هنومن(
ُم :شهوژپ دروم یاه
ِگ و اهره ل
یاهرهم یناساس
زوم ۀ )مدقم
یفطصم هد ناولهپ
*
رایداتسا هورگ ناتساب یسانش هاگشناد نارهت
دمحم یتاونق یناجیدنه
یوجشناد یرتکد
ناتساب یسانش هاگشناد یلعوب انیس نادمه
( زا ص 47 ات 67 )
خیرات تفایرد هلاقم : 18 / 12 / 93 ؛ خیرات شریذپ عطق ی : 08 / 12 / 94
هدیکچ هتسد کی زا
یگنهرف داوم رود
ۀ یناساس هک یناوارف تاعلاطا رارق ام رایتخا رد
یم دنهد اهرهم ، لگ و اهرهم دنتسه . رد زوم ۀ مدقم
نارهت هاگشناد دادعت
ی رهم لگ و رهم هرود هب طوبرم دوجو فلتخم یاه
راد هتسیاش روط هب هک د یا
یفرعم هدشن دنا . هلاقم نیا رد
ود یاهرهم ر
ۀ قن اب هزوم نیا یناساس و
ش نیدامن یناویح یم یفرعم دوش
. یهت زا سپ ۀ هرهم رثا سکع و ا ،یرادرب اب اهرهم هعومجم -
هزوم مهم یاه ناهج یصوصخ و یا
عومجم زین و ۀ
لگ ب یاهرهم ه ا رصق زا هدمآ تسد عومجم و رصنوب
ۀ نامیلس تخت هسیاقم
دندش . زوم یاهرهم زا یخرب ۀ
عومجم ای هزوم چیه رد مدقم ۀ
هدید یصوصخ هدشن
نیتسخن یارب و یفرعم راب
هدش دنا هک زا رهم هس
.دنتسه هبیتک یاراد هورگ نیا ،همادا رد
یناویح شوقن زا مادکره نیدامن هاگیاج تسا هدش یسررب
. تسا ینتفگ ریسفت
زا یخرب
شوقن نیا اهرهم
، یدیدج یملع تاکن رود رد مسیئارتیم رصانع روضح زا
ۀ یناساس شیپ رارق ام یور داد
.
ژاو ه یاه : یدیلک لِگ ،رهُم ،رهُم ،یناویح شوقن یناساس
، ،مسیئارتیم زوم
ۀ مدقم
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ۀمانایار*
ۀدنسیون لوئسم : Mdehpahlavan@ut.ac.ir
1 . همدقم
دس زا ۀ مهدفه هب دعب رهم ، هعومجم رد یناساس یاه یتنطلس یاه
لجم ، یرادهگن اپورا یصوصخ و ل هدش
دنا ،
اما رد لاس یاه هیلوا
، نیا زا تسردان تافیصوت هعومجم
اه تسا تسد رد هک
نانآ تحص رد ینانیمطا یارب
اهرهم ییاسانش درادن دوجو
Gyselen, 2007 : 2( )
رد طقف.
دس نایاپ ۀ
هک دوب مهدجه یدانتسا لباق تاعلاطا
زا خن یارب یناساس یاهرهم نیتس
دش هئارا راب مین رد .
ۀ دس تسخن ۀ
قلاع متسیب ۀ
یناساس یسانشرهم هب یکدنا
تشاد دوجو
، مین رد اما ۀ
هدس نیمه مود
، درک ادیپ یریگمشچ رییغت نارگشهوژپ هاگن یسررب هب نانآ ۀقلاع و
شیازفا اهرهم نیا
،هجیتن رد ؛تفای ام شناد
زین هب یناساس یسانشرهم زا دش نوگرگد نآ لابند
.
نایم نیا رد تیلاعف
یاه فرودنیاتشا و نروه
( )1891
زوم یناساس یاهرهم هعومجم یفرعم یارب ۀ
نیلرب
سپس و
َلُد
( تروپ
1920, 1923
زوم یاهرهم هعومجم یفرعم رد )
ۀ روول رد لاس یاه و 1920
زئاح 1923
تیمها یسررب یط رد نانآ .تسا دوخ یاه
یخرب هرهم یناساس یا ار
زین هدرک یفرعم دنا
هد زا . ۀ سپ و1960
نآ زا قایتشا ، هزات
یا راشتنا یارب یاهرهم
هعومجم اه لکش تفرگ هک تسا نامز نیا رد . هعومجم
اه و
هزوم اپورا ،ایسآ رد ناهج گرزب یاه اکیرمآ و
دوخ یناساس یاهرهم هعومجم رشتنم ار
یم دننک نایم نیا رد .
،
نیتسخن یارب هک دوب یغورف نسحم لگ و اهرهم هعومجم راب
دوخ یناساس یاهرهم رهم سرتسد رد ار
ناسانش
رارق داد لاس رد یارف دراچیر . دایز رامش 1968
لگ نیا زا ی تخاس رشتنم ار اهرهم
هعومجم نیب زا . یاه
یصوصخ یناریا
یم ناوت عومجم هب ه
یاه ولگب ریزع ،نازوریپ ،یریان هک درک هراشا یدیعس دمحا و یریشم ،
ناسانشرهم ره
ار اهنآ زا کی یفرعم
رک هد دنا .
زوم ۀ قم نسحم داتسا تمه هب هک نارهت هاگشناد مد ناخ رد مدقم
ۀ یصخش یو
هار تسا هدش یزادنا
،
یاهرهم هعومجم یاراد هب قلعتم ی
هرود فلتخم یاه تسا
. هعومجم نیا نایم زا رهم 25
و لگ2 رهم هب طوبرم
رود ۀ اس تسا یناس و تلااقم نونکات هکنیا هب هجوت اب .
باتک یاه نیمز رد یدایز ۀ
هب یناساس یاهرهم هعومجم
نوچ ینارگشهوژپ و تسا هدیسر پاچ و فوسیروب
نینوکول
( )1963
، راویب دیوید
( )1969
رنورب رفوتسیرک ،
1978(
نیلزیگ اکیر و وینیژ پیلیف ،)
نارگید و شیپ
رت راک نیا هب هتخادرپ
دنا
، یفرعم رتشیب یناساس یاهرهم
رب رد ام شناد ۀراب
رود یزاسرهم ۀ
هرود نیا یگنهرف و یداصتقا ،یسایس طیارش و یناساس یم
دیازفا ییاجنآ زا .
زوم یاهرهم هک ۀ
مدقم
، هعومجم رگید دننام یصوصخ یاه
مانسانش دقاف ۀ
فشک لحم دنتسه
یب ، رد ام کش
هاگ یراگن و خیرات یراذگ قیقد رت اهنآ هجاوم لکشم اب یم
میوش
، اما هدش شلات تسا
سیاقم اب ۀ اب اهرهم نیا
هعومجم ییاه زا هک شواک تایلمع ب
ه تسد هدمآ دنا
( عومجم دننام ۀ
رصنوبا رصق و
تخت نامیلس
،)
هب ار اهنآ ناوتب
درک کیدزن یلصا ینامز تفاب
؛ یناساس یاهرهم تلاکشم زا یکی هتبلا
، اهنآ زا یخرب کیکفت مدع یاهرهم زا
یناکشا تسا هک هب هژیو زورب هبیتک دقاف یاهرهم رد یم
دنک م اهرهم نیا صیخشت و لح
فلاتخا نارگشهوژپ رظن
.تسا هدوب نایم رد
م ،هزوم نیا رد دوجوم یناساس یاهره و رهم تسیب
لگ کی رهم شقن اب هیام یاه نیدامن
یناویح
دربن(
لاب بسا ،واگ و ریش لاب نزوگ ،راد
مین ،راد )ناگدنرپ و یناویح هنت
دادعت نیرتشیب اهرهم
صاصتخا دوخ هب ار
هداد دنا هلاقم نیا رد هک هاگدید زا
ناتساب اهنآ یتخانش یم یسررب ار
مینک . یاهرهم هب نتخادرپ زا شیپ
زوم یناساس ۀ
ات تسا زاین مدقم رد
ۀراب هنوگ و تیمها رود یاهرهم یسانش
ۀ یناساس .دوش هئارا یهاتوک حرش
2 . هنوگ و تیمها یاهرهم یسانش
یناساس
تسا هدش زاغآ شیپ هدس کی زا شیب دودح رد یناساس یاهرهم یفرعم و تاعلاطم هکنیا هب هجوت اب
، رد زونه
یلوا لحارم ۀ
یسانشرهم شناد یشهوژپ یناساس
رارق و میراد اذل
رظن هب یعیبط یم
دسر نیب رد هک
تشر نیا نارگشهوژپ ۀ
فلاتخا یملع دشاب هتشاد دوجو یناوارف یاهرظن
فلاتخا نیا . هاگ رد رتشیب اهرظن
یراگن
ا هدافتسا و هدید یسانشرهم تاحلاطصا ز
یم دوش
، تسد اما ضوم کی رد مک
مه عو ۀ مه اب نارگشهوژپ
قفاوم ا ود دوجو نآ و دن رهم یلصا عون
رود رد ۀ تسا یناساس یاهرهم مان هب یلصا عون ود نیا .
« یرادا
» و
« یصخش
» مان یراذگ هدش دنا لبوگ .
( )Göbl
یارب یاهرهم یصخش
، ریز هورگ ییاه زین هدروآ تسا
؛ دننام
جاودزا یاهرهم .
نینچمه هتسد زا
ب رهم یا ه
مان
« رهم یاه هناگیب » مان یم درب هک تسا ییاهرهم یو روظنم هک
یناساس تموکح ورملق زا جراخ ای دنتسه
دوجو هب نآ زا شیپ ای هدمآ
دنا
، هدرب راک هب یناساس ورملق رد یلو
هدش دنا
،لبوگ(
1384 : 38 و 40
تسد ود هب لکش ظاحل زا ار یناساس یاهرهم راویب ).
ۀ
« ا نیگن یرتشگن
» و
« حطسم
» میسقت یم دنک
؛ نوگ ۀ نیگن راد ریز جنپ هب دوخ ۀبون هب میسقت هورگ
یم دوش نوگ و ۀ ب نآ حطسم ه
هبق تروص یا
تسا لکش
( Bivar 1969 : 22 .)
یارف دراچیر لگ هعومجم ساسا رب
زاریش رصنوبا رصق یاهرهم
، میسقت دوخ یدنب زا
ار یناساس یاهرهم
نینچ هئارا یم دهد :
« ا یقاب یاهرهم رثا و اهرهم ز عبانم زا زین و هدنام
یبدا رظن هب حضاو ، یم
دسر ناریا رد رهم عون ود لقادح هک
یناساس هدافتسا یم هدش رثکا .یرادا و یصخش یاهرهم :تسا اهرهم
، یصخش یاهرهم هدوب
دنا . نکمم اهرهم نیا
هبیتک کی یاراد تسا اب ،
تاناویح زا یدرفنم ریوصت ،
رهچ کی ای ،ناگدنرپ ۀ
و دنشاب یناسنا هبیتک
یاه زین نانآ
اح صخش مان یو یوزرآ ای
کی نید راد تسا هدوب ( »
Frye, 1973 : 47 .)
یرادا یاهرهم زین
شقن و ریوصت دنرادن
ک یاراد طقف و هبیت
زکرم رد رطس هس ای ود رد یا و
نینچمه
هبیتک اترود رد یا تسه رهم رود
دن . نیا هبیتک اه ای کی هارمه هب یتلود ماقم کی یمسر بقل و ناونع یواح
نش رد ار ام هک دنتسه ییایفارغج مان دنچ نامزاس زین و یرادا یایفارغج تخا
عامتجا یدنب یناساس یرادا و ی
یرای یم دنناسر ییاهرهش زا اهنآ یور رب هک تسا نیا دراد دوجو یناساس یاهرهم زا هتسد نیا رد هک یتیمها .
درب مان ه یم دوش یور رب هک هکس
اه و تسین یربخ یخیرات دانسا رگید زین
؛ ام تخانش هجیتن رد ار
زا یاهرهش
یناساس رادا یایفارغج و رود نیا ی
ۀ شیازفا یخیرات یم
(دهد
(Gyselen, 1989 .
تسد اما ۀ هب روهشم یناساس یاهرهم زا یرگید
« ناشن یاهرهم
» هک دنراد دوجو زین یم
ناوت ار اهنآ
تسناد یصخش و یرادا یاهرهم زا یبیکرت
؛ کی دننام یصاخ ریوصت مه و یراصتخا فورح اهنآ رد مه هک ارچ
ناویح تروص هب هدید یعازتنا
یم دوش لبوگ . مان رد فلاتخا هیقب اب اهرهم زا هتسد نیا یراذگ اهنآ و دراد رظن
ار مچرپ مئلاع یاهرهم مان
یراذگ تسا هدرک
،لبوگ(
1384 : 138
یارف .)
میسقت هب سد نیا یدنب
یاهرهم زا هت
تسا هتخادرپ یناساس .
مارگونم ار اهنآ یو یماسا ،یفرح یاه
ای ، راصتخا مئلاع رد ی
مه هدینت یا رد بلاق کی
وگلا ای حرط یم
دناد یخرب . نانآ زا رایسب هنایم یسراف فورح و دنتسه یعازتنا اهنآ رد
ب ه صیخشت لباق یتخس
تسا
( Frye,1973 : 54 ).
اسم زا یکی ئ
رد هراومه هک یل یسررب و شهوژپ
یناساس یاهرهم دراد دوجو
، هاگ اهنآ یراگن تس
. نامه روط
دش هراشا نیا زا شیپ هک
، رد شور یاه خیرات انشرهم نارگشهوژپ نیب اهرهم یراذگ فلاتخا س
یئزج یاهرظن
.دراد دوجو لبوگ
نیمز رد ۀ خیرات یراذگ هبیتک ساسا رب اهرهم یارف هک روط نآ هنایم یسراف یاه
( Ibid: 58 )
رصنوبا رصق رد نآ
اه ار تسا هدرک میسقت هرود هس هب
، دروخرب دایز طایتحا اب یم
دنک یسراف طخ عون کی هب و
هنایم دقتعم و تسا هدش هدافتسا اهرهم یور رب هک تسا نیدب
بیترت
، رد نیمز ۀ خیرات یراذگ اهرهم کمک
ام هب یدایز یمن
دنک
، رنورب رفوتسیرک اما
( )1978
رانک رد رد یارف رظن ۀراب
هنایم یسراف طخ ندوب هلحرم هس ،
زا شور یاه رگید زین ی هاگ رد تسا هدرک هدافتسا اهرهم یراگن هاگ رگید شور .
هدافتسا یناساس یاهرهم یراگن
ژیو لاکشا زا ۀ
اهرهم نیا راویب هک تس
1969: 22(
هئارا)
رک تسا هد هاگ . نیا یبسن یراگن هنوگ
اه ار دیاش کرادم
هبیتک زج و یراگن ئ
رکیپ تای یراگن
زین تیامح نک د
Brunner, 1978 : 8-9)
یارف مه ).
1973: 46(
لبوگ مه و)
( 1384 : 36
ناساس یاهرهم هک دندقتعم )
دنتسه هرود نیا رخاوا هب طوبرم ی ،
هب هژیو هک لبوگ ساسا رب
لگ یاهرهم ب
ه تخت زا هدمآ تسد نامیلس
، خیرات اهنآ ار قلعتم هب رود ۀ بق مکی دا یم نآ زا سپ و
،دناد اما
هب هجوت اب رنورب شور
یاه هاگ هک یو یراگن اهنآ هب
دش هراشا
، زوم یاهرهم زا یخرب ۀ
دس هب ار نتیلوپورتم ۀ
تسا هداد تبسن زین یدلایم مراهچ نارگشهوژپ زونه هک یلیلاد زا یکی دیاش .
هتسناوتن دنا یلک عامجا هب
رد ۀراب هاگ دنسرب یناساس یاهرهم یراگن
، تفاب زا اهنآ رتشیب هک تسا نیا شواک
یاه ناتساب ب یتخانش ه
تسد
هدماین دنا . شقن زا یخرب کارتشا نینچمه هیام
یناکشا یاه لیلاد رگید زا یناساس و
تسا .
رب هرهم نیا مین یگنس یا
هرک
ِیا یرتشگنا بلغا لکش
مین رتشیب ، نت
ۀ ناویح ای درفنم هب
ریوصت هدیشک
تسا هدش یکچوک هورگ ای ،
اهنآ زا نورد بلغا ، هطقن
اه هدش باق دنا
هبیتک ای ار اهنآ یا روصحم
تسا هدرک
( Williams, 1928: 236 )
راک هب همه زا شیب هک یلکش .
یم تفر
، نانچمه فک اب هرک مراهچ هس لکش نامه
هک تسا حطسم لاح نیا اب .دوب هدش عادبا نایناکشا نارود رد
یرگید رهم ، ار
لهپ اب تخت یاهو و یضیب فک ،
خاروس ی گرزب یم ناوت رب یناساس نازاسرهم تاراکتبا زا درمش
ادارپ(
، 1391 : 272
یهاگ .)
اب رهم تشپ تاقوا
ب یسدنه حرط کی ییزت هتسجرب تروص ه
ن یم دش
؛
ِلکش نیا رهم زا یسابتقا
مین هدنوش رارکت هک تسا یورک
تسا و دشاب هدوب یروشآ یطورخم رهم تسا نکمم شهاگتساخ
Von Der Osten, 1931: 230( )
.
یناساس یاهرهم رتشیب
سنج زا می گنس
یرگج قیقع ،قیقع ،ینا مشی و تیتامه ،
.دنتسه باختنا رد
گنس اه تقد تاقوا یهاگ یم
دش زا ات هنومن ییاه دوش هدافتسا هگر یاراد هک
دندوب یعیبط یاه ولج و
ۀ یصاخ
دنتشاد . ویش ۀ یکاکح اه زین ناشن ار یدایز عونت یم
دهد
؛ رانک رد گنس یاه دش یکاکح ۀ
هناداتسا هنومن ، یاه
هداس نشخ و زین راد دوجو د
یعطق رظن چیه . یمن
ناوت رابرد ۀ هاگ طابترا یراگن
تخیر یسانش نوگانوگ تاعطق
درک حرطم دنراد قرف مه اب ارجا رد هک یرایسب یاهرهم .
، مه تسا نکمم نامز
هدوب دنشاب
( Ibid: 231 ).
رد ۀراب وحن ۀ رود یاهرازبا زین و تخاس ۀ
راک یناساس تسا هتفرگ تروص یکدنا یشهوژپ یاه
؛ هنومن یارب
یم ناوت ک هب درک هراشا تنیوگ و کیلِروگ بوخ را .
نیا یور رب یکاکح یارب گنس
یاه
ًاتبسن تم زا تخس ه
یاه
یصاخ هدافتسا یم هدش تسا . رطق خاروس یاه زا هتم ات1.5
یلیم 13.4 ریغتم رتم هدوب
تسا
Gorelick and (
Gwinnett,1996: 79
رظن هب .)
یم دسر هتم نهآ سنج زا نایناساس یاه هدوب
دنا . هنومن ییاه نیا زا هتم اه رد
رصم رد زین و اکنلایرس تسا هدمآ تسد هب
دم یارب اجنآ رد نایناساس هک دنتشاد رارقتسا یت
. لاح ره هب ،
هتم هشیمه یراک ب تمسق کی یاهتنا زا
ه زکرم فرط تکرح
یم درک
Ibid: 80(
زا یکی .)
هویش ییاه رد هک
رود رخاوا ۀ
یناکشا درک ادیپ شرتسگ اهرهم تخاس یارب زا هدافتسا ،
هعومجم وم و فاص طوطخ زا یا یارب یزا
تسا لاکشا و شوقن داجیا
( زاووبد
، 1387 : 608 ) .
شقن زا یخرب یگتسویپ هیام
اه و کبس یاه رود زا هک یزاسرهم ۀ
یناکشا هب رود ۀ یناساس دش دراو
ه،
هدش بجوم تسا
زا یخرب باصتنا رد نارگشهوژپ ات دنوش هابتشا و دیدرت راچد اهرهم
کت . هرهچ اه ناروناج ،
ناهوک واگ ،دیشروخ هب طوبرم راد
هنحص و ش یاه راک
، جیار گنهرف ود نیا رد یگمه هدوب
دنا
( نمرکا
، 1387 :
1003
و توافتم تیفیک ).
ًًابلاغ رایسب بوخ کی ره اهرهم زا
نییزت رد هدعاق و مظن ، یقاب دوجو ،
دنام ۀ مقر
زا نینچمه و یرادا یاهرهم زا یگرزب تیصخش
یاه یرادا
، دوجو هب ار روصت نیا یم
روآ د فرح هک ۀ یکاکح
تسد رهم رود رخاوا رد مک
ۀ یناساس
، هن اهنت یافوکش هژیو ی هتشاد یا سرادم و زکارم یاراد هکلب ،
هژیو زین یا
نودب هک تسا هدوب تسد ،کش
رود زا مک ۀ
لوا ورسخ ش هب ،
ریز دیاب یلک دشاب هدوب تلود رظن
؛ هاگراک هتبلا ی
یرابرد لثم ، هاگراک ییاه هدنک یارب تاجوسنم و یراک
تسا هتشاد دوجو
لبوگ(
، 1384 : 39 ).
3 . حطسم یاهرهم شقن اب
هیام زوم یناویح نیدامن یاه ۀ
مدقم
3 - 1 . نکشواگ ریش (
لمح ۀ واگ هب ریش )
عومجم رد ۀ
زوم یاهرهم ۀ
مدقم
، لمح نومضم اب رهم ود ۀ
ریش واگ هب )نکشواگ ریش(
هدید یم دوش هک هب
ظاحل بیکرت یور رب راک و یدنب اهنآ
ی اب توافتم رگیدک دنتسه
رپ شوقن زین و لحم و رهم ود نیا رد هدننک
رارق یور هبیتک نتفرگ اهنآ
توافتم مه اب زین اذل ؛تسا
رظن هب یم دسر ظاحل زا هک ینادنمرنه ار اهرهم نیا
هدوبن حطس کی رد شوقن داجیا رد تراهم
،دنا ازجم هاگراک ود رد هتخاس
دنا .
1
نیا زا رهم نیتسخن .
هورگ رامش اب ۀ تبث س سنج زا 2323
داعبا هب یسوط قیقع گن 9
/ یتناس 1 رتم
عافترا و 3 / یتناس2 رطق رتم و
نزو 93 / رگ17 یم تسا ب رهم لکش . ه
مین تروص یورک
و رهم تشپ کی زج هب
خاروس یارب نآ یرادهگن و نتخیوآ تسا هداس و نییزت نودب ،
تمسق رد . فک
یریش ریوصت رهم هدید
یم دوش
ناهوک واگ کی هب هک راد
نوگ زا ۀ ( یدنس هب فورعم یاهواگ هبش
راق ۀ )دنه هلمح هدرک هدش راوس واگ تشپ رب و
ندیود لاح رد واگ .تسا تروص هب
راهچ لعن و هدش شقن دنلب رایسب نآ ناهوک
،تسا یلاح رد تمسق هک
هدمآرب نآ لفک و
پ یاهوله ش تسا هدش ریوصت کیراب رهم دنمرنه .
شلات زاس درک
ه تسا ازجا ات ی واگ نیا ندب
دهد هولج یعیبط ار
، و قفوم نادنچ یل هدوبن
تسا هدیشک هک بقع یاهاپ هب تبسن واگ ییولج یاهاپ .
هدش دنا
، کچوک رت هدش ریوصت و
ضوع رد مس
یاه نوگ هب ناویح ۀ
یعیبط یرت هدش کح تسا
. واگ ندب هب
تروص ین م خر و خاش یاه مامت تلاح نآ دنراد خر
یاهواگ ندرک شقن رد ریخا کبس نیا اب . رد یدنس
نیب .میتسه انشآ نیرهنلا مکش ریز رد تسرد
برقع کی ریوصت واگ نیا هدید
یم دوش . رامش یاهرهم رثا رد ۀ
Nr.219,227,252
تخت نامیلس هب برقع شقن رب هنیمز حرط ناونع هب
یم میروخ . رد نومن هس ۀ زا هدش دای
تخت نامیلس ونع هب برقع ، اهریش رانک رد همیمض یحرط نا
رد ناویح ود ره .درادرارق م
ره ار یشقن یتسرپ
افیا یم دننک
لبوگ(
، 1384 : 60
ِریز رد ).
ِشقن برقع
، هبیتک هب یا )یناساس یولهپ( هنایم یسراف هدش کح
تسا
هک هبرقع تهج رد زا تعاس یاه
ات 5 رب و 7 هبرقع فلاخ رب رهم نیا رثا زا تعاس یاه
ات 7 .دراد موادت 5 اب
ت دنچ شناوخ و ندوب اناوخان هب هجو نوگ
ۀ :زا تسا ترابع هبیتک نیا یلامتحا شناوخ ،هبیتک نیا زا فرح ود
نادیواج
y^wyt^n = Jâwedân
نامه روط رب دش نایب هک ریوصت واگ نیا تشپ
واگ ریوصت فلاخ رب هک تسا هدش شقن ریش کی تلاح هک
هدید نآ رد تکرح یم
دوش ریش ، درادن یتکرح ندب هک یلاح رد و
ش تروص هب مین
ریوصت خر هدش
، رس ش زا
بور ه تسا هدش شقن ور زج نامه .
ئ میدرک هدهاشم واگ ریوصت رد هک یکدنا تای
، زین ریش شقن رد تروص هب
ندرک ریوصت لای
یاه هدید ناویح یم
دوش رهم دنمرنه . تراهم ریش شقن داجیا رد زاس
هتشادن یدایز تسا
و
ریوصت وا تراهم زا یلاخ و هداس رایسب ریش زا تسا
. ضوع رد
، ع و واگ ریوصت قلخ رد تراهم ایوگ برق
تسا هتشاد یرتشیب تم رازبا زا رهم نیا تخاس رد .
ۀ شا یزاسرهم رنه رد هک تسا هدش هدافتسا ینامک و یناک
تسا هدوب بلاغ شور یناساس .
هنومن لباق یاه ار رهم نیا اب هسیاقم
یم ناوت رد ( تروپَلُد شهوژپ
1923:
PL110
رنورب و ) 1978: 98, 99(
درک هدهاشم )
. لگ و اهرهم یمامت یور رب ب یاهرهم
ه رود زا هدمآ تسد ۀ
هدید واگ عون کی طقف یناساس یم
دوش ناهوک واگ مه نآ و راد
تسا ناریا تلاف یموب هک ن
،تسی طوبرم هکلب
رد هب ۀ بلاج رایسب نیا و تسا هدوب دنس یم
دیامن هژیو یسررب یاج و دراد یا
رنه رد واگ عون نیا هنوگچ هک
تسا هتفای تیمسر یناساس یزاسرهم .
تخت رد لمح نامیلس
ۀ ناهوک واگ هب ریش راد
Nr.513-14(
دراد دوجو)
؛
زا ریش هک فلاتخا نیا اب بور
ه ور
، ناویح رس تمسق زا ینعی هدرب هلمح واگ هب
، رب سکع نومن ود ۀ زوم ۀ مدقم
هلمح واگ هب تشپ زا هک هدش
تسا (
(Gignoux et Gyselen,1982, PL.XIX,33.9-10
2
شقن اب رهم نیمود .
یام ۀ رامش اب هباشم ۀ
تبث عافترا هب قیقع گنس سنج زا3551
4 / یتناس2 رطق و رتم
2 / یتناس2 رتم و نزو 57 / مرگ 26 تسا لمح یلصا ریوصت نیشیپ رهم دننام زین رهم نیا رد . ۀ
کی هب ریش کی
رن واگ تسا هدش میسرت شیپ رهم فلاخرب هک
هتفگ
، ناهوک یاهواگ عون زا واگ نیا و تسا هدوبن یدنس راد
ب یناساس یاهرهم یور رب واگ شقن هنوگ ه
هدید تردن یم
دوش
؛ رچ گ بلغا شقن هک ا هدیشک ریوصت هب یاهوا
لگ یور هدش ناهوک یاهواگ یناساس یاهرهم ای اهرهم
و دنتسه راد تروص هب
ن کی هدید درادناتسا و تباث شق
یم دوش نیتسخن نیا هک تفگ ناوتب دیاش . ر ار ناریا یموب واگ ریوصت ام هک تسا راب
یناساس یاهرهم یو
هدهاشم یم
مینک لماش یلصا شقن . یریش
تسا یواگ تشپ رب هک تسا هدیهج
و هنوگ هب هدیشک ریوصت هب یا
هک هدش لاح رد
تسا واگ ندروآ رد یاپ زا نحص عقاو رد و
ۀ هدید ریش طسوت واگ راکش یم
دوش . زا رگید یکی
توافت یاه نیشیپ رهم هب تبسن رهم نیا مهم
، تعیبط ییارگ هناداتسا تسا یا هک
زاسرهم دنمرنه داجیا رد
شقن ناویح ود داجیا
رک هد تسا دیشک ریوصت هب رد دنمرنه ایوگ رهم نیا رد . ن
زج ئ کرحت تلاح و ندب تای
تلاضع و مادنا ناویح ود
قفوم رت دایز لامتحا هب و هدوب رد
هاگراک ی تسا هدش هتخاس یتنطلس ناوتب دیاش و
یب دوخ عون رد تفگ تسا ریظن
. یارب ام لیلد ،اعدا نیا
رایسب کبس یکی تعیبط
و ارگ دنز ۀ شقن هیام یاه رهم
رگید و
، زت نتشاد ئ
نآ سنج و رهم تشپ رد تانی تسا
د هک رهم ر یلبق هدید دراوم نیا یمن
دش .
هدید هراتس کی و هام کی ریوصت واگ ندب ریز رد یم
دوش
؛ یور رب هک یشقن نامه هکس رثکا و اهرهم
یاه
یناساس یم ناوت دید هتشون . یسراف هب زین یا هنایم
)یناساس یولهپ(
رهم یلااب تمسق رب هبرقع تهج رد و
یاه
زا تعاس 9
- تهج فلاخرب رهم نیا رثا یور رب و 15 هبرقع
اه زا ات15 هدید9 یم دوش . تشون اب نآ توافت ۀ
رهم
نیشیپ فرص رظن رارق ،هتشون لوط زا ریش ندب یلااب رب نآ نتفرگ
.تسا زا هبیتک نیا خاش
یاه و عورش واگ
طخ کی ندرک یط زا سپ
ِریس مین متخ واگ مد یاهتنا هب هریاد یم
وش د . تمسق اه ی زین هبیتک رخآ و لوا هب
هبل یگتسکش لیلد رهم یاه
شودخم هدش
تسا هک ن رسیم لماک روط هب نآ شناوخ ش
د . شلات زا هک یجیاتن
تفرگ تروص هبیتک نیا شناوخ یارب
، :تسا رارق نیدب
………yh ZY kwldty? BRH (pur)
زا یدایز شخب ۀژاو
هدش شودخم تسخن تسا
، ۀژاو شراوزه مود مین ندوب شودخم لیلد هب .تساZY
ۀ
فورح ییلااب ،3
و4 ۀژاو شناوخ5 موس
ناکما تسرد اهنت و دوبن ریذپ
هژاو یا یلامتحا هدز سدح
یم دوش هک
!دشاب صاخ مان دیاش فورح زا یمین
و2 ۀژاو3 تسا شودخم مه مراهچ
، فرح ندوب حضاو هب هجوت اب یلو 1
و شراوزه صیخشت3 ناکما رسپ و روپ ینعم هب BRH
ریذپ
،دش ره زا سپ یولهپ نابز روتسد ظاحل زا دنچ
نیا هژاو
!!تسا بجعت یاج و تسین هک دشاب صخش کی مان دیاب
لحت لی زا یلامجا ی شقن
یام ۀ نکشواگ ریش نیدامن
جیار نیرت شقن یام ۀ رهاظ یناساس یاهرهم یور هک یناویح یم
دوش ریش ، رد یفرط زا ناویح نیا .تسا
دامن هدید یمور یتسرپرهم یسانش یم
دوش و ییوس زا م اب یگتسویپ نتشاد
یناساس یاهرهم یور زین ارتی
بجعت زیگنا تسین
( Bivar, 1969 : 26
تخت رد نایاپراهچ هورگ نیرتشیب .)
نامیلس دادعت .دنتسه اهریش
هراتس یاهدامن زا یشقن اب اهریش تسا رتشیب رگید عاونا زا ،برقع زین و هراتس ،هام للاه ،یسانش
،لبوگ(
1384 :
62
تسا هدش شهوکن تخس نمیرها تاقولخم زا یکی ناونع هب ،گرگ دننام ،ریش یتشدرز نییآ رد .) DēnkardVII.8.45(
شوخ ًارهاظ اهرهم یور اما )،
نمی تسا هدوب
؛ لاح ره رد
، موهفم و یهاشداپ ماقم اب
درادن ضراعت ینامرهق
Brunner, 1978 : 94(
دس رد .)
ۀ مود مارهب ،یدلایم موس رب
رس رد لاح رد دهشم
نتشک یریش داوناخ ربارب رد ۀ
هدایپ ای بسا رب راوس ار ناهاشداپ ،نیمیس فورظ .تسا هدش هداد ناشن دوخ رد
ریش راکش لاح شیامن
یم دنهد
Orbeli and Trever,1935, pl.6; Grabar, 1967, no.4; Harper, 1973, (
PLs.10, 11, 14, 25, 37
لگ و اهرهم یور رب ).
بسا رب راوس یصخش طسوت ریش راکش اهرهم
( Fry, 1973,
D.76 ;Gignoux et Gyselen,1982, PL.VII,13.12-14; Gignoux et Gyselen,1987, PL.XIV,13.1, PL.XVII,13.3
، )
زرابم ۀ نت هب ریش اب ناسنا نت
(Gignoux et Gyselen,1982, PL.VI,13.5-8; Gignoux et
Gyselen, 1987, PL.V,13.2-3)
مین ناونع هب هنت
شقن رد ،هناهاش جات کی یارب یا تسجرب
ۀ شقن مارهب متسر
مود
( Hinz ,1969, pl.120
یارب و )
جات یاه مه وناشوک نامز ـ
دیکأت یناساس یم
دوش همانهاش رد .
« ریش
» و
« ریش درم
» تاحلاطصا لوادتم
یارب نارواگنج رزب
گ .دنتسه رگا هچ رد آئ هراتس تیمها نآ هب یتشدرز نی یسانش
هروطسا و هداد یا
یمن دوش ب نآ ریوصت ، ه
لاب تردن یگژیو نیا و تسا راد
زا هراتس ییارگدامن یا
یم ربخ دهد .
نینچمه شقن
ِریش نودب لاب رب یور هچراپ ه یا بایسارفا هب
هدید یناساس کبس یم
دوش
( Brunner 1978 : 95 ).
ناهوک واگ لبوگ آ اب طبترم ار راد
ئ اتیهانآ نی ـ
انان یم دناد
،لبوگ(
1384 : 64
واگ ًلاومعم یناساس یاهرهم .)
ریوصت یعیبط ناویح ناونع هب ار رن یم
دننک
( Brunner 1978: 77
ییامنزاب ).
یاه هروطسا رد نآ رگید ،یسانش
سکعنم ار نآ یعامتجا تیمها یم
دنک . نام ،)دادکیا واگ( نیتسخن واگ وید و نمیرها شروی رد ،درمویگ دن
یاه
و دش هتشک یو و درک زیخلصاح دوخ نوخ اب ار نیمز
و رذب هنومن 55 هدزاود
ییوراد هایگ هب
دوجو دروآ
،
هفطن شا دش هدرب هام هب تفج نیتسخن نآ زا و
واگ رگید سپس و هنومن
اه هب دوجو دندمآ هوک واگ . نا
هب راد
هدیمل ای هداتسیا ،تفج تروص هب ای ییاهنت لاب ،
یب ای راد لاب
، زا یکی یلصا نیرت و تسا رهم شوقن هب
لامتحا
یوق رود رد ۀ راک هب زین یناکشا یم
هتفر تسا یب روناج نیا . مه دیدرت
ناشن نامز دنهد
ۀ هدیرفآ اتکی واگ و هام
تسا
نمرکا(
1387 : 989
ناهوک رن یاهواگ ندب .)
مین زا راد و خر
بور زا اهنآ خاش ه
ریوصت ور هدش
دنا هام للاه .
،
خاش اه نومن تشپ ناهوک رد قارغا و ه
یا رود زا هداس کبسم ۀ
دنتسه یتراپ
( Harper, 1973: 74
نچمه ).
نی
ریش دامن تسا دیشروخ زین واگ .
سا یدیشروخ روناج ت
و هدناوخ واگ ًاصخشم رهِم یم
دوش
( Darmesteter,
1883: 141 .)
زرابم ییاوتحم لیلحت ۀ
رود رد تاناویح ۀ
رظن هب یناساس یمن
دسر دشاب هدش کرد ًلاماک زونه هک
؛ هتبلا
هورگ ییاه یانعم هک دنراد دوجو قیمع
یرت یرظن کی زا ۀ
دنراد یملع
؛ نانچ هک رگا یارب واگ کی یریش لاثم
ناهوک رن ار راد
یم درد
، رظن هب یم دسر راویب سدح
( 1969: 26
نیا رد )
هراب ریش هک نکمم
اب تسا هرتیم
تسا دییأت دروم ًلاماک ،دشاب طبترم یمور یتسرپرهم رد نوچ ؛
ار رن واگ هرتیم یم
دشک عبانم هک یلاح رد ،
ًلاماک هراب نیا رد ییانسیدزم هدرک توکس
دنا
( لبوگ
، 1384 : 65
لمح سلجم رد .)
ۀ ناهوک واگ هب ریش رد راد
شیک
سیتیئاشورتلاب(
، 1387 : 795
هنوگ )
اهرهم یور شوقن زا رگید یا یناساس یربچگ رد ار
یم مینیب .
ار واگ هک یریش نومضم یم
دریگ
، امش رد هدش هدافتسا یناساس یاهرهم زا یر .تسا
هدس یدامتم یاه
رد هیارآ اه یاج هتفرگ یاپ رب و ۀ هروطسا ماظن یا
ـ یناریا یموجن ت ،
لادتعا ،ناتسمز زا دعب ناتسبات نوچ یریبع
تسا هتشاد ون لاس ای یعیبر برقع و ریش لومعم حرط .
زین هزادنا نامه هب یم
دناوت زا لاقتنا عوضوم هب
دشاب طوبرم زییاپ هب ناتسبات
( نمرکا
، 1387 : 991
هنیشیپ واگ و ریش دربن.)
یا دیاش .دراد هدیچیپ و قیمع ،رود
زراب روط هب هک یرثا نیتسخن ی
ولج نیا ۀ هروطسا یرنه و یا ار
شیامن هب یم
دراذگ
، زیربآ یکهآ یا هب قلعتم
دودح( رصن تدمج نارود 3000
)م.ق دشاب هرود و هرود نیا راثآ زا یخرب رد .
ِدعب یخیرات یاه نیب
نیرهنلا
،
ش لباقت و دربن شقن اب یراثآ هدید یناوارف هب واگ و ری
یم دوش زوریپ واگ رب ریش راثآ یخرب رد . و
یخرب رد
ریش رب واگ یورین یم
هدیبرچ .تسا راثآ یخرب رد زین
ای مه لباقم رد دربن نودب نانآ تشپ
شیامن هب مه رس
هدیشک هدش دنا هزرابم دندقتعم یخرب . نیب
ریش و واگ یهلا یاهورین نایم دروخرب زا ناشن هرود رد و دراد
یاه
رگناریو یاهورین لرتنک یارب دعب
، رتشیا و َّنَنیا نوچمه ناگهلا یخرب
، تروص هب لیبق زا یریطاسا تادوجوم
هروطسا ناولهپ و درمواگ هدیرفآ )یناسنا بلاق رد( یا
یم دندش رد یدایز راثآ یور رب هدنرادزاب مادقا نیا .
نیب نیرهنلا اذگ شیامن هب ملایا و دش هتش
تسا ه
دیجم(
،هداز 1380 : 23 ؛ Amiet, 1977, Vol II, Pl. 4-7, Pl.
140-146, Amiet, 1966, Figs. 55-56) .)
و ریش دربن واگ
سیلوپسرپ رد صخشم رایسب
یور رب ناکلپ یاه هدش هدیشک ریوصت هب خاک دنچ یدورو
.تسا یاج رد ناویح ود نیا اب طبترم نیدامن شوقن تخت یاج
روهظ دیشمج هتفای
دنا
؛ رس زا نوتس اه هتفرگ ات
هیاپ تانیئزت هیاپ و اشرایاشخ و شویراد تخت یاه
ناهاش یاپ ریز هیاپراهچ یاه
لاب صرق یتح عقاوم یخرب رد(
راد
زا فیدر ود نایم رد اهریش
رارق اهواگ و هتفرگ
دنا
و )
...
. نینچمه مه ار نیدامن شقن نیا
رود اب نامز ۀ
رب یشنماخه
یدایز راثآ یور یم
ناوت دید
؛ هکس زا پارتاس یاه یگنس و نیمیس فورظ ات هتفرگ یشنماخه یاه
زا یرهم و
دراس هک واگ و ریش دربن شقن
و(
هام و دیشروخ
تسا هدش کح اهنآ رب ) :هب دیرگنب(
(Henkelman, Jones and
Stolper, 2004. Garrison et all, 2001. Meadows, 2005
. )
زا یخرب ناتساب
ناسانش رنه ناخروم و
لیبق زا
اه ،ستنیه .و نزواهگنیتا و رنتر
..
بنج هب ۀ دندقتعم شقن نیا یموجن .
اهنآ لصف و دیشروخ دامن ار )دسا( ریش
روث یکلف تروص نامه و امرس لصف ار )روث( واگ و امرگ یم
دنناد
( ،ستنیه 1380 : 67 - 68 Hartner and ؛
Ettinghausen, 1964
؛ (Hartner, 1965 .
ا واگ و ریش دربن تسا دقتعم و دراد یرگید هاگن روآدوس ءلاعلاوبا ز
لوا شویراد کیژولوئدیا رواب هب یفرط
بیتک قبط( یشنماخه رب )نوتسیب ۀ
یم ددرگ هتساوخ ددم ادزم اروها زا وا . تسا
هریچ بش و زور یایند ود رب ات
و هام دامن واگ و زور و دیشروخ دامن ریش .دوش رهم دامن ار ریش و دیشروخ یفرط زا .تسا بش
یم دناد رهم و
رود رد هک تسا ینایادخ زا یکی زین ۀ
د وا زا یشنماخه ر
تسا هدش دای اتیهانآ و ادزماروها رانک
؛ نیاربانب
، روضح
هب واگ و ریش نیدامن شوقن لکش
یاه تخت رد فلتخم دیشمج
ار رود رد یرهم تاداقتعا ناشن ۀ
یشنماخه
یم دناد شقن نیا هک هیام
یاه رود رد مهم ۀ
یناساس رهاظ راثآ رگید و اهرهم رب مه یم
دنوش
(Soudavar, 2010.
Soudavar, 2014: pp. 214-215)
.
لاعلاوبا ء نینچمه یتشدرز اب
رود یمسر نید ناونع هب ضحم یرگ ۀ
یروئت و یناساس ضحم
و نایونام رازآ
یناساس یاهرهم یور رب برقع و رام شقن دوجو هک تسا دقتعم و تسا فلاخم نایکدزم یم
دناوت ناشن ۀدنهد
نیا بلطم .دشاب وا رکذتم یم دوش نایز و رضم تادوجوم ءزج رام و برقع هک دنتسین )نارتسفرخ( روآ
؛ اریز
برقع یناساس یاهرهم یور رب لا و ریخ یاهدامن رانک رد
،دیشروخ ،واگ ،ریش ،)شورمآ( شورمَچ لیبق زا یهو
هب یو .تسا هدمآ یرهم یاپیلچ و هام هراشا یناساس یرهم هب هژیو
یم دنک هبیتک هک یا
نومضم اب
râstih veh
por baxt
ینعم هب و
« دایز تورث زا رتهب یتسار تسا
»
،هلمج نیا هک دراد زا یترابع
هتفگ اه یعرش ماکحا و
بوسحم یرهم نیئآ یم
دوش آ یاهدامن زا یکی ار یناساس یاهرهم رب برقع شقن وا سپس . ئ
رد یرهم نی
رود ۀ یم یناساس
1دناد
(Soudavar, 2014: Pp. 79-81)
.
3 - 2 . لاب تاناویح راد
3 - 2 - 1 . لاب بسا راد
زوم یاهرهم هعومجم رد ۀ
لگ کی مدقم لاب بسا ریوصت اب رهم ود و رهم
هدید راد یم
دوش رد هک همادا ار اهنآ
یفرعم یم نک می .
1
هورگ نیا زا رهم نیتسخن .
، رهم ی رامش هب ۀ تبث هب 2244
عافترا 3 / رطق و1 7 / یتناس1 نزو هب ،رتم 94
/ مرگ7 تسا . زا رهم نیا
رد .تسا هدش هدیشارت )لاخ لاخ( رپساج گنس یا
هب بسا رهم ن
و هداتسیا تسار تمس ار دوخ پچ ییولج یاپ
تسا هدرک دنلب .
لاب اه ی اهتنا رد بسا ی
نآ تروص هب رادرف
هقلح و هدش هداد ناشن یا تسا
رارق ندرگ تشپ رد و لاب و دراد
رگید تروص هب لیام یقفا
تسا ب نآ کون و ه
بسا تروص تمس رب
یم ددرگ زج ریوصت نیا رد . ئ
تای لاب اه ب ه
نایامن یبوخ هدش
و شلات زاسرهم دنمرنه تسا هدرک
رثا ات ی عقاو و یعیبط ار ارگ
هک دنیرفایب زین یدودح ات
دوخ راک رد تسا هدوب قفوم
.
رنورب رفوتسیرک شقن
بسا اه ی میسقت هورگ راهچ هب ار یناساس یاهرهم یور یم
دنک و شیامن زرط نیا
ار بسا لاب فلا هورگ رد
هدادرارق و ار نآ دس هب ۀ مجنپ و مشش خیرات یدلایم تسا هدرک یراذگ
. هورگ نیا رد
هداد ناشن لاب ود ره یم
دنوش هدیشوپ یاهرپ و ار
طخ یدنب یاه صخشم یضرع یم
نک
(دن
Brunner1978:
)82
. هنومن لباق یاه سیاقم
ۀ ( رنورب شهوژپ رد رهم نیا
1978: 83, Fig 62
) ( نلزیگ و وینیژ ،
1982,
Pl.XXI,40.18, 40.24
زمایلیو ،) (
1928, No.62
یارف ،) (
1973, D.242 – 3
( لبوگ ،)
(1976, Nr.482
-لباق
.تسا هدهاشم ساسا رب
خیرات رنورب یراذگ یم
ناوت هب ار رهم نیا دس
ۀ خیرات یدلایم مجنپ درک یراذگ
. رهم
زوم ۀ قرش لکساه یسانش
(Haskell)
رامش هب ۀ
A.3723
رظن هب و دراد رهم نیا اب یکیدزن یرایسب تهابش
یم دسر کی رد ود ره دنشاب هدش هتخاس یزاسرهم هاگراک
رظن زا . و داعبا زن زین هزادنا دنتسه مه هب کید
.
هبیتک بسا شقن یلااب تمسق رد هدید یناساس یولهپ هب یا
یم دوش هب و عورش بسا رس تمسق زا هک
متخ بسا تشپ یم
وش د .تسا هدش لیکشت فرح شش زا هبیتک نیا . فرح ود قیقد شناوخ
هبیتک نیا زا
ناکما لامتحا شناوخ و دشن ریذپ ی
نآ زا تسا ترابع :
)؟صاخ مان( کدرَو
wardak =
w›lt›k
2
امش اب یرگید رهم .
ر ۀ تبث عافترا هب2229
یلیم 8 رتم رطق ، 2 / 1
ناس یت نزو و رتم 46
/ دراد دوجو مرگ3 رهم هیبش رایسب رهم نیا شقن .
نیشیپ
،تسا دنمرنه هک تسا نآ تخاس رد یلصا توافت اما هب
یتروص رایسب یعازتنا لاب بسا شقن یراد
هدیشک ریوصت هب ار یکی هک
هدرب لااب ار دوخ یولج یاهاپ زا .تسا
زج نداد ناشن رد نینچمه ئ
تای
هصلاخ رایسب ناویح ندب یزاس
هدرک شقن لک رد و ی
ب ار ییادتبا رایسب تسا هدروآ دوجو ه
ناوتب دیاش . تفگ
هک فرص رظن ا روکذم شقن داجیا رد کاکح تراهم ز زئاح رایسب شقن نیا داجیا یارب رهم سنج یتخس ،
یلاع صخش یارب و هدوب تیمها اقم
یم تسا هدشن هتخاس
؛ تروص نیا ریغ رد اریز یم
تسیاب زا و رتهب سنج
بوغرم یرت هدافتسا رهم نیا تخاس یارب یم
دش .
یلااب رب لاب
اه یگدیمخ یا
هیبش هام للاه هدید
یم دوش نکمم هک تسا
اب ندنادرگرب رد دنمرنه کبس
لاب کون طبترم
رهم یور رب .دشاب هدوب تمس رد
تسار
، نیا یگدیمخ رد
ود هدید هطقن یم
دوش نکمم هک
تسا زا بیسآ یاه .دشاب رهم یحطس شیپ رهم فلاخ رب رهم نیا
هبیتک دقاف هتفگ تسا
. شیامن عون نیا رنورب
لاب یاه هتسد ب هورگ رد ار بسا دس رخاوا ار نآ خیرات و تسا هدرک یدنب
ۀ یدلایم مشش و مجنپ یم
دناد
Brunner, 1978: 84(
هنومن ).
لباق یاه سیاقم
ۀ رد رهم نیا ( رنورب شهوژپ
1978 :84, Fig 185
نلزیگ و وینیژ ،)
(
1982, Pl.XX, 40.7; Pl.XXI, 40.14; 1987, PL.XI, 40.5
) .تسا هدهاشم لباق
3
بسا هب طوبرم موس ریوصت .
ی لاب لگ هناچ کی یور رب راد (
لگ )رهم تسا . رامش اب رهم رثا نیا ۀ
تبث ب2211 تماخض ه 8
/ رطق و 1 3 / یتناس2 نزو ،رتم 74
/ مرگ 13 تسا . زا یرایسب رد لگ
یاهرهم ب ه تسد
رثا اب هارمه ار ریوصت نیا نارود نیا زا هدمآ یرادا یاهرهم
یم ناوت درک هدهاشم هدش داجیا شقن رهم نیا رد .
لاب بسا شقن هب رایسب هبیتک هک لوا راد
هیبش تشاد هارمه هب زین یا تسا
لاب شیامن رد اهنآ فلاتخا اهنت و
تسا هدش هتشاذگ شیامن هب بسا یارب لاب کی طقف دروم نیا رد هک تسا ناویح .
رنورب شیامن کبس نیا
بسا لاب دس لیاوا هب ار
ۀ تبسن یدلایم مراهچ یم
دهد ار نآ و هتسد فلا هورگ رد تسا هدرک یدنب
( 1978:
82Brunner,
هبیتک زین رهم رثا نیا رد ).
هدید بسا یلااب تمسق یا یم
دوش ناکما نآ شناوخ هک دشن ریذپ
.
هنومن لباق یاه نآ اب هسیاقم
رد ( رنورب شهوژپ
1978 :82,Fig 152
و وینیژ ،) ( نلزیگ
1982, Pl.XX, 40.8;
Pl.XXI, 40.13
( یارف و )
1973, D240
) .تسا هدهاشم لباق
لاب بسا نیدامن شقن رد یلیلحت راد
صاخ یماسا همانهاش و دوب یسامح تنس یلصا یگژیو کی بسا بسا
ه یا ،زیدبش ،شخر دننام یسامح
ار نوگلوگ و دازهب ،گنربش تسا هدروآ
( Brunner 1978: 80
،)
آ رد هک یلاح رد ئ
بسا ییایرآ نی مهم
نیرت
بسا .تسا دیشروخ فرعم روناج
؛دراد ینوگانوگ عاونا لاب بسا
تسا هدوب لومعم تبسن نامه هب راد نمض ،
نیا هب هاگ لکش نیا هک تروص
لاب بسا( مظعا سرف یکلف تسا دیشروخ فرعم زین هاگ و هدش ییامنزاب )راد
( نمرکا 1387 : 983
بز رد ).
یادخ و دیشروخ هب ییاتسوا نا تاپَن مَپَا
دنراد بقل ۀ
بسا اه ی وردنت
aurvat.aspa( )
هداد یم وش د نآ رب هولاع و ۀنایم یسراف لکش ،
پسدنورا
(arwandasp)
هدرب راک هب نایادخ نیا یارب یم
دوش ؛
،نیاربانب
ِنزوگ ،واگ اب و قیبطت ریش اب بسا هلباقم چوق و رن زمرق
یم دنک لکش هس زا یکی بسا ،نیا رب نوزفا .
ینامسج تسا
رتشیت یادخ هب هک
( یزیخلصاح و یگدنراب یماح
هداد صاصتخا )
یم دوش رد ار غورد وید رتشیت .
تسکش هیلوا تقلخ گنج داد
نیاربانب و
، گدنز یارب دیدهت و رطخ .درب نیب زا ار یروناج و یهایگ ی
بقل کی
رتشیت
« یدوبان بسا
» اب ،بسا .تسا ریبعت مارهو یادخ لکش نیموس ،رتمک تیمها
یم
( دوش
Yašt 14.9
Avesta ( ) Brunner, 1978: 81 .)
لاب بسا هتشر رد ار راد
یناساس رنه فلتخم یاه یم
ناوت هچراپ یور رب .درک هدهاشم یاه
یمشیربا
یناساس ب ه یتنآ زا هدمآ تسد هئون
درپش(
، 1387 : 645 و 646 ریوصت ، 110
نافروت و)ج ،
، لاب بسا و چوق شقن راد
: نامه(
648
هعطق یور رب و )
چراپ ۀ لاب بسا شقن نیلرب رد یرگید فیدر دنچ رد راد
تسا هدش ارجا
،نمرکا(
1387 : 869
شقن نیا زین یناساس فورظ یور رب.)
و دراد دوجو دروم کی رد
زین مسجم لکش هب ۀ
لاب بسا راد
هب ناونع یاپ ۀ اورنامرف تخت
Harper, 1973, PL.19(
هدید)
یم دوش .
لاب بسا یناساس یاهرهم یور بلغا راد
هداد ناشن یتروص هب یم
هک دوش ولج یاپ کی
نآ ی هدش دنلب
تسا لاب بسا هک یلاح رد ، ینانوی راد
ـ ومعم یمور راهچ ای زاورپ تلاح رد رتشیب ًلا
هداد ناشن لعن یم
دوش هن و
کرحت ای نوکس تلاح هب
( کدنا
Walters,1926, pl.XXIV, 1847, 1850, pl.XXXI, 3114, 3115
رد .)
لاب بسا یناساس یاهرهم زا یمک دادعت راهچ یور لماک روط هب راد
اپ
،تسا هداتسیا لاب
اه دنتسه زاب
؛ یکی
نیس زا لبق ۀ
لااب ولج یاپ زا یرگید و هدمآ شیپ بسا یم
(دیآ
Harper,1973: 82
ناویح یارب لاب نتشاذگ .)
بیکرت ای اپراهچ رازه رد ار )یپراه و نوفیرگ ،سکنفسا( ی
ۀ دهاش لباب و روشآ رنه رد دلایم زا شیپ لوا
