟﻮﺗ ﺔﻧاﺮـﺳ
لﺎﺳ رد ﻪﻴﺳور ﻲﻠﺧاد ﺺﻟﺎﺧﺎﻧ 1996
ًﺎﺒﻳﺮﻘﺗ 5000 دوﺪـﺣ ،ﻦﻴـﭼ ﺮـﺑاﺮﺑ ود ﻲـﻨﻌﻳ ﺎـﻜﻳﺮﻣآ رﻻد
ﺮﺑ رد راﺪﻘﻣ ﻦﻴﻤﻫ
دﻮﺑ ﻪﺘﻓﺎﻳ ﻪﻌﺳﻮﺗ يﺎﻫرﻮﺸﻛ ﺮﺘﺸﻴﺑ زا ﺮﺘﻤﻛ ﺮﺑاﺮﺑ رﺎﻬﭼ ﺎﻣا ،ﻞﻳز .
لﺎـﺳ زا 1992
ﺎﺗ 1995 ﺎـﺗ ﻲـﻠﺧاد ﺺﻟﺎﺧﺎﻧ ﺪﻴﻟﻮﺗ ، 49
ﻲـﻌﻗاو ﺪـﻣآرد و ،ﺪـﺻرد 29
مرﻮـﺗ و ﺶﻫﺎـﻛ ﺪـﺻرد
650 ﺖﻓﺎﻳ ﺶﻳاﺰﻓا ﺪﺻرد ،ﻒﺋاﺮﻴـﺷ)
1392 : 271
ﺖـﻣﻮﻜﺣ ﻲﻧاﻮﺗﺎـﻧ ﻪـﺑ يدﺎﺼـﺘﻗا ﻲـﺷﺎﭘوﺮﻓ .(
ﺖﺳﺎﻴﺳ مواﺪﺗ ياﺮﺑ
ﻫﺎـﻛ و ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا يﺎﻫ
ﮓـﻨﻫﺮﻓ ،شروﺮـﭘ و شزﻮـﻣآ زا ﺖـﻟود ﺖـﻳﺎﻤﺣ ﺶ
ﻪﻧﺎﺧ ،ﻲﮕﺘﺴﺸﻧزﺎﺑ قﻮﻘﺣ ،ﻢﻠﻋ ،ﺮﻨﻫ و
ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ ،يراد
ﺪـﺷ ﺮـﺠﻨﻣ نﺎـﻣرد و ﺖﺷاﺪﻬﺑ ،نﺎﻧاﻮﺟ يﺎﻫ .
ﺖﻛﺮــﺷ ﺮﺘﺸــﻴﺑ دﻮــﺳ ،لﺎــﺣ ﻦﻴــﻤﻫ رد رﺎــﻴﺘﺧا رد ﻚــﻨﻳا ﻪــﻛ مﻮــﻴﻨﻴﻣﻮﻟآ و زﺎــﮔ و ﺖــﻔﻧ يﺎــﻫ
ﺎﺗ ﺞﻨﭘ ﻦﻴﺑ ،دﻮﺑ صﻮﺼﺧ ﺶﺨﺑ 36
ﺖـﻓﺎﻳ ﺶﻳاﺰﻓا ﺮﺑاﺮﺑ )
McFaul and Stoner-Weiss, 2008:
.(79
يﻮﮕﻟا ،ﺐﻴﺗﺮﺗ ﻦﻳا ﻪﺑ ﻲﺑﺮﻏ
ﻞﻳﺪﻌﺗ
،يرﺎﺘﺧﺎﺳ يزﺎﺳدازآ
يدﺎﺼﺘﻗا و
ﻲﺻﻮﺼـﺧ يزﺎـﺳ
ﻪـﻛ
يﺎﻨﺒﻣ ﻞﻤﻋ ﺖﻟود راﺮﻗ
ﺪﺷر ﺐﺟﻮﻣ ،ﺖﻓﺮﮔ
،ﻲﺷرﺎﮕﻴﻟا دﺎﺴﻓ
ناﻮﻳد
،يرﻻﺎـﺳ
،دﻮـﻛر دﺎﺼـﺘﻗا رد
،ﻪﻳﺎﺳ ﺰﻳﺮﮔ زا ﺰﻛﺮﻣ رد
،ﻖﻃﺎﻨﻣ ﻞﻜﺷ يﺮﻴﮔ ﺖﻟود يزاﻮﻣ و ﺖﺳﺎﻴﺳ ﻲﻳﻻﺎﻛ نﺪﺷ ﻪﻤﻫ ﺰـﻴﭼ دﻮـﺑ .
لﺎﺳ رد يﺎﻫ 1991 ﺎﺗ 2000
، ﻪﻴﺳور رﺎﭼد ﻲﻋﻮﻧ ﺖﻌﻨﺻ ﻲﻳادز
يﺎﻜﺗا و ﺪﺷ ﻊﻳﺎﻨﺻ
ﻪﺑ ﻪﺟدﻮﺑ يﺎﻫ
ﺪﺷ ﻊﻄﻗ ﻲﺘﻟود .
ﻪﻳﺎﻣﺮﺳ ناراﺬﮔ ﻲﺟرﺎﺧ ﺰﻴﻧ ﺎﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﻪﺑ دﺮـﻜﻠﻤﻋ ﻒﻴﻌـﺿ
،ﻊﻳﺎﻨـﺻ ﻪـﺑ ﺖﻛرﺎﺸـﻣ
ﻲـﻤﻧ نﺎﺸﻧ ﻲﻠﻳﺎﻤﺗ ﺪـﻧداد
. هوﺮـﮔ ﻲﻳﺎـﻫ زا ﻲـﻠﻣ نﺎـﻳاﺮﮔ و ﺖﺴـﻴﻟﺎﻴﺳﻮﺳ ﺎـﻫ
ياﺮـﺟا ﻪـﻣﺎﻧﺮﺑ يﺎـﻫ
ﻲﺻﻮﺼﺧ يزﺎﺳ
ار اﺮﺑ ي ﻊﻓﺎﻨﻣ ﻲﻣﻮﻤﻋ مدﺮﻣ نﺎﻳز رﺎﺑ ﻲﻣ ﺪﻨﺘﺴﻧاد و ﻪﺑ ﻞﻜﺷ هدﺮﺘﺴﮔ ﺎﺑ نآ ﺖﻔﻟﺎﺨﻣ
ﺪﻧدﺮﻛ )
،ﻲﻳﻻﻮﻛ 1392 :
(.232
،دﻮـﺑ زﺎـﻴﻧ ﺪـﻳﺪﺟ ﻲﻳﻮﮕﻟا ﻪﺑ ﻦﻳاﺮﺑﺎﻨﺑ
دﺎﺼـﺘﻗا زا ﻲﻳﻮـﮕﻟا ﻂﻠﺘـﺨﻣ
ﻪـﻛ ﺮـﺻﺎﻨﻋ مدﺮـﻣ رﻻﺎـﺳ
ﻪﻳﺎﻣﺮﺳ
،يراد ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ ﻲﺘﻟود و ﻢﺴﻴﻟﺎﻴﺳﻮﺳ ار
ﻞﻣﺎﺷ ﻲﻣ ﺪـﺷ . ﻪﻳﺎﻣﺮـﺳ يراﺬـﮔ رد يروﺎـﻨﻓ يﺎـﻫ
ﺔﺟرد ياﺮﺑ ﻚﻳ ةﺪﺳ
ﺖﺴﻴﺑ و
،ﻢﻜﻳ ﺞﻴﺴﺑ ﻊﺑﺎﻨﻣ
،ﻲﻟﺎﻣ هﺎﺗﻮﻛ ندﺮﻛ ﺖﺳد ﻲـﺷرﺎﮕﻴﻟا
،ﺎـﻫ حﻼـﺻا
رﺎﺘﺧﺎﺳ ﺖﻟود و ﺶﻳاﺰﻓا كﺮﺤﺗ يدﻮﻤﻋ زا هار ﻲﺳﺮﺘﺳد ﻪﺑ
شزﻮﻣآ زا ﻢﻬﻣ ﻦﻳﺮﺗ ﻲﮔﮋﻳو يﺎـﻫ نآ
ﺪﻨﺘﺴﻫ )
،ﻲﻜﺴﺘﻴﻟرﺎﮔﺎﻛ 1388
:
.(375
زا ،ﺎﺘﺳار ﻦﻴﻤﻫ رد لﺎﺳ
1998
، ﺶﻘﻧ ﺖﻟود رد دﺎﺼﺘﻗا ﺶﻳاﺰـﻓا
؛ﺖﻓﺎﻳ ﺎﻣا ﺴﺑاو ﻲﮕﺘ ﻪﺑ بﺮﻏ ﻲﻗﺎﺑ ﺪﻧﺎﻣ . لﺎﺳ يﺎﻫ 1998 و 1999
دﻮـﺑ ﻪﻴـﺳور ناﺮﺤﺑ نارود جوا :
نﺎﺘﺴـﺑﺮﺻ ﻪـﺑ ﻮﺗﺎـﻧ ﻪـﻠﻤﺣ و نﺪﻴﺳر ترﺪﻗ ﻪﺑ و ﻦﭽﭼ ﮓﻨﺟ ،يدﺎﺼﺘﻗا ﺪﻳﺪﺷ ناﺮﺤﺑ )
ناﺮـﺤﺑ
ووزﻮﻛ .(
ﺪﻴﺳر ترﺪﻗ ﻪﺑ ﻦﻴﺗﻮﭘ ﺮﻴﻤﻳدﻻو ﻂﻳاﺮﺷ ﻦﻳا رد .
ﻲﻫﺪﻧﺎﻣﺎـﺳ ﺖﺳﺎﻴﺳ ،ﺖﺴﺨﻧ مﺎﮔ رد وا
ﻗا تﻼﻜﺸﻣ ﻞﺣ و ﻲﻠﺧاد ﻦﻣاﺎﻧ عﺎﺿوا لﺮـﺘﻨﻛ ،يﺰـﻛﺮﻣ ﺖـﻟود رد ترﺪـﻗ ﺰﻛﺮﻤﺗ هار زا يدﺎﺼﺘ
ﻲﺻﻮﺼﺧ راﺮـﻗ رﺎـﻛ رﻮﺘﺳد رد ار نﺎﻴﺷرﻮﺷ و نﺎﻔﻟﺎﺨﻣ ﺎﺑ ﻪﻧاﺪﻨﻤﺗرﺪﻗ درﻮﺧﺮﺑ و يدﺎﺼﺘﻗا يزﺎﺳ
لﺎﺳ زا و داد 2000
ﻪﺑ عﺎﺿوا ،ﺪﻌﺑ ﻪﺑ
ﺪﺷ نﻮﮔﺮﮔد ﺞﻳرﺪﺗ .
ﺖـﻤﻴﻗ ﺶﻳاﺰﻓا ،رﻮﺸﻛ ﻲﺳﺎﻴﺳ لﻮﺤﺗ
ﺗ دازﺎﻣ ،ﻪﺟدﻮﺑ رد ﻲﻟﺎﻣ طﺎﺒﻀﻧا ،تاردﺎﺻ ﺶﻳاﺰﻓا ،ﺖﻔﻧ ﻚـﻤﻛ يزرا ﺮﻳﺎـﺧذ ﺶﻳاﺰـﻓا و يرﺎـﺠ
ﺎﺗ نﺎﻣز نﺎﻤﻫ رد ﻲﻠﺧاد ﺺﻟﺎﺧﺎﻧ ﺪﻴﻟﻮﺗ ﺎﺗ ﺪﻧدﺮﻛ 8
/ 6 دازﺎـﻣ ﻚـﻳ ﺎـﺑ رﻮﺸـﻛ و ﺪﻨﻛ ﺪﺷر ﺪﺻرد
ﺔﺟدﻮﺑ 100 يزرا دازﺎﻣ ﻚﻳ و ﻲﻠﺑور درﺎﻴﻠﻴﻣ 40
ﻪـﺑور يرﻻد درﺎﻴﻠﻴﻣ
دﻮـﺷ ور . لﺎـﺳ رد 2005
،
ﺔﺒﺗر ﻪﻴﺳور 60
ردﺎﺻ يﺎﻫرﻮﺸﻛ نﺎﻴﻣ رد
و دﺮﻛ دﻮﺧ نآ زا ار نﺎﻬﺟ ةﺪﻨﻨﻛ نﺎﮔﺪـﻨﻨﻛدراو نﺎﻴﻣ رد
ﺖﺷاد ار ﻢﺘﺸﻫ ﻪﺒﺗر ﺰﻴﻧ )
،ﻲﻣﺮﻛ 1388 :
.(55
لﺎﺳ ﻦﻴﺑ يﺎﻫ 1998 ﺎﺗ 2008 ﺪﺷر ﻪﻴﺳور 7
يﺪﺻرد
ﺖﻴﻟﺎﻌﻓ ﻪﻛ دﻮﺑ ﺎﻨﻌﻣ ناﺪﺑ ﻦﻳا و دﺮﻛ ﻪﺑﺮﺠﺗ ار
رﺎـﻬﭼ زا ﺶﻴـﺑ ﺎـﺗ هرود ﻦـﻳا مﺎﻤﺗ رد ﻪﻴﺳور يﺎﻫ
ﺖﺳا ﻪﺘﻓﺎﻳ ﺶﻳاﺰﻓا ﻢﺠﻨﭘ .
ﺪﺷر 9
ود رد ﻲﻤﻬﻣ يﺎﻫﺮﻴﻴﻐﺗ زا ﻲﺷﺎﻧ ﻪﻴﺳور ﺔﻟﺎﺳ ﻞﺑور ﺖﻤﻴﻗ ﻞﻣﺎﻋ
دﻮﺑ ﺖﻔﻧ ﺖﻤﻴﻗ و .
،ﻦﻴﺗﻮﭘ روﺎﺑ ﻪﺑ
»
ﻦﻴﺑ دﺎﺼﺘﻗا يﺎﻫرﺎﺘﺧﺎﺳ ﺎﺑ ﻲﻳاﺮﮕﻤﻫ نوﺪﺑ ﺢﻄﺳ ﻖﻘﺤﺗ ،ﻞﻠﻤﻟا
ﺪـﻫاﻮﺧ ﺶﻴـﭘ راﻮﺷد و ﺪﻨﻛ ﻪﻌﺳﻮﺗ ﺪﻨﻳاﺮﻓ و ،ﻦﻜﻤﻣﺮﻴﻏ ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا و يدﺎﺼﺘﻗا ﺔﻌﺳﻮﺗ زا ﻲﺑﻮﻠﻄﻣ ﺖﻓر )
،يرﻮﻧ و ﻲﻳﻻﻮﻛ 1389
:
.(223
ﻦﻴـﻳآ و ﻲﺟرﺎـﺧ ﺖﺳﺎﻴﺳ ،ﻲﻠﻣ ﺖﻴﻨﻣا دﺎﻨﺳا ﻦﻴﺗﻮﭘ ار ﻲﻣﺎـﻈﻧ
دﺮـﻛ حﺮـﻄﻣ ار ﻪﻴـﺳور ﺖﻓﺮﺸـﻴﭘ ﺖﺳﺎﻴﺳ ﺲﭙﺳ و دﺮﻛ يﺮﮕﻧزﺎﺑ .
هوﺮـﮔ ﻦﻴﺗﻮـﭘ ﺎـﺑ هدﺎﻔﺘـﺳا زا
ﻪﺸﻳﺪﻧا يﺎﻫ ﻚﻳردﺮﻓ
،ﺖﺴﻴﻟ ﻪﺑ يﺎﺟ ﺖﺳد ﻲﺋﺮﻣﺎﻧ مادآ
،ﺖﻴﻤﺳا ﺮﺑ ﺖﺳد ﺖﻟود لﻮﺌﺴﻣ ﻪﻌﺳﻮﺗ و
ﺖﻓﺮﺸﻴﭘ ﻪﻴﻜﺗ دﺮﻛ . ﻞﻜﺸﻣ ﻲﻠﺻا ﻦﻳا ﻮﮕﻟا نآ ﻪﻛ دﻮﺑ ﺶﻴـﺑ زا هزاﺪـﻧا ﻪـﺑ تاردﺎـﺻ داﻮـﻣ
مﺎـﺧ
و دﻮﺑ ﻪﺘﺴﺑاو ﻪﻴﺳور
ار ﻪﺑ ﺔﺑﺎﺜﻣ ﻚﻳ ﭗﻤﭘ زﺎﮔ گرﺰﺑ ﻲﻨﻴﭼ - ﻲﻳﺎﭘورا لﺰﻨﺗ داد . ﺪﺷر يدﺎﺼﺘﻗا ﺰﻴﻧ
ﻪﺑ تﺪﺷ ﺮﺛﺄﺘﻣ زا ﻦﻳا ﻞﻣﺎﻋ دﻮﺑ . ﺖﻴﻫﺎﻣ ﺖﻟود ﺰﻴﻧ ﻪﻧ مدﺮﻣ يرﻻﺎـﺳ و
،يرﻮﺗﺎـﺘﻜﻳد ﻪـﻜﻠﺑ
ﻲﻋﻮـﻧ
مدﺮﻣ يرﻻﺎﺳ ﻲﺗرﺎﻈﻧ دﻮﺑ . ﺲﭘ زا ناﺮﺤﺑ يدﺎﺼﺘﻗا لﺎﺳ يﺎﻫ 2008 ﺎﺗ 2010
، ﺲﻴﺋر رﻮﻬﻤﺟ ﺪﻳﺪﺟ
ﻞﻜﺸﻣ ،ﻒﻳدوﺪﻣ ار
د ر ﻒﻌﺿ يروﺎﻨﻓ يﺎﻫ ﺪﻳﺪﺟ
،ﺪﻳد زا ﻦﻳا
،ور ﺎﻫرﺎﺑ و ﺎﻫرﺎﺑ ﺮﺑ ﺪﻴﻛﺄﺗ يزﺎﺳﻮﻧ
دﺮﻛ . لﺎـﺳ رد ﻦﻴﺗﻮـﭘ ﻪـﻛ ﻲﻧﺎـﻣز ﻊـﻗاورد 2000
ﻞﺴـﻧ ،ﺪﻴـﺳر ﻪﻴـﺳور يرﻮـﻬﻤﺟ ﺖـﺳﺎﻳر ﻪـﺑ
لﺎﺳ رد ﻪﻛ رازﺎﺑ تﺎﺣﻼﺻا مود
يﺎﻫ 1997 - 1996 ﺖﺴـﻧاﻮﺗ و دﺮـﻛ اﺮـﺟا ار دﻮـﺑ هﺪـﺷ ﻢﻴـﻈﻨﺗ
ﺴﺘﻠﻳ ﺰﮔﺮﻫ ﻪﻛ دراﺬﮔ اﺮﺟا ﻪﺑ ار ﻲﺗﺎﺣﻼﺻا
ﻲﻤﻧ ﻲﺘﺣ ﻦﻴ
نآ ﺖﺴﻧاﻮﺗ
ﺪـﻨﻛ ﺐﻳﻮﺼـﺗ ﺲﻠﺠﻣ رد ﺎﻫ
)
Hanson, 2008: 11
.(
ﻪﻳﺎﻣﺮـﺳ بﺬـﺟ رد يدﺎـﻳز ﺮﻴﺛﺄـﺗ ﻪﻠﺌﺴـﻣ ﻦﻳا ﻲﺟرﺎـﺧ ﻢﻴﻘﺘﺴـﻣ يراﺬـﮔ
ﻪﺑ ﺖﺷاد لﺎـﺳ رد ﻪﻴﺳور ﻪﻛ ﻲﻠﻜﺷ 2008
ناﺰـﻴﻣ ﺖﺴـﻧاﻮﺗ 4
ﻪﻳﺎﻣﺮـﺳ ﺪـﺻرد ﻢﻴﻘﺘﺴـﻣ يراﺬـﮔ
لﺎـﺳ رد ﻪـﻛ ﻲﻟﺎـﺣ رد ،ﺪﻨﻛ بﺬﺟ ار نﺎﻬﺟ ﻲﺟرﺎﺧ 1992
ﺮـﺘﻤﻛ ﻪـﺑ ناﺰـﻴﻣ ﻦـﻳا زا
1 ﺪـﺻرد
ﻲﻣ ﺪﻴﺳر . ﺖﻳﻮﻘﺗ ﺶﻘﻧ و هﺎﮕﻳﺎﺟ ﺖﻟود رد ﻦﻴﺗﻮﭘ ةرود رﺎﺛآ
ﻲﺘﺒﺜﻣ يﺎﺟﺮﺑ ﺖﺷاﺬﮔ . ﻪﺘـﺳﺎﻛ نﺪـﺷ
ذﻮﻔﻧ ﻲﺷرﺎﮕﻴﻟا
،ﺪﻨﻤﺗرﺪﻗ هزرﺎﺒﻣ
ﺎﺑ دﺎﺴﻓ و
،ﺖﻳﺎﻨﺟ لﺮﺘﻨﻛ يﺎﻫ ﻲـﺘﻟود ﺮـﺑ تﻼﻣﺎـﻌﻣ ﻲﺟرﺎـﺧ
و
يﺮﻴﮔﻮﻠﺟ زا
راﺮﻓ
،ﻪﻳﺎﻣﺮﺳ ﻢﻬﻣ ﻦﻳﺮﺗ يﺎﻫﺪﻣﺎﻴﭘ ﺖﺳﺎﻴﺳ
يﺎﻫ ﻲﺘﻟود ﻦﻴﺗﻮﭘ رد دﺎﺼﺘﻗا دﻮﺑ . ﻮـﮕﻟا ي
وا يزﺎﺳﻮﻧ ﻊﻳﺮﺳ و ﺮﻴﮔاﺮﻓ
ار رﻮﺸﻛ ﺎﺗ دﻮﺑ ﻻﺎﺑ زا ﻪﺑ
مﺎﻘﻣ ترﺪﻗ ﻲﻧﺎﻬﺟ ﺪﻧﺎﺳﺮﺑ و مﺎﺠﺴـﻧا ﻲـﻠﻣ
ار ﻆﻔﺣ ﺪﻨﻛ .
،ﻊﻗاورد ﻦـﻳا ﺖﻴﻌـﺿو
ﻚـﻳ ﺮﮕﻧﺎـﻴﺑ ﺖـﻟود
يداﺪﺒﺘـﺳا ﺮﮕﻨـﺷور
ﺎـﺑ فﺪـﻫ يﺎـﻫ
ﺔﻧازاوﺮﭘﺪﻨﻠﺑ ﻲﻠﻣ
دﻮﺑ . زا ﺮﮕﻳد دﺎﻌﺑا يﻮﮕﻟا
،ﻦﻴﺗﻮﭘ ﻦﻃو
،ﻲﺘﺳﺮﭘ بﺮﻏ يﺰﻴﺘﺳ و ﻲﻳﺎﻫرﺎﻌﺷ ةرﺎﺑرد
ﻲﺑ ﺖﻤﻈﻋ ﺮﻴﻈﻧ
ﻪﻴﺳور و عﺎﻓد زا ﺖﻟﺎﺻا و ﺖﻳﻮﻫ و ﺪﻴﻛﺄﺗ ﺮﺑ مدﺮﻣ ﻲﻳﺎﺘﺳور و
يﺎﻫﺮﻬﺷ ﻚﭼﻮﻛ
دﻮﺑ )
،ﻲﺒﻴﻜﺷ 1390 : 36 -
.(35
ﺺﺧﺎﺷ ﻪﻴﺳور رد ﻲﻧﺎﺴﻧا ﺔﻌﺳﻮﺗ يﺎﻫ
ﺺﺧﺎﺷ زا ﻲﻜﻳ
ﻲﻣ هﺪﻴﺠﻨﺳ نآ ﺎﺑ ﺎﻫرﻮﺸﻛ ﺖﻴﻌﺿو ﻪﻛ ﻲﻧﺎﻬﺟ يﺎﻫ ﻲﻧﺎﺴﻧا ﺔﻌﺳﻮﺗ ﺺﺧﺎﺷ ،دﻮﺷ
ﺖﺳا . ياﺮﺑ ﻪﻴﺳور نﻮﻴﺳارﺪﻓ ﻲﻧﺎﺴﻧا ﺔﻌﺳﻮﺗ ﺺﺧﺎﺷ شزرا لﺎﺳ
2012 ، 788 / 0
ﻢﻴﺴﻘﺗ رد يﺪﻨﺑ
ﺔﺒﺗر رد و ﻻﺎﺑ ﻲﻧﺎﺴﻧا ﺔﻌﺳﻮﺗ 55
ﻦﻴﺑ رد 187
ﺖﺳا رﻮﺸﻛ .
لﺎﺳ ﻦﻴﺑ يﺎـﻫ 1990 و 2012 شزرا
زا ﻪﻴﺳور نﻮﻴﺳارﺪﻓ ﻲﻧﺎﺴﻧا ﺺﺧﺎﺷ 73
/ 0 ﻪﺑ 788 / 0 ﻲﺸـﻳاﺰﻓا و ﺖـﻓﺎﻳ ﺶﻳاﺰﻓا 8
ﺎـﻳ يﺪـﺻرد
ﻪﻧﻻﺎﺳ ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ ﺶﻳاﺰﻓا دوﺪﺣ رد يا
3 / 0
ﺖـﺷاد ﺪـﺻرد .
لﺎـﺳ رد ﻪﻴـﺳور 2011
رد ﻦﻴـﺑ 187
ﺔﺒﺗر رﻮﺸﻛ 66
ﺖﺷاد ار .
لﺎﺳ ﻦﻴﺑ يﺎﻫ 2012 - 1980 ﺎﺗ ﺪﻟﻮﺗ وﺪﺑ رد ﻲﮔﺪﻧز ﻪﺑ ﺪﻴﻣا ، 6
/ 1 ،لﺎـﺳ
لﺎﺳ ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ
ﺎﺗ ﻞﻴﺼﺤﺗ يﺎﻫ 6
/ 4
لﺎﺳ و لﺎﺳ
ﺎـﺗ ﻞﻴﺼـﺤﺗ رﺎـﻈﺘﻧا درﻮﻣ يﺎﻫ 1
/ 2 ﺶﻳاﺰـﻓا لﺎـﺳ
ﺖﻓﺎﻳ . دوﺪﺣ ﺎﺗ ﻲﻠﻣ ﺺﻟﺎﺧﺎﻧ ﺔﻧاﺮﺳ ﺪﻣآرد 15
ﺖﺷاد ﺪﺷر ﺪﺻرد .
رادﻮﻤﻧ
1 . ﻲﻧﺎﺴﻧا ﺔﻌﺳﻮﺗ ﺺﺧﺎﺷ ﻪﻴﺳور
) 2013 (
لﺎﺳ ﻪﺑ ﺪﻴﻣا رد ﻲﮔﺪﻧز
ﺪﻟﻮﺗ وﺪﺑ لﺎﺳ يﺎﻫ رﺎﻈﺘﻧا درﻮﻣ
ﻞﻴﺼﺤﺗ ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ
لﺎﺳ يﺎﻫ
ﻞﻴﺼﺤﺗ ﺔﻧاﺮﺳ ﺪﻣآرد
ﻲﻠﻣ ﺺﻟﺎﺧﺎﻧ ﺔﻌﺳﻮﺗ ﺺﺧﺎﺷ شزرا
ﻲﻧﺎﺴﻧا
1980 5 / 67 2
/ 12 1
/ 7 -
-
1985 4 / 68 2
/ 12 1
/ 8 -
-
1990 68 7
/ 12 2
/ 9 604
/ 12 730
/ 0
1995 66 7
/ 11 10
790
/ 7 695
/ 0
2000 65 1
/ 12 3
/ 11 395
/ 8 713
/ 0
2005 1 / 66 7
/ 13 6
/ 11 560
/ 11 753
/ 0
2010 5 / 68 3
/ 14 7
/ 11 664
/ 13 782
/ 0
2011 8 / 68 3
/ 14 7
/ 11 897
/ 13 784
/ 0
2012 1
/ 69 3
/ 14 7
/ 11 461
/ 14 788
/ 0
Source: UNDP, 2013, p. 185.
ﻲﻠﺧاد ﺺﻟﺎﺧﺎﻧ ﺪﻴﻟﻮﺗ يﻻﺎﺑ ﺢﻄﺳ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ )
دوﺪﺣ 16092 لﺎﺳ رد رﻻد 2010
( ﺢﻄـﺳ و
داﻮﺳ يﻻﺎﺑ )
دوﺪﺣ 4 / 99 ﺪﺻرد ( ﻲﮔﺪـﻧز ﻪـﺑ ﺪـﻴﻣا ﻪـﺟﻮﺗ ﻞﺑﺎﻗ خﺮﻧ ﺰﻴﻧ و )
69 لﺎـﺳ ( ﻪﻴـﺳور ،
لﺎﺳ رد ﺖﺳا ﻪﺘﺴﻧاﻮﺗ
ﻪﺑ ﻲﺷﺎﭘوﺮﻓ زا ﺪﻌﺑ يﺎﻫ
ﺔـﻨﻴﻣز رد ﻲﻬﺟﻮـﺗ نﺎﻳﺎﺷ ﺪﺷر ،ﺮﻴﺧا ﺔﻫد رد هﮋﻳو
ﺪﺷﺎﺑ ﻪﺘﺷاد هراﺰﻫ ﺔﻌﺳﻮﺗ و ﻲﻧﺎﺴﻧا ﺔﻌﺳﻮﺗ .
