بررسی و تجزیه و تحلیل تئوریک حرفه ی طراحی صنعتی با محوریت نظریات چهار تن از نظریه پردازان مشهور این رشته

ی هـفرح کـیروئت لــيلحتو هــیزجت و یــسررب

*

یــتعنص یــحارط

هـتشر نیا روهشم نازادرپ هیرـظن زا نت راـهچ تایرـظن تیروـحم اب

**درف یئادن دمحا رتکد

.ناریا ،نارهت ،)س(ارهزلا هاگشناد ،رنه هدکشناد ،یتعنص یحارط یشزومآ هورگ رایداتسا )89/2/5 :ییاهن شریذپ خیرات ،88/2/29 :هلاقم تفایرد خیرات(

هديکچ

یصصخت هکنيا اي و ددرگ یم لامعا اه هتشر رگيد یرکف متسيس اب قبطنم هک تسا صصخت کي یتعنص یحارط ايآ هک هتکن نيا دوخ هب ار هفرح نيا نازادرپ هيرظن نهذ ههد ود زا شيب هک تسا یلاوئس ،دراد ار دوخ هب صتخم یژولودتم کي نتشاد قاقحتسا هک تسا لقتسم شناد و صصخت ،هفرح کي ناونع هب یتعنص یحارط هک دشاب هديسر ارف نآ نامز هک دسريم رظنب نونکا .تسا هتشاد لوغشم رد هک هچنآ و ددرگ یم هيرظن و دقن ،هچخيرات لماش لقتسم یملع هخاش کي اي و یصصخت هتشر کي یلک روطب .دريگ رارق رظندم یگنوگچ یسررب هتکن .دهد یم ليکشت شخب هس نيا لماعت هوحن و طابترا ،ار دراد تيمها یملع هتشر ره تيهام فيرعت و نييبت نيا رد .تسا هتفرگ رارق هعلاطم دروم یتعنص یحارط هفرح یاه یگژيو ساسا رب هک دشاب یم لمع و هيرظن نيب لماعت و طابترا هزوح - ،یحارط یصصخت هزوح - :دندرگ یم ميسقت ريز ی هزوحود هب یلکروطب یحارط هفرح و صصخت ،یهاگديد نينچ اب هلاقم هب یتعنص یحارط ی هفرح مانب زادرپ هيرظن راهچ تايرظن ليلحت هيزجت اب یژولودتم هاگديد زا نينچمه .یحارط یصصختريغ یرظن ینابم قيقد یفيرعت و نييبت هب ،Richard Buchanan, Victor Margolin, Nigel Cross, Guie Bonseipe :یاه مان .دندش جارختسا راثآ یاوتحم زا یديلک ناگژاو ،شهوژپ یژولدتم زا یشخب ناونع هب و هتخادرپ دارفا نيا رظنم زا یتعنص یحارط هفرح

یديلک یاه هژاو .یحارط هفرح ،یحارط یروئت ،یحارط لمع ،یحارط تاعلاطم

تایرظن تیروحم اب یتعنص یحارط ی هفرح کیروئت لیلحت و هیزجت و یسررب” ناونع اب یشهوژپ حرط زا هلصاح جیاتن ساسارب هلاقم نیا .تسا هدیدرگ نیودت )س( ارهزلا هاگشناد یشهوژپ تنواعم یراکمه اب “هتشر نیا روهشم نازادرپ هیرظن زا نت راهچ .E-mail: nedaei@gmx.net ، 021 -88035801 :ربامن ،09122706935 :نفلت

*

**

زا یتعنص یحارط هزوح رد رکفت هعسوت و طسب هرابرد ثحب ههد رخاوا زا ثحابم نیا اما .تسا هتشاد دوجو هتشذگ ههد دنچ

1وگاکیش یتلایا هاگشناد مویزوپمس اب و دیدرگ رت گنررپ 1980 1998 لاس رد رگید یمویزوپمس یرازگرب اب سپس .تفرگ باتش یحارط یارتکد ی همانرب تیریدم و هعسوت مویزوپمس" ناونع اب

Margolin 1995,39 ( دیدرگ لاعف ،ویاهوا یتلایا هاگشناد رد "یتعنص نیوانع نیرتمهم هرمزرد عوضوم نیا نونکا مه .)and Buchanan,

یرایسب .دشاب یم ایندرد یتعنص یحارط هفرحرد هطوبرم ثحابمرد کیژتارتسا حطس رد ،هعسوت لاحرد و هتفای هعسوت یاهروشک زا رب تسا یدیکات رما نیا هک دنشا یم هجاوم یتعنص یحارط هلوقماب ًافرص یاهراک هب تبسن یزادرپ هیرظن نوزفازور طسب و هعسوت طسب هب یهاگدید نینچ زا هلاقم نیا .یتعنص یحارط هفرحرد یلمع طسب و هعسوت هک تسا رکذ لباق .دزادرپ یم یحارط رکفت هعسوت و نیا نارگشهوژپ شهوژپ لصاح دوخ یتعنص یحارط هفرحرد رکفت یدنب هتسد ار اهنآ ناوت یم روحم ود رد ًاتدمع و دشاب یم هفرح

یتعنص یحارط هفرح و صصخت هرابود فیرعت ^- :درک و یرظن شخب نیب لماعت هوحن و طابترا نییبت و فیرعت ^- یتعنص یحارط هفرحرد یلمع لدم کی هئارا رد ناوت یم ار شخبود نیا هجیتن تیاهن رد و

صصخت نیا یفرعم و یتعنص یحارط یرظن یانبریز یارب یموهفم .دومن هدهاشم روکذم لدم قیرط زا ملعو شناد کی ناونع هب ،همدقم شخبرد هدش نایب فادهاو جیاتن هب یبایتسد تهج رد یاه شهوژپ حرطم و فورعم یاه هنومن قیقد یسررب هب ادتبا سپس .دیدرگ مادقا یتعنص یحارط هفرحرد هدش رشتنم یملع ،هعلاطم دروم نازادرپ هیرظن و نارگ شهوژپ نایم زا رفنراهچ دنور رد یقیمع ًاتبسن تاریثات رگشهوژپ راهچ نیا .دندیدرگ باختنا دنا هتسناوت و دنا هتشاذگ یاجرب یتعنص یحارط هفرح یزادرپ هیرظن هب و دنیامن رشتنم یرظن ثحابم و شهوژپ هنیمزرد یرتشیب راثآ تایرظن مها هب رفنراهچ نیاراثآ یسررب و هعلاطم اب ناوت یم یترابع فقاو نونکات زاغآ زا یتعنص یحارط هفرحرد دوجوم یاه یروئت و :دندرگ یم یفرعم ریز یاه مان هب رگشهوژپ راهچ نیا .دیدرگ

Richard Buchanan, Victor Margolin, Nigel Cross, Guie Bonseipe

همدقم

یديلک ميهافم ليلحت و هیزجت - 1

یاوتحم زا یدیلک میهافم ،شهوژپ یژولدتم زا یشخب ناونع هب ،دنا هدیسر پاچ هب قوف زادرپ هیرظنراهچ زا هک ینوتم و راثآ یدیلک میهافم نیا سپس .)Buchanan, 1995( ²دندش جارختسا رارق هسیاقم دروم ناشتوافت و کارتشا تاکن نییبت و نییعت یارب و هدرتسگ رایسب نارگشهوژپ نیا نوتم و راثآ یاوتحم .دنتفرگ ات دیدرگ یعس اما ،دندوب هدش نیودت یتوافتم و عونتم ناگژاو اب اب بسانتم ،دنور یم راکب هلاقم نیارد هسیاقم تهج هک یدیلک میهافم شخبرد ًاصوصخ دراومزا یرایسبرد .دنشاب هلاقم راتخاس و فده نیا هک دنچره .دنراد رظن قافتا مهاب نارگشهوژپ نیا ،یزادرپ هیرظن زا هاگره و دیدرگ یم فعض و تدش راچد دروم بسحرب رظن قافتا لیدبت و اه هیرظن نآ هب لمع و دربراک شخب هب یزادرپ هیرظن شخب و رتمک رایسب رظن قافتا نیا ،دیدرگ یم هعجارم ،دربهار هب اه هیرظن .دش یم رت گنرمک 1 لودجرد رگشهوژپ راهچ راثآ زا هدش جارختسا یدیلک میهافم کیکفت لباق میهافم نیا یسررب زا یلصا درکیور ود .دنا هدیدرگ هئارا

:زا دنترابع هک دنشاب یم صیخشت و یحارط رکفت طسب و شرتسگ -فلا )یحارط یلمع راک یسانش شور( یژولدتم و اتسار -ب 2 لودج رد ،مادکره هدنهد لیکشت ءازجا کیکفت هب درکیور ود نیا .دنا هدیدرگ صخشم هنیمز شیپ لصاح ،رگشهوژپ راهچ نیا زا کیره یاه هاگدید

Richard و Victor Margolin .تسا اهنآ توافتم ًاتبسن یهاگشناد عماج و هدرتسگ ًلاماک تروصب ار یحارط موهفم ^Buchanan ًلاماک شقن رفن ود نیا رکفت رد هک یزیچ نآ و دنهد یم حیضوت رکفت رد یدنم ماظن و شناد ،زا تسا ترابع دراد یروحمو نیداینب و Gui Bonseipe. هک دسر یم رظن هب رگید فرط زا .یحارط هفرح و رظن رد اب یرت سوملم و ینیع یاه نیزگیاج لابند هب Nigel Cross

.دنشاب یم اهنآ یدربراک یاه هبنج نتفرگ

یحارط رکفت یفيک طسب و تفرشيپ-1-1 یاه شلات 1960 ههد رد دوهشم تروص هب ادتبا یتعنص ناحارط تفرشیپ ،نیداینب روطب .دندومن زاغآ یحارط رکفت هزوح رد ار دوخ عورش ءایشا تیهام زا حیحص کرد شیادیپ زا یحارط رکفت طسب و تمس هب یتعنص هتفرشیپ و نردم رصع تخانش اب سپس و دیدرگ هعماج رد یعامتجا طباور هب تبسن هنانیب عقاو کرد و مهافت داجیا ینامز هدودحم نیا زا .تفر شیپ اه ناسنا تاساسحا و گنهرف و هدودحمرد رگید ،یحارط ثحابم هک دندیدرگ هجوتم ناحارط دعب هب شناد هزوح رد مه لوحت نیا .دجنگ یمن یحارط یمیدق گنتو کچوک عوقو هب اه صصختو اه هزوح رگیدرد مه و یحارط صصخت و .)Margolin, 2002( تسویپ یلکروطب یحارط هفرح و صصخت ،یهاگدید نینچ اب هلاقم نیارد

: هزوح ود رد )یا هفرح( یحارط یصصخت هزوح -

)یا هفرحریغ( یحارط یصصختریغ هزوح -

ناشن ار یحارط هزوح یدنب میسقت-1 ریوصت( دندرگ یم میسقت .)دهد یم ثحابم هک دهد یم ناشن هدش جارختسا یدیلک میهافم یسررب یصصختریغ یاه هزوح رد ًابلاغ یحارط رکفت هنیمز رد هدش حرطم زا دراوم زا یرایسب رد و دنا هداتفا قافتا یحارط )یا هفرحریغ(

زین یحارط یمومع هدودحم هب )یا هفرحریغ( یصصخت ریغ ثحابم رد رضاح لاح رد یصصختریغ یاه هزوح .دنا هدومن ادیپ لّزنت هدنیازف یا هنوگ هب و دنا هتفرگ یاج یحارط فلتخم یاه هدودحم یور رب زین یبرخم تاریثات و دنشاب یم شرتسگ و طسب لاحرد ناوت یم ایآ سپ .دننک یم لامعا یحارط یصصخت یاه هزوح رگید

ندش هیزجت و هدنکارپ لاح رد اجیردت یحارط هفرح هک دومن اعدا

؟دشاب یم یحارط هزوح یتنس موهفم زا اوتحم هک دهد یم ناشن 1 ریوصت نیا ناوت یم .تسا هدرک ادیپ رییغت )ب( نآ نیزورما موهفم هب )فلا(

:دومن یدنب هتسد ریز ی هنوگ هب اررییغت هقلاع نآ هب یرتشیب هدع هک یحارط رکفت یّمک طسب و تفرشیپ - زاین یحارط هفرح هب تبسن ار یرتشیب هقلاع و شناد و دندنم

.دراد ناصصختم زا ییاه هورگ هلیسو هب یحارط رکفت یفیک طسب - یرت قیقد لیلحت ای دنراد یرت قیمع کرد هک یا هفرحریغ دارفاو اراد ار یرتلااب یگنهرف -یعامتجا کاردا تردق و دنهد یم هئارا .دنراد زین ار طبترم مولع هب لاصتا ناکما و هدوب طاقن هب شهوژپ نیا یلصا روحم اب طابترا رد ناوت یم نینچمه زا هک یا هتکن .دومن هراشا زین بختنم رگشهوژپ راهچ کرتشم یحارط هفرح نارگشهوژپ تایرظن لیلحت و هیزجت و یسررب دوجو :زا تسا ترابع ددرگ یم راکشآ رفن راهچ نیا ًاصوصخ رکفت و شناد طسب تهج رد هدنکارپ و عطقنم یاه تیلاعف و اه شلات ،ریگارف تکرح کی ناوت یمن نامز لوط رد هک ینعم نیدب ،یحارط .دومن صخشم یحارط رکفت هنیمز رد ار تخاونکی و راد هنماد و تیزکرم هک تسا نیا ددرگ یم دوهشم هک یرگید مهم هتکن یا هفرحریغ ثحابم زا یدایز دودح ات یحارط رکفت تیروحم نتفرگ رارق هک تسا رکذت هب مزلا اجنیارد .ددرگ یم لیکشت یحارط هجو چیه هب ،یحارط رکفت ثحابم تیزکرم رد یا هفرحریغ ثحابم ثحابم نینچمه و دش دهاوخن یا هفرح ثحابم هب اهنآ لیدبت بجوم ،رکفت هندب رد اهنآ یریگرارق لحم و عون و یحارط رکفت هعومجمریز .درادن صصخت و هفرح نیا فیرعت هب یطابترا

.رگشهوژپ راهچ راثآ یدیلک میهافم هسیاقم -1 لودج . یا هفرح ریغ و. یا هفرح هزوح ود رد یحارط رکفت درباک-2لودج

.یحارط یاه هزوح یدنب هقبط -1ریوصت )Cross, 1995( : ذخأم

هدمع شخب هس رد ناوتیم ار یحارط رکفت طسب و تفرشیپ :دومن میسقت یحارط موهفم طسب -فلا )یریگارف( تیمومع هب صصخت هدودحم شرتسگ و طسب -ب )لمع( یحارط تیلاعف هنماد شرتسگ و طسب -ج یحارط یاه تیلاعف ای یحارط میهافم زا یا هراپ ریسفت نینچمه .دومن هدهاشم میهافم نیا ینیزگیاج ای و لوحت بلاق رد ناوت یم ار راهچ نیا طسوت هدش هداد طسب میهافم نیرتمهم حیرشت 3 لودج رد .دندرگ یم هئارا رگشهوژپ ،اهدرکیور و یژولودتم رد ،رگشهوژپ ره تایرظن ساسارب هب یحارط ییانبریز یاه هزوح راتخاس اما ،دراد دوجو ییاه توافت

.دشاب یم کرتشم ،دیدج موهفم کی ناونع یحارط موهفم طسب -1-1-1 و هعماج مدرم مومع نایمرد هکلب ،کیمداکآ هزوح رد اهنت هن و طسب لاحرد یحارط موهفم ،هعماج یگنهرف فلتخم یاه شخب ماگمه رصع ره رد یحارط دروم رد یمومع راکفا .تسا تفرشیپ کی دروم رد یلبق میهافم اب ضراعت رد یهاگ و هنامز تارییغت اب یفلتخم لاکشا هب هک یحارط موهفم .دنا هدرک رییغت ،دحاو یحارط ،یحارط هفرح رد یروحم و یزکرم تروص هب ،تسا هدیدرگ هئارا

Simon هتشون ”scienceof the artificialThe" مان هب یا هلاقم رد دادملق یخساپ ناونع هب هلاقم نیا و تسا هتفرگ رارق ثحب دروم :هک دیدرگ هب دنناوت یم ،دنوش یم هدیمان یحارط هک ییاه تیلاعف ایآ –

؟ددرگ فیرعت دحاو موهفم کی تروص )^Simon هاگدید زا( یحارط هفرح یلصا یگژیو ود هب هلاقم نیا رد ناونع هب یحارط هفرح و هدش هتخادرپ "ماهبا" و "عونت" ینعی،

تیفیک لیلد هب و ؛دنشاب دیاب هنوگچ ءایشا دنکیم نییعت هک یصصخت

)Simon, تسا هدیدرگ فیصوت کرد لباقریغ و هدیچیپ ،نآ مهبم هب یگدیچیپ نیا" :دیوگ یم ^Buchanan هک تسا یلاحرد نیا .¹⁹⁶⁹⁽

یاراد و ضحم ملع ناونع هب یحارط یتاذ تعیبط هک تسا تلع نیا یحارط و دراد توافت رگید مولع اب ،یرنه هنادازآ و نیون تایصوصخ لح یارب ور نیازا ³".درک لح و فیرعت ار نآ ناوتن هک تسین یا هدیدپ یحارط ملع هنیمز رد ییاه شهوژپ هک تسا مزلا اه یگدیچیپ هنوگ نیا شناد و رکفت لماعت هوحن و یحارط هدیچیپ راتخاس ات دوش ماجنا .ددرگ کاردا ءایشا یحارط رد یحارط یحارط ناسکی و کرتشم ناینب رب نینچمه ^Buchanan و یحارط فلتخم بناوج یمامت رد دناوت یم هک درک یم یراشفاپ

دوش هتفرگ راک هب دنوش یحارط دیاب هک یتلاوصحم و ءایشا همه رگشهوژپ راهچ نیا هک دهد یم ناشن 3 لودج .)Buchanan, 1995(

.دنهد یم طسب و هدرک فیرعت ار یحارط موهفم هنوگچ یوس هب صصخت زا یحارط رکفت شرتسگ و طسب 2--1-1 هزوح هب یصصخت هزوح زا رذگ – )ندوب هراک همه( تیمومع یگنهرف و یمومع ترابع دنراد رظندم کرتشم روط هب رگشهوژپ راهچ نیا هک هچنآ

:هکنیا زا تسا هک درک نییبت یحارط نیون درادناتسا کی ناوت یم هنوگچ هتشاد دربراک تیلباق ،یناهج و هراک همه یحارط کی تهجرد

؟دشاب درادناتسا کی نییبت اب طقف ناوتیمن ار هراک همه یحارط هدیدپ اما هک تسا نآ هلئسم نیا تلع .داد حیضوت یحارط زا ینیون فیرعت ای نیا یریگ لکش رد یتوافتم و فلتخم تارظن هطقن و راکفا و اهرّیغتم ناوت یم ار راکفا و ءارآ توافت و عونت نیا هک .دننک یم هلخادم هدیدپ کرد ،"یحارط" زا فیراعت و میهافم هک یتارییغت ترثک زا یبوخ هب .دومن یارب هک یفیراعت هک تسا نیا تشاد رطاخ هب دیاب هک یا هتکن یراتفر داجیا تهج رد دنا هدیدرگ هئارا نونکات یحارط لمع موهفم

.یحارط رکفت هعسوت هاگدید زا نارگشهوژپ تایرظن یدنب هقبط -3 لودج

رد .دشاب هتشاد دربراک یصصخت یحارط هزوح رد هک دنا هتفر راکب تخانش شرتسگ و طسب لیلد هب راتفر نیا ،سپ نیا زا هک یتروص تارییغت شوختسد ،دنتسه هجاوم نآ اب هک یطیحم و ناحارط .ددرگ یم یناوارف )لمع( یحارط تیلاعف طسب و تفرشیپ 3--1-1 نیا ناکما ،یحارط هنیشیپ لیلحت و هیزجت و ینلاوط تادهاشم ار یلعف فلتخم یاه هنیمز همه هک دزاس یم مهارف ار رظن راهظا یحارط ،یگنهرف یحارط ،یحارط تیریدم ،یحارط یشم طخ دننام یحارط لمع هطیح رد ناوت یم ار هریغ و هبرجت یحارط ،تیساسح هیزجت و تخانش دروم ادتبا دیاب اه هزوح نیا زا مادکره هتبلا .تفریذپ .دندرگ ماغدا یحارط صصخت رد سپس و هتفرگ رارق لیلحت و اب یتسار هب ایآ نوگانوگ یاه هنیمز نیا هک ددرگ نشور دیاب نینچمه لصاح هکنیا ای و دنتسه طبترم یحارط هفرح هعومجم ریز یاه هنیمز مدع و تسردان کرد زا یشان ًلاامتحا و هدوب یحارط موهفم رد ماهبا .دنشاب یم یرگید یاه هنیمز حوضو یناسنا یاه تیلاعف همه هدنریگربرد یحارط هفرح هک هیرظن نیا دنچ نیب زا درف دیاب اهنآ دنور رد هک دشاب یم ییاه هدیدپ ناونع هب .تسین هدننک عناق ،دریگب یمیمصت و هداد ماجنا ار یباختنا ،هنیزگ شلات یحارط هفرح هک هتشاد دوجو داقتنا نیا هراومه نینچمه هزوح رد ،هزادنا زا شیب نداد طسب اب ار طبترم صصخت ره دنک یم زا یراتخاس هک دراد زاین یحارط هفرح نیاربانب .دهد رارق یحارط طسوت لوادتم تروص هب مه هک دنک انب ار دوخ هب صتخم شناد و اه صصخت اب طابترا یرارقرب ناکما مه و دور راکب ناحارط .)Bonsiepe, 2004( دزاس مهارف ار طبترم یاه هفرح :دراد یم راهظا Nigel Cross ،بلطم نیا نتشاد ظاحل اب نامگ هک یا هتشر ای یشهوژپ هتشر کی ناونع هب یحارط هفرح“

تسین ینعم نیدب نیا یلو .تسا هدش هتخانش ،دشاب هنوگنیا دور یم یعبانم ناونع هب رگید یملع یاه هزوح هب ،حارط نارگشهوژپ هک یحارط هفرح هک دنزرو رارصا و دننکن هیکت یحارط شهوژپ تهج

4".دیامن انب ار دوخ هب صوصخم یهاگشناد متسیس دیاب

یحارط فیرعت رد یرگنزاب -2-1 هنیهب تهج یا هدیدپ ناونع هب یحارط هب هک دیدج شرگن نیا بجوم یتسیابن ،دوش هتسیرگن یرشب گنهرف یلاعت و دشر ،یزاس .ددرگ یحارط هژاو موهفم یا هفرح و یصصخت تیفیک ندمآ نییاپ هدیدپ هب نوریب زا و یصصختریغ هاگن هک دراد دوجو لامتحا نیا تیمومع ،یریگارف هک دنک مهافت ءوس نیا راچد ار نارگشهوژپ ،یحارط یحارط یصصخت و یا هفرح یاه هاگدید نیزگیاج ار ندش یناهج و .)Bonsiepe, 1995( دنیامن یتعنص هک تسا نیا تسا هداتفا قافتا رضاح لاح رد هک یگرزب هابتشا نیا .دنک یحارط یتحار هب دناوت یم سکره هک دننک یم روصت مدرم یکانرطخ یعامتجا و یگنهرف یاهدمایپ تدمدنلب رد دناوت یم هابتشا تیمومع تمس هب صصخت زا تکرح ینعم هب هدیدپ نیا .دشاب هتشاد نتشاگنا هدیدان و هفرح کی زرم ودح یب طسب هکلب تسین یریگارف و .تسا صصخت کی هیلوا لوصا و ینابم یحارط صصخت و هفرح تیزکرم ندومن مکحتسم روظنم هب

حضاو ینایب هب .ددرگ نییعت نآ یاهزرمو دح یگدرتسگ ادتبا دیاب هفرح تمس هب دشر هب ور یشیارگ و شخرچ رضاح لاح رد رت رد و هدوب راوشد رایسب نآ لرتنک و تیاده هک هدیدرگ داجیا یحارط هتبلا .ددرگ یم یحارط هفرح یصصخت تیفیک شهاک بجوم تیاهن نایب ،تشاد یصصخت تکیفیک دروم رد هک یرظن راهظا رد ^Margolin :دراد یم راهظا صصخت تیفیک دروم رد یو .دراد یزیمآ ماهبا راکب رد منک یم رارقرب لمع و هژورپ ،یحارط نیب نم هک یطابترا“

هنادازآ دح زا شیب ،ناراکمه زا یرایسب هاگن زا یحارط هژاو ندرب نیداینب ءزج ناونع هب یحارط تخانش یپ رد نم یلو .تسا رت هک تسا نیا رد نم هقلاع دوجو نیا اب .متسه یناسنا لامعا یمامت ار یا هفرحریغ و یا هفرح ناحارط نیب ،هعماجرد دوجوم یاهزیامت یاهاضف رد دوجوم یاه توافت یسررب هب و هداد رارق لاؤس دروم طسوت هدش یحارط تلاوصحم نتفرگ رارق مه رانک لصاح هک فارطا

5 ".مزادرپب ،تسا ناحارط زا هورگ ود نیا

شهوژپ نیا رد ات ددرگ یم شلات ^Margolin تاراهظا هب هجوت اب هفرح یصصخت یاه تیفیک ریسفت و فیرعت رد یتوافتم یاه هاگدید یژولونکت و شناد هک تشاد ناعذا دیاب هتبلا .ددرگ هئارا یحارط حطس زا رت عیسو و رت قیمع هک تسا یعوضوم ،یا هفرح ناحارط یبرجت و یشزومآ دنیارف یط زا سپ اهنت و تسا مدرم مومع شناد هدودحم ^Margolin هاگدید نیا نینچمه .ددرگ یم لصاح یا هژیو دشخب یم تعسو دح زا شیب ار یحارط هرابرد تلاخد و رظن راهظا کچوک و هفرح نیا رد یصصخت فعض بجوم مه زاب رما نیا هک فادها زا یکی هکنیا هب هجوت اب .ددرگ یم یحارط یا هفرح هزوح ندش یصصخت یاه هزوح نیب نشور یزیامت هئارا ،راتشون نیا یلصا حوضو اب ناوتب ات تسا دیما ،تسا یحارط هفرح یصصختریغ و .تفای تسد هنیمز نیا رد ییاه درادناتسا یرارقرب هب یرتشیب یحارط رد لمع و هیرظن لماعت -3-1 یحارط رد یرظن شخب و یلمع شخب -1-3-1 .ددرگ یم میسقت لمع و هیرظن یراتخاس شخب ود هب یحارط هفرح

“Art and شبنج رد William Moris و ^RoskinJohn تایرظن ساسارب دراوم یرایسب رد هکلب ،تسین نتخاس ای لمع اهنت یحارط ، ^craft“

یوس زا .ددرگ یم حرطم دعب هب تپسناک شخب زا ادتبا "لمع" هلوقم رب یروئت و هیرظن ،یحارط هفرح رد هک تسین ینعم نیا هب نیا رگید لمع و هیرظن نیب یکیتکیلاید لماکت ثحب رد .دوش یمن انب لمع هیاپ هک ^{“Bauhaus“}.ددرگ یم سمل ادتبا زا شخب ود ره دوجو یبوخ هب یارب یبوخ لاثم ،تسا یحارط شزومآ سرادم ناماگشیپ زا یکی هفرح شزومآ نآرد هک ،تسا یحارط هفرح زا یراتخاس نینچ انب هفرح نیا کیمداکآ شزومآ ،هعسوت زا سپ و هتشگ زاغآ یحارط دنرگیدکی لمکم نیداینب تروص هب لمع و هیرظن هک هچرگا .ددرگ یم اما تسا رارقرب اهنآ نیب یساسا و بانتجا لباقریغ طابترا کی و نینچمه .دنشاب رگیدکی اب ضراعت زا یراع ،یدراوم رد دنناوت یمن دنراد هدهع هب یتعنص یحارط هفرحرد ار یتوافتم یاه شقن ،ود نیا لابند ار ناسنا یگدنز یلاتعا و تمدخ فده اهنآ یودره ًاتیاهن یلو .)Margolin, 1988( دننک یم

یحارط تاعلاطم -یحارط لمع2--3-1 یشهوژپ شخب و یلمع شخب نیب طابترا لیلحت و هیزجت رد یاهراک زا هک دریگ لکش یکیمداکآ متسیس ،ادتبا یتسیاب یحارط .دشاب کیکفت و صیخشت لباق ،یحارط ضحم ییارجا و یلمع هب یا هزوح رد یحارط کیمداکآ یاه متسیس دروم رد شهوژپ نادب هک تسا یمهم رایسب دراوم زا یکی ءزج "یحارط تاعلاطم" مان ناونع هب "یحارط" هب یحارط تاعلاطم هزوح رد .ددرگ یم هجوت یحارط یلمع یاهراک و دوش یم هتسیرگن یشهوژپ عوضوم کی رظن رد هفرح نیا یلصا فده ناونع هب ار "یحارط هفرح تادیلوت"و .دنریگ یم

و یروئت نیب طابترا و یحارط یازجا و یلمع شخب -یحارط تاعلاطم -2ریوصت . یحارط رد لمع

شخب و یحارط ییارجا -یلمع شخب نیب طابترا 2 ریوصت رد ،یحارط تاعلاطم .دوش یم هدهاشم یحارط یتاعلاطم -یروئت دنناوت یم نآ یارجا و تایلمع ،یحارط یروئت و یلمع یاهراک مادکره ،رگیدکی اب لماعت نیع رد هک دنریگ رارق ییاه تیعقوم رد رارق اه شخب رگید اب هسیاقم و یسررب دروم ،ازجم یتروص هب تاعلاطم اب هسیاقم رد یحارط یروئت و هیرظن هتشذگ رد .دنریگ ییارجا تایلمع لک اب هسیاقم رد یحارط لمع نینچمه و یحارط لباق یناسآ هب رگیدکی زا و هتشادن یصخشم یدنبزرم ،یحارط رد یحضاو موهفم چیه ات دوب هدش بجوم رما نیا هک ،دندوبن کیکفت رد هکنیا رکذ لباق هتکن .دشاب هتشادن دوجو یحارط تاعلاطم راتخاس یحارط لمع اب هجاوم رد یفلتخم یاه یژولدتم زین یحارط تاعلاطم لماعت نودب دناوت یمن یا یروئت و هیرظن چیه هکنیا و دراد دوجو راک چیه هک نانچمه ،ددرگ یزیر هیاپ ییارجا و یلمع یاه شخب اب یاه یروئت و اه هیرظن هب اکتا نودب تسناوت دهاوخن ییارجا و یلمع .دوش یتایلمع ،ءاکتا لباق یموهفم لدم جارختسا -4-1 هدهاشم یحارط هفرح یعامتجا تفاب یلک راتخاس 3ریوصترد یحارط هفرح ّلک زا رگا هک تسا یرورض هتکن نیارکذ هتبلا .ددرگ یم کی هئارا ناکما رگید ،دوش هجوت نآ ییارجا و یلمع شخب هب طقف یحارط رد ءارجا و لمع .درادن دوجو یا هدش کیکفت راتخاس نینچ

،دوش هتسیرگن هعومجم نیا ّلک زا هورگریز کی ناونع هب یتسیاب دریگ یمربرد ار هعماج بناوج همه ،یحارط لمع تروص نیا ریغرد ار اهنآ ،رگید یاه ص ّصخت و اه هتشر هیقب زا کیکفت ناکما نودب و .ددرگ یم طولخم هعماج رگید میهافم اب یحارط موهفم و هدش لماش و لمع یاه شخب نیب یحارط هزوح رد دیاب هک تسا تلع نیمه هب .دشاب هتشاد دوجو یرت نشور زیامت ،یروئت و رکفت و ارجا صخش اب هسیاقم رد تادیلوت“ هک تشاد راهظا ینامز ^Margolin هعماج مومع هب یناسر تمدخ رد یرتمهم و رت گرزب یشقن حارط هکنیا نتفرگ رظنرد اب اما .دنک یم یزاب ار ناگدننک فرصم هلمج زا ،ندرک دیلوت و نتخاس لعف زا یراع ًاساسا دناوت یمن یحارط هفرح لباق زین یتعنص تادیلوت و حارط هک دسر یم رظن هب ،دنک ادیپ نایرج .)138 ،1989( "دنشابن رگیدکی زا کیکفت ،دنتسه توافتم رایسب هک موهفم ود نیا هک ینامز ،تروصره رد

: ایآ هک دوب دهاوخ نیا عوضوم ،دنریگ رارق مهرانک رد زکرمت لوصحم ای ءیش کی نتخاس یور رب دیاب -

قلخ هب هک یصخش ای حارط کی هک یراک لثم ،دومن

؟دراد لاغتشا یتسد عیانص هدش هتخاس عونصم نآ شقن و انعم یور رب دیاب - ای

؟دومن زکرمت لوصحم ایو ءیش کی تروص هب

تیور لباق هناگادج تروص هب موهفم ود نیا 2 ریوصت رد یحارط هزوح لک رد ار مادکره هاگیاج ناوت یم نینچمه .دشاب یم ناونع هب دناوت یم 3 ریوصت تیزکرم رد هریاد .دومن هدهاشم تسا یلاح رد نیا و دوش ضرف یتعنص یحارط ی هتشر ی هفرح یارجا و لمع یور رب ،یحارط یارب هتشذگ رد هدش تیبثت موهفم هک یراجت ناراذگ هیامرس زین نآ هدنیامن و تسا هدوب زکرمتم یحارط ثحب دروم رگشهوژپ راهچ نیا تایرظن و ثحابم رد هک هچنآ .دندوب هب و تسا یحارط رد شهوژپ و هعلاطم ،تسا هتفرگ رارق تقد و میهافم هکنیا و یحارط لمع و هیرطن نیب لماعت و طابترا ،رگید یملاک دحاو موهفم کی ناونع هب دنناوت یم تاعوضوم نیا زا هدش جارختسا .دندرگ هئارا یحارط هفرح ریسفت و فیرعت تهج ریگارف و

.یحارط هفرح یعامتجا تفاب یلک راتخاس -3ریوصت )Margolin, 1995( : ذخأم

رد حرطم فلتخم ثحابم هب ات تسا هدیدرگ یعس راتشون نیا رد و رما نیا هک دوش هدنکفا یرظن ،یحارط یلمع و یرظن یاه هزوح کیمداکآ متسیس یموهفم لدم تخاس رد ،یموهفم رصانع جارختسا نییبت و ییاسانش هب سپس و دراد ینیداینب شقن ،یحارط تاعلاطم یلع رهاظ رد یحارط .دش هتخادرپ یموهفم رصانع نیا لباقتم طباور ،مولعمان یلیلاد هب ،نآ لحارم زا یضعب ندوب دولآ ماهبا یگژیو مغر دسر یم رظنب هک اجنآ زا و دسریم رظن هب انشآ و کرد لباق، نشور نیا فیصوت ،درادن دوجو یخنرس چیه ،ضقانت نیا لح تهج رد رگشهوژپ راهچ رگید یوس زا .تسا هدیچیپ و راوشد رایسب هفرح هئارا ار دوخ هژیو یاه لح هار مادک ره ،هعلاطم نیا رد هدش رکذ کی یفرعم و یحارط موهفم فیرعت هک دنراد یم راهظا و دنا هدومن یاه یگژیو .دشاب یم ریذپ ناکما ًلاماک ،شناد رب ینتبم یدربراک ماظن :ددرگ یم ریز دراوم لماش یحارط هزوح یموهفم رکفت یحارط رکفت طسب و تفرشیپ ،تیفیک -

یحارط یلمع ی هزوح تلاوحت - قوف شخب ود لباقتم ی هطبار کرد - ی هجیتن ،یحارط صصخت زا زور هب و ون یفیرعت هئارا ترورض تلاکشم نینچمه ،سکعلاب و دشاب يم هفرح نیا رد رکفت تفرشیپ دیدپ ار رکفت تفرشیپ تابجوم دوخ زین یحارط ییارجا و یلمع هزوح رییغتریسم ،حیحص روطب دیاب نامز زا ههرب نیا رد نیاربانب .دنا هدروآ ار ارجا و لمع تیفیک سپس و درک کرد ار یحارط رکفت تفرشیپ و

Richard Buchanan تاراهظا .دومن فیرعت ،تفرشیپ نآ اب بسانتم زئاح و تسرد یموهفم یاه صخاش دنناوت یم Victor Margolin و تیعقاو رد اریز ،دنا هتفرن موهفم زا رتارف لاح نیع رد اما ،دنشاب یتیمها ،هسیاقمرد .تفای اهنآ یارب یقیداصم ناوت یمن یدربراک تروصب اریز ،دنتسه رت هدننک مرگلد Nigel Crossو Gui Bonsiepe تاراهظا .دننک یم لابند ار یرت یدربراک یاه شور و هدوب رت یعقاو

اه تشون یپ

1 Victor Victor Margolin, “The product Milieu and Social Action,“ Discovering Design, The University of Chicago Press, Chicago, 1995, 121

2 Richard Buchanan, “Wicked Problems in Design Thinking,“ The Idea of Design, MIT Press, 1995, pp. 3~20

Richard Buchanan, “Rhetoric, Humanism and Design,“ Discovering Design, The University of Chicago Press, Chicago.

1995, pp. 23~68

Richard Buchanan, “Design discipline of new liberal art,“ Design Education 2001, Hangaram Design Museum, 2001, pp.

74~83

Victor Margolin, “The product Milieu and Social Action,“ Discovering Design, The University of Chicago Press, Chicago, pp.

121~145

Gui Bonsiepe, )translated by Yoon, Wan-Hwa etc.(, “Some Virtues of Design,“ design beyond Design, Sigong Art, Seoul, 2004, pp. 105-110

Gui Bonsiepe, )translated by Park, Hae-Chun(, “Interface-New Approch of Design,“ Sigong Art , Seoul, 2003 National University, 2001, pp. 16~24

Nigel Cross, “Discovering Design Ability,“ Discovering Design, The University of Chicago Press, Chicago, 1995, pp.105~120 3 Richard Buchanan, “Rhetoric, Humanism and Design,“ Discovering Design, The University of Chicago Press, Chicago,

1995, pp.61~115

Richard Buchanan, “Wicked Problems in Design Thinking,“ The Idea of Design, The MIT Press, 1995, pp. 3~20 Victor Margolin, “The Politics of Artificial,“ The Politics of Artificial, The University of Chicago Press, 2002, 106

4 Nigel Cross, “Discovering Design Ability,“ Discovering Design, The University of Chicago Press, Chicago, 1995, pp.105~120 5 Victor Margolin, “The product Milieu and Social Action,“ Discovering Design, The University of Chicago Press, Chicago,

1995, pp.121~145.

هجيتن

عبانم تسرهف

Bonsiepe, Gui)2004(, Some Virtues of Design, design beyond Design,)translated by Yoon, Wan-Hwa etc.(, Sigong Art, Seoul.

Bonsiepe,Gui)1995(, Dall ‘oggetto’ Interfaccia, Feltrinelli Editore, Milan.

Buchanan, Richard)1995(, Rhetoric, Humanism and Design, Discovering Design, the University of Chicago Press, Chicago.

Buchanan, Richard)2001(, Design discipline of new liberal art, Design Education 2001, Hangaram Design Museum.

Cross, Nigel)1995(, Discovering Design Ability, Discovering Design, The University of Chicago Press, Chicago.

Cross, Nigel)2001(, Design/Science/Research: Developing a Discipline, 5th Asian Design Conference Paper, Seoul National University.

Margolin and Richard Buchanan ed., Victor)1995(, The Idea of Design, The MIT Press, Cambridge, Massachusetts, London, England.

Margolin ed., Victor)1989(, Design Discourse, The University of Chicago Press, Chicago.

Margolin, Victor)1995(, The product Milieu and Social Action, Discovering Design, The University of Chicago Press, Chicago.

Margolin, Victor)2002(, The Politics of The Artificial, The University of Chicago Press, Chicago.

Simon, Herbert)1969(, The Science of the Artificial, The MIT press.