رود ۀ 6 رامش ، ۀ 4
ناتسمز 1393
.ص 844 - 827
سررب ی لماوع رثؤم و عناوم رادافو ی نورتکلا ی
ک ی رادکناب تامدخ هب ی
نورتکلا ی
ک ی رتشم رد ی
نا کناب اه ی صوصخ ی ناتسلگ ناتسا رد
هاربا ی م سابع
1ی لع ، ی ربکا بجر ی م ی هردنا
2
کچ ی هد : فده زا ا ي ن هعلاطم
، لماوع تخانش رثؤم
رادافو عناوم و ی
نورتكلا ی ك ی هب تامدخ
رادكناب ی نورتكلا ی ك ی هب رتشم ي نا کناب اه ی صوصخ ی ب .تسا ها ي ن روظنم
، دي هاگد 420 رتشم ی
زا شش کناب صوصخ ی لاس رد ناتسلگ ناتسا 1390
- رادكناب تامدخ زا هک ی
نورتكلا ی ك ی
هدرک هدافتسا دنا
- رط زا ي ق همانشسرپ عمج روآ ی دش . اتن ي ج شهوژپ
، لحت شور هب ی
ل لماع ی
أت یي د ی
، هک داد ناشن تفه
لماع هب ترت ی ب ولوا ي
،ت اضر ي ت رتشم ی
، وصت ي ر نهذ ی
، ک یف ی ت
،دامتعا ،تامدخ زه
ي ةن وعت ي
،ض و ي گژ ی رد تمدخ ي تفا ی رد تامدخ شزرا و ي
تفا ی ا رد ي داج
رادافو ی نورتكلا ی ك ی رتشم ي نا رثؤم ب .تسا هدوب ه
هولاع راهچ عنام هب ترت ی ب ولوا ي
،ت نف ی
، نما یت ی
رح و ي م صوصخ ی
، لام ی - داصتقا ی گنهرف و ی - عامتجا ی د رادافو ر ی رتشم ي نا هب تامدخ
رادكناب ی نورتكلا ی ك ی شقن گدنرادزاب ی تشاد ه دنا .
هژاو اه ی لک ی د ی : ناتسا
،ناتسلگ کناب اه ی صوصخ ی
، تامدخ رادکناب ی نورتکلا ی ک ی
، لماوع رثؤم
و عناوم رادافو ی نورتکلا ی ک ی .
1 . شناد ی را دم ي ر ي
،ت دكشناد ۀ عامتجا مولع ی داصتقا و ی
،
،ارهزلا هاگشناد ،نارهت
اي نار
2 دشرا سانشراک .
، MBA ۀدكشناد دم ي ر ي
،ت هاگشناد پ ی ما رون
،ناردنزام راس ی
، ناريا
رات ی خ رد ی تفا هلاقم : 23 / 01 / 1393
رات ی خ ذپ ی شر اهن یی هلاقم : 27 / 05 / 1393
ون ی دنس ۀ لوئسم هلاقم : لع ی ربکا بجر ی م ی هردنا
Email: Rajabimyandareh@yahoo.com
همدقم رما هزو رگا كناب ی تامدخ دناوتن دوخ
زا ار هار و رود زا رط ي ق رادكناب ی نورتكلا ی ك ی رتشم هب ي نا
دوخ هئارا دهد زا تباقر جراخ م ی دوش
؛ اربانب ي ن
، رادكناب زا راذگ ی
تنس ی هب رادكناب ی نورتكلا ی ك ی
رورض ی ( تسا اعد یي
، لامک ی
، 1387 : 26 - 29 ) . رادكناب ی ا ي تنرتن ی رتشم هب ي نا هزاجا م ی دهد ات
عاونا تلاماعم كناب
ی نورتكلا ی ك ی رط زا ار ي ق بو اس ي ت کناب و رد ره نامز و ناكم ی
، تعرس اب
و رتلااب زه ي ةن رتمک تبسن هب بعش تنس ی کناب
، ارجا دننک . لع ی مغر ازفا ي ش پ ی ةتسو دادعت
ناربراک ا ي تنرتن ی ازم دوجو و يا
ی رهاظ ی رادكناب ی ا ي تنرتن ی ارب ی رتشم ي نا رد سب ی را ی زا اهروشک
،
ا ناربراک دشر خرن ي
تنرتن ی م هب ی ناز دروم راظتنا ازفا ي ش ن ی هتفا .تسا رد ب ی نا ةلئسم ا ي ن شهوژپ
و ترورض و مها ی ت نآ اب ي د تفگ هب ببس زرواشک تفاب ی
رورپماد و ی مدرم رد ناتسا ناتسلگ و
اب هجوت هب دوجو لماوع فلتخم ی نوچ داوس حطس مدرم
لاناک هب ندوبنانشآ و اه
ی دج ي د ئارا ة
كناب تامدخ ی
ب ه وي هژ رادكناب ی نورتكلا ی ك ی
، زونه سب ی را ی زا دارفا تامدخ زا هدافتسا هب
نورتكلا ی ك ی کناب اه ی صوصخ ی بغار ن ی دنتس و ا ي ن رد لاح ی کناب هک تسا اه
ی صوصخ ی ابقر ی
لصا ی کناب اه ی تلود ی را رد ائ ة ون تامدخ ي
ن هب رتشم ي نا دوخ هب رامش م ی آ ي دن . هب مه ی ن
،ببس د ر
اي ن شهوژپ عس ی ات تسا هدش لماوع
رثؤم د ر رادافو ی نورتكلا ی ك ی رتشم ي نا عناوم و ةعسوت نآ
رد کناب اه ی صوصخ ی سررب ی ا رد .دوش ي ن شهوژپ
، ادتبا
، نابم ی رظن ی و پی ش ی ةن شهوژپ ب ی نا
م ی دوش و سپس
، شور سانش ی شهوژپ و ي هتفا اه هئارا دهاوخ دش .
رورم ی نابم رب ی رظن ی و پی ش ی ةن هوژپ ش
ج بوکا ا ی شناراكمه و رادافو
ی رخ نامه ار ي
د رتاوتم رتشم ی م ی دنناد و دندقتعم سررب ی راتفر
رخ ي د رتشم ی سررب نامه ی
رادافو ی سا ت بوکاج(
ی ،تربار و 1978
).
لوا رظن زا ی
رو
، رادافو ی
رد گرب ی ۀدنر هس ءزج تخانش
، امت و ساسحا ي
ل راتفر ی رادافو .تسا ی
، دهعت ی وق ی ارب ی رخ ي د
صحم ددجم لو
يا تمدخ ی آ رد رترب ي هدن تسا
؛ ب ه روط ی هک کرام نامه يا
لوصحم
، لع ی مغر
شلات اه ی ۀوقلاب رازاب ي با ی رخ ابقر ي راد ی وش د لوا(
ی
،رو 1999 ) .
ساسارب تاعلاطم ابوکاج ی و اک ي رن
، ود ور ي درك هب رادافو ی رتشم ي نا دوجو دراد :
ور ي درك راتفر ی : ساسارب ا ي ن ور ي درك
، رادافو ی رتشم ي نا اتفر ر بوسحم م
ی دوش و
صخاش اه ی لمع ی تا ی ا ي ن ور ي درك ترابع تسا رخ مهس زا ي
،د موادت رخ ي د و ...
بسانت شور .
رخ ي د عون ی عم ی را رادافو ی .تسا لوصحم کرام هب رد
ور ي درك راتفر ی
، رادافو ی تکرش هب هب
لكش همه يا ه ی چ ن ی تس
، هب هكلب تروص پ ی راتسو تسا هک زا لماک ات ب ی توافت ی .تسا هدرتسگ
راتفر شرگن ساسارب ی
، رادافو ی رتشم ي نا باق ل هزادنا گ ی ر ی هب تروص رادافو ی سقت ی م هدشن .تسا
غت یی ر هاگ ی
، رادافو ی غت هب یی
،ر رادافو ی سقت ی م هدش ب و ی توافت ی تسا کرام هب بوکاج(
ی ک و ی
،رن
1973 .)
ور ي درك شرگن ی : زا رظن ف و نر ی ر و ي وا
، رادافو ی رتشم ي نا عون ی شرگن تسا نروف(
ی ر و يا
،و
1997 .) ضعب ی صخاش اه ی لمع ی تا ی ا رد ي ن ور ي درك ترابع تسا رخ دصق ،ناحجر زا ي
د و مدقت
هضرع هدننک . ساسارب ا ي ن شرگن
، رشت ي ح راتفر عقاو ی رتشم ی هب اهنت یي فاک ی ن ی تس
؛ هكلب نی دنمزا
لحت ی ل و ضوت ی ح راتفر و رد رظن نتفرگ راتخاس شرگن اه و دركلمع رتشم ی تسا . لدم اه ی ناوارف ی
رادافو رد ی رتشم ي نا هب تامدخ رادكناب ی سررب اب هک دراد دوجو ی
مهم اهنآ رت ي ن صخاش اه
اسانش یي .دش جارختسا و ضعب
ی زا لدم اه یي هک رد اسانش یي لماوع رثؤم لصا عناوم و ی
رادافو ی
ا رد ي ن شهوژپ هب راک هتفرگ
،دش :زا دنترابع
قبط لدم سورماگ و شناراكمه
، نما ی ت
، ندروآرب ن ی
،زا وگخساپ یي ربراک طبار و ی
، دامتعا هب
نورتكلا ی ك ی م کمک ی دنک
؛ دامتعا هب اضر ي ت رجنم م ی دوش و رد پ ی ،نآ رادافو ی نورتكلا ی ك ی ار
ب ه دوجو م ی دروآ ل و سورماگ(
ی
،ردناجل 2004 .) اضر نوسردنا لدم رد ي
ت نورتكلا ی ك ی رب مدقم
رادافو ی نورتكلا ی ك ی ا اما .تسا ي
ن رثا هب سو ی ةل غتم ی اهر ی دارفنا حطس ی
گنا ،رابجا دننام(
ی
،هز
اسآ ي ش و زادنا ۀ رخ ي د ) و غتم ی اهر ی رد شزرا و دامتعا دننام( تکرش حطس ي
تفا ی ) دعت ي ل م ی دوش
رس و نوسردنا(
ين ی نساو
، 2003 .) ر لدم رد يب
ی کن و شناراكمه
، اضر ي ت نورتكلا ی ك ی رد دامتعا
نورتكلا ی ك ی ؤم رث تسا عرد و ی ن لاح
، اي ن ود
، رادافو رب ی نورتكلا ی ك ی رثا م ی دنراذگ . ب ه هولاع
،
اضر و دامتعا ي
ت نورتكلا ی ك ی
، دوخ
، م تأ رث زا مطا ی
،نان ناسآ ی قباس ،هدافتسا ة
نورتكلا ی ك ی
،
وگخساپ یي شرافس و ی زاس ی تسا ر(
يب ی کن و ل ی
،ردناجل 2004 .) مس لدم رد ی
ن و شناراكمه
،
اضر ي ت لک ی
، مطا ی نان و شزرا لانآ ي ن و لافآ ي ن
، ب ه ولاع ۀ لانآ تذل ي ن و لافآ ي ن
، د ر رادافو ی
نورتكلا ی ك ی م رثا ی دراذگ . نچمه ی ن
، وگخساپ یي شرافس و ی زاس ی لانآ تذل رب ي
ن و قباس ة
نورتكلا ی ك ی ور ی لانآ شزرا ي
ن رثا دراد مس(
ی ن و ناراكمه
، 2005 .) شناراكمه و رگدور لدم رد
رادافو ی لانآ ي ن م تأ رث زا اضر ي ت و ک یف ی ت علاطا تا تسا و اضر ي ت
، م تأ رث زا ک یف ی ت س ی متس و
تامدخ . ک یف ی ت تامدخ زا سوملم
،ندوب لباق ی ت
،دامتعا وگخساپ یي
، مطا ی نان و لدمه ی ثأت ی ر
م ی ذپ ي در . لماعت طباور ی
تسد و ی با ی ک رب یف ی ت س ی متس ت أث ی ر م ی دراذگ و ک یف ی ت تاعلاطا
، م تأ رث زا
هاگآ ی گدنهد ی مرگرس و ی تسا ،شاگن و رگدور(
2005 ).
مهم رت ي ن صخاش اه ی دوجوم هک رد سررب ی لماوع رثؤم رد رادافو ی اهنآ زا رد هلاقم هدافتسا
دش ترابع دن زا :
1 . اضر ي ت رتشم ي نا : ري بی کن و شناراكمه مها
ی ت اضر ي ت رتشم ی بسک ماجنا ماگنه ار راکو
لانآ ي ن حرطم دندرک . اضر اهنآ رظن زا ي
ت مهم رت زا لانآ ي ن ب ندو تسا ر(
يب ی کن و ل ی ناجل
،رد
2004 .) سوواک رظن زا ی
اقس و یي اضر ي ت رتشم ی ترابع ا تس زا : رتشم طابنتسا ی
ک زا یف ی ت
،
اهنم ی رتشم تاراظتنا ی
سوواک(
ی
، اقس یي
، 1384 : 62 ).
2 . دامتعا : ي سو ا ازف ی شناراكمه و دامتعا
ار عقوت ا ي هكن هتفگ يا دهعت ی م راهظا هدنشورف هک ی
دنک
سآ زا هدنشورف و تساكتا لباق ی
ب ذپ ي ر ی رخ ي راد ءوس هدافتسا دهاوخن درک
، هتسناد دنا . ارب ی
رتشم دامتعا بلج ي
نا رد رادكناب ی نورتكلا ی ك ی ن ی ز ود صخاش هنامرحم ندوب و نما ی ت شقن
دراد ( ي ازفاسو ی لاپ و ی
،رتس 2003 .) زا رظن ولاف ي ن و شناراكمه دامتعا
هعومجم ا ی زا
تساهرواب اب
هس دعب ،تقادص اش
ي گتس ی اه ی نامزاس و نی ک دنا ي ش ی ولاف(
ي ن و اگ ي لان ی
،و
2006 .) ر يب ی کن و شناراكمه دامتعا
نورتكلا ی ك ی هجرد ار ا ی م دامتعا زا ی
اد ن دن هک رتشم ي نا
رد تلادابت لانآ ي ن دنراد ر(
يب ی کن و ل ی
،ردناجل 2004 .) ره ي تگن نو و وي نو دامتعا نورتكلا ی ك ی ار
ساكعنا ی لانآ دامتعا زا ي
ن دادملق م ی دننک . اهنآ رد ي دنتفا ک ه تاطابترا لماعت
ی نورتكلا ی ك ی
من ی دناوت نودب دامتعا نورتكلا ی ك ی ا ي داج دوش ره(
ي نوتگن و وي
،نو 2007 .)
3 . وصت ي ر تکرش و ترهش مان راجت ی : زا رظن لتم ی ن و ی وس ي ن
، وستولو و ناراكمه ش
، ول ري ن و
لی ردناجل شناراكمه و رمولب و وصت
ي ر تکرش و ترهش دنرب ود لماع رادافو ی م رتش ي دننا
لتم(
ی ن و ی وس ي
،ن 1999
؛ وستولو و
،وكساد 2004
؛ رول ي ن و ل ی
،ردناجل 2006
؛ رمولب و ور ي
،رت
1998 .)
4 . طابترا لانآ ي ن : زا رظن تاربآ و لسور
، رتشم ظفح ي
نا زا رط ي ق ةعسوت تاطابترا لانآ
ي ن اب اهنآ
،
ارب ی ا ي داج و رادهگن ی زم ي ت تباقر ی رازاب رد
، رورض ی تسا ( تاربآ و
،لسور 1999 .)
تفارکواه و
شناراكمه اي
تنرتن ار رازبا ی ارب ی ت أث ی راذگر ی د ر رازاب ي با ی لانآ تاطابترا ي
ن
م ی دنناد ،روه و تفارکواه(
2003 .)
5 . وي گژ ی اه ی رادكناب تامدخ ی
نورتكلا ی ك ی رظن زا : ارب س ی نوتگن و تپ ی ت
، سوسحمان
،ندوب ماود
،نتشادن دوبن سناجت و زجت ي ه ذپان ي ر ی زا وي گژ ی اه ی تسا تامدخ سارب(
ی نوتگن و تپ ی
،ت
2000 .) رئوب و شناراكمه دنچ
ب دع ارب ی قفوم ی ت تامدخ رادكناب ی نورتكلا ی ك ی فرعم ی هک دندرک
دنترابع زا تامدخ تنس ی
، تامدخ فاضا ی لكشم لح تامدخ و مسرماه و رئوب(
ی
،ت 2005 .)
6 . زه ي هن اه ی وعت ي ض : اي ن زه ي هن اه لماش زه ي هن اه ی غت یی
،ر ه ز ي ةن نامز لوپ و فرصم هدش و
زه ي هن اه ی ناور ی شان ی وعت زا ي ض هب هضرع هدننک ا ی دي رگ تسا . زا رظن س نملا و وم ي ر،
نامز ی هک رتشم ی کناب دوخ ار غت یی ر م ی دهد
، نكمم تسا تسدزا نداد حم ی ط عامتجا ی
هضرع ۀدننک تامدخ
، و ی ار ناساره دنک
؛ هب مه ی ن
،ببس ا ي داج عماج ة زاجم ی هكبش اه ی
دي ج ی لات ی ارب ی رتشم ي نا و تخاس حم ی ط ی ب ا درکراک عامتجا ی حرطم ش د وم و نملاس(
ي
،ر
2003 .)
7 . ک یف ی ت تامدخ رد ي تفا ی : زا شناراكمه و نماروسراپ رظن
، ک یف ی ت تامدخ رد ي تفا ی ب توافت ی ن
روصت فرصم هدننک زا مدخ ا ت هئارا دش ۀ تکرش و تاراظتنا و ی تسا تامدخ زا و نماروسراپ(
زي
،لمات 1988 .)
8 . را شز تمدخ رد ي تفا ی : زا رظن ه ی ننون
، رتشم ي نا شزرا تامدخ رد ي تفا ی ار زا راهچ دعب زرا ي با ی
م ی ننک د : نكت ی ك ی
، درکراک ی
، تقوم ی هلصاف و ا ی رظن زا . و ی
، هلصاف دعب ا
ی تقوم دعب و ی
، ب ه
ترت ی ب
، ود دعب زرا رد مهم ي
با ی رد تامدخ ي
تفا ی تسا ه(
ی
،ننون 2007 .)
رادكناب ی نورتكلا ی ک عون صاخ ی رادكناب زا ی
ن ی تس
، روانف زا هدافتسا هكلب ی
و تاعلاطا
اسو ي ل نورتكلا ی ك ی - دننام هاگتسد اه ی
،زادرپدوخ ا
ي تنرتن
،کناب ابوم ي ل
،کناب نفلت کناب و اپ ي ةنا
شورف - رد لاعف ی ت اه ی رادكناب ی كناب تامدخ هب هک تسا ی
م تعرس و عونت ی
دشخب ( دوعسم ی
،
1387 : 49 - ).54 د زا ي هاگد زکرم شهوژپ اه ی تاطابترا رادكناب
ی نورتكلا ی ک ةئارا قتسم ی م تامدخ
و لمع ی تا كناب ی دج ي د و تنس ی رتشم هب ي نا زا رط ي ق لاناک اه ی طابترا ی نورتكلا لباقتم ی
ک تسا
( زکرم شهوژپ یاه تاطابترا
، )1382 رادكناب.
ی نورتكلا ی ک سرتسد ی هب س ی متس اه ی نورد ی ار کناب
رط زا ي ق هكبش اه ی مومع ی ازفا ي ش م ی دهد و رطخ لمح ة اهركه و وي سور اه ار هب لابند اد در . اي ن
عون رادكناب ی گتسباو ی ت هب ار کناب أ
م ی ن ناگدننک تمدخ و ناگدنشورف مرن
رازفا - هک س ی متس اه ی
نورتكلا ی ك ی حارط ار ی پ و ی هدا زاس ی م ی دننک - ازفا ي ش م ی دهد ش(
ی ناخ ی
، 1378 : 25 ) . رد همادا
،
شخب ی زا شهوژپ اه یي مز رد هک ین
ة رادافو ی رتشم ي نا هب تامدخ رادكناب ی نورتكلا ی ك ی ماجنا
ذپ ي هتفر سررب ی هدش تسا هک عبانم حارط ی لااؤس ت همانشسرپ هدوب
دنا .
زا رظن پز ی ل و گ ی رومل
، رادافو ی نورتكلا ی ك ی امت ي ل رتشم ي نا هب دزاب ي د ددجم زا بسک و راک
نورتكلا ی ك ی برجت ساسارب ی
تا هتشذگ و نا تاراظت آ ي هدن تسا پز(
ی ل و گ ی
،رومل 1987 .) زا رظن
نوسردنا و شراكمه رادافو
ی نورتكلا ی ك ی ةقلاع نهذ ی دنشورف هب تبسن دارفا ۀ
نورتكلا ی ك ی تسا
هک ببس م ی دوش صخش راتفر رخ ي د خ دو ار راركت دنک رس و نوسردنا(
ين ی
،نساو 2003 .) لتم ی و
نی وس ي ن ب ی ن رادافو ی ششوک ی رادافو و ی رثؤم امت ي ز لئاق دش ه ا دن . رد رادافو ی ششوک ی رتشم ی
کناب زا دراد دصق دوخ
رد آ ي هدن ن ی ز هدافتسا دنک
، رادافو اما ی رثؤم ب ی رگنا تسا نآ رتشم هک
ی
ردقچ کناب و وي گژ ی اه ی نآ ار تسود دراد لتم(
ی ن و ی وس ي
،ن 1999 .) رمولب و شناراكمه بی
ن
رادافو ی رادافو و لوصحم ی
لئاق توافت تامدخ دش
ه ا دن و دندقتعم اتن ي ج رادافو ی ار لوصحم
من ی ناوت هب روط لماک هب رادافو ی معت تامدخ ی
م داد
؛ زي ار رادافو ی ر تامدخ ي هش رد طباور ب ی ن
رتشم ی دراد دنمراک و ور و رمولب(
ي
،رت 1998 .)
بی لر ی شناراكمه و ناشن
دنداد هک اضر ي ت رتشم ی و زه ي هن اه ی ئوس ی چ ی گن ود لماع ساسا ی
دافو رد را ی رتشم ي نا کناب ا دن هک هتبلا لماع اضر ي ت وق ی رت تسا ب(
ی لر ی ترام و ی
،ن 2004 .) زا رظن
لتم ی ن و ی وس ي ن
، اضر ي ت رتشم ی مهم ترهش و رت
ي ن لماع رادافو ی ا دن لتم(
ی ن و ی وس ي
،ن 1999 .)
ول ي س و لروس ی ناشن دنداد هک اضر ي ت رتشم ی ک یف ی ت تمدخ رد ي تفا ی کاردا دش ۀ رتشم ي
،نا
زه ي هن اه ی ئوس ی چ ی
،گن تاطابترا صخش
ی رتشم زا هدشذخا تادهعت ،کناب نانکراک اب ی
،
،دامتعا
وي گژ ی اه ی رتشم ی نامزاس شلات و ی
هب روظنم ا ي داج طابترا مهم رت ي ن لماوع اراد ی ولوا ي ت رد
اي داج رادافو ی رتشم ی ا دن ول(
ي س و لروس ی
، 2006 .) تاربآ و لسور ب ی نا دندرک هک رتشم ي نا زا
رط ي ق تاطابترا صخش
ی دنرادافو دوخ کناب هب ،لسور و تاربآ(
1999 .) ولومور شهوژپ رد
ک یف ی ت تامدخ نورتكلا ی ك ی رادافو رب ی نورتكلا ی ك ی دراد رثا . لماوع رثؤم د ر ک یف ی ت تامدخ
نورتكلا ی ك ی دنترابع زا رد سرتسد ندوب
،تاعلاطا تلوهس
،هدافتسا رح ي م صوصخ ی نما و ی
،ت
رهاظ فارگ ی ك ی لباق و ی ت مطا ی نان و ساپ خ هد ی لوا و ولومور(
ی و ي
،ار 2007 .) رد شهوژپ نوگناج و
ج ی وون
، دامتعا و زه ي ةن هلماعم لماوع رثؤم د ر رادافو ی رتشم ی ا دن . نچمه ی ن تاعلاطا شزرا ،لماک
لماوع تاطابترا و کرتشم رثؤم
د ر دامتعا رتشم ي نا نا د ج و نوگناج(
ی
،وون 2000 .) سناموگ لماوع
رثؤم رد ساسحا رتشم ی دنمدوس زا ی
بو اس ي ت - دننام نما ی ت و رح ي م صوصخ ی
، لباق ی ت بثت ی ت
عقوم ی
،ت طساو ة فارگ ی ك ی
، تلوهس سرتسد ی
، لبت ی
،تاغ کرام راجت ی دولناد نامز و -
ارب ار ی
رادافو ی فرعم ی رک د ،سناموگ(
2001 .) س ا ور و شناراكمه لماوع
ی اوتحم دننام ی
،تاعلاطا
نما ی ت
،هلماعم خساپ هد ی هب لااؤس
،ت زاب ي با ی علاطا رتشم تا ی
، هبذاج اه ی رصب ی
، ،دولناد نامز
تعرس ارف ي دن تشگزاب ار زا لماوع رثؤم رد رادافو ی لانآ ي ن رتشم ي نا هتسناد دنا م و وراس(
ی
،گن
2003 .)
رد شهوژپ اک و سو ی اقس و یي ر اض ي ت رتشم ی ور ی رادافو ی م رثا نآ ی دراذگ و رادافو ی رد
امت ي ل هب رخ ي
،د لبت ی غ ملاک ی تبثم
، شهاک لمحت و ابقر هب هعجارم ازفا
ي ش ق ی تم رثؤم تسا و
اي ن لماوع هب روآدوس ی نامزاس رجنم م ی دوش سوواک(
ی و اقس یي
، 1384 شهوژپ ).
و نادانق ماما
لع ی هداز ناشن داد هک ک یف ی ت بو اس ي
،ت
،دامتعا اضر ي
،ت وي گژ ی اه ی رخ ي
،د شزرا هئارا
،هدش حطس
تمدخ رتشم ی وعت تصرف و ي
ض ماوع ل رثؤم رد رادافو ی نورتكلا ی ك ی ا دن نادانق(
و ماما لع ی
،هداز
1384 ).
شهوژپ ن یل ی دابآدمحا ی ناشن داد هک لماوع لنسرپ ی
، لماوع تامدخ ی هب طوبرم لماوع و
سرتسد ی ف لماوع و بعش هب ی
ز ي ك ی لماوع زا رثؤم
رد رادافو ی رتشم ي نا کناب هافر ا دن ن(
یل ی
دابآدمحا ی
، 1382 .)
شهوژپ ابطابط ي ی بسن ناشن داد هک دهعت و دامتعا رتشم ی شقن ساسا ی ا رد ي داج رادافو ی
تشم ر ي نا دراد ( ابطابط یي بسن
، 1388 .) شهوژپ بجر ی ب ی ن اضر ي ت رتشم ي
،نا زه ي هن اه ی وعت ي
،ض
پی چ ی گد ی ارف ي دن باختنا کناب و رادافو ی رتشم ي نا ةطبار نعم ی اد ر ی ار ناشن داد بجر(
ی
، 1386 .)
اتن ي ج شهوژپ راک رگد ناشن داد هک ب ی ن لماوع ف ی ز ي ك ی
، حم ی ط ی
، لماوع تامدخ هد ی لماوع و
اش ي گتس ی رادافو اب نانکراک ی
رتشم ي نا طبار ة نعم ی راد ی د دوجو درا اک(
ر
،رگد 1385 .) رد شهوژپ
مشه ی و شراكمه
، هب ی هن زاس ی
، وي گژ ی اه ی
،تامدخ هست ی
،تلا تظافح و طابترا لماعت ی
لماوع ی ا دن هک رد رادافو ی رتكلا نو ی ك ی دنراد رثا مشه(
ی سا و ی
،م 2005 .) رد شهوژپ نسح هداز و
شراكمه
، ب ی هجوت ی هب لئاسم گنهرف ی نما و یت ی
، امح ي ت فاکان ی تلود
، هاگآان ی ناربراک زا
س ی متس اه و زم ي ت اه ی
،نآ ناوق ی ن تسد گاپو ی ر رادا ی غت رباربرد نانکراک تمواقم و یی
تار
، عناوم
رادكناب رد دوجوم ی
نورتكلا ی ک رد روشک فرعم ی دش ( نسح هداز و
،درفروپ 1382 .) رد شهوژپ
ک ی روجکا ی تبون و ی
، عناوم رادكناب ی نورتكلا ی ك ی ز ي تخاسر اه ی لام ی كناب و ی
، ز ي تخاسر اه ی
گنهرف ی
، زه ين ة نما لئاسم و لااب یت
ی دش ناونع ه
تسا ک(
ی روجکا ی و تبون ی
، 1386 . ) شهوژپ اه ی
خا ی ر رد ۀزوح رادافو ی رتشم ي نا ماجنا هدش تسا . زا هلمج شهوژپ راگتسر ی دمحماقآ و ی
هک
ناشن داد هاگآ ی نما ،تامدخ زا ی
،ت ک یف ی ت طابترا ا ي تنرتن ی
، تلوهس هدافتسا و کاردا زا فم ی د ندوب
رب ذپ ي شر رادكناب ی نورتكلا ی ك ی رثؤم دن راگتسر(
و دمحماقآ ی
، 1390 : 93 - 114 .) رد شهوژپ
اقآ یي
، صخاش اه ی ساسا ی رادافو رب ی رتشم ي نا وي ژ گ ی اه و گنوگچ ی رتشم اب هدنشورف راتفر ی
،
تقادص اب رتشم ی
، م ی ناز ق ی تم
،لااک ک یف ی ت و دزن ي ك ی رتشم اب طباور ی
، طباور زا لصاح عفانم
،کرتشم ةبرجت
رخ ي د تشذگ ة رتشم ی لوئسم و ی ت ذپ ي ر ی ب هدنشورف ی
نا هدش تسا اقآ(
یي و
،ناراكمه 1391
: 1 - 20 .) سوم ی ناخ ی ب دنداد ناشن ناراكمه و ی
ن شناد رابرد ۀ رتشم ی
، شناد زا
رتشم ی
، شناد ارب ی رتشم ی راگزاس و ی کرد شزرا دش
ۀ رتشم ی ا .دراد دوجو طابترا ي
ن شهوژپ
نچمه ی ن هب طبار ة وق ی ب ی ن راگزاس ی کرد شزرا دش
ۀ رتشم ی رادافو و راظتنا دروم شزرا و ی
رتشم ی سوم( دراد هراشا ی
ناخ ی ،ناراكمه و 1391
: 147 - 164 .) شهوژپ دي رگ ی رد دروم رادافو ی
رادكناب تعنص رد ی
ؤم ي د ا ي ن دنرب دهعت هک تسا هتكن رد
رادافو ی زع( دراد تبثم رثا دنرب هب ي
ز ی
،ناراكمه و 1391
: 89 - 104 .) رد هجو امت ي ز و شناد ازفا یي ا ي ن شهوژپ تبسن هب شهوژپ اه ی
پی ش ی ن م ی ناوت هب ا ي ن هتكن هراشا درک هک ا ي ن شهوژپ اب سررب ی لدم اه ی رد دوجوم مز
ین ة
رادافو ی نورتكلا ی ك ی و ارب ی اسانش یي لماوع رثؤم رادافو عناوم و ی
رد کناب اه ی صوصخ ی ناتسا
و تسا هدش ماجنا ناتسلگ هب
روظنم عت یی ن ةبتر ا ي ن زا لماوع شور
لحت ی ل لماع ی أت یي د ی هدافتسا
.تسا هدش
رادومن 1 . لدم شهوژپ پ ی ش زا نومزآ
لاؤس اه ی شهوژپ
1 . لماوع رثؤم د ر رادافو ی رتشم ي نا کناب اه ی صوصخ ی تبسن ناتسلگ ناتسا هب
خ تامد
رادكناب ی نورتكلا ی ك ی
؟دنمادک
2 . هچ عناوم ی رد رادافو ی رتشم ي نا کناب اه ی صوصخ ی ناتسا ناتسلگ تبسن هب تامدخ
رادكناب ی نورتكلا ی ك ی
؟دراد دوجو
3 . لماوع رثؤم رد رادافو ی رادافو عناوم و ی
رتشم ي نا کناب اه ی صوصخ ی تبسن ناتسلگ ناتسا
نورتكلا تامدخ هب ی
ك ی تر هچ هب ا ی نراد د
؟
شور سانش ی شهوژپ
ةعماج رامآ ی ا ي ن ار شهوژپ ةمه
دارفا ی هک اب لقادح صحت ی تلا دي
،ملپ رد ي ك ی بعش زا
کناب اه ی صوصخ ی اراد ناتسلگ ناتسا ی
كناب باسح ی
دنا لقادح و شش هام زا تامدخ رادكناب ی
رادافو ی نورتکلا ی ک ی
عناوم گنهرف ی و عامتجا ی عناوم
نف ی و ژولونكت ي ك
ی یصوصخميرحوییتنماعناوم
عناوم شزومآ ی و ي گدا ی ر
ی یلام ویداصتقاعناوم
دامتعا وصت
ي ر و ترهش دنرب
زه ي هن اه ی وعت ي ض
وي گژ ی اه ی
تامدخ یتفايردتمدخشزرا
طابترا لانآ ي ن
دهعت ک یف ی ت تمدخ رد ي تفا ی
نس
اضر ي ت رتشم ي نا
لماوع رثؤم و پ ی ش هدنرب
عناوم لصا ی و هدنرادزاب
نورتكلا ی ك ی تسا هداف هدرک دنا كشت ی ل م ی هد دن . رظن هب ا ي هكن رامآ عماج ة روبزم ارب ی ره ي ک زا
کناب اه رد حطس ناتسا مولعمان تسا و ناكما سرتسد ی ن مهارف نآ هب هدش
،تسا اب زا هدافتسا
مجح لومرف ةعماج
عمان ی ن ب ه ولاع ۀ 10 ب % ی رتش
،
( ) . / / /
/ z p q
n d
2 2
2
2 2
1 96 0 5 0 5 0 05 384
هنومن ا ی ودح د 420 هب رفن روط فداصت ی رتشم زا ي نا فلتخم بعش شش
کناب صوصخ ی لاعف
داصتقا(
ون ي
،ن
،داگراساپ پ سرا ی
،نا
،ناماس رفآراک ي ن و س ی ان ) ناتسلگ ناتسا رد هک
رد لاس 1390 زا
تامدخ رادكناب ی نورتكلا ی ك ی درک هدافتسا ه
،دنا باختنا .دش
شور هنومن گ ی ر ی رد ا ي ن شهوژپ شور هقبط دنب ی داصت ف ی تسا . ب ه تلع ا ي هكن بعش کناب اه ی
صوصخ ی زا نداد رامآ و تاعلاطا رتشم
ي نا ی هک زا تامدخ رادكناب ی نورتكلا ی ك ی هرهب م ی درب
،دن
دوخ د را ی رک دند
، هب راچان سپ زا عت یی ن مجح لک هنومن قبط لومرف مجح عماج ة عمان ی
،ن زا ره شش
کناب هب تبسن واسم ی
، ي نع ی 70 رفن رد م ی نا مه ة بعش رهش ی
، هنومن گ ی ر ی ماجنا دش . رد لحرم ة مود
هنومن گ ی ر ی
، زا ره هس ةبعش کناب داصتقا ون ي ن 24
،رفن زا هس ةبعش کناب سراپ ی نا 24 رفن
، زا ود ةبعش
کناب داگراساپ 35
،رفن زا ود ةبعش کناب ناماس 35
،رفن زا ود ةبعش کناب رفآراک ي ن 35 رفن و زا ره
شش ةبعش کناب س ی ان 12 رفن ب ه روط صت فدا ی هنومن گ ی ر ی ب ه لمع دمآ . همانشسرپ لماش
تشه لاؤس
صخش تاعلاطا ی
، 24 لاؤس لماش(
هس لاؤس ارب ی ره ي ک زا تشه لماع رثؤم رد رادافو ی و ) 15
لاؤس لماش(
هس لاؤس ارب ی ره ي ک زا جنپ عنام رادافو ی نورتكلا ی ك ی .دوب ) لااؤس ت ساسارب علاطم ة
نابم ی رظن ی هت ی ه و هب تسد ناسانشراک أت
يی د ش د . اپ يا یي همانشسرپ زا
رط ي ق افلآ ی لداعم خابنورک 83
زا هدافتسا اب دصرد مرن
رازفا
16
هبساحمSPSS
.تسا هدش نچمه
ی ن رد ا ي ن شهوژپ
، هب تلع دوجو
پی ش ضرف عم ی ن زا طباور غتم ی اهر و لماع اه ارب ی اسانش یي لماوع رثؤم پ و ی ش هدنرب و عناوم لصا ی
رادافو ی نورتكلا ی ك ی
، زا شور لحت ی ل لماع ی أت یي د ی هدافتسا هدش ا تس .
نومزآ لماوع رثؤم رد رادافو ی نورتکلا ی ک ی
با ادت تسا مزلا بسانم
ندوب لحت ی ل اع لم ی هدومزآ دوش صخاش . دودحKMO
75 هک تسا دصرد
بی رگنا افک ي ت مجح هنومن ارب ی لحت ی ل لماع ی حطس رادقم .تسا نعم
ی راد ی تلتراب نومزآ رد
( 000 / 0
= )SIG
ا تس هک کچوک رت زا 5 دصرد تسا و ناشن م ی دهد رتام ي س گتسبمه ی دحاو
نی تس و م ی ناوت زا لحت ی ل لماع ی ارب ی اسانش یي لودج .درک هدافتسا دوجوم راتخاس 1
حطس
نعم ی راد ی و هرامآ اه ی ا ي ن ناشن ار نومزآ م
ی دهد .
لودج 1 . صخاش ارب تلتراب نومزآ وKMO
ی لماوع رثؤم رادافو ی
صخاش اک ی س ر - م یی ر - کلا ی ن تقد هنومن گ ی ر
ی 0/722
دودح لاعف ی ت نومزآ تلتاب
اک ی
عبرم 1416/231
ةجرد آ داز
ی 276
Sig. 0/000
رظن هب ا ي هكن کارتشا جارختسا ی لاؤس 10
، 11 و 16 زا رتمک 5 / 0 دوب
، ا ي ن لااؤس ت زا
هعومجم لااؤس ت 24 ات یي دش فذح
؛ اربانب ي ن
، جارختسا کارتشا ی
21 لاؤس قاب ی م هدنا همه رتلااب
زا 5 / 0 دنتسه هک رد لودج 2 هدمآ تسا . ساسارب ا ي ن 21 لاؤس لودج 3 راو ي سنا لک بت یی ن دش ۀ
لماوع رثؤم رد رادافو ی ناشن ار م ی دهد . لک راو ي سنا بت یی ن هدش طقف 7 غتم ی ر ددع زا رتلااب ي
ک
تسا و راو ي سنا عمجت ی ا ي ن 7 غتم ی ر لداعم 430 / 61 .تسا دصرد
لودج 2 . شا لوا کارت ی ه و جارختسا ی لماوع رثؤم رد رادافو ی مان
غتم ی ر
( لاؤس )
1 2 3 4 5 6 7 8 9 12 13 14 15 17 18 19 20 21 22 23 24 کارتشا
لوا ی
ه 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 کارتشا
جارختسا ی
670 / 0 671 / 0 540 / 0 537 / 0 593 / 0 580 / 0 606 / 0 640 / 0 522 / 0 657 / 0 671 / 0 590 / 0 592 / 0
581 / 0 593 / 0 547 / 0 557 / 0 555 / 0 831 / 0 623 / 0 745 / 0
لودج 3 . راو ی سنا لک بت یی ن دش ۀ لماوع رثؤم رد رادافو ی
غتم ی
ر هیلواۀژیویاهشزرا یاهرابیجارختساعمج هدشروذجم
عمج شخرچ اهراب ی
هدشروذجم
لک سنایراودصرد یعمجتدصرد لک سنایراودصرد یعمجتدصرد لک سنایراودصردیعمجتدصرد
12 3 4 56 7 89 10 1112 13 1415 16 1718 19 20 21
833 / 3/227 2
788 / 1
475 / 1
321 / 1/216 1
041 / 1
920 / 0/866 0
730 / 0
716 / 0/642 0
622 / 0
592 / 0/571 0
535 / 0
524 / 0/426 0
400 / 0
362 / 0
194 / 0
252 / 18/606 10
512 / 8
024 / 7
290 / 6/789 5
956 / 4
383 / 4/121 4
477 / 3
412 / 3/056 3
960 / 2
819 / 2/719 2
546 / 2
493 / 2/030 2
905 / 1
721 / 1
925 / 0
252 / 18/859 28
371 / 37
394 / 44
685 / 50/473 56
430 / 61
813 / 65/936 69
413 / 73
825 / 76/881 79
841 / 82
660 / 85/379 88
925 / 90
418 / 93/448 95
354 / 97
075 / 99
000 / 100
833 / 3/227 2
788 / 1
475 / 1/321 1
216 / 1
041 / 1
252 / 18/606 10
512 / 8
024 / 7/290 6
789 / 5
956 / 4
252 / 18/859 28
371 / 37
394 / 44/685 50
473 / 56
430 / 61
391 / 2/182 2
871 / 1
784 / 1/578 1
563 / 1
532 / 1
385 / 11/390 10
908 / 8
495 / 8/513 7
444 / 7
295 / 7
385 / 11
775 / 21/683 30
178 / 39/691 46
135 / 54
430 / 61
