هناسر
اه
،
ناريدم‌رد‌یداهج‌شرگن‌و‌یعامتجا‌تيوه
یترضح‌دیما
،*
یربکا‌دمحم
یئلاک‌هلحم
**
1
2
هدیکچ
یسررب هب رضاح شهوژپ عاونا زا هدافتسا هطبار
هناسر اه ناریدم یداهج شرگن و یعامتجا تیوه اب
انیس کناب ینایم هدر ناریدم زا ترابع یسررب دروم هعماج .تسا هتخادرپ یم
دشاب هدافتسا دروم رازبا .
عاونا زا هدافتسا نازیم همانشسرپ رب لمتشم هناسر
اه همانشسرپ ، 02
یلاؤس تیوه و این یرافص یعامتجا
همانشسرپ و نشور 91
یلاؤس یداهج شرگن یم
دشاب نازیم هطبار یسررب زا ترابع قیقحت فادها .
عاونا زا هدافتسا هناسر
اه ناریدم رد یداهج شرگن و یعامتجا تیوه اب هک دوب
نایم داد ناشن جیاتن
عاونا زا هدافتسا نازیم هناسر
اه عاونا زا هدافتسا نایم اما ،دراد دوجو یرادانعم هطبار یعامتجا تیوه اب
هناسر اه کیکفت اب زین هطبار نیا هچرگا ،دوبن رادانعم هطبار نیا یداهج شرگن اب هناسر
اه تسد هب رادانعم
.دمآ هژاودیلک
هناسر:اه
اه
؛
یعامتجا‌تيوه‌و‌یلم‌تيوه
؛
یداهج‌شرگن
؛
.یداهج‌تيريدم
:هلاقم تفایرد خیرات رویرهش
9111 ، :هلاقم شریذپ خیرات رهم
9111 .
* )لوئسم هدنسیون ( ییابطابط هملاع هاگشناد دشرا سانشراک .
E-mail: hazrati_a@yahoo.com
**
دشرا سانشراک
، یتشهب دیهش هاگشناد .
1
.
همدقم
زورما رصع رد یگدنز
، یایند رد یگدنز هناسر
اه .تس لوغ یاه زا یعیسو مجح هک یطابترا
مهارف ار ام یگدنز رد هدافتسا دروم تاعلاطا یم
دنروآ هب هجوت ای هدافتسا مدع هک یلکش هب ؛
نآ اه یزورما ناسنا یارب
ًابیرقت بانتجا ریذپان تحت ناسنا .تسا هدش ریثأت
تاعلاطا هناسر
اه و
یتاعلاطا عبانم ریاس تشادرب
یاه لکش نوماریپ یایند و دوخ زا ار دوخ یم
دهد نیمه هب و
لکش یو یعامتجا و یدرف تیوه بیترت یم
دریگ زین یعامتجا تیوه شزرا . یردق هب
هک تسا
یم دناوت نومنهر ییاه یارب شرگن اه دروآ مهارف ام یارب دارفا راتفر و تاساسحا ، و گربنفین(
،گاه 0221 )
نارادمچرپ ناونع هب ناریدم هک اجنآ زا تکرح
اه و تیلاعف یاه ضرعم رد یملاسا عماوج
عاونا تیلاعف هناسر
اه زین و تیوه دنراد رارق شرگن
اه تحت نانآ ی تاریثأت
تاعلاطا هناسر
یا
شقن یسررب و دراد رارق هناسر
اه هزوح رد شهوژپ دنمزاین یملاسا تیریدم همه
هبناج یا یوس زا
.تسا ناققحم لاس رد یربهر مظعم ماقم دیکات اب
9111 یدیشر( ،یداهج تیریدم عوضوم رب
لآ یمتسر و یمساق ،مشاه ،این
9111 ناونع هب ) هزوح
یا زاین ،یملاسا تیریدم ثحبم رد یقیقحت
هک یلماوع و عوضوم نیا یسررب هب یم
دنناوت آ تحت ار ن ریثأت
زا یکی ناونع هب دنهد رارق
تیمها ناریا روشک زور لئاسم یم
دبای یشرگن ینامزاس لئاسم هب تبسن ناریدم هک یتروص رد .
دوب دهاوخ راظتنا دروم یتیریدم فادها عیرس و حیحص ققحت دنشاب هتشاد یداهج ا .
ی ن تادیکأت
گناشن رگید یوس زا و عوضوم تیمها رگنایب فرط کی زا ینید تاعوضوم هب هل مظعم هجوت ر
هعماج مدرم یتقو .تسا زور یم
دننیب و ادخ هار رد هدارا و یهاگآ اب ینید ناربهر ای ربهر هک
اب و هداهن مدق قلخ هب تمدخ متس
یاه هزرابم یرامعتسا یم
دننک رد نید تیمها و شقن رب
هدوزفا یلم تیوه و یدام و یونعم گنهرف یم
دوش اونع هب نید و لماع ن
عت یی ن هدننک راتفر رد
یلجت تاقبط و راشقا ،دارفا یم
ی دبا (
،یناساور 9112 .)
هناسر اه ناریا مدرم یگدنز زا یلومعم شخب هب لیدبت هزورما ویدار و نویزیولت نوچ یی
هدش دنا . هناسر اه مهارف ار مدرم زاین دروم تاعلاطا رتشیب هک یی یم
دنروآ نیا . هناسر اه رگید و
مهارف ار ییاهوگلا یگنهرف عیانص تادیلوت یم
دنزاس و قفوم ،نز و درم نوچ یمیهافم هب هک
انعم فیعض و دنمتردق ،قفومان یم
دهد گنهرف . هناسر
یا و ناهج هب یمومع هاگن هب قیمع
نیرت
شزرا اه لکش یم دهد گنهرف . هناسر
یا مهارف تیوه قلخ یارب یساسا یم
دروآ هک هلیسو هب
یروانف عماوج نورد هب ار دوخ دارفا نآ -
ار دیدج یناهج گنهرف هک هیامرس یم
دزاس دراو ،
یم دننک ،رلنک(
9111 ) ؛ جیردت هب اما هناسر
یا هب ذوفن لاح رد دنمتردق هیلا
یاه یگدنز فلتخم
.تسا دارفا هناسر
یا شرتسگ اب هک یژولونکت
یاه زورما .تسا هتفای هعسوت یطابترا و یتاعلاطا ه
اب دارفا هرهب یریگ دراو تنرتنیا زا هورگ
یاه یزاجم یم دنوش تاعلاطا لدابت هب رگیدکی اب ،
یم دنزادرپ کارتشا هب نارگید اب ار دوخ یصخش لئاسم یتح و یم
دنراذگ فلاخرب . هناسر
اه ی
ب یزاوم یزاجم یایند رد ار درف و هدروآ مهارف ار یعیسو یلماعت تیلباق تنرتنیا ،رگید یعمج ا
دراو یعقاو یایند یم
دزاس باتش . باجعا روآ دشر و دعاصت ی همه یریگ یریگ اج همه و هکبش
اه
هنایار یا اراکشآ ، ناشن هدنهد درب دهاوخ ورف دوخ رد ار همه یدوز هب هاوخان هاوخ هک تسا یلیس ؛
قیقحت نیاربانب راثآ رد
و یاهدمایپ تسا نآ یارب یگدامآ نیرتمک هکلب لقع طرش اهنت هن نآ
،نارود(
9116 ).
ذوفن شرتسگ اب هناسر
اه مدرم یگدنز دوپ و رات رد یتلااؤس
حرط یم دوش شقن هک هناسر
اه
رد لکش یهد یعامتجا تیوه هنومن
یا .تسا نآ زا هار زا هک تسا یعامتجا یرما تیوه
کش هعماج و درف نیب کیتکلاید ل
یم دریگ و
ًلاومعم رد شرگن اه دوخ دارفا یصخش تاساسحا و
ناشن ار یم دهد زنیکنج(
، 9111 ) ؛ نیاربانب هناسر اه و یعمج ی و هب
ی هژ هناسر اه هک یلماعت ی
تسا نآ صخشم هنومن تنرتنیا یم
دنناوت .دنشاب هتشاد ناریدم یعامتجا تیوه رب یمهم تارثا
ساسحا رتشیب ینامز تیمها نیا یم
دوش هجوتم هک یم
میوش تاعلاطا هناسر
یا کی هدوبن هچراپ
مه درگ یفلتخم عبانم زا و یم
دنیآ هنوگ هب و رد .تسا هتفهن تاعلاطا نیا تاذ رد یگناگدنچ یا
( ناگیاش هنیمز نیمه 9111
حرطم نینچ ) یم
دنک تیوه رد ییارگرثکت یعون هزورما هک دارفا یبای
روط هب هک تسا حرطم هدرتسگ
یا تحت ریثأت عاونا لمع هناسر
اه هک یروط هب .تسا دیدج ی
تیوه لکش هتفرگ تروص هب کی
هکلب تسین صاخ تیموق ای هعماج کی زا ثعبنم و هچراپ
و تاعامتجا عاونا زا هتفرگرب ینورد یبیکرت تیلم
اه و تیموق تساه .
هک اجنآ زا هناسر
اه یم دنناوت شرگن اه تحت ار دارفا ی ریثأت
،دنهد رارق زین یداهج شرگن
یم دناوت و تاعلاطا قیرط زا همانرب
یاه هناسر یا یفلتخم لماوع عقاو رد .دوش تیوقت ای فیعضت
یم دنناوت شرگن اه تحت ار دارفا ی ریثأت
زا هک دنهد رارق هلمج نآ
یم ناوت و تایبرجت ،اهرواب هب
طیحم .درک هراشا یطیحم لماوع و تیصخش یم
دناوت ر زا ها یهد وگلا هب
شرگن اه ار نآ دارفا ی
تحت ریثأت ماجنا یهورگ تاقلعت هار زا ار راک نیا ای دهد رارق ( دهد
،یمیرک 9111 .) هناسر اه زا
هک دنتسه یطیحم لماوع هلمج یم
دنناوت شرگن رب یریثات نینچ یشیامن یاهوگلا هئارا اب
ش شرگن هک عوضوم نیا شریذپ اب .دنراذگب ناریدم یداهج یراتفر و یفطاع ،یتخانش داعبا لما
،نایئاضر( تسا 9111
؛) لکش یریگ هبنج یاه شرگن یفطاع و یتخانش هطساو هب
هناسر اه رد ،
تیاهن یم دناوت
،لمع یارب یراتفر یگدامآ رد یداهج راتفر و تیریدم رد رگید ترابع هب ای
یارب یداهج شرگن بیترت نیا هب .ددرگ نایامن لکش
یریگ تیریدم شقن یداهج هیاپ
یا و دراد
رد رضاح لاح رد هک تسا یعوضوم یداهج تیریدم و دور یم رامش هب نآ زا یشخب عقاو رد اب ریگرد ناریا میرحت
یاه ققحت هک ینعم نیا هب .تسا رایسب تیمها زئاح یداصتقا و یسایس
تسایس یاه و لااب مزع اب یتیریدم دنمزاین یداصتقا تمواقم هیحور
یا ابدوخ و تسا هناراو
یم دناوت رازبا نیرتهب دمآراک
ی ناریدم یارب ملاسا
ی دشاب ،یردیح یکریز و یئوازه( . 9111
اب .)
لاح نیا رظن هب
یم دسر رد یداهج تیریدم ثحب هب هناسر
اه ،نویزیولت نوچ یی تیاس
یاه
،یتلود همانزور اه تاحفص نیا رد نآ هنوگراعش جرد دح رد اهنت ... و
، هجوت یم دوش و همانرب یاه
هناسر یا و ییاوتحم لکش هب تروص هب
عوضوم نیا هب یدج هتخادرپن
دنا نانچمه و زا یرایسب
همانرب اه تروص هب رت گنرمک ار یداهج شرگن رب رثوم لماوع هتساوخان
یم دنزاس .
و ذوفن شرتسگ اب طبترم ثحابم تاریثأت
همانرب یاه و( ینویزیولت هراوهام
یا و ) هناسر اه ی
کورب ند نو تاقیقحت لاثم یارب .تسا یناهج یشلاچ هکلب ناریا شلاچ هن تنرتنیا رب ینتبم ( 0220 ناشن ) یم دهد طسوتم روط هب ییاپورا نلااسگرزب هک 00
لاس رد ار هتفه رد تعاس
تنرتنیا و رتویپماک زا هدافتسا و نویزیولت یاشامت فورصم روکذم هدومن
دنا و تیود قیقحت جیاتن .
( ناراکمه 0299
) هرابرد ی ار رتویپماک و نویزیولت یاشامت 4
.تسا هداد ناشن زور رد تعاس
قیقحت‌تیمها‌و‌ترورض یگدنز تاعامتجا نورد رد رشب دارفا.
یم دننک یعامتجا هجو یلاعت و
ع هب ناسنا یعامتجا تیوه .تسا هدوب نادنمشیدنا هجوت دروم هراومه ناسنا نیا زا یکی ناون
هوجو یم دناوت تحت ریثأت هک دریگ رارق یفلتخم لماوع هناسر
اه نیا هلمج زا یناهج و یلم ی
عاونا هدرتسگ روضح اب .دنتسه لماوع هناسر
اه و یجراخ ی نیب
یللملا رد ،فلتخم فادها اب
هزوح یاه تروص یتیوه شلاچ نیا ناریا مدرم یگدنز فلتخم هدنیازف
یا .تفرگ دهاوخ دوخ هب
اب هرمزور ههجاوم تیوه
یاه اب ههجاوم رد ار ناریا مدرم تیوه ،نوگانوگ تلود
یاه و هتفرشیپ
رگا .تسا هتخاس نارحب راچد یناهج یروانف تفرشیپ یناهج
یزاس للاحمضا لماوع زا یکی ار
نیا رد مینادب یلم تیمکاح و گنهرف تیوه ص
ورد داحتا و فلاتئا اب دیاب ترو ربارب رد ین
یناهج یزاس ،یدابق( مییامن یریگولج نارحب و گنج ،هیزجت زا و هدرک ظفح ار دوخ تیمکاح ،
9116 تیوه فیرعت اب نینچمه .) ناونع هب
خساپ رد یسایس هعماج کی نادنورهش ینهذ ریوصت
رب ینتبم خساپ نیا هک تسناد دیاب دوخ یتسیک و یتسیچ هب هراپ
یا ا یونعم و یدام تاقلعت تس
دوش لوحت راچد هعماج کی رد تاقلعت نیا رگا و یم
ناوت لوصا نیا هب تبسن هعماج نآ هک تفگ
،یراختفا( تسا هدش نارحب راچد 9116
) ؛ هک یلئاسم تخانش نیاربانب یم
دناوت تیوه هب
یرورض و مهم یرما دیامن دراو بیسآ ناریدم هلمج زا هعماج فلتخم راشقا یملاسا و یعامتجا ا هک تسا لئاسم نی هژیو هب
رد هناسر اه اراد ار یرتشیب تیساسح ... و هراوهام ،نویزیولت دننام یی
یم دنشاب .
و تلاجم ،تنرتنیا ،هراوهام ،نویزیولت همانزور
اه رد ار ام نهذ یدورو تاعلاطا زا یرایسب
دوخ رایتخا هتفرگ
دنا یاج هب زین ام هرمزور تقو زا یدایز رادقم هکلب . تیلاعف
یاه فورصم یتنس
زا هدافتسا هناسر
اه قوف ی یم
ددرگ و )هراوهام و( نویزیولت هک تسا هداد ناشن تاقیقحت .
همانرب یاه دننام نآ ملیف اه ، همانرب یاه وزج تاغیلبت و یمرگرس فرصمرپ
نیرت هناسر اه یم دنشاب
و شیب نیرت تاریثأت دارفا یگدنز هویش رب ار یم
دنراذگ کاتسیرک( .
،ناراکمه و سی 0224
)
هکبش اه رد هک دنتسه یلماوع رگید هلمج زا زین یزاجم یعامتجا ی لکش
یهد افیا شقن تیوه
یم دننک نیا تیوضع هب هک یدارفا . هکبش
اه رد یم دنیآ یرثکتم عبانم و اضف نیا اب ههجاوم رد ،
رد هک لکش یهد یمگردرس و قیلعت راچد ،دنراد شقن تیوه یم
دنوش یرایسب . ههجاوم رد دارفا زا
مود یاضف نیا اب ناینب
یاه لزلزتم ار دوخ تیوه یم
دننیب بارطضا و دیدرت راچد و یم
دنوش
یلدع ،رامعم(
،راسکاخ و روپ 9119
هیحور مزلتسم یداهج شرگن نتشاد رگید یوس زا .)
یروابدوخ ،دحوم( تسا هدش نییعت شیپ زا فادها هب ندیسر رد شلات و تیدج و داحتا ،
9116 .)
یخرب اب ههجاوم ماگنه رد هک یمگردرس و ماهبا هناسر
اه دیدپ درف رد دیدج ی یم
دیآ یم دناوت نیا
تحت ار رگید دراوم و یداهج شرگن رصانع ریثأت
و دهد رارق
ًاملسم و یرکف راتخاس هک یسک
ن دشاب هتشادن یمجسنم یونعم یم
دناوت یلم فادها ققحت ریسم رد حیحص لکش هب -
داقتعا ی
نییعت و یسررب موزل بیترت نیا هب .درادرب ماگ هتسد نآ
زا هناسر اه ای و همانرب یاه هناسر یا هک
یم دنناوت نایامن شیپ زا شیب دننک افیا تبثم ای یفنم شقن یداهج شرگن تیوقت رد یم
ددرگ .
و هیضرف ،فادها لاؤس
قیقحت مه . نانچ تارثا هنیمز رد هک هناسر
اه رب هبنج یاه فلتخم
لابند ار یلصا فده ود رضاح شهوژپ ماجنا زا ام دش ثحب )ناریدم اجنیا رد و( دارفا یگدنز یم مینک :
9 . عاونا زا هدافتسا نازیم هطبار یسررب هناسر
اه ناریدم یعامتجا تیوه اب
؛
0 . زا هدافتسا نازیم هطبار یسررب هناسر
اه ناریدم رد یداهج شرگن اب یعمج ی .
یعرف فادها نینچمه ترابع
دنا :زا
9 . زا هدافتسا نازیم هطبار یسررب هناسر
اه ناریدم یعامتجا تیوه اب یلخاد ی
؛
0 . زا هدافتسا نازیم هطبار یسررب هناسر
اه ی نیب یللملا ناریدم یعامتجا تیوه اب
؛
1 . زا هدافتسا نازیم هطبار یسررب هناسر
اه ناریدم رد یداهج شرگن اب یلخاد ی
؛
4 . زا هدافتسا نازیم هطبار یسررب هناسر
اه ی نیب یللملا ناریدم یداهج شرگن اب .
یسررب دروم و هدرک حرط ار یعرف هیضرف راهچ و یلصا هیضرف ود ساسا نیا رب نینچمه
رارق یم میهد :
:لوا یلصا هیضرف زا هدافتسا نازیم نیب
هناسر اه دوجو هطبار ناریدم یعامتجا تیوه اب یعمج ی
دراد :مود یلصا هیضرف عاونا زا هدافتسا نازیم نیب
هناسر اه دراد دوجو هطبار ناریدم یداهج شرگن و
:لوا یعرف هیضرف زا هدافتسا نازیم نیب
هناسر اه دوجو هطبار ناریدم یعامتجا تیوه اب یلخاد ی
دراد :مود یعرف هیضرف زا هدافتسا نازیم نیب
هناسر اه ی نیب یللملا امتجا تیوه اب هطبار ناریدم یع
دراد دوجو :موس یعرف هیضرف زا هدافتسا نازیم نیب
هناسر اه هطبار ناریدم رد یداهج شرگن اب یلخاد ی
دراد دوجو :مراهچ یعرف هیضرف زا هدافتسا نازیم نیب
هناسر اه ی نیب یللملا هطبار ناریدم یداهج شرگن اب
دراد دوجو 2
و‌یرظن‌ینابم.
قیقحت‌هنیشیپ
مارآ و مداخ ،شخباون (
9110 ) هعلاطم اب 164
ار تنرتنیا شقن لاخلخ رهش رسپ ناناوج زا رفن
.دنداد رارق یسررب دروم یعامتجا تیوه یور رب هتفای
یاه تسد هب هدمآ
ناشن هک داد نازیم
هدافتسا زا تنرتنیا رب داعبا وه یت ی ( تیوه
،یدرف تیوه
،یهورگ تیوه یلم و تیوه )یگداوناخ
رثا یم دراذگ جیاتن. یلک نیا قیقحت ناشن یم دهد هدافتسا زا تنرتنیا تاقلعت یدرف تیوه(
)یدرف ناناوج ار تیوقت یم دنک و رد لباقم تاقلعت عمج ی ( تیوه
،یگداوناخ یهورگ
و ار )یلم
فیعضت یم دنک و نیا رما هب هلزنم کی هلئسم یعامتجا تسا هک هنیمز زاس نارحب ناناوج یتیوه
یم دوش .
( ناراکمه و جیسره شهوژپ جیاتن 9112
یسررب هب هک ) ریثأت
فرصم هناسر یا تیوه رب
هک داد ناشن دوب هتخادرپ یعامتجا هناسر
اه یپاچ ی - یرادید و یراتشون )تباث( یرادینش –
تیوقت بجوم تیوه
یاه یتیسنج و یبهذم ،یهورگ ،یلم یم
دنوش بجوم اما عضت
ی ف تیوه
یموق یم دنوش زا رتشیب هک یدارفا رگید فرط زا . هناسر
اه هدافتسا کینورتکلا ی یم
دندرک داعبا
دنتشاد یفیعض یتیوه یلاحرد
هک ناشن ار یرت یوق یموق تیوه یم
دنداد . هتفای یاه شهوژپ
( نوگرذآ و یروبص 9110
تسا نآ رگنایب ) سیف یعامتجا هکبش زا هدافتسا هک
روظنم هب کوب
تیوه اب بجوم یمرگرس لدابت روظنم هب هکبش نیا زا هدافتسا هچرگا .دراد یفنم هطبار دارفا یلم
یموق تیوه تیوقت بجوم تاعلاطا یم
ددرگ .
نیسح هتبلا ( داژن نامیلس و یرقاب ،هداز
9111 لماوع یسررب هب هک دوخ قیقحت رد ) راذگریثأت
و هدافتسا هچره هک دندیسر هجیتن نیا هب دوب هتخادرپ یعامتجا تیوه رب یریذپریثأت
زا ناناوج
هناسر اه و ینسحم .سکعلاب و تسا رادروخرب هعماج رد یرتلااب یتیوه هاگیاپ زا درف دشاب رتشیب
( یدرمناوج 9112
شرازگ ار یهباشم جیاتن زین ) هدرک
دنا .
یسررب یاه رد هتفرگ تروص هاگیاپ
یاه رد یقیقحت نونک ات هک تسا نآ زا یکاح یتاعلاطا
ناریدم یعامتجا تیوه باب رد یقیقحت نینچمه و هناسر و یداهج شرگن طابترا صوصخ زا هک یداهج شرگن و یعامتجا تیوه هطبار هفاضا هب دراوم نیا .تسا هتفرگن تروص هتفای
یاه
زا ار نآ تسا شهوژپ نیا یعرف .تسا هتخاس زیامتم تاقیقحت ریاس
لدم‌هئارا‌و‌یرظن‌تایبدا‌رورم لماوع و ... و یسایس ،یلم ،یعامتجا تیوه هنیمز رد شهوژپ.
راذگریثأت نآ رب هزوح یا لماش ار هدرتسگ یم
دوش ؛ ذوفن شرتسگ تلع هب هتشذگ ههد دنچ رد اما
هناسر وبرم یناکم و ینامز عناوم فذح و مدرم یگدنز رد اه طابترا یسررب هط
هناسر اه داعبا اب
تردق .تسا هتفرگ دوخ هب یرتشیب تیمها یتیوه هناسر
اه یرادینش یرادید و یراتشون یپاچ ی
نداد لکش رد یاهریوصت
زین تیوه .تسا ینهذ هراگنا
یا و یدنبیاپ ساسا هک تسا ینهذ
و موسر و کرتشم تاساسحا ،کرتشم تاقلعت شزرا
اه لیکشت ار تلم کی ی م
ی دهد ؛ نیاربانب
یم ناوت نیا تفگ هناسر
اه ناریا رد
ًابلاغ هاگتساخ ،یخیرات تاعوضوم دنویپ رد یساسا شقن
یگتسویپ اه و تشونرس اه افیا یم دننک . هژیو هب افیا یزکرم شقن یلم تیوه تیوقت رد هکنیا
یم ( دننک ،ناراکمه و جیسره 9112
)
هناسر اه رد هچراپکی تاعلاطا هئارا تلع هب هنیمز
یاه جیردت هب فلتخم شرگن
اه ار دارفا ی
تحت زین ریثأت
رارق یم دنهد هک ینامز و شرگن
اه رییغت درف ی یم
دنبای رد تارییغت نیا راثآ
هک تسا ینامزاس یراتفر یداهج تیریدم هک میریذپب رگا .تفای دنهاوخ یلجت وا یاهراتفر هب
هلیسو اریدم تروص ن یم
دریگ نیاربانب ، یم
ناوت یداهج شرگن و رواب هک مییوگب می یم
دناوت رد
.دهد لکش ار یداهج تیریدم لمع نامه هنوگ ( نوسلوا هک 9111
) یم دسیون ، یژولونکت یاه
نیون ىطابترا هن اهنت دعاوق و
نیناوق مکاح رب طابترا و نایم لماعت ناسنا
اه
، هکلب شرگن ام ار تبسن هب
،دوخ نارگید و ناهج
رییغت یم دنهد فرصم نایم هطبار یرایسب تاقیقحت طابترا نیمه رد . هناسر
یا اب شرگن اه راتفر و
دروم ار نآ نیبطاخم دییأت
رارق هداد دنا ،ارابراب(
0292 عاونا زا هدافتسا هک ینعم نیا هب .) هناسر
اه
یم دناوت شرگن اه رد ار دارفا ی هنیمز
یاه تحت فلتخم ریثأت
تیوه دوخ هولاعب .دهد رارق
یعامتجا یم
دناوت راک طیحم رد شرگن
اه نینچمه .دهد رییغت ار نانکراک یلغش ی یم
دناوت
نورب راک رد ندش ریگرد و تیاضر ،دهعت ،ینامزاس یدنورهش دننام یدرف یاهداد 9
هب هتسب ار
توق شرگن اه تحت ریثأت ،تنک و دات( دهد رارق 0221
.) شیپ رت تفگ هک می شرگن اه یم دنناوت
،زین دنشاب هتشاد روما هب تبسن یداهج شرگن هک یناریدم .دنهد لیکشت ار دارفا راتفر یانبم
نیا
1. Job involvement
زورب شیوخ لامعا و راتفر رد هتساوخان ار شرگن یم
دنهد ؛ یداهج شرگن یسررب اب ام نیاربانب
یسررب رد یعس ناریدم هفلؤم
یاه ار ناشیا رد یداهج تیریدم اد
هتش میا .
هنیمز رد هچرگا هفلؤم
یاه دیدج تلع هب یداهج شرگن هژیو روط هب و یداهج تیریدم
دوجو اما ،درادن دوجو یدایز یشهوژپ تاعلاطا قیقحت تایبدا رد عوضوم ندوب هنومن
اه و
رد یداهج تیریدم قیداصم هصرع
یاه
،یگدنزاس داهج نوچمه فلتخم عافد و یملاسا بلاقنا
نکمم فلتخم یاهرظنم زا ار یداهج تیریدم یسررب ناکما سدقم یم
دزاس هلمج نآ زا هک
یم ناوت و تلایامت داعبا زا یداهج تیریدم یسررب هب شیارگ
اه تاینیع و راتفر ، و راکفا و
،ناراکمه و یدیشر( درک هراشا تاینهذ 9111
.)
زا یخرب یگژیو یاه یسررب یارب راک یانبم هک یداهج تیریدم هفلؤم
یاه یداهج شرگن
رظن رد هتفرگ هدش زا شرازگ یاه یدانسا زا رگید یخرب و تسا هدش یروآدرگ یربهر مظعم ماقم
زا لاثم یارب .تسا هدوب ینآرق تایآ و ثیداحا نآ یانبم هک هدوب ... و تلاجم ،تلااقم دننام یگژیو یاه تیریدم یداهج یم ناوت تیلوئسم یریذپ
، یراکرپ و تخس یشوک
، ساسحا تیاضر
زا تمدخ هب
،مدرم تیاعر تانوئش یملاسا و یقلاخا رد راتفر اب بابرا
،عوجر صلاخا و نیدنچ
دروم رگید ار مان ( درب
،دحوم 9116 .)
زا رگید یدادعت یگژیو
یاه .تسا هدش حرطم همادا رد یداهج تیریدم
یداهج تیریدم اب طابترا رد یملاسا عبانم و یربهر تانایب ساسا رب یم
ناوت هفلؤم یاه ار ی
:داد رارق هجوت دروم 9 . ناونع هب :شلات و تیدج مهم
نیرت هفلؤم تاذل زا یرایسب زا نتشذگ دنمزاین شلات و تیدج ،
تسا هدش نییعت فادها هب ندیسر تهج رد
؛9
0 . اب ناسنا :لکوت و یروابدوخ دنوادخ هب لکوت
چیه هاگ ربارب رد یراوشد اه ن دیماان یم دوش
؛
1 . یشان سفن بیذهت و ادخ هب نامیا زا هک :تریصب یم
دوش
؛
4 . ن نارگید دیجمت هتفیش صلاخااب ریدم :صلاخا و نامیا یم
دوش اب و تنطیش یاه نانمشد
ن درسلد یم دوش ؛ ماجنا ادخ یارب هناصلخم ار دوخ لمع اریز یم
دهد
؛
1 . تیولوا رد ار نارگید تاجایتحا ندرک فرطرب ریدم هیحور نیا نتشاد اب :یناسر تمدخ هیحور
ارق یم دهد
؛
6 . و تارایتخا زا یداصتقا هدافتسا مزلتسم یداهج تیریدم :ادخ یاضر رطاخ هب فارسا زا زیهرپ
تاناکما ناونع هب لمع طایتحا اب تاناکما نیا فرصم رد و تسا یهلا تامعن
یم دنک . همانهامود(
،قلخ 9111 ).
1 تیاور هب هراشا . مُتنُک نإ
ِهاجَّ نلِل
َنیبِلاط
ّدِجلا و َداهِجلا اوُمِزلا َو َوهَّ لا َو َه لف غلا اوُضُفرا ف :
1 . نیا هب نمشد اب داهج هصرع رد یلخاد عازن زا زیهرپ و یلدمه و داحتا هیحور نتشاد :داحتا
دراد هراشا دروم
؛
1 . رد و نمشد اب داهج رد :رورغ زا زیهرپ یزوریپ
اه دش رورغم دیابن
؛
1 . ثعاب ادخ رکذ :ادخ رایسب رکذ یم
دوش ار راک ناسنا
ًافرص هزوح رد رد تمدخ و یدام یایند
ش ،ناهیک( .دشاب هتشاد روما دربشیپ یارب یونعم رت یوق هزیگنا و هدرکن هصلاخ نآ 02146
)
هناسر عاونا زا هدافتسا نازیم یموهفم لدم حرش هب یداهج شرگن و یعامتجا تیوه ،اه
لکش 9 یم دشاب ا تیوه و لقتسم ریغتم هناسر زا هدافتسا نازیم لکش نیا رد . شرگن و یعامتج
:دنتسه هتسباو ریغتم یداهج
لکش 9 یداهج شرگن و یعامتجا تیوه اب هناسر هطبار .
اب هطبار رد هفلؤم
یاه نیا ،یداهج شرگن هفلؤم
اه دای و هجوت لماش یشرگن هورگ هس رد
.دنتفرگ رارق یسررب و لیلحت دروم یعامتجا هیحور و ؛یدرف هیحور ؛ادخ
3
.
شور
یسانش
قیقحت
عون زا قیقحت نیا رد هدافتسا دروم شور هنیمز
یبای ( survey ) یم دشاب هدافتسا دروم رازبا .
ترابع دنا عاونا زا هدافتسا نازیم همانشسرپ زا هناسر
اه یعامتجا تیوه همانشسرپ ،یعمج ی
نشور و این یرافص ساسا رب یداهج شرگن همانشسرپ .یداهج شرگن همانشسرپ و
هصخشم یاه زا سپ و دش هتخاس یداهج تیریدم دییأت
و یبایراجنه تیریدم دیتاسا زا رفن جنپ
تفرگ رارق هدافتسا دروم یارب خابنورک یافلآ رادقم .
همانشسرپ یاه
شرگن و یعامتجا تیوه
بیترت هب یداهج 16
/ 2 و 14 / 2 تسد هب .دمآ
نویزیولت
هناسر
هراوهام هکبش اه یعامتجا ی
ویدار تلاجم تنرتنیا یعامتجا تیوه
یداهج شرگن ادخ هب هجوت
یدرف هیحور یعامتجا هیحور
همانشسرپ اه
ب ی ن 10 عیزوت دندوب هدش باختنا یفداصت لکش هب هک انیس کناب ناریدم زا رفن
دادعت .دش یروادرگ و هدش 00
یقبام و یذغاک تروص هب همانشسرپ همانشسرپ
اه تروص هب
.دش یروآدرگ و عیزوت کینورتکلا
4
لیلحت.
هداد
اه
و هتفاي
یاه
قیقحت
جیاتن .تفرگ رارق یسررب دروم یگتسبمه لیلحت زا هدافتسا اب جیاتن قیقحت ماجنا زا سپ
.تسا هدش هئارا ریز لودج رد یگتسبمه لیلحت نامه
هنوگ هدهاشم لودج رد هک یم
دوش نایم ،
زا هدافتسا هناسر
اه و یداهج شرگن نایم نینچمه .دراد دوجو یفنم هطبار یعامتجا تیوه اب
هطبار یعامتجا تیوه ینعم
راد .دراد دوجو تبثم
لودج 9 . یارب یگتسبمه بیارض هیضرف
یاه یلصا
هجوتم لودج رد جردنم تاعلاطا هب یهاگن اب یم
میوش عاونا زا یدادعت هک هناسر
اه ود اب
هطبار یداهج شرگن و یعامتجا تیوه ریغتم ینعم
راد ،دنراد یفنم یلاحرد
هک نیا اب رگید یدادعت
ود هفلؤم طابترا ینعم راد .دنراد تبثم
یتقو هناسر اه هتسد ود رد ار هناسر
اه و یلخاد ی نیب
یللملا رارق یم میهد جیاتن تسد هب هدمآ
هب رد ار ویدار و تلاجم ،نویزیولت هک تروص نیا هب .دوب دنهاوخ یسررب لباق یرت نشور لکش
هورگ هناسر اه ،هراوهام و هداد رارق یلخاد ی هکبش
اه هورگ رد ار تنرتنیا و یعامتجا ی هناسر
اه ی
نیب یللملا رارق یم میهد .
ریغتم
یعامتجا‌تيوه
یداهج‌شرگن
یعامتجا تیوه 9
یداهج شرگن 2510**
9
عومجم هناسر اه 2512
- *
-
نویزیولت -
2541**
هراوهام 2541
- **
2514
- **
هکبش اه یعامتجا ی 2541
- **
2519
- *
ویدار 2541*
2512*
تلاجم 2511**
2501*
تنرتنیا 2510
- **
-
*p<0.5, **p<0.1
زا لصاح جیاتن قیقحت لوا یلصا هیضرف یسررب رد نیاربانب لیلحت
هداد اه ار هیضرف نیا
دروم دییأت رارق یم دهد عاونا زا هدافتسا نازیم نایم هک ینعم نیا هب . هناسر
اه یعامتجا تیوه و
یفنم هطبار تسد هب
.تسا هدمآ
زا هدافتسا نازیم نیب هطبار دوجو ینبم قیقحت مود یلصا هیضرف اب هطبار رد اما هناسر
اه اب
،یداهج شرگن
ود نیب هک تسا نآ رگنایب یرامآ تاشرازگ هفلؤم
ی هدشدا هطبار یا اب ،درادن دوجو
هجوتم رت قیقد یسررب اب لاح نیا یم
میوش زا هدافتسا نازیم نیب هک هناسر
اه یجراخ و یلخاد ی
بیترت هب یداهج شرگن اب هطبار
یاه .دراد دوجو یفنم و تبثم رادانعم
یسررب نینچمه هناسر
اه اب طابترا رد یجراخ و یلخاد ی هفلؤم
یاه داد ناشن یداهج شرگن
نیا زا هدافتسا نازیم نایم یصاخ هطبار هک هناسر
اه هس و هفلؤم .درادن دوجو یداهج شرگن
لودج 0 . یارب یگتسبمه بیارض هیضرف
یاه یعرف
لودج تاشرازگ هب هجوت اب 0
نازیم نایم تبثم هطبار مود و لوا یعرف هیضرف یسررب رد و
زا هدافتسا هناسر
اه زا هدافتسا نازیم نایم یفنم هطبار زین و یعامتجا تیوه و یلخاد ی هناسر
اه ی
.تسا هدهاشم لباق یعامتجا تیوه اب یجراخ نامه هنوگ هرامش لودج رد هک 9
هناسر هس ره زا هدافتسا نازیم نیب ،تسا هدهاشم لباق زین
اب یلخاد هفلؤم یاه تیوه عامتجا ی ( نیا رد هفلؤم دوجو میقتسم هطبار )هدش ینثتسم نویزیولت
هناسر هس زا هدافتسا نازیم نیب نینچمه .دراد ب
نی یللملا دوجو یفنم هطبار یعامتجا تیوه اب
.دراد ( نارود 9116 راهظا ) یم دراد هک هناسر اه یب یعون ندرک مهارف اب یطابترا نیون ی
هتساوخان ،یعنصت یگطساو هلسلس
بتارم لوحتم دارفا دزن ار یهورگ یاهزرم توق و یم
دنزاس و
بیترت نیدب تیوه
یاه فرصم هب هتسب ار نانآ هناسر
یا تسد شوخ رارق رییغت یم
دنهد ؛ اما
هناسر اه تیلاعف مجسنم ماظن کی بلاق رد هک اجنآ زا تلاجم و ویدار ،نویزیولت دننام یلخاد ی
یم دننک نیا زا یرایسب ، هلسلس
بتارم و یدنبزرم اه تیاعر ار یم
دننک ؛ یلاحرد هک هناسر اه ی
نیب یللملا اد یصاخ مازلا هن و ناکما هن هنیمز نیا رد دنر
؛ نیاربانب هک نانچمه ( ناگیاش
9111 )
ی روآدا یم دوش نیا یاوتحم و تاعلاطا ، هناسر
اه فلتخم عبانم زا ثعبنم و مجسنم ریغ بلغا
یم دشاب تحت سوکعم لکش هب ار یتیوه ماجسنا رما نیمه هک ریثأت
رارق یم دهد .
ریغتم
یعامتجا‌تيوه
یداهج‌شرگن
هناسر اه یلخاد ی 49
/ 2 **
11 / 2 **
هناسر اه ی نیب یللملا 11
/ 2
- **
19 / 2
- *
*p<0.5, **p<0.1
هرامش لودج تاجردنم ساسا رب نینچمه 0
زا هدافتسا نایم هطبار دوجو هناسر
اه و یلخاد ی
هناسر اه ی نیب یللملا دروم )مراهچ و موس یعرف هیضرف( یداهج شرگن اب دییأت
رارق یم دریگ .
هک نانچمه هدهاشم
یم دوش زا یرتشیب هدافتسا هک یناریدم هناسر
اه یلخاد ی هتشاد
دنا رد
هفلؤم ی بسک یرتشیب تارمن یداهج شرگن هدرک
دنا زا دروم ود ویدار و نویزیولت . مهم
نیرت
هناسر اه هب ار نآ ،یداهج تیریدم باب رد یربهر مظعم ماقم شیامرف ملاعا ودب زا هک دنتسه یی
سکعنم هعماج هدومن
دنا . هناسر اه زین تلاجم لثم یپاچ ی ریثأت
عون نیا .دنراد یهباشم هناسر
اه
هدنویپ یا یبهذم و یلم هدافتسا
ناگدننک تیوقت ار یم
دننک داجیا مدرم نیب رد ماجسنا یعون و
یم دننک ،ناراکمه و جیسره(
9112 زا رتشیب هدافتسا لباقم رد .) هناسر
اه ی نیب یللملا ( هژیو هب
هکبش اه نیا رد .تسا هتشاد یفنم هطبار ناریدم یداهج شرگن اب )هراوهام و یعامتجا ی هناسر
اه
هدیشک شلاچ هب یبهذم و ینید یاهرواب یتحار هب یم
دوش هئارا ینلاقع یلیلاد هکنیا نودب ،
نیا رد عقاو رد .ددرگ هناسر
اه لامعا ینیدریغ ای یقلاخاریغ یاوتحم رب لرتنک نیرتمک یم
دوش .
لاوسریز اب ،یبهذم تاداقتعا و ینید یاهرواب نتفر
رصانع هک یداهج شرگن موهفم
کشت ی ل دنهد ه ی نآ هشیدنا یاه تحت و هدش گنرمک زین تسا یداقتعا و یبهذم ریثأت
نیا لمع
هناسر اه فیعضت یم ددرگ .
5
.
هجیتن
یریگ
اهداهنشیپ‌و
یعامتجا و یلم تیوه هدیدپ
یا ریغ و تباث لباق
رییغت و یونعم طیارش رییغت اب هکلب تسین
،یگدنز لوط رد یدام نازیم رییغت
یهاگآ یاه رییغت یدام طیارش ای یونعم یم
دنک
،یناساور(
12 .) لباق رییغت
،یعامتجا تیوه ندوب یرورض یرما ار عوضوم نیا هب نتخادرپ و هجوت
یم دزاس ؛ و وسکی زا ... و یموق ،ینید ،یلم تاقلعت و یعامتجا تیوه ثحبم تیمها دوجو اب اریز
عاونا طسوت دارفا یتاعلاطا نارابمب هناسر
اه زور هک هب عونت و دادعت رب زور نآ
اه و هدش هدوزفا
لرتنک ناکما نآ
اه شهاک یم دبای یارب یگدامآ و یسررب و قیقحت زج یهار ،رگید یوس زا ،
زا ثعبنم یموهفم هک یداهج شرگن رگید یوس زا .درادن دوجو عوضوم نیا اب هجاوم هشیدنا
یاه
رازبا دوجو نودب تسا یملاسا و ینید هناسر
یا رارق تیامح و دیکات دروم ار یملاسا تاداقتعا هک
رد ینید دض و ینیدریغ یاوتحم شرتسگ لباقم رد .دوب دهاوخن تیوقت و هعاشا لباق ،دهد هصرع یاه هناسر یا رب یمک لرتنک هک نآ
اه لامعا یم دوش ندنام موتکم و فیعضت رطخ ،
شیازفا ار یداهج شرگن هلمج نآ زا و یملاسا تاعوضوم یم
دهد .
ناشن رضاح شهوژپ زا لصاح جیاتن یم
دهد عاونا زا هدافتسا نایم هک هناسر
اه تیوه اب
دراد دوجو یرادانعم هطبار یعامتجا ؛
عاونا زا هدافتسا نایم طابترا اما هناسر
اه یداهج شرگن اب
شور ار یبلاج جیاتن رت قیقد یسررب لاح نیا اب .تسین رادانعم نآ یلک لکش رد لقادح ن
یم دزاس زا هدافتسا نیب هک تروص نیا هب . هناسر
اه یعامتجا تیوه اب تلاجم و ویدار یلخاد ی
زا هدافتسا نیب و میقتسم هطبار هناسر
اه ی نیب یللملا ،هراوهام هکبش اه اب تنرتنیا و یعامتجا ی
زا هدافتسا نیب رگید یوس زا .دراد دوجو سوکعم هطبار یعامتجا تیوه هناسر
اه یلخاد ی
زا هدافتسا نیب و میقتسم هطبار یداهج شرگن اب تلاجم و ویدار ،نویزیولت هناسر
اه ی نیب یللملا
و هراوهام هکبش
اه .دراد دوجو سوکعم هطبار یداهج شرگن اب یعامتجا ی
نایم رادانعم هطبار ،تسا هراشا لباق هک یرگید هتفای هفلؤم
یاه شرگن و یعامتجا تیوه
یداهج یم دشاب و یراذگریثات و هطبار تهج هچرگا . یریذپریثأت
ود نایم هفلؤم مدع لیلد هب
اما تسین نییعت لباق یفاک یبرجت و یرظن هنیشیپ دوجو یم
دناوت یارب ییانبم شهوژپ
یاه هدنیآ
.دشاب داهنشیپ یاه
قیقحت هتفای.
یاه قیقحت زا لصاح هژیو هب
عاونا هناگادج هطبار هنیمز رد هناسر
اه
لباق رایسب یداهج شرگن و یعامتجا تیوه اب رتشیب یسررب و لمات
یم دنشاب نایم هکنیا هلمج زا .
زا هدافتسا هناسر
اه زا هدافتسا نایم و میقتسم هطبار یداهج شرگن و یعامتجا تیوه اب یلخاد ی
هناسر اه ود اب یجراخ ی هفلؤم
جیاتن نیا .دراد دوجو سوکعم هطبار روکذم یم
دناوت منهر ییاهدو
یارب شهوژپ یاه هب .دشاب هتشاد هدنیآ ای
ن تروص هک هفلؤم یاه هب و رت قیقد تایئزج اب روکذم
.دنریگ رارق یسررب دروم کیکفت ناریدم رضاح قیقحت رد یسررب دروم هعماج هک اجنآ زا یم
دنشاب هدرتسگ و میمعت تهج ،
جیاتن ندرک یم
ناوت رد ار قیقحت هزوح
یاه و رگید رب یور ،داد رارق یسررب دروم رگید راشقا هب
هژیو تفرگ رارق هدافتسا دروم قیقحت نیا رد هک یداهج شرگن همانشسرپ هکنیا یم
دناوت رد
.دریگ رارق هدافتسا دروم یدعب تاقیقحت
عبانم
9 .
،یراختفا ( رغصا 9116 :تیوه یفاکش دبلاک .) نارحب
اه باتک رد( .اهراکهار و لع )
ی ناخ ی لع ، ی ربکا ،
:نارهت .ناریا رد تیوه نارحب و تیوه هب یبدا و یگنهرف ،یعامتجا ،یسایس درکیور :ناریا رد تیوه .یهاگشناد داهج تاراشتنا نامزاس 0 . لوا ( دیوید ،نوس 9111
.) سر نا ه ه ن و ا م هدا ص :ا یاهترو ب ی نا
، ترا ب مآ و طا شزو ت . جر م ه م ح ب بو ه م ه جا .ر
ت ه نار .شورس تاراشتنا :
1 . نیسح
،نیسح یلع ،هداز
هموصعم ،یرقاب نامیلس و
دمحم ،داژن (
9111 رب رثوم لماوع یسررب .)
لکش یریگ صف .نارلهد رهش یناتسریبد ناناوج یعامتجا تیوه یملاسا دازآ هاگشناد یعامتجا مولع همانل
.رتشوش ش 92 ( 099 - 011 .)
4 . نارود
، ( دازهب 9111 کیتنربیاس یاضف و یعامتجا تیوه .) .تاطابترا و رنه گنهرف هاگشهوژپ :نارهت .
1 . لآ یدیشر
،مشاه دیس نکر نیدلا
،یمساق ؛ یمتسر ؛یلع دمحم ،این
عامسا ی ل ( 9111 هتسیاب .) یاه
،گنهرف .یداهج تیریدم و داصتقا .تیاده مزمز تاراشتنا :نارهت
6 . ؛یلع ،ناییاضر (
9111
،ینامزاس راتفر تیریدم .) ص ، ،تمس تاراشتنا ،نارهت
.020
1 .
،یناساور ( روپاش 9191 ) هنیمز. یاه .ناریا و ملاسا یسانشزاب زکرم :نارهت .یلم تیوه یعامتجا
( ناهیک همانزور 09
نیدرورف 11 .) هرامش 02146
1 . ،ناگیاش راد ی شو ( 9111 .ینایلو همطاف همجرت .رایس رکفت و هکت لهچ تیوه ،دیدج یگدز نوسفا .)
:نارهت .زور نازرف
1 . ( نیرسن ،نوگرذآ و بیبح ،یهاشورسخ یروبص 9110
.) ریثأت هکبش اه )کوبسیف( یزاجم یعامتجا ی
.یعامتجا تیوه رب تاعلاطم
هناسر یا ، 09 ( 0 - 02 .)
92 . ،یناخیلع یلع ( ربکا 9116 و تیوه هب یبدا و یگنهرف ،یعامتجا ،یسایس درکیور :ناریا رد تیوه .)
ناریا رد تیوه نارحب .یهاگشناد داهج تاراشتنا نامزاس :نارهت .
99 . یدابق ورسخ ، ( 9116 .یعامتجا تیوه .) باتک رد(
لع ) ی ناخ ی لع ، ی ربکا درکیور :ناریا رد تیوه ،
،یعامتجا ،یسایس ناریا رد تیوه نارحب و تیوه هب یبدا و یگنهرف
داهج تاراشتنا نامزاس :نارهت .
.یهاگشناد 90 . ؛فسوی ،یمیرک (
9111
،شرگن رییغت و شرگن .) ،مراهچ پاچ ، ،نارابسرا رشن تاراشتنا ،نارهت
ص
960 .
91 . یدرمناوج و یلع ،ینسحم
، ( لداع 9112 رب رثوم لماوع یسررب .) لکش
یریگ متجا تیوه یعا
.یگنهرف و یسایس تاقیقحت همانلصف نیب
یللملا . ش 1 ( 19 - 11 .)
94 . ( هزئاف ،راسکاخ و دمص ،روپ یلدع ،ایرث ،رامعم 9119
.) هکبش اه تیوه نارحب و یزاجم یعامتجا ی
.)ناریا یتیوه نارحب رب دیکات اب(
ناریا رد یعامتجا تاقیقحت و تاعلاطم همانلصف ش ،لوا هرود .
4 ( 916 -
911 )
91 . ( ورسخ ،دحوم 9116
نییبت .) یگژیو یاه و گنهرف یلم شیامه تلااقم هعومجم . یداهج تیریدم
.یداهج تیریدم
96 . ،یردیح یکریز و یضترم دیس ،یئوازه لع
ی ( 9111 رد یداهج تیریدم دامن ،یتمواقم داصتقا .)
.ناریا یسایس داصتقا یملاسا بلاقنا تاعلاطم همانلصف
ش . 11 ( 1 - 06 .)
17. Christakis, D. A., Ebel, B. E., Rivara, F. P., & Zimmerman, F. J. (2004).
Television, video, and computer game usage in children under 11 years of age.
Journal of Pediatrics, 145(5), 652e656.
18. Wit, Leonore de; van Straten, Annemieke; Lamers, Femke ;Pim Cuijpers;
Penninx, Brenda (2011). Are sedentary television watching and computer use behaviors associated with anxiety and depressive disorders? Psychiatry Research, 186, 239–243.
19. Kellner, Douglas (1995) Media Culture: Cultural Studies, Identity Politics between theModern and the Postmodern.London: Routledge.
20. Van den Broek, A., (2002). Leisure across Europe. Paper to International Association forTime Use Research, Annual Conference, Lisbon.
