ناتساب یسررب یتخانش
ۀناماس یرادباسح
شیپ یناسنا عماوج رد زا
خیرات تشد
نیوزق : دروم غاز هپت یتاعلاطم
*
ه
یمیقم رفولین
**
شناد ناتساب یرتکد یوج
،خیرات زا شیپ شیارگ ،یسانش نارهت هاگشناد
ص زا(
127 ات 146 )
قم تفایرد خیرات :هلا
15 / 10 / 92 :یعطق شریذپ خیرات ؛ 15
/ 09 / 93
هدیکچ و شیادیپ یگنوگچ کرد و یسررب شرتسگ
هویش خیرات زا شیپ یناسنا عماوج رد تاعلاطا طبض و تبث یاه
، تاعلاطم رد هراومه
ناتساب زا یتاعلاطم نینچ .تسا هدوب تیمها زئاح یسانش ور نآ
دنمشزرا تسا اس زا هدافتسا نیتسخن لحارم هک و یرادباسح ۀنام
یم یسررب ار یشرامش ماظن ک
هک دن
ًابقاعتم یخیرات نارود و ینیشنرهش رصع رد هب
زا یکی تیلماع یاه ِیلصا و دنمداهن تیریدم
ناوید یرلااس لدبم یم دوش پت . ه نیوزق تشد رد عقاو هغاز
، زا یکی هطوحم یاه
ِمهم رایسب زا راذگ ۀرود
رصع هب یگنسون
سم ا یگنس هک تس شواک یط هدش ماجنا یاه
، دهاوش رب هولاع هتفای و
یاه یگنهرف نوگانوگ
، عومجم ۀ لباق ءایشا زا یهجوت
یشرامش نآ رد زین اج تسا هدش فشک ؛
نیا زا ور
، 238 زا ددع یشرامش ءایشا هطوحم نیا
رظن زا هنوگ یتخانش یرظن لیلحت و
دش یسررب ه
دنا . ماظن و یرادباسح ۀناماس یسانشزاب پت رد یشرامش
ه هغاز تخانش نینچمه و ا
نی هک نیا ناماس ه رد ۀعماج رد هغاز
هلحرم هچ رارق روطت زا یا
تسا هتشاد
، راتشون نیا یلصا فادها زا تسا
. هغاز ۀعماج ،هدش ماجنا تاعلاطم ساسا رب ۀناماس
تبسن هب ِیرادباسح دشر
هتفای یا روظنم هب هبساحم
، ظفح تلاوصحم ِنازیم رب تراظن و ءایشا و تسا هتشاد یرادماد و یزرواشک
یشرامش
، رف نیا یلصا رازباراک ناونع هب آ
هدافتسا دنی دش
ه .دنا
ژاو ه یاه :یدیلک ،یشرامش ماظن ،یرادباسح ۀناماس
،یشرامش ءایشا پت
ه ۀرود ،هغاز هب یگنسون زا راذگ
سم یگنس
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ــــــــــــــــــ
ر هب یمیقم رفولین دشرا یسانشراک ۀلاسر زا هتفرگرب هلاقم نیا*
یلضاف نسح رتکد ییامنها یلشن
تسا رویرهش رد هک 1392
رد هاگشناد
.تسا هدش عافد نارهت :هلاقم ۀدنسیون یکینورتکلا تسپ یناشن**
moghimi.nilufar@ut.ac.ir
1 - همدقم
پت ه زا یکی هغاز هطوحم
یاه
ِمهم رایسب و یدیلک گ ۀرود
سم هب یگنسون رصع زا راذ نیوزق تشد رد یگنس
لکش لحارم نیتسخن زا یدهاوش و راثآ هک تسا هیلا یریگ
هبتر و یدنب یعامتجا یاه
ار هداد یاج دوخ رد
تسا
؛ یعامتجا دربراک اب ینامدای یاهانب ریظن یدهاوش -
هویش ،ینییآ توافتم یایاده و تاقلعتم و نیفدت یاه
عونتم و هارمه هب
فوتم ی نا لحارم نیتسخن ،اهلااک و تاعونصم یصصخت دیلوت ، کیکفت
و ینوکسم یاهاضف
هویش دشر اب هتفرشیپ یزرواشک ،رگیدکی زا یتعنص یلها و یرایبآ یاه
و هتفای هعسوت یرورپماد ،تاتابن یزاس
یلها هنوگ ندرک و یروناج عونتم یاه
رگید دهاوش یرایسب
، نیتسخن زاغآ و ییافوکش رگنایب یگمه لحارم
لکش و یتاقبط عماوج لکش هب اهدعب هک دنتسه یعماوج یریگ سپس
هدیچیپ یم رهاظ دنوش
رف . آ و روطت دنی
یعامتجا یگدیچیپ تمس هب عماوج لوحت -
یسایس - یداصتقا
، هناروانف و یگنهرف تلاوحت هب هجوت اب ًامومع
یفرعم و یسررب دش
ه هلحرم دنچ یاراد هک تسا
بتر عماوج ،ربارب عماوج : ه
عماوج و یتاقبط عماوج ،یا
یتموکح
Fried, 1967: 109( )
.
یگژیو نارگشهوژپ یاه
یداصتقا نامزاس یارب ار ینوگانوگ -
عماوج یعامتجا یبتارم هلسلس
هدرمش رب دنا
هلمج زا هک مهم
رت نی نآ اه ترابع :زا دنا نامزاس یراکمه و یرایبآ ۀویش هب هتفرشیپ یزرواشک راک و هتفای
ا رد یهورگ هنیمز نی
( Wenke, 1980: 353
،)
،تیعمج شیازفا ،لوصحم دازام
دوجو هب یاهدحاو ندمآ
لکش ،یرادا تیریدم ،یسایس ناکم یریگ
ینییآ و یرادا درکراک اب یزکارم ای اه
( Renfrew, 1973: 125-
)129
ن ، یاهداه گنهامه
یزاس میمصت و یریگ
هقبط کی رد کرتشم تراظن هب هک
یرادا ای یزکرم رجنم
یم
( دوش
Rothman, 1994: 97
، )
شخپزاب ماظن تلاوصحم
، هلدابم
Hirth, 1996: 217-218(
،)
صصخت ِیریذپ
هفرح اه (
1991: 3 Costin ,
) و ...
.
یگنهرف دشر رد کرحم لماوع زا یکی -
لکش و لوصحم دازام شیازفا ،یناسنا عماوج یعامتجا یریگ
ح هفر ییاه نآ هب یناصصختم هک تسا اه
لوغشم نا د ج نینچ رد . او
م ع ی ، یرشق هعماج زا رب لرتنک
روما عیزوت و
تلاوصحم ار
نیب دارفا فلتخم هب تسد یم ریگ لکش .د روهظ و یریگ رشق
و ۀقبط رترب
، زا یکی یگژیو یاه
عماوج یتاقبط زا هک تسا
هلمج دازام و تعنص ناصصختم ییاهن تلاوصحم یروآدرگ نآ یلصا فیاظو
رپماد و نازرواشک لوصحم نآ شخپزاب سپس و نارو
تساه (
Service, 1962: 171
) ،دنیآرف نیا رد . عماوج
هب هراومه یناسنا روظنم
،هبساحم گنهامه
میمصت ،یزاس ،یریگ
و ظفح رب تراظن دیلوت تلاوصحم
ی و دوخ
وجوم عبانم طبض و تبث هب ،تعیبط رد د
و شزادرپ نآ اب طبترم تاعلاطا
اه زاین هتشاد دنا (
Wright and
-
Johnson, 1975: 267
) یرادباسح زا یلکش هک نیتسخن
تسا . زا یکی راک یلصا یاهرازبا یارب
تقد و تلوهس
ماجنا رد
،راک نیا نداد دنتسه یشرامش ءایشا
. شواک یط پت رد هدش ماجنا یاه
ه لباق ۀعومجم ،هغاز زا یهجوت
هدش فشک یشرامش ءایشا عاونا یبسانم یتاعلاطم رتسب و
ار یارب یسررب ۀناماس یرادباسح و
ماظن یشرامش
خیرات زا شیپ عماوج رد مهارف نیوزق تشد
رک هد تسا
ِراتشون رد هک شیپ
نادب ور اه یم میزادرپ .
ترابع راتشون نیا یلصا فادها ا
زا دن : هقبط و یدنب هنوگ یسانش یشرامش ءایشا هب
تسد پت زا هدمآ ه
،هغاز
زاس یسانشزاب و
تیریدم راک لاوصحم و عبانم
و ت هب تروص لک هغاز ۀعماج رد یرادباسح ۀناماس ی (
هب روط
صخا ) و رد خیرات زا شیپ عماوج نیوزق تشد
( هب روط معا .) هکنیا ح ۀناماس و یرادباس
یشرامش ماظن عبانم
رد وزاس هچ هغاز ۀعماج هتفای رگید اب یشرامش ءایشا ۀسیاقم و قیبطت یانبم رب و هتشاد یراک
،یگنهرف یاه
رد ًاساسا یگدیچیپ زا یحطس هچ
یعامتجا یاه -
هتشاد رارق یداصتقا تسا
یشرامش ءایشا دربراک و شقن و
تسیچ نآ رد
، شسرپ زا یگلمج .دنتسه راتشون نیا رد یلصا حرطم یاه
نیا رد هلاقم یشرامش ءایشا تفای
رد هدش پت ه زا هغاز شواک لاس اه ی 1349 ، 1350 ، 1351 ، 1352 ، 1390 و 1391 ه ـ.
و یسرربش لیلحت
دش ه دنا
هک یعس تسا نآ رب ات
اپ رب ۀی بیکرت و یرظن ینابم هتفای ۀعلاطم زا لصاح جیاتن
کرادم و اه هب
تسد زا هدمآ
شواک ناتساب یاه یسانش
، حیحص یریسفت و کرد زا یقطنم و
یرادباسح ۀناماس یشرامش ماظن و
رد ۀعماج
یسانشزاب هغاز وش
د .
2 - عوضوم یملع ۀنیشیپ
زا شهوژپ اه مش ءایشا ۀرابرد هک یی هتفرگ تروص یرادباسح ماظن و یشرا
یسررب ، شیپ یاه سیند ۀناماگ
تدنامشا -
تارسب ( 1974 ، 1981 ، 1992 ، 1995 و 1996 رد یو ۀیرظن و ) ۀراب
.تسا تیمها زئاح شراگن زاغآ
عومجم رب یو عماج تاعلاطم ۀ
یشرامش ءایشا هب
تسد اک ِتخانش یانبم ،هنایمرواخ زا هدمآ شقن و درکر
ماظن و یشرامش ءایشا یرادباسح
خیرات زا شیپ نارود رد دش
یسررب .تسا ه یاه
تدنامشا -
تارسب
(
Schmandt-Besserat
شهوژپ رد)
هتشذگ یاه هشیر
هتشاد تسا هتخاس نومنهر یوس نیدب ار یو هک دنا
؛ زا
یسررب هلمج یاه
میاهنپوا وئل (
1959 یوگ رب ) م.پ مود ۀرازه یلگ یاه
، نیب رد یزون ۀطوحم زا و نیرهنلا
یسررب هیمآ ریپ یاه (
1966 )ب و فلا
ُم رثا رب یوگ ،اهره لگ و یلگ یاه
هتشون ۀطوحم زا م.پ مراهچ ۀرازه یاه
یم ار ناریا رد شوش تدنامشا زا لبق هک تسناد یرادباسح و یشرامش ماظن تاعلاطم ۀنیشیپ ناونع هب ناوت
تارسب–
، یتایضرف نیا رد
هراب م حرط رک .دندوب هد
ره رد شهوژپ دراوم هک دنچ ۀراب
پت ه هغاز هب شلاچ و دیاقع فلاتخا یخرب مغر یرظن یاه
، تبسن
ًا و عماج
رد ،تسا لماک ۀراب
ۀناماس یشرامش هویش و
ۀرود هب طوبرم ۀعماج نیا رد تاعلاطا طبض و تبث یاه زا راذگ
سم هب یگنسون یگنس
یمجسنم ۀعلاطم و یسررب ، هدشن ماجنا
هن عوضوم نیا .تسا رد اهنت
ۀراب پت ه رد هغاز
هطوحم رگید ۀرابرد هکلب ،نیوزق تشد دراد قادصم یزکرم تلاف خیرات زا شیپ یاه
؛ یانثتسا هب ،رگید نایب هب
ۀلاقم هاتوک دمحم موحرم یحلاص حلاص
اب ناونع هغاز هپت رد یشرامش ءایشا دوجو لامتحا ۀماندای رد
امهدرگ یی ناتساب ک یسانش لاس رد ه
1373 ه ـ.
رد یعماج ۀعلاطم و یسررب ،دوب هدش رازگرب شوش رد ش ۀراب
مش ءایشا و یرادباسح ،یشرامش ماظن تسا هدشن ماجنا یزکرم تلاف یشرا
. یحلاص موحرم
( 1376 : 255 - 257 )
رد ثحب هب هلاقم نیا رد ۀراب
خادرپ خیرات زا شیپ عماوج یرادباسح ماظن رد یشرامش ءایشا شقن و یربراک و هت
یلگ ءیش راهچ (
کی ءیش هناوتسا ءیش کی ،یطورخم رودم ءیش ود و لکش یا
) لاس رد هک 1372
ه ـ یطش.
شواک یاه یتسرپرس هب هغاز هپت یو
دندوب هدش فشک ار
دومن یفرعم هدنرامش ای یشرامش ءایشا ناونع هب و
هویش هک داد لامتحا هغاز هپت رد تاعلاطا ظفح و یرادباسح زا ییادتبا یا
.تسا هتشاد دوجو
کلم قداص دوخ یرتکد ۀلاسر رد زین یدازریمهش
اب ناونع د م.پ مشش ۀرازه زا ییاتسور :هغاز هپت ر
ناریا یزکرم تلاف رد نیوزق تشد شواک رد هدش تفای یشرامش ءایشا زا یشخب
لاس اه ی 1351 و 1352
ه ـ.
ار ش یفرعم رک هد تسا
، رد اما ۀراب نآ شقن و دربراک اوج رد اه
یرظن یناسنا عم نایب
هدرکن دنا
( 1977 : 362 -
367
تدنامشا ).
- رد زین تارسب لوا دلج
ِباتک شراگن زا شیپ :
طخ ات شرامش زا بلطم
یهاتوک رایسب ار
ۀرابرد هغاز یشرامش ءایشا حیضوت
هداد هنومن زا یریواصت و ییاه
تسا هدرک رشتنم شواک زا هک
لاس اه ی
شیپ زا بلاقنا فشک هدش دندوب
، یو فده هک اجنآ زا اما رتشیب
یشرامش ءایشا یفرعم هداس
دوخ ثحب رد ،هدوب
تسا هتخادرپن نآ لیلحت و هغاز نامدرم یعامتجا راتخاس هب
Schmandt-Besserat, 1992, Vol. I: 41-42( .)
3 - درکراک و یتسیچ رد یشرامش ءایشا
ۀناماس
ِیرادباسح نیتسخن
ناریا رد
زا یکی یشرامش ءایشا یتسخن
ن رواخ رد یلگ ءایشا هنایم
هک دنتسه دودح زا
8000 ِفلتخم لاکشا رد م.پ
هلیت( یورک ،یطورخم ریظن یسدنه هناوتسا ،یضیب ،)یا
یا کسید ، یهجو راهچ ،ی راهچ ،
شوگ ه مخت ، یغرم و ...
هطوحم رد یناتساب یاه
دنراد دوجو .
یشرامش ءایشا هب
یلک هورگ ود هدیچیپ و هداس
یم میسقت دنوش
. یشا ءا
ای یشرامش نکوت
(اه
Token
1)
دودح زا 8000
م.پ لاس هداس تروص هب م.پ مراهچ ۀرازه ات
هدافتسا هدش .دنا
زاغآ یروطت ۀلحرم نیمود ،م.پ مراهچ ۀرازه زاغآ اب و مجنپ ۀرازه رخاوا رد دش
هک رد نآ یط یشرامش ءایشا
یشرامش ءایشا .دندش هفاضا یلبق ۀداس یشرامش ءایشا هب هدیچیپ و یسدنه لاکشا رب هولاع هدیچیپ
تعیبط هناشن یخرب یاراد ،دیدج یارگ اه
دندوب (
Schmandt-Besserat, 1996: 16
.)
یناسنا عماوج رد یشرامش ءایشا شقن و یدوجو ۀفسلف یداصتقا یاهزاین اب لباقت رد
هدوب تسا . ادتبا
ِیشرامش ءایشا هداس
رواشک تادیلوت و تلاوصحم یرادباسح روظنم هب ز
دعب ۀلحرم رد و ی رصع رد و
زاغآ
،ینیشنرهش هدیچیپ یشرامش ءایشا
رب هولاع تبث و شرامش
نازیم ،یزرواشک تلاوصحم یارب
یرادباسح
هاگراک رد هدش دیلوت تلاوصحم و تاعونصم هدافتسا یتعنص یاه
دش ه .دنا ًاساسا یربراک نیا ندمآ دیدپ هب
یشرامش ماظن یرادباسح و
رات زا شیپ ۀرود رد خی
دش رجنم ۀویش .
هبساحم نیدب زین
هدوب تروص تسا
هک ره
یشرامش ءیش
، ۀدنیامن و دامن لااک و لوصحم کی
ددع رگنایب و تس ای 1
نیا زا ؛تسین10 ءایشا هک یدرف ،ور
یم باسح ار یشرامش تسا هدرک
، نآ شرامش و اهلااک یسررب هب زین اه
زاین تسا هتشاد
؛ هزوک ،ًلاثم نغور یاه
شا اب یشرامش ءای ناشنلااک(
مخت )اه یغرم / یضیب هتشاد تقباطم لکش رد .دنا
ۀبساحم ِلصا زا یشرامش ءایشا
« کی ربارب کی
» ( لصا )رظانتم هدش هدافتسا
؛تسا نیدب بیترت مخت ءیش کی اب نغور ۀزوک کی هک یغرم
مخت ءیش ود اب نغور ۀزوک ود ،لکش یغرم
یم هداد ناشن رخآ یلا و لکش تسا هدش
(
Schmandt-Besserat,
1996: 15-20
).
یم هک تشاد ناعذا نینچ ناوت یشرامش ءایشا
دامن تراهم و یرادباسح نیون یتخانش یاه
یم رسیم ار تاعلاطا عازتنا هک دندوب عبانم تیریدم رک
یشرامش ءایشا رد دوجوم ِدامن و مایپ ،موهفم کرد .دند
نآ اب ییانشآ هب هعماج رد اه
زاین
ًاساسا .دراد هداد ،دیدج یروانف نیا
عزتنم ییاه دننام ییاهریغتم قبط رب ار رت
داد شرورپ نآ دادعت و شزرا ،لااک عون
؛ تاعلاطا یدایز ِرادقم تیریدم هب خیرات زا شیپ ۀعماج ،هجیتن رد
هدیچیپ هرهب اب رت اناوت ،ینیع و رتشیب یرو
دش
تدنامشا(
- تارسب
، 1385 : 17 .)
پت ۀ جنگ هرد ۀیلا(
)E
پت و ۀ م.پ متشه ۀرازه رد بایسآ
، تسخن هطوحم نی یاه
رد عقاو هک دنتسه ناریا
دنراد یشرامش ءایشا
2. هطوحم نیا رد رف رد زونه هک اه
آ تلاغ و نراوناج ندرک یلها و ندش یگنسون دنی
دنتسه کرکیپ و یلگ یشرامش ءایشا ، هدش فشک یناویح و یناسنا یلگ یاه
تسا لصافدح هطوحم ود نیا .
رود هنیراپارف ۀ یگنسون و یگنس
اب لافس ،یروانف ،یعامتجا و یداصتقا ماظن رد رییغت زا یدهاوش و دنتسه
اهاتسور رد عماوج نتفرگ رارق و یرارقتسا یاهوگلا و
زاغآ ،عقاو رد .دراد دوجو اجنآ رد اهدامن زا هدافتسا
ا یعماوج رد ،ناریا رد یرادباسح روظنم هب یشرامش ءایشا زا هدافتسا رف رد هک تفرگ ماجن
آ یگنسون دنی ندش
دنتشاد رارق .
هرود رد
ِیگنهرف یاه یدعب
، شرتسگ ناریا رد ماظن نیا رولبت و
.تفای
یم ناشن کرادم و دهاوش هد
د هک یشرامش ءایشا رد
یرادباسح هبساحم و
هتشاد دربراک دنا
شیپ ، ۀنیمز
شراگن بلاقنا دنتسه
یراصح و یربکا(
، 1383 : 45
تسخن و )
نی هناشن
ِیراتشون کرادم رد نآ یاه ۀرازه رخاوا
م.پ مراهچ ب هک دراد دوجو
مان ا
ِگ ل هتشون یملایا زاغآ یاه (
Proto-Elamite Tablets
) یم هتخانش دنوش
.
نیرتهب شور هناشن یسررب ،یشرامش ءایشا میهافم ییاسانش یارب رب دوجوم یاه
یوگ یلاخوت یلگ یاه
(
Envelope
)،
ل حو یاه یلگ رامش یش (
Numerical Tablets
) حول و راگنریوصت یلگ یاه (
Pictograph Tablets
)
نآ حطس رب هک تسا
ِرثا اه دش هدناشن ه
دش هداد راشف(
ه ۀدش هدنک و ) لباق یشرامش ءایشا
هدهاشم
3تسا .
ه هدج یور رب توافتم ۀناشن حول
ییاسانش یشرامش یاه هدش
هناشن نیا .تسا ءایشا نداد راشف لصاح اه
نتم یلگ حول بوطرم حطس رب یشرامش عو
، کشخ زا لبق هریاد رثا .تسا ندش
،قیمع یاه ءیش ۀناشن
یورک یشرامش هلیت(
هریاد رثا و )یا مک یاه
،قمع لکش یکسید یشرامش ءیش ۀناشن تسا
رثا . یطورخم لکش
هاتوک
، یش ۀناشن ء
ُگ رثا و یطورخم یشرامش هو
یا ،هدیشک و دنلب لکش یشرامش ءیش ۀناشن
هناوتسا یا
)یردنلیس(
تسا هرامش و دادعا روطت و هعسوت یلاوت و بیترت نینچمه . تسا هدش یسانشزاب زین یعازتنا یاه
هناشن یانعم نیزگیاج هک دندش یلبق یشرامش یاه
Damerow, 2006; Englund, 1998; Dahl, 2002( )
لودج(
1
،ساسا نیا رب ).
یطورخم لماش هداس یشرامش ءایشا یورک ،اه
اه هلیت(
کسید و )اه تخت یاه
دحاو ،
باستحا نازیم
هدوب تلاغ و تابوبح طورخم ؛دنا
ی یورک و اه نیمز ۀزادنا باستحا یاهدحاو ،هدش خاروس یاه
هدوب دنا هنومن و هناوتسا یاه کسید و یا
یسدع یاه باستحا یاهدحاو ،لکش
نازیم هدوب تاناویح دنا
(
Schmandt-Besserat, 1981: 283 & 1996: 80-82
).
نخس هاتوک ا
نی هک یمیدق زا یکی هداس یشرامش ءایشا لوادتم و نیرت
هبساحم اب طبترم یاهرازباراک نیرت
هدوب ناتساب نارود یرادباسح و یم هدافتسا ناریا خیرات زا شیپ یاهاتسور رد هک دنا
هدش نآ .دنا ۀلحرم رد اه
هناشن هب یروطت ِیدعب یوگ رب یهباشم یاه
و اه حول عادبا زین هدیچیپ یشرامش ءایشا و لیدبت یلگ یاه دندش
.
هطوحم رد هدیچیپ یشرامش ءایشا ناریا ینیشنرهش زاغآ یاه
، ریظن هدیسر مامتا هب یاهلااک یرادباسح یارب
هاگراک رد هک ییاهلااک نینچمه و نامسیر ،مشپ ،تاجیرطع ،نغور ،نان یم دیلوت یتعنص یاه
هدش ریظن دنا
،یزلف ءایشا تسد
سابل عاونا ،دنب ایروب ،کاشوپ و
)ریصح(
یگنس و یلافس فورظ عاونا و اهرازبا ،هناخ مزاول ،
هدافتسا دش ه .دنا تسا ملسم هک
ماظن ۀعسوت و عادبا رد راذگریثأت ِیلصا لماوع زا تعنص و یرورپماد ،یزرواشک
هدوب یشرامش و یرادباسح مه هک دنا
نامز عماوج راتخاس تفرشیپ اب خر
هداد .تسا و هداس یشرامش ءایشا
ره هدیچیپ صاخ یعامتجا نامزاس و داصتقا ،یگدنز کبس هب کی
طوبرم یم .دنوش
یب ۀلحرم زا عماوج لوحت و دشر اب هبتر عماوج هب ربارب و هقبط
و طبض و تبث ۀویش زا هدافتسا ،یا
یگژیو زا یکی ،ًاساسا .تسا هتفای هعسوت یرادباسح تر عماوج یلصا یاه
هب داصتقا ،یا
« یناشخپزاب »
هک تسا
رد نآ هعماج دارفا زا یهورگ بخن(
ناگ نآ و هدرک یروآدرگ ار هدش دیلوت ملاقا و تلاوصحم ) زا سپ ار اه
یم عیزوتزاب هعماج دارفا نایم ،طبض و تبث و شرامش نک
( دن
Hirth, 1996: 217-218
داصتقا ،دنور نیا رد .)
همانرب هب یتشیعم راک یارب یزیر
هب یکارتشا نآ ندرک هریخذ و یزرواشک تلاوصحم یورد و تشک روظنم
اه
هتسباو تاعلاطا طبض و تبث و یرادباسح .تسا هدوب
، یمتح و یمازلا ینامز دش
هب ار تلاوصحم ،عماوج هک
رگیدکی داحتا اب و کرتشم تروص تشادرب و تشک
یم مهارف ار ناکما نیا یشرامش ءایشا و دندرک دندروآ
هک
مه ج مه و یناگمه راک رد هعماج دارفا تکراشم نازیم زاب نیح رد هک یمهس ِنازیم تایئز
دارفا هب عیزوت
یم تخادرپ تسیاب یم
ش تبث ،د وش د
؛ یرادباسح رب ینتبم رتشیب یشرامش ءایشا شقن ،رگید نایب هب و تبث(
)تاعلاطا طبض ( شرامش و هبساحم طقف ات تسا هدوب
Schmandt-Besserat, 1992, Vol. I: 172
.)
لودج 1 هناشن ،یشرامش ءایشا نیب ۀطبار . یاه
حول هناشن و یشرامش یاه یاه
حول راگنریوصت یاه -
نآ نازیم اه ار زین
همجرت نیاتشنکلاف رک
( تسا هد Schmandt-Besserat 1981: Fig. 2 )
4 - هغاز هپت :
ناتساب رتسب سانش
ی دروم ۀعومجم شهوژپ
هغاز یخیرات زا شیپ ۀطوحم ۀقطنم رد
ناتسرهش عباوت زا دابآزگس نیئوب
ارهز رد دودح رد ،نیوزق ناتسا 140
،نارهت برغ یرتمولیک و نیوزق رهش بونج یرتمولیک 60
تشه لامش یرتمولیک قرش
شخب هب دابآزگس
ش عقاو میقتسم طخ .تسا هد
رد هطوحم نیا قطنم
ۀ ییایفارغج -
و هدش عقاو ناریا یزکرم تلاف یگنهرف
یاراد ییایفارغج لوط 306
58 هجرد 49
، ییایفارغج ضرع 193
49 عافترا و هجرد 35 حطس زا یرتم 1252
بآ تسا دازآ یاه
( ۀشقن 1
یرهاظ رظنم زا.)
،
ِرودم یگتسجرب هغاز هپت شواک ساسا رب هک تسا یکچوک
ییاه
نونکات هک یلامش روحم رد نآ داعبا ،هدش ماجنا
- یبونج یقرش روحم رد و رتم210
- یبرغ .تسا رتم145
نیمز حطس زا هطوحم نیا عافترا نیب ،فارطا یاه
کی ات ود یغتم رتم ر
و تشهن تماخض یگنهرف یاه
نآ
دودح شش رتم تسا هب کیدزن هک جنپ
نآ زا رتم اه
هتفرگ رارق تابوسر ریز رد .تسا
ۀشقن 1 - هپت لحم و ناریا ۀشقن رد نیوزق ناتسا تیعقوم س و ناتسربق ،هغاز
( نیوزق ناتسا ۀشقن رد دابآزگ Fazeli Nashli &
Moghimi, 2013: Fig. 1 )
هب کیدزن ۀطوحم هس دابآزگس هپت و ناتسربق هپت ،هغاز هپت رد مه
ۀقطنم روظنم هب هک دنتسه دابآزگس
شواک ناتساب یاه ۀهد رخاوا زا نارهت هاگشناد یسانش
1340 ه ـ.
. هدش باختنا ش دنا
نابهگن(
، 1376 : 314
هپت .)
یارب هغاز نیتسخن
تزع موحرم یتسرپرس هب راب لاس رد نابهگن للها
1349 ه ـ.
. رارق هعلاطم و شواک دروم ش
تفرگ
نابهگن(
، 1351 )
لاس ات هک
تدم هب 1357 و نابهگن کرتشم ِیتسرپرس هب هطوحم نیا شواک ،لصف هد
همادا یدازریمهش کلم تفای
( نابهگن
، 1356 ؛ Negahban, 1976
هش کلم و )
یرتکد ۀلاسر یدازریم شیوخ
ار
هتفای ساسا رب نیودت هغاز هپت یاه
رک د
Malek Shahmirzadi, 1977(
رد .)
لاس اه ی و 1373 1374 ه ـ.
. ش
دمحم موحرم یحلاص حلاص
زا یوس ناتساب ۀسسؤم نارهت هاگشناد یسانش
شواک هغاز هپت رد فارطا رد ییاه
داد ماجنا شوقنم ۀناخ
یحلاص(
، 1376
رد شواک .)
هفقو زا سپ هغاز هپت لاس رد ،هلاس دنچ یا
ه1380 ـ.
هب ش
هیلا ،میرح نییعت روظنم خیرات ۀئارا و یراگن
یلضاف نسح یتسرپرس هب ًاددجم قلطم یراذگ دروم یلشن
هنامگ تفرگ رارق ینز
یلضاف(
یلشن
، 1384 Fazeli Nashli et al. 2005 ؛
تمکح سپس .)
رد یحلاصلام للها
لاس اه ی و 1383 ه 1386 ـ.
هیلا فده اب ش طبار ییاسانش یارب یقفا شواک و یراگن
ۀ ۀعلاطم ،یگنهرف راثآ
یراگنهاگ و یعامتجا تازیامت
، داد ماجنا یدومع و یقفا شواک هطوحم نیا رد
نارگید و یحلاصلام(
، 1385 .)
نینچمه یلضاف
یلشن رد لاس اه ی و1390 ه1391 ـ.
نامزاس و یتعنص تفاب ۀعلاطم روظنم هب ش لافس دیلوت
یبونج رد ،هغاز هپت رد تخادرپ یقفا شواک هب هطوحم شخب نیرت
یلضاف(
یلشن
، 1390 و 1391 .)
،هغاز هپت رد یبسن یراگنهاگ ۀئارا رب هولاع فلتخم نارگشهوژپ
یارب سیسأت نیدنچ رد قلطم یراگنهاگ
هلحرم هدرک شلات دنا
. نیتسخن زآ زا هدافتسا اب یموصعم و نوتگنیوب راب نبرک شیام
،بوچ لاغذ رد دوجوم14
متفه ۀرازه ۀدش هربیلاک خیرات م.پ
هغاز یارب ار دندز نیمخت
( Bovington and Masoumi, 1972
م .)
کل
هغاز یارب یدازریمهش ۀزاب
لیاوا ینامز ات مشش ۀرازه
4500 ار م.پ یم داهنشیپ ار هطوحم نیا راثآ و دنک
میدق یم یلامش کلیس هپت گنهرف زا رت دناد
( Malek Shahmirzadi, 1977: 3
دعب ۀلحرم رد.)
، روکشم ناجرم
نبرک شیامزآ زا هدافتسا اب نیب یخیرات ،یروناج یناوختسا یایاقب یور رب 14
- 5212 4918 یفرعم ار م.پ
درک (
Mashkour et al. 1999: 68
یلضاف .) شواک ساسا رب زین یلشن
هیلا یاه لاس یراگن
1380 ه ـ ،ش.
هد
هنومن لاغذ ار ۀشنارت زا یارب A
شیامزآ باختنا
رک د وا . هطوحم هغاز هپت تسا دقتعم کت یا
هرود اب یا
ۀرود زا یرارقتسا سم
یلاقتنا یگنس کلیس(
)II تسا و نیگنایم خیرات
هب نآ ات 5384
4324 یم م.پ
دسر
(
Fazeli et al. 2005: 73, Tab. 24; Pollard et al. 2012: 120
.)
دروم ۀعومجم یسررب
شواک هب طوبرم راتشون نیا رد لاس
اه ی 1349 ، 1350 ، 1351 ، 1352 ، و 1390
1391 ه ـ لماش هعومجم نیا .تسا ش.
یشرامش ءیش 238 یم
دوش ،نایم نیا زا . شواک هب طوبرم ددع 19
لاس اه ی 1349 و 1350 ، لاس شواک هب طوبرم ددع18 ،1351
لاس شواک هب طوبرم ددع14 1352
، ددع140
برم لاس شواک هب طو و1390
لاس شواک هب طوبرم ددع47 1391
ه ـ یمش.
.دنوش یسررب ،رضاح هتفای رب یاه
شواک لاس اه ی و 1390 ه 1391 ـ هتفای ناینب ش.
تسا هعومجم هک شواک زا سرتسد لباق یاه
زا شیپ یاه
هدش هدوزفا نآ هب زین بلاقنا .دنا
ریز رد
، یلامجا حرش هویش ،فادها
اه جیاتن و شواک روکذم یاه .تسا هدمآ
رد لاس اه ی و 1349 ه 1350 ـ شواک ،ش.
هشنارت رد هدرتسگ یاه
هتفرگ ماجنا تسا
رد ًامومع هک داعبا
10
× دوب رتم10 ه دنا و تایلمع یناقوف ینامتخاس لحارم و هطوحم یزکرم شخب رب رتشیب شواک هدش زکرمتم
تسا
نابهگن(
، 1351 و 1356
شواک یط .)
لاس اه ی و 1351 1352 ه ـ.
،ش هب کیدزن تفاب زا عبرم رتم 1050
یرارقتسا یاتسور
لودج رد هغاز شواک یقفا تروص هب رگیدکی ترواجم رد و فلتخم یاه
هدش تسا
( کلم
،یدازریمهش 1367
فلا Malek Shahmirzadi, 1977: 2 ؛
هیلا تاعلاطا و )
یورشیپ ۀنامگ زا یراگن
F.G.X
لودج ،
فلا شرب و D.X
، وجو رگنایب د
هدزاود تسا هدوب هغاز رد یرارقتسا ۀقبط
یدازریمهش کلم(
، 1378 : 316 - 317 .)
لاس شواک 1390
ه ـ فده ابش.
تیلاعف اب طبترم راثآ و تفاب ییاسانش و یسررب و عیسو مجح رد یتعنص یاه
هغاز هپت رد لافس دیلوت نامزاس و سایقم زا یرتهب و لماک کرد نینچمه تفریذپ تروص
؛ نیدب
،ببس
رت هشنا یا اب هپت یبونج ۀیشاح رد داعبا
10
× هب رتم10 مان ردN30
نییاپ رتم کی قمع ۀطقن زا رت
رفص هطوحم
داجیا دش
( ۀشقن 2
تشهن ).
رتسکاخ تشابنا عون زا رتشیب هشنارت نیا رد هدش شواک یاه نآ رتسب و هدوب
زا اه
،شواک نایاپ رد .تسا مود عون چیه
م یرامعم اب طبترم راثآ هنوگ هزاس اب طبترم راثآ ای ینوکس
یترارح یاه هب
تسد دماین
یلضاف(
یلشن
، 1390 vii : ) ( ریوصت 1 ).
ۀشقن 2 - شقن ۀ نازیم ینحنم هشنارت تیعقوم و هغاز هپت
رد هدش شواک یاه لاس
اه ی فلتخم
ریوصت 1 - یامن ۀشنارت زا یمومع هیلا تشابنا وN30
رتسکاخ یاه -
لاس ؛بونج زا دید 1390
ه ـ ش.
لاس شواک 1391
ه ـ.
زینش با یسررب فده ثحابم
دیلوت نامزاس تخانش و نف ندش یصصخت اب طبترم
نیا رد .تفای موادت لافس لصف
، مان اب یکی هشنارت ود داعبا ردN30a
5
× رتم5 هطوحم یبونج شخب رد نورد(
ۀشنارت )N30
قمع رد یتناس 220
نییاپ یرتم رفص ۀطقن زا رت
هجوت اب یرگید و هکبش هب
مان اب هطوحم یدنب
داعبا ردR23 10
× رتم 10 قمع رد و یتناس 120
یرتم نییاپ شخب رد رفص ۀطقن زا رت بونج
هطوحم یقرش
داجیا دش دن
یلضاف(
یلشن
، 1391 : 2 ( ) ۀشقن 2
رد .)
نیا شواک زا لصف هزاس راثآ زین
تخپ اب طبترم یترارح یاه و
دیلوت ییاسانش لافس شن
بنا عیسو مجح .د ،رتسکاخ تشا
یگنس ءایشا )وقرب(
لافس نداد لقیص یارب ،اه
کسید هناچ ،صخشمان دربراک اب یلافس یاه یاه
هروک شوج ،یرگلافس لگ ۀتفای لکش رییغت تاعطق عاونا ،
هتفای یرایسب و یلافس رگید یاه
، یگمه ریغ و میقتسم دهاوش تیلاعف دوجو ِمیقتسم
هغاز هپت رد یهاگراک یاه
ینچمه .دنتسه
،ن هشنارت لحم یاه
و N30
یاهزیررود تشابنا یارب یناکم هطوحم یبونج شخب رد N30a
تیلاعف زا لصاح یاه
یتعنص و تسا هدوب یگناخ
( ریوصت 2 .)
هب طوبرم ۀدش یسررب یشرامش ءایشا یمامت تسا رکذ نایاش لاس
اه ی ات1349 1352 ه ـ تاقبط زا ش.
)مشش ات مود تاقبط( ییلااب یرارقتسا سد هب
ت هدمآ هشنارت و دنا رد هک ییاه
لاس اه ی و 1390 1391 ه ـ ش.
شواک دش ه مه زین دنا تاقبط اب قفا
یناقوف مه یگنهرف و ینامز ظاحل زا رگیدکی اب و دنتسه دنراد یناشوپ
. نیا
م.پ مجنپ ۀرازه تسخن ۀمین و مشش ۀرازه رخاوا ینامز ۀزاب هب یرارقتسا تاقبط دنراد قلعت
هک بوچراچ رد
اگ ناریا یزکرم تلاف یراگنه اب
گنهرف ناونع
،ب میدق تلاف کلیس
،II
همشچ و یلع سم یلاقتنا یگنس
سم هب یگنسون زا راذگ(
)یگنس .تسا هدش یفرعم
ریوصت 2 - ۀشنارت زا یمومع یامن ۀشنارت نورد هکN30a
داجیاN30 ش د - لاس ؛برغ زا دید 1391
ه ـ ش.
5 - عومجم ۀ هتفای یاه دروم شهوژپ
با فده یراگندنتسم یسررب و
نآ دادعت هک هغاز هپت یشرامش ءایشا هعومجم اه
،تسا ددع 238 ۀعلاطم
هنوگ یسانش رب یانبم هصخاش یامیس و لکش رد دوجوم یاه هتفای
اه ماجنا دش تسا ه یسدنه لاکشا ِمان هک
،
یایوگ صاخ ۀنوگ ره تسا
. هنوگ هرامش کی یاراد هدش ییاسانش یاه )ددع(
مان کی و (
یسدنه لکش دنتسه)
؛
رامش ۀنوگ ،لاثم یارب ۀ
یطورخم :1 .
یگژیو و تایئزج رد دوجوم توافت هب هجوت اب ِیرهاظ یاه
ِیشرامش ءایشا
هورگ هنوگ کی لیذ رد هدش یدنب هنوگریز ،
زین ییاه یارب
ره هنوگ هدش فیرعت .دنا
هنوگریز فورح زا یکی اب اه
مان کی و یسراپ یابفلا (
یسدنه لکش قبط)
ه هدش یدنب دنا
4. تفه ،عومجم رد نوگ
ۀ هنوگریز هارمه هب یلصا یاه
نآ اه هدش ییاسانش یگمه هک تسا
عون زا هداس یشرامش ءایشا دنتسه
رامش لودج رد . ۀ
هنوگ 2 و اه
هنوگریز نآ دادعت هارمه هب هدش یفرعم یاه هدش نایب هعومجم لک رد اه
.دنا رد
،همادا و فیصوت ریسفت
هنوگ خانش ءایشا یت یشرامش
.تسا هدمآ
لودج 2 - هنوگریز و هنوگ کیکفت هب هدش یسررب یشرامش ءایشا لک عمج و دادعت ،یمیقم(
1392 لودج : 5 - 3 )
هنوگریز و هنوگ مان و هرامش دادعت
1 یطورخم : 94
:فلا واستم ی قاسلا ی ن 49
:ب واستم ی علاضلاا 13
صقان/کون نودب :پ 11
درِگ کون :ت 8
نلب :ث هدیشک/د 8
:ج واستم ی قاسلا ی ن گرزب ررت زا 3
یتناس 5 رتم
2 یورُک : 84
هداس :فلا 43
یورُک مین :ب 41
3 یکسید : 31
تخت :فلا 23
یسدع :ب 8
4 یضیب : 14
هداس :فلا 14
5 هشوگراهچ : 9
هداس :فلا 1
بعکم :ب 8
6 یلولذُه : 4
هداس :فلا 4
7 یهجو راهچ : 2
هداس :فلا 2
لک عمج 238
5 - 1 - ۀنوگ 1 یطورخم :
: ددع 94 ( 39
% هب یشرامش ءایشا زا ) نیا
نوگ ه دنراد قلعت .
نامه روط هک دش هتفگ ،
نیا یربراک طورخم کی .تسا هدوب تابوبح و تلاغ نازیم ظفح و هبساحم یارب هناگادج ۀزادنا ود اب ءایشا
کچوک
، دامن کچوک تابوبح دحاو کی )کچوک دبس(
هب هک تسا هدافتسا لومعم تروص
یم هدش کی و
گرزب طورخم (
گرزب رت زا 3 )رتمیتناس زین
دامن
ِنازیم گرزب یاهدحاو )گرزب دبس(
رد ءایشا نیا .تسا تابوبح
امیس
ِیناقوف تمسق یاراد
ِیناتحت تمسق و هدیشک اب
هدعاق فک ای نآ ضرع و دنتسه تمس هب هدعاق زا اه
یم هتساک یناقوف شخب تسا هنوگریز شش یاراد هنوگ نیا .دوش
: فلا یواستمـ نیقاسلا
( لکش 1 : ریواصت 1 ات 3
،)
ب یواستم ـ علاضلاا
لکش(
1 ریواصت : 4 و 5 )
ج ،
/کون نودب ـ صقان
( لکش 1 : ریواصت 6 و 7
،)
د درِگ کونـ
( لکش 1 :
ریواصت 8 و 9
، )
ـه هدیشک و دنلبـ
( لکش 1 ریواصت : 10 و 11
، )
و یواستمـ یقاسلا ن
، گرزب رت زا یتناس3 رتم
( لکش 1 :
ریوصت 12
.)
ظاحل زا ۀیاپ رب و داعبا
ۀزادنا عافترا ، هنومن دادعت نیرتشیب یطورخم یاه
( یطورخم یانثتسا هب یاه
گرزب رت زا 3 یتناس رتم ۀتسد رد) ات10
یلیم20 رارق رتم یم .دنریگ
لکش 1 - بختنم ی هنوگریز عاونا زا یطورخم ۀنوگ یاه
5 - 2 - ۀنوگ 2 یورک :
: یطورخم زا سپ یورک ۀنوگ اب ار یناوارف و نازیم نیرتشیب اه
ددع 84 ( 35
% دوخ هب )
هداد صاصتخا تسا
. نیا یگرزب دحاو ۀدنیامنزاب ءایشا )گرزب دبس(
تلاغ زا تابوبح و دنتسه
. یاراد هنوگ نیا
فلا :تسا هنوگریز ود -
هداس
( لکش 2 : ریواصت 1 ات 3
ب ،)
- مین یورک
( لکش 2 : ریواصت 4 ات 6
.)
نامه روط مان زا هک
ءایشا نیا یمرب
،دیآ نآ هلیت اه رظن زا .دنراد ناسکی یرطق تاهج یمامت زا ًابیرقت هک دنتسه درگ و لکش یا
و داعبا رب ۀیاپ ۀزادنا یورک رتشیب ،رطق اه
ۀتسد رد ات10
یلیم20 یم رارق رتم دنریگ
.
لکش 2 - بختنم ی وگریز عاونا زا هن
یورک ۀنوگ یاه
5 - 3 - ۀنوگ 3 یکسید : 31:
ددع ( 13
% عومجم لک زا) ه
یکسید ۀنوگ هب طوبرم لکش
دنتسه نیا یشرامش ءایشا .
هدوب تاناویح زا یهورگ ۀدنیامنزاب ،هنوگ ۀناشن یکسید یشرامش ءیش کی ،هنومن یارب ؛دنا
دنفسوگ سأر 10
میسقت هنوگریز ود هب هنوگ نیا .تسا یم یدنب
:دوش لا ف - تخت
( لکش 3 ریواصت : 1 ات 3
و )
ب - یسدع
( لکش 3 :
ریواصت 4 و 5
هریاد یامن ًلاومعم ءایشا نیا .)
رطق و دنراد لکش یسدع ای و رعقم ،تخت عطقم و )درگ ۀحفص( یا
نآ .تسا ناسکی تاهج یمامت رد ًابیرقت اه رد یکسید یشرامش ءایشا رتشیب ،رطق ۀزادنا ۀیاپ رب و داعبا رظن زا
ۀتسد ات10
یلیم20 یم رارق رتم .دنریگ
لکش 3 - بختنم ی هنوگریز عاونا زا یکسید ۀنوگ یاه
5 - 4 - ۀنوگ 4 : یضیب 14 :
ددع ( 6
% یضیب ءایشا هب طوبرم هعومجم لک زا ) کی یاراد اهنت هک دنتسه لکش
نوگریز ۀ هداس
( لکش 4 ریواصت : 1 و 2 ) تسا
ءایشا نیا.
اعیام ۀزوک دامن ناونع هب ًلاومعم هدش یفرعم ت
یاراد و دنا
هریاد عطقم و یضیب یامن یا
نآ لوط ،رگید نایب هب ؛دنتسه لکش .تسا ضرع ربارب ود اه
5 - 5 - ۀنوگ 5 هشوگراهچ :
،هعومجم لک رد هشوگراهچ یشرامش ءایشا:
ددع9 ( 4
% هداد صاصتخا دوخ هب ار ) .دنا
فلا :تسا هنوگریز ود یاراد هنوگ نیا -
هداس
( لکش 4 ریوصت : 3
ب و )
- بعکم
( لکش 4 ریوصت : 4
هنومن ).
رد هک ییاه
میسقت هداس ۀنوگریز یم یدنب
راهچ یاراد دوش نآ مجح و دنتسه هیواز
مک و یحطس رایسب اه هب ؛تسا قمع
عطقم رد و عبرم ای و لیطتسم لکش ،امن رد ،رگید نایب
، تخت و حطسم لکش هنومن هباشم(
)تخت ِیکسید یاه
و دنراد هیبش حفص کی شوگراهچ ۀ
.دنا ءایشا نایم رد اما ،تسین صخشم یشرامش ءایشا نیا قیقد یربراک
هنومن هدیچیپ یشرامش هک دنراد دوجو ییاه
ًلاامتحا .دنتسه تلاغ زا ییولیس ای و هچقودنص ۀدنیامنزاب
لکش 4 - بختنم ی هنوگریز و یضیب ۀنوگ زا ۀنوگ یاه
هشوگراهچ
5 - 6 - ۀنوگ 6 یلولذُه :
: راهچ اهنت ددع
( 2
% گ نیا رد هدش یسررب ءایشا زا ) هقبط هور
یم یدنب دنوش
هک اهنت
کی یاراد هداس ۀنوگریز
( لکش 5 ریواصت : 1 و 2 ) تسا
یلولذُه لکش.
بلغا و ینش تعاس تروص هب ای
طورخم ود
تسا هدش لصتم مه هب یناقوف شخب زا هک .دنا
.تسین صخشم زین ءایشا نیا قیقد یربراک
5 - 7 - ۀنوگ 7 اهچ : یهجو ر
: ددع ود ( 1
% هعومجم لک زا) هب
یهجو راهچ ءایشا نراد قلعت
د . هنوگ نیا اهنت
یاراد
هداس ۀنوگریز
( لکش 5 ریواصت : 3 و 4 ) تسا
ءایشا نیا .
میلام تسکش ای و هیاوز راهچ یاراد )دنت سوق(
امن رد
دنتسه لکش و یطورخم بعکم ار
یم ناشن دنهد
. یربراک ورخم هباشم زین ءایشا نیا یط
اه .تس
لکش 5 - بختنم ی راهچ ۀنوگ و یلولذه ۀنوگ زا یهجو
همادا رد
، یگژیو
ِیشرامش ءایشا ۀناروانف یاه دروم
یسررب تسا هدمآ .
جیار تخاس یارب هیلوا ۀدام نیرت
زیر یناک داوم ۀزیمآ اب سر لگ ،یشرامش ءایشا دننام(
هب و یداب هسام نش تردن
زیر درخ یلآ داوم نینچمه و)
ش .تسا هدوب هد فاطعنا و ماکحتسا ثعاب یبیکرت نینچ
یم هیلوا ۀدام یریذپ دش
تسا ه . رد زین ءایشا حطس
هنومن رتشیب یرگید ۀدام ندوزفا نودب و بوطرم تسد شور هب اه
.تسا هدش راومه و تخادرپ هنومن رتشیب
اه
هدش هتخپ یبسانم ترارح رد هنومن دنچ اهنت و دنا
هب تروص ماخ ون .دنتسه دنچ یانبم رب ءایشا ِتفارظ ع
لکش عون ،هریمخ تفاب عون ریظن ریغتم اهنت ،ساسا نیا رب ؛تسا هدش نایب ءیش یامیس و یهد
زا ددع 13
ءایشا
، یم رارق طسوتم و فیرظ ءایشا هورگ رد یقبام و دنراد نشخ تفارظ هنومن رتشیب .دنریگ
،امیس رد اه
ناشن ًلاماک و دنراد بسانت و یگنهامه د
ه دروم یسدنه لکش ۀدن .دنتسه رظن
ظفح تیعضو رظنم زا ،یگدش
هب کیدزن هناتخبشوخ ددع 166
نآ قیرط زا و دنتسه ملاس ،هعلاطم دروم ۀعومجم ءایشا زا شجنس ناکما اه
مهارف اهریغتم یمامت ش
تسا هد . تلاح زین یگتسکش یاه هنوگ هب
یا هزادنا ناکما هک هدوب صیخشت و یریگ
نوگریز و هنوگ .تسا هتشاد دوجو ءیش ۀ
گنر یرتسکاخ )هریت و نشور(
هوهق ،یدوخن ، یا
)هریت و نشور(
و
یگنر فیط راهچ ،یرجآ بلاغ
.دنتسه تیمها زئاح ۀتکن
نیا تسا هک رتشیب هعومجم ءایشا تشابنا زا ،
هطوحم یبونج ۀیشاح رد عقاو رتسکاخ رت(
هشنا یاه و N30 )N30a
هدش فشک دنا
5. هک ییوگلا نینچ ءایشا
هلابز رد یشرامش تشابنا و اه
زیررود یاه هب
تسد هدمآ دنا
، رد رتشیب هطوحم یناتساب یاه یم هدهاشم
دوش
(
Wright et al. 1980: 277
)
وًلاامتحا هلئسم نیا رگنایب دشاب
یشرامش ءایشا هک رف رد
آ و هدافتسا یصاخ دنی
یم هتخادنا رود سپس .دندش
6 - هجیتن
هک نانچ ،دش ثحب
یشا ِیشرامش ءا هپت
دنتسه هداس عون زا هغاز و
ۀنوگ تفه ،رضاح ۀعومجم یسررب ساسا رب
ییاسانش یلصا دش
. هنوگریز عونت و دادعت هب هجوت اب
،اه هس یطورخم ۀنوگ
، یورک یکسید و دربراک نیرتشیب
هتشاد ار .دنا ماشحا و تلاغ ،تابوبح نازیم ۀدنیامنزاب و دامن هک یشرامش ءایشا نیا دوجو تسا
نیا رگنایب ،
و یرادباسح ۀناماس هک تسا شرامش
و یزرواشک اب طبترم تاعلاطا طبض و تبث یارب رتشیب ، هدوب یرادماد
.تسا هنوگ یلولذُه و یهجوراهچ ،هشوگراهچ یاه هتشاد یرتمک یربراک
و دنا یم نآ ناوت ار اه ءزج هنوگ یاه
ردان تسناد .
رد ۀراب نیا هک ۀناماس فتسا و یرادباسح هلحرم هچ رد هغاز ۀعماج رد یشرامش ءایشا زا هدا
رارق روطت زا یا
هتشاد تسا یم یرورض هتکن دنچ رکذ ، دیامن
؛ خیرات ساسا رب یراذگ
قتسا خیرات ،قلطم و یبسن یاه هپت رد رار
دنلب ۀرود کی رد هغاز هب کیدزن تدم
ات900 زا هک تسا لاس 1000
ات 5200 4400 / 4300 رد یناگدنز م.پ
جنآ ا نایرج مه هک هلحرم نیا رد .تسا هتشاد ینامز تدم ،تسا زرواشک و نیشناتسور عماوج تفرشیپ اب نامز
رازه هس هب کیدزن لاس
ۀدافتسا و ییانشآ زا عماوج
ناسنا ی ماظن رد رازباراک نیا شقن و یشرامش ءایشا زا
یم یرادباسح و یشرامش تسا هتشذگ
؛ ،رگید نایب هب عماج رد یشرامش ءایشا
هلحرم رد هغاز ۀ رارق روطت زا یا
ناسنا یهاگآ هک دنراد نآ رد دوجوم یتخانش و یکاردا میهافم زا اه
هتفای شیازفا اه تسا
کی تروص هب و
هدش هتخانش یدربراک یوگلا .دنا
رد تاعلاطا لاقتنا و شدرگ شیازفا لصاح رما نیا یب
:تسا یناسنا عماوج ن
و ناریا رد ءایشا نیا عیسو ۀرتسگ تسا عوضوم نیا هاوگ هنایمرواخ یاهروشک رگید
.
