تبیین فرهنگ‌های هزارۀ سوم پ.م حوضۀ رود کُر بر اساس کاوش تل گپ کناره، مرودشت

(1)

تشدورم

یناخ یضترم

*روپ

ناد یرتکد یوجش هورگ

ناتساب یسانش

، هاگشناد نارهت

یزورون اضر

وضع ه ی تئ ناتساب ۀدکشهوژپ یملع یسانش

یرصان اضر

یرتکد یوجشناد ،یسانش ناتساب هورگ

نارهت هاگشناد

یورسخ ناملس

دشرا یسانشراک یوجشناد هورگ

، نادمه انیس یلعوب هاگشناد

تعارز دلایم هشیپ

دشرا یسانشراک یوجشناد هورگ

، نارهت هاگشناد

یدامع بیبح

ناد یوجش سانشراک ی دشرا هورگ ناتساب یسانش

، هاگشناد نارهت

ص زا(

93 ات 85 )

:هلاقم تفايرد خيرات 85

/ 11 / 38 ات ؛ :یعطق شريذپ خير 82

/ 28 / 39

هدیکچ ضوح ۀ ز و ییایفارغج طیارش هب هجوت اب رک دور ی

تس حم ی ط ی رود زا ۀ راپ ی هن گنس ی تنوکس دروم هراومه نونکات ینایم هتشاد رارق

تسا . گنهرف ،نایم نیا زا ۀرود اب نامزمه هک دلایم زا شیپ موس ۀرازه یاه

زاغآ ا ی ملا هتخانش رتمک هدوب ملایا تموکح و ی هدش

.تسا هرب نیا هژیو تیمها هب هجوت اب ۀ

رود زا رذگ یگنوگچ زا ینشور کرد نونک ات ،ینامز ۀ

رود( یملایا وترپ ۀ

رود هب )شناب ۀ

ملایا

یم عوضوم نیا لیلاد زا ؛درادن دوجو سراف رد )یرتفک ۀرود( میدق شواک ندوب دودحم هب ناوت

ناتساب یاه مجسنم ،یتخانش

شواک ندوبن گ تروص یاه

شواک جیاتن دودحم راشتنا ،هتفر و

درک هراشا هتسباو مولع زا دودحم هدافتسا

، هب هجوت اب نینچمه

زا فلتخم لماوع تسیز طیارش هلمج

هاگرارقتسا لحم ،یطیحم باج لاح رد امئاد اه

ه مه و هدوب ییاج هطوحم زین نونکا

دناوتب هک یا

هرود زا یمظنم یلاوت شیپ یاه

زا هئارا سراف خیرات زا نیققحم زا یخرب .تسا هدشن ییاسانش دهد

لاس رنماس هلمج هب دقتعم اه

هفقو هدوب سراف رد هرود ود نیا نیب یا لاس رد .دنا

ذا رنماس و رلیم ریخا یاه ع

رد هرود ود نیا نیب یمک تیعمج هک دنراد نا

.تسا هدوب نکاس نایلم گنهرف یلاوت ندوب اراد اب هرانک پگ لت

رازه یاه ۀ ف موس و یرتفک هب شناب زا راذگ ،شناب ینعی سرا

یم میدق یرتفک مشچ دناوت

گنهرف تخانش رد یدیدج زادنا هرب نیا یاه

ه هلاقم نیا رد .دیاشگب

، هتفای ساسا رب زا لصاح یاه

شواک ناتساب یاه تروص یتخانش

هب ،هرانک پگ لت رد هتفرگ گنهرف

یاه رازه ۀ موس دلایم زا شیپ ش هتخادرپ سراف

سا هد ت .

ژاو ه یاه یدیلک ضوح ،سراف : ۀ

رود ،هرانک پگ لت ،رک دور ۀ

رود ،شناب ه یرتفک

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ــــــ

ــــــــ

یناشن*

تسپ نورتکلا یکی ۀدنسيون لوئسم khanipoor2000@yahoo.com :

(2)

1 . همدقم

اب ا نی هک لاس شواک زا اه ناتساب یاه

یم سراف ناتسا رد یتخانش هتفرگ تروص تاعلاطم هب هجوت اب و درذگ

زونه ،هقطنم نیا رد هدمع تلاکشم

و سراف یراگنهاگ یلاوت رد یا شسرپ

یاه یب خساپ رد یرایسب ۀراب

ناتساب سانش ی نینچمه .دراد دوجو هقطنم نیا زا ینشور و حضاو ریوصت

راتخاس یاه ،یداصتقا ،یعامتجا

نامدرم یبهذم و یسایس پ

شی خیراتزا .تسین تسد رد سراف یسررب

یرافح و اه ناتساب یاه

ناشن یسانش

یم دهد هک رود رد نایلم لت یگنهرف یلاتعا زا دعب ۀ

د هنایم شناب رازه رخاوا ر

ۀ رازه لیاوا و مراهچ ۀ

موس

پ م.

، هاگرارقتسا رد یریگمشچ شهاک یم هدید اه

دوش و رود زا ۀ دهاوش دیدج شناب یکدنا

دراد دوجو

Sumner 2003: 53(

هطوحم رثکا رد .)

هدش شواک یاه ،

رود نیب یراگنهاگ لسلست رد ۀ

یرتفک و هنایم شناب

ان یگتسویپ یم هدهاشم

دوش . سررب ی اه ی س هنامگ ،یحط ینز

خیرات و اه یراذگ

نبرک یم ناشن 41

ضوح هک دهد ۀ

رازه طساوا رد رک دور ۀ

موس م.پ بور یریگمشچ تیعمج شهاک اب ه

تسا هدوب ور

( Sumner 1988:315–17;

1989: 135–36; 1990: 106; 2003: 53–55; Miller and Sumner 2004 .)

ناتساب زا یکی رنماس رد اهراب هک تسا یناسانش

رازه طساوا رد یتسسگ دوجو هب دقتعم دوخ تلااقم ۀ

موس م.پ رود نیب ۀ دیدج شناب

( 2600 - 2800 پ

میدق یرتفک و)م.

( 4000 - 2200 پ

هب هجوت اب یو .تسا هدوب)م.

رود رخاوا نیب هک یراگنهاگ فاکش دوجو ۀ

دراد دوجو یرتفک زاغآ و شناب

، یم طابنتسا نینچ نانکاس هک دنک

ا لوط رد نیشناجکی هرود نی

هب تدش قطنم دیاش و هدش قرفتم ۀ

هاگتنوکس سراف زا یعیسو درگارچ عماوج

هدوب تسا

Sumner 2003: 13-117; 1988: 315-316(

هیلا زا یدهاوش ساسا رب هیرظن نیا .)

یاه یگنهرف رد

هاگراک خیرات ،نایلم لت ABC

یراذگ نبرک قلطم یاه د نیا یاهرارقتسا نیب تسسگ ،هدش ماجنا 41

هرو رد

یسررب ناتساب یاه یتخانش

ضوح یلافس یلاوت رد راکشآ هفقو کی و ۀ

رک دور تسا هدش حرطم

( Sumner

1988: 315-316; 2003: 54-55

.)

اب راشتنا کرادم نامگ دیدج ۀ

شواک و H5

نامگ رد دیدج یاه ۀ

لت H1s

نایلم

، یم هدید هرود ود نیا نیب تنوکس زا یدهاوش یم ناشن و دوش

هک دهد رد هلحرم نیا ضوح رد

ۀ رک دور

یمدرم دوب نکاس نیشناجکی ه

دنا

( Miller and Sumner 2004; Alden et al. 2005

.)

هتفگ هچنآ هب هجوت اب دش

، رود لسلست یاراد هک سراف فلتخم طاقن رد هطوحم نیدنچ ات تسا زاین ۀ

هیلا دنتسه یرتفک و شناب شواک و یراگن

وش هرب نیا یگنهرف تیعضو ات دن ۀ

ز .دوش هتخانش رتهب ینام رب

ساسا نیمه ،

رد دیدزاب یط اه

یسررب و یاه تروص ۀتفرگ دنراگن ناگ ضوح رد ه رک دور

، هب هجوت اب هتفای

یاه

یلافس

، هرانک پگ لت روظنم نیا هب

.تفرگ رارق شواک دروم و ییاسانش هب یگنهرف داوم

تسد شواک زا هدمآ

ناتساب لت یتخانش یم هرانک پگ

مشچ دناوت ا

گنهرف تخانش رد یدیدج زادن رود رد سراف یاه

ۀ رذگ ،شناب زا

ۀرود و یرتفک هب شناب .دیاشگب یرتفک

8 . ضوح ۀ رک دور

ضوح ۀ هرد لماش ،رک دور نایم یاه

یهوک یعونتم سراف ناتسا رد نآ یبونج زرم هک تسا

رد دودح 10

لامش یرتمولیک هتشر تهج هقطنم نیا رد .تسا زاریش یقرش

هوک ز یاه یبرغ لامش زا سرگا ـ

یقرش بونج

یم رییغت یبرغ بونج هب .دبای

(3)

نیچ نیدنچ یاراد هقطنم نیا هرود هب طوبرم هساترک ۀرود زا یگدروخ

نیمز مود یاه و تسا یسانش

هصخشم .تسا کهآ گنس و هسام گنس ،ارمولگنک زا هدش هتخاس یاهرتسب لماش ضوح هک یا

ۀ ار رک دور

یم صخشم و زیامتم دنک

، قت اضیب تشد :تسا ازجم شخب ود هب یلخاد شکهز میس کی ادتبا هک

یرس

همشچ هوک یشاوح زا هک گرزب یاه هنماد ای اه

بیش یاه ریز رد راد

ای ن هوک اه یم همشچرس دنریگ

ار نآ

یم یرایبآ دننک

تشدورم و دنویس و رک یاهدور و تسا هرد نیا رد یلخاد شکهز نیمود هک

ار نآ یرایبآ

یم

( دننک

Alden 1979:20

مهم .)

رت ی ن هناخدور اه ی تسا دنویس هناخدور و رک هناخدور هقطنم نیا

هدنز(

لد

4711 : 27 نودرگ جات ؛ 4711

: 1

ب ثعاب دور ود نیا .)

ه گنهرف ندمآ دوجو لاس رازه نیدنچ لوط رد فلتخم یاه

هدوب لامش زا رک دور .دنا یم همشچرس سراف ناتسا برغ

چایرد هب و دریگ ۀ

یم کشت زا نآ لوط و دزیر

دودح هچایرد ات همشچرس تسا رتمولیک280

،یعیدب(

4712 : 417 .)

یناوارف یبسن عبانم بآ

، زیخلصاح کاخ و

طیارش ،بسانم ییاوه و بآ زا

هلمج لکش رد مهم لماوع یریگ

ددعتم یاهرارقتسا یپ

ش زا یملاسا و یخیرات ،یخیرات تسا هقطنم نیا رد

( Sumner 1972

یمیدق .)

یرت هناشن ن

ضوح نیا رد ناسنا روضح زا ه

قلعتم رود هب ۀ راپ ی هن گنس ی تسا ینایم

( Rosenberg 1985

.)

هد زا ۀ هد ات یدلایم 4070

ۀ 4010 ناتساب ، ضوح رد یددعتم ناسانش ۀ

شواک و یسررب هب رک دور

تخادرپ ه ا دن

( Herzfeld 1935; 1941; Schmidt 1937; 1939; Stein1936; 1940; Langsdorff and Mc

Cown 1942

هد رد هکنیا ات ؛)

ۀ گربندناو4010

، ضوح رد ار هطوحم یدادعت ۀ

هنامگ دروم رک دور داد رارق ینز

و رب هداد ساسا یاه

هب تسد هدمآ یلاوت ، ناتساب یراگنهاگ

درک داهنشیپ سراف یارب یتخانش

( Vanden

Berghe 1952; 1954

یسررب اب سپس .)

شواک و اه ( یدعب یاه

یزع ز رخ ی ،نارگید و یقنا 4704

؛ و یقنارخ یزیزع

یناخ ،روپ 4707 Sumner1972; Alden 1979; Fukai et al 1973; Egami et al 1977; Egami1967; ؛ )

.دیدرگ حیحصت گربندناو هدش هئارا یراگنهاگ 9 . هقطنم یامنرود و یا

هقطنمارف شناب گنهرف یا

- یرتفک

ناتساب تاعلاطم رظنم زا یسانش

رف ،یخیرات گنه

رود یاه ۀ هرود اب نامزمه سراف رد یرتفک و شناب یاه

زاغآ

ای ملا ی ینایم و میدق ملایا و هک تسا

د زوح ر ۀ هدرتسگ سرگاز ،بونج ،برغ ،برغ بونج فلتخم قطانم زا یا

ناریا قرش بونج و تسا هدش هدرتسگ

هک رد ا ی ن ب ی ن ضوح ، ۀ رک دور ب ا ناونع شقن ،ناشنا نیمزرس ی

یساسا

لکش رد گ

تسا هدومن افیا یملایا و یملایا زاغآ تموکح یری

Potts 1999(

هچرگ .)

، رود عورش ۀ

لاماک ملایا

میراد راکورس دنراد رارق خیرات و هناسفا زرم رد هک صخشمان و مهبم یدارفا اب و تسا صخشمان

،نورماک(

4761 :

27

،)

نیلوا یارب راب

هب هحول رد ملایا مان نا یاه

یسیگربم

( Enmebaragesi

لوا ۀلسلس یاورنامرف نیتسخن )

شیک هب نشور ی یم هراشا دوش

،نابهگن(

4711 : 204

یم هراشا یو .)

هدرک هلمح ملایا هب هک دنک تسا

هیحان اما

دروم لمح ۀ تسین صخشم اقیقد وا لصاف ،یخیرات کرادم ساسا رب .

ۀ نیب ینامز لاس

یاه ات 4100 2100 پ م.

یم یفرعم میدق ملایا ناونع تحت ش

هس هب و دو لسلس

ۀ کچوک رت میسقت خم لکوس و شامیس ،ناوا نیوانع اب

یم ددرگ

(Potts 1999: 188)

لوا.

ی ن لسلس ۀ هتخانش دش ۀ ملایا

، دودح زا هک تسا ناوا لاس

2100 و کرادمم.پ

نادب طوبرم یتاعلاطا اجرب

ی هدنام شواک یط رد هک بوتکم عبانم رب انب ؛تسا ناتساب یاه

ونج زا یتخانش ب

نیب نیرهنلا هب تسد هدمآ هدش ملسم ، هک

هقطنم ناوا موح رد یا

ۀ نیب قرش قطنم نیا .تسا هدوب نیرهنلا

ۀ

(4)

یقرش ار تبث ملایا ناونع تحت یرموس نابتاک ومن

هد دنا نتم ود رد . هب

تسد هدمآ نیب زا رد ملایا و نیرهنلا

توافت لوا ناهاش تسرهف صوصخ دراد دوجو ییاه

( Ibid: 88

.)

نیا زا هلسلس لاس

2100 پ اتم.

2200 م.پ

نامکاح ملایا

هدوب دنا

،نابهگن(

4712 : 70

.)

هفقو زا سپ دندوب هدرک داجیا نایملایا یسایس خیرات رد نایتوگ هک یا

رد لاس 2400 ناهاشداپم.پ

لسلس ۀ شامیس قطنم تموکح و ییاورنامرف ۀ

فارطا و شامیس ار نآ

هب هتفرگ تسد

و لاس ات 4810 یم.پ ینع نرق هس دودح رد هدرک ییاورناورف نآ رب

دنا

( Henrickson 1984, Andrew 2007 ).

هچرگا دروم رد ثحب ملایا یاهزرم و تعسو

اه فلاتخا و یاهرظن

دراد دوجو یدایز اما

لاح ره رد ،

و سراف

هب ضوح هژیو ۀ

رک دور نوناک زا یکی ، ملایا گنهرف یلصا یاه

ی نامه ای ناشنا هک هدوب م لت

ل ی نا (

Reiner

)1973

رد و شوش اب بیقر یرهش ،نآ زکرم زا

تسا هدوب یملایا رگید گرزب زکارم .

رود زا ۀ روا تسیل III

لباق هجوت ی هورگ زا تلایا و اه یاه

کشت ی ل دنهد ۀ رایسب هک دراد دوجو ملایا لباق

هجوت تسا

Potts 1999: (

table 5.1

هطوحم نیا زا یمک دادعت اما )،

یم ار اه وت تخانش نا

(Carter 1984, Henrickson 2011: 278)

. مان

ناشنا ار نیلوا وسوتشینم راب

(Manishtushu)

میدق دکا هاش نیتسخن نوگراس گرزب رسپ تسا هدروآ

؛ اعدا یو

یم یرش و ناشنا ،)سراف جیلخ( یلفس یایرد زا روبع زا لبق هک دنک تسا هدرک حتف ار موه

(

Hansman

1987: 104; Potts 1999: 106

) . یم اعدا شاگلا و ادوگ نینچمه هداد تسکش ار ناشنا هک دننک

دنا

(Steinkeller 1988: 52)

. لسلس یهاشداپ نامز رد ۀ

رتخد اب ناشنا رادنامرف ود جاودزا زا یدهاوش ،روا موس نا

دراد دوجو نیسوش و یگلوش

(Potts 1999: 38–137)

. مونگنوگ

(Gungunum)

مجنپ لاس رد اسرلا زا هب

تفر ناشنا گنج

(Stolper 1982:56; Potts 1999: 162)

. دودح زا 4000

- 2400 هب یکشامیس هلسلس م.پ

ناشنا هاش ناونع هدوب شوش و

(Potts 1999:147–48)

لاس نیب همادا رد و یاه

4600 ات 4000 لکوس زام.پ

خم خ ناشنا هاش ار دوخ دادجا و دوخ زین گرزب شوروک .تسا هدش هدرب مان اه تسا هدناو

(

Potts 2005

.)

علاطم و یسررب هب هجوت اب ۀ

ضوح هک تسا صخشم نوتم ۀ

زج رک دور زا یئ

تسا هدوب ناشنا تلایا .

هزورما

،ناققحم رثکا زین یاج

ار ناشنا مان مه

کی ناونع اب ( رهش

)نایلم سراف ناتسا رد ادودح هک هقطنم کی مه و

دراد رارق هتفریذپ

دنا (

Hansman 1972: 111–24; Reiner 1973; Vallat 1998: 302

) اب ا ی ن لاح

، دودحم ۀ

هقطنم یا تسین صخشم ناشنا

( Sumner 1989: 148

یم داهنشیپ نایلم لت دایز تعسو هب هجوت اب زین ردز .)

هک دنک هب لامتحا دایز رهش نیا هقطنم متسیس لرتنک رد

عیسو یا رت

ی هک هتشاد شقن هب

سو ی هل یاورنامرف

هبترمدنلب ا

رود ز ۀ لکوس خم دوب هدش یحارط طابترا یارب اه

( Zeder 1991: 70

.)

نونکات شواک زا زین لت یاه

خاک ،نایلم دنلب تیصخش ای هبخن تماقا لحم ای

هبترم یا دهد ناشن ار حطس نیا رد لرتنک هک تسد هب

هدماین

تسا

( Potts 1999: 155

؛)

رد داهنشیپ هنوگره دیاب نیاربانب ۀراب

نایلم لت شقن ای نورد لرتنک متسیس رد

نورب هقطنم یا

، حیحص للادتسا اب .ددرگ حرطم رت

،نایلم رب هولاع شقن دوجو

هتسجرب رد ملایا ۀرود زا یا

شقن متسر

فارص(

4781 : 41 - 41 Amiet 1966؛

ملایا ۀرود رد لحم نیا تیمها هاوگ ،)

تسا رود رد شقن نیا هک ۀ

رخت یناساس ی

ب هدش زا یمک رثا هزورما و یقاب نآ

.تسا هدنام

0 . ناتساب شواک یتخانش

هرانک پگ لت

طوحم ۀ رد هرانک پگ لت یناتساب بونج یرتمولیک 1

تخت برغ دیشمج

و لامش یرتمولیک 7 قرش

رهش

ضوح رد تشدورم ۀ

عقاو رک دور ش

تسا هد

ریوصت(

4

ایرد حطس زا هپت عافترا ).

رتم4620 و نیمز هب تبسن یاه

(5)

دودح فارطا رتم 1

ب هدو مین زا رتمک نآ تعسو و تسا راتکه

ریوصت(

2

پگ لت ).

ار نیتسخن راب رد گربندناو

هد ۀ 4010 تدم هب 2

هنامگ دروم زور نز

ی رارق داد

،یماس(

4770 : 61

.)

رد ضوح یسررب یط ۀ

طسوت رک دور

سابع لاس رد هدازیلع نیا ،4711

هطوحم هب ناونع هطوحم رود هب طوبرم یا ۀ

نهآ ،اغش ه ،III

،یشنماخ

دش یفرعم یملاسا و یناساس

( Alizadeh, 2003:97 ،یدیز :هب دیرگنب نینچمه ؛

4787 : 412

.)

پت ۀ د روکذم ر

رهم و رویرهش 4704

زا ، یوس یگنهرف ثاریم نامزاس ،

انص ی ع تسد ی یرگشدرگ و ناتسا

سراف اب فده تخانش و هعلاطم هیلا

یرارقتسا راودا یگنهرف یاه ،

ئارا ۀ و یبسن یراگنهاگ قلطم

یسررب و

گنهرف رازه لوط رد سراف یاه ۀ

موس شیپ دلایم زا دیدرگ شواک

نارگید و یزورون(

4704 .)

نیا هب لین تهج

رد هطوحم درکراک و یرارقتسا یلاوت تخانش و فده هطوحم لامش و بونج

هنامگ ود داعبا اب

1 × 2 A( و )

1 / 2

× رتم2 B( یلامش تهج اب) بونج

ی دش داجیا .

رد عومجم ب یقمع ار اب رب 70 / هیلا زا رتم1 اه

، هتشهن راثآ و اه

یرامعم شواک هپت نیا

ش د . اب هجوت هب شواک یاه تروص هتفرگ راودا یگنهرف یفلتخم

لماش :

4 هیلوا نورق

یملاسا

2 یناساس ۀرود

7 رود ۀ یرتفک

رازه رخاوا(

ۀ موس شیپ )دلایم زا

1 رود زا راذگ ۀ

یرتفک هب شناب

طساوا(

رازه ۀ موس شیپ )دلایم زا

1 رود ۀ شناب

( مود ۀمین رازه ۀ و مراهچ لوا ۀمین رازه ۀ موس شیپ )دلایم زا

ییاسانش دش

صت(

ا ریو

40 و 44

هک)

.دش دهاوخ هتخادرپ اهنآ هب همادا رد

8 . لیلحت هرود یاه یرارقتسا پگ لت

هرانک

نامگ ود رد شواک ۀ

هرانک پگ لت ببس

لا تخانش هی

رد .دش یفلتخم یاه و تفاب ،گنر ،رییغت اب شواک نیح

یم رییغت تسکتناک هرامش هزاس رامش زین یگنهرف داوم هب و درک

ۀ یم طبض و تبث ادج و هدش هداد دیدج .دش

نامگ رد ۀ

،A

هرامش یراذگ تسکتناک اه

زا میدق هب دیدج زا عورش 4000

دش عومجم رد هک تسکتناک 21

ییاسانش یدرگ

ناک .د ت تسک نامگ یاه ۀ

زین B زا و هدش عورش 2000

رد .دیدرگ ییاسانش فلتخم تسکتناک41

نامگ ود ۀ تسکتناک رخآ .دنتسه رکب کاخ فرعم اه

هب هجوت اب تمسق نیا رد تفای

ه یرامعم و یلافس یاه یاه

هب تسد هدمآ هب هرود لیلحت دلایم زا شیپ موس و مراهچ ۀرازه یرارقتسا یاه

هطوحم :دش دهاوخ هتخادرپ

6 . رود ۀ ناب ش

یسررب یپ رد ضوح رد رنماس یاه

ۀ کی رک دور نآ زا شیپ ات هک دش ییاسانش یلافس دیدج هعومجم

هب ناونع

ی ک زاف لافس نیا .دوب هدشن هتخانش یراگنهاگ یحطس ۀعومجم یانبم رب ادتبا رد یدوخن و زمرق یاه

هک یکچوک هب

تسد هدمآ دوب

، دش یفرعم شناب لافس ناونع تحت (

Sumner 1972: 40-4 دینیبب نینچمه ؛

Vanden Berghe 1952; 1954

.) سررب ی اه ی شواک و هقطنم رد زکرمتم نایلم لت یاه

(

Sumner 1974;

1985, 1988; 2003; Alden 1979; 2003; Abdi 2001; Alden et al 2005; Nicholas 1980; 1987;

Miller and Sumner 2004

) هروک لت و (

Alden 1979: 48-50, Fig. 52; 2003: 187-198

) رتشیب حیضوت

یگژیو ۀناراگنهاگ حیحصت و اه هعومجم

اه ی تخاس نکمم ار شناب ۀرود .

رب ندلآ لافس ساسا عمج یاه

یسررب زا هدش یروآ یلم لت رد شواک و یحطس یاه

،هروک لت و نا ۀرود

ب ،میدق ۀنایم شناب ،میدق شناب ،نیزاغآ شناب :درک میسقت یعرف زاف جنپ هب ار شناب دیدج ۀنایم شنا

شناب و

( دیدج

Alden 1979: 49

.) لحت ی ل اه ی داوم زا بقاعتم شواک

اه ی هک هروک لت و نایلم هب

قافتا ار شناب یلاوت

(6)

شناب یعرف یاهزاف یراگنهاگ رتشیب حیحصت ،دنداد شرتسگ ببس ار

ش ( د

Alden1979: 49-52; 2003:195-

)197

هک سپ زا نآ

، رنماس هرود نیا ار

هس هب زاف دیدج شناب و هنایم شناب ،میدق شناب هصلاخ

ومن د

(

Sumner 1986: 199; 1988: 317; 2003: 53

.)

تروص شواک رد هرانک پگ لت رد هتفرگ

، هتشهن لافس اب ییاه رود یاه

ۀ ود زا شناب نامگ

ۀ و A B

سیاقم اب .دش ییاسانش ۀ

هتفای هطوحم رگید اب یلافس یاه هدش ییاسانش یاه

، نامه رد هک روط لودج

کی

یم تسا هدش هداد ناشن ناوت

نآ اه ایم شناب ،میدق شناب زاف هس هب ار ن

میسقت دیدج شناب و ی .دومن یدنب

یناتحت هیلا نیرت نامگ یاه

ۀ دودح تماخض هب B یتناس 401

دراد رارق رکب کاخ یور رب هک رتم

، یاراد

لافس ییاه زیمآ اب ۀ نش عون زا هداس و شوقنم تروص ود هب زیر لافس

رود هدش ییاسانش یاه ۀ

شناب ۀضوح دور

زاف ناونع تحت هک تسا رک زاف .تسا هدش یفرعم )میدق شناب( 4

نامگ رد زین )ینایم شناب( 2 ۀ

ییاسانش B

هتشهن لماش هک دش تماخض هب ییاه

تناس400 ی لافس رثکا هک هدوب رتم هب یاه

زیمآ یاراد نآ زا هدمآ تسد ۀ

نودب و هداس یگمه و یهایگ دنتسه شقن

زاف . شوگ زا )دیدج شناب(7 ۀ

هنامگ یقرش لامش .دش ییاسانشA

هتشاد هک یزاین هب هجوت اب زاف نیا نینکاس ،تسین صخشم ام یارب زونه نآ لیلد و دنا

هب لامتحا یوق رد

هرود یایاقب هپت تمسق نیا لبق یاه

دودح و )؟(

هدش نکاس و هدرک رفح ار رکب کاخ زا رتمیتناس 61 نا

.د

دودح زاف نیا تماخض یتناس10

رتم هدوب هب هجوت اب و ای

ن هک شوگ رد یمک تعسو زا هرود نیا یایاقب ۀ

هنامگ

تسد هب دمآ

ه تسا ینادنچ یرامعم تسد هب

یایاقب اهنت ،دماین رخت

ی ب هدش ا ی .دش ییاسانش قاجا کی زا

لافس یاه هب تسد هدمآ زیمآ یاراد ۀ

هدوب ششوپ یاراد یخرب و نش و

نییزت نآ اه لافس عون زا یاه

گنردنچ

تسا

یناخ(

ریز ،نارگید و روپ )پاچ

.

7 . رود لافس ۀ

:پگ لت شناب لافس

یاه هب تسد هدمآ هتشهن زا رود یاه

ۀ ،زمرق یگنر فیط هس رد شناب

ویش اب هک دراد دوجو یرتسکاخ و یدوخن ۀ

هدش نییزت هدنک و هدوزفا شوقن ،یسدنه شوقن .دنا

لافس یاه

ود ر ۀ یم هزیمآ ساسا رب ار شناب میسقت نش هزیمآ و یهایگ هزیمآ اب عون ود هب ناوت

نیا رد ارهاظ هک دومن یدنب

هرود

، .تسا هتشاد ریثأت شقن و مرف ،تفاب رب هزیمآ لافس

زیمآ اب نشخ زمرق و یدوخن یاه ۀ

،شناب یهایگ

لافس اه یی رف یاراد هک دنتسه نییزت نودب و صقان تخپ اب ارثکا م

یصخاش یاه یم

دنشاب نیا زا یکی . مرف

اه

هک بوخ هب ی هبل لافس هدش هتخانش عومجم رد هک تسا هتخیراو

ۀ زین ییوپل یلافس هب

تردن .دراد دوجو

ینیس تسد ۀویش هب شناب یاه راوید و حطسم یتسش ۀبل اب زاس

ۀ عمج ای هداس ۀبل و هاتوک هدش هتخاس هدش

.دنا

ینیس نیا ای یضیب ،درگ اه

همین هت و دنتسه لیطتسم نآ

اه یراومهان حطس رثا ار

یور رب نتفرگ لکش عقوم هک

رارق نآ هتشاد دنا هدمع مرف نیموس .دراد

، دنلب ماج هیاپ

خن اهنآ فک یخرب رد هک تسا راد رب

و تسا هدش اضعب

هراوید یاراد د ای یفیق تسار یاه

ی هراو اه ی ندرگ یفیق راد یم لک رد .دنتسه لکش

ناوت تفگ هک لافس اب یاه

زیمآ ۀ یهایگ

، زا رظن مرف دودحم رایسب

، بش و ی ه هب اهنآ یور رب ینییزت ،لافس نشخ تفاب هب هجوت اب و هدوب مه

ماجنا یمن زیمآ اب لافس .تسا هدش ۀ

شناب ینش

، هب حوضو لیکشت ار یعونتم هورگ م

ی دنهد ؛ مآ ی هز اه نش زیر

اما دنتسه هزادنا رد

تشرد ات طسوتم یاه یم هدید زین

.دوش زا رظن و طسوتم ،فیرظ هورگ هس لماش تفاب

رد تسا نشخ شخب

نوریب ی هاگ فورظ یخرب ی

زا یفیط اب شوقنم فورظ .دراد دوجو یظیلغ یلگ ششوپ

(7)

شقن رگید ای ،اهراون هیام

هدش نییزت یسدنه یاه یب یخرب رد و هنادنمرنه لاماک یخرب رد هک دنا

و تقد

غ ی ر هنادنمرنه .تسا

لافس نینچمه و گنرود نییزت اب ییاه

گنردنچ هب زین

عومجم نایم رد دودحم روط ۀ

زا .دراد دوجو یلافس کینکت

شقن یاه و هدنک

زین هدوزفا یارب

تسا هدش هدافتسا نییزت

صت(

ا ریو 1 و 1 لودج و

4 .)

5 . هطوحم :نامزمه یاه لافس قیبطت و هسیاقم اب

هطوحم اب پگ لت یاه ضوح یاه

ۀ ک دور ر

، زاف 4 نامزمه

هیلا اب یاه ات III

( هروک لت I

Alden 2003: Fig. D3

زاف و ) و 2

هیلا اب نامزمه 7 رود یاه

ۀ و ینایم شناب

هشنارت زا هک تسا نایلم لت دیدج هدش ییاسانش فلتخم یاه

( دنا

Sumner 1974; 1985; 2003; Nicholas

1980; Miller and Sumner 2004; Abdi 2001; Alden et al. 2005

.) قبط شواک هتفرگ تروص ریخا یاه

قطنم رد ۀ لافس ،ینسمم زاف یاه

لباق4 اقم ی هس لافس اب یاهزاف 48 - و دیپسا لت 40 دابآرون لتA11

هک تسا

خیرات تروص قلطم یراذگ هتفرگ

دیپسا لت زا

، خیرات یاه 7120 - 7160 وم.پ

7070 - 7710 یم ناشن ار م.پ

دهد

(

Petrie et al. 2006: 124; Table 4.4

یاهزاف زا شناب ۀرود زین دابآرون لت رد .) ات A11

دمآ تسد هب A6

(

Weeks et al. 2006: 36-37

هک ) لباق اقم ی هس لافس اب زاف یاه و2

پگ لت7 تسا .

یسررب هب هجوت اب شواک و اه

هتفرگ تروص یاه

، نونکات قطنم زا شناب لافس ۀ

هدشن ییاسانش باراد و اسف

( تسا

روصنم ،یدسا و ی 4704

: 66 ؛ Miroschedji 1973; Kerner 1993: 195-196

یجشوریم .)

، دوجو دودحم

فورظ تسد زاس اما ،تسا هدرک تبث رگید فیرظ یدوخن فورظ اب هارمه ار یندعم و یهایگ ۀزیمآ اب نشخ

تسناوتن ه اب یکرد لباق ۀسیاقم لافس

اه ی هاک ۀزیمآ اب شناب

هک ات عقوم نآ تخانشان

هدوب ه و هب رک دور هضوح زا

دمآ تسد ه

،دوب دناسرب ماجنا هب (

Miroschedji 1973: 3

.) یبونج زا شیپ یدنچ ات زوح نیرت

ۀ رود رارقتسا ۀ

یعلاطا شناب رد

تسد ،دوبن رد یسررب یط ناتساب یاه

لامش رد ریخا لاس دنچ رد هک یسانش لخ

ی ج سراف و

شخب اهنت تفرگ ماجنا رهشوب ناتسا زا ییاه زا

کی لافس ،هطوحم زیمآ اب نشخ یاه

ۀ هک هزیرگنس لباق

اقم ی هس

لافس اب هبل هساک هطوحم نیا زا اما دیدرگ ییاسانش تسا نایلم لت یاه ماج ،هتخیراو

هیاپ یاه ای و راد

ینیس یشناب یاه تسد هب

دماین هک هب روط خیرات لباق نئمطم دشاب یراذگ

، نیا شواک زا لبق ات نیاربانب

ب و هطوحم ه

لباق هعومجم یراگنهاگ ،نئمطم دهاوش ندمآ تسد أت

یی د ( تسین

Carter et al. 2006: 88-89

.)

م ی ناوت نیب یتاهباشت لافس

اه ی رود ۀ و پگ لت شناب هلحرم

پتIVC2

ۀ ورپ رارقتسا ای ،ییحی میسرت یملایاوت

.درک مرف یاه نیلافس لباق اقم ی هس لافس اب زاف یاه 2

ینایم شناب زاف و پگ لت ت

ل عمتجم کی زا ،نایلم

ۀرود رد ازجم ینامتخاس هب IVC2

تسا هدمآ تسد

( Potts 2001: 195- 197; Alden 1982: 616

لافس.)

اه ی

لباق اقم ی هس زاف اب لپورکآ زا )میدق شناب ۀرود( پگ لت 4 تحت هک هدش تفای شیماغچ شراگنزاغآ حوطس وI

شوش ناونع هدش یفرعم II

( دنا

Le Brun 1978a, 1978b; Delougaz and Kantor 1996

رود .) ۀ نآ دعب

،

شوش هس هب هک تساIII

هلحرم میسقت م ی دوش شوش ،

IIIA-C

(

Carter 1978: 202, Tab. 1; Carter 1980:

Tab. 1

.) حوطس نیا زا لصاح داوم بی

ش پزا ی ش اب ار ییاهدنویپ هعومجم

اه ی مزرس ی ن اه ی ناشن عفترم

م ی دنهد (

Carter 1978: Tab. 1; Sumner 2003: 53

.) لافس اه ی شوش

IIIA-B

زاف اب نامزمه شناب( 2

لافس و )ینایم شوش یاه

وIIIC

لافس اب نامزمهIVA

زاف یاه ( دنتسه )دیدج شناب(7

Sumner 2003: 53;

Voigt and Dyson 1992: 133-134, 141-142

.)

(8)

3 . ( یرتفک هب شناب زا رذگ رازه طساوا

ۀ موس )م.پ

رنماس

، سا رب یسررب سا ضوح رد دوخ یاه

ۀ رود زا دعب هک دوب دقتعم نایلم شواک و رک دور ۀ

ینایم شناب زا

هاگرارقتسا دادعت ضوح یاه

ۀ رک دور مشچ روط هب یریگ

رود زا دعب و هدش هتساک ۀ

هاگرارقتسا دیدج شناب یاه

مدرم و هدش کرت سراف هب

تروص هتخادرپ یگدنز هب یورچوک رازه طساوا رد و دنا

ۀ س هفقو سراف مو دوجو یا

دراد (

Sumner 1988:315–17; 1989: 135–36; 1990: 106; 2003: 53–55;

) شرازگ راشتنا اب رنماس و رلیم .

نامگ ۀ یسررب و نایلم لت H5

لافس یمک نیشناجکی مدرم هک دندقتعم هنامگ نیا یاه

، رود نیب ۀ و شناب

هدوب نکاس نایلم لت رد یرتفک ( دنا

Miller and Sumner 2004

شواک و ) دییأت ار عوضوم نیا زین یدعب یاه

یم ( دنک

Alden et al. 2005

هیلا یور رب هرانک پگ لت شواک رد .) رود یاه

ۀ دودح قمع رد و دیدج شناب 1

لافس رانک رد ،هپت حطس زا رتم لافس تردن هب شناب یاه

و دراد رارق یرتفک یاه هب

رورم ندش رتدیدج اب

هیلا رادقم زا اه لافس

لافس و هدش هتساک شناب یاه لافس .تسا هتفای شیازفا یرتفک یاه

عون ود زا شناب یاه

نش توماش اب لافس یهایگ و زیر

دنتسه مرف زا و هدوب یرتمک دصرد یهایگ توماش اب لافس ؛ نآ صخاش یاه

یم ینیس زا ناوت لافس .درب مان یشناب یاه

زیمآ اب یاه ۀ

هساک عاونا لماش نش ناهد یاه

ه و زاب هناهد هتسب و

هرمخ لافس .دنتسه اه رود یاه

ۀ لافس عون زا رتشیب یرتفک ب

ا زمرق ششوپ تسا

نیب رد تردن هب هک نآ

اه

لافس دراد دوجو یسدنه شوقنم یاه هتفای هب هجوت اب .

هزاس و یلافس یاه یرامعم یاه

، هتشهن هرود نیا یاه

زاف ود هب و1

.دندش میسقت 1 زاف

نامگ رد 1 ۀ دش ییاسانش A

هیلا لماش و کاخ یاه

تسکتناک(

یاه 4046 ،

4041 و 4048

دودح تماخض هب )

تناس 60 ی رتم چیه نآ زا و هدوب یرامعم هنوگ

تسد هب .دماین

هتشهن یاه

زاف هب طوبرم دودح تماخض هب 1

20 / رتم4 زین هنامگ زا یرامعم زاف نیا زا .دش ییاسانشA

هک دمآ تسد هب

دودح یتناس 440

م زا رت د ی هراو اه ی یقاب ملاس نآ تسا هدنام

هنیچ راوید ود لماش هک

،یا یکی ( تسکتناک

4042 ) لامش تهج رد

قرش بونج دودح تماخض اب و یبرغ یتناس 80

هک تسا رتم د

ی راو چ ی هن ا ی یرگید

تسکتناک(

2041 ) اب بونج تهج لامش هب قرش

هب ار یرامعم یاضف ود و هدش دومع نآ رب برغ دروآ دوجو

ه دنا

ریوصت(

7

لافس ).

یاه هب تسد هدمآ هک دراد رارق یرتسکاخ و یدوخن ،زمرق گنر هس فیط رد زین زاف نیا زا

لباق اقم ی هس لافس اب رود یاه ۀ

یرتفک و شناب تسا

لافس زا . هعطق دنچ و یشناب ینیس هعطق کی شناب یاه

زیمآ اب لافس ۀ

نش زیر تسد هب اب زمرق لافس یدادعت نینچمه .دمآ

ون زا هایس و یرتسکاخ زمرق ششوپ ع

لافس اهنت و یرتفک یاه ود

لافس هیبش لافس هعطق رازه طساوا هب طوبرم هک نایلاژ یاه

ۀ موس م.پ تسا هب

تسد .دمآ هیلا یلاوت هب هجوت اب سیاقم و یراگن

ۀ لافس لافس اب اه یم ار زاف نیا نایلاژ و یرتفک ،شناب یاه

ناوت

طوبرم رازه طساوا هب ۀ

وس م م.پ تسناد

ریواصت(

6 و 1 لودج ؛ 2 .)

12 . رود ۀ یرتفک

نیتسخن راب

، گربندناو ییول

، لافس هعومجم یسررب یط هک ار ییاه

هنامگ و اه ینز

ۀهد لیاوا رد ،تشدورم یاه

هب4010 مان یرتفک لافس ناونع تحت دوب هدروآ تسد درک یراذگ

Vanden Berghe 1954: 402- 403(

شیپ.)

یسررب زا یاه

،گربندناو لاس رد رازپ

ای 4047 ن نوگ ۀ لافس ار شواک زا لت یاه یپ )نایل( رهشوب لت هب

تسد

آ هدرو ( دوب

Pezard 1914

.) یسررب ۀهد رخاوا رد رنماس مایلیو رتشیب یاه ضوح رد 4060

ۀ رک دور

( Sumner

1972: 44-48, pls, XXIII- XXXVI

شواک و )

نایلم لت یاه

( Nickerson 1983; Miller and Sumner

(9)

2004; Sumner 1974;1988; 2003: 52–54

ببس )

یبایتسد هب

رد یرتشیب تاعلاطا صوصخ

یگژیو یاه

یسررب هب هجوت اب .دش یرتفک لافس زا ،رنماس یاه

هطوحم 11

، لافس ب یرتفک هرود ه

تسا هدمآ تسد

( Sumner 1972: 44

هب هجوت اب .)

شواک تروص یاه نونکات هتفرگ

، لافس ک یاه یدوخن لت زا یرتف

( Goff

1963; 1964

اسف رد کاحض لت ،) (

Stien 1936

دابآرون لت و دیپسا لت ،) (

Potts and Rustaei 2006

نزرب ،)

تخت یبونج دیشمج

( یئاطع و یدبع ،

4786

ب)

ه .تسا هدمآ تسد میدق زاف هس هب ار هرود نیا زین رنماس

( 4000 -

2200 پ

ینایم ،)م.

( 4800 - 4000 پ

دیدج و)م.

( 4600 - 4800 پ

تسا هدرک میسقت)م.

Sumner 1989: Table 4( .)

نامگ ود زا هرانک پگ لت شواک رد ۀ

وA

هتشهنB

ییاه طوبرم رود هب یرتفک ۀ نامگ رد .دش ییاسانش

ۀ

A

قمع رد یتناس410

هتشهن ریز رد و هپت حطس زا یرتم رود یاه

ۀ یناساس زمرق ششوپ اب یلافس ، قلعتم

رود هب ۀ

آ تسد هب یرتفک دم

رتسکاخ هیلا کی و کاخ هیلا ود لماش هک دودح تماخض هب

تناس00 ی رتم

،دوب نینچمه

رود زا ینیفدت ۀ

چیه هنامگ نیا رد .تشاد رارق زاف نیا رد یملاسا زاف هب طوبرم یرامعم هنوگ

یرتفک تسد هب

نامگ رد .دماین ۀ

هیلا ریز رد زینB

دودح تماخض هب تسکتناک هس ،یملاسا یاه یتناس60

زاف نیا هب طوبرم رتم

زاس کی لماش هک دش ییاسانش ۀ

هک یتشخ یوق لامتحا هب

تشخ فک شرف

کاخ تشابنا هیلا ود و هدوب

هب فک .تسا هدمآ تسد

داعبا هب تشخ جر کی زا لکشتم 12

× یتناس 10 رد هک تسا لگ طلام اب رتم

هرانک مین زا )یقرش لامش تمس( نآ یاه تشخ

هزادنا اب ییاه یاه

توافتم هدافتسا لصاف ،تسا هدش ۀ

نیب طلام

تشخ دودح اه یتناس 40

رتم هدوب تشخ رد و زیمآ زا طلام و اه

ۀ .تسا هدش هدافتسا یهایگ لامش تمس رد

تشخ نیا یلا شرف

ۀ مرن کاخ ی

خض هب دودح تما یتناس 70

اد دوجو رتم تش

عون ره دقاف هک تفای

ۀ یگنهرف

وب یم ناشن هک د رپ کی هیلا نیا داد

یگدش )تشابنا(

تسا هدوب یدمع .

11 . لافس یاه ۀرود یرتفک :پگ لت لافس

د اه هس ر و زمرق ،یدوخن فیط رتشیب هک دنراد رارق یرتسکاخ

نآ گنر هب یظیلغ یلگ ششوپ یاراد اه لافس .دنتسه لقیص اب یدراوم رد و یرتسکاخ و زمرق ،یدوخن یاه

اه

یم ار میسقت شوقنم و هداس هورگ ود هب ناوت ب

لافس .دراد دوجو هورگ ود ره رد یلگ ششوپ هتبلا هک دومن یدن

لافس هعومجم زا یمک دصرد شوقنم یم لماش ار اه

حرط ؛دوش دناب لماش ،هداس رایسب شوقن یاه

،یقفا یاه

هب تسا گنرود یاهدناب نینچمه و یقفا یاهدناب نایم رد جاوم طوطخ ،بروم طوطخ ،یدومع زیر طوطخ زج

چیه ،یسدنه حرط گنر هب شوقن نیا .دماین تسد هب یرگید فیتوم

هوهق ،هایس یاه اب فورظ رد زمرق ای یا

کت شقن .تسا گنرود فورظ رد یمرک و یرتسکاخ و گنر

لافس رود نیا یاه ۀ

،پگ لت یرارقتسا

لباق اقم ی هس لافس اب نایلم لت یاه

( Sumner 1974, 1989; Nikerson 1983 Abdi 2001: 88. Fig. 22;

ت و )

ل

یدوخن

Goff, 1963: 51-52; 1964:46-48(

تسا )

. اب هجوت هب دهاوش و کرادم یگنهرف هب

تسد هدمآ زا نیا

،هرود هب صوصخ دهاوش

یلافس هطوحم رگید اب هسیاقم و یاه

یم ،نامزمه خیرات ناوت

دودح 4000 ات 2200

شیپ زا دلایم رود(

ۀ نیا یارب ار )میدق یرتفک زاف

تفرگ رظن رد پگ لت

صت(

ا و ی ر 8 و 0 لودج ؛ 7

اب نامزمه هک)

هرود شوش رد یکشامیش یرارقتسا یاه ( تسا

Potts 1999

).

عیسو یفرط زا لافس هعومجم نیرت

هب نایلم لت زا هک یرتفک یاه

تسد اپ زا یشخب رد ،هدمآ ی

نا مان ۀ

ب یو هک هدش هئارا نسرکین یرتکد ه

روط لافس لیلحت و هیزجت هب لماک ادرپ یرتفک یاه

یو .تسا هتخ

هاگراک لحارم یارب یبسن یراگنهاگ کی تسناوت نوگانوگ یاه

نایلم لت اب یراگنهاگ نیا حرط .دنک حرطم

هیلا ندرک بوسنم فورظ دصرد ساسا رب دیدج و هنایم ،میدق یرتفک یاهزاف هب یرامعم یاهراتخاس و اه

(10)

ناکما زمرق ظیلغ یلگ ششوپ اب یرتفک و یدوخن یرتفک ذپ

ی ر رد .دش هیلا یاه اب فورظ دصرد ،میدق یرتفک

رد ،تسا رتشیب زمرق ظیلغ یلگ ششوپ لاح

ی هک رد هیلا یاه دیدج یرتفک

، دراد یرتلااب دصرد یدوخن فورظ

( Nickerson 1983: 198, Table 19

هنوگ ساسا رب نوسرکین .)

یسانش

، لافس هک عون راهچ هب ار یرتفک یاه

دنتسه شوقنم و هداس لافس لماش کی ره میسقت

ترابع هک تسا هدومن یدنب زا دنا

4 . یدوخن لافس 2

. لافس

زمرق 7 . یرتفک نشخ یرتسکاخ لافس 1

. لافس .هعلق لافس نیب رد نوچ فیرظ یرتسکاخ و گنرود یاه

لافس هورگ ریز نیا رد تشادن دوجو هعلاطم دروم یاه هتفرگن رارق اه

دنا

Ibid: 128(

.)

18 هجیتن

شواک هیلا یاه لت یراگن

هرانک پگ هب

ناونع یتامدقم و هیلوا تامادقا زا یکی هب

روظنم قیقد تخانش رت

گنهرف یگنوگچ یاه

پ ی ش راتزا ی خ مشچ هک هتشاد هضرع ار یدیفم اتبسن جیاتن ،سراف یخیرات و ار یرتهب زادنا

مه زا رظن لکش دنیارف مهف طوحم یریگ

ۀ لت مه و پگ زا

رظن هقطنم یراگنهاگ وشگ یا

.تسا هد کاخ یور رب

هیلا ،رکب ییاه

لافس اب یاه رود ۀ هک دراد رارق شناب یم ناشن

دهد نیلوا شناب گنهرف اب ینامدرم نیا رد راب

هدش نکاس لحم لافس .دنا

راد دوجو یرتسکاخ و یدوخن ،زمرق یگنر فیط هس رد اه ن

ویش اب هک د ۀ

شوقن

هدش نییزت هدنک و هدوزفا شوقن ،یسدنه لافس .دنا

رود یاه ۀ

یم هزیمآ ساسا رب ار شناب عون ود هب ناوت

میسقت دومن یدنب :

لافس یاه زیمآ اب ۀ و یهایگ لافس

یاه اب زیمآ ۀ نش . یوق لامتحا هب رب هزیمآ هرود نیا رد

تسا هتشاد ریثأت شقن و مرف ،تفاب ساسا نیا رب هک

، زاف 4

، رود هب طوبرم ۀ

،میدق شناب زاف

شناب هب طوبرم ود

هنایم و هس زاف دیدج شناب هب طوبرم تسا

. ط ب خیرات ق یراذگ هروک لت زا هتفرگ تروص قلطم یاه

، نایلم لت ،

دابآرون لت و دیپسا لت یم

نیب یخیرات ناوت دودح ات 2600

شیپ 7100 دلایم زا ار

رظن رد هرود نیا یارب

تفرگ . رود ۀ ا زاغآ گنهرف شیادیپ نامز ،شناب صوصخم شراگن و اهرهش اب یملای

رهش نیتسخن .دوب نآ هب

ضوح ۀ هب کیدزن یتعسو اب رک دور تفرگ لکش نایلم لت رد هلحرم نیا رد راتکه 10

. هرود نیا رد نینچمه

تیلاعف زا یدهاوش ضوح رد یرگلافس یتعنص یاه

ۀ و ینایم شناب یاهزاف رد .تسا هدش ییاسانش رک دور

تلبات دیدج لگ هب طوبرم یلگ یاه

هتشون لایا وترپ یاه تیلاعف ریاس نینچمه .دراد دوجو یم

زا یرادا یاه

رهم هلمج و

رود رد رهم رثا و یردنلیس یاهرهم اب ندرک موم ۀ

ضوح شناب ۀ

دوجو رک دور تسا هتشاد

. اب هجوت

یمن پگ لت رد شواک مک تعسو هب رود یسایس و یعامتجا راتخاس و هاگیاج ناوت

ۀ ضوح رد پگ لت شناب ۀ

.دومن صخشم ار رک دور نونکات هاگتساخ رود

ۀ ضوح رد یرتفک ۀ

.تسا هدنام یقاب مهبم یدودح ات رک دور دیقع هب

ۀ رنماس رد

هطوحم یارب دهاوش نادقف و درک لوفا یریگمشچ روط هب سراف رد اهرارقتسا دادعت ،شناب ۀرود یاهتنا اه

ی

کورتم تسا شیپ ۀرود بقاعتم هک هرود نیا رد ینوکسم هدرتسگ یزاس

ا ی نم رد ار زکرم هلمجزا ،عفترم قطا

رک دور ۀضوح و نایلم لت رد شناب گرزب م حرطم

ی دزاس (

Sumner 1976: 209; 1989: 135; 2003: 54;

Alden 1979: 168-169;

.) رد ناشوش کورتم رب ینبم یدهاوش نارلهد تشد و موس ۀرازه رد یهباشم یزاس

هطوحم اریز ،درادن دوجو م.پ اه

ی وم یتیعمج حوطس ای هدمع ۀزادنا تقیقح رد ای دندرک ظفح ار دوخ دوج

( دنداد شیازفا ار دوخ

Carter 1984: 13

.)

(11)

یرارقتسا یاهزاف رد و 1

پگ لت1

، یم رد .درک یسررب یدوهشم روط هب ار یرتفک هب شناب زا راذگ ناوت

هیلا زاف یناتحت یاه لافس رانک رد 1

شناب یاه هب

تردن لافس یم هدید یرتفک یاه ،دوش

هب م رور نازیم

لافس و شیازفا زاف ود نیا رد یرتفک یاه رامش زا

لافس هتساک شناب یاه یم

زاف رد ات دوش لافس 6

یاه

یم بلاغ میدق یرتفک هیلا قبط .ددرگ

تروص یراگن یمن هدید هرود ود نیا نیب ینامز هفقو چیه هتفرگ

.دوش

دیدج راشتنا هب هجوت اب تفای

ه یاه نایلم

( Miller and Sumner 2004

هرانک پگ لت شواک جیاتن و )

یم ناوت أشنم رود ۀ رود تفرشیپ ار یرتفک ۀ

وخ زا لبق د

رود نامدرم .تسناد ۀ

رازه طساوا و شناب ۀ

موس شیپ

یم هدافتسا یلافس تنس کی زا سراف رد دلایم زا درک

ها رود لافس هک دن ۀ

یرتفک موادت تفای ۀ .تسا نآ

یسررب ساسارب رنماس یحطس یاه

هاگرارقتسا نازیم تسا دقتعم هب مدرم و هدش هتساک هرود نیا رد اه

هدروآ یور یورچوک دنا

لاحرد ی هک هب هجوت اب جیاتن

زا دیدج شواک

یاه لت نایلم

Miller and Sumner 2004; (

Alden et al. 2005

هرانک پگ لت شواک و)

یم درک دیدرت هیرظن نیا رد یدودح ات ناوت

، لافس اریز ا یاه

نی

لافس هیبش لاماک ینامز هزاب رود یاه

ۀ هدوب یرتفک و شناب و

هب لکروط ی یم لافس یلاوت تفگ ناوت یرتفک یاه

تفرشیپ لافس

یاه رود ۀ شناب دیدج تسا زج و اب هیلا یراگن

، یمن

،یحطس یسررب ساسا رب ناوت هاگرارقتسا

یاه

رود نیا ۀ ار ینامز .درک ییاسانش

هب م نیا زا نانیمطا تهج و عوضو

دنچ ات تسا زاین راذگ نیا رتهب تخانش

رود رارقتسا یلاوت یاراد هک هطوحم ۀ

هیلا و شواک دروم دنتسه میدق یرتفک و دیدج شناب دنریگ رارق یراگن

ات و یسایس ،یعامتجا ،یگنهرف تیعضو .دوش هتخانش رتهب ههرب نیا ...

زاف زا هتشهن پگ لت6 رود لافس اب ییاه

ۀ هب یرتفک آ تسد

رتشیب هک دم نیا

لافس زمرق ششوپ یاراد اه

و یسررب قبط .دنتسه شوقنم یمک دصرد و هدوب سقت

ی م دنب ی اه پگ لت زاف نیا ،نوسرکین و رنماس ی

اب نامزمه زاف

یرتفک ضوح رد میدق ۀ

ا و رک دور زوح رد میدق ملای

ۀ بونج و بونج ییایفارغج ناریا برغ

رارقتسا شیازفا دهاش هرود نیا رد .تسا هاگ

ضوح رد تیعمج و اه ۀ

ناشنا رهش نامه ای نایلم .میتسه رک دور

هدودحم ینعی دوخ تیاهن دح هب هرود نیا رد زکرم ناونع هب نیب یا

ات470 یم لماش ار راتکه200

تسا هدش ؛

هک ضوح تسا دقتعم رنماس ۀ

زوح زکرم رک دور ۀ

تسا هدوب یرتفک یگنهرف

( Sumner 1988 .)

رب ساسا نیا

، هیلا ه لت یرارقتسا یا هطوحم رگید اب یتاهباشت زین هرانک پگ

اه ضوح لخاد ی ۀ

و رک دور

هرد زین یرارقتسا یاهوگلا بوچراچ رد تسا زاین هک دراد هضوح نیا زا جراخ یاه

، تشد و هرد ره هب

تروص

هسیاقم ازجم دوش

.

19 . یرازگساپس

اجنیا رد دوخ رب

یم مزلا رس اضریلع رتکد نایاقآ زا میناد ،یچراز یراد

رتکد یقنارخ یزیزع نیسحدمحم ،

رتکد

یلع داجس یگیب

و یاقآ یرداقریم نیمادمحم رطاخ هب

دنمدوس تاداهنشیپ هئارا و هلاقم یناوخزاب نینچمه و

هتفای یحارط تهج هب یمساق بنیز مناخ زا شواک یاه

.مییامن رکشت زین یدبع رایماک رتکد یاقآ بانج زا

هب

رطاخ تخانش رد کمک خیرات و

یراذگ هتفای یرازگساپس یلافس یاه م

.

(12)

10 . مئامض

وصت ي ر 1 هرانک پگ لت یيایفارغج تیعقوم :

ريوصت 8 )برغ زا ديد( هپت یلک یامن :

ريوصت 9 زاف یرامعم : 8

هرانک پگ لت